TEDMED 2009
Dean Kamen: The emotion behind invention
Dean Kamen: Buluşun altında yatan duygu
Filmed:
Readability: 3
598,766 views
Askerlik hizmeti sırasında uzuvlarını kaybetmiş olan askerler, çoğumuz için hayal edilemeyecek gündelik bir mücadele ile karşı karşıya. Dean Kamen TEDMED'deki konuşmasında, derin insanların ve hikayelerin güdülediği ve sayesinde olağanüstü bir protez kol tasarımı ile hayatlarının bir parçasını onlara geri veren çalışmasından bahsediyor.
Dean Kamen - Inventor
Dean Kamen landed in the limelight with the Segway, but he has been innovating since high school, with more than 150 patents under his belt. Recent projects include portable energy and water purification for the developing world, and a prosthetic arm for maimed soldiers. Full bio
Dean Kamen landed in the limelight with the Segway, but he has been innovating since high school, with more than 150 patents under his belt. Recent projects include portable energy and water purification for the developing world, and a prosthetic arm for maimed soldiers. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
It's not about technology,
0
0
2000
Bunun teknoloji ile bir ilgisi yok.
00:17
it's about people and stories.
1
2000
2000
Bu, insanlar ve hikayeler ile ilgili.
00:19
I could show you
2
4000
2000
Sizlere yakın zamanda televizyonda olan
00:21
what recently was on television
3
6000
2000
60 dakikalık bir videoyu
00:23
as a high quality video:
4
8000
2000
yüksek kalitede gösterebilirim,
00:25
60 Minutes, many of you may have seen it.
5
10000
3000
bir çoğunuzun izlemiş olabilirsiniz.
00:28
And it was the now director of the entire piece
6
13000
3000
Ve şimdi o, 39 yıl önce
00:31
of the veteran's administration --
7
16000
3000
Vietnam'da bir kolunu kaybetmiş
00:34
who, himself, had lost an arm 39 years ago
8
19000
3000
yine kendisi bu çılgın cihazlara, çalışmadıkları için
00:37
in Vietnam --
9
22000
3000
inatçı bir şekilde karşı çıkan
00:40
who was adamantly opposed to these crazy devices
10
25000
2000
bir gazinin, tecrubeli bir askerin katılımıyla olan
00:42
that don't work.
11
27000
3000
bütün parçanın yöneticisi.
00:45
And it turns out that with 60 Minutes cameras rolling in the background,
12
30000
3000
Ve şöyle sonuçlanıyor arka planda çalışan kameralarla birlikte
00:48
after he pretty much made his position clear on this --
13
33000
3000
bu konu üzerinde durumunu açık bir şekilde ortaya koyduktan sonra
00:51
he had his hook and he had his --
14
36000
3000
çengeli takıyor ve
00:54
he wore this arm for less than two hours
15
39000
3000
bu kolu 2 saatten az bir süre giyiyor
00:57
and was able to pour himself a drink and got quite emotional over the fact
16
42000
3000
ve kendisine bir bardağa içecek koyabiliyor ve
01:00
that, quote -- his quote --
17
45000
3000
şu kendi alıntısı üzerine oldukça duygusallaşıyor.
01:03
it's the first time he's felt like he's had an arm in 39 years.
18
48000
4000
39 yılın ardından ilk defa bir kolunun olduğunu hissetmiş.
01:07
But that would sort of be jumping to the middle of the story,
19
52000
3000
Fakat bu hikayenin ortasından dalmak gibi olacak.
01:10
and I'm not going to show you that polished video.
20
55000
2000
Ve sizlere bu allanıp pullanmış videoyu göstermeyeceğim.
01:12
I'm going to, instead, in a minute or two,
21
57000
2000
Bunun yerine, bir kaç dakika içerisinde
01:14
show you an early, crude video
22
59000
3000
daha eski, kabataslak bir video göstereceğim
01:17
because I think it's
23
62000
2000
çünkü inanıyorum ki bu
01:19
a better way to tell a story.
24
64000
4000
bir hikayeyi anlatmanın daha iyi bir yolu.
01:23
A few years ago I was visited by
25
68000
2000
Bir kaç yıl önce, işletmelerin ve üniversitelerin finanse etme riskini
01:25
the guy that runs DARPA,
26
70000
2000
muhtemelen almayacağı ileri düzey teknolojilere ödenek sağlayan insanların oluşturduğu
01:27
the people that fund all the advanced technologies
27
72000
3000
"ABD Savunma Bakanlığı İleri Araştırma Projeleri Ajansı"nı
01:30
that businesses and universities probably wouldn't take the risk of doing.
28
75000
7000
yöneten bir kişi tarafından ziyaret edildim.
01:37
They have a particular interest in ones that will help our soldiers.
29
82000
4000
Özellikle askerlerimize yardımcı olacak teknolojilere özel bir ilgileri var.
01:41
I get this sort of unrequested -- by me anyway -- visit,
30
86000
5000
Beklenmedik bir ziyaretti, en azından benim açımdan.
01:46
and sitting in my conference room is a very senior surgeon
31
91000
3000
Ve konferans salonumda oturan kişi,
01:49
from the military
32
94000
2000
DARPA'nın yöneticisi ve
01:51
and the guy that runs DARPA.
33
96000
4000
askeriyeye mensup kıdemli bir cerrahtı.
01:55
They proceed to tell me a story which comes down
34
100000
3000
Bana esasi su olan soyle bir hikaye anlatarak basladilar,
01:58
to basically the following. We have used such advanced technologies
35
103000
3000
biz simdi cok ileri teknolojileri kullanmaktayiz ve
02:01
now and made them available
36
106000
3000
askerleri koydugumuz en uzak yerlerde,
02:04
in the most remote places that we put soldiers:
37
109000
3000
Afganistan Irak tepelerinde,
02:07
hills of Afghanistan, Iraq ...
38
112000
4000
onlarak imkanlar yarattik.
02:11
They were quite proud of the fact that
39
116000
2000
Su gercekle cok iftihar ediyorlardi, bilirsiniz
02:13
you know, before the dust clears,
40
118000
3000
toz kalkmadan once
02:16
if some soldier has been hurt
41
121000
2000
yaralanmis olan bir askeri
02:18
they will have collected him or her, they will have brought him back,
42
123000
3000
alacak ve geri getireceklerdir
02:21
they will be getting world-class triage emergency care
43
126000
3000
Onlar dunya standartlarinda acil durum tedavi hizmetini sunuyor olacaklar
02:24
faster than you and I would be getting it if we were hurt
44
129000
4000
Amerika'nin en buyuk kentlerin birinde trafik kazasinda yaralandigimizda
02:28
in a car accident in a major city in the United States.
45
133000
4000
oraya varmada daha hizli olacaklar.
02:32
That's the good news.
46
137000
2000
Bu iyi haber.
02:34
The bad news is if they've collected this person
47
139000
3000
Kötü haber ise, eğer bu kişiyi aldiklarinda
02:37
and he or she is missing an arm or leg,
48
142000
3000
bir kolu ya da bacağı, yüzünün bir parçası, eksikse
02:40
part of the face, it's probably not coming back.
49
145000
4000
muhtemelen geri gelmeyecekti.
02:44
So, they started giving me the statistics on how many of these kids had lost an arm.
50
149000
4000
Ve bana kaç tane çocuğun kolunu kaybettiği ile ilgili istatistikleri vermeye başladılar.
02:48
And then the surgeon pointed out, with a lot of anger,
51
153000
3000
Ve sonra cerrah sinirli bir sekilde su noktaya degindi
02:51
he said, "Why is it? At the end of the Civil War,
52
156000
4000
dedi ki
02:55
they were shooting each other with muskets. If somebody lost an arm,
53
160000
2000
Birbirlerine misket tüfekleri ile ateş ediyorlardı, biri kolunu
02:57
we gave them a wooden stick with a hook on it.
54
162000
5000
kaybettiğinde ona kancası olan tahta bir sopa veriyorduk.
03:02
Now we've got F18s and F22s,
55
167000
3000
Şimdi ise F18'lerimiz ve F22'lerimiz var
03:05
and if somebody loses an arm,
56
170000
2000
ve biri kolunu kaybettiğinde
03:07
we give them a plastic stick with a hook on it."
57
172000
3000
ona kancası olan plastik bir sopa veriyoruz."
03:10
And they basically said, "This is unacceptable,"
58
175000
4000
Ve bunun temelde kabul edilemez olduğunu söylediler.
03:14
and then the punchline: "So, Dean,
59
179000
2000
Ve en can alıcı nokta "Yani, Dean
03:16
we're here because you make medical stuff.
60
181000
2000
buradayız çünkü tıbbi şeyler yapiyorsun.
03:18
You're going to give us an arm."
61
183000
3000
Bize bir kol vereceksin."
03:21
And I was waiting for the 500 pages of bureaucracy,
62
186000
3000
500 sayfalik burokrasi kagit işi,
03:24
paperwork and DODs.
63
189000
3000
ve savunma bakanligini bekliyordum.
03:27
No, the guy says,
64
192000
3000
Fakat bana "Hayır," dediler
03:30
"We're going to bring a guy into this conference room,
65
195000
4000
"bu konferans salonuna birini getireceğiz ve
03:34
and wearing the arm you're going to give us,
66
199000
3000
senin bize vereceğin kolu takmış bir şekilde
03:37
he or she is going to pick up a raisin or a grape
67
202000
2000
bu masanın üzerinden
03:39
off this table.
68
204000
2000
bir üzüm ya da kuru üzüm alacak.
03:41
If it's the grape, they won't break it."
69
206000
3000
Eğer üzümse, üzümü parçalamayacak."
03:44
Great he needs efferent, afferent, haptic response sensors.
70
209000
3000
Bu durumda temas algı tepki sensörlerine ihtiyacı var.
03:47
"If it's the raisin, they won't drop it."
71
212000
3000
"Eğer kuru üzümse, düşürmeyecek."
03:50
So he wants fine motor control: flex at the wrist,
72
215000
5000
Yani hassas motor kontrolü, bilekte esneklik
03:55
flex at the elbow, abduct and flex at the shoulder.
73
220000
4000
dirsekte esneklik, omuzda abdüksiyon ve esneklik istiyor."
03:59
Either way they were going to eat it.
74
224000
2000
Her iki şekilde de onu yiyecekler.
04:01
"Oh, by the way Dean. It's going to fit on a 50th percentile female frame --
75
226000
4000
Oooh, bu arada Dean, 50 yuzdelikte bir kadin yapisina uyacak,
04:05
namely 32 inches from the long finger --
76
230000
3000
yani orta parmaktan 32 inch daha uzun ve
04:08
and weigh less than nine pounds."
77
233000
3000
3 kg dan daha hafif olacak.
04:11
50th percentile female frame.
78
236000
3000
50 yüzdelikte kadın yapısı.
04:14
"And it's going to be completely self contained including all its power."
79
239000
4000
Ve tamamiyle tüm gücü de dahil kendi kendine yetecek
04:18
So, they finished that. And I, as you can tell,
80
243000
2000
Böylece, bitirdiler. Ve ben, söyleyebileceğiniz gibi
04:20
am a bashful guy.
81
245000
2000
çekingen bir adamım.
04:22
I told them they're nuts.
82
247000
2000
Onlara kaçık olduklarını söyledim.
04:24
(Laughter)
83
249000
2000
(Kahkahalar)
04:26
They've been watching too much "Terminator."
84
251000
2000
Terminatör'ü çok izlemişler.
04:28
(Laughter)
85
253000
2000
(Kahkahalar)
04:30
Then, the surgeon says to me,
86
255000
3000
Ve cerrah bana dedi ki
04:33
"Dean, you need to know
87
258000
3000
"Dean, bilmelisin ki bu çocukların
04:36
more than two dozen of these kids have come back
88
261000
3000
iki düzinesinden çoğu
04:39
bilateral."
89
264000
2000
bilateral olarak döndüler."
04:41
Now, I cannot imagine --
90
266000
2000
Şahsen ben hayal edemiyorum,
04:43
I'm sorry, you may have a better
91
268000
4000
eğer benden daha iyi bir hayalgücünüz
04:47
imagination than I do --
92
272000
2000
varsa özür dilerim.
04:49
I can't imagine losing my arm,
93
274000
3000
Kolumu kaybettiğimi hayal edemiyorum,
04:52
and typically at 22 years old.
94
277000
3000
hele ki 22 yaşımda.
04:55
But compared to that, losing two?
95
280000
3000
Fakat ikisin birden kaybetmeyle kıyaslandığında,
04:58
Seems like that would be an inconvenience.
96
283000
4000
sadece bir rahatsızlıkmış gibi.
05:02
Anyway, I went home that night. I thought about it.
97
287000
3000
Her neyse, o gece eve gittim ve bunu düşündüm.
05:05
I literally could not sleep
98
290000
2000
Omuzların olmadan yatakta nasıl
05:07
thinking about, "I wonder how you'd roll over
99
292000
2000
dönebilirsin diye düşünmekten
05:09
with no shoulders."
100
294000
4000
gerçekten uyuyamadım.
05:13
So, I decided we've got to do this.
101
298000
3000
Ve karar verdim, bunu yapmalıydık.
05:16
And trust me, I've got a day job, I've got a lot of day jobs.
102
301000
2000
İnanın bana, bir işim var, bir çok işim var.
05:18
Most of my day job keeps me busy
103
303000
3000
İşlerimin çoğu beni First, Water ve Power gibi
05:21
funding my fantasies like FIRST and water and power ....
104
306000
2000
fantazilerime fon sağlamakla meşgul ediyor.
05:23
And I've got a lot of day jobs.
105
308000
3000
Ve bir çok işim var.
05:26
But I figured I gotta do this.
106
311000
4000
Ama "Bunu yapmalıyım." dedim
05:30
Did a little investigation,
107
315000
2000
Biraz araştırma yaptım,
05:32
went down to Washington, told them
108
317000
3000
Washington'a gidip onlara hala kaçık olduklarını
05:35
I still think they're nuts but we're going to do it.
109
320000
5000
düşündüğümü ama bunu yine de yapacağımızı söyledim.
05:40
And I told them I'd build them an arm.
110
325000
2000
Ve onlara bir kol yaratacağımı söyledim.
05:42
I told them it would probably take five years to get through the FDA,
111
327000
3000
FDA'dan geçmesinin muhtemelen 5 yıl,
05:45
and probably 10 years to be reasonably functional.
112
330000
3000
epey işlevsel bir hale gelmesinin de muhtemelen 10 yıl alacağını söyledim.
05:48
Look what it takes to make things like iPods.
113
333000
4000
iPod gibi şeyleri yapmak ne kadar sürüyor bakın.
05:52
"Great," he said, "You got two years."
114
337000
3000
"Harika" dedi, "iki yılın var."
05:55
(Laughter)
115
340000
1000
(Kahkahalar)
05:56
I said, "I'll tell you what. I'll build you an arm
116
341000
2000
Dedim ki, "Bakın size ne söyleyeceğim, bir sene içinde
05:58
that's under nine pounds
117
343000
2000
bir kol üreteceğim, 4 kilogramın altında olacak,
06:00
that has all that capability in one year.
118
345000
2000
her şeye kabiliyeti olacak.
06:02
It will take the other nine to make it functional and useful."
119
347000
4000
Onu işlevsel ve kullanışlı hale getirebilmek için ise bir 9 yıl daha gerekecek."
06:06
We sort of agreed to disagree.
120
351000
2000
Çeliştiğimiz konusunda anlaştık.
06:08
I went back and I started putting a team together,
121
353000
2000
Geri döndüm ve bunu yapmaya isteği olan
06:10
the best guys I could find with a passion to do this.
122
355000
3000
bulabildiğim en iyi kişiler bir takım oluşturmaya başladım.
06:13
At the end of exactly one year
123
358000
3000
Tam olarak 1 yılın sonunda
06:16
we had a device with 14 degrees of freedom,
124
361000
2000
14 serbestlik derecesine sahip,
06:18
all the sensors, all the microprocessors,
125
363000
3000
bütün sensörleri, mikroişlemcileri içinde olan
06:21
all the stuff inside.
126
366000
2000
bir alete sahiptik.
06:23
I could show you it with a cosmesis on it
127
368000
2000
Sizlere ürkütücü derecede gerçekçi olan
06:25
that's so real it's eerie, but then you wouldn't see
128
370000
2000
yapay estetikli halini gösterirdim fakat
06:27
all this cool stuff.
129
372000
3000
o zaman tüm harikalığını göremezsiniz.
06:30
I then thought it would be years
130
375000
2000
Sonra düşündüm biz bunu gerçekten kullanışlı yapmadan önce
06:32
before we'd be able to make it really, really useful.
131
377000
5000
yıllar geçecek.
06:37
It turned out, as I think you could see
132
382000
2000
Sizin de farkedebiliceğinizi düşünüyorum
06:39
in Aimee's capabilities and attitudes,
133
384000
4000
Aimee'nin kabiliyetlerleri ve hareketlerinde
06:43
people with a desire to do something
134
388000
3000
birşey yapmaya istekli insanlar
06:46
are quite remarkable and nature is quite adaptable.
135
391000
4000
oldukca harikulade ve dogası oldukça uyumlu.
06:50
Anyway, with less than 10 hours of use,
136
395000
4000
Herneyse, 10 saatten az bir kullanımla
06:54
two guys -- one that's bilateral.
137
399000
4000
2 adam, biri bilateral,
06:58
He's literally, he's got no shoulder on one side,
138
403000
3000
bir tarafında omzu yok.
07:01
and he's high trans-humeral on the other.
139
406000
2000
ve diğer tarafında ise trans-humeral.
07:03
And that's Chuck and Randy together,
140
408000
5000
ve Chuck ve Randy birlikteler,
07:08
after 10 hours -- were playing in our office.
141
413000
3000
10 saat sonra ofiste oynuyorlar.
07:11
And we took some pretty cruddy home movies.
142
416000
4000
Ve birkaç kalıtesiz ev videosu kaydettik.
07:15
At the end of the one I'm going to show, it's only about a minute
143
420000
2000
Size göstermek istediğim o videoların bir tanesinin sonunda,
07:17
and a couple of seconds long,
144
422000
5000
bir dakika birkaç saniye sürüyor,
07:22
Chuck does something that to this day I'm jealous of,
145
427000
3000
Chuck bugün öyle şeyler yapıyor ki ben kıskanıyorum
07:25
I can't do it.
146
430000
2000
ben yapamıyorum ki
07:27
He picks up a spoon, picks it up,
147
432000
2000
O bir kaşık alıyor, kaldırıyor,
07:29
scoops out some Shredded Wheat and milk,
148
434000
4000
un ve süt koyuyor
07:33
holds the spoon level
149
438000
2000
kaşığı yatay tutuyor,
07:35
as he translates it, moving all these joints simultaneously,
150
440000
3000
ve öteledikçe bütün bağlantılar aynı anda hareket ediyor,
07:38
to his mouth, and he doesn't drop any milk.
151
443000
3000
ağzına götürüyor, ve hiç süt dökmüyor
07:41
(Laughter)
152
446000
1000
(Kahkahalar)
07:42
I cannot do that.
153
447000
2000
Ben bunu yapamam.
07:44
(Laughter)
154
449000
2000
(Kahkahalar)
07:46
His wife was standing behind me.
155
451000
2000
Eşi arkamda duruyordu.
07:48
She's standing behind me at the time
156
453000
2000
O an arkamda oturuyordu ve
07:50
and she says, "Dean,
157
455000
3000
şöyle diyor, " Dean,
07:53
Chuck hasn't fed himself in 19 years.
158
458000
4000
Chuck 19 yıldır tek başına yemek yiyemiyordu.
07:57
So, you've got a choice:
159
462000
2000
Bu yüzden senin bir karar vermen lazım.
07:59
We keep the arm, or you keep Chuck."
160
464000
2000
Ya biz kolu koruruz ya da sen Chuck'ı.
08:01
(Laughter) (Applause)
161
466000
3000
(Kahkahalar)
08:04
So, can we see that?
162
469000
4000
Peki, görebiliyor muyuz?
08:14
This is Chuck showing simultaneous control
163
479000
2000
Bu, Chuck'ın bütün eklemlerini aynı anda
08:16
of all the joints.
164
481000
2000
contol ettiğini gösteriyor.
08:18
He's punching our controls guy. The guy behind him
165
483000
2000
Kontrol adamımızı yumrukluyor.
08:20
is our engineer/surgeon,
166
485000
2000
Arkasındaki adam bizim mühendis cerrahımız.
08:22
which is a convenient guy to have around.
167
487000
4000
Etrafta olması gereken biri.
08:26
There's Randy, these guys are passing a rubber
168
491000
3000
Bu Randy.
08:29
little puck between them.
169
494000
3000
Bu adamlar küçük bir lastik topu aralarından geçiriyorlar.
08:32
And just as in the spirit of FIRST,
170
497000
3000
Ve sanki ilk o anki ruh gibi
08:35
gracious professionalism, they are quite proud of this,
171
500000
2000
profesyonelliğin merhameti, bundan oldukça iftihar ediyorlar ki,
08:37
so they decide to share a drink.
172
502000
3000
bir şeyler içmeye karar veriyor.
08:40
This is a non-trivial thing to do, by the way.
173
505000
3000
Bu arada, bu gerçekten yapılacak basit bir şey değil.
08:43
Imagine doing that with a wooden stick and a hook on the end of it,
174
508000
3000
Düşünün ki tahta ve ucunda bir kancası olan bir sopayla yapılıyordu.
08:46
doing either of those.
175
511000
2000
ya da her ikisiyle.
08:48
Now Chuck is doing something quite extraordinary,
176
513000
3000
Şimdi Chuck oldukça sıradışı bir şey yapıyor,
08:51
at least for my limited physical skill.
177
516000
5000
en azından benim kısıtlı yeteklerime göre öyle.
08:56
And now he's going to do what DARPA asked me for.
178
521000
3000
Ve şimdi o DARPA'nın tam olarak istediği şeyi yapacak.
08:59
He's going to pick up a grape -- he didn't drop it,
179
524000
2000
Bir üzüm alacak,
09:01
he didn't break it --
180
526000
3000
ve onu düsürmedi, parçalamadı.
09:04
and he's going to eat it.
181
529000
3000
Ve onu yiyecek.
09:07
So, that's where we were
182
532000
2000
Evet, 15 ayın sonunda
09:09
at the end of about 15 months.
183
534000
2000
geldiğimiz nokta.
09:11
(Applause)
184
536000
12000
(Alkışlar)
09:23
But, as I've learned from Richard,
185
548000
3000
Fakat, Richard'dan öğrendiğime göre
09:26
the technology, the processors, the sensors, the motors,
186
551000
5000
teknoloji, işlemciler, sensörler, motorlar,
09:31
is not the story.
187
556000
4000
kıssalar bunlar değil.
09:35
I hadn't dealt with this kind of problem
188
560000
3000
Ben bu tür bir problemle uğrasmamıştım.
09:38
or frankly, this whole segment
189
563000
3000
ya da dürüstçesi,
09:41
of the medical world.
190
566000
2000
tıp dünyasının hiçbir dalıyla.
09:43
I'll give you some astounding things that have happened
191
568000
3000
Size, bu işe başladığımızda meydana gelen
09:46
as we started this.
192
571000
3000
şaşırtıcı bir şey vereceğim.
09:49
After we were pretty much convinced we had a good design,
193
574000
4000
İyi bir tasarıma sahip olduğumuz hakkında kendimizi oldukca ikna ettikten sonra,
09:53
and we'd have to make all the standard engineering trade-offs you always make --
194
578000
3000
ve sizin herzaman yaptığınız standart mühendislik değiş tokuşlarını yapmak zorundayız,
09:56
you can always get three out of four of anything you want;
195
581000
3000
siz istediğiniz herhangi 4 şeyin 3ünü herzaman elde edebilirsiniz,
09:59
the weight, the size, the cost, the functionality --
196
584000
3000
ağırlık, boyut, maaliyet, fonksiyon,
10:02
I put a bunch of guys in my plane
197
587000
2000
Ben uçağıma bir gurup adamı aldım.
10:04
and I said, "We're flying down to Walter Reed, and we're going talk to these kids,
198
589000
3000
ve dedim ki biz Walter Reed e gidiyoruz, ve bu çocuklarla konuşacağız.
10:07
because frankly it doesn't matter whether we like this arm.
199
592000
2000
Çünkü dürüstçe bu kolu sevip sevmediğimiz önemli değil.
10:09
It doesn't matter whether the
200
594000
2000
Savunma Bakanlığı'nın
10:11
Department of Defense likes this arm."
201
596000
2000
önemi yok.
10:13
When I told them that they weren't entirely enthusiastic,
202
598000
3000
Onlara bunu söylediğimde büsbütün hevesli değillerdi.
10:16
but I told them, "It really doesn't matter what their opinion is.
203
601000
3000
Fakat onlara dedim ki onların fikirlerinin ne olduğunun önemi yok.
10:19
There is only one opinion that matters,
204
604000
2000
önemi olan tek bir fikir var, o da
10:21
the kids that are either going to use it or not."
205
606000
4000
bu çocukların bunu kullanacak olup olmadıkları.
10:25
I told a bunch of my engineers, "Look we're going to walk into Walter Reed,
206
610000
3000
Bir gurup mühendisime dedim ki " Bakın, biz Walter Reed'in içerisine gireceğiz,
10:28
and you're going to see people, lots of them,
207
613000
4000
ve siz o insanları göreceksiniz,
10:32
missing major body parts.
208
617000
2000
bir çoğunun vücudunun önemli uzuvlarını kaybetmişler.
10:34
They're probably going to be angry, depressed, frustrated.
209
619000
5000
mühtemelen sinirli olacaklar, karamsar, hayal kırıklığına uğramış.
10:39
We're probably going to have to give them support, encouragement.
210
624000
3000
Biz onlara destek vereceğiz, cesaret vereceğiz,
10:42
But we've got to extract from them
211
627000
3000
fakat biz onlardan yeterli bilgileri almamız gerekiyor
10:45
enough information to make sure we're doing the right thing."
212
630000
5000
doğru şeyi yapıyor olduğumuzdan emin olmak için.
10:50
We walked into Walter Reed and I could not have been more wrong.
213
635000
5000
Walter Reed'e girdik, ve ben daha fazla yanılmış olamazdım.
10:55
We did see a bunch of people,
214
640000
2000
Bir gurup insan gördük,
10:57
a lot of them missing a lot of body parts,
215
642000
4000
bir çoğu, bir çok uzvunu kaybetmiş,
11:01
and parts they had left were burned;
216
646000
2000
kalan uzuvları yanık,
11:03
half a face gone, an ear burned off.
217
648000
4000
yüzünün yarısı gitmiş, bir kulağı yanıp gitmiş.
11:10
They were sitting at a table. They were brought together for us.
218
655000
2000
Onlar biz masada oturuyorlardu, bizim için getirilmişlerdi.
11:12
And we started asking them all questions.
219
657000
2000
Ve biz onlara bütün soruları sormaya başladık.
11:14
"Look," I'd say to them, "We're not quite as good as nature yet.
220
659000
3000
Onlara söylemek istedim. " Bakın, biz henüz tabiat kadar iyi değiliz,
11:17
I could give you fine motor control,
221
662000
3000
ben sana gayet iyi motor kontrolü verebilirim,
11:20
or I could let you curl 40 pounds;
222
665000
2000
ya da 10 kg ı kavramana imkan tanıyabilirim.
11:22
I probably can't do both.
223
667000
2000
Muhtemelen ikisine birlikte değil.
11:24
I can give you fast control
224
669000
2000
Ben sana bu dişlilerde küçük kısılma oranlarıyla
11:26
with low reduction ratios in these gears,
225
671000
2000
hızlı control yeteneği verebilirim.
11:28
or I can give you power;
226
673000
2000
ya da sana güç verebilirim.
11:30
I can't give you both.
227
675000
2000
İkisini birden veremem.
11:32
And we were trying to get them to all help us
228
677000
3000
Ve bütün hepsinin ne istediklerinin anlamada
11:35
know what to give them.
229
680000
3000
bize yardımcı olmalarına çalıştık
11:38
Not only were they enthusiastic, they kept thinking
230
683000
2000
Sadece heyecanlı değillerdi,
11:40
they're there to help us.
231
685000
2000
bize yardımcı olmak için orada olduklarını düşünüyorlardı
11:42
"Well, would it help if I ..."
232
687000
2000
Peki, yardım eder miydi eğer ben--?
11:44
"Guys, and woman,
233
689000
3000
Adamlar ve bayan,
11:47
you've given enough.
234
692000
2000
yeteri kadar verdiniz.
11:49
We're here to help you. We need data. We need to know
235
694000
2000
Biz size yardım etmek için buradayız. Veriye ihtiyacımız var.
11:51
what you need."
236
696000
3000
Sizin neye ihtiyacınız olduğunu bilmemiz gerekiyor.
11:54
After a half an hour, maybe, there was one guy at the far end of the table
237
699000
3000
Bi yarım saat sonra, belki, masanın en sonunda bir adam vardı.
11:57
who wasn't saying much.
238
702000
2000
çok fazla bir şey soylemeyen bir adam vardı.
11:59
You could see he was missing an arm.
239
704000
2000
Bir kolunun eksik olduğunu görebilirsiniz.
12:01
He was leaning on his other arm.
240
706000
3000
Öteki kolunun üzerine yaslanıyordu,
12:04
I called down to the end, "Hey, you haven't said much.
241
709000
2000
Ben masanın sonuna doğru seslendim, " Hey, sen pek birşey söylemedin,
12:06
If we needed this or this, what would you want?"
242
711000
3000
Eğer buna bizim ihtiyacımız olsaydı, sen ne yapardın?
12:09
And he said, "You know,
243
714000
2000
Ve dedi ki o, " biliyosunuz
12:13
I'm the lucky guy at this table.
244
718000
2000
ben bu masadaki en şanslı kişiyim.
12:15
I lost my right arm,
245
720000
2000
Sağ kolumu kaybettim,
12:17
but I'm a lefty."
246
722000
2000
fakat ben solağım.
12:19
(Laughter)
247
724000
1000
(Gülüşmeler)
12:20
So, he wouldn't say much.
248
725000
2000
Bu yüzden pek bir şey söylemeyecekti.
12:22
He had a great spirit, like all the rest of them had great spirits.
249
727000
4000
Asil bir ruhu vardı, bütün hepsi asil bir ruha sahiptiler.
12:26
And he made a few comments.
250
731000
2000
Ve bir iki yorum yaptı.
12:28
And then the meeting ended. We said goodbye to all these guys.
251
733000
3000
Ve görüşme sonlandı. Bütün bu kişilere hoşcakalın dedik.
12:31
And that guy pushed himself back from the table ...
252
736000
3000
Ve o adam masadan kendini geriye çekti.
12:34
he has no legs.
253
739000
2000
Ayakları yok.
12:40
So, we left.
254
745000
3000
Sonunda, bir ayrıldık.
12:43
And I was thinking,
255
748000
3000
Ve ben düşündüm de
12:46
"We didn't give them support and encouragement;
256
751000
3000
onlara destek ve cesaret vermedik,
12:49
they gave it to us.
257
754000
3000
Onlar bize bunları verdi.
12:52
They're not finished giving yet."
258
757000
3000
Hala cesaret ve destek vermeyi kesmis değiller.
12:55
It was astounding.
259
760000
3000
Müthişti.
12:58
So, we went back.
260
763000
2000
Bu şekilde, geri döndük.
13:00
And I started working harder, faster.
261
765000
3000
Ve ben daha sıkı ve daha hızlı çalıştım.
13:06
Then we went out to Brooke Army Medical Center.
262
771000
4000
Sonra biz Brooke Askeri Tıp Merkezi'ne gittik.
13:10
And we saw lots of these kids, lots of them.
263
775000
4000
Ve bu çocuklardan bir çoğunu gördük, bir çoğunu.
13:14
And it was astounding
264
779000
2000
Müthişti.
13:16
how positive they are.
265
781000
4000
Ne kadar pozitiftiler.
13:20
So, we went back,
266
785000
3000
Bu şekilde geri döndük.
13:23
and we've been working harder yet.
267
788000
2000
ve artık daha sıkı çalışmaktayız.
13:25
We're in clinical trials,
268
790000
2000
Biz klinik deneylerdeyiz.
13:27
we've got five of them on people.
269
792000
2000
5 tanesi insanlar üzerinde.
13:29
We're screaming along.
270
794000
2000
Bu süre boyunca haykırıyoruz.
13:31
And I get a call and we go back
271
796000
3000
Bir telefon ediliyorum ve
13:34
to Washington.
272
799000
3000
Washington'a geri gidiyoruz
13:37
We go back to Walter Reed,
273
802000
2000
Walter Reed'e geri dönüyoruz.
13:39
and a kid, literally,
274
804000
3000
Ve bir çocuk, tam tamına
13:42
20 some-odd days before that
275
807000
3000
ondan 20 gün önce
13:45
was blown up.
276
810000
4000
patlamanın ortasında kalmış.
13:49
And they shipped him to Germany
277
814000
2000
Ve onu Almanya'ya göndermişler..
13:51
and 24 hours later they shipped him from Germany
278
816000
3000
ve 24 saat sonra onu Almanya'dan
13:54
to Walter Reed.
279
819000
4000
Walter Reed'e göndermişler.
13:58
And he was there,
280
823000
2000
Ve oradaydı.
14:00
and they said we needed to come.
281
825000
2000
Gelmemiz gerektiğini söylediler.
14:02
And I went down
282
827000
2000
Aşağıya gittim
14:04
and they rolled him into a room.
283
829000
4000
ve onu bir odaya getirdiler.
14:08
He's got no legs.
284
833000
2000
Bacakları yok.
14:10
He's got no arms.
285
835000
2000
Kolları yok.
14:12
He's got a small residual limb on one side.
286
837000
3000
Bir tarafında küçük bir bacak kalıntısı vardı.
14:15
Half of his face is gone,
287
840000
3000
Yüzünün yarısı gitmiş
14:18
but they said his vision is coming back.
288
843000
3000
fakat görüşünün geri geleceğini söylediler.
14:21
He had one good eye.
289
846000
3000
Tek gözü iyiydi.
14:24
His name is Brandon Marrocco.
290
849000
3000
Adı Brandon Morroco.
14:27
And he said,
291
852000
3000
Ve dedi ki
14:30
"I need your arms,
292
855000
2000
"Kollarına ihtiyacım var
14:32
but I need two of them."
293
857000
3000
ama ikisine birden."
14:35
"You'll get them."
294
860000
2000
Onları alacaksın.
14:37
This kid was from Staten Island.
295
862000
3000
Bu çocuk Staten Adaları'ndandı.
14:40
And he said, "I had a truck,
296
865000
2000
Ve dedi ki, "Oraya gitmeden önce
14:42
before I went over there,
297
867000
2000
vitesli bir
14:44
and it had a stick.
298
869000
3000
kamyonum vardı.
14:47
You think I'll be able to drive it?"
299
872000
2000
Sence onu yeniden kullanabilecek miyim?"
14:49
"Sure."
300
874000
2000
Tabi ki.
14:51
And I turned around and went, "How are we going to do this?"
301
876000
2000
Döndüm ve dedim ki, "Bunun nasıl yapacağız?"
14:53
(Laughter)
302
878000
1000
(Kahkahalar)
14:54
Anyway, he was just like all the rest of them.
303
879000
4000
Neyse, o da tıpkı geriye kalanlar gibiydi.
14:58
He doesn't really want a lot.
304
883000
2000
Çok bir şey istemiyor.
15:00
He wants to help. He told me that
305
885000
2000
Yardım etmek istiyor. Bana arkadaşlarına
15:02
he wanted to go back
306
887000
2000
yardım etmek için
15:04
to help his buddies.
307
889000
3000
geri gitmek istediğini söyledi.
15:09
So, I was on my way out here.
308
894000
3000
Ve oraya doğru gidiyordum.
15:12
I was asked to stop at Texas.
309
897000
4000
Texas'ta durmam istenmişti.
15:16
There were 3,500 people,
310
901000
2000
3500 insan vardı.
15:18
the Veteran's Administration,
311
903000
2000
Eski Muharipler Birliği, ABD
15:20
U.S. ... just 3,500 at this huge event
312
905000
3000
Tam 3500, bu büyük olayda
15:23
to help the families
313
908000
3000
bütük çocukların ailelerine
15:26
of all the kids --
314
911000
4000
yardım etmek için,
15:30
some that have died, some that are
315
915000
2000
bazıları ölmüş,
15:32
like Brandon --
316
917000
2000
bazılarınınki Brandon gibi.
15:34
and they wanted me to speak.
317
919000
2000
Ve konuşmamı istediler.
15:36
I said, "What am I going to say?
318
921000
2000
Dedim ki, "Ne söyleyeceğim?
15:38
This is not a happy thing. Look, if this happens to you,
319
923000
2000
Bu pek sevinçli bir şey değil. Bakın, eğer bu size olursa
15:40
I can give you ... This stuff is
320
925000
2000
ben verebilirim. Bu şey
15:42
still not as good at the original equipment."
321
927000
3000
hala orjinal ekipmanında iyi değil.
15:47
"You need to come."
322
932000
2000
"Gelmelisin."
15:49
So, I went.
323
934000
2000
Böylelikle, gittim.
15:51
And, as I think you get the point,
324
936000
3000
Ve, mesajı aldığınızı düşünüyorum,
15:54
there were a lot people there recovering.
325
939000
3000
orada birçok insan eski haline dönüyordu.
15:57
Some further along than others.
326
942000
3000
Bazıları diğerlerinde daha ilerisine.
16:00
But universally, these people that had been through this
327
945000
3000
Fakat evrensel olarak, buralarda bulunmuş bu insanların
16:03
had astounding attitudes,
328
948000
3000
müthiş yetenekleri var.
16:06
and just the fact that people care
329
951000
5000
Ve sadece şu gerçek ki insanların ilgisi
16:11
makes a huge difference to them.
330
956000
3000
onlara devasa fark yapıyor.
16:14
I'll shut up, except one message
331
959000
4000
Çenemi kapacağım, bir mesaj ya da
16:21
or concern I have.
332
966000
2000
bir meselemden sonra
16:23
I don't think anybody does it intentionally,
333
968000
4000
Ben hiç kimsenin bunu kasıtlı olarak yaptığını düşünmüyorum,
16:27
but there were people there literally talking about,
334
972000
2000
fakat bazı insanlar var, tam olarak diyolar,
16:29
"Well, how much will they get?"
335
974000
3000
"Pekii , ne kadar alacaklar?"
16:34
You know, this country is involved as we've all heard,
336
979000
2000
Biliyorsunuz, bu ülke hep duyduğumuz gibi
16:36
in this great healthcare debate.
337
981000
4000
bu büyük sağlık hizmeti tartışmasının içerisinde.
16:40
"Who is entitled to what?
338
985000
3000
Kim ne hakkına sahip?
16:43
Who is entitled to how much?
339
988000
2000
Kim ne kadar bu hakka sahip?
16:45
Who is going to pay for it?"
340
990000
4000
Bunun bedelini kim ödeyecek?
16:49
Those are tough questions.
341
994000
2000
Bunlar haşin sorular.
16:51
I don't have an answer to that. Not everybody
342
996000
2000
Buna verebileceğim bir cevabım yok. Hiç kimse herşeye hakkı olamaz
16:53
can be entitled to everything simply because you were born here.
343
998000
3000
basitce çünkü biz burada doğduk.
16:56
It's not possible. It would be nice
344
1001000
2000
Mümkün değil. Hoş olurdu.
16:58
but let's be realistic.
345
1003000
2000
Fakat gerçekçi olalım.
17:00
They were tough questions. There's polarized groups down there.
346
1005000
2000
Zor sorular bunlar. Orada kutuplaşmış insanlar var.
17:02
I don't know the answers.
347
1007000
3000
Cevabı bilmiyorum.
17:05
There are other questions that are tough.
348
1010000
2000
Zor olan başka sorular da var.
17:07
"Should we be there?
349
1012000
2000
Biz orada mı olmalıyız.
17:09
How do we get out?
350
1014000
2000
Nasıl kurtulabiliriz?
17:11
What do we need to do?" There's very polarized
351
1016000
2000
Ne yapmamız gerekiyor.
17:13
answers to that question too,
352
1018000
1000
Bu sorulara çok kutuplaşmış cevaplar da var.
17:14
and I don't have any answers to that.
353
1019000
4000
Buna da bir cevabım yok.
17:18
Those are political questions, economic questions,
354
1023000
2000
Onlar politik sorular, ekonomik sorular.
17:20
strategic questions.
355
1025000
4000
stratejik sorular.
17:24
I don't have the answer. But let me give you a simple
356
1029000
3000
Bende cevap yok. Fakat size şöyle basit bir mesele ya da
17:27
concern or maybe statement, then.
357
1032000
3000
belki bir beyanay vereyim.
17:32
It is an easy answer.
358
1037000
3000
Basit bir cevabı var.
17:35
I know what these kids deserve
359
1040000
3000
Ben bu çocukların sağlık hizmeri açısından
17:38
on the healthcare side.
360
1043000
3000
neyi hakkettiklerini biliyorum.
17:41
I was talking to one of them,
361
1046000
3000
Onlardan bir tanesiyle konuşuyordum.
17:44
and he was really liking this arm --
362
1049000
2000
ve bu kolu gerçekten çok seviyordu.
17:46
it's way, way, way better than a plastic
363
1051000
3000
O bir plastikten çok çok daha iyi,
17:49
stick with a hook on it --
364
1054000
3000
çok çok daha iyi.
17:52
but there's nobody in this room that would rather have that
365
1057000
2000
Fakat bu odada kimse yok ki
17:54
than the one you got.
366
1059000
4000
bunlardan bir tanesine sahip olmayı tercih etsin.
17:58
But I was saying to him, "You know,
367
1063000
2000
Fakat ona diyordum ki, " Biliyorsun,
18:00
the first airplane
368
1065000
2000
ilk uçak
18:02
went 100 feet in 1903.
369
1067000
3000
1903te 30 metre gitmişti.
18:05
Wilbur and Orville.
370
1070000
3000
Wilbur ve Orville.
18:08
But you know what? It wouldn't have made an old pigeon jealous.
371
1073000
3000
Fakat bu, yaşlı bir güvercini kıskandırtmayacaktı.
18:11
But now we got Eagles out there,
372
1076000
3000
Fakat şimdi dışarıda kartallar var.
18:14
F15s, even that Bald Eagle.
373
1079000
5000
F15ler, Kel Kartal bile.
18:19
I've never seen a bird flying around at Mach 2.
374
1084000
4000
Ben hiç Mach 2 (680m/s) civarında uçan bir kuş görmedim.
18:23
I think eventually we'll make these things extraordinary."
375
1088000
5000
ben düşünüyorum da bir en sonunda bu şeyleri sıradışı
18:28
And I said to that kid,
376
1093000
2000
Ve o çocuğa dedim ki,
18:30
"I'll stop when your buddies
377
1095000
3000
"Arkadaşların senin Luke kolunu,
18:33
are envious of your Luke arm
378
1098000
4000
onun neler yapabildiğini ve bunu nasıl yaptığını
18:37
because of what it can do, and how it does it.
379
1102000
3000
kıskandıkları zaman duracağım."
18:40
And we'll keep working. And I'm not going to stop working
380
1105000
3000
Ve çaışmaya devam edeceğim. Ve bunu yapana kadar
18:43
until we do that."
381
1108000
3000
çalışmayı bırakmayacağım.
18:46
And I think this country
382
1111000
3000
Ve bence bu ülke
18:49
ought to continue its great debate,
383
1114000
2000
o büyük tartışmalarına, mızmızlarına, şikayetlerine devam etmeli,
18:51
whining and complaining, "I'm entitled." "You're a victim."
384
1116000
4000
"Sorumlu benim, sen mağdursun."
18:55
And whining and complaining about what our foreign policy ought to be.
385
1120000
3000
ve dış politikamızda olması gerektiği gibi mızmızlanmalar şikayetler.
18:58
But while we have the luxury of whining and complaining about
386
1123000
3000
Fakat halen bir mızmızlanma, şikayet etme lüxümüz varken
19:01
who's paying for what and how much we get,
387
1126000
3000
mızmızlanma, şikayet etme lüksümüz varken
19:04
the people that are out there
388
1129000
2000
orada dışarıda bize mızmızlanma ve
19:06
giving us that great privilege of whining and complaining,
389
1131000
2000
şikayet etme ayrıcalığını veren bu insanların
19:08
I know what they deserve:
390
1133000
2000
ben ne hakettiklerini biliyorum,
19:10
everything humanly possible.
391
1135000
3000
insanoğlunun elinden gelebilecek her şeyi.
19:13
And we ought to give it to them.
392
1138000
2000
Ve biz bunu onlara vermeliyiz.
19:15
(Applause)
393
1140000
10000
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Dean Kamen - InventorDean Kamen landed in the limelight with the Segway, but he has been innovating since high school, with more than 150 patents under his belt. Recent projects include portable energy and water purification for the developing world, and a prosthetic arm for maimed soldiers.
Why you should listen
Dean Kamen is an innovator, but not just of things. He hopes to revolutionize attitudes, quality of life, awareness. While an undergraduate, he developed the first portable infusion device, which delivers drug treatments that once required round-the-clock hospital care. And, through his DEKA Research and Development, which he cofounded in 1982, he developed a portable dialysis machine, a vascular stent, and the iBOT -- a motorized wheelchair that climbs stairs (Stephen Colbert took one for a spin).
Yes, he's a college dropout, but he's a huge believer in education, and in 1989 established the nonprofit FIRST (For Inspiration and Recognition of Science and Technology) to inspire teenagers to pursue careers in science. FIRST sponsors lively annual competitions, where students form teams to create the best robot.
His focus now is on off-grid electricity and water purification for developing countries; another recent project, previewed at TED2007, is a prosthetic arm for maimed soldiers (read an update here). He's also working on a power source for the wonderful Think car. And, with more funding in the works, we haven't seen the last of the Segway.
Dean Kamen | Speaker | TED.com