ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Haidt - Social psychologist
Jonathan Haidt studies how -- and why -- we evolved to be moral and political creatures.

Why you should listen

By understanding more about our moral psychology and its biases, Jonathan Haidt says we can design better institutions (including companies, universities and democracy itself), and we can learn to be more civil and open-minded toward those who are not on our team.

Haidt is a social psychologist whose research on morality across cultures led to his 2008 TED Talk on the psychological roots of the American culture war, and his 2013 TED Talk on how "common threats can make common ground." In both of those talks he asks, "Can't we all disagree more constructively?" Haidt's 2012 TED Talk explored the intersection of his work on morality with his work on happiness to talk about "hive psychology" -- the ability that humans have to lose themselves in groups pursuing larger projects, almost like bees in a hive. This hivish ability is crucial, he argues, for understanding the origins of morality, politics, and religion. These are ideas that Haidt develops at greater length in his book, The Righteous Mind: Why Good People are Divided by Politics and Religion.

Haidt joined New York University Stern School of Business in July 2011. He is the Thomas Cooley Professor of Ethical Leadership, based in the Business and Society Program. Before coming to Stern, Professor Haidt taught for 16 years at the University of Virginia in the department of psychology.

Haidt's writings appear frequently in the New York Times and The Wall Street Journal. He was named one of the top global thinkers by Foreign Policy magazine and by Prospect magazine. Haidt received a B.A. in Philosophy from Yale University, and an M.A. and Ph.D. in Psychology from the University of Pennsylvania.

More profile about the speaker
Jonathan Haidt | Speaker | TED.com
TED2008

Jonathan Haidt: The moral roots of liberals and conservatives

Liberal ve konservatiflerin moral kaynakları üzerine Jonathan Haidt

Filmed:
3,635,704 views

Psikolog Jonathan Haidt sol, sağ ya da merkezci olsun politik tercihlerimizi şekillendiren beş moral değeri inceliyor. Bu öğretici konuşmada o liberal ve konservatiflerin en fazla değer verdiği moral değerlere işaret ediyor.
- Social psychologist
Jonathan Haidt studies how -- and why -- we evolved to be moral and political creatures. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:19
SupposeVarsayalım that two AmericanAmerikan friendsarkadaşlar are travelingseyahat togetherbirlikte in Italyİtalya.
0
1000
3000
Farzedin ki iki Amerikalı arkadaş birlikte İtalya’yı geziyorlar.
00:22
They go to see Michelangelo'sMichelangelo'nun "DavidDavid,"
1
4000
2000
Mikelanj'ın Davut'unu (David) görmeye giderler,
00:24
and when they finallyen sonunda come faceyüz to faceyüz with the statueheykel,
2
6000
2000
ve sonunda heykelle yüzyüze geldiklerinde
00:26
they bothher ikisi de freezedonmak deadölü in theironların tracksraylar.
3
8000
2000
ikisi birden öylece donakalırlar.
00:28
The first guy -- we'lliyi call him AdamAdam --
4
10000
2000
Birinci adam -- ona Adam diyelim --
00:30
is transfixedtransfixed by the beautygüzellik of the perfectmükemmel humaninsan formform.
5
12000
3000
mükemmel insan figürünün güzelliği karşısında donakalmıştır.
00:33
The secondikinci guy -- we'lliyi call him BillBill --
6
15000
2000
İkinci adam -- ona da Bill diyelim --
00:35
is transfixedtransfixed by embarrassmentsıkıntı, at staringbakmak at the thing there in the centermerkez.
7
17000
4000
o açıktaki şeye bakarken utançtan donakalmıştır.
00:40
So here'sburada my questionsoru for you:
8
22000
2000
Bu durumda size sorum şu;
00:42
whichhangi one of these two guys was more likelymuhtemelen to have votedolarak for GeorgeGeorge BushBush,
9
24000
4000
Bu iki adamdan hangisi daha yüksek olasılıkla George Bush'a oy vermiştir,
00:46
whichhangi for AlAl GoreGore?
10
28000
2000
hangisi Al Gore'a?
00:48
I don't need a showgöstermek of handseller
11
30000
1000
Ellerinizi kaldırmanıza gerek yok
00:49
because we all have the sameaynı politicalsiyasi stereotypesklişeler.
12
31000
3000
çünkü hepimiz aynı politik klişelere sahibiz.
00:52
We all know that it's BillBill.
13
34000
2000
Hepimiz bunun Bill olduğunu biliyoruz.
00:54
And in this casedurum, the stereotypeklişe correspondstekabül to realitygerçeklik.
14
36000
4000
Ve bu durumda, bu klişe gerçekle örtüşür.
00:58
It really is a factgerçek that liberalsliberaller are much higherdaha yüksek than conservativesMuhafazakarlar
15
40000
3000
Şu bir gerçektir ki temel karakter özelliği bakımından liberaller
01:01
on a majormajör personalitykişilik traitözellik calleddenilen opennessaçıklık to experiencedeneyim.
16
43000
3000
yeni tecrübelere muhafazakarlara göre daha açıktırlar.
01:04
People who are highyüksek in opennessaçıklık to experiencedeneyim
17
46000
2000
Bu "yeni tecrübelere açık" insanlar;
01:06
just craveyalvarmak noveltyyenilik, varietyvaryete, diversityçeşitlilik, newyeni ideasfikirler, travelseyahat.
18
48000
4000
yenilik, değişiklik, çeşitlilik, yeni fikirler, seyahat peşindedirler.
01:10
People lowdüşük on it like things that are familiartanıdık, that are safekasa and dependablegüvenilir.
19
52000
5000
Bu açıdan zayıf olan insanlar ise daha tanıdık, güvenli ve sabit şeyleri isterler.
01:15
If you know about this traitözellik,
20
57000
2000
Eğer bu karakter hakkında fikir sahibiyseniz
01:17
you can understandanlama a lot of puzzlesbulmacalar about humaninsan behaviordavranış.
21
59000
2000
insan davranışıyla ilgili birçok muammayı anlayabilirsiniz.
01:19
You can understandanlama why artistssanatçılar are so differentfarklı from accountantsmuhasebeciler.
22
61000
3000
Sanatçıların, muhasebecilerden neden bu kadar farklı olduğunu anlayabilirsiniz.
01:22
You can actuallyaslında predicttahmin what kindsçeşit of bookskitaplar they like to readokumak,
23
64000
2000
Ne tür kitaplar okumaktan zevk alacaklarını,
01:24
what kindsçeşit of placesyerler they like to travelseyahat to,
24
66000
2000
ne tür yerlere seyehat etmek isteyeceklerini,
01:26
and what kindsçeşit of foodGıda they like to eatyemek.
25
68000
2000
ve ne tür yiyecekler tercih edeceklerini öngörebilirsiniz.
01:28
OnceBir kez you understandanlama this traitözellik, you can understandanlama
26
70000
3000
Bir kere bu karakteri çözdüğünüzde neden birisinin Applebee's (alt-orta kesime hitap eden bir restorant zinciri)
01:31
why anybodykimse would eatyemek at Applebee'sApplebee 's e, but not anybodykimse that you know.
27
73000
4000
gibi bir yerde yemek yemek isteyebileceğini fakat sizin tanıdığınız birinin neden yemediğini anlayabilirsiniz.
01:35
(LaughterKahkaha)
28
77000
6000
(Gülmeler)
01:41
This traitözellik alsoAyrıca tellsanlatır us a lot about politicssiyaset.
29
83000
2000
Bu karakter politikayla ilintili de birçok şey anlatıyor.
01:43
The mainana researcheraraştırmacı of this traitözellik, RobertRobert McCraeMcCrae saysdiyor that,
30
85000
3000
Bu karakterin önde gelen araştırmacılarından Robert McCrae'nin dediğine göre;
01:46
"OpenAçık individualsbireyler have an affinitybenzeşimi for liberalliberal, progressiveilerici, left-wingsol kanat politicalsiyasi viewsgörünümler" --
31
88000
4000
Liberal düşünceye bir şekilde yakınlığı olan ilerici, sol politik görüşlü, açık fikirli bireyler,
01:50
they like a societytoplum whichhangi is openaçık and changingdeğiştirme --
32
92000
2000
değişen ve açık bir toplum istiyorlar.
01:52
"whereasbuna karşılık closedkapalı individualsbireyler prefertercih etmek conservativemuhafazakâr, traditionalgeleneksel, right-wingsağ-kanat viewsgörünümler."
33
94000
5000
bunun yanında kapalı bireyler ise muhafazakar, gelenekçi, sağ politik görüşü tercih ediyorlar.
01:57
This traitözellik alsoAyrıca tellsanlatır us a lot about the kindsçeşit of groupsgruplar people joinkatılmak.
34
99000
4000
Bu karakter yapısı aynı zamanda bize insanların hangi gruplara neden katıldığı konusunda da çok şey söyler.
02:01
So here'sburada the descriptionaçıklama of a groupgrup I foundbulunan on the WebWeb.
35
103000
2000
İşte internetten bulduğum bir grup tanımı.
02:03
What kindsçeşit of people would joinkatılmak a globalglobal communitytoplum
36
105000
2000
Ne tür insanlar global bir topluma katılmak ister?
02:05
welcomingKarşılama people from everyher disciplinedisiplin and culturekültür,
37
107000
2000
her disiplin ve kültürden insanın kabul edildiği,
02:07
who seekaramak a deeperDaha derine understandinganlayış of the worldDünya,
38
109000
2000
dünyayı daha iyi anlamaya çalışan,
02:09
and who hopeumut to turndönüş that understandinganlayış into a better futuregelecek for us all?
39
111000
3000
ve bu çıkarımların hepimiz için daha iyi bir gelecek sağlayacağını uman insanlar topluluğu.
02:12
This is from some guy namedadlı TedTed.
40
114000
2000
Bu TED isminde birinden.
02:14
(LaughterKahkaha)
41
116000
2000
(Gülmeler)
02:16
Well, let's see now, if opennessaçıklık predictstahmin eder who becomesolur liberalliberal,
42
118000
4000
Şimdi bir bakalım, eğer açık görüşlülük liberal olmayı öngörüyorsa,
02:20
and opennessaçıklık predictstahmin eder who becomesolur a TEDsterTEDci,
43
122000
2000
ve açık görüşlü olmak TEDci olmak demek ise,
02:22
then mightbelki we predicttahmin that mostçoğu TEDstersTED'ciler are liberalliberal?
44
124000
3000
TED'cilerin çoğunluğunun liberal görüşe sahip olduğunu varsayabilir miyiz?
02:25
Let's find out.
45
127000
1000
Görelim bakalım.
02:26
I'm going to asksormak you to raiseyükseltmek your handel, whetherolup olmadığını you are liberalliberal, left of centermerkez --
46
128000
4000
Birazdan sizin liberal, sol veya merkez --
02:30
on socialsosyal issuessorunlar, we're talkingkonuşma about, primarilyÖncelikle --
47
132000
2000
genel olarak sosyal konulardan bahsediyorum --
02:32
or conservativemuhafazakâr, and I'll give a thirdüçüncü optionseçenek,
48
134000
2000
yoksa muhafazakar mı olduğunuzu soracağım. Üçüncü bir seçenek olarak;
02:34
because I know there are a numbernumara of libertariansÖzgürlükçüler in the audienceseyirci.
49
136000
2000
izleyiciler arasinda aşırı bireysel özgürlükçülerin de olduğunu biliyorum.
02:36
So, right now, please raiseyükseltmek your handel --
50
138000
2000
Şimdi lütfen elinizi kaldırın --
02:38
down in the simulcastradyo ve televizyondan aynı anda yayınlanan yayın roomsOdalar, too,
51
140000
1000
aşağı yayın odası da dahil,
02:39
let's let everybodyherkes see who'skim here --
52
141000
2000
hadi herkese burada kimin olduğunu gösterelim.
02:41
please raiseyükseltmek your handel if you would say that you are liberalliberal or left of centermerkez.
53
143000
3000
Eğer liberal ya da merkezin solunda görüşlüyüm diyorsanız lütfen elinizi kaldırın.
02:44
Please raiseyükseltmek your handel highyüksek right now. OK.
54
146000
3000
Lütfen elinizi yüksek kaldırın. Tamam.
02:48
Please raiseyükseltmek your handel if you'dşimdi etsen say you're libertarianözgürlükçü.
55
150000
2000
Lütfen aşırı bireysel özgürlükçüyüm diyorsanız elinizi kaldırın.
02:51
OK, about a -- two dozendüzine.
56
153000
2000
Tamam, iki düzine civarında.
02:53
And please raiseyükseltmek your handel if you'dşimdi etsen say you are right of centermerkez or conservativemuhafazakâr.
57
155000
3000
Ve lütfen muhafazakar veya sağ görüşlüyüm diyorsanız elinizi kaldırın.
02:56
One, two, threeüç, fourdört, fivebeş -- about eightsekiz or 10.
58
158000
5000
Bir, iki, üç, dçrt, beş -- Sekiz, on civarında.
03:02
OK. This is a bitbit of a problemsorun.
59
164000
3000
Tamam. Şimdi bir problemimiz var.
03:05
Because if our goalhedef is to understandanlama the worldDünya,
60
167000
3000
Çünkü, eğer amacımız dünyayı anlamak,
03:08
to seekaramak a deeperDaha derine understandinganlayış of the worldDünya,
61
170000
2000
dünya hakkında daha derin bir kavrayışa varmak ise,
03:10
our generalgenel lackeksiklik of moralmanevi diversityçeşitlilik here is going to make it harderDaha güçlü.
62
172000
3000
genel ahlaki çeşitliliğimizin yetersiz oluşu bunu daha da zorlaştıracaktır.
03:13
Because when people all sharepay valuesdeğerler, when people all sharepay moralstöre,
63
175000
4000
Çünkü insanlar değerleri paylaştıkça, aynı ahlakı paylaştıkça,
03:17
they becomeolmak a teamtakım, and oncebir Zamanlar you engagetutmak the psychologyPsikoloji of teamstakımlar,
64
179000
3000
bir takıma dönüşürler ve bir defa takım psikolojisine girdiğinizde,
03:20
it shutskapatır down open-mindedaçık fikirli thinkingdüşünme.
65
182000
2000
açık görüşlü bakış açısı yok olur.
03:25
When the liberalliberal teamtakım loseskaybeder, as it did in 2004,
66
187000
4000
Liberal takım kaybettiğinde, 2004'te olduğu gibi,
03:29
and as it almostneredeyse did in 2000, we comfortkonfor ourselveskendimizi.
67
191000
4000
ve 2000'de neredeyse kaybettiğimizde, kendimizi kandırmayı tercih ediyoruz.
03:33
(LaughterKahkaha)
68
195000
2000
(Gülmeler)
03:35
We try to explainaçıklamak why halfyarım of AmericaAmerika votedolarak for the other teamtakım.
69
197000
4000
Neden Amerika'nın yarısının diğer takıma oy verdiğini açıklamaya çalışırız.
03:39
We think they mustşart be blindedkör by religiondin, or by simplebasit stupidityaptallık.
70
201000
5000
Din yüzünden gözlerinin kör olduğunu düşünürüz, veya sadece aptallık yüzünden.
03:44
(LaughterKahkaha)
71
206000
3000
(Gülmeler)
03:47
(ApplauseAlkış)
72
209000
8000
(Alkışlar)
03:55
So, if you think that halfyarım of AmericaAmerika votesoy RepublicanCumhuriyetçi
73
217000
6000
Eğer Amerika'nın yarısının, Cumhuriyetcilere, bu şekilde kör olduğu
04:01
because they are blindedkör in this way,
74
223000
3000
için oy verdiğini düşünüyorsanız,
04:04
then my messagemesaj to you is that you're trappedhapsolmuş in a moralmanevi matrixmatris,
75
226000
3000
o zaman size mesajım, ahlaki bir kapalı devrenin içinde sıkıştığınızdır.
04:07
in a particularbelirli moralmanevi matrixmatris.
76
229000
1000
belirli bir ahlaki kapalı devre.
04:08
And by the matrixmatris, I mean literallyharfi harfine the matrixmatris, like the moviefilm "The MatrixMatris."
77
230000
4000
Matriksten kastım tam olarak da "The Matrix" filmindeki gibi.
04:12
But I'm here todaybugün to give you a choiceseçim.
78
234000
2000
Fakat ben bu gün size bir secenek sunmak için buradayım.
04:14
You can eitherya take the bluemavi pillhap and stickÇubuk to your comfortingrahatlatıcı delusionssanrılar,
79
236000
4000
Mavi hapı alıp iç ferahlatıcı yanılsamanıza sıkıca yapışabilirsiniz,
04:18
or you can take the redkırmızı pillhap,
80
240000
2000
veya kırmızı hapı alıp,
04:20
learnöğrenmek some moralmanevi psychologyPsikoloji and stepadım outsidedışında the moralmanevi matrixmatris.
81
242000
3000
ahlakı psikoloji hakkında bir şeyler öğrenir ve ahlaki kapalı devreden çıkmak için adım atarsınız.
04:23
Now, because I know --
82
245000
2000
Çünkü biliyorum ki --
04:25
(ApplauseAlkış) --
83
247000
3000
(Alkışlar)
04:28
OK, I assumeüstlenmek that answerscevaplar my questionsoru.
84
250000
2000
Tamam, Bunu bir cevap olarak kabul ediyorum.
04:30
I was going to asksormak you whichhangi one you pickedseçilmiş, but no need.
85
252000
2000
Size hangisini seçeceğinizi soracaktım ama gerek yok.
04:32
You're all highyüksek in opennessaçıklık to experiencedeneyim, and besidesdışında,
86
254000
2000
Hepiniz gayet açık görüşlüsünüz, hatta ötesinde,
04:34
it looksgörünüyor like it mightbelki even tastedamak zevki good, and you're all epicuresepicures.
87
256000
3000
göründüğü kadarıyla bunun keyfini de çıkarıyorsunuz.
04:37
So anywayneyse, let's go with the redkırmızı pillhap.
88
259000
2000
Her neyse haydi kırmızı hap alıyormuş gibi davranalım.
04:39
Let's studyders çalışma some moralmanevi psychologyPsikoloji and see where it takes us.
89
261000
2000
Hadi biraz ahlaki psikoloji çalışalım ve bizi nere götürdüğüne bakalım.
04:41
Let's startbaşlama at the beginningbaşlangıç.
90
263000
2000
Hadi en başından başlayalım.
04:43
What is moralityahlâk and where does it come from?
91
265000
2000
Ahlak nedir ve nereden gelir.
04:45
The worsten kötü ideaFikir in all of psychologyPsikoloji
92
267000
2000
Psikolojideki en berbat fikir
04:47
is the ideaFikir that the mindus is a blankboş slatekayrak at birthdoğum.
93
269000
3000
zihnin doğduğumuzda boş bir levha gibi olduğudur.
04:50
DevelopmentalGelişimsel psychologyPsikoloji has showngösterilen
94
272000
2000
Gelişimsel psikoloji gösteriyor ki
04:52
that kidsçocuklar come into the worldDünya alreadyzaten knowingbilme so much
95
274000
2000
çocuklar dünyaya geldiklerinde
04:54
about the physicalfiziksel and socialsosyal worldsdünyalar,
96
276000
2000
fiziksel ve sosyal dünyalar hakkında çok şey bilirler
04:56
and programmedprogramlanmış to make it really easykolay for them to learnöğrenmek certainbelli things
97
278000
4000
ve bazı şeyleri diğerleri için çok zor iken kolayca öğrenebilmek için
05:00
and hardzor to learnöğrenmek othersdiğerleri.
98
282000
1000
programlanmışlar.
05:01
The besten iyi definitiontanım of innatenessinnateness I've ever seengörüldü --
99
283000
2000
Doğuştan taşınan bu özellikle ilgili olarak benim bugüne kadar gördüğüm en iyi tanım
05:03
this just clarifiesaçıklar so manyçok things for me --
100
285000
2000
bu benim için birçok şeyi netleştirir--
05:05
is from the brainbeyin scientistBilim insanı GaryGary MarcusMarcus.
101
287000
2000
beyin araştırmacısı Gary Marcus’a aittir.
05:07
He saysdiyor, "The initialilk organizationorganizasyon of the brainbeyin does not dependbağımlı that much on experiencedeneyim.
102
289000
5000
O şöyle der “Beynin başlangıçtaki organizasyonu deneyime fazlaca bağımlı değildir.
05:12
NatureDoğa providessağlar a first drafttaslak, whichhangi experiencedeneyim then revisesdüzeltir.
103
294000
3000
Önce doğa ilk dersi sağlar sonra deneyim bunu şekillendirir.
05:15
Built-inYerleşik doesn't mean unmalleableunmalleable;
104
297000
2000
Doğuştan gelmesi değiştirilemeyeceği anlamına gelmez;
05:17
it meansanlamına geliyor organizedörgütlü in advanceilerlemek of experiencedeneyim."
105
299000
3000
Tecrübe edindikçe yapılandığı anlamına gelir.
05:20
OK, so what's on the first drafttaslak of the moralmanevi mindus?
106
302000
2000
Tamam, ahlaki beynin bu başlangıç şemasında ne var peki?
05:22
To find out, my colleagueçalışma arkadaşı, CraigCraig JosephJoseph, and I
107
304000
3000
Anlamak için meslektaşım Craig Joseph ve ben
05:25
readokumak throughvasitasiyla the literatureEdebiyat on anthropologyantropoloji,
108
307000
2000
antropoloji, ahlak içerisinde kültürün rolü,
05:27
on culturekültür variationvaryasyon in moralityahlâk
109
309000
2000
ve hatta evrimsel psikoloji,
05:29
and alsoAyrıca on evolutionaryevrimsel psychologyPsikoloji, looking for matchesmaçlar.
110
311000
2000
üzerinde karşılaştırmalı birçok araştırma yaptık.
05:31
What are the sortssıralar of things that people talk about acrosskarşısında disciplinesdisiplinler?
111
313000
3000
İnsanların disiplinler arasında ortak olarak konuştukları
05:34
That you find acrosskarşısında cultureskültürler and even acrosskarşısında speciesTürler?
112
316000
2000
kültürler arasında ortak biçimde bulabileceğiniz hatta türler arasında ortak olan ne gibi şeyler var diye?
05:36
We foundbulunan fivebeş -- fivebeş besten iyi matchesmaçlar,
113
318000
2000
Biz beş tane bulduk- beş en iyi mukayeseli örnek ki
05:38
whichhangi we call the fivebeş foundationsVakıflar of moralityahlâk.
114
320000
2000
bunlara ahlakın beş temeli dedik.
05:40
The first one is harmzarar/carebakım.
115
322000
2000
Bunlardan birincisi korunma.
05:42
We're all mammalsmemeliler here, we all have a lot of neuralsinirsel and hormonalhormonal programmingprogramlama
116
324000
4000
Burda hepimiz memelileriz ve hepimizi diğerlerine bağlayan, diğerlerini önemseyen
05:46
that makesmarkaları us really bondbağ with othersdiğerleri, carebakım for othersdiğerleri,
117
328000
2000
şefkat gösteren, özellikle zayıf ve incinebilir olanlara karşı
05:48
feel compassionmerhamet for othersdiğerleri, especiallyözellikle the weakzayıf and vulnerablesavunmasız.
118
330000
3000
bir çok nöral ve hormonal programa sahibiz.
05:51
It givesverir us very stronggüçlü feelingsduygular about those who causesebeb olmak harmzarar.
119
333000
3000
Bu bize zarara neden olanlar hakkında çok güçlü bir his verir.
05:54
This moralmanevi foundationvakıf underliesaltında yatan about 70 percentyüzde
120
336000
3000
Bu moral kaynak tüm moral değerlerin yaklaşık %70'ini oluşturuyor.
05:57
of the moralmanevi statementsifadeleri I've heardduymuş here at TEDTED.
121
339000
2000
Bunu burada TED' de duydum.
05:59
The secondikinci foundationvakıf is fairnessAdalet/reciprocitykarşılıklılık.
122
341000
3000
İkinci kaynak iyilik yapmanın iyilik doğuracağına inanma konusundaki eğilimdir.
06:02
There's actuallyaslında ambiguousbelirsiz evidencekanıt
123
344000
2000
Belirsizliğini koruyan konu
06:04
as to whetherolup olmadığını you find reciprocitykarşılıklılık in other animalshayvanlar,
124
346000
2000
başka hayvanlarda iyiliğin karşılık bulduğu fikri ve
06:06
but the evidencekanıt for people could not be clearerdaha net.
125
348000
2000
ve aynı zamanda insanlar için de bu konunun çok net olmadığıdır.
06:08
This NormanNorman RockwellRockwell paintingboyama is calleddenilen "The GoldenAltın RuleKural,"
126
350000
2000
Bu Norman Rockwell'in "Altın Kural" isimli tablosu
06:10
and we heardduymuş about this from KarenKaren ArmstrongArmstrong, of coursekurs,
127
352000
2000
ve Karen Armstrong dan da duyduğumuz gibi tabii ki
06:12
as the foundationvakıf of so manyçok religionsdinler.
128
354000
3000
bu bir çok din için bir kaynaktır.
06:15
That secondikinci foundationvakıf underliesaltında yatan the other 30 percentyüzde
129
357000
2000
Bu ikinci kaynak burada TED'te duyduğum moral karar verme durumlarının
06:17
of the moralmanevi statementsifadeleri I've heardduymuş here at TEDTED.
130
359000
2000
diğer yüzde otuzunu belirler.
06:19
The thirdüçüncü foundationvakıf is in-groupGrup içi/loyaltysadakat.
131
361000
2000
Üçüncü kaynak grup-içi sadakat’tir.
06:21
You do find groupsgruplar in the animalhayvan kingdomkrallık --
132
363000
2000
Hayvanlar Kırallığında gruplar bulabilirsiniz
06:23
you do find cooperativeKooperatif groupsgruplar --
133
365000
2000
kooperatif gruplar bulabilirsiniz—
06:25
but these groupsgruplar are always eitherya very smallküçük or they're all siblingsKardeşler.
134
367000
3000
fakat bu gruplar daima ya çok küçüktürler ya da hepsi akrabadırlar.
06:28
It's only amongarasında humansinsanlar that you find very largegeniş groupsgruplar of people
135
370000
3000
Sadece insanlar içinde çok büyük grupları bulabilirsiniz.
06:31
who are ableyapabilmek to cooperateişbirliği, joinkatılmak togetherbirlikte into groupsgruplar,
136
373000
3000
Bu gruplar bir araya gelebilen, karşılıklı ilişkiye giren bireylerden oluşan gruplardır.
06:34
but in this casedurum, groupsgruplar that are unitedbirleşmiş to fightkavga other groupsgruplar.
137
376000
4000
Ancak bu grupların birlikte olma amacı diğer gruplarla savaşmaktır.
06:38
This probablymuhtemelen comesgeliyor from our long historytarih of tribalkabile livingyaşam, of tribalkabile psychologyPsikoloji.
138
380000
4000
Bu muhtemelen bizim uzun kabile yaşantısı ve kabile psikolojisi tarihimizden geliyor.
06:42
And this tribalkabile psychologyPsikoloji is so deeplyderinden pleasurablezevkli
139
384000
2000
Ve bu kabile psikolojisi o denli keyif verici bir şeydir ki
06:44
that even when we don't have tribeskabileler,
140
386000
2000
kabilelere sahip olmadığımız zamanlarda bile
06:46
we go aheadönde and make them, because it's funeğlence.
141
388000
3000
biz bunları oluşturmak için çalışırız çünkü bu iş eğlencelidir.
06:49
(LaughterKahkaha)
142
391000
3000
Gülmeler
06:52
SportsSpor is to warsavaş as pornographyPornografi is to sexseks.
143
394000
3000
sporu da grup seksini de bu amaçla yaparız.
06:55
We get to exerciseegzersiz some ancienteski, ancienteski drivessürücüler.
144
397000
3000
Biz çok çok eskiye dayanan güdülerimizi sürekli bu amaç doğrultusunda sınarız.
06:58
The fourthdördüncü foundationvakıf is authorityyetki/respectsaygı.
145
400000
3000
Dördüncü kaynak otoriteye saygıdır.
07:01
Here you see submissiveuysal gesturesmimik from two membersüyeler of very closelyyakından relatedilgili speciesTürler.
146
403000
3000
Burada birbirine çok yakın türlere mensup iki üyenin baskılayıcı jestlerini görüyorsunuz.
07:04
But authorityyetki in humansinsanlar is not so closelyyakından basedmerkezli on powergüç and brutalityvahşeti,
147
406000
4000
–fakat insanlardaki otorite ilişkisi
07:08
as it is in other primatesprimatlar.
148
410000
2000
diğer primatlarda olduğu gibi sadece güç ve vahşetle sınırlı değildir
07:10
It's basedmerkezli on more voluntarygönüllü deferencesaygı,
149
412000
2000
O daha çok istemli katılıma
07:12
and even elementselementler of love, at timeszamanlar.
150
414000
2000
ve hatta zaman zaman sevgi-aşk elemanlarına dayanır.
07:14
The fifthbeşinci foundationvakıf is puritysaflık/sanctitykutsallığı.
151
416000
2000
Beşinci kaynak bakir (e) lik ve kutsanmışlık.
07:16
This paintingboyama is calleddenilen "The AllegoryAlegori Of Chastityİffet,"
152
418000
3000
Bu tablonun adı “Ahlaka Uygunluğun Alegorisi”
07:19
but purity'ssaflık'ın not just about suppressingbastırmak femalekadın sexualitycinsellik.
153
421000
3000
fakat püritenlik sadece kadın cinselliğinin baskılanması anlamında değil.
07:22
It's about any kindtür of ideologyideoloji, any kindtür of ideaFikir
154
424000
3000
O her türlü ideolojiyle,
07:25
that tellsanlatır you that you can attainulaşmak virtueErdem
155
427000
2000
ve yapabileceğiniz şeylerle
07:27
by controllingkontrol what you do with your bodyvücut,
156
429000
1000
vücudunuzla ne yapacağınızın kontroluyla
07:28
by controllingkontrol what you put into your bodyvücut.
157
430000
2000
vücudunuza dışarıdan ne girdiğinin kontroluyla ilgilidir.
07:30
And while the politicalsiyasi right mayMayıs ayı moralizemoralize sexseks much more,
158
432000
4000
Ve bu konuyu politik sağ daha çok seksle ilgili görürken,
07:34
the politicalsiyasi left is really doing a lot of it with foodGıda.
159
436000
2000
politik sol da daha çok besin maddeleriyle ilgili görmektedir.
07:36
FoodGıda is becomingolma extremelyson derece moralizedödeşir nowadaysşu günlerde,
160
438000
2000
Beslenme biçimi bu günlerde aşırı biçimde bir moral faktör
07:38
and a lot of it is ideasfikirler about puritysaflık,
161
440000
2000
ve saflıkla ilgili fikirlerin çoğu
07:40
about what you're willingistekli to touchdokunma, or put into your bodyvücut.
162
442000
3000
ve vücudunuza neyin değdiği ya da neyin girdiğiyle ilgili fikirlerin çoğu haline dönüşüyor.
07:43
I believe these are the fivebeş besten iyi candidatesadaylar
163
445000
3000
Bunların beş en iyi aday olduğuna inanıyorum
07:46
for what's writtenyazılı on the first drafttaslak of the moralmanevi mindus.
164
448000
2000
moral zihnin ilk sayfasının üzerine yazılmış olmaları anlamında.
07:48
I think this is what we come with, at leasten az
165
450000
1000
Böylelikle geldiğimiz noktada en azından
07:49
a preparednessHazırlık to learnöğrenmek all of these things.
166
451000
3000
bu gibi şeylerin tümünü öğrenmek için bir hazırlığa sahip olduğumuza inanıyorum.
07:52
But as my sonoğul, MaxMax, growsbüyür up in a liberalliberal collegekolej townkasaba,
167
454000
3000
Fakat oğlum Max gibi liberal üniversite kasabasında büyüme koşulunda
07:56
how is this first drafttaslak going to get revisedrevize?
168
458000
2000
Bu ilk kaba yazılım nasıl değişikliğe uğrayacak?
07:58
And how will it endson up beingolmak differentfarklı
169
460000
2000
Ve bizim 60 mil güneyimizdeki Lynchburg, Virginia'da doğan bir çocuktakinden
08:00
from a kidçocuk borndoğmuş 60 milesmil southgüney of us in LynchburgLynchburg, VirginiaVirginia?
170
462000
3000
nasıl bir farklılıkla sonuçlanacak?
08:03
To think about culturekültür variationvaryasyon, let's try a differentfarklı metaphormecaz.
171
465000
2000
Kültür değişkenliği hakkında düşünmek için haydi farklı bir metafor deneyelim
08:05
If there really are fivebeş systemssistemler at work in the mindus --
172
467000
3000
Eğer zihinde gerçekten iş gören beş sistem varsa--
08:08
fivebeş sourceskaynaklar of intuitionssezgiler and emotionsduygular --
173
470000
2000
içgüdülerin ve emosyonların beş kaynağı--
08:10
then we can think of the moralmanevi mindus
174
472000
2000
o zaman moral zihni
08:12
as beingolmak like one of those audioses equalizersekolayzır that has fivebeş channelskanallar,
175
474000
2000
beş kanallı odyo eşitleyicilerden biri gibi ve
08:14
where you can setset it to a differentfarklı settingayar on everyher channelkanal.
176
476000
2000
her kanal üzerinde farklı bir düzenek oluşturabileceğimiz bir yer olarak düşünebiliriz.
08:16
And my colleaguesmeslektaşlar, BrianBrian NosekNosek and JesseJesse GrahamGraham, and I,
177
478000
3000
Ve meslekdaşlarım Brian Nosek ve Jesse Graham ve ben
08:19
madeyapılmış a questionnairesoru formu, whichhangi we put up on the WebWeb at wwwwww.YourMoralsYourMorals.orgorg.
178
481000
5000
bir anket hazırlayarak bunu www.YourMorals.org adresiyle internete koyduk.
08:24
And so faruzak, 30,000 people have takenalınmış this questionnairesoru formu, and you can too.
179
486000
5000
Ve şimdiye kadar, 30,000 kişi bu anketi cevaplandırdı ve siz de bunu yapabilirsiniz.
08:29
Here are the resultsSonuçlar.
180
491000
1000
İşte sonuçlar.
08:30
Here are the resultsSonuçlar from about 23,000 AmericanAmerikan citizensvatandaşlar.
181
492000
3000
İşte 23,000 civarında Amerikan vatandaşıyla ilgili sonuçlar.
08:33
On the left, I've plottedçizilen the scoresSkorlar for liberalsliberaller;
182
495000
2000
Sol tarafta liberallerle ilgili skorları işaretledim,
08:35
on the right, those for conservativesMuhafazakarlar; in the middleorta, the moderatesılımlılar.
183
497000
2000
sağ tarafta konservatiflerle, ortada da ılımlılarla ilgili olanları.
08:37
The bluemavi linehat showsgösterileri you people'sinsanların responsesyanıt-e doğru
184
499000
2000
Mavi çizgi size insanların zarar verme sorularına
08:39
on the averageortalama of all the harmzarar questionssorular.
185
501000
2000
verdiği yanıtların ortalamasını gösteriyor.
08:41
So, as you see, people carebakım about harmzarar and carebakım issuessorunlar.
186
503000
3000
Gördüğünüz gibi insanlar zarar ve ondan korunma konularına özen gösteriyorlar.
08:44
They give highyüksek endorsementciro of these sortssıralar of statementsifadeleri
187
506000
2000
Bu türlü vargılara yüksek oranda destek veriyorlar
08:46
all acrosskarşısında the boardyazı tahtası, but as you alsoAyrıca see,
188
508000
2000
tablonun bütününde bu böyle, fakat aynı zamanda gördüğünüz gibi
08:48
liberalsliberaller carebakım about it a little more than conservativesMuhafazakarlar -- the linehat slopesyamaçlar down.
189
510000
3000
liberaller konservatiflerden biraz daha ilgili görünüyorlar, çizgi aşağı doğru eğiliyor.
08:51
SameAynı storyÖykü for fairnessAdalet.
190
513000
2000
hakkaniyet için de aynı hikaye.
08:53
But look at the other threeüç lineshatlar.
191
515000
2000
Fakat diğer üç çizgiye bakınız,
08:55
For liberalsliberaller, the scoresSkorlar are very lowdüşük.
192
517000
2000
liberaller için skorlar çok düşük
08:57
LiberalsLiberaller are basicallytemel olarak sayingsöz, "No, this is not moralityahlâk.
193
519000
2000
Liberaller esas olarak " Hayır, bu ahlak değil" diyor.
08:59
In-groupGrup içi, authorityyetki, puritysaflık -- this stuffşey has nothing to do with moralityahlâk. I rejectReddet it."
194
521000
3000
Grup-içi otorite, temizlik--bu gibi şeylerin ahlakla hiç bir ilişkisi yok. Reddediyorum."
09:02
But as people get more conservativemuhafazakâr, the valuesdeğerler riseyükselmek.
195
524000
2000
Fakat insanlar daha fazla konservatif oldukça, değerler yükseliyor.
09:04
We can say that liberalsliberaller have a kindtür of a two-channeliki kanallı,
196
526000
3000
Liberallerin bir çeşit iki-kanallı olduğunu söyleyebiliriz
09:07
or two-foundationiki-Vakfı moralityahlâk.
197
529000
1000
ya da iki kaynaklı ahlak.
09:08
ConservativesMuhafazakarlar have more of a five-foundationBeş-Vakfı,
198
530000
2000
Konservatifler beş kaynak içinde daha fazlasına sahipler,
09:10
or five-channel5-kanal moralityahlâk.
199
532000
2000
ya da beş-kanallı ahlak.
09:12
We find this in everyher countryülke we look at.
200
534000
1000
Biz bunu incelediğimiz her ülkede görüyoruz.
09:13
Here'sİşte the dataveri for 1,100 CanadiansKanadalılar.
201
535000
2000
İşte 1100 Kanadalı için veriler.
09:15
I'll just flipfiske throughvasitasiyla a fewaz other slidesslaytlar.
202
537000
2000
Diğer bir kaç slaydı da kısaca gözden geçireceğim
09:17
The U.K., AustraliaAvustralya, NewYeni ZealandZelanda, WesternWestern EuropeEurope, EasternDoğu EuropeEurope,
203
539000
3000
Birleşik Krallık, Avustralya, Yeni Zelanda, Batı Avrupa, Doğu Avrupa,
09:20
LatinLatin AmericaAmerika, the MiddleOrta EastDoğu, EastDoğu AsiaAsya and SouthGüney AsiaAsya.
204
542000
4000
Latin Amerika, Orta Doğu, Doğu Asya ve Güney Asya
09:24
NoticeUyarı alsoAyrıca that on all of these graphsgrafikleri,
205
546000
2000
Bu grafiklerin hepsinde de gördüğünüz gibi
09:26
the slopeeğim is steeperdik on in-groupGrup içi, authorityyetki, puritysaflık.
206
548000
3000
Eğri grup-içinde, otoritede, saflıkta yükseliyor.
09:29
WhichHangi showsgösterileri that withiniçinde any countryülke,
207
551000
2000
Ki bu, ülkelerden her birinde
09:31
the disagreementanlaşmazlık isn't over harmzarar and fairnessAdalet.
208
553000
3000
tartışmalar kötülük ve iyilik üzerine değil.
09:34
EverybodyHerkes -- I mean, we debatetartışma over what's fairadil --
209
556000
2000
Herkes--iyiliğin ne olduğu konusunda tartıştık---
09:36
but everybodyherkes agreeskabul eder that harmzarar and fairnessAdalet mattermadde.
210
558000
3000
fakat herkes kötülüğün ve iyiliğin bir anlam taşıdığında hemfikir.
09:39
MoralAhlaki argumentsargümanlar withiniçinde cultureskültürler
211
561000
2000
Kültürler içinde ahlaki tartışmalar
09:41
are especiallyözellikle about issuessorunlar of in-groupGrup içi, authorityyetki, puritysaflık.
212
563000
3000
özellikle grup-içi, otorite ve saflıkla ilgili konular
09:44
This effectEfekt is so robustgüçlü that we find it no mattermadde how we asksormak the questionsoru.
213
566000
3000
Bu etki o kadar güçlü ki soruyu nasıl sorarsak soralım bu etkiyi bulduk.
09:47
In one recentson studyders çalışma,
214
569000
2000
Bir yakın dönem çalışmasında,
09:49
we askeddiye sordu people to supposevarsaymak you're about to get a dogköpek.
215
571000
2000
insanlara bir köpek sahibi olacaklarını farzetmelerini söyledik.
09:51
You pickedseçilmiş a particularbelirli breeddoğurmak,
216
573000
1000
Özel bir cins seçtiniz,
09:52
you learnedbilgili some newyeni informationbilgi about the breeddoğurmak.
217
574000
2000
alacağınız cinsle ilgili bazı yeni bilgiler öğrendiniz.
09:54
SupposeVarsayalım you learnöğrenmek that this particularbelirli breeddoğurmak is independent-mindedbağımsız düşünceli,
218
576000
3000
Öğrendiğinizi farzedin ki bu özel cins kendi kafasına göre takılan bir cins.
09:57
and relatesile ilgilidir to its ownersahip as a friendarkadaş and an equaleşit?
219
579000
2000
ve sahibini arkadaşı gibi ve kendisiyle eşit kabul ediyor.
09:59
Well, if you are a liberalliberal, you say, "Hey, that's great!"
220
581000
2000
Eğer liberal biriyseniz " Hey, bu harika!" dersiniz.
10:01
Because liberalsliberaller like to say, "FetchGetirme, please."
221
583000
2000
Çünkü liberaller " Lütfen getir." demeyi tercih ederler.
10:03
(LaughterKahkaha)
222
585000
4000
(Gülüşmeler)
10:08
But if you're conservativemuhafazakâr, that's not so attractiveçekici.
223
590000
3000
Fakat eğer konservatifseniz, bu size fazla çekici gelmez.
10:11
If you're conservativemuhafazakâr, and you learnöğrenmek that a dog'sdogâ €™ s extremelyson derece loyalsadık
224
593000
3000
Eğer konservatifseniz, ve köpeğin evine ve ailesine ileri derecede sadık olduğunu
10:14
to its home and familyaile, and doesn't warmIlık, hafif sıcak up quicklyhızlı bir şekilde to strangersyabancı insanlar,
225
596000
2000
ve yabancılara çabucak alışmadığını öğrenmişseniz
10:16
for conservativesMuhafazakarlar, well, loyaltysadakat is good -- dogsköpekler oughtgerektiğini to be loyalsadık.
226
598000
3000
konservatifler için--bağlılık iyidir--köpekler bağlı olmalıdırlar.
10:19
But to a liberalliberal, it soundssesleri like this dogköpek
227
601000
2000
Fakat bir liberale göre bu köpek
10:21
is runningkoşu for the RepublicanCumhuriyetçi nominationadaylığı.
228
603000
2000
Cumhuriyetçi Parti adaylığına soyunmuş gibi gelir.
10:23
(LaughterKahkaha)
229
605000
1000
(Gülüşmeler)
10:24
So, you mightbelki say, OK,
230
606000
2000
Böylelikle diyebilirsiniz ki, OK,
10:26
there are these differencesfarklar betweenarasında liberalsliberaller and conservativesMuhafazakarlar,
231
608000
2000
bunlar liberaller ve konservatifler arasındaki farklılıklardır,
10:28
but what makesmarkaları those threeüç other foundationsVakıflar moralmanevi?
232
610000
2000
fakat diğer üç kaynağı moral yapan nedir?
10:30
Aren'tDeğil those just the foundationsVakıflar of xenophobiayabancı düşmanlığı
233
612000
2000
Onlar gerçekte ksenofobi
10:32
and authoritarianismotoriter and PuritanismPüriten?
234
614000
2000
ve otoritaryanizm ve Puritanizm'in kaynakları değiller midir?
10:34
What makesmarkaları them moralmanevi?
235
616000
1000
Onları ahlaki yapan nedir?
10:35
The answerCevap, I think, is containediçeriyordu in this incredibleinanılmaz triptychtriptik from HieronymusHieronymus BoschBosch,
236
617000
3000
Cevap, Bana göre Hieronymus Bosch' un bu inanılmaz triptişinin içindedir ,
10:38
"The GardenBahçe of EarthlyDünyevi DelightsSevindirdi."
237
620000
2000
" Dünyevi Zevklerin Bahçesi."
10:40
In the first panelpanel, we see the momentan of creationoluşturma.
238
622000
3000
Birinci panelde yaradılış anını görüyoruz.
10:43
All is ordereddüzenli, all is beautifulgüzel, all the people and animalshayvanlar
239
625000
4000
Her şey düzenli, her şey harikulade, bütün insanlar ve hayvanlar
10:47
are doing what they're supposedsözde to be doing, where they're supposedsözde to be.
240
629000
3000
ne yapmaları,nerede olmaları tahmin ediliyorsa onu yapıyorlar.
10:50
But then, givenverilmiş the way of the worldDünya, things changedeğişiklik.
241
632000
3000
Fakat sonra, dünyanın halleriyle işler değişir.
10:53
We get everyher personkişi doing whateverher neyse he wants,
242
635000
2000
Her kişinin diğer kişilerin ve diğer hayvanların
10:55
with everyher apertureaçıklık of everyher other personkişi and everyher other animalhayvan.
243
637000
3000
açığını kollayarak ne istiyorsa onu yaptığını görürüz,
10:58
Some of you mightbelki recognizetanımak this as the '60s.
244
640000
2000
Bazılarınız bunu 60'lara benzetebilir.
11:00
(LaughterKahkaha)
245
642000
1000
(Gülüşmeler)
11:01
But the '60s inevitablykaçınılmaz givesverir way to the '70s,
246
643000
4000
Ancak 60'lar kaçınılmaz biçimde 70'lere ilerler,
11:05
where the cuttingskupürleri of the aperturesdiyafram hurtcanını yakmak a little bitbit more.
247
647000
4000
bu dönemde gediklerin kapanması can sıkıcı olmuştur.
11:09
Of coursekurs, BoschBosch calleddenilen this hellcehennem.
248
651000
2000
Tabii ki Bosch bunu Cehennem olarak adlandırmıştır.
11:11
So this triptychtriptik, these threeüç panelspaneller
249
653000
3000
Bundan dolayı bu triptiş şu üç panele sahiptir,
11:14
portraytasvir the timelesszamansız truthhakikat that ordersipariş tendseğilimi to decayçürüme.
250
656000
5000
Düzenin hep bozulmaya eğilim gösterdiği şeklindeki ebedi gerçeğin tasviri
11:19
The truthhakikat of socialsosyal entropyentropi.
251
661000
2000
Düzensizlik ve yozlaşmanın gerçekliği
11:21
But lestdiye you think this is just some partBölüm of the ChristianHıristiyan imaginationhayal gücü
252
663000
3000
Fakat bunun sadece hıristiyanların zevk duyarak sahip oldukları bir garip problem olduğu yolundaki
11:24
where ChristiansHıristiyanlar have this weirdtuhaf problemsorun with pleasureZevk,
253
666000
2000
hıristiyan hayal gücünün bir parçası olduğunu da düşünmeyin
11:26
here'sburada the sameaynı storyÖykü, the sameaynı progressionilerleme,
254
668000
3000
işte aynı hikayeyi,aynı gelişmeyi
11:29
told in a paperkâğıt that was publishedyayınlanan in NatureDoğa a fewaz yearsyıl agoönce,
255
671000
3000
bir kaç yıl önce Nature'da yayınlanmış olan bir makale de söyledi
11:32
in whichhangi ErnstErnst FehrFEHR'in and SimonSimon GachterGachter had people playoyun a commonsavam dilemmaikilem.
256
674000
4000
orada Ernst Fehr ve Simon Gachter bu ortak çelişki konusunda insanlara bir oyun düzeneği sunuyorlar
11:36
A gameoyun in whichhangi you give people moneypara,
257
678000
2000
Oyunda insanlara para veriliyor
11:38
and then, on eachher roundyuvarlak of the gameoyun,
258
680000
2000
ve sonra oyunun her aşamasında
11:40
they can put moneypara into a commonortak pottencere,
259
682000
2000
onlar ortak bir kaba para koyuyorlar
11:42
and then the experimenterdeneyci doublesçiftler what's in there,
260
684000
2000
ve sonra deneyi yapan oradaki parayı iki katına çıkartıyor,
11:44
and then it's all dividedbölünmüş amongarasında the playersoyuncu.
261
686000
2000
ve sonra hepsi oyuncular arasında bölüşülüyor.
11:46
So it's a really niceGüzel analoganalog for all sortssıralar of environmentalçevre issuessorunlar,
262
688000
3000
bu her türlü çevresel sorunlar için gerçekten güzel bir analoji
11:49
where we're askingsormak people to make a sacrificekurban
263
691000
2000
bu gibi durumlarda insanlardan fedakarlık yapmalarını istiyoruz
11:51
and they themselveskendilerini don't really benefityarar from theironların ownkendi sacrificekurban.
264
693000
2000
ve onlar yaptıkları fedakarlıktan gerçekte kendileri için bir fayda sağlamıyorlar.
11:53
But you really want everybodyherkes elsebaşka to sacrificekurban,
265
695000
2000
Fakat gerçekten herkesten fedakarlık yapmalarını istiyorsunuz,
11:55
but everybodyherkes has a temptationgünaha to a freeücretsiz ridebinmek.
266
697000
2000
ancak kendi başına hareket etmek herkese cazip geliyor.
11:57
And what happensolur is that, at first, people startbaşlama off reasonablymakul cooperativeKooperatif --
267
699000
4000
Ve olan da,başlar başlamaz insanlar mantıklı bir şekilde işbirliği yapıyorlar--
12:01
and this is all playedOyunun anonymouslyAnonim.
268
703000
2000
ve bu herkes tarafından böyle oynanıyor--
12:03
On the first roundyuvarlak, people give about halfyarım of the moneypara that they can.
269
705000
3000
birinci aşamada,verebilecekleri kadar paranın yarısına yakınını veriyorlar.
12:06
But they quicklyhızlı bir şekilde see, "You know what, other people aren'tdeğil doing so much thoughgerçi.
270
708000
3000
Fakat hemen ardından olanı görüp " neler döndüğünü biliyorsun, diğer insanlar bunu fazlaca yapmıyorlar.
12:09
I don't want to be a suckerenayi. I'm not going to cooperateişbirliği."
271
711000
2000
Enayi durumuna düşmek istemiyorum. İşbirliği yapmayacağım." diyorlar.
12:11
And so cooperationişbirliği quicklyhızlı bir şekilde decaysyaşlılık from reasonablymakul good, down to closekapat to zerosıfır.
272
713000
4000
Ve işbirliği çabucak mantık açısından iyi olandan uzaklaşıp sıfıra yakın bir yere iniyor.
12:15
But then -- and here'sburada the trickhile --
273
717000
2000
Fakat sonra-- ve işte işin sırrı--
12:17
FehrFEHR'in and GachterGachter said, on the seventhyedinci roundyuvarlak, they told people,
274
719000
2000
Fehr ve Gachter'in söylediğine göre-- insanlara tekrar ettikleri yedinci aşamada
12:19
"You know what? NewYeni rulekural.
275
721000
2000
" Ne olduğunu biliyor musun? Yeni kural.
12:21
If you want to give some of your ownkendi moneypara
276
723000
2000
Sana ait olan paranın bir bölümünü
12:23
to punishcezalandırmak people who aren'tdeğil contributingkatkı, you can do that."
277
725000
4000
katkıda bulunmayanları cezalandırmak amacıyla vermek istediğinde,bunu yapabilirsin"
12:27
And as soonyakında as people heardduymuş about the punishmentceza issuekonu going on,
278
729000
3000
Ve insanlar bu cezalandırma meselesini duyar duymaz,
12:30
cooperationişbirliği shootssürgünler up.
279
732000
2000
işbirliği patlıyor.
12:32
It shootssürgünler up and it keepstutar going up.
280
734000
2000
Patlıyor ve arkası geliyor.
12:34
There's a lot of researchAraştırma showinggösterme that to solveçözmek cooperativeKooperatif problemssorunlar, it really helpsyardım eder.
281
736000
3000
İşbirliği problemlerinin çözümüyle ilgili bir çok araştırma bunun gerçekten işe yaradığını gösteriyor.
12:37
It's not enoughyeterli to just appealtemyiz to people'sinsanların good motivesmotifleri.
282
739000
2000
İnsanların sadece iyilik güdülerine başvurmak yeterli değil,
12:39
It really helpsyardım eder to have some sortçeşit of punishmentceza.
283
741000
2000
bazı türden cezalara sahip olmak da gerçekten yardımcı oluyor.
12:41
Even if it's just shameutanç or embarrassmentsıkıntı or gossipdedikodu,
284
743000
2000
utanma,mahcubiyet ya da dedikodu konusu olsalar dahi
12:43
you need some sortçeşit of punishmentceza to bringgetirmek people,
285
745000
3000
insanlar büyük gruplar halindeyken işbirliğini korumak için
12:46
when they're in largegeniş groupsgruplar, to cooperateişbirliği.
286
748000
2000
bazı türden cezalar uygulamaya ihtiyacınız var.
12:48
There's even some recentson researchAraştırma suggestingdüşündüren that religiondin --
287
750000
3000
Hatta yakın dönemde yapılan bazı araştırmalar telkin ediyor ki din
12:51
primingastar God, makingyapma people think about God --
288
753000
2000
tanrıyı düşünmek, insanları tanrı konusunda düşündürmek--
12:53
oftensık sık, in some situationsdurumlar, leadspotansiyel müşteriler to more cooperativeKooperatif, more pro-socialyanlısı sosyal behaviordavranış.
289
755000
5000
sıklıkla, bazı durumlarda daha çok işbirliğine, daha çok sosyalleşmeye yarıyor.
12:59
Some people think that religiondin is an adaptationadaptasyon
290
761000
2000
Bazı insanlar dinin
13:01
evolvedgelişti bothher ikisi de by culturalkültürel and biologicalbiyolojik evolutionevrim
291
763000
2000
kültürel ve biyolojik evrimle gelişen,
13:03
to make groupsgruplar to coheregereksiz,
292
765000
2000
grupları tutarlı hale getiren,
13:05
in partBölüm for the purposeamaç of trustinggüvenme eachher other,
293
767000
2000
kısmen de olsa birbirlerine güven duymalarını sağlayan,
13:07
and then beingolmak more effectiveetkili at competingrakip with other groupsgruplar.
294
769000
2000
ve böylece diğer gruplarla rekabeti daha etkili hale getiren bir adaptasyon olduğunu düşünüyorlar.
13:09
I think that's probablymuhtemelen right,
295
771000
1000
Bence bu,
13:10
althougholmasına rağmen this is a controversialtartışmalı issuekonu.
296
772000
2000
tartışmalı bir konu olsa da muhtemelen doğru,
13:12
But I'm particularlyözellikle interestedilgili in religiondin,
297
774000
2000
Fakat ben dinle,
13:14
and the originMenşei of religiondin, and in what it does to us and for us.
298
776000
3000
ve dinin başlangıcıyla, ve onun bize ve bizim için ne yaptığıyla özellikle ilgiliyim.
13:17
Because I think that the greatestEn büyük wondermerak etmek in the worldDünya is not the GrandGrand CanyonKanyon.
299
779000
4000
Çünkü dünyadaki en çok merak edilen şeyin Büyük Kanyon olmadığını düşünüyorum.
13:21
The GrandGrand CanyonKanyon is really simplebasit.
300
783000
2000
Büyük Kanyon gerçekten basit bir şey.
13:23
It's just a lot of rockKaya, and then a lot of waterSu and windrüzgar, and a lot of time,
301
785000
3000
O sadece bir yığın kaya, ve sonra bir yığın su ve rüzgar, ve bir yığın zaman,
13:26
and you get the GrandGrand CanyonKanyon.
302
788000
2000
Bunları topladığınızda Büyük Kanyon eder.
13:28
It's not that complicatedkarmaşık.
303
790000
1000
O kadar karışık bir konu değil.
13:29
This is what's really complicatedkarmaşık,
304
791000
2000
Gerçekten karmaşık olan bir konu varsa, o da
13:31
that there were people livingyaşam in placesyerler like the GrandGrand CanyonKanyon,
305
793000
2000
Büyük Kanyon'da yaşamış ve birbirleriyle iletişim içinde olmuş olan insanlar,
13:33
cooperatingişbirliği with eachher other, or on the savannahsbozkırlar of AfricaAfrika,
306
795000
2000
veya Afrikanın savanlarında,
13:35
or on the frozendondurulmuş shoreskıyıları of AlaskaAlaska, and then some of these villagesköyler
307
797000
3000
ya da Alaska'nın donmuş körfezlerinde, ve sonra bu köylerden bazıları
13:38
grewbüyüdü into the mightygüçlü citiesşehirler of BabylonBabylon, and RomeRoma, and TenochtitlanTenochtitlan.
308
800000
4000
Babil, Roma ve Tenoktitlan' nın zengin şehirleri haline geldiler.
13:42
How did this happenolmak?
309
804000
1000
Bu nasıl oldu?
13:43
This is an absolutekesin miraclemucize, much harderDaha güçlü to explainaçıklamak than the GrandGrand CanyonKanyon.
310
805000
3000
Bu kesinlikle bir mucizedir, açıklaması Büyük Kanyon'dan çok daha zor bir mucize.
13:46
The answerCevap, I think, is that they used everyher toolaraç in the toolboxAraç kutusu.
311
808000
3000
Yanıt bence onların moral elemanlar arasındaki her elemanı kullanmış olmalarıdır.
13:49
It tookaldı all of our moralmanevi psychologyPsikoloji
312
811000
2000
Moral psikolojinin tamamı
13:51
to createyaratmak these cooperativeKooperatif groupsgruplar.
313
813000
2000
bu kooperatif grupların yaratılması için kullanılmıştır.
13:53
Yes, you do need to be concernedilgili about harmzarar,
314
815000
2000
Evet, kötülüğü düşünmeye ihtiyacınız var,
13:55
you do need a psychologyPsikoloji of justiceadalet.
315
817000
1000
adalet psikolojisine de ihtiyacınız var.
13:56
But it really helpsyardım eder to organizedüzenlemek a groupgrup if you can have sub-groupsalt gruplar,
316
818000
3000
Fakat eğer grup öncesi aşamadaysanız bu bir grubu organize etmek için size gerçekten yardımcı olur.
13:59
and if those sub-groupsalt gruplar have some internal structureyapı,
317
821000
3000
ve eğer bu grup öncesi yapılar bazı iç yapı elemanlara sahipse,
14:02
and if you have some ideologyideoloji that tellsanlatır people
318
824000
2000
ve eğer insanlara kendi aralarındaki mücadeleyi bastırmalarını,
14:04
to suppressbastırmak theironların carnalitycarnality, to pursuesürdürmek higherdaha yüksek, noblerasil endsuçları.
319
826000
4000
daha yüksek amaçlara yönelmelerini söyleyen bazı ideolojiler varsa amaca ulaşılır.
14:08
And now we get to the cruxdönüm noktası of the disagreementanlaşmazlık
320
830000
2000
Ve şimdi liberaller ve konservatifler arasındaki
14:10
betweenarasında liberalsliberaller and conservativesMuhafazakarlar.
321
832000
2000
anlaşmazlığın düğüm noktasına geldik.
14:12
Because liberalsliberaller rejectReddet threeüç of these foundationsVakıflar.
322
834000
2000
Çünkü liberaller bu kaynakların üçünü kabul etmiyorlar.
14:14
They say "No, let's celebratekutlamak diversityçeşitlilik, not commonortak in-groupGrup içi membershipÜyelik."
323
836000
3000
" Hayır, çeşitliliği kutsayalım ortak grup-içi üyeliği değil" diyorlar.
14:17
They say, "Let's questionsoru authorityyetki."
324
839000
2000
"Haydi otoriteyi sorgulayalım" diyorlar.
14:19
And they say, "Keep your lawsyasalar off my bodyvücut."
325
841000
2000
Ve " kanunlarınızı benim vücudumdan uzak tutun" diyorlar.
14:21
LiberalsLiberaller have very nobleasil motivesmotifleri for doing this.
326
843000
3000
Liberaller bunu yapmakta çok yüce gerekçelere sahipler.
14:24
TraditionalGeleneksel authorityyetki, traditionalgeleneksel moralityahlâk can be quiteoldukça repressivebastırıcı,
327
846000
3000
Geleneksel otorite, geleneksel ahlak bir hayli baskıcı olabilir,
14:27
and restrictivekısıtlayıcı to those at the bottomalt, to womenkadınlar, to people that don't fituygun in.
328
849000
3000
ve tabandakiler için, kadınlar için, kriterleri karşılamayan insanlar için bu böyle olabilir.
14:30
So liberalsliberaller speakkonuşmak for the weakzayıf and oppressedezilen.
329
852000
2000
Dolayısıyla liberaller zayıflar ve baskı altındakiler için konuşur.
14:32
They want changedeğişiklik and justiceadalet, even at the riskrisk of chaoskaos.
330
854000
2000
Onlar kaos pahasına olsa da değişim ve adalet isterler.
14:34
This guy'sadam shirtgömlek saysdiyor, "Stop bitchingdırdırı, startbaşlama a revolutiondevrim."
331
856000
3000
Bu adamın gömleğinde " Şikayet etmeyi bırak, devrimi başlat" yazıyor.
14:37
If you're highyüksek in opennessaçıklık to experiencedeneyim, revolutiondevrim is good,
332
859000
2000
Eğer yüksek derecede deneyime açıksanız, devrim iyidir,
14:39
it's changedeğişiklik, it's funeğlence.
333
861000
2000
o değişimdir, eğlencedir.
14:41
ConservativesMuhafazakarlar, on the other handel, speakkonuşmak for institutionskurumlar and traditionsgelenekler.
334
863000
3000
diğer taraftan, konservatifler kurumlar ve gelenekler üzerine konuşur.
14:44
They want ordersipariş, even at some costmaliyet to those at the bottomalt.
335
866000
4000
Alt tabakalar için bazı maliyetleri olsa da düzenden yanadırlar.
14:48
The great conservativemuhafazakâr insightIçgörü is that ordersipariş is really hardzor to achievebaşarmak.
336
870000
2000
Konservatiflerin sahip olduğu büyük bir içgörü düzenin gerçekte zorlukla ulaşılabilen bir şey olduğunu söyler.
14:50
It's really preciousdeğerli, and it's really easykolay to losekaybetmek.
337
872000
3000
o gerçekten değerlidir, ve kaybetmek kolaydır.
14:53
So as EdmundEdmund BurkeBurke said, "The restraintskısıtlama yok on menerkekler,
338
875000
2000
Edmund Burke'un söylediği gibi " insanların kısıtlanmaları da
14:55
as well as theironların libertiesözgürlükler, are to be reckonedhesaba katılması amongarasında theironların rightshaklar."
339
877000
3000
özgürlükleri gibi onların hakları arasında sayılmalıdır."
14:58
This was after the chaoskaos of the FrenchFransızca RevolutionDevrim.
340
880000
2000
Bu söz Fransız Devriminin kaosundan sonra söylenmiştir.
15:00
So oncebir Zamanlar you see this -- oncebir Zamanlar you see
341
882000
2000
Öyleyse böyle bir şeyi bir kere gördüğünüzde görmüş olursunuz ki
15:02
that liberalsliberaller and conservativesMuhafazakarlar bothher ikisi de have something to contributekatkıda bulunmak,
342
884000
3000
liberaller ve konservatifler her ikisi de katkıda bulunacakları bir şeylere sahiptirler,
15:05
that they formform a balancedenge on changedeğişiklik versuse karşı stabilityistikrar --
343
887000
3000
böylelikle değişime karşı stabilite üzerine bir denge oluştururlar--
15:08
then I think the way is openaçık to stepadım outsidedışında the moralmanevi matrixmatris.
344
890000
3000
böylelikle, moral matriksin dışına çıkan yolun açılacağını düşünüyorum.
15:11
This is the great insightIçgörü that all the AsianAsya religionsdinler have attainedelde.
345
893000
5000
Bu tüm Asya dinleri tarafından taşınan büyük bir içgörüdür.
15:16
Think about yinYin and yangYang.
346
898000
2000
Yin ve Yang'ı düşünün.
15:18
YinYin and yangYang aren'tdeğil enemiesdüşmanları. YinYin and yangYang don't hatenefret eachher other.
347
900000
2000
Yin ve Yang düşman değillerdir. Yin ve Yand birbirlerinden nefret etmez.
15:20
YinYin and yangYang are bothher ikisi de necessarygerekli, like night and day,
348
902000
2000
Yin ve Yang dünyanın işlemesi için
15:22
for the functioningişleyen of the worldDünya.
349
904000
2000
gece ve gündüz gibi birbirleri için gereklidir.
15:24
You find the sameaynı thing in HinduismHinduizm.
350
906000
2000
Hinduizm'de de aynı şeyi bulursunuz.
15:26
There are manyçok highyüksek godstanrılar in HinduismHinduizm.
351
908000
2000
Hinduizmde bir çok yüksek tanrı vardır.
15:28
Two of them are VishnuVişnu, the preservercan kurtaran yeleği vardı, and ShivaShiva, the destroyeryok edici.
352
910000
3000
Bunlardan ikisi koruyucu Vişnu ve tahripkar Şiva'dır.
15:31
This imagegörüntü actuallyaslında is bothher ikisi de of those godstanrılar sharingpaylaşım the sameaynı bodyvücut.
353
913000
3000
Bu imaj gerçekte bu iki tanrının aynı bedeni paylaşması gibidir.
15:34
You have the markingsişaretler of VishnuVişnu on the left,
354
916000
2000
solda Vişnu'nun belirteçleri var,
15:36
so we could think of VishnuVişnu as the conservativemuhafazakâr god.
355
918000
3000
ki Vişnu'yu konservatif tanrı gibi düşünebiliriz.
15:39
You have the markingsişaretler of ShivaShiva on the right,
356
921000
2000
Sağda Şiva'nın belirteçleri var,
15:41
Shiva'sShiva'nın the liberalliberal god. And they work togetherbirlikte.
357
923000
2000
Şiva liberal tanrıdır--- ve birlikte çalışırlar.
15:43
You find the sameaynı thing in BuddhismBudizm.
358
925000
2000
Budizm'de de aynı şeyi görürsünüz.
15:45
These two stanzaskıtaların containiçermek, I think, the deepesten derin insightsanlayışlar
359
927000
2000
Bu iki yarı, bence,
15:47
that have ever been attainedelde into moralmanevi psychologyPsikoloji.
360
929000
3000
moral psikoloji içinde daima varsayılmış en derin içgörülerdir.
15:50
From the ZenZen masterana Seng-ts'anSeng-ts'an:
361
932000
2000
Zen üstadı Seng-ts'an der ki;
15:52
"If you want the truthhakikat to standdurmak clearaçık before you, never be for or againstkarşısında.
362
934000
4000
Eğer gerçeğin önünüzde açık biçimde görünmesini istiyorsanız, ona ne taraftar ne de karşı olun,
15:56
The strugglemücadele betweenarasında for and againstkarşısında is the mind'sZihnin worsten kötü diseasehastalık."
363
938000
4000
taraf olmakla karşı olma arasındaki mücadele zihnin en kötü hastalığıdır."
16:00
Now unfortunatelyne yazık ki, it's a diseasehastalık
364
942000
2000
Şimdi ne yazık ki,
16:02
that has been caughtyakalandı by manyçok of the world'sDünyanın en leadersliderler.
365
944000
2000
dünya liderlerinin bir çoğunun yakalandığı o hastalık durumu var.
16:04
But before you feel superiorüstün to GeorgeGeorge BushBush,
366
946000
3000
Fakat kendinizi George Bush'a üstün görmeden önce
16:07
before you throwatmak a stonetaş, asksormak yourselfkendin, do you acceptkabul etmek this?
367
949000
4000
taşı fırlatmadan önce, kendinize sorun: Bunu kabul ediyor musunuz?
16:11
Do you acceptkabul etmek steppingAdım out of the battlesavaş of good and evilkötülük?
368
953000
3000
İyi ve kötü arasındaki savaşın dışında kjalmayı kabul ediyor musunuz?
16:14
Can you be not for or againstkarşısında anything?
369
956000
3000
Herhangi bir şeyin yanında ya da karşısında olmamanız mümkün olabilir mi?
16:18
So, what's the pointpuan? What should you do?
370
960000
3000
peki esas nokta ne? Ne yapmanız gerekiyor?
16:21
Well, if you take the greatestEn büyük insightsanlayışlar
371
963000
2000
Eğer eski Asya felsefelerinden ve
16:23
from ancienteski AsianAsya philosophiesfelsefeleri and religionsdinler,
372
965000
2000
dinlerinden en güçlü içgörüleri alsanız
16:25
and you combinebirleştirmek them with the latestson researchAraştırma on moralmanevi psychologyPsikoloji,
373
967000
2000
ve onları moral psikolojinin en yeni araştırmalarıyla birleştirseniz
16:27
I think you come to these conclusionssonuçlar:
374
969000
2000
Bence şu sonuçlara ulaşırsınız ki :
16:29
that our righteousdoğru mindszihinler were designedtasarlanmış by evolutionevrim
375
971000
4000
Erdemli zihinlerimiz evrim tarafından
16:33
to unitebirleştirmek us into teamstakımlar, to dividebölmek us againstkarşısında other teamstakımlar
376
975000
3000
bizi gruplar içinde birleştiren, bizi diğer gruplardan ayıran
16:36
and then to blindkör us to the truthhakikat.
377
978000
2000
ve bizi gerçekliğe karşı körleştiren biçimde yapılandırılmıştır.
16:39
So what should you do? Am I tellingsöylüyorum you to not strivegayret?
378
981000
4000
O halde ne yapmalısınız? Size bununla mücadele etmemenizi mi söylüyorum?
16:43
Am I tellingsöylüyorum you to embracekucaklamak Seng-ts'anSeng-ts'an and stop,
379
985000
3000
Size Seng-ts'an'a sarılıp,
16:46
stop with this strugglemücadele of for and againstkarşısında?
380
988000
3000
yandaşlık ve karşıtlık arasında geçen bu mücadeleyi sonlandırmanızı mı söylüyorum?
16:49
No, absolutelykesinlikle not. I'm not sayingsöz that.
381
991000
2000
Hayır, kesinlikle değil. Ben bunu söylemiyorum.
16:51
This is an amazingşaşırtıcı groupgrup of people who are doing so much,
382
993000
3000
Bu topluluk bir çok şey yapan müthiş bir grup,
16:54
usingkullanma so much of theironların talentyetenek, theironların brillianceparlaklık, theironların energyenerji, theironların moneypara,
383
996000
4000
yeteneklerini, parlak zekalarını, enerjilerini, paralarını fazlasıyla kullanarak
16:58
to make the worldDünya a better placeyer, to fightkavga --
384
1000000
2000
dünyayı daha iyi bir yer haline getirmek için
17:00
to fightkavga wrongsyanlışlar, to solveçözmek problemssorunlar.
385
1002000
3000
yanlişlarla ve problemlerin çözümüyle uğraşan bir grup.
17:04
But as we learnedbilgili from SamanthaSamantha PowerGüç, in her storyÖykü
386
1006000
4000
Fakat Samantha Power'ın Sergio Vieira de Mello ile ilgili kendi hikayesinden öğrendiğimiz üzere,
17:08
about SergioSergio VieiraVieira dede MelloMello, you can't just go chargingdoldurma in,
387
1010000
5000
sadece suçlamayı tercih ederek ,
17:13
sayingsöz, "You're wrongyanlış, and I'm right."
388
1015000
2000
" siz yanlışsınız, ben doğruyum" diyemezsiniz.
17:15
Because, as we just heardduymuş, everybodyherkes thinksdüşünüyor they are right.
389
1017000
4000
Çünkü, biraz önce duyduğumuz gibi, herkes kendinin haklı olduğunu düşünür.
17:19
A lot of the problemssorunlar we have to solveçözmek
390
1021000
2000
Çözmemiz gereken bir yığın problem var
17:21
are problemssorunlar that requiregerektirir us to changedeğişiklik other people.
391
1023000
3000
diğer insanları değiştirmemizi gerekli kılan problemler.
17:24
And if you want to changedeğişiklik other people, a much better way to do it
392
1026000
3000
Ve eğer diğer insanları değiştirmek istiyorsanız, bunu yapmanın oldukça iyi bir yolu
17:27
is to first understandanlama who we are -- understandanlama our moralmanevi psychologyPsikoloji,
393
1029000
4000
ilk olarak kendimizin kim olduğunu anlamak---kendimizin moral psikolojisini anlamak,
17:31
understandanlama that we all think we're right -- and then stepadım out,
394
1033000
3000
hepimizin kendimizi doğru düşünüyor sandığını anlamak- ve sonra dışına çıkmak--
17:34
even if it's just for a momentan, stepadım out -- checkKontrol in with Seng-ts'anSeng-ts'an.
395
1036000
4000
hatta bir an için bile olsa, dışında kalmak--Seng-ts'an'a başvurmak.
17:38
StepAdım out of the moralmanevi matrixmatris,
396
1040000
2000
Moral matriksin dışında kalmak,
17:40
just try to see it as a strugglemücadele playingoynama out,
397
1042000
2000
herkesin kendisinin doğru düşündüğünü sandığı
17:42
in whichhangi everybodyherkes does think they're right,
398
1044000
2000
konumdan kurtulmayı görmeye çalışmak
17:44
and everybodyherkes, at leasten az, has some reasonsnedenleri -- even if you disagreekatılmıyorum with them --
399
1046000
2000
ve herkes, en azından bazı nedenlere sahiptir--siz onlarla aynı fikirde olmasanız da
17:46
everybodyherkes has some reasonsnedenleri for what they're doing.
400
1048000
2000
herkes ne yaptığıyla ilgili bazı açıklamalara sahiptir.
17:48
StepAdım out.
401
1050000
1000
Dışında kalın.
17:49
And if you do that, that's the essentialgerekli movehareket to cultivateyetiştirmek moralmanevi humilitytevazu,
402
1051000
4000
Ve eğer bunu yaparsanız, bu moral alçakgönüllük yolunda atılmış temel bir adım olacaktır.
17:53
to get yourselfkendin out of this self-righteousnessdolayıbeni,
403
1055000
1000
kendinizi bu kendi kendini doğrulayan tavrın dışında tutmakta,
17:54
whichhangi is the normalnormal humaninsan conditionşart.
404
1056000
2000
ki bu normal insanlık halidir
17:56
Think about the DalaiDalay LamaLama.
405
1058000
2000
Dalai Lama'yı düşünün.
17:58
Think about the enormousmuazzam moralmanevi authorityyetki of the DalaiDalay LamaLama --
406
1060000
3000
Dalai Lama'nın muazzam moral otoritesi hakkında düşünün-
18:01
and it comesgeliyor from his moralmanevi humilitytevazu.
407
1063000
2000
ve bu onun moral alçakgönüllüğünden gelir.
18:05
So I think the pointpuan -- the pointpuan of my talk,
408
1067000
2000
Böylece bence ana fikir-- konuşmamın ana fikri
18:07
and I think the pointpuan of TEDTED --
409
1069000
3000
ve bence ana fikir---TED' in işaret ettiği nokta
18:10
is that this is a groupgrup that is passionatelytutkuyla engagednişanlı
410
1072000
3000
bu grubun tutkuyla
18:13
in the pursuitkovalama of changingdeğiştirme the worldDünya for the better.
411
1075000
2000
dünyanın daha iyi bir yer olması amacı için çalışan bir grup olduğu
18:15
People here are passionatelytutkuyla engagednişanlı
412
1077000
3000
Buradaki insanlar dünyanın daha iyi bir yer
18:18
in tryingçalışıyor to make the worldDünya a better placeyer.
413
1080000
2000
olmasına çalışma ülküsüne tutkuyla sahipler
18:20
But there is alsoAyrıca a passionatetutkulu commitmenttaahhüt to the truthhakikat.
414
1082000
3000
Fakat aynı zamanda gerçeğe bağlılık konusunda da tutkulu bir birliktelik var.
18:23
And so I think that the answerCevap is to use that passionatetutkulu commitmenttaahhüt
415
1085000
4000
Ve bence cevap gerçeğe tutkuyla bağlı olmaktan çıkarak
18:27
to the truthhakikat to try to turndönüş it into a better futuregelecek for us all.
416
1089000
4000
bunu hepimiz için daha iyi bir gelecek amacına dönüştürmek.
18:31
Thank you.
417
1093000
1000
Teşekkür ederim.
18:32
(ApplauseAlkış)
418
1094000
3000
(Alkışlar)
Translated by Oguz Tanridag
Reviewed by Sancak Gülgen

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Jonathan Haidt - Social psychologist
Jonathan Haidt studies how -- and why -- we evolved to be moral and political creatures.

Why you should listen

By understanding more about our moral psychology and its biases, Jonathan Haidt says we can design better institutions (including companies, universities and democracy itself), and we can learn to be more civil and open-minded toward those who are not on our team.

Haidt is a social psychologist whose research on morality across cultures led to his 2008 TED Talk on the psychological roots of the American culture war, and his 2013 TED Talk on how "common threats can make common ground." In both of those talks he asks, "Can't we all disagree more constructively?" Haidt's 2012 TED Talk explored the intersection of his work on morality with his work on happiness to talk about "hive psychology" -- the ability that humans have to lose themselves in groups pursuing larger projects, almost like bees in a hive. This hivish ability is crucial, he argues, for understanding the origins of morality, politics, and religion. These are ideas that Haidt develops at greater length in his book, The Righteous Mind: Why Good People are Divided by Politics and Religion.

Haidt joined New York University Stern School of Business in July 2011. He is the Thomas Cooley Professor of Ethical Leadership, based in the Business and Society Program. Before coming to Stern, Professor Haidt taught for 16 years at the University of Virginia in the department of psychology.

Haidt's writings appear frequently in the New York Times and The Wall Street Journal. He was named one of the top global thinkers by Foreign Policy magazine and by Prospect magazine. Haidt received a B.A. in Philosophy from Yale University, and an M.A. and Ph.D. in Psychology from the University of Pennsylvania.

More profile about the speaker
Jonathan Haidt | Speaker | TED.com