TED2014
Ed Yong: Zombie roaches and other parasite tales
เอ็ด ยัง (Ed Yong): จิ้งหรีดฆ่าตัวตาย แมลงสาบผีดิบ และเรื่องเล่าอื่นๆ จากปรสิต
Filmed:
Readability: 4.9
1,829,488 views
พวกเราชาวมนุษย์ตั้งสถานะพิเศษของเราจากเรื่องความมีเจตจำนงเสรี และเสรีภาพ ... แต่กระนั้น มันยังมีเงามืดครอบงำชักจูงที่เราอาจไม่ได้คาด
ในฐานะนักเขียนเชิงวิทยาศาสตร์ เอ็ด ยัง อธิบายในการบรรยายนี้ที่น่าสนใจ ตลกขบขัน และชี้ชวนกวนให้คิด ว่า ปรสิตมีศิลปะวิธีที่สมบูรณ์แบบในการควบคุมในระดับที่น่าทึ่ง แล้วพวกมันควบคุมพวกเราอยู่หรือ มันยิ่งว่าเป็นไปได้ซะอีก
Ed Yong - Science writer
Ed Yong blogs with a mission: to ignite excitement for science in everyone, regardless of their education or background. Full bio
Ed Yong blogs with a mission: to ignite excitement for science in everyone, regardless of their education or background. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
A herd of wildebeests, a shoal of fish,
0
645
2551
ฝูงวัวป่า ฝูงปลา
00:15
a flock of birds.
1
3196
1629
ฝูงนก
00:16
Many animals gather in large groups
2
4825
2068
สัตว์หลายชนิด ไปไหนมาไหนเป็นกลุ่มใหญ่
00:18
that are among the most wonderful spectacles
3
6893
1986
นั่นเป็นหนึ่งในสิ่งที่อัศจรรย์ที่น่ายลที่สุด
00:20
in the natural world.
4
8879
1718
ในโลกธรรมชาติ
00:22
But why do these groups form?
5
10597
2724
แต่ทำไมต้องมีการรวมกลุ่มด้วย
00:25
The common answers include things like
6
13321
1637
คำตอบทั่วๆ ไปก็มีดั่งเช่น
00:26
seeking safety in numbers or hunting in packs
7
14958
2966
เพื่อความปลอดภัยเมื่ออยู่ด้วยกันมากๆ
หรือเพื่อการล่าเป็นฝูง
หรือเพื่อการล่าเป็นฝูง
00:29
or gathering to mate or breed,
8
17924
2496
หรือมารวมตัวกันเพื่อหาคู่ หรือผสมพันธุ์
00:32
and all of these explanations,
9
20420
1668
และคำอธิบายทั้งหมดนี้
00:34
while often true,
10
22088
1237
ถึงแม้ว่ามันมักจะถูกต้อง
00:35
make a huge assumption about animal behavior,
11
23325
3043
ได้สร้างบทสรุปใหญ่ใหักับพฤติกรรมของสัตว์
00:38
that the animals are in control of their own actions,
12
26368
3177
ว่าสัตว์ต่างๆ มีอำนาจควบคุมการกระทำของพวกมัน
00:41
that they are in charge of their bodies.
13
29545
2251
ว่าพวกมันมีอำนาจสั่งร่างกายของมัน
00:43
And that is often not the case.
14
31796
3427
และมันมักจะไม่ได้เป็นเช่นนั้น
00:47
This is Artemia, a brine shrimp.
15
35223
2924
นี่คือ อาร์ทีเมีย (Artemia) หรือไรทะเล
00:50
You probably know it better as a sea monkey.
16
38147
2764
คุณอาจรู้จักมันดีกว่าในนามลิงทะเล (sea monkey)
00:52
It's small, and it typically lives alone,
17
40911
1995
มันตัวเล็ก และมักอยู่เดี่ยวๆ เป็นอิสระ
00:54
but it can gather in these large red swarms
18
42906
3077
แต่สามารถมารวมกลุ่มกันเป็นฝูงขนาดใหญ่สีแดง
00:57
that span for meters,
19
45983
2247
ที่กว้างออกไปหลายเมตร
01:00
and these form because of a parasite.
20
48230
3090
และการรวมกลุ่มนี้เกิดขึ้นเพราะปรสิต
01:03
These shrimp are infected with a tapeworm.
21
51320
2686
ไรทะเลเหล่านี้มีหนอนพยาธิตัวแบน
01:06
A tapeworm is effectively a long, living gut
22
54006
2251
หนอนพยาธิตัวแบนเป็นเหมือนทางเดินอาหารยาวๆ
ที่มีชีวิต
ที่มีชีวิต
01:08
with genitals at one end and
a hooked mouth at the other.
a hooked mouth at the other.
23
56257
2888
และมีอวัยวะสืบพันธุ์ที่ปลายข้างหนึ่ง
มีปากแบบตะขอที่ปลายอีกข้างหนึ่ง
มีปากแบบตะขอที่ปลายอีกข้างหนึ่ง
01:11
As a freelance journalist, I sympathize.
24
59145
2535
ในฐานะนักข่าวอิสระ ผมสงสารมันนะ
01:13
(Laughter)
25
61680
2155
(เสียงหัวเราะ)
01:15
The tapeworm drains nutrients from Artemia's body,
26
63835
2908
พยาธิตัวแบนดูดเอาสารอาหารจากร่างกายของไรทะเล
01:18
but it also does other things.
27
66743
2077
แต่มันยังทำอย่างอื่นอีก
01:20
It castrates them,
28
68820
1620
มันจัดการตอนไรทะเล
01:22
it changes their color from transparent to bright red,
29
70440
4718
มันเปลี่ยนให้ไรทะเลมีสีจากที่โปร่งแสงเป็นสีแดงสด
01:27
it makes them live longer,
30
75158
1516
มันทำให้พวกไรทะเลมีอายุยืนขึ้น
01:28
and as biologist Nicolas Rode has found,
31
76674
2357
และนักชีววิทยา นิโคลัส โรด (Nicolas Rode) พบว่า
01:31
it makes them swim in groups.
32
79031
3359
มันทำให้ไรทะเลว่าน้ำเป็นกลุ่ม
01:34
Why? Because the tapeworm,
like many other parasites,
like many other parasites,
33
82390
3452
ทำไมล่ะ เพราะว่าพยาธิตัวแบน เป็นเหมือนปรสิตอื่นๆ
01:37
has a complicated life cycle
34
85842
1581
ตรงที่พวกมันมีวงชีวิตที่ซับซ้อน
01:39
involving many different hosts.
35
87423
2264
ข้องเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตที่เป็นเจ้าบ้านหลายชนิด
01:41
The shrimp are just one step on its journey.
36
89687
2404
ไรทะเลเป็นแค่บันไดก้าวหนึ่งในการเดินทางของมัน
01:44
Its ultimate destination is this,
37
92091
2612
จุดหมายปลายทางของมันก็คือนี่
01:46
the greater flamingo.
38
94703
1947
นกฟลามิงโก้ (greater flamingo)
01:48
Only in a flamingo can the tapeworm reproduce,
39
96650
3025
พยาธิตัวแบนสามารถสืบพันธุ์ได้ในฟลามิงโก้เท่านั้น
01:51
so to get there, it manipulates its shrimp hosts
40
99675
3289
เพื่อที่จะไปถึงที่นั่น มันควบคุมไรทะเลที่เป็นเจ้าบ้านของมัน
01:54
into forming these conspicuous colored swarms
41
102964
3091
ให้รวมกลุ่มที่มีสีที่เห็นได้ชัดนี้
01:58
that are easier for a flamingo to spot
42
106055
2717
ซึ่งมันง่ายต่อการพบเห็น
02:00
and to devour,
43
108772
1559
และต่อการกินของฟลามิงโก้
02:02
and that is the secret of the Artemia swarm.
44
110331
2932
และนั่นก็คือความลับของกลุ่มไรทะเล
02:05
They aren't sociable through their own volition,
45
113263
2163
พวกมันไม่ได้ชอบเข้าสังคมเพราะมันต้องการ
02:07
but because they are being controlled.
46
115426
2076
แต่เพราะว่าพวกมันถูกควบคุมต่างหาก
02:09
It's not safety in numbers.
47
117502
1694
มันไม่ได้ปลอดภัยเมื่ออยู่กันเป็นจำนวนมาก
02:11
It's actually the exact opposite.
48
119196
1859
มันให้ผลตรงข้ามด้วยอันที่จริง
02:13
The tapeworm hijacks their brains and their bodies,
49
121055
3041
พยาธิตัวแบนเข้ายึดสมองและร่างกายของพวกมัน
02:16
turning them into vehicles
50
124096
1396
เปลี่ยนพวกมันให้เป็นพาหนะ
02:17
for getting itself into a flamingo.
51
125492
3967
สำหรับนำมันไปสู่ฟลามิงโก้
02:21
And here is another example
52
129459
1430
และนี่ก็เป็นอีกหนึ่งตัวอย่าง
02:22
of a parasitic manipulation.
53
130889
2526
ของการบังคับควบคุมโดยปรสิต
02:25
This is a suicidal cricket.
54
133415
2976
นี่คือจิ้งหรีดที่ฆ่าตัวตาย
02:28
This cricket swallowed the
larvae of a Gordian worm,
larvae of a Gordian worm,
55
136391
3304
จิ้งหรีดตัวนี้กลืนตัวอ่อน
ของหนอนกอร์เดียน (Gordian worm) ลงไป
ของหนอนกอร์เดียน (Gordian worm) ลงไป
02:31
or horsehair worm.
56
139695
1893
หรือที่เรียกอีกชื่อว่า หนอนขนม้า (horsehair worm)
02:33
The worm grew to adult size within it,
57
141588
2156
หนอนเติบโตขึ้นจนมีขนาดเท่าตัวเต็มวัยในนั้น
02:35
but it needs to get into water in order to mate,
58
143744
3038
แต่มันต้องการที่จะลงไปในน้ำเพื่อที่จะผสมพันธุ์
02:38
and it does that by releasing proteins
59
146782
2218
และมันทำโดยปล่อยโปรตีน
02:41
that addle the cricket's brain,
60
149000
2188
ที่ทำให้สมองของจิ้งหรีดสับสน
02:43
causing it to behave erratically.
61
151188
2164
ส่งผลให้มันมันมีพฤติกรรมไม่ปกติ
02:45
When the cricket nears a body of water,
62
153352
1955
เมื่อจิ้งหรีดเข้าใกล้แหล่งน้ำ
02:47
such as this swimming pool,
63
155307
1619
อย่างเช่นสระว่ายน้ำ
02:48
it jumps in and drowns,
64
156926
2257
มันกระโดดลงไปและจมน้ำ
02:51
and the worm wriggles out
65
159183
1725
และหนอนนั้นก็บิดตัวออกมา
02:52
of its suicidal corpse.
66
160908
3856
จากศพที่ฆ่าตัวตายไปนั้น
02:56
Crickets are really roomy. Who knew?
67
164764
3603
จิ้งหรีดนี่ที่เยอะจริงๆ ไม่ยักรู้แฮะ
03:00
The tapeworm and the Gordian worm are not alone.
68
168367
3215
ไม่ใช่มีแค่หนอนตัวแบนและหนอนกอร์เดียน
03:03
They are part of an entire cavalcade
69
171582
1720
พวกมันเป็นแค่ส่วนหนึ่งของโขยง
03:05
of mind-controlling parasites,
70
173302
2077
ปรสิตควบคุมสมอง
03:07
of fungi, viruses, and worms and insects and more
71
175379
3949
เห็ดรา ไวรัส และหนอน และแมลง และอีกมากมาย
03:11
that all specialize in subverting and overriding
72
179328
2573
ที่เชี่ยวชาญในการทำลายและครอบงำ
03:13
the wills of their hosts.
73
181901
2209
เจตจำนงของเจ้าบ้านของพวกมัน
03:16
Now, I first learned about this way of life
74
184110
1737
ตอนแรกผมรู้เรื่องวิถีชีวิตแบบนี้
03:17
through David Attenborough's "Trials of Life"
75
185847
2493
มาจาก [สารคดี] "Trials of Life"
ของเดวิด แอทเทนโบรก (David Attenborough)
ของเดวิด แอทเทนโบรก (David Attenborough)
03:20
about 20 years ago,
76
188340
1722
ประมาณ 20 ปีก่อน
03:22
and then later through a wonderful book called
77
190062
1702
และจากการอ่านหนังสือที่น่าสนใจ
03:23
"Parasite Rex" by my friend Carl Zimmer.
78
191764
2674
"Parasite Rex" โดยเพื่อนของผม
คาร์ล ซิมเมอร์ (Carl Zimmer.)
คาร์ล ซิมเมอร์ (Carl Zimmer.)
03:26
And I've been writing about
these creatures ever since.
these creatures ever since.
79
194438
2143
ผมได้เขียนเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตเหล่านี้เรื่อยมา
03:28
Few topics in biology enthrall me more.
80
196581
2811
มีสองสามหัวข้อในชีววิทยาที่ตราตรึงใจผมมากกว่านั้น
03:31
It's like the parasites have subverted my own brain.
81
199392
3706
มันเหมือนกับปรสิตได้ทำลายสมองของผม
03:35
Because after all, they are always compelling
82
203098
2611
เพราะว่าอย่างไรก็ดี พวกมันก็น่าดึงดูดใจ
03:37
and they are delightfully macabre.
83
205709
1288
และน่าขยะแขยงอย่างจับจิตเสมอ
03:38
When you write about parasites,
84
206997
1392
เมื่อคุณเขียนเกี่ยวกับปรสิต
03:40
your lexicon swells with phrases like
85
208389
2084
คลังคำศัพท์ของคุณเต็มไปด้วยวลีดั่งเช่น
03:42
"devoured alive" and "bursts out of its body."
86
210473
3046
"เขมือบกันเป็นๆ" และ "ปะทุออกจากร่างของมัน"
03:45
(Laughter)
87
213519
1237
(เสียงหัวเราะ)
03:46
But there's more to it than that.
88
214756
1540
แต่มันมีอะไรมากไปกว่านั้นครับ
03:48
I'm a writer, and fellow writers in the audience
89
216296
2102
ผมเป็นนักเขียน และเพื่อนๆ นักเขียนในกลุ่มผู้ฟัง
03:50
will know that we love stories.
90
218398
2709
คงรู้ว่าพวกเรารักเรื่องราว
03:53
Parasites invite us to resist the allure
91
221107
2393
ปรสิตเชิญชวนเราให้ต่อต้านความเย้ายวน
03:55
of obvious stories.
92
223500
1850
ของเรื่องราวที่เห็นได้อย่างชัดเจน
03:57
Their world is one of plot twists
93
225350
2310
โลกของพวกมันเป็นหนึ่งในเรื่องราวที่มีการพลิกบท
03:59
and unexpected explanations.
94
227660
3607
และมีคำอธิยายที่ไม่เป็นที่คาดคิด
04:03
Why, for example,
95
231267
1496
ทำไมล่ะ ยกตัวอย่างนะครับ
04:04
does this caterpillar
96
232763
2178
หนอนผีเสื้อตัวนี้
04:06
start violently thrashing about
97
234941
1974
เริ่มฟาดไปมาอย่างรุนแรง
04:08
when another insect gets close to it
98
236915
1668
เมื่อแมลงอื่นๆ เข้ามาใกล้มัน
04:10
and those white cocoons that it seems
99
238583
2257
และดักแด้ขาวๆ เหล่านั้น ที่เหมือนว่า
04:12
to be standing guard over?
100
240840
1438
มันกำลังเฝ้ายามคุ้มกันอยู่อย่างนั้นหรือ
04:14
Is it maybe protecting its siblings?
101
242278
3096
มันอาจกำลังปกป้องพี่น้องของมันอยู่หรือเปล่า
04:17
No.
102
245374
1449
เปล่าเลย
04:18
This caterpillar was attacked
103
246823
1457
หนอนผีเสื้อตัวนี้ถูกโจมตี
04:20
by a parasitic wasp which laid eggs inside it.
104
248280
3219
ด้วยตัวต่อเบียน (parasitic wasp) ที่วางไข่ในตัวมัน
04:23
The eggs hatched and the young wasps
105
251499
1434
ไข่ฟักออกมาและตัวต่อเล็กๆ
04:24
devoured the caterpillar alive
106
252933
1314
ก็เขมือบหนอนผีเสื้อทั้งเป็น
04:26
before bursting out of its body.
107
254247
1671
ก่อนที่จะปะทุตัวออกมาจากร่างกายของมัน
04:27
See what I mean?
108
255918
2275
เข้าใจผมหรือยังครับ
04:30
Now, the caterpillar didn't die.
109
258193
2838
ทีนี้ หนอนผีเสื้อไม่ได้ตาย
04:33
Some of the wasps seemed to stay behind
110
261031
2585
ตัวต่อบางส่วนเหมือนว่าจะยังอยู่
04:35
and controlled it into defending their siblings
111
263616
3337
และควบคุมมันให้ปกป้องพี่น้องของตัวต่อ
04:38
which are metamorphosing
112
266953
1634
ซึ่งกำลังเจริญเติบโต
04:40
into adults within those cocoons.
113
268587
2020
เปลี่ยนแปลงไปเป็นตัวเต็มวัยภายในดักแด้เหล่านั้น
04:42
This caterpillar is a head-banging
zombie bodyguard
zombie bodyguard
114
270607
3539
หนอนผีเสื้อนี้เป็นองค์รักษ์ผีดิบสู้หัวฟัด
04:46
defending the offspring
115
274146
1301
ปกป้องลูกๆ
04:47
of the creature that killed it.
116
275447
2222
ของสิ่งมีชีวิตที่ฆ่ามัน
04:49
(Applause)
117
277669
3866
(เสียงปรบมือ)
04:53
We have a lot to get through.
I only have 13 minutes. (Laughter)
I only have 13 minutes. (Laughter)
118
281535
4295
เรายังมีเรื่องอีกเพียบเลยครับ
ผมมีเวลาแค่ 13 นาที (เสียงหัวเราะ)
ผมมีเวลาแค่ 13 นาที (เสียงหัวเราะ)
04:57
Now, some of you are probably just
119
285830
1811
เอาล่ะ บางท่านอาจกำลัง
04:59
desperately clawing for some solace
120
287641
2218
ตะเกียกตะกายหาสิ่งปลอบใจ
05:01
in the idea that these things are oddities
121
289859
2260
ว่าสิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งประหลาดพิศวง
05:04
of the natural world, that they are outliers,
122
292119
1931
แห่งธรรมชาติ ซึ่งมันไม่ปกติ
05:06
and that point of view is understandable,
123
294050
1820
และแนวความคิดนั้นก็ยอมรับได้
05:07
because by their nature, parasites are quite small
124
295870
2378
เพราะว่าโดยธรรมชาติของพวกมันนั้น
ปรสิตค่อนข้างตัวเล็ก
ปรสิตค่อนข้างตัวเล็ก
05:10
and they spend a lot of their time
125
298248
1340
และพวกมันใช้เวลาส่วนใหญ่
05:11
inside the bodies of other things.
126
299588
2954
ในร่างกายของสิ่งอื่น
05:14
They're easy to overlook,
127
302542
1771
มันง่ายที่พวกมันจะถูกมองข้าม
05:16
but that doesn't mean that they aren't important.
128
304313
2585
แต่นั่นไม่ได้หมายถึงว่าพวกมันไม่สำคัญ
05:18
A few years back, a man called Kevin Lafferty
129
306898
2205
ไม่กี่ปีที่ผ่านมา ชายผู้หนึ่งนามว่า
เควิน แฟลเฟอร์ตี (Kevin Lafferty)
เควิน แฟลเฟอร์ตี (Kevin Lafferty)
05:21
took a group of scientists
into three Californian estuaries
into three Californian estuaries
130
309103
3369
นำกลุ่มนักวิทยาศาสตร์
ไปยังบริเวณน้ำกร่อยสามแห่งในแคลิฟอร์เนี่ย
ไปยังบริเวณน้ำกร่อยสามแห่งในแคลิฟอร์เนี่ย
05:24
and they pretty much weighed and dissected
131
312472
1748
และพวกเขาก็ทำการชั่งน้ำหนักและผ่า
05:26
and recorded everything they could find,
132
314220
1995
และจดบันทึกแทบจะทุกสิ่งที่พวกเขาหาเจอ
05:28
and what they found
133
316215
1228
และสิ่งที่พวกเขาพบ
05:29
were parasites in extreme abundance.
134
317443
3216
ก็คือปรสิตที่ปรากฎอยู่มากมาย
05:32
Especially common were trematodes,
135
320659
2044
โดยเฉพาะหนอนพยาธิตัวแบน
05:34
tiny worms that specialize in castrating their hosts
136
322703
2650
ซึ่งคือหนอนตัวเล็กๆ ที่สามารถตอนเจ้าบ้านของมัน
05:37
like this unfortunate snail.
137
325353
2546
เหมือนกับหอยทากผู้โชคร้ายนี้
05:39
Now, a single trematode is tiny, microscopic,
138
327899
2889
ครับ หนอนพยาธิตัวแบนมีขนาดเล็กมาก
05:42
but collectively they weighed as much
139
330788
1799
แต่รวมกันแล้ว พวกมันมีน้ำหนักมากพอๆ กับ
05:44
as all the fish in the estuaries
140
332587
2186
ปลาที่อยู่ในแหล่งน้ำกร่อยเหล่านั้น
05:46
and three to nine times more than all the birds.
141
334773
3707
และมากกว่านกทั้งหมดถึงสามถึงเก้าเท่า
05:50
And remember the Gordian worm that I showed you,
142
338480
1994
และจำหนอนกอร์เดียนที่ผมแสดงให้ดูได้ไหมครับ
05:52
the cricket thing?
143
340474
1388
ที่อยู่ในจิ้งหรีดน่ะครับ
05:53
One Japanese scientist called Takuya Sato
144
341862
2553
นักวิทยาศาสตร์ชาวญี่ปุ่นท่านหนึ่ง
ชื่อ ทาคูย่า ซาโต (akuya Sato)
ชื่อ ทาคูย่า ซาโต (akuya Sato)
05:56
found that in one stream,
145
344415
1696
พบว่าในสายน้ำหนึ่ง
05:58
these things drive so many crickets
146
346111
1971
เจ้าสิ่งนี้สั่งให้จิ้งหรีดมากมาย
06:00
and grasshoppers into the water
147
348082
1299
และตั๊กแตนลงไปในน้ำ
06:01
that the drowned insects
148
349381
1309
และจมน้ำ
06:02
make up some 60 percent of the diet of local trout.
149
350690
4304
เป็นจำนวน 60 เปอร์เซนต์ของอาหาร
สำหรับปลาเทราส์ท้องถิ่น
สำหรับปลาเทราส์ท้องถิ่น
06:06
Manipulation is not an oddity.
150
354994
2934
การควบคุมไม่ใช่เรื่องแปลกประหลาด
06:09
It is a critical and common part
151
357928
2120
เป็นเป็นส่วนที่ธรรมดาแต่สำคัญ
06:12
of the world around us,
152
360048
1891
ในโลกรอบๆ ตัวเรา
06:13
and scientists have now found
153
361939
1521
และตอนนี้นักวิทยาศาสตร์ก็ได้พบ
06:15
hundreds of examples of such manipulators,
154
363460
2482
ตัวอย่างของนักบงการควบคุมพวกนี้มากมาย
06:17
and more excitingly, they're starting to understand
155
365942
2437
และที่น่าตื่นเต้นไปกว่านั้น พวกเขาเริ่มที่จะเข้าใจจริงๆ
06:20
exactly how these creatures control their hosts.
156
368379
4058
ว่าสิ่งมีชีวิตเหล่านี้ควบคุมสิ่งมีชีวิตเจ้าบ้านอย่างไร
06:24
And this is one of my favorite examples.
157
372437
2524
และนี่คือหนึ่งในตัวอย่างโปรดของผม
06:26
This is Ampulex compressa,
158
374961
2457
นี่คือ แอมพูเล็ค คอมเพรสซ่า (Ampulex compressa)
06:29
the emerald cockroach wasp,
159
377418
2224
ต่อสาบมรกต (emerald cockroach wasp)
06:31
and it is a truth universally acknowledged
160
379642
2294
และมันก็เป็นที่ทราบกันโดยทั่วไปว่า
06:33
that an emerald cockroach wasp in possession
161
381936
1643
ต่อสาบมรกต
06:35
of some fertilized eggs
162
383579
1796
ที่มีไข่ที่ผสมแล้ว
06:37
must be in want of a cockroach.
163
385375
2466
จะต้องการแมลงสาบ
06:39
When she finds one,
164
387841
1200
เมื่อมันเจอแมลงสาบ
06:41
she stabs it with a stinger
165
389041
2211
มันต่อยแมลงสาบด้วยเหล็กไน
06:43
that is also a sense organ.
166
391252
1449
ซึ่งนั่นก็เป็นอวัยวะรับสัมผัสด้วย
06:44
This discovery came out three weeks ago.
167
392701
2671
การค้นพบนี้ถูกรายงานออกมาเมื่อสามสัปดาห์ก่อน
06:47
She stabs it with a stinger that is a sense organ
168
395372
2305
มันต่อยแมลงสาบด้วยเหล็กไนที่เป็นอวัยวะรับสัมผัส
06:49
equipped with small sensory bumps
169
397677
1794
ซึ่งประกอบด้วย ตุ่มรับสัมผัสเล็กๆ
06:51
that allow her to feel the distinctive texture
170
399471
2555
ที่ทำให้มันสามารถรับรู้ได้ถึงพื้นผิวที่มีเอกลักษณ์
06:54
of a roach's brain.
171
402026
2107
ของสมองแมลงสาบ
06:56
So like a person blindly rooting about in a bag,
172
404133
3041
เหมือนกับคนคลำทางอย่างมืดบอดไปในถุง
06:59
she finds the brain, and she injects it with venom
173
407174
2477
มันพบสมองและมันก็ปล่อยพิษลงไป
07:01
into two very specific clusters of neurons.
174
409651
4201
ในจุดเฉพาะสองจุดของกลุ่มเส้นประสาท
07:05
Israeli scientists Frederic Libersat and Ram Gal
175
413852
3083
นักวิทยาศาสตร์ชาวอิสราเอล เฟเดอริก ลิเบอร์แซท
(Frederic Libersat) และแรม แกล (Ram Gal)
(Frederic Libersat) และแรม แกล (Ram Gal)
07:08
found that the venom is a
very specific chemical weapon.
very specific chemical weapon.
176
416935
3725
พบว่าพิษนั้นเป็นอาวุธเคมีที่พิเศษสุด
07:12
It doesn't kill the roach, nor does it sedate it.
177
420660
2544
มันไม่ได้ฆ่าแมลงสาบ หรือกล่อมประสาทมัน
07:15
The roach could walk away
178
423204
2127
แมลงสาบจะเดินหนีไปก็ได้
07:17
or fly or run if it chose to,
179
425331
3025
หรือจะบิน หรือวิ่งก็ได้ สุดแล้วแต่มันจะเลือก
07:20
but it doesn't choose to,
180
428356
1875
แต่มันไม่ทำ
07:22
because the venom nixes its motivation to walk,
181
430231
3380
เพราะว่าพิษทำให้ความต้องการจะเดินของมันหยุดชะงัก
07:25
and only that.
182
433611
1114
แค่เพียงเท่านั้น
07:26
The wasp basically un-checks
the escape-from-danger box
the escape-from-danger box
183
434725
3706
หลักๆ คือตัวต่อ ได้ตัดตัวเลือกเรื่องหนีจากอันตราย
07:30
in the roach's operating system,
184
438431
1840
ของระบบควบคุมของแมลงสาบออกไป
07:32
allowing her to lead her helpless victim
185
440271
3233
ทำให้มันสามารถนำเหยื่อผู้โชคร้าย
07:35
back to her lair by its antennae
186
443504
2111
กลับไปยังรังโดยใช้หนวดของมัน
07:37
like a person walking a dog.
187
445615
2639
เหมือนกับคนจูงสุนัขเดิน
07:40
And once there, she lays an egg on it,
188
448254
1677
และเมื่อไปถึงที่นั่น มันวางไข่บนแมลงสาบ
07:41
egg hatches, devoured alive, bursts out of body,
189
449931
2276
ไข่ฟักออกมา เขมือบแมลงสาบทั้งเป็น
ปะทุออกจากร่าง
ปะทุออกจากร่าง
07:44
yadda yadda yadda, you know the drill.
190
452207
2189
ลา ลา ลา คุณรู้ที่มันซ้ำๆ กันใช่ไหมครับ
07:46
(Laughter) (Applause)
191
454396
3230
(เสียงหัวเราะ) (เสียงปรบมือ)
07:49
Now I would argue that, once stung,
192
457626
2880
เอาล่ะ ผมอาจเถียงว่า ตอนที่ถูกต่อย
07:52
the cockroach isn't a roach anymore.
193
460506
2005
แมลงสาบไม่ใช่แมลงสาบอีกแล้ว
07:54
It's more of an extension of the wasp,
194
462511
2350
มันเป็นเหมือนส่วนต่อเติมของตัวต่อ
07:56
just like the cricket was an
extension of the Gordian worm.
extension of the Gordian worm.
195
464861
2843
เหมือนกับจิ้งหรีดที่เป็นส่วนเพิ่มเติมของหนอนกอร์เดียน
07:59
These hosts won't get to survive or reproduce.
196
467719
2800
เจ้าบ้านพวกนี้ไม่มีโอกาสที่จะอยู่รอด หรือสืบพันธุ์
08:02
They have as much control over their own fates
197
470519
1799
พวกมันได้ควบคุมชะตากรรมตัวเองไม่มากไปกว่า
08:04
as my car.
198
472318
1784
ที่รถของผมทำได้
08:06
Once the parasites get in,
199
474102
1500
เมื่อปรสิตเข้าไปแล้ว
08:07
the hosts don't get a say.
200
475602
2565
เจ้าบ้านก็ไร้สิทธิไร้เสียง
08:10
Now humans, of course,
201
478167
1314
ทีนี้คน แน่ล่ะ
08:11
are no stranger to manipulation.
202
479481
2032
ไม่ได้รู้สึกแปลกต่อการบังคับควบคุม
08:13
We take drugs to shift the chemistries of our brains
203
481513
2360
เราใช้ยาที่ปรับเคมีต่างๆ ในสมองของเรา
08:15
and to change our moods,
204
483873
1131
และเปลี่ยนอารมณ์ของเรา
08:17
and what are arguments or advertising or big ideas
205
485004
4020
และอะไรล่ะที่เป็นข้อพิพาท หรือการกล่าวอ้าง
หรือความคิดเจ๋งๆ
หรือความคิดเจ๋งๆ
08:21
if not an attempt to influence someone else's mind?
206
489024
3703
ถ้ามันไม่ใช่ความพยายามในการโน้มน้าว
จิตใจของใครสักคน
จิตใจของใครสักคน
08:24
But our attempts at doing this
207
492727
1527
แต่ความพยายามของเราในการทำสิ่งนี้
08:26
are crude and blundering compared
208
494254
1778
ช่างดูหยาบและโง่เง่าเมื่อเปรียบเทียบกับ
08:28
to the fine-grained specificity of the parasites.
209
496032
3095
ความจำเพาะที่แสนปราณีตของปรสิต
08:31
Don Draper only wishes he was as elegant
210
499127
2392
ดอน ดราเปอร์ (Don Draper) หวังว่าเขาจะเลิศเลอ
08:33
and precise as the emerald cockroach wasp.
211
501519
4960
และทรงคุณค่าดั่งต่อสาบมรกต
08:38
Now, I think this is part of what makes parasites
212
506479
3740
ทีนี้ ผมคิดว่านี่เป็นส่วนหนึ่งของสิ่งที่ทำให้ปรสิต
08:42
so sinister and so compelling.
213
510219
2786
ช่างลึกลับและน่าดึงดูด
08:45
We place such a premium on our free will
214
513005
2622
เราให้ความสำคัญเป็นพิเศษกับเจตจำนงเสรีของเรา
08:47
and our independence
215
515627
1261
และความเป็นเอกภาพของเรา
08:48
that the prospect of losing those qualities
216
516888
1581
ที่การคาดการถึงการสูญเสียคุณสมบัติเหล่านั้น
08:50
to forces unseen
217
518469
1278
ในการบังคับสิ่งที่มองไม่เห็น
08:51
informs many of our deepest societal fears.
218
519747
3168
แจ้งให้พวกเราหลายคนตระหนักถึง
ความกลัวในเบื้องลึกของเรา
ความกลัวในเบื้องลึกของเรา
08:54
Orwellian dystopias and shadowy cabals
219
522915
2453
ภาวะชีวิตที่ระส่ำระสาย และกลุ่มเงาทมิฬ
08:57
and mind-controlling supervillains --
220
525368
1854
และจอมวายร้ายผู้ครอบงำจิตใจ --
08:59
these are tropes that fill our darkest fiction,
221
527222
3028
เหล่านี้คือกองทัพที่เติมเต็มนิยายสุดมืดของเรา
09:02
but in nature, they happen all the time.
222
530250
4798
แต่ในธรรมชาติ พวกมันเกิดขึ้นตลอดเวลา
09:07
Which leads me to an obvious
223
535048
2632
ซึ่งนำผมไปสู่คำถาม
09:09
and disquieting question:
224
537680
2300
ที่ชัดเจนและชวนรำคาญ
09:11
Are there dark, sinister parasites
225
539980
1723
มีปรสิตชั่วร้าย
09:13
that are influencing our behavior
226
541703
1956
ที่ทำการกำหนดพฤติกรรมของเรา
09:15
without us knowing about it,
227
543659
1575
โดยไม่ทำให้เราล่วงรู้ถึงมันได้
09:17
besides the NSA?
228
545234
2819
ยกเว้นหน่วยข่าวกรองสหรัฐฯ (NSA) หรือเปล่า
09:20
If there are any —
229
548053
1307
ถ้ามันมีล่ะก็ --
09:21
(Laughter) (Applause)
230
549360
3966
(เสียงหัวเราะ) (เสียงปรบมือ)
09:25
I've got a red dot on my forehead now, don't I?
231
553326
2322
ผมมีจุดแดงจ่อกลางหน้าผากแล้วใช่ไหมครับ
09:27
(Laughter)
232
555648
2527
(เสียงหัวเราะ)
09:30
If there are any, this is a good candidate for them.
233
558175
2954
ถ้ามันมีล่ะก็ นี่เป็นผู้ท้าชิงที่ดีเลย
09:33
This is Toxoplasma gondii, or Toxo, for short,
234
561129
3278
นี่คือ ท๊อคโซพลาสม่า กอนดิไอ (Toxoplasma gondii)
หรือเรียกสั้นๆ ว่าท๊อคโซ
หรือเรียกสั้นๆ ว่าท๊อคโซ
09:36
because the terrifying creature
235
564407
1589
เพราะว่าสิ่งมีชีวิตที่น่ากลัว
09:37
always deserves a cute nickname.
236
565996
2210
สมควรแล้วที่จะมีชื่อเล่นน่ารักๆ
09:40
Toxo infects mammals,
237
568206
2282
ท๊อคโซเข้าไปในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม
09:42
a wide variety of mammals,
238
570488
1478
หลากหลายชนิด
09:43
but it can only sexually reproduce in a cat.
239
571966
3081
แต่มันสามารถมีการสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ
ได้ในแมวเท่านั้น
ได้ในแมวเท่านั้น
09:47
And scientists like Joanne Webster have shown that
240
575047
2761
และนักวิทยาศาสตร์อย่าง
โจนาทาน เว็บสเตอร์ (Joanne Webster) ได้แสดงว่า
โจนาทาน เว็บสเตอร์ (Joanne Webster) ได้แสดงว่า
09:49
if Toxo gets into a rat or a mouse,
241
577808
2193
ถ้าท๊อคโซเข้าไปในหนู
09:52
it turns the rodent into a cat-seeking missile.
242
580001
3472
มันเปลี่ยนเจ้าสัตว์ฟันแทะให้กลายเป็น
จรวดนำวิถีติดตามแมว
จรวดนำวิถีติดตามแมว
09:55
If the infected rat smells the delightful odor
243
583473
3076
ถ้าหนูที่มีท๊อคโซได้กลิ่นแสนรัญจวน
09:58
of cat piss,
244
586549
1224
ของฉี่แมว
09:59
it runs towards the source of the smell
245
587773
2720
มันจะวิ่งเข้าหาแหล่งของกลิ่น
10:02
rather than the more sensible direction of away.
246
590493
3919
แทนที่จะทำสิ่งที่เป็นเหตุเป็นผลกว่า
คือออกห่าง
คือออกห่าง
10:06
The cat eats the rat. Toxo gets to have sex.
247
594412
2535
แมวกินหนู ท๊อคโซได้มีการสืบพันธุ์
10:08
It's a classic tale of Eat, Prey, Love.
248
596947
2872
มันเป็นเรื่องเล่าแสนอมตะของ "อิ่ม มนต์ รัก"
(Eat, Prey, Love)
(Eat, Prey, Love)
10:11
(Laughter) (Applause)
249
599819
4668
(เสียงหัวเราะ) (เสียงปรบมือ)
10:19
You're very charitable, generous people.
250
607512
3202
คุณเป็นคนโอบอ้อมอารีจริงใจมากเลยครับ
10:22
Hi, Elizabeth, I loved your talk.
251
610714
2585
ไงครับ เอลิซาเบธ [ผู้เขียนเรื่อง Eat, Prey, Love]
ผมชอบการบรรยายของคุณนะครับ
ผมชอบการบรรยายของคุณนะครับ
10:25
How does the parasite control its host
252
613299
3368
ปรสิตควบคุมเจ้าบ้านของมัน
10:28
in this way?
253
616667
1204
ในแบบนี้ได้อย่างไร
10:29
We don't really know.
254
617871
1326
พวกเราไม่รู้จริงๆ หรอก
10:31
We know that Toxo releases an enzyme
255
619197
1688
พวกเรารู้ว่าท๊อคโซหลั่งเอ็นไซม์
10:32
that makes dopamine, a substance involved
256
620885
1992
ที่ทำให้โดพามีน (dopamine) สร้างที่เกี่ยวข้องกับ
10:34
in reward and motivation.
257
622877
1813
การได้รับรางวัลและแรงผลักดัน
10:36
We know it targets certain parts of a rodent's brain,
258
624690
2431
เรารู้ว่าเป้าหมายของมันคือบางส่วนของสมองหนู
10:39
including those involved in sexual arousal.
259
627121
2465
ซึ่งรวมไปถึงส่วนที่เกี่ยวของกับการกระตุ้นทางเพศ
10:41
But how those puzzle pieces fit together
260
629586
2201
แต่ปริศนาเหล่านี้เข้ามาประกอบกันได้อย่างไร
10:43
is not immediately clear.
261
631787
1844
มันไม่ได้ชัดเจนในทันที
10:45
What is clear is that this thing
262
633631
2296
ที่ชัดเจนก็คือว่า สิ่งนี้
10:47
is a single cell.
263
635927
1392
เป็นการเรียกในแบบครั้งเดียว
10:49
This has no nervous system.
264
637319
1370
มันไม่มีระบบประสาท
10:50
It has no consciousness.
265
638689
1132
มันไม่มีสติสัมปชัญญะ
10:51
It doesn't even have a body.
266
639821
1301
มันไม่มีแม้กระทั่งร่าง
10:53
But it's manipulating a mammal?
267
641122
2624
แต่มันสามารถควบคุมสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมได้
10:55
We are mammals.
268
643746
1426
พวกเราเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม
10:57
We are more intelligent than a mere rat, to be sure,
269
645172
2434
พวกเรามีปัญญามากกว่าหนูทั่วๆ ไปมาก แน่อยู่แล้ว
10:59
but our brains have the same basic structure,
270
647606
2524
แต่สมองของเรามีโครงสร้างพื้นฐานเหมือนกัน
11:02
the same types of cells,
271
650130
1393
มีเซลล์ชนิดเดียวกัน
11:03
the same chemicals running through them,
272
651523
1588
มีสารเคมีต่างๆ ที่ผ่านพวกมันเหมือนๆ กัน
11:05
and the same parasites.
273
653111
2319
และมีปรสิตตัวเดียวกัน
11:07
Estimates vary a lot, but some figures suggest
274
655430
2348
การคาดการบอกว่ามันเยอะมากๆ แต่สถิติได้บอกว่า
11:09
that one in three people around the world
275
657778
2360
หนึ่งในสามคนทั่วโลก
11:12
have Toxo in their brains.
276
660138
1713
จะมีท๊อคโซในสมองของพวกเขา
11:13
Now typically, this doesn't lead to any overt illness.
277
661851
3488
เอาล่ะ นี่ไม่ได้นำไปสู่อาการป่วยที่ชัดเจน
11:17
The parasite holds up in a dormant state
278
665339
1878
ปรสิตอยู่ในช่วงพักตัว
11:19
for a long period of time.
279
667217
2183
เป็นเวลานาน
11:21
But there's some evidence that those people
280
669400
2039
แต่มีหลักฐานบางอย่างที่ว่า คนเหล่านี้
11:23
who are carriers score slightly differently
281
671439
3034
ผู้ซึ่งเป็นพาหะ มีคะแนนในแบบสอบถามบุคลิกภาพ
11:26
on personality questionnaires than other people,
282
674473
2729
ต่งไปจากคนอื่นๆ เล็กน้อย
11:29
that they have a slightly
higher risk of car accidents,
higher risk of car accidents,
283
677202
2484
ซึ่งพวกเขามีความเสี่ยงมากกว่า
ในการเกิดอุบัติเหตุทางรถยนต์
ในการเกิดอุบัติเหตุทางรถยนต์
11:31
and there's some evidence
that people with schizophrenia
that people with schizophrenia
284
679686
2603
และมีหลักฐานบางชิ้นรายงานว่า
คนที่มี ชิโซฟรีเนีย (schizophrenia)
คนที่มี ชิโซฟรีเนีย (schizophrenia)
11:34
are more likely to be infected.
285
682289
2546
มักจะติดโรคนี้
11:36
Now, I think this evidence is still inconclusive,
286
684835
2183
ครับ ผมคิดว่า หลักฐานนี้ยังไม่สมบูรณ์
11:39
and even among Toxo researchers,
287
687018
1911
และแม้แต่บรรดานักวิจัยท๊อคโซ
11:40
opinion is divided as to whether the parasite
288
688929
2440
ก็ยังมีความคิดแตกต่างกันว่าปรสิต
11:43
is truly influencing our behavior.
289
691369
2385
ควบคุมพฤติกรรมเราอยู่จริงๆ
11:45
But given the widespread
nature of such manipulations,
nature of such manipulations,
290
693754
2659
แต่ด้วยธรรมชาติที่แพร่หลายของการควบคุมแบบนี้
11:48
it would be completely implausible
291
696413
1845
มันคงจะไม่น่าเชื่อเลย
11:50
for humans to be the only species
292
698258
1649
ว่ามนุษย์จะเป็นเพียงสายพันธุ์เดียว
11:51
that weren't similarly affected.
293
699907
2946
ที่ได้รับผลกระทบต่างออกไป
11:54
And I think that this capacity to constantly
294
702853
4393
และผมคิดว่านี่เป็นความสามารถ
11:59
subvert our way of thinking about the world
295
707246
2867
ที่จะทำลายแนวความคิดของเราที่ว่า โลก
12:02
makes parasites amazing.
296
710113
1547
สร้างปรสิตให้น่าอัศจรรย์
12:03
They're constantly inviting us to
look at the natural world sideways,
look at the natural world sideways,
297
711660
3209
พวกมันเชิญชวนเราให้มองไปยังโลกธรรมชาติ
ในอีกแนว
ในอีกแนว
12:06
and to ask if the behaviors we're seeing,
298
714869
2171
และถามว่าพฤติกรรมที่เราเห็น
12:09
whether they're simple and obvious
299
717040
1487
พวกมันเรียบง่ายและชัดเจน
12:10
or baffling and puzzling,
300
718527
1533
หรือน่างุ่นงงและชวนฉงน
12:12
are not the results of individuals
301
720060
2086
ไม่ได้เป็นผลมาจากตัวบุคคล
12:14
acting through their own accord
302
722146
1853
ที่กระทำผ่านความจำนงใจของพวกเขา
12:15
but because they are being bent
303
723999
1809
แต่เพราะว่าพวกเขาถูกดัด
12:17
to the control of something else.
304
725808
2670
ให้เป็นไปตามการควบคุมอขงสิ่งอื่น
12:20
And while that idea may be disquieting,
305
728478
2040
และในขณะที่ความคิดนั้นอาจชวนรำคาญ
12:22
and while parasites' habits may be very grisly,
306
730518
2923
และในขณะที่พฤติกรรมของปรสิต
อาจจะน่าขยะแขยงมากๆ
อาจจะน่าขยะแขยงมากๆ
12:25
I think that ability to surprise us
307
733441
1792
ผมคิดว่านั่นเป็นคุณสมบัติที่จะทำให้เราประหลาดใจ
12:27
makes them as wonderful and as charismatic
308
735233
3175
ทำให้พวกมันน่าพิศวงพอๆ กับมีสเน่ห์
12:30
as any panda or butterfly or dolphin.
309
738408
3364
ไม่ต่างอะไรกับ แพนด้า หรือผีเสื้อ หรือโลมา
12:33
At the end of "On the Origin of Species,"
310
741772
2219
ในตอนท้ายของ "กำเนิดสปีชีส์"
(On the Origin of Species)
(On the Origin of Species)
12:35
Charles Darwin writes about the grandeur of life,
311
743991
2989
ชาร์ล ดาวิน (Charles Darwin)
เขียนถึงความสง่างามของชีวิต
เขียนถึงความสง่างามของชีวิต
12:38
and of endless forms most beautiful
312
746980
2653
และรูปพรรณอันมากมายที่งามที่สุด
12:41
and most wonderful,
313
749633
1432
และน่าพิศวงที่สุด
12:43
and I like to think he could easily have been talking
314
751065
2579
และผมอยากที่จะคิดว่าเขาได้พูดถึง
12:45
about a tapeworm that makes shrimp sociable
315
753644
3180
หนอนตัวแบนที่ได้ทำให้ไรน้ำมีปฏิสัมพันธ์ทางสังคม
12:48
or a wasp that takes cockroaches for walks.
316
756824
3249
หรือตัวต่อที่พาแมลงสาบไปเดินเล่น
12:52
But perhaps, that's just a parasite talking.
317
760073
3149
หรือบางที นั่นอาจเป็นแค่เรื่องพูดของปรสิต
12:55
Thank you.
318
763222
1731
ขอบคุณครับ
12:56
(Applause)
319
764953
4000
(เสียงปรบมือ)
ABOUT THE SPEAKER
Ed Yong - Science writerEd Yong blogs with a mission: to ignite excitement for science in everyone, regardless of their education or background.
Why you should listen
Whether he's exploring a possible resurrection for extinct mouth-birthing amphibians or skewering media misunderstandings of hyped hormones like oxytocin, Ed Yong has a gift for illuminating the beauty (or controversy) in difficult and complex topics.
The award-winning blog Not Exactly Rocket Science (hosted by National Geographic) is the epicenter of Yong’s formidable web and social media presence. In its posts, he tackles the hottest and most bizarre topics in science journalism. As he says, “The only one that matters to me, as far as my blog is concerned, is that something interests me. That is, excites or inspires or amuses me.” When not blogging, he also finds time to contribute to Nature, Wired, Scientific American and many other web and print outlets.
He is also the author of the book I Contain Multitudes: The Microbes Within Us and a Grander View of Life.
Ed Yong | Speaker | TED.com