TEDCity2.0
Enrique Peñalosa: Why buses represent democracy in action
Enrique Peñalosa: Pse autobusët paraqesin demokracinë në veprim?
Filmed:
Readability: 3.7
930,012 views
"Një qytet i zhvilluar nuk është një qytet në të cilin ku edhe të varfrit përdorin vetura, por një qytet në të cilin madje edhe të pasurit përdorin transportin publik," tregon Enrique Peñalosa. Në këtë fjalim të zellshëm, ish kryebashkiaku i Bogotá-s ndan disa taktika të cilat i ka përdorur për të ndryshuar transportin dinamik në kryeqytetin e kolumbian.. dhe sugjeron mënyrat e të menduarit për ndërtimin e qyteteve të mençura të së ardhmes.
Enrique Peñalosa - Colombian politician, urban activist
Enrique Peñalosa is the mayor of Bogotá, Colombia. He advocates for sustainability and mobility in the cities of the future. Full bio
Enrique Peñalosa is the mayor of Bogotá, Colombia. He advocates for sustainability and mobility in the cities of the future. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Mobility in developing world cities
0
245
3133
Lëvizshmëria në qytetet e botës në zhvillim
00:15
is a very peculiar challenge,
1
3378
2158
është një sfidë e veçantë.
00:17
because different from health
2
5536
1805
Sepse (ndryshe nga shëndeti
00:19
or education or housing,
3
7341
2310
edukimi apo strehimi)
00:21
it tends to get worse as societies become richer.
4
9651
3434
ka tendencë të përkeqësohet me pasurimin e shoqërisë.
00:25
Clearly, a unsustainable model.
5
13085
2784
(Dukshëm) një model i pa qëndrueshëm.
00:27
Mobility, as most other developing country problems,
6
15869
4327
Lëvizshmëria, si shumë probleme të tjera në vendet në zhvillim,
00:32
more than a matter of money or technology,
7
20196
3905
më shumë se një çështje parash apo teknologjie,
00:36
is a matter of equality, equity.
8
24101
5391
është një çështje e barazisë e drejtësisë.
00:41
The great inequality in developing countries
9
29492
3109
Pabarazia e madhe në vendet në zhvillim
00:44
makes it difficult to see, for example,
10
32601
3425
e bën të vështirë për t'u vërejtur, p.sh.,
00:48
that in terms of transport,
11
36026
2564
se, në termat e transportit,
00:50
an advanced city is not one
12
38590
1930
një qytet i avancuar nuk është një qytet
00:52
where even the poor use cars,
13
40520
2022
ku madje edhe qytetarët e varfër përdorin vetura
00:54
but rather one where even the rich
14
42542
2023
por një qytet ku edhe të pasurit
00:56
use public transport.
15
44565
2224
përdorin transportin publik.
00:58
Or bicycles: For example, in Amsterdam,
16
46789
3566
Apo biçikletat: P.sh., në Amsterdam
01:02
more than 30 percent of the population
17
50355
2030
më shumë se 30 përqind e popullsisë
01:04
uses bicycles,
18
52385
1535
përdor biçikletat,
01:05
despite the fact that the Netherlands has
19
53920
1898
përkundër faktit se Holanda ka
01:07
a higher income per capita than the United States.
20
55818
3983
të ardhura më të larta për person se Shtetet e Bashkuara.
01:11
There is a conflict in developing world cities
21
59801
3857
Ka një konflikt në shtetet në zhvillim
01:15
for money, for government investment.
22
63658
2568
për paratë, për investimet qeveritare.
01:18
If more money is invested in highways,
23
66226
2501
Nëse më shumë para investohen për autostrada
01:20
of course there is less money for housing,
24
68727
2012
natyrisht që do të ketë më pak para për strehim,
01:22
for schools, for hospitals,
25
70739
2357
për shkolla, për spitale -
01:25
and also there is a conflict for space.
26
73096
3976
dhe, po ashtu, ka një konflikt për hapësirat.
01:29
There is a conflict for space between
27
77072
2426
Ka një konflikt për hapësirat , në mes
01:31
those with cars and those without them.
28
79498
2525
të atyre që kanë vetura dhe atyre që s'kanë.
01:34
Most of us accept today
29
82023
1843
Shumica prej nesh sot e pranojnë
01:35
that private property and a market economy
30
83866
2784
se prona private dhe ekonomia e tregut
01:38
is the best way to manage
most of society's resources.
most of society's resources.
31
86650
3198
është mënyra më e mirë për të menaxhuar
shumicën e burimeve të shoqërisë.
shumicën e burimeve të shoqërisë.
01:41
However, there is a problem with that,
32
89848
2405
Si do që të jetë, ekziston një problem
në lidhje me këtë,
në lidhje me këtë,
01:44
that market economy needs
33
92253
2668
se ekonomia e tregut ka nevojë
01:46
inequality of income in order to work.
34
94921
2718
për pabarazi në të ardhura
në mënyrë që të funksionojë.
në mënyrë që të funksionojë.
01:49
Some people must make more money,
35
97639
1542
Disa njerëz duhet të fitojnë më shumë para,
01:51
some others less.
36
99181
1551
e disa më pak.
01:52
Some companies succeed. Others fail.
37
100732
2569
Disa kompani kanë sukses. Disa dështojnë.
01:55
Then what kind of equality
38
103301
1874
Atëherë, për çfarë lloj barazie
01:57
can we hope for today
39
105175
1605
mund të shpresojmë ne sot
01:58
with a market economy?
40
106780
1922
në një ekonomi tregu ?
02:00
I would propose two kinds
41
108702
1936
Unë do të propozoja dy lloje
02:02
which both have much to do with cities.
42
110638
2354
dhe të dyja kanë të bëjnë me qytetet.
02:04
The first one is equality of quality of life,
43
112992
3106
E para ka të bëjë me barazinë në kualitetin e jetës,
02:08
especially for children,
44
116098
1788
sidomos për fëmijët,
02:09
that all children should have,
45
117886
1655
që fëmijët duhet të kenë,
02:11
beyond the obvious health and education,
46
119541
3007
përtej , kuptohet, shëndetit dhe edukimit,
02:14
access to green spaces, to sports facilities,
47
122548
3859
qasje në hapësira të gjelbëruara, objekte sportive,
02:18
to swimming pools, to music lessons.
48
126407
3026
pishina, leksione muzike.
02:21
And the second kind of equality
49
129433
2491
Dhe lloji i dytë i barazisë
02:23
is one which we could call "democratic equality."
50
131924
4283
është ai i cili do t'mund ta quanim "barazia demokratike."
02:28
The first article in every constitution states
51
136207
2949
Neni i parë i kushtetutës të çdo shteti
02:31
that all citizens are equal before the law.
52
139156
3289
është se të gjithë qytetarët duhet
të jenë të barabartë para ligjit.
të jenë të barabartë para ligjit.
02:34
That is not just poetry.
53
142445
2455
Kjo nuk është poezi.
02:36
It's a very powerful principle.
54
144900
2201
është një princip shumë i fuqishëm.
02:39
For example, if that is true,
55
147101
2586
P.sh., nëse kjo është e vërtetë,
02:41
a bus with 80 passengers
56
149687
1885
një autobus me 80 pasagjerë
02:43
has a right to 80 times more road space
57
151572
2729
ka nevojë për 80 herë shumë hapësirë rrugore
02:46
than a car with one.
58
154301
2872
se një veturë me një person.
02:49
We have been so used to inequality, sometimes,
59
157173
4393
Aq jemi mësuar me padrejtësinë sa, ndonjëherë,
02:53
that it's before our noses and we do not see it.
60
161566
3731
e kemi para hundësh dhe nuk e shohim.
02:57
Less than 100 years ago,
61
165297
2276
Më pak se 100 vjet më parë,
02:59
women could not vote,
62
167573
1387
gratë nuk kanë mundur të votojnë
03:00
and it seemed normal,
63
168960
2206
dhe është dukur normale,
03:03
in the same way that it seems normal today
64
171166
3684
sikur sot shihet si normale
03:06
to see a bus in traffic.
65
174850
2932
të shihni një autobus në trafik.
03:09
In fact, when I became mayor,
66
177782
2951
Në fakt, kur unë u bëra kryetar bashkie,
03:12
applying that democratic principle
67
180733
2968
aplikimi i atij principi demokratik;
03:15
that public good prevails over private interest,
68
183701
2412
se e mira publike mbizotëron interesin privat,
03:18
that a bus with 100 people
69
186113
2900
se një autobus me 100 njerëz
03:21
has a right to 100 times
more road space than a car,
more road space than a car,
70
189013
2574
ka nevojë për 100 herë më shumë
hapësirë rrugore se një veturë,
hapësirë rrugore se një veturë,
03:23
we implemented a mass transit system
71
191587
3014
ne implementuam një sistem tranzit
03:26
based on buses in exclusive lanes.
72
194601
2469
bazuar në autobusët në korsi të veçanta.
03:29
We called it TransMilenio,
in order to make buses sexier.
in order to make buses sexier.
73
197070
4442
E quajtëm TransMilenio, që t'i bëjmë autobusët më joshës.
03:33
And one thing is that it is also a very beautiful
democratic symbol, because as buses zoom by,
democratic symbol, because as buses zoom by,
74
201512
7797
Dhe po ashtu është një simbol i bukur
demokratik, sepse ndërsa autobusët afrohen,
demokratik, sepse ndërsa autobusët afrohen,
03:41
expensive cars stuck in traffic,
75
209309
4164
veturat e shtrenjta mbesin në trafik.
03:45
it clearly is almost a picture of democracy at work.
76
213473
6327
është pothuajse një pamje e demokracisë në veprim.
03:51
In fact, it's not just a matter of equity.
77
219800
3829
Në fakt, nuk është vetëm çështje drejtësie.
03:55
It doesn't take Ph.D.'s.
78
223629
1892
S'ka nevojë për doktoraturë;
03:57
A committee of 12-year-old children
79
225521
2272
Një komision prej 12-veçarësh
03:59
would find out in 20 minutes
80
227793
2006
do të mund të gjente për 20 minuta
04:01
that the most efficient way to use scarce road space
81
229799
3704
se mënyra më efektive për të përdorur
hapësirat rrugore të pamjaftueshme
hapësirat rrugore të pamjaftueshme
04:05
is with exclusive lanes for buses.
82
233503
3484
janë korsitë e veçanta.
04:08
In fact, buses are not sexy,
83
236987
3322
Në fakt, autobusët nuk janë joshës,
04:12
but they are the only possible means
84
240309
3147
por ata janë mënyra e vetme e mundshme
04:15
to bring mass transit to all areas
85
243456
3283
për t'ju ofruar transport të gjitha zonave
04:18
of fast growing developing cities.
86
246739
3675
të qyteteve në zhvillim me rritje të shpejtë.
04:22
They also have great capacity.
87
250414
2175
Ato po ashtu kanë kapacitet të madh.
04:24
For example, this system in Guangzhou
88
252589
2744
P.sh., sistemi në Guangzhou
04:27
is moving more passengers our direction
89
255333
2705
sjell në drejtimin tonë më shumë udhëtarë
04:30
than all subway lines in China,
90
258038
2824
se të gjitha metrotë e Kinës
04:32
except for one line in Beijing,
91
260862
2491
(përveç njërës linjë në Beijing)
04:35
at a fraction of the cost.
92
263353
2337
me një çmim të ulët.
04:37
We fought not just for space for buses,
93
265690
4114
Ne luftuam, jo vetëm për hapësirë për autobusët
04:41
but we fought for space for people,
94
269804
3056
por edhe për hapësirë për njerëzit,
04:44
and that was even more difficult.
95
272860
3213
dhe ajo ishte edhe më e vështirë.
04:48
Cities are human habitats,
96
276073
2785
Qytetet janë vendbanime njerëzish,
04:50
and we humans are pedestrians.
97
278858
3729
dhe ne njerëzit jemi këmbësorë.
04:54
Just as fish need to swim or birds need to fly
98
282587
3064
Sikur që peshqit kanë nevojë të notojnë, zogjtë të fluturojnë
04:57
or deer need to run, we need to walk.
99
285651
2792
apo dreri të vrapojë, ne kemi nevojë të ecim.
05:00
There is a really enormous conflict,
100
288443
3331
Ekziston një konflikt i madh
05:03
when we are talking about developing country cities,
101
291774
3001
kur flasim për qytet në shtetet në zhvillim,
05:06
between pedestrians and cars.
102
294775
2679
në mes të këmbësorëve dhe veturave.
05:09
Here, what you see is a picture that shows
103
297454
2931
Çfarë po shihni këtu është një foto e cila pasqyron
05:12
insufficient democracy.
104
300385
1652
demokracinë e pamjaftueshme.
05:14
What this shows is that people who walk
105
302037
3092
Ajo çfarë tregohet këtu është se njerëzit që ecin
05:17
are third-class citizens
106
305129
1675
janë qytetarë të klasit të tretë
05:18
while those who go in cars
107
306804
1335
kurse ata me vetura
05:20
are first-class citizens.
108
308139
1815
janë qytetar të klasit të parë.
05:21
In terms of transport infrastructure,
109
309954
2407
Në terma të infrastrukturës së transportit,
05:24
what really makes a difference
110
312361
1203
ajo cfarë vërtet bën ndryshimin
05:25
between advanced and backward cities
111
313564
2546
në mes të qyteteve të avancuara dhe
atyre të prapambetura
atyre të prapambetura
05:28
is not highways or subways
112
316110
2092
nuk janë autostradat apo metrotë
05:30
but quality sidewalks.
113
318202
2264
por trotuaret e mira.
05:32
Here they made a flyover, probably very useless,
114
320466
2766
Këtu kanë bërë një mbikalim, sigurisht i pa përdorshëm,
05:35
and they forgot to make a sidewalk.
115
323232
3958
dhe kanë harruar të bëjnë trotuaret.
05:39
This is prevailing all over the world.
116
327190
2324
Kjo është duke u përhapur në të gjithë botën.
05:41
Not even schoolchildren
are more important than cars.
are more important than cars.
117
329514
3785
Madje as fëmijët nuk janë më të rëndësishëm se veturat.
05:45
In my city of Bogotá,
118
333299
2241
Në qytetin tim, në Bogota,
05:47
we fought a very difficult battle
119
335540
3354
ne luftuam një betejë shumë të vështirë
05:50
in order to take space from cars,
120
338894
2774
për t'ju marrë hapësirat veturave
05:53
which had been parking on sidewalks for decades,
121
341668
2896
të cilat parkoheshin në trotuare me dekada,
05:56
in order to make space for people that should reflect
122
344564
3115
në mënyrë që të krijonim hapësirë për njerëzit -
që do të reflektonte
që do të reflektonte
05:59
dignity of human beings,
123
347679
1668
dinjitetin e qenieve njerëzore,
06:01
and to make space for protected bikeways.
124
349347
2849
dhe për të krijuar hapësirë për rrugët e mbrojtura për biçikleta.
06:04
First of all, I had black hair before that.
125
352196
2745
Para së gjithash, atëherë isha me flokë të zeza.
06:06
(Laughter)
126
354941
1976
(të qeshura)
06:08
And I was almost impeached in the process.
127
356917
3256
Dhe në proces, isha gati i akuzuar.
06:12
It is a very difficult battle.
128
360173
2144
Është një betejë shumë e vështirë.
06:14
However, it was possible, finally,
129
362317
3177
Sido që të jetë, ishte e mundshme, përfundimisht,
06:17
after very difficult battles, to make a city
130
365494
3238
pas një beteje shumë të vështirë për të bërë një qytet
06:20
that would reflect some respect for human dignity,
131
368732
2684
që do të reflektonte pak respekt për dinjitetin njerëzor,
06:23
that would show that those who walk are equally
132
371416
1795
që do të tregonte se ata që ecin janë barabartë
06:25
important to those who have cars.
133
373211
1821
të rëndësishëm me ata që kanë vetura.
06:27
Indeed, a very important ideological
and political issue anywhere
and political issue anywhere
134
375032
4649
Vërtetë, një çështje shumë e rëndësishme,
ideologjike dhe politike, kudo,
ideologjike dhe politike, kudo,
06:31
is how to distribute that most valuable resource
135
379681
2946
është se si të ndahet burimi më i rëndësishëm
06:34
of a city, which is road space.
136
382627
2409
i një qyteti, e që është hapësira rrugore.
06:37
A city could find oil or diamonds underground
137
385036
2837
Një qytet mund të gjejë naftë apo diamant nëntokë
06:39
and it would not be so valuable as road space.
138
387873
2091
dhe s'do të ishin aq të vlefshme sa hapësirat rrugore.
06:41
How to distribute it between pedestrians,
139
389964
3161
Si të ndahet në mes të këmbësorëve
06:45
bicycles, public transport and cars?
140
393125
3102
biçikletave, veturave e transportit publik ?
06:48
This is not a technological issue,
141
396227
2791
Kjo nuk është një çështje teknike,
06:51
and we should remember that in no constitution
142
399018
3524
dhe duhet ta kujtojmë se në asnjë kushtetutë
06:54
parking is a constitutional right
143
402542
2321
parkimi nuk është një e drejtë kushtetuese
06:56
when we make that distribution.
144
404863
2501
(kur bëjmë atë ndarje)
06:59
We also built, and this was 15 years ago,
145
407364
3631
Ne po ashtu ndërtojmë. Dhe, kjo ishte para 15 viteve,
07:02
before there were bikeways in New York
146
410995
1938
para se në New York të kishte trotuarë për biçikleta
07:04
or in Paris or in London,
147
412933
1444
apo në Paris, apo Londër.
07:06
it was a very difficult battle as well,
148
414377
2447
Ishte një betejë e vështirë po ashtu;
07:08
more than 350 kilometers of protected bicycle ways.
149
416824
4820
më shumë se 350 kilometra trotuare të mbrojtura.
07:13
I don't think protected bicycle ways
150
421644
1924
Nuk mendoj se trotuaret e mbrojtura për biçikleta
07:15
are a cute architectural feature.
151
423568
2754
janë një element i bukur arkitektural.
07:18
They are a right, just as sidewalks are,
152
426322
2706
Por, ato janë një e drejtë, sikurse janë trotuaret,
07:21
unless we believe that only those
153
429028
2198
përveç nëse ne besojmë se vetëm ata
07:23
with access to a motor vehicle
154
431226
2334
që kanë qasje në automjete
07:25
have a right to safe mobility,
155
433560
2067
kanë të drejtën lëvizjes së sigurt,
07:27
without the risk of getting killed.
156
435627
2273
pa rrezik se mund të vriten.
07:29
And just as busways are,
157
437900
3667
Sikurse rruga e autobusëve,
07:33
protected bikeways also are
158
441567
2091
rrugët e biçikletave janë po ashtu
07:35
a powerful symbol of democracy,
159
443658
1879
një simbol i fuqishëm i demokracisë,
07:37
because they show that a citizen on a $30 bicycle
160
445537
3650
sepse tregojnë se një qytetar me biçikletë prej 30$
07:41
is equally important
161
449187
2422
ka rëndësi të barabartë
07:43
to one in a $30,000 car.
162
451609
3942
me atë me veturë të 30.000$.
07:47
And we are living in a unique moment in history.
163
455551
3717
Jemi duke jetuar në momente unike të historisë.
07:51
In the next 50 years, more than half of those cities
164
459268
4452
Në 50 vjetët e ardhshme, më shume se gjysma e qyteteve
07:55
which will exist in the year 2060 will be built.
165
463720
4562
që do të ekzistojnë në vitin 2060 do të ndërtohen.
08:00
In many developing country cities,
166
468282
2298
Në shumë qytete të vendeve në zhvillim,
08:02
more than 80 and 90 percent
167
470580
2060
më shumë se 80-90 përqind
08:04
of the city which will exist in 2060
168
472640
4702
e qytetit, që do të ekzistojnë në 2060,
08:09
will be built over the next four or five decades.
169
477342
2361
do të ndërtohet në 4,5 dekadat e ardhshme.
08:11
But this is not just a matter
for developing country cities.
for developing country cities.
170
479703
3122
Por kjo nuk është problem vetëm për vendet në zhvillim.
08:14
In the United States, for example,
171
482825
1989
Në Shtetet e Bashkuara, p.sh.,
08:16
more than 70 million new homes
172
484814
2665
më shumë se 70 milion shtëpi të reja
08:19
must be built over the next 40 or 50 years.
173
487479
2697
duhet të ndërtohen gjatë 40 apo 50 viteve të ardhshme.
08:22
That's more than all the homes that today exist
174
490176
3073
Kjo është më shumë se gjysma e shtëpive që ekzistojnë sot
08:25
in Britain, France and Canada put together.
175
493249
4516
në Britani, Francë dhe Kanada, marrë bashkë.
08:29
And I believe that our cities today
176
497765
3357
Unë besoj se qytetet tona sot
08:33
have severe flaws,
177
501122
2115
kanë defekte të shumta,
08:35
and that different, better ones could be built.
178
503237
3558
dhe se të tjera, më të mira, mund të ndërtohen.
08:38
What is wrong with our cities today?
179
506795
2448
Çfarë nuk është në rregull sot me qytetet tona?
08:41
Well, for example, if we tell any three-year-old child
180
509243
4234
P.sh., nëse i themi cilitdo fëmije tre vjeçar
08:45
who is barely learning to speak
181
513477
1705
i cili mezi është duke mësuar të flas,
08:47
in any city in the world today,
182
515182
1511
në cilindo qytet të botës sot,
08:48
"Watch out, a car,"
183
516693
1682
: "Kujdes, vetura,"
08:50
the child will jump in fright,
184
518375
2562
fëmija do të kërcente nga frika,
08:52
and with a very good reason, because there are
185
520937
1779
dhe me shumë arsye, sepse janë
08:54
more than 10,000 children who are killed
186
522716
2557
më shumë se 10,000 fëmijë të vrarë
08:57
by cars every year in the world.
187
525273
3469
nga veturat çdo vit në botë.
09:00
We have had cities for 8,000 years,
188
528742
2608
Kemi pasur qytete për 8,000 vjet,
09:03
and children could walk out of home and play.
189
531350
4336
dhe fëmijët kanë mundur të dalin jashtë për të lozur.
09:07
In fact, only very recently,
190
535686
2292
Në fakt, vetëm së fundi,
09:09
towards 1900, there were no cars.
191
537978
1834
nga 1900, nuk kishte vetura.
09:11
Cars have been here for really
less than 100 years.
less than 100 years.
192
539812
4001
Veturat kanë qenë këtu për më pak se 100 vjet.
09:15
They completely changed cities.
193
543813
2774
Ato i kanë shndërruar qytetet plotësisht.
09:18
In 1900, for example,
194
546587
1948
Në 1900-ën, p.sh.,
09:20
nobody was killed by cars in the United States.
195
548535
3886
askush nuk është vrarë nga veturat në Shtetet e Bashkuara.
09:24
Only 20 years later,
196
552421
1915
Vetëm në 20 vitet e fundit,
09:26
between 1920 and 1930,
197
554336
3395
ndëmjet 1920-1930,
09:29
almost 200,000 people
198
557731
2358
më shumë se 200,000 njerëz
09:32
were killed by cars in the United States.
199
560089
2510
janë vrarë nga veturat në Shtetet e Bashkuara.
09:34
Only in 1925, almost 7,000 children
200
562599
4031
Vetëm në vitin 1925, gati 7.000 fëmijë
09:38
were killed by cars in the United States.
201
566630
3952
ishin vrarë nga veturat në Shtetet e Bashkuara.
09:42
So we could make different cities,
202
570582
4003
Ne mund t'i ndërtojmë ndryshe qytetet,
09:46
cities that will give more priority to human beings
203
574585
2761
qytete që do t'i jepnin më shumë
përparësi qenies njerëzore
përparësi qenies njerëzore
09:49
than to cars, that will give more public space
204
577346
2459
se sa veturave, që do t'i jepnin
më shumë hapësirë publike
më shumë hapësirë publike
09:51
to human beings than to cars,
205
579805
2124
qenies njerëzore sesa veturave,
09:53
cities which show great respect
206
581929
2755
qytete që do të tregonin respekt të madh
09:56
for those most vulnerable citizens,
207
584684
2161
ndaj qytetarëve më të pafuqishëm,
09:58
such as children or the elderly.
208
586845
1784
siç janë fëmijët dhe të moshuarit.
10:00
I will propose to you a couple of ingredients
209
588629
3805
Do t'ju propozoja disa përbërës
10:04
which I think would make cities much better,
210
592434
3342
të cilët unë mendoj se i bëjnë qytetet shumë më të mira
10:07
and it would be very simple to implement them
211
595776
2485
dhe do të ishte shumë e thjeshtë të zbatoheshin
10:10
in the new cities which are only being created.
212
598261
2924
në qytetet e reja që sapo ndërtohen.
10:13
Hundreds of kilometers of greenways
213
601185
3053
Qindra kilometra të rrugëve të gjelbëruara
10:16
criss-crossing cities in all directions.
214
604238
3150
kryekëput qyteteve në të gjitha drejtimet.
10:19
Children will walk out of homes into safe spaces.
215
607388
2744
Fëmijët do të mund të dalin nga shtëpitë në ambient të sigurt.
10:22
They could go for dozens of kilometers safely
216
610132
2961
Ata mund të shkojnë me kilometra, të sigurt,
10:25
without any risk in wonderful greenways,
217
613093
3054
pa ndonjë rrezik, në rrugët e mrekullueshme të gjelbra,
10:28
sort of bicycle highways,
218
616147
2416
disi si rrugët e biçikletave.
10:30
and I would invite you to imagine the following:
219
618563
3105
Ju ftoj të imagjinoni si vijon:
10:33
a city in which every other street would be
220
621668
3238
një qytet në të cilin çdo e dyta rrugë do të ishte
10:36
a street only for pedestrians and bicycles.
221
624906
5071
vetëm për këmbësorët dhe biçikletat.
10:41
In new cities which are going to be built,
222
629992
2231
Në qytetet e reja që do të ndërtohen,
10:44
this would not be particularly difficult.
223
632223
2545
kjo nuk do të ishte veçanërisht e vështirë.
10:46
When I was mayor of Bogotá,
224
634768
3527
Kur unë isha kryebashkiak i Bogota-s,
10:50
in only three years, we were able to create
225
638295
2530
për vetëm tri vjet, ne ishim në gjendje të krijojmë
10:52
70 kilometers,
226
640825
2138
70 kilometra,
10:54
in one of the most dense cities in the world,
227
642963
2496
(në një nga qytetet më të dendura në botë)
10:57
of these bicycle highways.
228
645459
2367
rrugë për biçikleta.
10:59
And this changes the way people live,
229
647826
3390
Dhe kjo ndryshon mënyrën se si njerëzit jetojnë,
11:03
move, enjoy the city.
230
651216
2672
lëvizin dhe e shijojnë qytetin.
11:05
In this picture, you see in one
of the very poor neighborhoods,
of the very poor neighborhoods,
231
653888
2621
Në këtë fotografi, shihni në një nga lagjet më të varfra,
11:08
we have a luxury pedestrian bicycle street,
232
656509
3070
kemi rrugë luksoze për kalimtarë dhe biçikleta,
11:11
and the cars still in the mud.
233
659579
2361
dhe veturat ende në baltë.
11:13
Of course, I would love to pave this street for cars.
234
661940
2823
Natyrisht, do të doja të shtronim këto rrugë për veturat.
11:16
But what do we do first?
235
664763
1448
Por çfarë të bëjmë më parë?
11:18
Ninety-nine percent of the people
in those neighborhoods don't have cars.
in those neighborhoods don't have cars.
236
666211
3161
99 përqind e njerëzve në ato lagje nuk kanë vetura.
11:21
But you see, when a city is only being created,
237
669372
2473
Por e shini se qyteti vetëm sa ka filluar të ndërtohet,
11:23
it's very easy to incorporate
238
671845
2090
është shumë e lehtë të inkorporohet
11:25
this kind of infrastructure.
239
673935
2176
kjo lloj infrastrukture.
11:28
Then the city grows around it.
240
676111
2698
Pastaj qyteti zhvillohet përreth tij.
11:30
And of course this is just a glimpse
241
678809
3043
Dhe natyrisht, kjo është vetëm një shikim
11:33
of something which could be much better
242
681852
2795
i diçkaje që mund të ndërtohet shumë më mirë
11:36
if we just create it,
243
684647
1718
sikur vetëm ta bënim atë,
11:38
and it changes the way of life.
244
686365
2337
do të ndryshonte mënyrën e jetesës.
11:40
And the second ingredient,
which would solve mobility,
which would solve mobility,
245
688702
4066
Dhe përbërësi i dytë,
që mund të zgjidhte të lëvizurit,
që mund të zgjidhte të lëvizurit,
11:44
that very difficult challenge in developing countries,
246
692768
2578
(këtë sfidë të vështirë të vendeve në zhvillim)
11:47
in a very low-cost and simple way,
247
695346
2995
me çmim të ulët dhe në mënyrë të thjeshtë,
11:50
would be to have hundreds of kilometers
248
698341
4012
do të ishte që të kemi qindra kilometra
11:54
of streets only for buses,
249
702353
2522
rruge vetëm për autobusët;
11:56
buses and bicycles and pedestrians.
250
704875
3104
autobusët, biçikletat dhe kalimtarët.
11:59
This would be, again, a very low-cost solution
251
707979
3039
Edhe një herë- kjo do të ishte një zgjidhje me kosto të ulët
12:03
if implemented from the start,
252
711018
2323
nëse zbatohet nga fillimi;
12:05
low cost, pleasant transit
253
713341
2523
kosto e ulët, udhëtim të këndshëm
12:07
with natural sunlight.
254
715864
3698
me dritë dielli natyrale.
12:11
But unfortunately, reality is not as good
255
719562
4648
Por fatkeqësisht, realiteti nuk është aq i mirë
12:16
as my dreams.
256
724210
1752
sa ëndrrat e mija.
12:17
Because of private property of land
257
725962
3182
Për shkak të tokave në pronë private
12:21
and high land prices,
258
729144
3021
dhe çmimet e larta të tyre,
12:24
all developing country cities
have a large problem of slums.
have a large problem of slums.
259
732165
3037
të gjitha qytetet e vendeve në zhvillim
kanë problem me lagjet e varfra.
kanë problem me lagjet e varfra.
12:27
In my country of Colombia, almost half the homes
260
735202
2910
Në vendin tim, në Colombia, gati gjysma e shtëpive
12:30
in cities initially were illegal developments.
261
738112
5346
ishin fillimisht të ndërtuara ilegalisht.
12:35
And of course it's very difficult to have
262
743458
3212
Dhe sigurisht se është e vështirë të kesh
12:38
mass transit or to use bicycles in such environments.
263
746670
3956
transport masiv apo përdorim të
biçikletave në kësi ambientesh.
biçikletave në kësi ambientesh.
12:42
But even legal developments
264
750626
2046
Por edhe ndërtimet legale
12:44
have also been located in the wrong places,
265
752672
2972
kanë qenë po ashtu të vendosura gabimisht,
12:47
very far from the city centers
266
755644
2801
shumë larg nga qendra e qytetit
12:50
where it's impossible to provide
267
758445
2037
ku është e pamundur të ofrohet
12:52
low-cost, high-frequency public transport.
268
760482
3831
transport publik i shpeshtë me kosto të ulët.
12:56
As a Latin American, and Latin America
269
764313
2880
Si një Latino-Amerikan, Amerika Latine
12:59
was the most recently organized region in the world,
270
767193
3427
ishte regjioni me zhvillimin më të vonshëm në botë.
13:02
I would recommend, respectfully, passionately,
271
770620
5160
Do të rekomandoja, me respekt e pasion,
13:07
to those countries which are yet to urbanize --
272
775780
4110
vendeve të cilat ende nuk janë urbanizuar -
13:11
Latin America went from 40 percent urban in 1950
273
779890
5021
(Amerika Latine nga 40% të urbanizimit në 1950 shkoi
13:16
to 80 percent urban in 2010 --
274
784911
6073
në 80% në 2010-ën) --
13:22
I would recommend Asian and African countries
275
790984
3160
do t'ju rekomandoja vendeve Aziatike e Afrikane,
13:26
which are yet to urbanize,
276
794144
1782
të cilat nuk janë urbanizuar ende,
13:27
such as India which is only 33 percent urban now,
277
795926
4167
(si India e cila tani është e urbanizuar vetëm 33%)
13:32
that governments should acquire
all land around cities.
all land around cities.
278
800093
2975
që qeveritë duhet të sigurojnë të gjitha tokat përreth qyteteve.
13:35
In this way, their cities could grow in the right places
279
803068
2521
Në këtë mënyrë, qytetet e tyre do të
mund të rriten në vendet përkatëse
mund të rriten në vendet përkatëse
13:37
with the right spaces, with the parks,
280
805589
1775
me hapësirat e duhura, me parqe,
13:39
with the greenways, with the busways.
281
807364
3376
me rrugë të gjelbëruara, me rrugë për autobus.
13:42
The cities we are going to build
282
810740
1515
Qytet të cilat ne do t'i ndërtojmë
13:44
over the next 50 years
283
812255
1840
përgjatë 50 viteve të ardhshme
13:46
will determine quality of life and even happiness
284
814095
2397
do të përcaktojnë cilësinë e jetës e madje edhe lumturisë
13:48
for billions of people towards the future.
285
816492
2154
për miliarda njerëzëz në të ardhmen.
13:50
What a fantastic opportunity for leaders
286
818646
3578
Çfarë mundësie fantastike për liderët
13:54
and many young leaders to come,
287
822224
2242
dhe shumë liderë të rinj që do të vijnë,
13:56
especially in the developing countries.
288
824466
2067
sidomos në vendet në zhvillim.
13:58
They can create a much happier life
289
826533
1847
Ata mund të ndërtojnë një jetë të lumtur
14:00
for billions towards the future.
290
828380
1569
për miliarda në të ardhmen.
14:01
I am sure, I am optimistic,
291
829949
1963
Jam i sigurt, jam optimist,
14:03
that they will make cities better
292
831912
1908
se ata do të bëjnë qytetet më të mira
14:05
than our most ambitious dreams.
293
833820
3169
se ëndrrat tona më ambicioze.
14:08
(Applause)
294
836989
3877
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Enrique Peñalosa - Colombian politician, urban activistEnrique Peñalosa is the mayor of Bogotá, Colombia. He advocates for sustainability and mobility in the cities of the future.
Why you should listen
Enrique Peñalosa sees urban transportation not as a matter of convenience and economics but as a matter of justice, of equality for every resident. In his own city of Bogotá, Colombia, where he served as mayor from 1998 to 2001 before being elected again in 2015, he proudly says that more than 350 km of protected bicycle ways have been created.
Peñalosa has worked as a consultant on urban strategy, advising officials in cities all over the world on how to build a sustainable cities that can not only survive but thrive in the future. He was president of the board of directors of the Institute for Transportation and Development Policy, an organization promoting sustainable and equitable transportation worldwide.
Enrique Peñalosa | Speaker | TED.com