TED2013
John McWhorter: Txtng is killing language. JK!!!
John McWhorter: Msjlaşmak dili öldürüyor. Saka saka!
Filmed:
Readability: 3.6
2,836,140 views
Mesajlaşma iyi yazma becerilerinin sonu mu demek? John McWhorter mesajlaşmanın -- dilsel, kültürel açıdan -- göründüğünden çok daha fazlası olduğunu öne sürüyor ve haberler tümüyle iyi.
John McWhorter - Linguist
Linguist John McWhorter thinks about language in relation to race, politics and our shared cultural history. Full bio
Linguist John McWhorter thinks about language in relation to race, politics and our shared cultural history. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
We always hear that texting is a scourge.
0
743
2862
Hep mesajlaşmanın
felaket olduğunu duyarız.
felaket olduğunu duyarız.
00:15
The idea is that texting spells the decline and fall
1
3605
4840
İnanışa göre mesajlaşma
Amerika'daki gençler arasında
Amerika'daki gençler arasında
00:20
of any kind of serious literacy, or at least writing ability,
2
8445
3500
ve artık bugün bütün dünyada
00:23
among young people in the United States
3
11945
2643
her türlü edebî kültürün,
en azından yazma becerisinin
en azından yazma becerisinin
00:26
and now the whole world today.
4
14588
2301
gerilemesi ve çökmesi anlamına geliyor.
00:28
The fact of the matter is that it just isn't true,
5
16889
3504
İşin gerçeği şu ki bu hiç de doğru değil.
00:32
and it's easy to think that it is true,
6
20393
2503
Bunun doğru olduğunu düşünmek kolay
00:34
but in order to see it in another way,
7
22896
1899
ama bunu başka şekilde görmek için
00:36
in order to see that actually texting is a miraculous thing,
8
24795
3669
mesajlaşmanın aslında
mucizevi bir şey olduğunu,
mucizevi bir şey olduğunu,
sadece enerjik değil,
aynı zamanda mucizevi bir şey olduğunu,
aynı zamanda mucizevi bir şey olduğunu,
00:40
not just energetic, but a miraculous thing,
9
28464
2565
00:43
a kind of emergent complexity
10
31029
1747
şu anda gerçekleştiğini gördüğümüz
00:44
that we're seeing happening right now,
11
32776
2461
yeni çıkan bir tür karmaşıklık
olduğunu görmek için
olduğunu görmek için
00:47
we have to pull the camera back for a bit
12
35237
2306
kamerayı biraz geride tutup
açımızı genişleterek
açımızı genişleterek
00:49
and look at what language really is,
13
37543
3418
dilin gerçekte ne olduğuna
bakmamız gerek,
bakmamız gerek,
00:52
in which case, one thing that we see
14
40961
2073
bu durumda gördüğümüz
tek şey mesajlaşmanın
tek şey mesajlaşmanın
00:55
is that texting is not writing at all.
15
43034
4624
bir yazma eylemi bile olmadığı.
00:59
What do I mean by that?
16
47658
1822
Bununla ne demek istiyorum?
01:01
Basically, if we think about language,
17
49480
2556
Aslen dil üzerine düşünecek olursak
01:04
language has existed for perhaps 150,000 years,
18
52036
3801
dil herhalde 150 bin yıldır
varlığını sürdürmekte,
varlığını sürdürmekte,
01:07
at least 80,000 years,
19
55837
2137
hiç olmazsa 80 bin yıldır
01:09
and what it arose as is speech. People talked.
20
57974
4151
ve dil konuşmadan ortaya çıktı.
İnsanlar önce konuştu.
İnsanlar önce konuştu.
01:14
That's what we're probably genetically specified for.
21
62125
3024
Muhtemelen genetik olarak
buna programlıyız.
buna programlıyız.
01:17
That's how we use language most.
22
65149
2191
Dili en çok böyle kullanırız.
01:19
Writing is something that came along much later,
23
67340
3482
Yazı ise çok daha sonraları ortaya çıktı
01:22
and as we saw in the last talk,
24
70822
2056
ve son konuşmada gördüğümüz üzere,
01:24
there's a little bit of controversy as to exactly when that happened,
25
72878
2668
tam ne zaman çıktığına dair
ufak bir anlaşmazlık var
ufak bir anlaşmazlık var
01:27
but according to traditional estimates,
26
75546
2316
ama geleneksel tahminlere göre,
01:29
if humanity had existed for 24 hours,
27
77862
3522
eğer insanlık 24 saattir var olsaydı
01:33
then writing only came along at about 11:07 p.m.
28
81384
5191
yazı aşağı yukarı 23.07'de ortaya çıktı.
01:38
That's how much of a latterly thing writing is.
29
86575
3645
İşte yazı bu kadar geç
ortaya çıkan bir kavram.
ortaya çıkan bir kavram.
01:42
So first there's speech, and then writing comes along
30
90220
3388
Yani başta konuşma vardı,
daha sonra yazı geldi,
daha sonra yazı geldi,
01:45
as a kind of artifice.
31
93608
1762
bir tür beceri şeklinde.
01:47
Now don't get me wrong, writing has certain advantages.
32
95370
4006
Şimdi beni yanlış anlamayın,
yazının belirli avantajları var.
yazının belirli avantajları var.
01:51
When you write, because it's a conscious process,
33
99376
2583
Yazmak bilinçli bir süreç olduğundan
01:53
because you can look backwards,
34
101959
2138
dönüp geriye bakabildiğinizden
01:56
you can do things with language that are much less likely
35
104097
2830
dile dair, sadece konuşuyor olsaydınız
01:58
if you're just talking.
36
106927
2464
yapmanızın olası olmadığı
şeyleri yapabilirsiniz.
şeyleri yapabilirsiniz.
02:01
For example, imagine a passage from Edward Gibbon's
37
109391
3901
Mesela Edward Gibbon'un eseri
02:05
"The Decline and Fall of the Roman Empire:"
38
113292
3806
"Roma İmparatorluğu'nun Gerilemesi
ve Çöküşü"nden bir paragraf düşünün:
ve Çöküşü"nden bir paragraf düşünün:
02:09
"The whole engagement lasted above twelve hours,
39
117098
3251
"Tüm çarpışma 12 saatin üstünde sürdü,
02:12
till the graduate retreat of the Persians was changed
40
120349
2302
İranlıların gerilemesi
serkeş bir kaçışa dönene kadar
serkeş bir kaçışa dönene kadar
02:14
into a disorderly flight, of which the shameful example
41
122651
2773
ki bu utanç verici örneği başlıca liderler
ve Surenas'ın kendisi vermişti."
ve Surenas'ın kendisi vermişti."
02:17
was given by the principal leaders and the Surenas himself."
42
125424
2587
02:20
That's beautiful, but let's face it, nobody talks that way.
43
128011
4319
Bu güzel ama kabul etmek gerekir ki
kimse bu şekilde konuşmaz
kimse bu şekilde konuşmaz
02:24
Or at least, they shouldn't if they're interested
44
132330
4236
ya da bir gün üremeyi düşünüyorsa...
02:28
in reproducing. That --
45
136566
2514
...konuşmamalı. Böyle --
02:31
(Laughter)
46
139080
2719
(Kahkahalar)
02:33
is not the way any human being speaks casually.
47
141799
2978
insanların günlük konuşmaları
böyle değil.
böyle değil.
02:36
Casual speech is something quite different.
48
144777
2585
Günlük konuşma tamamen farklı bir şey.
02:39
Linguists have actually shown
49
147362
1856
Dil biilimciler aslında göstermiştir ki
02:41
that when we're speaking casually in an unmonitored way,
50
149218
2711
gözlenmeyen bir şekilde
rahat konuşma yaparken
rahat konuşma yaparken
02:43
we tend to speak in word packets of maybe
51
151929
2678
7 ile 10 kelimelik paketler hâlinde
02:46
seven to 10 words.
52
154607
1810
konuşmaya eğilimliyiz.
02:48
You'll notice this if you ever have occasion to record
53
156417
2679
Konuşurken kendinizin veya bir grubun
sesini kaydetme durumunuz olursa
sesini kaydetme durumunuz olursa
02:51
yourself or a group of people talking.
54
159096
2993
bunu fark edeceksiniz.
02:54
That's what speech is like.
55
162089
1455
Konuşma böyle bir şey.
02:55
Speech is much looser. It's much more telegraphic.
56
163544
4305
Konuşma çok daha esnek.
Çok daha kısa ve öz.
Çok daha kısa ve öz.
02:59
It's much less reflective -- very different from writing.
57
167849
3690
Daha az yansıtıcı -- yazmadan çok farklı.
03:03
So we naturally tend to think, because we see language
58
171539
2936
Dili yazılı olarak çok sık gördüğümüzden
03:06
written so often, that that's what language is,
59
174475
2442
doğal olarak dilin
bu olduğunu düşünmeye meyilliyiz
bu olduğunu düşünmeye meyilliyiz
03:08
but actually what language is, is speech. They are two things.
60
176917
3968
ancak dil aslında konuşma.
Bunlar iki ayrı şey.
Bunlar iki ayrı şey.
03:12
Now of course, as history has gone by,
61
180885
3254
Şimdi tabii ki tarih riayet ederken
03:16
it's been natural for there to be a certain amount of bleed
62
184139
2791
yazma ve konuşma arasında belirli miktarda
03:18
between speech and writing.
63
186930
3014
sızma olması doğal.
03:21
So, for example, in a distant era now,
64
189944
4823
Bu yüzden, örneğin
şimdi uzak kalan bir çağda
şimdi uzak kalan bir çağda
03:26
it was common when one gave a speech
65
194767
2502
biri konuşma yaptığında
03:29
to basically talk like writing.
66
197269
3117
yazıyormuş gibi konuşması yaygındı.
03:32
So I mean the kind of speech that you see someone giving
67
200386
2350
Yani demek istediğim,
eski bir filmde birinin boğazını
temizleyip verdiği şu türde bir konuşma:
temizleyip verdiği şu türde bir konuşma:
03:34
in an old movie where they clear their throat, and they go,
68
202736
2533
03:37
"Ahem, ladies and gentlemen," and then they speak
69
205269
2533
"Öhöm hanımlar ve beyler" ve ardından
03:39
in a certain way which has nothing to do with casual speech.
70
207802
3271
normal konuşmayla hiç ilgisi olmayan
bir biçimde konuşurlar.
bir biçimde konuşurlar.
03:43
It's formal. It uses long sentences like this Gibbon one.
71
211073
3859
Resmîdir, bu Gibbon'ınki gibi
uzun cümleler kullanırlar.
uzun cümleler kullanırlar.
03:46
It's basically talking like you write, and so, for example,
72
214932
3962
Aslına bakılırsa bu,
yazdığın gibi konuşmaktır
yazdığın gibi konuşmaktır
ve bu yüzden, örneğin bugünlerde
Lincoln hakkında düşünüyoruz,
Lincoln hakkında düşünüyoruz,
03:50
we're thinking so much these days about Lincoln
73
218894
1995
03:52
because of the movie.
74
220889
2211
film yüzünden.
03:55
The Gettysburg Address was not the main meal of that event.
75
223100
3083
Gettysburg Konuşması, o etkinliğin
ana öğünü değildi.
ana öğünü değildi.
03:58
For two hours before that, Edward Everett spoke
76
226183
3915
Ondan iki saat önce
Edward Everett'in konuştuğu konu,
Edward Everett'in konuştuğu konu,
04:02
on a topic that, frankly, cannot engage us today
77
230098
3240
açıkçası, bugün bizi ilgilendiremez,
04:05
and barely did then.
78
233338
1497
o zaman da zorla ilgilendirdi.
04:06
The point of it was to listen to him
79
234835
2381
Amaç onun yazıyormuş gibi
04:09
speaking like writing.
80
237216
1556
konuşmasını dinlemekti.
04:10
Ordinary people stood and listened to that for two hours.
81
238772
2348
Sıradan insanlar dikilip
iki saat dinlediler.
iki saat dinlediler.
04:13
It was perfectly natural.
82
241120
1433
Bu son derece doğaldı.
04:14
That's what people did then, speaking like writing.
83
242553
2491
O zamanlar insanlar
yazıyor gibi konuşuyordu.
yazıyor gibi konuşuyordu.
04:17
Well, if you can speak like writing,
84
245044
2466
E yazıyor gibi konuşabiliyorsan
04:19
then logically it follows that you might want to also
85
247510
3798
o zaman mantıken bazen de
konuşuyor gibi yazmak isteyebilirsin.
konuşuyor gibi yazmak isteyebilirsin.
04:23
sometimes write like you speak.
86
251308
2866
04:26
The problem was just that in the material,
87
254174
2050
Sorun sadece malzemedeydi,
04:28
mechanical sense, that was harder back in the day
88
256224
3455
o zamanlar mekanik anlamda bu daha zordu,
04:31
for the simple reason that materials don't lend themselves to it.
89
259679
3307
bunun basit nedeni de malzemelerin
elverişli olmamasıydı.
elverişli olmamasıydı.
04:34
It's almost impossible to do that with your hand
90
262986
2020
Ellerle bunu yapmak
neredeyse imkansızdır,
neredeyse imkansızdır,
04:37
except in shorthand, and then communication is limited.
91
265006
3435
stenografi hariç,
o zaman da iletişim limitli.
o zaman da iletişim limitli.
04:40
On a manual typewriter it was very difficult,
92
268441
2516
Manuel daktiloda bu çok zordu,
04:42
and even when we had electric typewriters,
93
270957
2287
elektrikli olanlar çıktığında bile
04:45
or then computer keyboards, the fact is
94
273244
2159
veya ardından bilgisayar klavyelerinde,
04:47
that even if you can type easily enough to keep up
95
275403
2299
az çok konuşmanın hızına yetişecek şekilde
04:49
with the pace of speech, more or less, you have to have
96
277702
2793
hızlıca yazabilecek olsanız bile
04:52
somebody who can receive your message quickly.
97
280495
2345
mesajınızı hızlıca alabilecek biri olmalı.
04:54
Once you have things in your pocket that can receive that message,
98
282840
3211
O mesajı alabilecek şeyler
cebinizde olduğunda
cebinizde olduğunda
04:58
then you have the conditions that allow
99
286051
2604
o zaman konuştuğunuz gibi yazmanızı
sağlayan koşullara sahipsinizdir.
sağlayan koşullara sahipsinizdir.
05:00
that we can write like we speak.
100
288655
3511
05:04
And that's where texting comes in.
101
292166
3218
İşte mesajlaşma da burada devreye giriyor.
05:07
And so, texting is very loose in its structure.
102
295384
3769
İşte bu yüzden de mesajlaşmanın
yapısı çok esnek.
yapısı çok esnek.
05:11
No one thinks about capital letters or punctuation when one texts,
103
299153
4297
Mesajlaşırken hiç kimse büyük harfler
veya noktalamayı düşünmez
veya noktalamayı düşünmez
05:15
but then again, do you think about those things when you talk?
104
303450
2358
ama konuşurken
bunları düşünüyor musunuz ki?
bunları düşünüyor musunuz ki?
05:17
No, and so therefore why would you when you were texting?
105
305808
3673
Hayır, o zaman
mesajlaşırken niye düşünesiniz?
mesajlaşırken niye düşünesiniz?
05:21
What texting is, despite the fact that it involves
106
309481
3129
Mesajlaşma, yazma dediğimiz şeyin
05:24
the brute mechanics of something that we call writing,
107
312610
2826
kaba mekaniklerini içerse de
parmaklı konuşmadır.
parmaklı konuşmadır.
05:27
is fingered speech. That's what texting is.
108
315436
3298
Mesajlaşma budur.
05:30
Now we can write the way we talk.
109
318734
3465
Artık konuştuğumuz biçimde yazabililriz.
05:34
And it's a very interesting thing, but nevertheless
110
322199
2779
Bu çok da ilginç bir şey
ama yine de bunun bir çeşit düşüşü
temsil ettiğini düşünmesi kolay.
temsil ettiğini düşünmesi kolay.
05:36
easy to think that still it represents some sort of decline.
111
324978
4856
05:41
We see this general bagginess of the structure,
112
329834
3284
Yapının bu genel sarkıklığını,
kurallarla alakasızlığını
kurallarla alakasızlığını
05:45
the lack of concern with rules and the way that we're used to
113
333118
3349
ve kara tahtada öğrenmeye
alışkın olduklarımızı görüyor
alışkın olduklarımızı görüyor
05:48
learning on the blackboard, and so we think
114
336467
2272
05:50
that something has gone wrong.
115
338739
3239
ve dolayısıyla bir şeylerin
yanlış gittiğini düşünüyoruz.
yanlış gittiğini düşünüyoruz.
05:53
It's a very natural sense.
116
341978
2963
Bu çok doğal bir his.
05:56
But the fact of the matter is that what is going on
117
344941
4034
Fakat işin aslı, tek olan
06:00
is a kind of emergent complexity.
118
348975
3571
bir çeşit doğmakta olan karmaşıklık.
06:04
That's what we're seeing in this fingered speech.
119
352546
2756
Bu parmaklı konuşmada bunu görüyoruz.
06:07
And in order to understand it, what we want to see
120
355302
2986
Bunu anlamak için de
06:10
is the way, in this new kind of language,
121
358288
4745
bu yeni tür dilde yeni bir yapının
06:15
there is new structure coming up.
122
363033
3576
ortaya çıktığını görmek istiyoruz.
06:18
And so, for example, there is in texting a convention,
123
366609
5723
Dolayısıyla örneğin mesajlaşmada
06:24
which is LOL.
124
372332
2922
şu LOL olayı var.
06:27
Now LOL, we generally think of
125
375254
2744
Şimdi bu LOL,
genelde bunun "yüksek sesle gülme"
anlamına geldiğini düşünürüz.
anlamına geldiğini düşünürüz.
06:29
as meaning "laughing out loud."
126
377998
2464
06:32
And of course, theoretically, it does,
127
380462
2293
Elbette, teoride bu böyle,
06:34
and if you look at older texts, then people used it
128
382755
2429
çok eski metinlere bakarsanız
o zaman insanlar bunu
o zaman insanlar bunu
06:37
to actually indicate laughing out loud.
129
385184
2520
yüksek sesle gülmeyi
belirtmek için kullanıyordu.
belirtmek için kullanıyordu.
06:39
But if you text now, or if you are someone who
130
387704
4243
Ama şimdi mesajlaşırken
veya mesajlaşmanın alt katmanının
veya mesajlaşmanın alt katmanının
06:43
is aware of the substrate of texting the way it's become,
131
391947
3297
geldiği durumun farkında biriyseniz
06:47
you'll notice that LOL
132
395244
1690
LOL'un artık yüksek sesle gülme
anlamına gelmediğini fark edeceksiniz.
anlamına gelmediğini fark edeceksiniz.
06:48
does not mean laughing out loud anymore.
133
396934
2070
06:51
It's evolved into something that is much subtler.
134
399004
3790
Bu açıklaması çok daha güç
başka bir şeye dönüştü.
başka bir şeye dönüştü.
06:54
This is an actual text that was done
135
402794
3447
Şimdi şu, fazla uzun olmayan bir süre önce
06:58
by a non-male person of about 20 years old
136
406241
3932
20 yaşlarında, erkek olmayan
bir kişinin yazdığı
bir kişinin yazdığı
07:02
not too long ago.
137
410173
1495
gerçek bir mesaj.
07:03
"I love the font you're using, btw."
138
411668
2952
"Kullandığın yazı tipini sevdim bu arada."
07:06
Julie: "lol thanks gmail is being slow right now"
139
414620
3762
Julie: "lol teşekkürler gmail
şu anda çok yavaş"
şu anda çok yavaş"
07:10
Now if you think about it, that's not funny.
140
418382
1742
Şimdi düşünürseniz, bu komik değil.
07:12
No one's laughing. (Laughter)
141
420124
2900
Kimse gülmüyor. (Kahkahalar)
07:15
And yet, there it is, so you assume
142
423024
1970
Ama yine de bunun bir tür
hıçkırık olduğunu varsayıyorsunuz.
hıçkırık olduğunu varsayıyorsunuz.
07:16
there's been some kind of hiccup.
143
424994
1357
07:18
Then Susan says "lol, I know,"
144
426351
1834
Sonra Susan "lol, biliyorum," diyor,
07:20
again more guffawing than we're used to
145
428185
2297
yine, bu sıkıntılar hakkında konuşurken
07:22
when you're talking about these inconveniences.
146
430482
3230
alışkın olduğumuzdan daha kahkahalı.
07:25
So Julie says, "I just sent you an email."
147
433712
2744
Böylece Julie
"Sana bir e-posta gönderdim." diyor.
"Sana bir e-posta gönderdim." diyor.
07:28
Susan: "lol, I see it."
148
436456
1551
Susan: "lol, gördüm."
07:30
Very funny people, if that's what LOL means.
149
438007
3618
Çok komik insanlar, LOL bu demekse.
07:33
This Julie says, "So what's up?"
150
441625
2128
Bu Julie "Pekâlâ, ne var ne yok?" diyor.
07:35
Susan: "lol, I have to write a 10 page paper."
151
443753
2642
Susan: "lol, 10 sayfalık
bir yazı yazmam lazım."
bir yazı yazmam lazım."
07:38
She's not amused. Let's think about it.
152
446395
2314
Hiç de eğlenmiyor. Bunu düşünelim.
07:40
LOL is being used in a very particular way.
153
448709
2681
LOL çok belirli bir şekilde kullanılıyor.
07:43
It's a marker of empathy. It's a marker of accommodation.
154
451390
3691
Empati işareti, konfor işareti.
07:47
We linguists call things like that pragmatic particles.
155
455081
3249
Biz dil bilimciler böyle şeylere
edimsel parçacıklar diyoruz.
edimsel parçacıklar diyoruz.
07:50
Any spoken language that's used by real people has them.
156
458330
3839
Gerçek insanların kullandığı
tüm konuşma dillerinde bunlar var.
tüm konuşma dillerinde bunlar var.
07:54
If you happen to speak Japanese, think about
157
462169
1776
Japonca biliyorsanız birçok cümle sonunda
kullanılan o kısa "ne" kelimesini düşünün.
kullanılan o kısa "ne" kelimesini düşünün.
07:55
that little word "ne" that you use at the end of a lot of sentences.
158
463945
3358
07:59
If you listen to the way black youth today speak,
159
467303
2345
Bugün siyahi gençliğin
konuşmalarını dinlerseniz
konuşmalarını dinlerseniz
08:01
think about the use of the word "yo."
160
469648
1786
"yo" sözcüğünü düşünün.
08:03
Whole dissertations could be written about it,
161
471434
1946
Bunun hakkında bitirme tezi yazılabilir,
08:05
and probably are being written about it.
162
473380
2274
muhtemelen yazılıyordur da.
08:07
A pragmatic particle, that's what LOL has gradually become.
163
475654
3794
Edimsel parçacık, LOL giderek bu oluyor.
08:11
It's a way of using the language between actual people.
164
479448
4049
Gerçek insanlar arasında
dilin kullanılma biçimi.
dilin kullanılma biçimi.
08:15
Another example is "slash."
165
483497
3239
Diğer bir örnek de "eğik çizgi".
08:18
Now, we can use slash in the way that we're used to,
166
486736
2768
Şimdi, eğik çizgiyi alışkın olduğumuz gibi
08:21
along the lines of, "We're going to have
167
489504
1640
"Parti-eğik çizgi-network
oturumu yapacağız."
oturumu yapacağız."
08:23
a party-slash-networking session."
168
491144
3482
cümlesinde olduğu gibi kullanabiliriz.
08:26
That's kind of like what we're at.
169
494626
2094
Geldiğimiz nokta hemen hemen bu.
08:28
Slash is used in a very different way
170
496720
3539
Eğik çizgi gençler arasında bugün
08:32
in texting among young people today.
171
500259
2958
mesajlaşmada çok farklı
bir şekilde kullanılıyor.
bir şekilde kullanılıyor.
08:35
It's used to change the scene.
172
503217
1853
Sahneyi değiştirmek için kullanılıyor.
08:37
So for example, this Sally person says,
173
505070
2949
Yani örneğin bu Sally kişisi diyor ki
08:40
"So I need to find people to chill with"
174
508019
1805
"Takılacak birilerini bulmam gerek"
08:41
and Jake says, "Haha" --
175
509824
1519
Jake de diyor ki "Haha" --
08:43
you could write a dissertation about "Haha" too, but we don't have time for that —
176
511343
2888
bu "Haha" da tez konusu
ama şimdi zaman yok --
ama şimdi zaman yok --
08:46
"Haha so you're going by yourself? Why?"
177
514231
2489
"Haha yani kendi başına
gidiyorsun? Neden?"
gidiyorsun? Neden?"
08:48
Sally: "For this summer program at NYU."
178
516720
2610
Sally: "NYU'daki bu yaz programına."
08:51
Jake: "Haha. Slash I'm watching this video with suns players
179
519330
2894
Jake: "Haha. Eğik çizgi,
tek gözle atış yapmaya çalışan
tek gözle atış yapmaya çalışan
08:54
trying to shoot with one eye."
180
522224
1797
suns oyuncuları videosu izliyorum."
08:56
The slash is interesting.
181
524021
1275
Eğik çizgi ilginç.
08:57
I don't really even know what Jake is talking about after that,
182
525296
3156
Ondan sonra Jake'in ne hakkında
konuştuğunu bilmiyorum bile
konuştuğunu bilmiyorum bile
09:00
but you notice that he's changing the topic.
183
528452
4741
ama fark ettiğiniz gibi
konuyu değiştiriyor.
konuyu değiştiriyor.
09:05
Now that seems kind of mundane,
184
533193
1818
Şimdi bu oldukça sıradan görünüyor
09:07
but think about how in real life,
185
535011
1442
ama gerçek hayatta
09:08
if we're having a conversation and we want to change the topic,
186
536453
2658
bir konuşmada konuyu değiştirmenin
09:11
there are ways of doing it gracefully.
187
539111
1612
zarif yollarını düşünün.
09:12
You don't just zip right into it.
188
540723
1719
Doğrudan dalmazsınız.
09:14
You'll pat your thighs and look wistfully off into the distance,
189
542442
4195
Bacaklarınızı sıvazlayıp
dalgın bir şekilde uzaklara bakarsınız
dalgın bir şekilde uzaklara bakarsınız
09:18
or you'll say something like, "Hmm, makes you think --"
190
546637
4110
ya da "Hımm, aklıma geldi de..."
gibi bir şeyler dersiniz
gibi bir şeyler dersiniz
09:22
when it really didn't, but what you're really --
191
550747
2360
öyle olmasa da, ama yapmaya --
09:25
(Laughter) —
192
553107
2235
(Kahkahalar)
09:27
what you're really trying to do is change the topic.
193
555342
2708
aslında yapmaya çalıştığınız
konuyu değiştirmektir.
konuyu değiştirmektir.
09:30
You can't do that while you're texting,
194
558050
1927
Mesajlaşırken bunu yapamazsınız,
09:31
and so ways are developing of doing it within this medium.
195
559977
3731
dolayısıyla bu ortamda bunu yapmanın
yolları ortaya çıkıyor.
yolları ortaya çıkıyor.
09:35
All spoken languages have what a linguist calls
196
563708
2252
Dil bilimcilerin
yeni bilgi işareti dediğinden
yeni bilgi işareti dediğinden
09:37
a new information marker -- or two, or three.
197
565960
3393
tüm konuşma dillerinde var
hatta iki üç tane.
hatta iki üç tane.
09:41
Texting has developed one from this slash.
198
569353
4294
Mesajlaşma eğik çizgiden
bir tane ortaya çıkardı.
bir tane ortaya çıkardı.
09:45
So we have a whole battery of new constructions
199
573647
2985
Böylelikle tüm bir dizi
gelişmekte olan yeni anlam var
gelişmekte olan yeni anlam var
09:48
that are developing, and yet it's easy to think,
200
576632
2587
ve yine de bir şeylerin yolunda olmadığını
09:51
well, something is still wrong.
201
579219
2447
düşünmesi kolay.
09:53
There's a lack of structure of some sort.
202
581666
3775
Bir çeşit yapı eksikliği var.
09:57
It's not as sophisticated
203
585441
1906
"The Wall Street Journal"da kullanılan
dil kadar sofistike değil.
dil kadar sofistike değil.
09:59
as the language of The Wall Street Journal.
204
587347
2206
10:01
Well, the fact of the matter is,
205
589553
1774
İşin aslı,
10:03
look at this person in 1956,
206
591327
2451
1956'daki şu kişiye bakın,
10:05
and this is when texting doesn't exist,
207
593778
2282
bu daha mesajlaşma yokken
10:08
"I Love Lucy" is still on the air.
208
596060
1835
"I Love Lucy" dizisi yayındayken.
10:09
"Many do not know the alphabet or multiplication table,
209
597895
3763
"Birçokları alfabeyi
veya çarpım tablosunu bilmiyor,
veya çarpım tablosunu bilmiyor,
10:13
cannot write grammatically -- "
210
601658
1337
gramatik yazamıyor --"
10:14
We've heard that sort of thing before,
211
602995
2209
Bu tür şeyleri daha önce duyduk,
10:17
not just in 1956. 1917, Connecticut schoolteacher.
212
605204
3991
sadece 1956'da değil.
1917'de Connecticut okul öğretmeni.
1917'de Connecticut okul öğretmeni.
10:21
1917. This is the time when we all assume
213
609195
2701
1917. Bu hepimizin
yazma açısından her şeyin
yazma açısından her şeyin
10:23
that everything somehow in terms of writing was perfect
214
611896
3251
bir şekilde mükemmel olduğunu
düşündüğümüz zamanlar
düşündüğümüz zamanlar
10:27
because the people on "Downton Abbey" are articulate,
215
615147
2418
çünkü "Downton Abbey"dekilerin
hitabeti kuvvetli
hitabeti kuvvetli
10:29
or something like that.
216
617565
1211
ya da öyle bir şeyler.
10:30
So, "From every college in the country goes up the cry,
217
618776
2944
Peki "Ülkedeki her kolejden
ağlayışlar yükseliyor,
ağlayışlar yükseliyor,
10:33
'Our freshmen can't spell, can't punctuate.'"
218
621720
2633
'Yeni öğrencilerimiz yazamıyor,
noktalamaları hatalı.'" Falan filan.
noktalamaları hatalı.'" Falan filan.
10:36
And so on. You can go even further back than this.
219
624353
2408
Bundan daha geriye de gidebilirsiniz.
10:38
It's the President of Harvard. It's 1871.
220
626761
3184
Harvard rektörü. Yıl 1871.
10:41
There's no electricity. People have three names.
221
629945
2542
Elektrik yok. İnsanların üç adı var.
10:44
"Bad spelling,
222
632487
2425
"Yazmada kötü imla,
10:46
incorrectness as well as inelegance of expression in writing."
223
634912
3268
yanlışlık yapmanın yanı sıra
ifade kabalığı."
ifade kabalığı."
10:50
And he's talking about people who are otherwise
224
638180
2149
Bahsettiği insanlar da kolej eğitimlerine
10:52
well prepared for college studies.
225
640329
1891
diğer türlü iyi hazırlanmış kişiler.
10:54
You can go even further back.
226
642220
1846
Daha bile geriye gidebilirsiniz.
10:56
1841, some long-lost superintendent of schools is upset
227
644066
3853
1841, bir okul yöneticisi üzgün
10:59
because of what he has for a long time "noted with regret
228
647919
3177
çünkü uzun bir süre boyunca
"üzüntüyle fark ettim ki
"üzüntüyle fark ettim ki
11:03
the almost entire neglect of the original" blah blah blah blah blah.
229
651096
3509
neredeyse tümüyle ihmal edilen orjinal"
falan filan falan filan.
falan filan falan filan.
11:06
Or you can go all the way back to 63 A.D. -- (Laughter) --
230
654605
5288
Ya da MS 63'e kadar geri gidebilirsiniz
(Kahkahalar)
(Kahkahalar)
11:11
and there's this poor man who doesn't like the way
231
659893
2381
ve bu zavallı adam
insanların Latincelerini beğenmiyor.
11:14
people are speaking Latin.
232
662274
1221
11:15
As it happens, he was writing about what had become French.
233
663495
3156
Aslında Fransızcanın nasıl
ortaya çıktığı hakkında yazıyormuş.
ortaya çıktığı hakkında yazıyormuş.
11:18
And so, there are always — (Laughter) (Applause) —
234
666651
6402
İşte böyle, her zaman
(Kahkahalar) (Alkış) ---
(Kahkahalar) (Alkış) ---
11:25
there are always people worrying about these things
235
673053
2171
bunlar hakkında
endişelenen insanlar var
endişelenen insanlar var
11:27
and the planet somehow seems to keep spinning.
236
675224
3273
ve gezegen bir şekilde
dönmeye devam ediyor.
dönmeye devam ediyor.
11:30
And so, the way I'm thinking of texting these days is
237
678497
4647
İşte böyle, ben bugünlerdeki mesajlaşmayı
şöyle görüyorum:
şöyle görüyorum:
11:35
that what we're seeing is a whole new way of writing
238
683144
3580
gençlerin geliştirdiği
yepyeni bir yazma biçimi,
yepyeni bir yazma biçimi,
11:38
that young people are developing,
239
686724
1626
11:40
which they're using alongside their ordinary writing skills,
240
688350
3760
normal becerilerinin yanı sıra
bunu kullanıyorlar,
bunu kullanıyorlar,
11:44
and that means that they're able to do two things.
241
692110
3167
bu da iki şeyi de yapabildikleri
anlamına geliyor.
anlamına geliyor.
11:47
Increasing evidence is that being bilingual
242
695277
2897
Çift dilli olmanın bilişsel olarak
faydalı olduğuna dair
faydalı olduğuna dair
11:50
is cognitively beneficial.
243
698174
2233
kanıtlar artıyor.
11:52
That's also true of being bidialectal.
244
700407
2155
İki lehçeli olmakta da bu doğru.
11:54
That's certainly true of being bidialectal in terms of your writing.
245
702562
3090
Yazmanız açısından iki lehçeli olmanız
için de kesinlikle doğru.
için de kesinlikle doğru.
11:57
And so texting actually is evidence of a balancing act
246
705652
4918
Yani mesajlaşma aslında gençlerin bugün
kullandığı dengeli bir eylemin kanıtı,
kullandığı dengeli bir eylemin kanıtı,
12:02
that young people are using today, not consciously, of course,
247
710570
3302
bilinçli bir şekilde değil elbette
12:05
but it's an expansion of their linguistic repertoire.
248
713872
3687
ama bu dilbilimsel repertuarlarının
genişlemesi olayı.
genişlemesi olayı.
12:09
It's very simple.
249
717559
1229
Çok basit.
12:10
If somebody from 1973 looked at
250
718788
3710
1973'ten biri 1993'te
bir yurt mesaj panosunda
bir yurt mesaj panosunda
12:14
what was on a dormitory message board in 1993,
251
722498
4106
yazılanlara baksaydı
12:18
the slang would have changed a little bit
252
726604
1833
"Aşk Hikâyesi" çağından bu yana
12:20
since the era of "Love Story,"
253
728437
1818
kelimeler biraz değişmiş olacaktı
12:22
but they would understand what was on that message board.
254
730255
3313
ama o mesajda ne yazdığını anlardı.
12:25
Take that person from 1993 -- not that long ago,
255
733568
2724
1993'ten o kişiyi alın,
üzerinden çok geçmedi,
üzerinden çok geçmedi,
12:28
this is "Bill and Ted's Excellent Adventure" -- those people.
256
736292
3258
"Bill and Ted's Excellent Adventure",
o zamanın insanları.
o zamanın insanları.
12:31
Take those people and they read
257
739550
2369
O insanları alın
ve bugün 20 yaşındaki birinin yazdığı
çok tipik bir mesajı okusun.
çok tipik bir mesajı okusun.
12:33
a very typical text written by a 20-year-old today.
258
741919
2900
12:36
Often they would have no idea what half of it meant
259
744819
2891
Yarısının ne demek olduğuna dair
fikri bile olmayacaktır
fikri bile olmayacaktır
12:39
because a whole new language has developed
260
747710
3928
çünkü bize küçük araçlarıyla
koşuşturur gibi
koşuşturur gibi
12:43
among our young people doing something as mundane
261
751638
2294
sıradan bir şey yapıyorlar gibi gelirken
12:45
as what it looks like to us when they're batting around
262
753932
2271
gençlerimiz arasında tamamen
12:48
on their little devices.
263
756203
1675
yeni bir dil gelişti.
12:49
So in closing, if I could go into the future,
264
757878
3661
Pekâlâ, kapatırken, eğer geleceğe,
12:53
if I could go into 2033,
265
761539
4375
2033'e gidebilseydim
12:57
the first thing I would ask is whether David Simon
266
765914
2913
ilk işim David Simon'ın
"The Wire" dizisinin devamını
"The Wire" dizisinin devamını
13:00
had done a sequel to "The Wire." I would want to know.
267
768827
3893
yapıp yapmadığını sormak olacak.
Bunu bilmek isterim.
Bunu bilmek isterim.
13:04
And — I really would ask that —
268
772720
2983
Gerçekten de bunu sorardım
13:07
and then I'd want to know actually what was going on on "Downton Abbey."
269
775703
3090
ve "Downton Abbey"de esasen
neler olduğunu bilmek isterdim.
neler olduğunu bilmek isterdim.
13:10
That'd be the second thing.
270
778793
1509
İkinci şey bu olurdu.
13:12
And then the third thing would be,
271
780302
2536
Üçüncü şey de
13:14
please show me a sheaf of texts
272
782838
3191
lütfen bana 16 yaşındaki gençlerin
yazdığı yazıları gösterin olacaktır
yazdığı yazıları gösterin olacaktır
13:18
written by 16-year-old girls,
273
786029
1957
13:19
because I would want to know where this language
274
787986
2454
çünkü bu dilin bizim zamanımızdan bu yana
13:22
had developed since our times,
275
790440
1955
nereye geliştiğini bilmek isterdim
13:24
and ideally I would then send them back to you and me now
276
792395
3633
ve ideal olarak sonra bunları
şimdiki size ve bana gönderirdim
şimdiki size ve bana gönderirdim
13:28
so we could examine this linguistic miracle
277
796028
2520
ki burnumuzun tam ucunda gerçekleşen
13:30
happening right under our noses.
278
798548
2350
bu dil bilimsel mucizeyi inceleyebilelim.
13:32
Thank you very much.
279
800898
1516
Çok teşekkürler.
13:34
(Applause)
280
802414
5168
(Alkış)
13:39
Thank you. (Applause)
281
807582
3607
Teşekkürler. (Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
John McWhorter - LinguistLinguist John McWhorter thinks about language in relation to race, politics and our shared cultural history.
Why you should listen
John McWhorter is Associate Professor of English and Comparative Literature at Columbia University, teaching linguistics, Western Civilization and music history. He is a regular columnist on language matters and race issues for Time and CNN, writes for the Wall Street Journal "Taste" page, and writes a regular column on language for The Atlantic. His work also appears in the Washington Post, the Chronicle of Higher Education, Aeon magazine, The American Interest and other outlets. He was Contributing Editor at The New Republic from 2001 until 2014.
McWhorter earned his PhD in linguistics from Stanford University in 1993 and is the author of The Power of Babel, Doing Our Own Thing, Our Magnificent Bastard Tongue, The Language Hoax and most recently Words on the Move and Talking Back, Talking Black. The Teaching Company has released four of his audiovisual lecture courses on linguistics. He guest hosted the Lexicon Valley podcast at Slate during the summer of 2016.
Beyond his work in linguistics, McWhorter is the author of Losing the Race and other books on race. He has appeared regularly on Bloggingheads.TV since 2006, and he produces and plays piano for a group cabaret show, New Faces, at the Cornelia Street Cafe in New York City.
John McWhorter | Speaker | TED.com