TEDxOslo
Christer Mjåset: 4 questions you should always ask your doctor
Christer Mjåset: Cztery pytania, które należy zadać swojemu lekarzowi
Filmed:
Readability: 3.6
1,877,695 views
'Panie doktorze, czy to naprawdę konieczne?' Powołując się na alarmujące statystyki na temat nadmiernego leczenia, neurochirurg Christer Mjåset wyjaśnia wagę tego, jak i innych prostych pytań, w kontekście planowanego leczenia lub operacji-- i dzieli się wiedzą, w jaki sposób pacjenci mogą lepiej wpółpracować z lekarzami, by otrzymać leczenie, którego potrzebują.
Christer Mjåset - Neurosurgeon
Christer Mjåset, M.D. is a neurosurgeon, author, columnist and lecturer who currently works as a Harkness fellow in Health Care Policy and Practice at Harvard T.H. Chan School of Public Health in Boston studying value-based health care models. Full bio
Christer Mjåset, M.D. is a neurosurgeon, author, columnist and lecturer who currently works as a Harkness fellow in Health Care Policy and Practice at Harvard T.H. Chan School of Public Health in Boston studying value-based health care models. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I am a neurosurgeon,
0
913
2197
Jestem neurochirurgiem
00:15
and I'm here to tell you today
that people like me need your help.
that people like me need your help.
1
3134
4328
i chcę wam dziś powiedzieć,
że osoby takie jak ja
potrzebują waszej pomocy.
potrzebują waszej pomocy.
00:20
And in a few moments, I will tell you how.
2
8119
2024
Za moment powiem wam jak.
00:22
But first, let me start off by telling you
about a patient of mine.
about a patient of mine.
3
10167
4120
Ale najpierw opowiem wam
o jednej z moich pacjentek.
o jednej z moich pacjentek.
00:26
This was a woman in her 50s,
4
14311
2643
Była to kobieta po 50.,
00:28
she was in generally good shape,
5
16978
2047
generalnie w dobrej formie,
00:31
but she had been in and out
of hospital a few times
of hospital a few times
6
19049
2388
jednak często zjawiała się w szpitalu,
00:33
due to curative breast cancer treatment.
7
21461
3227
gdzie leczono ją na raka piersi.
00:37
Now she had gotten a prolapse
from a cervical disc,
from a cervical disc,
8
25768
2873
Doszło u niej do wypadnięcia
dysku odcinka szyjnego,
dysku odcinka szyjnego,
00:40
giving her radiating pain of a tense kind,
9
28665
3674
co powodowało sztywność
i ból promieniujący do prawej ręki.
00:44
out into the right arm.
10
32363
1944
00:47
Looking at her MRI
before the consultation,
before the consultation,
11
35061
2762
Przed wizytą spojrzałem
na wyniki z rezonansu magnetycznego
na wyniki z rezonansu magnetycznego
00:49
I decided to suggest an operation.
12
37847
1769
i postanowiłem zasugerować jej operację.
00:52
Now, neck operations like these
are standardized, and they're quick.
are standardized, and they're quick.
13
40411
4441
Obecnie, tego typu operacje szyi
stanowią szybką, standardową procedurę.
stanowią szybką, standardową procedurę.
00:57
But they carry a certain risk.
14
45279
1611
Ale wiążą się z pewnym ryzykiem.
00:58
You make an incision right here,
15
46914
2150
Tutaj się robi nacięcie
01:01
and you dissect carefully
past the trachea,
past the trachea,
16
49088
2857
i tnie się ostrożnie wzdłuż tchawicy
01:03
the esophagus,
17
51969
1338
i przełyku,
01:05
and you try not to cut
into the internal carotid artery.
into the internal carotid artery.
18
53331
3237
starając się nie przeciąć
tchawicy szyjnej.
tchawicy szyjnej.
01:08
(Laughter)
19
56592
1263
(Śmiech)
01:09
Then you bring in the microscope,
20
57879
2238
Potem bierze się mikroskop
01:12
and you carefully remove
the disc and the prolapse
the disc and the prolapse
21
60141
2373
i ostrożnie usuwa chory dysk
razem z przepukliną
razem z przepukliną
01:14
in the nerve root canal,
22
62538
1190
z kanału kręgowego,
01:15
without damaging the cord
and the nerve root
and the nerve root
23
63752
2119
nie uszkadzając rdzenia kręgowego
i korzeni nerwowych,
i korzeni nerwowych,
01:17
lying only millimeters underneath.
24
65895
2314
ulokowanych zaledwie
kilka milimetrów poniżej.
kilka milimetrów poniżej.
01:20
The worst case scenario
is the damage to the cord,
is the damage to the cord,
25
68625
2460
Najgorszy scenariusz
to uszkodzenie rdzenia kręgowego,
01:23
which can result in paralysis
from the neck down.
from the neck down.
26
71109
4158
co może doprowadzić
do paraliżu od szyi w dół.
Kiedy wytłumaczyłem to mojej pacjentce,
01:28
Explaining this to the patient,
she fell silent.
she fell silent.
27
76673
2532
zapadła cisza.
01:31
And after a few moments,
28
79229
1207
Po chwili wypowiedziała
01:32
she uttered a few very decisive words
for me and for her.
for me and for her.
29
80460
3784
tych kilka decydujących słów.
01:37
"Doctor, is this really necessary?"
30
85887
3484
"Panie doktorze,
czy to naprawdę konieczne?"
01:41
(Laughter)
31
89395
1488
(Śmiech)
01:44
And you know what I realized,
right there and then?
right there and then?
32
92101
2933
Wiecie, co w tamtej chwili
sobie uświadomiłem?
01:47
It was not.
33
95418
1150
Że nie było.
01:49
In fact, when I get patients
like this woman,
like this woman,
34
97561
3024
Tak naprawdę,
w przypadkach podobnych do tego,
01:52
I tend to advise not to operate.
35
100609
2476
zazwyczaj odradzam operację.
01:55
So what made me do it this time?
36
103665
2133
Dlaczego tym razem było inaczej?
01:59
Well, you see,
37
107153
1652
Widzicie,
02:00
this prolapse was so delicate,
38
108829
2236
ten przypadek był tak delikatny,
02:03
I could practically see myself
pulling it out of the nerve root canal
pulling it out of the nerve root canal
39
111089
3691
że wręcz widziałem, jak usuwam
przepuklinę z kanału kręgowego,
02:06
before she entered the consultation room.
40
114804
2476
zanim pacjentka weszła do gabinetu.
02:09
I have to admit it,
I wanted to operate on her.
I wanted to operate on her.
41
117907
3000
Muszę przyznać, że chciałem ją operować.
02:13
I'd love to operate on her.
42
121359
1873
Z przyjemnością bym ją operował.
02:15
Operating, after all,
is the most fun part of my job.
is the most fun part of my job.
43
123256
3617
Operacje to w końcu
najfajniejsza część mojej pracy.
02:18
(Laughter)
44
126897
2634
(Śmiech)
02:22
I think you can relate to this feeling.
45
130538
2190
Myślę, że wszyscy znają to uczucie.
02:24
My architect neighbor says
he loves to just sit and draw
he loves to just sit and draw
46
132752
3881
Mój sąsiad, który jest architektem,
mówi, że uwielbia
po prostu siedzieć, rysować
po prostu siedzieć, rysować
02:28
and design houses.
47
136657
1436
i projektować domy.
02:30
He'd rather do that all day
48
138117
1373
Wolałby to robić całymi dniami
02:31
than talk to the client
paying for the house
paying for the house
49
139514
3892
zamiast rozmawiać z klientem, który płaci,
02:35
that might even give him
restrictions on what to do.
restrictions on what to do.
50
143430
2944
i w dodatku może mu dawać
jakieś ograniczenia co do projektu.
02:39
But like every architect,
51
147073
1275
Ale, jak każdy architekt,
02:40
every surgeon needs
to look their patient in the eye
to look their patient in the eye
52
148372
2986
każdy chirurg powinien
popatrzeć pacjentowi w oczy
02:43
and together with the patient,
53
151382
1465
i wspólnie zdecydować,
02:44
they need to decide on what is best
for the person having the operation.
for the person having the operation.
54
152871
3994
co będzie dla niego najlepsze.
02:50
And that might sound easy.
55
158264
1420
Brzmi to prosto.
02:51
But let's look at some statistics.
56
159708
2621
Ale spójrzmy na pewne statystyki.
02:56
The tonsils are the two lumps
in the back of your throat.
in the back of your throat.
57
164009
3098
Migdałki to dwie wypustki
znajdujące się na tylnej ścianie gardła.
02:59
They can be removed surgically,
58
167419
2150
Można je wyciąć chirurgicznie
03:01
and that's called a tonsillectomy.
59
169593
2056
podczas zabiegu zwanego tonsillektomią.
03:03
This chart shows the operation rate
of tonsillectomies in Norway
of tonsillectomies in Norway
60
171673
4301
Powyższy wykres przedstawia
liczbę przeprowadzonych operacji
wycięcia migdałków
wycięcia migdałków
w różnych rejonach Norwegii.
03:07
in different regions.
61
175998
1429
03:09
What might strike you
is that there is twice the chance
is that there is twice the chance
62
177451
3682
Rzuca się w oczy,
że usunięcie midgałków u dziecka
03:13
that your kid --
because this is for children --
because this is for children --
63
181157
3531
- bo to zabieg przeprowadzany u dzieci -
03:16
will get a tonsillectomy in Finnmark
than in Trondheim.
than in Trondheim.
64
184712
3538
zdarza się dwa razy częściej
w Finnmark niż w Trondheim.
03:20
The indications
in both regions are the same.
in both regions are the same.
65
188862
2751
Wskazania do zabiegu
w obydwóch rejonach są takie same.
03:24
There should be
no difference, but there is.
no difference, but there is.
66
192196
2256
Nie powinno być żadnej różnicy, ale jest.
03:26
Here's another chart.
67
194759
1452
Tu jest kolejny wykres.
03:28
The meniscus helps stabilize the knee
68
196235
2168
Łąkotka pomaga stabilizować staw kolanowy
03:30
and can be torn or fragmented acutely,
69
198427
2256
i można ją uszkodzić nagle,
03:32
topically during sports like soccer.
70
200707
2400
zwykle w sporcie, jak piłka nożna.
03:35
What you see here is the operation rate
for this condition.
for this condition.
71
203625
3236
Widać tutaj liczbę operacji
tego schorzenia.
tego schorzenia.
03:39
And you see that the operation
rate in Møre og Romsdal
rate in Møre og Romsdal
72
207354
3771
Widać, że ich częstotliwość
w Møre og Romsdal
03:43
is five times the operation
rate in Stavanger.
rate in Stavanger.
73
211149
3685
jest pięciokrotnie wyższa niż w Stavanger.
03:47
Five times.
74
215427
1348
Pięciokrotnie.
03:49
How can this be?
75
217133
1285
Jak to możliwe?
03:50
Did the soccer players in Møre og Romsdal
76
218442
1982
Czyżby w Møre og Romsdal
było więcej fauli
niż w innych częściach kraju?
niż w innych częściach kraju?
03:52
play more dirty
than elsewhere in the country?
than elsewhere in the country?
77
220448
2151
03:54
(Laughter)
78
222623
1642
(Śmiech)
03:56
Probably not.
79
224815
1150
Pewnie nie.
03:59
I added some information now.
80
227109
2159
Dodałem teraz kilka informacji.
04:01
What you see now
is the procedures performed
is the procedures performed
81
229292
2150
Tu widać operacje przeprowadzone
w szpitalach państwowych,
na jasno niebiesko,
na jasno niebiesko,
04:03
in public hospitals, in light blue,
82
231466
2032
04:05
the ones in private clinics
are light green.
are light green.
83
233522
2984
a prywatnie na jasno zielono.
04:08
There is a lot of activity
in the private clinics
in the private clinics
84
236530
3350
Dużo się dzieje w prywatnych klinikach
04:11
in Møre og Romsdal, isn't there?
85
239904
1933
w Møre og Romsdal, prawda?
04:14
What does this indicate?
86
242363
1373
Co to oznacza?
04:15
A possible economic motivation
to treat the patients.
to treat the patients.
87
243760
3936
Że leczenie pacjentów
ma potencjalne podłoże ekonomiczne.
04:20
And there's more.
88
248522
1150
I na tym nie koniec.
04:23
Recent research has shown
that the difference of treatment effect
that the difference of treatment effect
89
251577
3763
Ostatnie badania pokazały,
że jeśli chodzi o skuteczność,
że jeśli chodzi o skuteczność,
04:27
between regular physical therapy
and operations for the knee --
and operations for the knee --
90
255364
3451
między fizjoterapią
a leczeniem operacyjnym
a leczeniem operacyjnym
04:30
there is no difference.
91
258839
1524
nie ma różnicy.
04:32
Meaning that most
of the procedures performed
of the procedures performed
92
260387
3755
Co oznacza, że większości zabiegów
04:36
on the chart I've just shown
93
264166
2206
z wykresu, który właśnie pokazałem,
04:38
could have been avoided,
even in Stavanger.
even in Stavanger.
94
266396
2651
można było uniknąć, nawet w Stavanger.
04:41
So what am I trying to tell you here?
95
269785
2437
Co próbuję przez to powiedzieć?
04:44
Even though most indications
for treatments in the world
for treatments in the world
96
272246
5125
Że chociaż większość wskazań do leczenia
jest na świecie normalizowanych,
04:49
are standardized,
97
277395
1166
04:50
there is a lot of unnecessary variation
of treatment decisions,
of treatment decisions,
98
278585
4294
to istnieje wiele niepotrzebnych różnic
w przebiegu leczenia,
04:54
especially in the Western world.
99
282903
1833
szczególnie na Zachodzie.
04:57
Some people are not getting
the treatment that they need,
the treatment that they need,
100
285572
3176
Niektórzy nie mają leczenia,
którego potrzebują,
05:01
but an even greater portion of you
101
289493
3063
ale jeszcze większą część osób
05:04
are being overtreated.
102
292580
1587
leczy się nadmiernie.
05:08
"Doctor, is this really necessary?"
103
296649
2785
"Panie doktorze,
czy to naprawdę konieczne?"
05:11
I've only heard that question
once in my career.
once in my career.
104
299458
2992
W całej mojej karierze
usłyszałem to pytanie tylko raz.
05:14
My colleagues say they never heard
these words from a patient.
these words from a patient.
105
302474
3858
Moi koledzy twierdzą,
że nigdy tego nie słyszeli od pacjentów.
05:19
And to turn it the other way around,
106
307431
1754
Patrząc na to z drugiej strony,
jak często waszym zdaniem
05:21
how often do you think
you'll get a "no" from a doctor
you'll get a "no" from a doctor
107
309209
2555
doktor odpowiedziałby "nie"?
05:23
if you ask such a question?
108
311788
1800
Naukowcy to sprawdzili i okazało się,
05:26
Researchers have investigated this,
109
314487
1709
05:28
and they come up
with about the same "no" rate
with about the same "no" rate
110
316220
2753
że liczba przeczących odpowiedzi
jest wszędzie taka sama
05:30
wherever they go.
111
318997
1167
i wynosi 30%.
05:32
And that is 30 percent.
112
320188
1707
05:33
Meaning, three out of 10 times,
113
321919
3967
To znaczy, że 3 razy na 10
05:37
your doctor prescribes
or suggests something
or suggests something
114
325910
3539
lekarz zasugeruje leczenie,
05:41
that is completely unnecessary.
115
329473
2674
które jest kompletnie zbędne.
05:46
And you know what they claim
the reason for this is?
the reason for this is?
116
334545
2889
Wiecie, czym to lekarze tłumaczą?
05:50
Patient pressure.
117
338117
1150
Naciskiem ze strony pacjenta.
05:52
In other words, you.
118
340832
1333
Innymi słowy: z waszej strony.
05:54
You want something to be done.
119
342943
2000
Wy chcecie, żeby coś zrobić.
Znajomy przyszedł do mnie
05:58
A friend of mine came to me
for medical advice.
for medical advice.
120
346665
2396
po poradę lekarską.
06:01
This is a sporty guy,
121
349085
1152
To wysportowany facet,
06:02
he does a lot of cross-country skiing
in the winter time,
in the winter time,
122
350261
3554
zimą uprawia narciarstwo biegowe,
06:05
he runs in the summer time.
123
353839
1706
a latem biega.
06:07
And this time, he'd gotten a bad back ache
whenever he went jogging.
whenever he went jogging.
124
355569
4000
Tym razem podczas biegania
zaczął mu dokuczać ból pleców.
06:11
So much that he had to stop doing it.
125
359593
2193
Do tego stopnia, że przestał to robić.
06:15
I did an examination,
I questioned him thoroughly,
I questioned him thoroughly,
126
363053
3304
Zbadałem go,
przeprowadziłem wnikliwy wywiad
06:18
and what I found out is
that he probably had a degenerated disc
that he probably had a degenerated disc
127
366381
3134
i odkryłem, że prawdopodobnie cierpi
06:21
in the lower part of his spine.
128
369539
2067
na zwyrodnienie kręgosłupa
w odcinku lędźwiowym.
06:24
Whenever it got strained, it hurt.
129
372087
2363
Każde nadwyrężenie tego odcinka
powodowało ból.
06:28
He'd already taken up
swimming instead of jogging,
swimming instead of jogging,
130
376165
2348
Mój znajomy zamienił już
bieganie na pływanie,
niewiele więcej można było zrobić.
06:30
there was really nothing to do,
131
378537
1501
06:32
so I told him, "You need
to be more selective
to be more selective
132
380062
2134
Powiedziałem mu:
"Musisz staranniej dobierać ćwiczenia.
06:34
when it comes to training.
133
382220
1317
06:35
Some activities are good for you,
134
383561
1603
Niektóre są dla ciebie korzystne,
06:37
some are not."
135
385188
1230
niektóre nie".
06:39
His reply was,
136
387665
1292
Na co mi odpowiedział:
06:41
"I want an MRI of my back."
137
389919
1800
"Chcę mieć rezonans pleców".
06:45
"Why do you want an MRI?"
138
393776
1379
"Dlaczego chcesz rezonans?"
06:48
"I can get it for free
through my insurance at work."
through my insurance at work."
139
396236
2800
"Mogę go mieć za darmo,
bo moje ubezpieczenie pokrywa koszty".
06:51
"Come on," I said --
he was also, after all, my friend.
he was also, after all, my friend.
140
399807
3119
"Daj spokój," powiedziałem,
w końcu był moim znajomym.
06:54
"That's not the real reason."
141
402950
1882
"To nie jest prawdziwy powód".
06:56
"Well, I think it's going to be good
to see how bad it looks back there."
to see how bad it looks back there."
142
404856
4500
"Myślę, że dobrze by było
sprawdzić, jak źle to wygląda".
07:03
"When did you start interpreting
MRI scans?" I said.
MRI scans?" I said.
143
411094
2945
"Od kiedy to zacząłeś
interpretować zdjęcia
interpretować zdjęcia
z rezonansu magnetycznego?"- zapytałem.
07:06
(Laughter)
144
414063
2050
(Śmiech)
07:08
"Trust me on this.
145
416137
1452
"Zaufaj mi.
07:10
You're not going to need the scan."
146
418026
2060
Nie potrzebujesz prześwietlenia".
07:12
"Well," he said,
147
420780
1753
"Cóż," powiedział i po chwili dodał:
07:14
and after a while, he continued,
"It could be cancer."
"It could be cancer."
148
422557
2921
"To może być rak".
07:17
(Laughter)
149
425869
2204
(Śmiech)
07:20
He got the scan, obviously.
150
428097
1800
Oczywiście, rezonans mu zrobiono.
Przez swoje ubezpieczenie zdrowotne
07:22
And through his insurance at work,
151
430907
1634
07:24
he got to see one
of my colleagues at work,
of my colleagues at work,
152
432565
2040
dostał się na wizytę u mojego kolegi,
07:26
telling him about the degenerated disc,
153
434629
2127
który stwierdził,
że to zwyrodnienie kręgosłupa,
07:28
that there was nothing to do,
154
436780
1416
że nie ma na to leku,
07:30
and that he should keep on swimming
and quit the jogging.
and quit the jogging.
155
438220
3385
i że powinien dalej pływać zamiast biegać.
07:36
After a while,
I met him again and he said,
I met him again and he said,
156
444196
2064
Przy następnym spotkaniu powiedział:
"Teraz przynajmniej wiem, co to jest".
07:38
"At least now I know what this is."
157
446284
1953
07:40
But let me ask you a question.
158
448712
1619
Pozwólcie, że zadam wam pytanie.
07:42
What if all of you in this room
with the same symptoms had an MRI?
with the same symptoms had an MRI?
159
450355
4119
Co by się stało,
gdyby wszyscy obecni tu na sali,
mając te same objawy,
mieli rezonans magnetyczny?
07:46
And what if all the people in Norway
160
454498
2690
I co, gdyby w Norwegii
07:49
had an MRI due to occasional back pain?
161
457212
3610
prześwietlić wszystkich,
których od czasu do czasu bolą plecy?
07:54
The waiting list for an MRI
would quadruple, maybe even more.
would quadruple, maybe even more.
162
462061
3612
Liczba oczekujących na badanie
wzrosłaby czterokrotnie,
możliwe, że bardziej.
07:58
And you would all take
the spot on that list
the spot on that list
163
466180
2765
Zajęliby miejsce osoby,
08:00
from someone who really had cancer.
164
468969
2333
która faktycznie ma raka.
08:03
So a good doctor sometimes says no,
165
471919
3572
Więc dobry lekarz czasem mówi "nie",
08:07
but the sensible patient
also turns down, sometimes,
also turns down, sometimes,
166
475515
4349
ale rozsądny pacjent także czasami odrzuca
08:11
an opportunity
to get diagnosed or treated.
to get diagnosed or treated.
167
479888
2654
szansę na diagnozę lub leczenie.
08:16
"Doctor, is this really necessary?"
168
484782
3301
"Panie doktorze,
czy to naprawdę konieczne?"
08:20
I know this can be
a difficult question to ask.
a difficult question to ask.
169
488472
3317
Wiem, że trudno zadać to pytanie.
08:24
In fact, if you go back 50 years,
170
492377
1899
Tak naprawdę jeszcze 50 lat temu
08:26
this was even considered rude.
171
494300
2353
uznanoby je za niegrzeczne.
08:28
(Laughter)
172
496677
1122
(Śmiech)
08:29
If the doctor had decided
what to do with you,
what to do with you,
173
497823
2446
Jeśli lekarz podjął decyzję,
co z tobą zrobić,
08:32
that's what you did.
174
500293
1334
to człowiek się dostosowywał.
08:35
A colleague of mine,
now a general practitioner,
now a general practitioner,
175
503574
2245
Jedna moja koleżanka,
tym razem internistka,
08:37
was sent away to a tuberculosis
sanatorium as a little girl,
sanatorium as a little girl,
176
505843
4341
jako mała dziewczynka
trafiła do sanatorium dla gruźlików
08:42
for six months.
177
510208
1159
na sześć miesięcy.
08:43
It was a terrible trauma for her.
178
511391
1857
To była dla niej straszna trauma.
Jako dorosła osoba dowiedziała się,
08:45
She later found out, as a grown-up,
179
513703
2341
08:48
that her tests on tuberculosis
had been negative all along.
had been negative all along.
180
516068
3541
że wyniki jej badań na gruźlicę
były cały czas negatywne.
08:52
The doctor had sent her away
on nothing but wrong suspicion.
on nothing but wrong suspicion.
181
520403
3539
Lekarz wysłał ją do sanatorium
na podstawie błędnego przypuszczenia.
08:56
No one had dared or even considered
confronting him about it.
confronting him about it.
182
524419
4404
Nikt nie śmiał podważać jego decyzji.
09:01
Not even her parents.
183
529268
1400
Nawet jej rodzice.
09:03
Today, the Norwegian health minister
184
531506
3246
Obecnie norweski minister zdrowia
09:06
talks about the patient
health care service.
health care service.
185
534776
3380
mówi o opiece zdrowotnej pacjenta.
09:10
The patient is supposed to get advice
from the doctor about what to do.
from the doctor about what to do.
186
538680
4406
Lekarz ma obowiązek
doradzić pacjentowi, co robić.
09:16
This is great progress.
187
544340
1841
To duży postęp.
09:18
But it also puts more
responsibility on you.
responsibility on you.
188
546205
3381
Ale jednocześnie
większa odpowiedzialność spoczywa na was.
09:21
You need to get in the front seat
with your doctor
with your doctor
189
549919
2917
Musicie usiąść na przednim siedzeniu
i razem z lekarzem
09:24
and start sharing
decisions on where to go.
decisions on where to go.
190
552860
2147
zdecydować, dokąd jechać.
09:27
So, the next time
you're in a doctor's office,
you're in a doctor's office,
191
555420
3563
Więc podczas następnej wizyty
w gabinecie lekarskim,
09:31
I want you to ask,
192
559007
1889
chciałbym, żebyście zadali pytanie
09:32
"Doctor, is this really necessary?"
193
560920
3063
"Panie doktorze,
czy to naprawdę konieczne?".
09:36
And in my female patient's case,
194
564315
2309
W przypadku mojej pacjentki
09:38
the answer would be no,
195
566648
2310
odpowiedź brzmiałaby "nie",
09:40
but an operation could also be justified.
196
568982
2667
chociaż operację można by też uzasadnić.
09:44
"So doctors, what are the risks
attached to this operation?"
attached to this operation?"
197
572165
4721
Doktorzy, a jakie jest ryzyko operacji?
09:49
Well, five to ten percent of patients
will have worsening of pain symptoms.
will have worsening of pain symptoms.
198
577488
5454
U 5 do 10% pacjentów ból się pogorszy.
09:55
One to two percent of patients
199
583427
1714
U 1 - 2% dojdzie do infekcji
09:57
will have an infection in the wound
or even a rehemorrhage
or even a rehemorrhage
200
585165
3015
rany pooperacyjnej
lub nawet do ponownego krwotoku,
10:00
that might end up in a re-operation.
201
588204
2400
wymagającym kolejnej operacji.
10:04
0.5 percent of patients
also experience permanent hoarseness
also experience permanent hoarseness
202
592069
3587
0.5% pacjentów
może mieć na stałe zachrypnięty głos,
10:07
and a few, but still a few,
203
595680
1794
a kilka osób, zaledwie kilka, ale jednak,
10:09
will experience reduced function
in the arms or even legs.
in the arms or even legs.
204
597498
4369
czeka zmniejszona sprawność rąk lub nóg.
10:15
"Doctor, are there other options?"
205
603163
2452
"Panie doktorze,
czy są jakieś inne opcje?"
10:18
Yes, rest and physical therapy
over some time
over some time
206
606131
3378
Tak, wypoczynek i fizjoterapia,
które po jakimś czasie
10:21
might get you perfectly well.
207
609533
2026
mogą cię całkowicie uleczyć.
10:25
"And what happens if I don't do anything?"
208
613105
2730
"A co się stanie,
kiedy nic z tym nie zrobię?"
Nie doradzałbym tego,
10:27
It's not recommended,
209
615859
1175
chociaż nawet wtedy
istnieje nikła szansa,
istnieje nikła szansa,
10:29
but even then, there's a slight chance
that you will get well.
that you will get well.
210
617058
3031
że twój stan się poprawi.
10:33
Four questions.
211
621002
1150
Cztery pytania.
10:34
Simple questions.
212
622780
1517
Proste pytania.
10:36
Consider them your new toolbox to help us.
213
624321
4357
Potraktujcie je jako
pomocne lekarzom narzędzie.
10:40
Is this really necessary?
214
628702
1611
Czy to naprawdę konieczne?
10:42
What are the risks?
215
630337
1793
Jakie jest ryzyko?
10:44
Are there other options?
216
632154
1556
Czy są inne opcje?
10:45
And what happens if I don't do anything?
217
633734
3160
I co się stanie, kiedy nic z nie zrobię?
10:49
Ask them when your doctor
wants to send you to an MRI,
wants to send you to an MRI,
218
637334
4047
Zadajcie je, kiedy wasz doktor chce
was wysłać na rezonans magnetyczny,
10:53
when he prescribes antibiotics
219
641405
2293
kiedy przepisuje wam antybiotyk
10:55
or suggests an operation.
220
643722
2103
lub sugeruje operację.
10:58
What we know from research
221
646282
1708
Dzięki badaniom wiemy,
11:00
is that one out of five
of you, 20 percent,
of you, 20 percent,
222
648014
3190
że jedna na pięć osób, 20%,
11:03
will change your opinion on what to do.
223
651228
2531
zmieni zdanie co do tego,
jakie podjąć kroki.
jakie podjąć kroki.
11:06
And by doing that, you will
not only have made your life
not only have made your life
224
654624
3342
Dzięki temu, nie tylko wasze życie
11:09
a whole lot easier,
and probably even better,
and probably even better,
225
657990
3562
będzie dużo prostsze
i możliwe nawet, że lepsze,
11:13
but the whole health care sector
226
661576
1956
ale też zyska na tym
11:15
will have benefited from your decision.
227
663556
3060
cała służba zdrowia.
11:19
Thank you.
228
667354
1182
Dziękuję.
11:20
(Applause)
229
668560
3686
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Christer Mjåset - NeurosurgeonChrister Mjåset, M.D. is a neurosurgeon, author, columnist and lecturer who currently works as a Harkness fellow in Health Care Policy and Practice at Harvard T.H. Chan School of Public Health in Boston studying value-based health care models.
Why you should listen
Christer Mjåset, M.D. holds a position as a researcher at the Oslo University Hospital analyzing data from The Norwegian Spine Registry and as a lecturer at the Department of Health Management and Economics, University of Oslo, where he teaches in a leadership program for young physicians. Mjåset was president of the Norwegian Junior Doctors 2015-2019 and the Vice President of the Norwegian Medical Association 2017-2019. This work led him to be involved with the international Choosing Wisely campaign which seeks to advance a national dialogue avoiding unnecessary medical tests, treatments and procedures. From 2017-2019 he was responsible for implementing the campaign in Norway
Mjåset is a published author of five fictional books and several short stories. He won the Oslo City Cultural Scholarship for writers in 2006. He got his medical degree and bachelor’s degree in literature and philosophy at University of Oslo, both in 2000.
Christer Mjåset | Speaker | TED.com