ABOUT THE SPEAKER
Steven Levitt - Economist
Steven Levitt's eye-opening Freakonomics took economic theory into the real world of suburban parenting and urban drug gangs, turning conventional wisdom upside-down.

Why you should listen

With his 2005 book Freakonomics (co-authored with Stephen Dubner, a writer who profiled him for the New York Times), Steven Levitt carried hardcore economic method into the squishy real world and produced a pop-culture classic. Freakonomics is both an economics textbook and a series of cautionary tales about the fallacy of conventional wisdom. Levitt examines the links between real-world events, and finds many instances where the data simply doesn't back up popular belief.

He asks provocative questions: If selling crack is so lucrative, why do dealers live with their mothers? Does parental doting really improve children's test scores? Did New York City's crime rate really drop because of police tactics (or population trends)? His controversial answers stir debate, and sometimes backlash.

Read Steven Levitt's Reddit AMA >>

More profile about the speaker
Steven Levitt | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2005

Steven Levitt: Surprising stats about child carseats

Steven Levitt'in çocuk oto koltukları üzerine konuşması

Filmed:
1,039,922 views

Steven Levitt, arabalarda çocukların can emniyeti konusunda, çocuk oto koltuklarının artık emniyet kemerlerinden daha etkili olmadığını gösteren verileri bizlerle paylaşıyor. Ancak konuşmasının soru-cevap kısmında hayati önem taşıyan bir ikazda bulunmayı da ihmal etmiyor.
- Economist
Steven Levitt's eye-opening Freakonomics took economic theory into the real world of suburban parenting and urban drug gangs, turning conventional wisdom upside-down. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:18
OnceBir kez uponüzerine a time, there was a dreaddehşet diseasehastalık that afflictedtutulmuş childrençocuklar.
0
0
5000
Bir zamanlar, çocukları telef eden berbat bir hastalık varmış.
00:23
And in factgerçek, amongarasında all the diseaseshastalıklar that existedvar in this landarazi,
1
5000
4000
Hatta bu bölgede var olan diğer tüm hastalıklar arasında
00:27
it was the worsten kötü. It killedöldürdü the mostçoğu childrençocuklar.
2
9000
3000
bu, en kötüsüymüş. Birçok çocuğu öldüren bir hastalıkmış bu.
00:30
And alonguzun bir camegeldi a brilliantparlak inventormucit, a scientistBilim insanı,
3
12000
3000
Bunun üzerine, bu hastalıga kısmi bir tedavi bulan
00:33
who camegeldi up with a partialkısmi cureÇare for that diseasehastalık.
4
15000
3000
parlak bir mucit, bir bilim adamı cıkmış ortaya.
00:36
And it wasn'tdeğildi perfectmükemmel. ManyBirçok childrençocuklar still diedvefat etti,
5
18000
4000
Ama bu tedavi de kesin çözüm olmamış. Hala bir sürü çocuk öluyormuş,
00:40
but it was certainlykesinlikle better than what they had before.
6
22000
3000
ama önceki duruma kıyasla bu tedavi kesinlikle daha iyi sayılırmış.
00:43
And one of the good things about this cureÇare was that it was freeücretsiz,
7
25000
6000
Bu tedavi hakkındaki artılardan biri de ücretsiz olmasıymış,
00:49
virtuallyfiilen freeücretsiz, and was very easykolay to use.
8
31000
2000
yani neredeyse ücretsiz, ve uygulanması da çok kolaymış.
00:51
But the worsten kötü thing about it was that you couldn'tcould use it
9
33000
3000
Ancak en kötü tarafı, bu tedaviyi küçük çocuklar,
00:54
on the youngestEn genç childrençocuklar, on infantsbebekler, and on one-year-oldstek yaşındakiler.
10
36000
4000
bebekler, ve bir yaşındakiler üzerinde uygulayamıyormuşsunuz.
00:58
And so, as a consequencesonuç, a fewaz yearsyıl latersonra,
11
40000
2000
Ve sonuç olarak, birkac yıl sonra
01:00
anotherbir diğeri scientistBilim insanı -- perhapsbelki maybe this scientistBilim insanı
12
42000
2000
başka bir bilim adamı (belki de bu bilim adamı
01:02
not quiteoldukça as brilliantparlak as the one who had precededöncesinde him,
13
44000
4000
kendisinden onceki kadar dahi değildi,
01:06
but buildingbina on the inventionicat of the first one --
14
48000
2000
ama ilk bilim adamının buluşunu geliştirmişti)
01:08
camegeldi up with a secondikinci cureÇare.
15
50000
3000
ikinci bir tedavi yöntemi geliştirmiş.
01:11
And the beautygüzellik of the secondikinci cureÇare for this diseasehastalık
16
53000
3000
Ve ikinci tedavi yönteminin güzel yanı ise,
01:14
was that it could be used on infantsbebekler and one-year-oldstek yaşındakiler.
17
56000
4000
bebekler ve bir yaşındakiler üzerinde uygulanabiliyor olmasıymış.
01:18
And the problemsorun with this cureÇare was it was very expensivepahalı,
18
60000
5000
Bu tedavinin olumsuz yanı ise çok pahalı olmasıymış,
01:23
and it was very complicatedkarmaşık to use.
19
65000
1000
ve uygulaması da oldukça karmaşıkmış.
01:24
And althougholmasına rağmen parentsebeveyn trieddenenmiş as hardzor as they could to use it properlyuygun şekilde,
20
66000
4000
Ebeveynler tedaviyi doğru şekilde uygulayabilmek için ellerinden geleni yapsalar da,
01:28
almostneredeyse all of them endedbitti up usingkullanma it wrongyanlış in the endson.
21
70000
4000
sonuçta neredeyse hiçbiri uygulama konusunda başarılı olamamış.
01:32
But what they did, of coursekurs, sincedan beri it was so complicatedkarmaşık and expensivepahalı,
22
74000
3000
Ama ne yapmışlar.. Tabii tedavi çok karışık ve pahalı olduğundan,
01:35
they only used it on the zero-year-oldsSıfır yaşındakiler and the one-year-oldstek yaşındakiler.
23
77000
3000
bunu yalnızca, henüz 1 yaşını doldurmamış bebekler ve 1 yaşındakiler üzerinde uygulamışlar
01:38
And they kepttuttu on usingkullanma the existingmevcut cureÇare that they had
24
80000
3000
Ve hal-i hazırda, 2 ve daha büyük yaştaki çocuklara verilen ilacı
01:41
on the two-year-oldsİki yaşındakiler and up.
25
83000
1000
kullanmaya devam etmişler.
01:42
And this wentgitti on for quiteoldukça some time. People were happymutlu.
26
84000
2000
Ve bir süre daha bu böyle devam etmiş. İnsanlar mutluymuş.
01:44
They had theironların two cureskürler. UntilKadar a particularbelirli motheranne,
27
86000
3000
İki tedaviyi de uyguluyorlarmış. Ta ki bir anne,
01:47
whosekimin childçocuk had just turneddönük two, diedvefat etti of this diseasehastalık.
28
89000
5000
henüz 2 yaşına basmış çocuğunu bu hastalık yüzünden kaybedene dek...
01:52
And she thought to herselfkendini, "My childçocuk just turneddönük two,
29
94000
4000
Ve anne düşünmeye başlamış, "Çocuğum daha yeni 2 yaşına bastı,
01:56
and untila kadar the childçocuk turneddönük two, I had always used
30
98000
4000
ve bu yaşa gelene kadar, bu karmaşık, pahalı ilacı
02:00
this complicatedkarmaşık, expensivepahalı cureÇare, you know, this treatmenttedavi.
31
102000
5000
yani bu tedaviyi hep uyguladım.
02:05
And then the childçocuk turneddönük two, and I startedbaşladı usingkullanma
32
107000
1000
Sonra çocuğum 2 yaşına basınca, ben de ucuz
02:06
the cheapucuz and easykolay treatmenttedavi, and I wondermerak etmek" --
33
108000
3000
ve kolay olan tedaviyi uygulamaya başladım, ve acaba..."
02:09
and she wonderedmerak, like all parentsebeveyn who losekaybetmek childrençocuklar wondermerak etmek --
34
111000
2000
Çocuğunu kaybeden diğer tüm ebeveynlerin de merak ettiği gibi,
02:11
"if there isn't something that I could have donetamam,
35
113000
2000
bu anne de, "... ya o karmaşık ve pahalı tedaviyi uygulamayı sürdürmek gibi
02:13
like keep on usingkullanma that complicatedkarmaşık, expensivepahalı cureÇare."
36
115000
4000
yapabileceğim bir şey yoksa," diye merak etmiş.
02:17
And she told all the other people, and she said,
37
119000
3000
Ve bunu diğer insanlarla da paylaşarak şöyle demiş;
02:20
"How could it possiblybelki be that something
38
122000
2000
"Nasıl olur da ucuz ve basit olan yöntem ile
02:22
that's cheapucuz and simplebasit worksEserleri as well as something
39
124000
3000
karmaşık ve pahalı olan tedavi yöntemi
02:25
that's complicatedkarmaşık and expensivepahalı?"
40
127000
2000
aynı etkiyi gösterebilir?"
02:27
And the people thought, "You know, you're right.
41
129000
2000
Ve insanlar da düşünmüşler ve, "Aslında haklısın.
02:29
It probablymuhtemelen is the wrongyanlış thing to do to switchşalter
42
131000
2000
İlkinden sonra ucuz ve basit yönteme geçiş yapmak
02:31
and use the cheapucuz and simplebasit solutionçözüm."
43
133000
3000
muhtemelen hatalı," demeye başlamışlar.
02:34
And the governmenthükümet, they heardduymuş her storyÖykü and the other people,
44
136000
3000
Bu annenin hikayesini duyduktan sonra, hükümet ve diğer insanlar da,
02:37
and they said, "Yeah, you're right, we should make a lawhukuk.
45
139000
3000
"Evet, haklısın, bir yasa çıkarmak gerek.
02:40
We should outlawhaydut this cheapucuz and simplebasit treatmenttedavi
46
142000
2000
Bu ucuz ve basit tedavi yöntemini yasaklamalıyız,
02:42
and not let anybodykimse use this on theironların childrençocuklar."
47
144000
3000
ve insanların bunu çocukları üzerinde uygulamasına engel olmalıyız," demişler.
02:45
And the people were happymutlu. They were satisfiedmemnun.
48
147000
2000
Halk durumdan hoşnutmuş, tatmin olmuşlar.
02:47
For manyçok yearsyıl this wentgitti alonguzun bir, and everything was fine.
49
149000
3000
Yıllar boyu bu böyle sürmüş, her şey yolundaymış.
02:50
But then alonguzun bir camegeldi a lowlyaşağı economistiktisatçı, who had childrençocuklar himselfkendisi,
50
152000
5000
Ama sonra bir gün, kendisi de çocuk sahibi olan bir ekonomist çıkagelmiş,
02:55
and he used the expensivepahalı and complicatedkarmaşık treatmenttedavi.
51
157000
7000
ve o da çocuğuna pahalı ve karmaşık olan tedaviyi uyguluyormuş.
03:02
But he knewbiliyordum about the cheapucuz and simplebasit one.
52
164000
2000
Fakat ucuz ve basit olan yöntemden de haberdarmış.
03:04
And he thought about it, and the expensivepahalı one
53
166000
2000
Bunun üzerinde düşününce, pahalı olan,
03:06
didn't seemgörünmek that great to him. So he thought,
54
168000
3000
gözüne o kadar da şahane gözükmemiş. Ve düşünmeye başlamış,
03:09
"I don't know anything about scienceBilim, but I do know something about dataveri,
55
171000
3000
"Bilimden anladığım söylenemez, ama veriler hakkında bir şeyler biliyorum,
03:12
so maybe I should go and look at the dataveri
56
174000
2000
o zaman belki de geçmiş verileri incelemeli ve
03:14
and see whetherolup olmadığını this expensivepahalı and complicatedkarmaşık treatmenttedavi
57
176000
4000
bu pahalı ve karmaşık tedavinin gerçekten de
03:18
actuallyaslında worksEserleri any better than the cheapucuz and simplebasit one."
58
180000
3000
ucuz ve basit olandan daha etkili olup olmadığını kendi gözlerimle görmeliyim."
03:21
And lobak and beholdişte, when he wentgitti throughvasitasiyla the dataveri,
59
183000
2000
Ne çıksa beğenirsiniz! Verileri incelerken
03:23
he foundbulunan that it didn't look like the expensivepahalı, complicatedkarmaşık
60
185000
3000
pahalı ve karmaşık olanın, aslında ucuz olandan hiç de
03:26
solutionçözüm was any better than the cheapucuz one,
61
188000
3000
farklı gözükmediğini fark etmiş.
03:29
at leasten az for the childrençocuklar who were two and olderdaha eski --
62
191000
2000
(En azından 2 yaşındakiler ve daha büyük olanlar için)
03:31
the cheapucuz one still didn't work on the kidsçocuklar who were youngerdaha genç.
63
193000
3000
ucuz olan hala daha küçük çocuklar üzerinde işe yaramıyormuş.
03:34
And so, he wentgitti forthileri to the people and he said,
64
196000
4000
Bunun üzerine insanlara şöyle bir açıklama yapmış,
03:38
"I've madeyapılmış this wonderfulolağanüstü findingbulgu:
65
200000
2000
"Elde ettiğim muhteşem bulguya göre,
03:40
it looksgörünüyor as if we could just use the cheapucuz and simplebasit solutionçözüm,
66
202000
3000
görünüşe bakılırsa yalnızca ucuz ve basit tedavi yöntemini kullanabiliriz.
03:43
and by doing so we could savekayıt etmek ourselveskendimizi 300 millionmilyon dollarsdolar a yearyıl,
67
205000
3000
Ve bu şekilde, yılda 300 milyon dolar da cebimizde kalır,
03:46
and we could spendharcamak that on our childrençocuklar in other waysyolları."
68
208000
2000
ve bu parayı da başka şekillerde çocuklarımız için harcayabiliriz."
03:48
And the parentsebeveyn were very unhappymutsuz, and they said,
69
210000
4000
Bu durum ebeveynlerin hiç hoşuna gitmemiş, ve şöyle demişler;
03:52
"This is a terriblekorkunç thing, because how can the cheapucuz and easykolay thing
70
214000
2000
"Bu berbat bir şey, zira ucuz ve basit olan nasıl olur da
03:54
be as good as the hardzor thing?" And the governmenthükümet was very upsetüzgün.
71
216000
4000
diğer zor olan kadar etkili olabilir?" Bu durumdan hükümet, ve bilhassa da
03:58
And in particularbelirli, the people who madeyapılmış this expensivepahalı solutionçözüm
72
220000
3000
bu pahalı ilacı üreten kişiler hiç hoşnut olmamışlar
04:01
were very upsetüzgün because they thought,
73
223000
2000
çünkü, "Ücretsiz bir ilaçla nasıl rekabet edebiliriz?
04:03
"How can we hopeumut to competeyarışmak with something that's essentiallyesasen freeücretsiz?
74
225000
3000
Tüm pazar payımızı kaybederiz,"
04:06
We would losekaybetmek all of our marketpazar."
75
228000
2000
diye düşünmüşler.
04:08
And people were very angrykızgın, and they calleddenilen him horriblekorkunç namesisimler.
76
230000
3000
Dolayısıyla insanlar bu duruma sinirlenip, ona çok kötü isimler takmışlar.
04:11
And he decidedkarar that maybe he should leaveayrılmak the countryülke
77
233000
3000
Bunun üzerine o da, ülkeyi birkaç günlüğüne terk edip
04:14
for a fewaz daysgünler, and seekaramak out some more intelligentakıllı,
78
236000
4000
Oxford adında, daha zeki ve açık fikirli insanların bulunduğu
04:18
open-mindedaçık fikirli people in a placeyer calleddenilen OxfordOxford,
79
240000
3000
bir yere gitmenin; ve hikayesini buradaki insanlarla paylaşmanın
04:21
and come and try and tell the storyÖykü at that placeyer.
80
243000
3000
belki de daha iyi bir fikir olacağına karar vermiş.
04:24
And so, anywayneyse, here I am. It's not a fairyperi talemasal.
81
246000
4000
Ve işte, buradayım. Bu bir peri masalı değil.
04:28
It's a truedoğru storyÖykü about the UnitedAmerika StatesBirleşik todaybugün,
82
250000
2000
Bu, ABD ile ilgili, günümüze dair gerçek bir hikaye.
04:30
and the diseasehastalık I'm referringatıfta to is actuallyaslında
83
252000
3000
ve sözünü ettiğim hastalık da aslında
04:33
motormotor vehiclearaç accidentskazalar for childrençocuklar.
84
255000
3000
çocuklara ilişkin trafik kazaları.
04:36
And the freeücretsiz cureÇare is adultyetişkin seatbeltsEmniyet kemerleri, and the expensivepahalı cureÇare --
85
258000
6000
Ve ücretsiz tedaviden kastım da yetişkin emniyet kemerleri, pahalı tedavi ise
04:42
the 300-million-dollar-a-year-million dolarlık bir yıllık cureÇare -- is childçocuk cararaba seatsKoltuklar.
86
264000
4000
(yani yılda 300 milyon dolara mal olan) çocuk oto koltukları.
04:46
And what I'd like to talk to you about todaybugün
87
268000
2000
Bugün sizlere, doğru olduğuna inandığım
04:48
is some of the evidencekanıt why I believe this to be truedoğru:
88
270000
3000
bazı bulgulardan söz etmek istiyorum. Elde ettiğim bulgulara göre:
04:51
that for childrençocuklar two yearsyıl oldeski and up,
89
273000
2000
İlgili yasaların genişletilmesi, ve yasalarla, çocuğunuzun emniyet
04:53
there really is no realgerçek benefityarar -- provenkanıtlanmış benefityarar -- of cararaba seatsKoltuklar,
90
275000
5000
kemeri takmasının toplumsal açıdan tasvip edilmez olarak
04:58
in spitenispet of the incredibleinanılmaz energyenerji
91
280000
5000
kabul ettirilmesi için inanılmaz çabalar gösterilmesine rağmen;
05:03
that has been devotedsadık towardkarşı expandinggenişleyen the lawsyasalar
92
285000
3000
iki yaşındakiler ve daha büyük çocukların, çocuk oto koltuğu
05:06
and makingyapma it sociallysosyal unacceptablekabul edilemez
93
288000
2000
kullanmasının -kanıtlanmış- bir faydası yoktur.
05:08
to put your childrençocuklar into seatbeltsEmniyet kemerleri. And then talk about why --
94
290000
5000
İlk olarak bundan bahsedeceğim. Ardından,
05:13
what is it that makesmarkaları that truedoğru?
95
295000
1000
bunu neyin doğru kıldığından söz edeceğim.
05:14
And then, finallyen sonunda talk a little bitbit about a thirdüçüncü way,
96
296000
3000
Ve son olarak, biraz da, muhtemelen elimizdekilerden daha iyi olan,
05:17
about anotherbir diğeri technologyteknoloji, whichhangi is probablymuhtemelen better than anything we have,
97
299000
3000
ama insanlar mevcut çocuk oto koltuklarına bayıldıkları için
05:20
but whichhangi -- there hasn'tdeğil sahiptir been any enthusiasmcoşku for adoptionBenimseme
98
302000
3000
ilgilenmedikleri başka bir teknolojiden,
05:23
preciselytam because people are so enamoredaşık
99
305000
2000
üçüncü bir çözümden bahsedeceğim.
05:25
with the currentşimdiki cararaba seatoturma yeri solutionçözüm. OK.
100
307000
3000
Peki.
05:28
So, manyçok timeszamanlar when you try to do researchAraştırma on dataveri,
101
310000
3000
Bir veri üzerine araştırma yapmaya çalıştığınızda
05:31
it recordskayıtlar complicatedkarmaşık storieshikayeleri -- it's hardzor to find in the dataveri.
102
313000
4000
birçok kez, karmaşık hikayelerle karşılarşırsınız. Emniyet kemerine karşı çocuk oto
05:35
It doesn't turndönüş out to be the casedurum when you look at seatbeltsEmniyet kemerleri versuse karşı cararaba seatsKoltuklar.
103
317000
3000
koltuğunu araştırdığınızda veriler arasında aradığınızı bulmak hiç de kolay değil.
05:38
So the UnitedAmerika StatesBirleşik keepstutar a dataveri setset
104
320000
2000
Bunun üzerine ABD, 1975'ten beri gerçekleşen her bir ölümcül
05:40
of everyher fatalölümcül accidentkaza that's happenedolmuş sincedan beri 1975.
105
322000
3000
kazayla ilgili bir veri grubu kaydı tutuyor.
05:43
So in everyher cararaba crashkaza in whichhangi at leasten az one personkişi dieskalıp,
106
325000
3000
Yani, en az bir kişinin hayatını kaybettiği her bir araba kazası
05:46
they have informationbilgi on all of the people.
107
328000
2000
ile ilgili tüm kişilerin kayıtları tutuluyor.
05:48
So if you look at that dataveri -- it's right up on the NationalUlusal HighwayOtoyol
108
330000
3000
Ulusal karayolu Ulaşım Güvenliği Müdürlüğü'nün
05:51
TransportationUlaşım SafetyEmanet Administration'sİdaresi'nin websiteWeb sitesi --
109
333000
2000
internet sayfasındaki verilere bakacak olursanız,
05:53
you can just look at the rawçiğ dataveri,
110
335000
2000
Sadece ham verilere ulaşabiliyorsunuz, ve dolayısıyla
05:55
and beginbaşla to get a senseduyu of the limitedsınırlı amounttutar of evidencekanıt
111
337000
4000
iki yaşındaki ve daha büyük çocukların, çocuk oto koltuğu kullanması lehine
05:59
that's in favoriyilik of cararaba seatsKoltuklar for childrençocuklar agedyaşlı two and up.
112
341000
3000
sınırlı sayıda kanıt bulunduğu hissine kapılmaya başlıyorsunuz.
06:02
So, here is the dataveri. Here I have, amongarasında two-iki- to six-year-oldsAltı yaşındakiler --
113
344000
4000
Ve işte veriler: 2 ila 6 yaş arasındakiler ve 6 yaş üstündeki çocuklar
06:06
anyonekimse aboveyukarıdaki sixaltı, basicallytemel olarak no one useskullanımları cararaba seatsKoltuklar,
114
348000
2000
için oto çocuk koltuğu kullanan kimse yok, yani
06:08
so you can't comparekarşılaştırmak -- 29.3 percentyüzde of the childrençocuklar who are unrestrainedkontrolsüz
115
350000
6000
karşılaştırma yapamıyorsunuz. En az 1 kişinin öldüğü bir kazada serbest
06:14
in a crashkaza in whichhangi at leasten az one personkişi dieskalıp, themselveskendilerini dieölmek.
116
356000
4000
vaziyetteki çocukların %29.3'ü hayatını kaybediyor.
06:18
If you put a childçocuk in a cararaba seatoturma yeri, 18.2 percentyüzde of the childrençocuklar dieölmek.
117
360000
5000
Eğer bir çocuğu oto çocuk koltuğuna oturtturursanız, çocukların %18.2'si ölüyor.
06:23
If they're wearinggiyme a lap-and-shoulderdizüstü ve omuz beltkemer, in this rawçiğ dataveri,
118
365000
2000
Bu ham veriye göre, eğer çocuk karın-omuz emniyet kemeri takıyorsa
06:25
19.4 percentyüzde dieölmek. And interestinglyilginç biçimde, wearinggiyme a lap-onlylap okunur seatbeltEmniyet kemeri,
119
367000
5000
%19.4'ü ölüyor. Ve ilginç bir şekilde, sadece karın emniyet kemeri takanlarda
06:30
16.7 percentyüzde dieölmek. And actuallyaslında, the theoryteori tellsanlatır you
120
372000
2000
ise %16.7 oranında can kaybı oluyor. Ve aslında, teoriye göre
06:32
that the lap-onlylap okunur seatbelt'sEmniyet kemerleri got to be worsedaha da kötüsü
121
374000
3000
sade karın emniyet kemerinin, karın-omuz emniyet kemerine göre
06:35
than the lap-and-shoulderdizüstü ve omuz beltkemer. And that just remindshatırlatır you
122
377000
1000
daha kötü olması gerekiyor. Ve bu da size,
06:36
that when you dealanlaştık mı with rawçiğ dataveri, there are hundredsyüzlerce
123
378000
2000
ham veriye baktığınızda, araya giren yüzlerce şaşırtıcı
06:38
of confoundingkarıştırıcı variablesdeğişkenler that mayMayıs ayı be gettingalma in the way.
124
380000
3000
değişken olduğunu hatırlatıyor.
06:41
So what we do in the studyders çalışma is -- and this is just presentingtakdim
125
383000
5000
İşte çalışmamız...- bu yalnızca aynı bilginin tekrarı,
06:46
the sameaynı informationbilgi, but turneddönük into a figureşekil to make it easierDaha kolay.
126
388000
3000
farkı ise, daha kolay anlaşılması için verilerin rakamsallaştırılmış olması..
06:49
So the yellowSarı barbar representstemsil cararaba seatsKoltuklar,
127
391000
3000
Buradaki sarı çubuk, oto koltuklarını temsil ederken
06:52
the orangePortakal barbar lap-and-shoulderdizüstü ve omuz, and the redkırmızı barbar lap-onlylap okunur seatbeltsEmniyet kemerleri.
128
394000
4000
portakal rengi karın-omuz kemerini, ve kırmızı ise sadece karın emniyet kemerini gösteriyor.
06:56
And this is all relativebağıl to unrestrainedkontrolsüz --
129
398000
2000
Ve tüm bunlar, emniyet kemeri takılmadığı durumlarla bağıntılı.
06:58
the biggerDaha büyük the barbar, the better. Okay.
130
400000
1000
Grafikteki çubuk ne kadar büyükse o kadar iyi. Tamam.
06:59
So, this is the dataveri I just showedgösterdi, OK?
131
401000
2000
Bu ise, az evvel gosterdigim veri.
07:01
So the highesten yüksek barbar is what you're strivingçabası to beatdövmek.
132
403000
3000
En uzun çubuk da, erişmeye ulaştığınız oran.
07:04
So you can controlkontrol for the basictemel things, like how hardzor the crashkaza was,
133
406000
4000
Yani temel şeyleri kontrol edebiliyorsunuz; çarpışmanın şiddeti,
07:08
what seatoturma yeri the childçocuk was sittingoturma in, etcvb., the ageyaş of the childçocuk.
134
410000
4000
çocuğun hangi koltukta oturduğunu, vs. Çocuğun yaşı..
07:12
And that's that middleorta setset of barsBarlar.
135
414000
2000
Ve bu da ortadaki çubuk dizisi.
07:14
And so, you can see that the lap-onlylap okunur seatbeltsEmniyet kemerleri
136
416000
3000
Gördüğünüz gibi sadece karın emniyet kemerlerini
07:17
startbaşlama to look worsedaha da kötüsü oncebir Zamanlar you do that.
137
419000
2000
kullanmaya başladığınızda durum kötüye gidiyor.
07:19
And then finallyen sonunda, the last setset of barsBarlar,
138
421000
2000
Ve son olarak da; çarpışmayla ilgili aklınıza gelebilecek
07:21
whichhangi are really controllingkontrol for everything
139
423000
3000
muhtemelen her senaryo için gerçekten kontrollü
07:24
you could possiblybelki imaginehayal etmek about the crashkaza,
140
426000
2000
olan son çubuk dizisi.
07:26
50, 75, 100 differentfarklı characteristicskarakteristikleri of the crashkaza.
141
428000
3000
Sözünü ettiğim; bir çarpışmanın elli, yetmiş beş, 100 farklı özelliği vardır.
07:29
And what you find is that the cararaba seatsKoltuklar and the lap-and-shoulderdizüstü ve omuz beltskemerleri,
142
431000
3000
Oto koltukları ve karın-omuz emniyet kemerlerine baktığımızda ise,
07:32
when it comesgeliyor to savingtasarruf liveshayatları, fatalitiesölümlerin look exactlykesinlikle identicalözdeş.
143
434000
4000
söz konusu hayat kurtarmak olunca, kazalar aslında birbirlerine tıpatıp benziyor.
07:36
And the standardstandart errorhata bandsbantları are relativelyNispeten smallküçük around these estimatestahminler as well.
144
438000
4000
Ve standart hata kuşakları da, bu tahminlerin yanında nispeten küçük kalıyor.
07:40
And it's not just overalltüm. It's very robustgüçlü
145
442000
3000
Ve sadece kapsamlı da değil. Bakmak istediğiniz
07:43
to anything you want to look at.
146
445000
2000
ne olursa olsun, oldukça da sağlam.
07:45
One thing that's interestingilginç: if you look at frontal-impactFrontal etkili crashesçöker --
147
447000
3000
İlginç olan şey şey ise: önden hasar görmüş kazalara baktığınızda ---
07:48
when the cararaba crashesçöker, the frontön hitsisabetler into something --
148
450000
3000
araba çarpıştığında, ön kısım bir şeye vurduğunda--
07:51
indeedaslında, what you see is that the cararaba seatsKoltuklar look a little bitbit better.
149
453000
4000
araç koltuklarının biraz daha iyi durumda olduğunu görürsünüz.
07:55
And I think this isn't just chanceşans.
150
457000
2000
Bana kalırsa, bu bir tesadüf değil.
07:57
In ordersipariş to have the cararaba seatoturma yeri approvedonaylı,
151
459000
1000
Araç koltuğu için onay almak için,
07:58
you need to passpas certainbelli federalfederal standardsstandartlar,
152
460000
3000
bazı federal standartlardan geçmeniz gerek.
08:01
all of whichhangi involvedahil slammingçarpması your cararaba into a directdirekt frontalön crashkaza.
153
463000
5000
Bu standartların hepsi de, arabanızın direkt önden çarpılmasını gerektiriyor.
08:06
But when you look at other typestürleri of crashesçöker, like rear-impactArka etkili crashesçöker,
154
468000
2000
Arkadan çarpma gibi diğer çarpışma türlerine baktığınızda,
08:08
indeedaslında, the cararaba seatsKoltuklar don't performyapmak as well.
155
470000
3000
aslında araç koltukları da iyi bir performans sergilemez.
08:11
And I think that's because they'veonlar ettik been optimizedoptimize to passpas,
156
473000
2000
Ve bence bunun sebebi de, hep insanların, arabanın ne kadar
08:13
as we always expectbeklemek people to do,
157
475000
2000
etkilenmiş olacağı hakkında parlak çizgi
08:15
to optimizeoptimize relativebağıl to bright-lineParlak hat ruleskurallar
158
477000
2000
kurallarını optimize etmelerini beklemediğimiz için
08:17
about how affectedetkilenmiş the cararaba will be.
159
479000
4000
testi geçmek üzere optimize edilmiş olmaları.
08:21
And the other thing you mightbelki arguetartışmak is,
160
483000
1000
Belki savunacağınız bir başka düşünce de;
08:22
"Well, cararaba seatsKoltuklar have got a lot better over time.
161
484000
2000
"Zaman içinde araç koltukları çok çok daha iyileşti."
08:24
And so if we look at recentson crashesçöker --
162
486000
3000
Son zamanlardaki kazalara bakacak olursak, - verinin tamamı
08:27
the wholebütün dataveri setset is almostneredeyse 30 years'yıl worthdeğer of dataveri --
163
489000
2000
neredeyse 30 yıllık kayıtlara dayanıyor-- bunu yeni kazalarda
08:29
you won'talışkanlık see it in the recentson crashesçöker. The newyeni cararaba seatsKoltuklar are faruzak, faruzak better."
164
491000
2000
görmeyeceksiniz. Yeni araç koltukları çok, çok daha iyi."
08:31
But indeedaslında, in recentson crashesçöker the lap-and-shoulderdizüstü ve omuz seatbeltsEmniyet kemerleri,
165
493000
4000
Ama aslında, bu son çarpışmalarda, karın-omuz emniyet kemerleri
08:35
actuallyaslında, are doing even better than the cararaba seatsKoltuklar.
166
497000
3000
araç koltuklarından çok daha etkili.
08:38
They say, "Well, that's impossibleimkansız, that can't be."
167
500000
3000
"İmkansız, bu olamaz," diyorlar.
08:41
And the linehat of argumenttartışma, if you asksormak parentsebeveyn, is,
168
503000
2000
Ebeveynlere soracak olursanız, onlar da şöyle diyor;
08:43
"But cararaba seatsKoltuklar are so expensivepahalı and complicatedkarmaşık,
169
505000
3000
"Ama araba koltukları çok pahalı ve karmaşık,
08:46
and they have this bigbüyük tanglearapsaçı of latchessürgüler,
170
508000
3000
ve bir sürü de karmaşık kilit mandal sistemi var,
08:49
how could they possiblybelki not work better than seatbeltsEmniyet kemerleri
171
511000
3000
nasıl olur da, bu kadar pahalı ve karmaşık olmalarına rağmen,
08:52
because they are so expensivepahalı and complicatedkarmaşık?"
172
514000
2000
emniyet kemerlerinden daha iyi işlev göremez?"
08:54
It's kindtür of an interestingilginç logicmantık,
173
516000
3000
Oldukça ilginç bir düşünce, ve bence,
08:57
I think, that people use. And the other logicmantık, they say,
174
519000
3000
insanlar da bu düşünceyi savunuyor. Diğer bir düşünceye göre ise,
09:00
"Well, the governmenthükümet wouldn'tolmaz have told us [to] use them
175
522000
2000
"Bu çok daha iyi olmasaydı, hükümet bize bunu kullanmayı
09:02
if they weren'tdeğildi much better."
176
524000
2000
tercih etmemizi söylemezdi."
09:04
But what's interestingilginç is the governmenthükümet tellingsöylüyorum us to use them
177
526000
2000
Ama ilginç olan, hükümetin bize kullanmamızı söyledikleri
09:06
is not actuallyaslında basedmerkezli on very much.
178
528000
2000
aslında pek bir şeye dayanmıyor.
09:08
It really is basedmerkezli on some impassionedateşli pleasyakarışlarıyla of parentsebeveyn
179
530000
3000
Aslında bu, verilerden ziyade tüm bu yasaların geçmesine
09:11
whosekimin childrençocuklar diedvefat etti after they turneddönük two,
180
533000
3000
yol açan, ve çocukları iki yaşını geçtikten sonra ölen
09:14
whichhangi has led to the passagegeçit of all these lawsyasalar -- not very much on dataveri.
181
536000
4000
ebeveynlerin bazı itirazlarına dayanmaktadır.
09:18
So you can only get so faruzak, I think, in tellingsöylüyorum your storyÖykü
182
540000
4000
Dolayısıyla, bence, ancak bu soyut istatistikleri kullanarak
09:22
by usingkullanma these abstractsoyut statisticsistatistik.
183
544000
2000
bir ilerleme kaydedebilirsiniz.
09:24
And so I had some friendsarkadaşlar over to dinnerakşam yemegi, and I was askingsormak --
184
546000
5000
Birkaç arkadaşımı akşam yemeğine çağırdım, (barbekü yapıyorduk)
09:29
we had a cookoutpiknik -- I was askingsormak them what advicetavsiye they mightbelki have for me
185
551000
3000
ve arkadaşlarımdan, haklı olduğumu nasıl kanıtlayacağıma dair
09:32
about provingkanıtlama my pointpuan. They said, "Why don't you runkoş some crashkaza teststestler?"
186
554000
4000
akıl danıştım. Onlar da bana, "Neden birkaç kaza testi yapmıyorsun?" dediler.
09:36
And I said, "That's a great ideaFikir."
187
558000
2000
Ben de, "Çok iyi fikir," dedim.
09:38
So we actuallyaslında trieddenenmiş to commissionkomisyon some crashkaza teststestler.
188
560000
2000
Ve gerçekten de birkaç kaza testi yaptırmaya çalıştık.
09:40
And it turnsdönüşler out that as we calleddenilen around to the independentbağımsız
189
562000
5000
Ve ülkede bağımsız çalışan kaza-testi şirketlerini
09:45
crashkaza testÖlçek companiesşirketler around the countryülke,
190
567000
3000
aradığımızda, hiçbiri de yaptırmak istediğimiz
09:48
noneYok of them wanted to do our crashkaza testÖlçek
191
570000
2000
kaza testini yapmak istemediğini söyledi.
09:50
because they said, some explicitlyaçıkça, some not so explicitlyaçıkça,
192
572000
4000
Gerekçeleri de; -- bazısı açık, bazısı üstü kapalı--
09:54
"All of our business comesgeliyor from cararaba seatoturma yeri manufacturersüreticileri.
193
576000
2000
"Tüm işlerimiz, araç koltuğu üreticilerinden geliyor.
09:56
We can't riskrisk alienatingyabancılaştırıcı them by testingtest yapmak seatbeltsEmniyet kemerleri relativebağıl to cararaba seatsKoltuklar."
194
578000
4000
Araç koltuklarına bağlı emniyet kemerlerini test ederek işimizi kaybetmeyi göze alamayız."
10:00
Now, eventuallysonunda, one did. UnderAltında the conditionskoşullar of anonymityanonimlik,
195
582000
4000
Ve sonunda biri, razı oldu. İsimlerini duyurmamak şartıyla,
10:04
they said they would be happymutlu to do this testÖlçek for us --
196
586000
3000
bizim için bu testi seve seve gerçekleştireceklerini belirttiler.
10:07
so anonymityanonimlik, and 1,500 dollarsdolar perbaşına seatoturma yeri that we crashedçöktü.
197
589000
5000
Yani ismini saklamak ve çarpılan koltuk başına 1500 dolar karşılığında.
10:12
And so, we wentgitti to BuffaloBuffalo, NewYeni YorkYork,
198
594000
2000
Biz de Buffalo, New York'a gittik.
10:14
and here is the precursorhaberci to it.
199
596000
2000
Ve burası bu işin öncülerinden.
10:16
These are the crashkaza testÖlçek dummiesmankenleri,
200
598000
2000
Bunlar da, sahne almak için sıralarını
10:18
waitingbekleme for theironların chanceşans to take the centermerkez stageevre.
201
600000
3000
bekleyen deney mankenleri.
10:21
And then, here'sburada how the crashkaza testÖlçek worksEserleri.
202
603000
2000
Ve çarpışma testi de şu şekilde işliyor.
10:23
Here, they don't actuallyaslında crashkaza the entiretüm cararaba, you know --
203
605000
3000
Burada aslında tüm arabayı çarpmıyorlar, -- yani bütün
10:26
it's not worthdeğer ruiningbozma a wholebütün cararaba to do it.
204
608000
3000
arabayı sırf bunun için heba etmeye değmez.
10:29
So they just have these benchBank seatsKoltuklar,
205
611000
1000
Sadece şu bank koltuklardan alıp,
10:30
and they strapkayış the cararaba seatoturma yeri and the seatbeltEmniyet kemeri ontoüstüne it.
206
612000
2000
araç koltuğunu ve emniyet kemerini bunun üzerine bağlıyorlar.
10:32
So I just wanted you to look at this.
207
614000
2000
Şimdi sadece buna bakmanızı rica ediyorum.
10:34
And I think this givesverir you a good ideaFikir of why parentsebeveyn think
208
616000
2000
Ve sanırım böylece, neden ebeveynlerin, araç koltuklarının bu
10:36
cararaba seatsKoltuklar are so great. Look at the kidçocuk in the cararaba seatoturma yeri.
209
618000
2000
kadar harika olduğunu düşündüklerini anlayacaksınız. Koltuktaki çocuğa bakın.
10:38
Does he not look contentiçerik, readyhazır to go,
210
620000
3000
Halinden memnun, ve sapasağlam kurtulacakmış
10:41
like he could survivehayatta kalmak anything? And then, if you look at the kidçocuk in back,
211
623000
2000
gibi görünmüyor mu? Şimdi de arkadaki çocuğa bakın lütfen.
10:43
it looksgörünüyor like he's alreadyzaten chokingboğucu before the crashkaza even happensolur.
212
625000
3000
Bu çocuk ise, daha çarpışma bile olmadan boğuluyormuş gibi görünüyor.
10:46
It's hardzor to believe, when you look at this, that
213
628000
3000
Baktığınızda, çarpışma esnasında arkadaki çocuğun
10:49
that kidçocuk in back is going to do very well when you get in a crashkaza.
214
631000
2000
çok iyi bir durumda olacağına inanmak oldukça zor.
10:51
So this is going to be a crashkaza
215
633000
2000
Şimdi bunun, saatte 30 mil hızla,
10:53
where they're going to slamçarpmak this thing forwardileri into a wallduvar
216
635000
3000
önden bir duvara çarptığımız bir kaza olduğunu düşünelim.
10:56
at 30 milesmil an hoursaat, and see what happensolur. OK?
217
638000
3000
Ve görelim bakalım sonuç ne olacak, tamam?
10:59
So, let me showgöstermek you what happensolur.
218
641000
2000
Size hemen ne olacağını göstereyim:
11:01
These are three-year-oldüç yaşında dummiesmankenleri, by the way.
219
643000
3000
Bu arada bunlar, 3 yaşında cansız mankenler.
11:04
So here -- this is the cararaba seatoturma yeri. Now watch two things:
220
646000
2000
İşte buradaki araç koltuğu. Şimdi iki şeye dikkat edin:
11:06
watch how the headkafa goesgider forwardileri,
221
648000
2000
başın nasıl ön tarafa savrulup dizlere,
11:08
and basicallytemel olarak hitsisabetler the kneesdizler -- and this is in the cararaba seatoturma yeri --
222
650000
2000
çarptığını izleyin -- ve bu araç koltuğundayken oluyor --
11:10
and watch how the cararaba seatoturma yeri fliessinekler around, in the reboundsekme, up in the airhava.
223
652000
5000
ve şimdi de araç koltuğunun havada sıçrayıp geri çarparak nasıl savrulduğuna bakın.
11:15
The cararaba seat'sKoltuklar movinghareketli all over the placeyer.
224
657000
2000
Bu araç koltuğu arabanın her tarafında hareket halinde.
11:17
BearAyı in mindus there are two things about this.
225
659000
2000
Ve bu konuda iki hususu dikkate alın:
11:19
This is a cararaba seatoturma yeri that was installedKurulmuş by someonebirisi
226
661000
3000
Bu araç koltuğu, daha önce 1000 araç koltuğu monte eden,
11:22
who has installedKurulmuş 1,000 cararaba seatsKoltuklar, who knewbiliyordum exactlykesinlikle how to do it.
227
664000
3000
ve kesinlikle işinin ehli biri tarafından monte edilmiştir.
11:25
And alsoAyrıca it turneddönük out these benchBank seatsKoltuklar
228
667000
1000
Ayrıca, bu bank koltukların da, araç koltuğu
11:26
are the very besten iyi way to installkurmak cararaba seatsKoltuklar.
229
668000
3000
monte etmek için en iyi yöntem olduğu netlik kazanmıştır.
11:29
HavingSahip a flatdüz back makesmarkaları it much easierDaha kolay to installkurmak them.
230
671000
3000
Yassı arkalıklı olması ise, monte etmeyi çok daha kolaylaştırıyor.
11:32
And so this is a testÖlçek that's very much riggedhileli in favoriyilik of the cararaba seatoturma yeri,
231
674000
3000
Dolayısıyla bu, oto koltuklarının lehine allanıp pullanmış bir test.
11:35
OK? So, that kidçocuk in this crashkaza faredsayılırdı very well.
232
677000
3000
Değil mi? Ve bu çocuk da çarpışmadan başarıyla kurtuldu.
11:38
The federalfederal standardsstandartlar are
233
680000
2000
Federal standartlara göre, bu çarpışmada
11:40
that you have to scoreGol belowaltında a 1,000
234
682000
2000
mühim olmayan birkaç ölçü birimiyle,
11:42
to be an approvedonaylı cararaba seatoturma yeri on this crashkaza,
235
684000
2000
bu kazadaki koltuğun onayını almak için
11:44
in some metricmetrik of unitsbirimler whichhangi are not importantönemli.
236
686000
4000
1000'in altında bir skor elde etmeniz gerek.
11:48
And this crashkaza would have been about a 450.
237
690000
3000
Bu kazadaki skor ise 450 civarında olacaktı.
11:51
So this cararaba seatoturma yeri was actuallyaslında an above-averageortalamanın üstü cararaba seatoturma yeri
238
693000
2000
Yani bu oto koltuğu, Tüketici Raporlarında ortalamanın
11:53
from ConsumerTüketici ReportsRaporları, and did quiteoldukça well.
239
695000
2000
üstünde oto koltuğu olarak geçiyordu, ve oldukça iyiydi.
11:55
So the nextSonraki one. Now, this is the kidçocuk, sameaynı crashkaza,
240
697000
3000
Ve bir sonraki. Bu da, çocuğun emniyet kemeri taktığı
11:58
who is in the seatbeltEmniyet kemeri. He hardlyzorlukla moveshamle at all, actuallyaslında,
241
700000
5000
aynı çarpışma. Aslında diğer çocuğa kıyasla zorlukla
12:03
relativebağıl to the other childçocuk. The funnykomik thing is,
242
705000
3000
hareket edebiliyor. Komik olan ise,
12:06
the camkam work is terriblekorkunç because they'veonlar ettik only setset it up
243
708000
3000
kamera kayıt olayı da berbat, zira kamerayı sadece oto
12:09
to do the cararaba seatsKoltuklar, and so, they actuallyaslında don't even have a way
244
711000
2000
koltuğunu yapacak şekilde kurmuşlar, yani çarpıp geri sıçrayan
12:11
to movehareket the camerakamera so you can see the kidçocuk that's on the reboundsekme.
245
713000
2000
çocuğu görebilecek kadar bile kamerayı hareket ettiremiyorsunuz.
12:13
AnywayYine de, it turnsdönüşler out that those two crashesçöker, that actuallyaslında
246
715000
4000
Test sonucunda, iki çarpışmadan, 3 yaşındakinin birazcık
12:17
the three-year-oldüç yaşında did slightlyhafifçe worsedaha da kötüsü. So, he getsalır about a 500
247
719000
4000
daha kötü durumda olduğu ortaya çıktı. Yani, 400 'e kıyasla
12:21
out of -- you know, on this rangemenzil -- relativebağıl to a 400 and something.
248
723000
4000
--skor aralığını biliyorsunuz zaten-- 500 puan almış oldu.
12:25
But still, if you just tookaldı that dataveri from that crashkaza
249
727000
3000
Ama yine de, eğer bu çarpışmadan çıkan veriyi alıp,
12:28
to the federalfederal governmenthükümet, and said, "I have inventedicat edildi a newyeni cararaba seatoturma yeri.
250
730000
3000
federal hükümete görüp, "Yeni bir oto koltuğu icat ettim. Satış için
12:31
I would like you to approveonaylamak it for sellingsatış,"
251
733000
3000
size bunu kanıtlamak istiyorum," deseniz, size
12:34
then they would say, "This is a fantasticfantastik newyeni cararaba seatoturma yeri, it worksEserleri great.
252
736000
3000
şöyle derlerdi: "Bu muhteşem yeni bir oto koltuğu, mükemmel işliyor.
12:37
It only got a 500, it could have gottenkazanılmış as highyüksek up as a 1,000."
253
739000
2000
Sadece 500 almış, 1000'e kadar çıkabilirdi."
12:39
And this seatbeltEmniyet kemeri would have passedgeçti with flyinguçan colorsrenkler
254
741000
3000
Ve bu emniyet kemeri rahatlıkla, bir araç koltuğu gibi
12:42
into beingolmak approvedonaylı as a cararaba seatoturma yeri.
255
744000
2000
onaydan geçecekti.
12:44
So, in some senseduyu, what this is suggestingdüşündüren
256
746000
2000
Yani bir bakıma, aslolan insanların bu araç koltuklarını
12:46
is that it's not just that people are settingayar up theironların cararaba seatsKoltuklar wrongyanlış,
257
748000
3000
yanlış monte edip çocuklarını tehlikeye atmaları değil.
12:49
whichhangi is puttingkoyarak childrençocuklar at riskrisk. It's just that, fundamentallyesasen,
258
751000
2000
Aslolan, bu araç koltuklarının esasen
12:51
the cararaba seatsKoltuklar aren'tdeğil doing much.
259
753000
2000
pek bir işlevi olmadığıdır.
12:53
So here'sburada the crashkaza. So these are timedzamanlanmış at the sameaynı time,
260
755000
2000
Ve işte çarpışma. Aynı anda olacak şekilde zamanlanmışlar.
12:55
so you can see that it takes much longeruzun with the cararaba seatoturma yeri --
261
757000
2000
Oto koltuğuyla çok daha uzun süreceğini -- sıçramalarla daha da
12:57
at reboundsekme, it takes a lot longeruzun --
262
759000
2000
uzun sürmektedir -- göreceksiniz; fakat
12:59
but there's just a lot lessaz movementhareket for childçocuk who'skim in the seatbeltEmniyet kemeri.
263
761000
4000
emniyet kemeri takılan çocuklarda çok daha az hareket göreceksiniz.
13:03
So, I'll showgöstermek you the six-year-oldaltı yaşında crashesçöker as well.
264
765000
2000
Şimdi size, altı yaşındakilerin çarpışmalarını da göstereceğim.
13:05
The six-year-oldaltı yaşında is in a cararaba seatoturma yeri, and it turnsdönüşler out
265
767000
5000
Altı yaşındaki manken de bir oto koltuğunda, ve
13:10
that looksgörünüyor terriblekorkunç, but that's great. That's like a 400, OK?
266
772000
5000
ve berbat görünse de bu harika. 400 civarında, tamam?
13:15
So that kidçocuk would do fine in the crashkaza.
267
777000
1000
Yani çocuk, çarpışmayı iyi şekilde atlatıyor.
13:16
Nothing about that would have been problematicsorunsal to the childçocuk at all.
268
778000
4000
Çocuk için sorun yaratacak hiçbir şey olmuyor.
13:20
And then here'sburada the six-year-oldaltı yaşında in the seatbeltEmniyet kemeri,
269
782000
3000
Ve şimdi de altı yaşındaki mankenimiz emniyet kemerine bağlı,
13:23
and in factgerçek, they get exactlykesinlikle withiniçinde, you know,
270
785000
2000
ve aslında hepsi de aynı bir iki noktaya bağlı.
13:25
withiniçinde one or two pointsmakas of the sameaynı. So really, for the six-year-oldaltı yaşında,
271
787000
4000
Yani gerçekten de, altı yaşındakiler için, oto emniyet kemerleri
13:29
the cararaba seatoturma yeri did absolutelykesinlikle nothing whatsoeverher ne.
272
791000
4000
kesinlikle hiçbir etki yaratmadı.
13:33
That's some more evidencekanıt, so in some senseduyu --
273
795000
3000
Yani bir bakıma, başka kanıtlar da var --
13:36
I was criticizedeleştirdi by a scientistBilim insanı, who said, "You could never publishyayınlamak
274
798000
4000
"Bu 4 ünü içinde barındıran bir çalışmayı asla yayınlayamazsın," diyen
13:40
a studyders çalışma with an n of 4," meaninganlam those fourdört crashesçöker.
275
802000
2000
asla yayınlayamazsın," diyen bir bilim adamı tarafından eleştirildim.
13:42
So I wroteyazdı him back and I said, "What about an n of 45,004?"
276
804000
4000
Ben de kendisine bir cevap yazdım, ve şöyle dedim: "Peki ya
13:46
Because I had the other 45,000 other real-worldgerçek dünya crashesçöker.
277
808000
2000
45,004 'a ne demeli? Zira elimde ayrıca 45,000 gerçek çarpışma
13:48
And I just think that it's interestingilginç that the ideaFikir
278
810000
4000
örneği daha var. Ve bence, ekonomistlerin hak vereceği
13:52
of usingkullanma real-worldgerçek dünya crashesçöker, whichhangi is very much something
279
814000
2000
bir şey olan gerçek çarpışmaları kullanma fikrinin, bilim adamları
13:54
that economistsekonomistler think would be the right thing to do,
280
816000
2000
tarafından genelde aynı şekilde düşünülmemesi ilginç;
13:56
is something that scientistsBilim adamları don't actuallyaslında, usuallygenellikle think --
281
818000
2000
zira, bilim adamları, çocuklar ve oto koltukları üzerine
13:58
they would ratherdaha doğrusu use a laboratorylaboratuvar,
282
820000
3000
30 yıllık gerçek bilgileri baz almaktansa,
14:01
a very imperfectben mükemmelim scienceBilim of looking at the dummiesmankenleri,
283
823000
2000
laboratuarı, yani cansız mankenleri eksik şekilde inceleyen
14:03
than actuallyaslında 30 yearsyıl of dataveri of what we'vebiz ettik seengörüldü
284
825000
4000
bir bilimi, bu konuda baz almayı
14:07
with childrençocuklar and with cararaba seatsKoltuklar.
285
829000
3000
tercih ediyorlar.
14:10
And so I think the answerCevap to this puzzlebulmaca
286
832000
4000
Ve bence, bu soruna çare ise
14:14
is that there's a much better solutionçözüm out there,
287
836000
3000
dışarıda bir yerlerde çok daha iyi bir çözüm olduğu.
14:17
that's gottenkazanılmış nobodykimse excitedheyecanlı because everyoneherkes
288
839000
3000
Ve bu da aslında kimseyi heyecanlandırmıyor, çünkü
14:20
is so delightedmemnun olmak with the way cararaba seatsKoltuklar are presumablymuhtemelen workingçalışma.
289
842000
4000
herkes, araç koltuklarının muhtemelen iş yarıyor olmasından çok memnun.
14:24
And if you think from a designdizayn perspectiveperspektif,
290
846000
3000
Ve tasarım açısından düşünecek olursanız,
14:27
about going back to squarekare one, and say,
291
849000
2000
ve sil baştan, "arka koltuktaki çocukları
14:29
"I just want to protectkorumak kidsçocuklar in the back seatoturma yeri."
292
851000
2000
korumak istiyorum o kadar," diyecek olursanız...
14:31
I don't there's anyonekimse in this roomoda who'dkim olur say,
293
853000
2000
Bence bu salonda, "En iyisi, yetişkinler için harika bir
14:33
"Well, the right way to startbaşlama would be,
294
855000
1000
emniyet kemeri yapmakla başlamak olacaktır.
14:34
let's make a great seatoturma yeri beltkemer for adultsyetişkinler.
295
856000
3000
Sonra da, birbirine zincir gibi bağlamak
14:37
And then, let's make this really bigbüyük contraptionmekanizma
296
859000
2000
zorunda kalacağınız büyük bir tertibat hazırlarız,"
14:39
that you have to rigteçhizat up to it in this daisypapatya chainzincir."
297
861000
3000
diyecek kimse yoktur.
14:42
I mean, why not startbaşlama -- who'skim sittingoturma in the back seatoturma yeri anywayneyse exceptdışında for kidsçocuklar?
298
864000
3000
Yani neden işe koyulmuyoruz - çocuklar dışında arka koltuğa başka kim oturuyor ki?
14:45
But essentiallyesasen, do something like this,
299
867000
3000
Aslında, böyle bir işe girişmenin maliyetini
14:48
whichhangi I don't know exactlykesinlikle how much it would costmaliyet to do,
300
870000
2000
tam olarak kestiremesem de, bunun neden normal bir oto
14:50
but there's no reasonneden I could see
301
872000
1000
koltuğundan çok daha pahalı
14:51
why this should be much more expensivepahalı than a regulardüzenli cararaba seatoturma yeri.
302
873000
2000
olması gerektiği konusunda hiçbir sebep göremiyorum.
14:53
It's just actuallyaslında -- you see, this is foldingkatlama up -- it's behindarkasında the seatoturma yeri.
303
875000
4000
Gördüğünüz gibi aslında katlanabiliyor, ve koltuğun arkasında.
14:57
You've got a regulardüzenli seatoturma yeri for adultsyetişkinler, and then you foldkat it down,
304
879000
2000
Yetişkinler için normal bir oto koltuğu, ama sonra indirince ,
14:59
and the kidçocuk sitsoturur on topüst, and it's integratedentegre.
305
881000
2000
çocuklar da üzerine oturabiliyor, entegre bir yapı.
15:01
It seemsgörünüyor to me that this can't be a very expensivepahalı solutionçözüm,
306
883000
4000
Şahsen, bunun çok pahalı bir çözüm olduğunu sanmıyorum,
15:05
and it's got to work better than what we alreadyzaten have.
307
887000
3000
ve şu an sahip olduğumuzdan çok daha iyi iş görecektir.
15:08
So the questionsoru is, is there any hopeumut for adoptionBenimseme of something like this,
308
890000
5000
Yani soru şu; muhtemelen birçok can kurtaracak böyle bir düzeneğin
15:13
whichhangi would presumablymuhtemelen savekayıt etmek a lot of liveshayatları?
309
895000
2000
kabul görmesi konusunda hiç ümit var mı?
15:15
And I think the answerCevap, perhapsbelki, liesyalanlar in a storyÖykü.
310
897000
4000
Ve bence galiba sorunun cevabı da hikayenin içinde.
15:19
The answerCevap bothher ikisi de to why has a cararaba seatoturma yeri been so successfulbaşarılı,
311
901000
4000
Neden bir oto koltuğunun bu kadar başarılı olduğu; ve neden bunun
15:23
and why this mayMayıs ayı somedaybirgün be adoptedbenimsenen or not,
312
905000
3000
bir gün kabul görüp görmeyeceği sorularının cevapları
15:26
liesyalanlar in a storyÖykü that my dadbaba told me, relatingilgili to when he was a doctordoktor
313
908000
4000
babamın bana anlattığı, kendisi İngiltere'deki ABD Hava Kuv. 'de
15:30
in the U.S. AirHava ForceKuvvet in Englandİngiltere. And this is a long time agoönce:
314
912000
3000
doktorken yaşadığı bir hikayede yatıyor. Çok uzun zaman önceymiş:
15:33
you were allowedizin to do things then you can't do todaybugün.
315
915000
2000
o zamanlar yapmanıza izin verdikleri şeyleri bugün yapamıyorsunuz.
15:35
So, my fatherbaba would have patientshastalar come in
316
917000
4000
Babamın da, aslında rahatsız olmadıklarını
15:39
who he thought were not really sickhasta.
317
921000
3000
düşündüğü hastalar gelirmiş.
15:42
And he had a bigbüyük jarkavanoz fulltam of placeboplasebo pillshaplar that he would give them,
318
924000
4000
Hastalarına vermek üzere plasebo haplarıyla dolu bir kavanozu vardı, ve
15:46
and he'diçin ona say, "Come back in a weekhafta, if you still feel lousybitli."
319
928000
3000
onlara, "Hala kötü hissederseniz bir hafta içinde yine gelin," derdi.
15:49
OK, and mostçoğu of them would not come back,
320
931000
1000
Ve çoğu gelmemesine rağmen, bir kısmı
15:50
but some of them would come back.
321
932000
2000
yine de geri gelirdi.
15:52
And when they camegeldi back, he, still convincedikna olmuş they were not sickhasta,
322
934000
4000
Geri geldiklerinde de, hasta olmadıklarına emin olduğu için,
15:56
had anotherbir diğeri jarkavanoz of pillshaplar. In this jarkavanoz were hugeKocaman horseat pillshaplar.
323
938000
5000
bir kavanoz dolusu plasebo hapı daha verirdi. Devasa büyüklükteydi.
16:01
They were almostneredeyse impossibleimkansız to swallowyutmak.
324
943000
2000
Yutması neredeyse imkansız haplardı bu seferkiler.
16:03
And these, to me, are the analogyanaloji for the cararaba seatsKoltuklar.
325
945000
4000
Ve bana göre, bu verdiğim örnek, oto koltulkarıyla benzerlik taşımakta.
16:07
People would look at these and say, "Man, this thing is so bigbüyük
326
949000
4000
İnsanlar bakıp şöyle diyeceklerdir; "Bu çok büyük, yutması da çok zor.
16:11
and so hardzor to swallowyutmak. If this doesn't make me feel better,
327
953000
2000
Eğer bu beni iyileştirmeyecekse, daha başka
16:13
you know, what possiblybelki could?"
328
955000
3000
ne iyileştirebilir ki?"
16:16
And it turneddönük out that mostçoğu people wouldn'tolmaz come back,
329
958000
2000
Ve sonra, hastaların birçoğu geri gelmemeye başladı,
16:18
because it workedişlenmiş. But everyher oncebir Zamanlar in a while,
330
960000
3000
çünkü işe yaramıştı. Ama yine de, arada bir,
16:21
there was still a patienthasta convincedikna olmuş that he was sickhasta,
331
963000
5000
hasta olduğuna kendi inandırmış bir tanesi hala gelmeye
16:26
and he'diçin ona come back. And my dadbaba had a thirdüçüncü jarkavanoz of pillshaplar.
332
968000
3000
devame diyordu. Bunun üzerine babam da üçüncü kavanozu denedi.
16:29
And the jarkavanoz of pillshaplar he had, he said,
333
971000
2000
Ve dediğine göre bu kavanozdakiler, bulabildiği
16:31
were the tiniestufak little pillshaplar he could find,
334
973000
3000
en küçük haplardı. Ve o kadar
16:34
so smallküçük you could barelyzar zor see them.
335
976000
2000
küçüktüler ki zar zor görülebiliyorlardı.
16:36
And he would say, listen, I know I gaveverdi you that hugeKocaman pillhap,
336
978000
2000
Ve hastasına şöyle derdi, "Bak, sana daha önce o karmaşık ve
16:38
that complicatedkarmaşık, hard-to-swallowyutması zor pillhap before,
337
980000
4000
yutması zor olan büyük haplardan verdiğimi biliyorum,
16:42
but now I've got one that's so potentkuvvetli,
338
984000
2000
ama şimdi verecek olduğum ilaç çok etkili,
16:44
that is really tinyminik and smallküçük and almostneredeyse invisiblegörünmez.
339
986000
2000
ve küçücük, neredeyse görülemeyecek boyutta.
16:46
It's almostneredeyse like this thing here, whichhangi you can't even see."
340
988000
3000
Aynı şuradaki, neredeyse göremediğiniz şey gibi."
16:49
And it turneddönük out that never,
341
991000
2000
Ve bir daha asla, babamın verdiği
16:51
in all the timeszamanlar my dadbaba gaveverdi out this pillhap, the really tinyminik pillhap,
342
993000
3000
o küçücük haptan sonra, kimse hastalığından şikayet
16:54
did anyonekimse ever come back still complainingşikayetçi of sicknesshastalık.
343
996000
3000
etmek için tekrar geri gelmedi.
16:57
So, my dadbaba always tookaldı that as evidencekanıt
344
999000
3000
Ve babam da, bu küçücük, minicik ve etkili
17:00
that this little, teenyufacık, powerfulgüçlü pillhap
345
1002000
4000
ilacın en güçlü plasebo etkisine sahip
17:04
had the ultimatenihai placeboplasebo effectEfekt. And in some senseduyu, if that's the right storyÖykü,
346
1006000
4000
sahip olduğunu anladı. Ve bir bakıma, hikaye gerçekse, bence entegre
17:08
I think integratedentegre cararaba seatsKoltuklar you will see, very quicklyhızlı bir şekilde,
347
1010000
2000
araç koltukları da kısa bir sürede herkesin edineceği
17:10
becomingolma something that everyoneherkes has. The other possiblemümkün conclusionSonuç
348
1012000
4000
bir şey haline gelecektir, göreceksiniz. Tabii bir başka muhtemel çıkarıma
17:14
is, well, maybe after cominggelecek to my fatherbaba threeüç timeszamanlar,
349
1016000
3000
göre, belki de babama üç kez gelip plasebolarla eve gönderildikten
17:17
gettingalma sentgönderilen home with placebosplasebo, he still feltkeçe sickhasta,
350
1019000
2000
sonra hala hasta hissedip, bir başka
17:19
he wentgitti and foundbulunan anotherbir diğeri doctordoktor.
351
1021000
2000
doktor da bulmuş olabilir.
17:21
And that's completelytamamen possiblemümkün. And if that's the casedurum,
352
1023000
2000
Ve bu da kesinlikle mümkün. Eğer durum bu ise,
17:23
then I think we're stucksıkışmış with conventionalKonvansiyonel cararaba seatsKoltuklar for a long time to come.
353
1025000
3000
o zaman sanırım, daha uzun bir süre geleneksel oto koltuklarından vazgeçemeyeceğiz demektir.
17:26
Thank you very much.
354
1028000
1000
Çok teşekkür ederim.
17:27
(ApplauseAlkış)
355
1029000
4000
(Alkışlar)
17:31
(AudienceSeyirci: I just wanted to asksormak you, when we weargiyinmek seatbeltsEmniyet kemerleri
356
1033000
2000
(Seyirci: Size şunu sormak istiyorum; emniyet kemeri taktığımızda
17:33
we don't necessarilyzorunlu olarak weargiyinmek them just to preventönlemek losskayıp of life,
357
1035000
3000
bunu yalnızca can kayıplarını önlemek için değil,
17:36
it's alsoAyrıca to preventönlemek lots of seriousciddi injuryhasar.
358
1038000
2000
birçok ağır yaralanmayı da engellemesi için de takıyoruz.
17:38
Your dataveri looksgörünüyor at fatalitiesölümlerin. It doesn't look at seriousciddi injuryhasar.
359
1040000
4000
Sizin verileriniz ölüm oranlarını baz alıyor. Ağır yaralanmaları değil.
17:42
Is there any dataveri to showgöstermek that childçocuk seatsKoltuklar
360
1044000
2000
Acaba, ağır yaralanmaları engelleme konusunda da,
17:44
are actuallyaslında lessaz effectiveetkili, or just as effectiveetkili as seatbeltsEmniyet kemerleri
361
1046000
3000
çocuk koltuklarının daha az etkili olduğunu, veya emniyet kemerleri
17:47
for seriousciddi injuryhasar? Because that would provekanıtlamak your casedurum.)
362
1049000
2000
kadar etkili olduğunu gösteren bir veri var mı? Zira bu, davanızı haklı çıkaracaktır.)
17:49
StevenSteven LevittLevitt: Yeah, that's a great questionsoru. In my dataveri, and in anotherbir diğeri dataveri setset
363
1051000
3000
Steven Levitt: Evet, bu harika bir soru. Verilerimde ve bir başka veri dizisinde,
17:52
I've lookedbaktı at for NewYeni JerseyJersey crashesçöker,
364
1054000
3000
New Jersey'deki kazalar için bunu araştırdım.
17:55
I find very smallküçük differencesfarklar in injuryhasar.
365
1057000
4000
Ve yaralanma konusunda çok az fark buldum.
17:59
So in this dataveri, it's statisticallyistatistiksel insignificantönemsiz differencesfarklar
366
1061000
2000
Yani bu veride, araç koltukları ve karın-omuz kemerleri arasındaki
18:01
in injuryhasar betweenarasında cararaba seatsKoltuklar and lap-and-shoulderdizüstü ve omuz beltskemerleri.
367
1063000
4000
yaralanma farkları istatiksel olarak çok küçük.
18:05
In the NewYeni JerseyJersey dataveri, whichhangi is differentfarklı,
368
1067000
1000
Ölüm olmadığı için diğerlerinden farklı
18:06
because it's not just fatalölümcül crashesçöker,
369
1068000
3000
olan, ama New Jersey'de kayda geçen
18:09
but all crashesçöker in NewYeni JerseyJersey that are reportedrapor,
370
1071000
2000
kazalara dair tüm New Jersey verilerinde ise,
18:11
it turnsdönüşler out that there is a 10 percentyüzde differencefark in injuriesyaralanmalar,
371
1073000
3000
yaralanmalarda yüzde 10'luk bir fark söz konusu.
18:14
but generallygenellikle they're the minorküçük injuriesyaralanmalar.
372
1076000
2000
ama bunlar genellikle hafif yaralanmalar.
18:16
Now, what's interestingilginç, I should say this as a disclaimerferagat,
373
1078000
2000
Şimdi, söylemem gereken asıl ilginç olay ise şu;
18:18
there is medicaltıbbi literatureEdebiyat that is very difficultzor to resolveçözmek with this other dataveri,
374
1080000
5000
Oto koltuklarının önemli ölçüde daha iyi olduğunu gösteren diğer verilerle
18:23
whichhangi suggestsanlaşılacağı that cararaba seatsKoltuklar are dramaticallydramatik better.
375
1085000
4000
açıklanması çok zor olan tıbbi bir literatür var.
18:27
And they use a completelytamamen differentfarklı methodologymetodoloji that involvesgerektirir --
376
1089000
2000
Kaza sonrası olanları da kapsayan tamamen farklı bir yöntem kullanıyorlar,
18:29
after the crashkaza occursoluşur, they get from the insurancesigorta companiesşirketler
377
1091000
3000
Sigorta şirketlerinden, kazazedelerin isimlerini
18:32
the namesisimler of the people who were in the crashkaza,
378
1094000
2000
alıyorlar, ve bu kişilere telefonla ulaşıp
18:34
and they call them on the phonetelefon,
379
1096000
1000
onlara, kaza anında ne olup
18:35
and they askeddiye sordu them what happenedolmuş.
380
1097000
1000
bittiğini soruyorlar.
18:36
And I really can't resolveçözmek, yethenüz,
381
1098000
3000
Bu konuda henüz kesin bir karara
18:39
and I'd like to work with these medicaltıbbi researchersaraştırmacılar
382
1101000
2000
varamadım, ve birbirleriyle tamamen çelişen bu farklılıkların
18:41
to try to understandanlama how there can be these differencesfarklar,
383
1103000
3000
nasıl olabildiğini anlayabilmek için, bu tıp araştırmacılarıyla
18:44
whichhangi are completelytamamen at oddsolasılık with one anotherbir diğeri.
384
1106000
3000
birlikte çalışmayı çok isterim.
18:47
But it's obviouslybelli ki a criticalkritik questionsoru.
385
1109000
3000
Ama belli ki, bu kritik bir soru.
18:50
The questionsoru is even if -- are there enoughyeterli seriousciddi injuriesyaralanmalar
386
1112000
3000
"Bunları daha uygun maliyetli yapacak kadar yeterince
18:53
to make these cost-effectivemaliyetli? It's kindtür of trickyhileli.
387
1115000
3000
ciddi yaralanmalar söz konusu mu? Biraz aldatmacalı bir soru.
18:56
Even if they're right, it's not so clearaçık
388
1118000
2000
Haklı olsalar bile, çok ucuz oldukları
18:58
that they're so cost-effectivemaliyetli.
389
1120000
1000
konusu çok net değil.
Translated by Tuğçe Kayıtmaz
Reviewed by osman oguz ahsen

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Steven Levitt - Economist
Steven Levitt's eye-opening Freakonomics took economic theory into the real world of suburban parenting and urban drug gangs, turning conventional wisdom upside-down.

Why you should listen

With his 2005 book Freakonomics (co-authored with Stephen Dubner, a writer who profiled him for the New York Times), Steven Levitt carried hardcore economic method into the squishy real world and produced a pop-culture classic. Freakonomics is both an economics textbook and a series of cautionary tales about the fallacy of conventional wisdom. Levitt examines the links between real-world events, and finds many instances where the data simply doesn't back up popular belief.

He asks provocative questions: If selling crack is so lucrative, why do dealers live with their mothers? Does parental doting really improve children's test scores? Did New York City's crime rate really drop because of police tactics (or population trends)? His controversial answers stir debate, and sometimes backlash.

Read Steven Levitt's Reddit AMA >>

More profile about the speaker
Steven Levitt | Speaker | TED.com