TED2013
John McWhorter: Txtng is killing language. JK!!!
John McWhorter: Nt (nhắn tin) sẽ khai tử kỹ năng viết. JK!!!
Filmed:
Readability: 3.6
2,836,140 views
Liệu rằng nhắn tin là báo hiệu một cái chết về kỹ năng viết chuẩn? John McWhorter tin rằng có nhiều thứ đáng nói về ngôn ngữ và văn hoá trong nhắn tin hơn bản thân nó, và tất cả đều là tin tốt lành.
John McWhorter - Linguist
Linguist John McWhorter thinks about language in relation to race, politics and our shared cultural history. Full bio
Linguist John McWhorter thinks about language in relation to race, politics and our shared cultural history. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
We always hear that texting is a scourge.
0
743
2862
Chúng ta thường nghe ngôn ngữ tin nhắn là một thảm họa.
00:15
The idea is that texting spells the decline and fall
1
3605
4840
Người ta cho rằng nhắn tin gây ra sự sụt giảm và suy yếu
00:20
of any kind of serious literacy, or at least writing ability,
2
8445
3500
khả năng đọc viết, hoặc ít nhất là khả năng viết,
00:23
among young people in the United States
3
11945
2643
của thế hệ trẻ ở Mỹ
00:26
and now the whole world today.
4
14588
2301
và hiện nay là trên khắp thế giới.
00:28
The fact of the matter is that it just isn't true,
5
16889
3504
Thực tế thì không hẳn vậy,
00:32
and it's easy to think that it is true,
6
20393
2503
nhưng thoạt nhìn rất dễ dàng tin vào điều này
00:34
but in order to see it in another way,
7
22896
1899
do đó chúng ta cần nhìn nhận nó ở một khía cạnh khác
00:36
in order to see that actually texting is a miraculous thing,
8
24795
3669
để thấy rằng nhắn tin thật sự là một điều kỳ diệu,
00:40
not just energetic, but a miraculous thing,
9
28464
2565
vâng, không chỉ uy lực, nó còn là điều kỳ diệu,
00:43
a kind of emergent complexity
10
31029
1747
một phức hợp mới nổi
00:44
that we're seeing happening right now,
11
32776
2461
đang diễn ra trong thời đại này,
00:47
we have to pull the camera back for a bit
12
35237
2306
chúng ta cần xem xét lại một chút
00:49
and look at what language really is,
13
37543
3418
và để ý xem ngôn ngữ này thực sự là cái gì,
00:52
in which case, one thing that we see
14
40961
2073
ở đây, có một điều chúng ta nên biết
00:55
is that texting is not writing at all.
15
43034
4624
ngôn ngữ tin nhắn không phải hoàn toàn là ngôn ngữ viết.
00:59
What do I mean by that?
16
47658
1822
Ý của tôi là gì?
01:01
Basically, if we think about language,
17
49480
2556
Về cơ bản, nếu chúng ta nghĩ về ngôn ngữ,
01:04
language has existed for perhaps 150,000 years,
18
52036
3801
thì có lẽ nó đã tồn tại được khoảng 150 nghìn năm,
01:07
at least 80,000 years,
19
55837
2137
hoặc ít nhất cũng phải cỡ 80 nghìn năm,
01:09
and what it arose as is speech. People talked.
20
57974
4151
và thứ xuất hiện đầu tiên là ngôn ngữ nói. Người ta đã nói
01:14
That's what we're probably genetically specified for.
21
62125
3024
rằng đó là thứ mà chúng ta được thừa hưởng nhờ vào di truyền.
01:17
That's how we use language most.
22
65149
2191
nó cũng là cái chúng ta sử dụng nhiều nhất.
01:19
Writing is something that came along much later,
23
67340
3482
Ngôn ngữ viết xuất hiện khá lâu sau đó,
01:22
and as we saw in the last talk,
24
70822
2056
và khi nhìn lại cuộc nói chuyện gần đây,
01:24
there's a little bit of controversy as to exactly when that happened,
25
72878
2668
có một sự tranh cãi về thời điểm ngôn ngữ viết xuất hiện,
01:27
but according to traditional estimates,
26
75546
2316
theo những ước tính truyền thống,
01:29
if humanity had existed for 24 hours,
27
77862
3522
nếu con người tồn tại trong vòng 24 giờ,
01:33
then writing only came along at about 11:07 p.m.
28
81384
5191
thì viết bắt đầu diễn ra từ khoảng 11h07 tối.
01:38
That's how much of a latterly thing writing is.
29
86575
3645
Có bao nhiêu vấn đề gần đây được viết ra?
01:42
So first there's speech, and then writing comes along
30
90220
3388
Ban đầu người ta phát ngôn, sau đó bài viết mới xuất hiện
01:45
as a kind of artifice.
31
93608
1762
giống như một trò bịp.
01:47
Now don't get me wrong, writing has certain advantages.
32
95370
4006
Giờ đây đừng cho rằng tôi sai, viết có những thế mạnh nhất định.
01:51
When you write, because it's a conscious process,
33
99376
2583
Khi viết, do nó là một quá trình nhận thức,
01:53
because you can look backwards,
34
101959
2138
cũng bởi vì bạn có thể kiểm tra lại,
01:56
you can do things with language that are much less likely
35
104097
2830
nên bạn sẽ làm được một số thứ đối với ngôn ngữ hơn là
01:58
if you're just talking.
36
106927
2464
khi bạn chỉ nói mà thôi.
02:01
For example, imagine a passage from Edward Gibbon's
37
109391
3901
Chẳng hạn, thử hình dung đoạn văn sau của Edward Gibbon
02:05
"The Decline and Fall of the Roman Empire:"
38
113292
3806
"Sự thất bại và sụp đổ của đế chế La Mã:"
02:09
"The whole engagement lasted above twelve hours,
39
117098
3251
"Cuộc đàm phán kéo dài hơn 12 giờ,
02:12
till the graduate retreat of the Persians was changed
40
120349
2302
cho đến khi quyết định rút lui dần dần của quân Ba Tư đã biến thành
02:14
into a disorderly flight, of which the shameful example
41
122651
2773
một cuộc tháo chạy đáng xấu hổ
02:17
was given by the principal leaders and the Surenas himself."
42
125424
2587
đã từng được các nhà lãnh đạo cấp cao và chính Surenas chỉ đạo
02:20
That's beautiful, but let's face it, nobody talks that way.
43
128011
4319
Lời văn rất trau chuốt, nhưng hãy nghĩ xem, không ai nói như thế cả.
02:24
Or at least, they shouldn't if they're interested
44
132330
4236
Hay ít ra, họ không nên dùng như vậy nếu chỉ muốn
02:28
in reproducing. That --
45
136566
2514
bắt chước mà thôi. Điều này....
02:31
(Laughter)
46
139080
2719
(Tiếng cười)
02:33
is not the way any human being speaks casually.
47
141799
2978
không phải là một lối nói thông thường của bất kỳ một ai đó.
02:36
Casual speech is something quite different.
48
144777
2585
Lối nói thông thường khá là khác biệt.
02:39
Linguists have actually shown
49
147362
1856
Thật ra, các nhà ngôn ngữ học đã chỉ ra rằng
02:41
that when we're speaking casually in an unmonitored way,
50
149218
2711
khi chúng ta nói theo cách thông thường,
02:43
we tend to speak in word packets of maybe
51
151929
2678
chúng ta thường sử dụng
02:46
seven to 10 words.
52
154607
1810
khoảng 7 đến 10 từ.
02:48
You'll notice this if you ever have occasion to record
53
156417
2679
Bạn sẽ biết điều này nếu đã từng có dịp ghi lại
02:51
yourself or a group of people talking.
54
159096
2993
những gì bạn hay một nhóm người khác nói.
02:54
That's what speech is like.
55
162089
1455
Đó là phát biểu.
02:55
Speech is much looser. It's much more telegraphic.
56
163544
4305
Lúc nói thì sẽ thông thoáng hơn. Có nhiều thông điệp hơn.
02:59
It's much less reflective -- very different from writing.
57
167849
3690
Nhưng nó không có tác dụng phản ánh nhiều như viết.
03:03
So we naturally tend to think, because we see language
58
171539
2936
Vì thế tự nhiên chúng ta có khuynh hướng nghĩ rằng vì thường xuyên nhìn thấy ngôn ngữ viết
03:06
written so often, that that's what language is,
59
174475
2442
nên nó chính là ngôn ngữ,
03:08
but actually what language is, is speech. They are two things.
60
176917
3968
Nhưng thực tế ngôn ngữ là gì? Chúng bao gồm 2 thứ, có cả nói và viết.
03:12
Now of course, as history has gone by,
61
180885
3254
Nhưng bây giờ dĩ nhiên, khi thời gian qua đi,
03:16
it's been natural for there to be a certain amount of bleed
62
184139
2791
tự nhiên đã hình thành một mối liên hệ xác định giữa
03:18
between speech and writing.
63
186930
3014
nói và viết.
03:21
So, for example, in a distant era now,
64
189944
4823
Chẳng hạn, trong kỷ nguyên hiện nay,
03:26
it was common when one gave a speech
65
194767
2502
đã rất phổ biến khi một người phát biểu
03:29
to basically talk like writing.
66
197269
3117
với cái cách giống với viết.
03:32
So I mean the kind of speech that you see someone giving
67
200386
2350
Ở đây ý của tôi là dạng phát biểu của người này
03:34
in an old movie where they clear their throat, and they go,
68
202736
2533
trong một bộ phim cũ khi họ cố gắng cất giọng, và rảo bước,
03:37
"Ahem, ladies and gentlemen," and then they speak
69
205269
2533
rồi nói "E hèm, thưa quý ông, quý bà,"
03:39
in a certain way which has nothing to do with casual speech.
70
207802
3271
theo một kiểu mẫu không giống với cách nói bình thường.
03:43
It's formal. It uses long sentences like this Gibbon one.
71
211073
3859
Đó là cách nói trang trọng. Nó sử dụng những câu văn dài giống như đoạn văn bên trên của Gibbon.
03:46
It's basically talking like you write, and so, for example,
72
214932
3962
Về cơ bản cách nói này giống với khi bạn viết, và ví dụ như là,
03:50
we're thinking so much these days about Lincoln
73
218894
1995
những ngày nay chúng ta đang nhớ về Lincoln
03:52
because of the movie.
74
220889
2211
thông qua một bộ phim.
03:55
The Gettysburg Address was not the main meal of that event.
75
223100
3083
Diễn văn Gettysburg của Lincoln chỉ được xem là phần phụ của sự kiện lần đó.
03:58
For two hours before that, Edward Everett spoke
76
226183
3915
Trong khi suốt 2 giờ trước đó, nhà hùng biện nổi tiếng thời ấy Edward Everett đã trình bày
04:02
on a topic that, frankly, cannot engage us today
77
230098
3240
một bài diễn thuyết, nhưng thật ra thì nó không để lại ấn tượng với chúng ta ngày nay
04:05
and barely did then.
78
233338
1497
và cũng như trong quá khứ.
04:06
The point of it was to listen to him
79
234835
2381
Lý do là nghe ông ấy nói giống
04:09
speaking like writing.
80
237216
1556
như viết vậy đó.
04:10
Ordinary people stood and listened to that for two hours.
81
238772
2348
Ấy vậy mà những con người bình thường đã đứng im và lắng nghe bài diễn thuyết trong suốt 2 giờ đồng hồ.
04:13
It was perfectly natural.
82
241120
1433
Đó là thói quen đã hình thành một cách tự nhiên.
04:14
That's what people did then, speaking like writing.
83
242553
2491
Nó là cái mà mọi người đã từng làm, nói giống như viết.
04:17
Well, if you can speak like writing,
84
245044
2466
À, vậy nếu bạn nói giống như viết,
04:19
then logically it follows that you might want to also
85
247510
3798
và sau đó hợp lý thôi, bạn sẽ làm ngược lại
04:23
sometimes write like you speak.
86
251308
2866
thỉnh thoảng viết giống như khi nói.
04:26
The problem was just that in the material,
87
254174
2050
Nguyên nhân do nguồn tài liệu,
04:28
mechanical sense, that was harder back in the day
88
256224
3455
lối suy nghĩ máy móc,
04:31
for the simple reason that materials don't lend themselves to it.
89
259679
3307
bởi một lý do đơn giản là nguồn tài liệu không phù hợp.
04:34
It's almost impossible to do that with your hand
90
262986
2020
Gần như là khó thực hiện việc đó bằng tay
04:37
except in shorthand, and then communication is limited.
91
265006
3435
ngoại trừ viết tốc ký, rồi sau đó quá trình tương tác bị giới hạn.
04:40
On a manual typewriter it was very difficult,
92
268441
2516
Trên một máy đánh chữ rất khó để thực hiện điều này,
04:42
and even when we had electric typewriters,
93
270957
2287
ngay khi bạn có máy đánh chữ điện tử,
04:45
or then computer keyboards, the fact is
94
273244
2159
và sau đó là máy vi tính, kết cục là
04:47
that even if you can type easily enough to keep up
95
275403
2299
nếu bạn có dễ dàng bắt kịp
04:49
with the pace of speech, more or less, you have to have
96
277702
2793
tốc độ giọng nói hay không, dù ít dù nhiều, bạn phải có
04:52
somebody who can receive your message quickly.
97
280495
2345
một ai đó có thể nhanh chóng nhận được thông điệp của bạn.
04:54
Once you have things in your pocket that can receive that message,
98
282840
3211
Khi mà bạn có vài thứ luôn sẵn sàng ở trong túi để nhận được thông điệp đó,
04:58
then you have the conditions that allow
99
286051
2604
thì đồng thời bạn phải có những điều kiện cho phép
05:00
that we can write like we speak.
100
288655
3511
chúng ta viết các thông điệp đó ra như khi ta nói vậy.
05:04
And that's where texting comes in.
101
292166
3218
Ngôn ngữ tin nhắn đã xuất hiện trong những tình huống đó đấy.
05:07
And so, texting is very loose in its structure.
102
295384
3769
Và do đó, ngôn ngữ này có cấu trúc rất linh hoạt.
05:11
No one thinks about capital letters or punctuation when one texts,
103
299153
4297
Không một ai nghĩ đến việc sử dụng từ viết hoa hay là dấu câu trong khi soạn tin nhắn,
05:15
but then again, do you think about those things when you talk?
104
303450
2358
cũng như là, có ai nghĩ về những thứ này khi nói không?
05:17
No, and so therefore why would you when you were texting?
105
305808
3673
Không hề, câu hỏi là tại sao bạn làm như thế như bạn nhắn tin?
05:21
What texting is, despite the fact that it involves
106
309481
3129
Ngôn ngữ tin nhắn là gì? Ở đây, sự thật là nó có mối liên hệ
05:24
the brute mechanics of something that we call writing,
107
312610
2826
với hình thức cơ bản của ngôn ngữ viết,
05:27
is fingered speech. That's what texting is.
108
315436
3298
nhưng chính xác nó là lời nói được ghi chép lại.
05:30
Now we can write the way we talk.
109
318734
3465
Giờ đây chúng ta có thể viết lại những gì được nói.
05:34
And it's a very interesting thing, but nevertheless
110
322199
2779
Thú vị đây, tuy nhiên
05:36
easy to think that still it represents some sort of decline.
111
324978
4856
giờ đây chúng ta vẫn còn có thể nghĩ là nó là sự sai lầm về mặt ngôn ngữ.
05:41
We see this general bagginess of the structure,
112
329834
3284
Khi nhìn vào sự lỏng lẽo của cấu trúc câu,
05:45
the lack of concern with rules and the way that we're used to
113
333118
3349
và thiếu hụt các nguyên tắc viết chuẩn cũng như sự khác biệt giữa các cách viết
05:48
learning on the blackboard, and so we think
114
336467
2272
chúng ta thường xuyên được học ở nhà trường, và vì thế ta nghĩ
05:50
that something has gone wrong.
115
338739
3239
cách viết đó sai rồi.
05:53
It's a very natural sense.
116
341978
2963
Đó cũng là cảm giác bình thường thôi.
05:56
But the fact of the matter is that what is going on
117
344941
4034
Thế nhưng bản chất vấn đề nằm ở chỗ những điều đang diễn ra
06:00
is a kind of emergent complexity.
118
348975
3571
là một loại phức hợp mới nổi.
06:04
That's what we're seeing in this fingered speech.
119
352546
2756
Thực sự cái ta đang nhìn thấy đó là lời nói được ghi chép lại.
06:07
And in order to understand it, what we want to see
120
355302
2986
Và để hiểu được nó, điều mà ta cần xét đến
06:10
is the way, in this new kind of language,
121
358288
4745
trong ngôn ngữ mới này,
06:15
there is new structure coming up.
122
363033
3576
là hình thức xuất hiện của cấu trúc câu.
06:18
And so, for example, there is in texting a convention,
123
366609
5723
Xét ví dụ về một từ được quy ước,
06:24
which is LOL.
124
372332
2922
là LOL.
06:27
Now LOL, we generally think of
125
375254
2744
Vâng LOL, hầu hết chúng ta đều biết
06:29
as meaning "laughing out loud."
126
377998
2464
với cái nghĩa là "laughing out loud" (cười lăn lộn).
06:32
And of course, theoretically, it does,
127
380462
2293
Như vậy, theo lý thuyết, nó mang chính cái nghĩa đó đấy,
06:34
and if you look at older texts, then people used it
128
382755
2429
và nếu bạn lật lại những câu từ cũ, thì mọi người đã dùng nó
06:37
to actually indicate laughing out loud.
129
385184
2520
với chính ý nghĩa "laughing out loud" (cười lăn lộn).
06:39
But if you text now, or if you are someone who
130
387704
4243
Tuy nhiên bây giờ nếu bạn viết như vậy, hoặc nếu bạn là một người
06:43
is aware of the substrate of texting the way it's become,
131
391947
3297
biết những ký hiệu tin nhắn,
06:47
you'll notice that LOL
132
395244
1690
bạn sẽ nhận ra là LOL
06:48
does not mean laughing out loud anymore.
133
396934
2070
giờ đây không còn mang nghĩa "laughing out loud" nữa.
06:51
It's evolved into something that is much subtler.
134
399004
3790
Nó đã trở thành một thứ khác biệt và không kém phần quan trọng.
06:54
This is an actual text that was done
135
402794
3447
Đây là một đoạn tin nhắn đã được viết
06:58
by a non-male person of about 20 years old
136
406241
3932
bởi những người bạn gái chừng 20 tuổi
07:02
not too long ago.
137
410173
1495
cách đây không lâu.
07:03
"I love the font you're using, btw."
138
411668
2952
"nhân tiện, tôi thích cái phông chữ mà bạn dùng đó."
07:06
Julie: "lol thanks gmail is being slow right now"
139
414620
3762
Julie: "lol cảm ơn nhé, gmail hiện giờ chạy chậm quá"
07:10
Now if you think about it, that's not funny.
140
418382
1742
Giờ đây nếu bạn nghĩ về nó, thì chả có gì vui cả.
07:12
No one's laughing. (Laughter)
141
420124
2900
Sẽ không có một ai có thể cười được.
07:15
And yet, there it is, so you assume
142
423024
1970
Và rồi thì, bạn giả sử
07:16
there's been some kind of hiccup.
143
424994
1357
có một sự lầm lẫn gì ở đây.
07:18
Then Susan says "lol, I know,"
144
426351
1834
Then Susan says "lol, I know," Tôi xin tiếp tục, Susan nói "lol, mình biết rồi"
07:20
again more guffawing than we're used to
145
428185
2297
và ta thấy hình như lại một lần nữa khả năng sử dụng từ kém hơn chúng ta
07:22
when you're talking about these inconveniences.
146
430482
3230
khi muốn nói về những điều bất tiện tương tự.
07:25
So Julie says, "I just sent you an email."
147
433712
2744
Rồi Julie tiếp: " Mình mới vừa gửi email cho bạn đó"
07:28
Susan: "lol, I see it."
148
436456
1551
Susan lại tiếp: "lol, mình xem rồi"
07:30
Very funny people, if that's what LOL means.
149
438007
3618
Đúng là rất tếu lâm, vậy LOL có nghĩa là gì đây?
07:33
This Julie says, "So what's up?"
150
441625
2128
Rồi Julie nói điều này "Mà bạn có chuyện gì thế?"
07:35
Susan: "lol, I have to write a 10 page paper."
151
443753
2642
Susan trả lời : "lol, mình phải viết đến 10 trang giấy."
07:38
She's not amused. Let's think about it.
152
446395
2314
Với một tâm trạng không vui. Hãy nghĩ về điều này.
07:40
LOL is being used in a very particular way.
153
448709
2681
LOL được dùng với cái cách rất thực tế.
07:43
It's a marker of empathy. It's a marker of accommodation.
154
451390
3691
Nó là dấu hiệu của sự cảm thông và sự thỏa thuận.
07:47
We linguists call things like that pragmatic particles.
155
455081
3249
Các nhà ngôn ngữ học chúng ta gọi những cái này là lối nói thực dụng.
07:50
Any spoken language that's used by real people has them.
156
458330
3839
Bất cứ ngôn ngữ nói nào được con người nói chung sử dụng đều có sự hiện diện của lối nói này.
07:54
If you happen to speak Japanese, think about
157
462169
1776
Nếu bạn nói tiếng Nhật, nghĩ xem
07:55
that little word "ne" that you use at the end of a lot of sentences.
158
463945
3358
về từ "ne" ở cuối rất nhiều câu.
07:59
If you listen to the way black youth today speak,
159
467303
2345
Nếu bạn để ý lắng nghe giới trẻ da đen nói chuyện ngày nay,
08:01
think about the use of the word "yo."
160
469648
1786
hãy xem cách họ dùng từ "yo".
08:03
Whole dissertations could be written about it,
161
471434
1946
Toàn bộ các luận văn có thể được viết về nó,
08:05
and probably are being written about it.
162
473380
2274
và cũng có thể đang được viết về nó.
08:07
A pragmatic particle, that's what LOL has gradually become.
163
475654
3794
LOL đã hình thành nên từ lối nói thực dụng đó đấy.
08:11
It's a way of using the language between actual people.
164
479448
4049
Đó là cách con người chúng ta sử dụng ngôn ngữ.
08:15
Another example is "slash."
165
483497
3239
Một ví dụ khác như từ "slash"
08:18
Now, we can use slash in the way that we're used to,
166
486736
2768
Bây giờ, ta có thể sử dụng từ "slash" theo cái cách mà chúng ta đã dùng,
08:21
along the lines of, "We're going to have
167
489504
1640
trong những tình huống như là "Chúng ta sắp đi dự
08:23
a party-slash-networking session."
168
491144
3482
bữa tiệc - thật rõ là (slash)- một cuộc gặp gỡ để xây dựng mối quan hệ"
08:26
That's kind of like what we're at.
169
494626
2094
Đó là cách chúng ta vẫn hay dùng.
08:28
Slash is used in a very different way
170
496720
3539
"Slash" bây giờ được dùng với nhiều cách khác nhau
08:32
in texting among young people today.
171
500259
2958
trong những cuộc tán gẫu của giới trẻ ngày nay.
08:35
It's used to change the scene.
172
503217
1853
Nó được sử dụng khi thay đổi một nội dung câu chuyện.
08:37
So for example, this Sally person says,
173
505070
2949
Chẳng hạn, Sally nói rằng
08:40
"So I need to find people to chill with"
174
508019
1805
"Mình cần tìm người đi chơi với mình"
08:41
and Jake says, "Haha" --
175
509824
1519
rồi Jake trả lời, "Haha"
08:43
you could write a dissertation about "Haha" too, but we don't have time for that —
176
511343
2888
bạn cũng có thể viết một luận văn về từ "haha" , nhưng mà chúng ta không có nhiều thời gian cho điều đó.
08:46
"Haha so you're going by yourself? Why?"
177
514231
2489
tôi xin được tiếp tục "Haha bạn dự định vậy à?"
08:48
Sally: "For this summer program at NYU."
178
516720
2610
Sally tiếp lời: "Cho sự kiện mùa hè ở trường NYU."
08:51
Jake: "Haha. Slash I'm watching this video with suns players
179
519330
2894
Jake: "Haha. Thôi bỏ qua đi (Slash) mình đang xem đoạn phim về những chiến binh mặt trời -
08:54
trying to shoot with one eye."
180
522224
1797
đang cố bắn chỉ với 1 mắt."
08:56
The slash is interesting.
181
524021
1275
Có thể thấy, từ "slash" thật thú vị.
08:57
I don't really even know what Jake is talking about after that,
182
525296
3156
Tôi thật sự không biết điều mà Jake tiếp tục nói sau đó,
09:00
but you notice that he's changing the topic.
183
528452
4741
nhưng bạn nhận ra là cậu ấy đã chuyển đề tài.
09:05
Now that seems kind of mundane,
184
533193
1818
Hiện giờ thì điều đó có vẻ không thú vị cho lắm,
09:07
but think about how in real life,
185
535011
1442
nhưng thử nghĩ tình huống này trong đời thường xem sao,
09:08
if we're having a conversation and we want to change the topic,
186
536453
2658
nếu ta đang nói chuyện và muốn chuyển đề tài,
09:11
there are ways of doing it gracefully.
187
539111
1612
có nhiều cách nói trang trọng.
09:12
You don't just zip right into it.
188
540723
1719
Bạn không chỉ đẩy câu chuyện đi nhanh hơn.
09:14
You'll pat your thighs and look wistfully off into the distance,
189
542442
4195
Bạn có thể sẽ chạm vào đùi bạn và nhìn xa xăm vào khoảng không,
09:18
or you'll say something like, "Hmm, makes you think --"
190
546637
4110
hoặc bạn sẽ nói những thứ như là, "Hmm, nghĩ mà xem--"
09:22
when it really didn't, but what you're really --
191
550747
2360
nó thực sự đã không có, nhưng mà xem cậu kìa--
09:25
(Laughter) —
192
553107
2235
(Tiếng cười) —
09:27
what you're really trying to do is change the topic.
193
555342
2708
đó là những cách bạn có thể làm để cố gắng thay đổi chủ đề.
09:30
You can't do that while you're texting,
194
558050
1927
Nhưng bạn có thể làm thế trong khi viết tin nhắn hay tán gẫu qua mạng không?
09:31
and so ways are developing of doing it within this medium.
195
559977
3731
và do đó có nhiều cách đang hình thành để sử dụng trong các tình huống như thế.
09:35
All spoken languages have what a linguist calls
196
563708
2252
Tất cả những ngôn ngữ viết đề mang một thứ mà nhà ngôn ngữ ngọc vẫn gọi là
09:37
a new information marker -- or two, or three.
197
565960
3393
một thể thức truyền thông mới hoặc 2 hay 3.
09:41
Texting has developed one from this slash.
198
569353
4294
Nhắn tin đã và đang phát triển một thể thức như vậy phát sinh nhờ từ "slash" đó.
09:45
So we have a whole battery of new constructions
199
573647
2985
Vì thế chúng ta có nhiều ngôn ngữ mới
09:48
that are developing, and yet it's easy to think,
200
576632
2587
that are developing, and yet it's easy to think, những cái đang phát triển, và dễ nghĩ ra
09:51
well, something is still wrong.
201
579219
2447
ồ, nhưng mà vẫn còn cái gì đó chưa đúng ở đây.
09:53
There's a lack of structure of some sort.
202
581666
3775
Có sự thiếu sót về mặt ngữ pháp ở một vài chỗ.
09:57
It's not as sophisticated
203
585441
1906
Nó không rõ ràng như
09:59
as the language of The Wall Street Journal.
204
587347
2206
ngôn ngữ của Nhật Báo Wall Street.
10:01
Well, the fact of the matter is,
205
589553
1774
Như vậy, bản chất của vấn đề là gì?
10:03
look at this person in 1956,
206
591327
2451
xin hãy nhìn vào một tình huống vào năm 1956,
10:05
and this is when texting doesn't exist,
207
593778
2282
đó là lúc tin nhắn chưa xuất hiện,
10:08
"I Love Lucy" is still on the air.
208
596060
1835
Và sê-ri phim ngắn "I love Lucy" đang được chiếu.
10:09
"Many do not know the alphabet or multiplication table,
209
597895
3763
"Nhiều người không biết bảng chữ cái hay bảng cửu chương,
10:13
cannot write grammatically -- "
210
601658
1337
" thì không thể viết đúng ngữ pháp--"
10:14
We've heard that sort of thing before,
211
602995
2209
Chúng ta có nghe những điều tương tự trước đó rồi,
10:17
not just in 1956. 1917, Connecticut schoolteacher.
212
605204
3991
chứ không phải đến tận năm 1956. Đó là năm 1917, từ giáo viên trường Connecticut.
10:21
1917. This is the time when we all assume
213
609195
2701
Lúc này chúng ta giả định rằng
10:23
that everything somehow in terms of writing was perfect
214
611896
3251
mọi ngôn từ viết đã hoàn hảo
10:27
because the people on "Downton Abbey" are articulate,
215
615147
2418
bởi con người ở "khu nhà Downton" đều biết cách diễn đạt khá rõ ràng
10:29
or something like that.
216
617565
1211
hoặc 1 thứ gì đó giống như thế.
10:30
So, "From every college in the country goes up the cry,
217
618776
2944
Xin tiếp tục theo dõi, "Từ các trường đại học ở quốc gia đi lên từ trong nước mắt,
10:33
'Our freshmen can't spell, can't punctuate.'"
218
621720
2633
"Những sinh viên năm nhất của chúng ta không thể đánh vần và ngắt câu được"
10:36
And so on. You can go even further back than this.
219
624353
2408
Và nhiều thứ đi xa hơn điều này nữa.
10:38
It's the President of Harvard. It's 1871.
220
626761
3184
Vào năm 1871, chủ tịch của trường Harvard đã nói.
10:41
There's no electricity. People have three names.
221
629945
2542
Lúc này chưa có điện. Mọi người được gọi bằng 03 cái tên.
10:44
"Bad spelling,
222
632487
2425
"Đánh vần thì tệ,
10:46
incorrectness as well as inelegance of expression in writing."
223
634912
3268
và sai nhiều đồng thời những bài viết thì tẻ nhạt."
10:50
And he's talking about people who are otherwise
224
638180
2149
Và ông ấy cũng nói về những người khác
10:52
well prepared for college studies.
225
640329
1891
đã chuẩn bị rất tốt cho việc học đại học.
10:54
You can go even further back.
226
642220
1846
Bạn có thể tham khảo thêm các tài liệu.
10:56
1841, some long-lost superintendent of schools is upset
227
644066
3853
Năm 1841, vài nhà quản lý trường học đã lo lắng
10:59
because of what he has for a long time "noted with regret
228
647919
3177
về điều mà anh ta đã ấp ủ trong một thời gian dài "thật tiếc vì
11:03
the almost entire neglect of the original" blah blah blah blah blah.
229
651096
3509
hầu như mọi người đã bỏ bê nguồn gốc của nghệ thuật" bla, bla, bla,...
11:06
Or you can go all the way back to 63 A.D. -- (Laughter) --
230
654605
5288
Hoặc bạn có thể quay trở lại năm 63 sau Công nguyên
11:11
and there's this poor man who doesn't like the way
231
659893
2381
và đây là một người đàn ông nghèo không thích cách
11:14
people are speaking Latin.
232
662274
1221
mọi người nói tiếng Latin.
11:15
As it happens, he was writing about what had become French.
233
663495
3156
Khi điều này xảy ra, anh ta đang viết về thứ ngôn ngữ mà sau này là Tiếng Pháp.
11:18
And so, there are always — (Laughter) (Applause) —
234
666651
6402
Và bạn thấy đấy, nó luôn xảy ra như thế. (Khán giả cười) (Vỗ tay)
11:25
there are always people worrying about these things
235
673053
2171
luôn luôn có người lo lắng về những điều này
11:27
and the planet somehow seems to keep spinning.
236
675224
3273
và trái đất dường như vẫn quay.
11:30
And so, the way I'm thinking of texting these days is
237
678497
4647
Như vậy, cái cách tôi nghĩ về tin nhắn ngày nay qua
11:35
that what we're seeing is a whole new way of writing
238
683144
3580
những điều mà chúng ta đã xem là một hình thức viết mới
11:38
that young people are developing,
239
686724
1626
mà thế hệ trẻ đang phát triển đấy.
11:40
which they're using alongside their ordinary writing skills,
240
688350
3760
cái chúng ta đang dùng kết hợp với kỹ năng viết thông thường,
11:44
and that means that they're able to do two things.
241
692110
3167
mang ý nghĩa chúng có thể được sử dụng đồng thời.
11:47
Increasing evidence is that being bilingual
242
695277
2897
Đã có thêm bằng chứng trong việc biết 2 thứ tiếng
11:50
is cognitively beneficial.
243
698174
2233
sẽ có lợi ích tinh thần rất lớn.
11:52
That's also true of being bidialectal.
244
700407
2155
Điều này cũng đúng với việc sử dụng 2 phương ngữ.
11:54
That's certainly true of being bidialectal in terms of your writing.
245
702562
3090
Chắc chắn đúng đối với việc sử dụng 02 phương ngữ trong bài viết của bạn.
11:57
And so texting actually is evidence of a balancing act
246
705652
4918
Và do đó nhắn tin thực sự là bằng chứng của hoạt động cân bằng
12:02
that young people are using today, not consciously, of course,
247
710570
3302
chính là cái mà những người trẻ tuổi đang dùng hiện nay, dĩ nhiên, không chủ ý
12:05
but it's an expansion of their linguistic repertoire.
248
713872
3687
nhưng nó có tác dụng mở rộng vốn ngôn ngữ của họ.
12:09
It's very simple.
249
717559
1229
Thật đơn giản.
12:10
If somebody from 1973 looked at
250
718788
3710
Nếu một người nào đó từ năm 1973 nhìn vào
12:14
what was on a dormitory message board in 1993,
251
722498
4106
những thứ được viết trên bảng tin ký túc xá vào năm 1993,
12:18
the slang would have changed a little bit
252
726604
1833
thì có lẽ từ lóng đã thay đổi một chút
12:20
since the era of "Love Story,"
253
728437
1818
kể từ kỷ nguyên của câu chuyện "Love Story,"
12:22
but they would understand what was on that message board.
254
730255
3313
nhưng họ sẽ hiểu thông điệp của bảng tin.
12:25
Take that person from 1993 -- not that long ago,
255
733568
2724
Đưa người từ năm 1993 -- cách đây không lâu,
12:28
this is "Bill and Ted's Excellent Adventure" -- those people.
256
736292
3258
câu chuyện "Cuộc phiêu lưu kỳ thú của Bill và Ted"
12:31
Take those people and they read
257
739550
2369
Để nhữn con người này đọc
12:33
a very typical text written by a 20-year-old today.
258
741919
2900
những đoạn tin nhắn đặc biệt được viết bởi những bạn trẻ đôi mươi ngày nay.
12:36
Often they would have no idea what half of it meant
259
744819
2891
Có lẽ họ chẳng hiểu được một nửa ý nghĩa của nó
12:39
because a whole new language has developed
260
747710
3928
bởi vì một ngôn ngữ hoàn toàn mới đã manh nha
12:43
among our young people doing something as mundane
261
751638
2294
ở thế hệ thanh niên như điều bình thường
12:45
as what it looks like to us when they're batting around
262
753932
2271
mà chúng ta vẫn hay bàn bạc
12:48
on their little devices.
263
756203
1675
qua những thiết bị nhỏ bé [điện thoại di động].
12:49
So in closing, if I could go into the future,
264
757878
3661
Cuối cùng, nếu tôi có thể đi tới tương lai,
12:53
if I could go into 2033,
265
761539
4375
vào năm 2033,
12:57
the first thing I would ask is whether David Simon
266
765914
2913
điều đầu tiên tôi sẽ hỏi là liệu nhà văn David Simon
13:00
had done a sequel to "The Wire." I would want to know.
267
768827
3893
có sản xuất phần tiếp theo của bộ "The Wire" hay không.
13:04
And — I really would ask that —
268
772720
2983
Tiếp theo - tôi thực sự muốn biết --
13:07
and then I'd want to know actually what was going on on "Downton Abbey."
269
775703
3090
diễn biến tiếp theo của xê-ri truyền hình "Downton Abbey".
13:10
That'd be the second thing.
270
778793
1509
Đó là điều thứ 2.
13:12
And then the third thing would be,
271
780302
2536
Cuối cùng yêu cầu thứ 3 sẽ là,
13:14
please show me a sheaf of texts
272
782838
3191
xin hãy cho tôi xem những đoạn tin nhắn
13:18
written by 16-year-old girls,
273
786029
1957
được các cô gái 16 tuổi viết ra,
13:19
because I would want to know where this language
274
787986
2454
bở vì tôi thực sự muốn biết thứ ngôn ngữ này sự thực
13:22
had developed since our times,
275
790440
1955
đã phát triển tới đâu rồi kể từ thời đại của chúng ta,
13:24
and ideally I would then send them back to you and me now
276
792395
3633
thật tuyệt vời nếu tôi có thể mang về để cho bạn xem
13:28
so we could examine this linguistic miracle
277
796028
2520
điều kỳ diệu của ngôn ngữ
13:30
happening right under our noses.
278
798548
2350
đang diễn ra ngay đây thôi.
13:32
Thank you very much.
279
800898
1516
Cảm ơn quý vị rất nhiều
13:34
(Applause)
280
802414
5168
(Vỗ tay)
13:39
Thank you. (Applause)
281
807582
3607
Cảm ơn. (vỗ tay).
ABOUT THE SPEAKER
John McWhorter - LinguistLinguist John McWhorter thinks about language in relation to race, politics and our shared cultural history.
Why you should listen
John McWhorter is Associate Professor of English and Comparative Literature at Columbia University, teaching linguistics, Western Civilization and music history. He is a regular columnist on language matters and race issues for Time and CNN, writes for the Wall Street Journal "Taste" page, and writes a regular column on language for The Atlantic. His work also appears in the Washington Post, the Chronicle of Higher Education, Aeon magazine, The American Interest and other outlets. He was Contributing Editor at The New Republic from 2001 until 2014.
McWhorter earned his PhD in linguistics from Stanford University in 1993 and is the author of The Power of Babel, Doing Our Own Thing, Our Magnificent Bastard Tongue, The Language Hoax and most recently Words on the Move and Talking Back, Talking Black. The Teaching Company has released four of his audiovisual lecture courses on linguistics. He guest hosted the Lexicon Valley podcast at Slate during the summer of 2016.
Beyond his work in linguistics, McWhorter is the author of Losing the Race and other books on race. He has appeared regularly on Bloggingheads.TV since 2006, and he produces and plays piano for a group cabaret show, New Faces, at the Cornelia Street Cafe in New York City.
John McWhorter | Speaker | TED.com