TEDxAmsterdam
Rogier van der Heide: Why light needs darkness
Rogier van der Heide: Tại sao ánh sáng cần bóng tối?
Filmed:
Readability: 3.5
631,115 views
Kiến trúc sư chiếu sáng Rogier van der Heide giới thiệu một phương pháp mới tuyệt vời để quan sát thế giới -- bằng cách để tâm đến ánh sáng (và cả bóng tối). Ví dụ từ các kiến trúc cổ đem đến nhận thức sâu sắc về sự vận hành của ánh sáng xung quanh chúng ta.
Rogier van der Heide - Lighting designer
Rogier van der Heide creates architectural spaces with light. Full bio
Rogier van der Heide creates architectural spaces with light. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
There's a beautiful statement on the screen
0
0
3000
Trên màn hình là một nói rất hay
00:18
that says, "Light creates ambiance,
1
3000
3000
"Ánh sáng tạo nên cảnh trí,
00:21
light makes the feel of a space,
2
6000
3000
ánh sáng đem đến cảm nhận về không gian,
00:24
and light is also the expression of structure."
3
9000
4000
và ánh sáng cũng là sự biểu đạt của cấu trúc."
00:28
Well that was not by me.
4
13000
2000
Câu này không phải của tôi.
00:30
That was, of course, by Le Corbusier,
5
15000
2000
Mà của Le Corbusier,
00:32
the famous architect.
6
17000
2000
một kiến trúc sư nổi tiếng.
00:34
And here you can see what he meant
7
19000
2000
Hãy nhìn đây, và bạn sẽ hiểu ý ông
00:36
in one of his beautiful buildings --
8
21000
3000
tại một trong những tòa nhà tuyệt mỹ ông thiết kế --
00:39
the chapel Notre Dame du Haut, Ronchamp --
9
24000
4000
nhà nguyện Notre Dame du Haut Ronchamp --
00:43
where he creates this light
10
28000
2000
nơi ông tạo ra thứ ánh sáng
00:45
that he could only make because there's also dark.
11
30000
3000
mà chỉ có thể tạo ra được với sự có mặt của bóng tối.
00:48
And I think that is the quintessence
12
33000
3000
Và tôi nghĩ, sự tinh hoa
00:51
of this 18-minute talk --
13
36000
3000
của bài thuyết trình dài 18 phút này --
00:54
that there is no good lighting
14
39000
3000
là sẽ không có ánh sáng đẹp
00:57
that is healthy and for our well-being
15
42000
3000
lành mạnh và có ích
01:00
without proper darkness.
16
45000
2000
nếu không có bóng tối phù hợp.
01:04
So this is how we normally would light our offices.
17
49000
3000
Chúng ta thường thắp sáng văn phòng như thế này.
01:07
We have codes and standards
18
52000
2000
Chúng ta có điều lệ và tiêu chuẩn
01:09
that tell us that the lights should be so much lux
19
54000
3000
quy định rằng ánh sáng phải có cường độ nhất định
01:12
and of great uniformity.
20
57000
2000
và có sự đồng nhất cao.
01:14
This is how we create uniform lighting
21
59000
3000
Đây là cách chúng ta tạo ra ánh sáng đồng nhất
01:17
from one wall to the other
22
62000
2000
từ tường này đến tường kia
01:19
in a regular grid of lamps.
23
64000
3000
với một hệ thống mạng đèn đều đặn.
01:22
And that is quite different
24
67000
2000
Và điều này khác hẳn
01:24
from what I just showed you
25
69000
2000
với hình ảnh tôi vừa đưa ra
01:26
from Le Corbusier.
26
71000
2000
từ Le Corbusier.
01:28
If we would apply these codes and standards
27
73000
2000
Nếu chúng ta áp dụng những điều lệ và tiêu chuẩn này
01:30
to the Pantheon in Rome,
28
75000
2000
cho đền Pantheon ở Rome,
01:32
it would never have looked like this,
29
77000
2000
nó sẽ chẳng bao giờ có được dáng vẻ như thế này,
01:34
because this beautiful light feature
30
79000
2000
vì thứ ánh sáng tuyệt đẹp thế này
01:36
that goes around there all by itself
31
81000
3000
thứ ánh sáng hài hòa tỏa ra khắp tòa nhà một cách tự nhiên này
01:39
can only appear
32
84000
2000
chỉ có thể đạt được
01:41
because there is also darkness in that same building.
33
86000
3000
vì có cả bóng tối trong cùng tòa nhà.
01:45
And the same is more or less what Santiago Calatrava said
34
90000
3000
Tương tự như câu nói của Santiago Calatrava
01:48
when he said, "Light: I make it in my buildings
35
93000
3000
tôi tạo ra ánh sáng vì
01:51
for comfort."
36
96000
2000
sự thoải mái và tiện nghi cho những tòa nhà"
01:53
And he didn't mean the comfort of a five-course dinner
37
98000
3000
Ý ông không muốn nói đến sự thoải mái của một bữa ăn 5 món
01:56
as opposed to a one-course meal,
38
101000
2000
so với bữa ăn chỉ có 1 món,
01:58
but he really meant the comfort
39
103000
2000
ông thực sự muốn nói đến sự thoải mái
02:00
of the quality of the building for the people.
40
105000
3000
về chất lượng tòa nhà.
02:03
He meant that you can see the sky
41
108000
2000
Ý của ông là bạn có thể nhìn thấy bầu trời
02:05
and that you can experience the sun.
42
110000
3000
và bạn có thể cảm nhận ánh nắng mặt trời.
02:08
And he created these gorgeous buildings
43
113000
3000
Và ông ấy thiết kế những tòa nhà lộng lẫy thế này
02:11
where you can see the sky,
44
116000
2000
nơi bạn có thể nhìn thấy bầu trời,
02:13
and where you can experience the sun,
45
118000
2000
và cảm nhận ánh nắng
02:15
that give us a better life in the built environment,
46
120000
3000
mang lại cho chúng ta cuộc sống tốt đẹp hơn
02:18
just because of the relevance of light
47
123000
3000
đều là nhờ có sự hài hòa của ánh sáng
02:21
in its brightness and also in its shadows.
48
126000
4000
ở nơi sáng cũng như ở chỗ tối.
02:25
What it all boils down to is, of course, the sun.
49
130000
3000
Và mấu chốt của vấn đề tất nhiên chính là mặt trời.
02:28
And this image of the sun may suggest
50
133000
3000
Hình ảnh này của mặt trời có lẽ gợi lên
02:31
that the sun is something evil and aggressive,
51
136000
3000
sự tàn ác và hung hãn.
02:34
but we should not forget that all energy on this planet
52
139000
3000
Nhưng chúng ta đừng quên rằng toàn bộ năng lượng của trái đất
02:37
actually comes from the sun,
53
142000
2000
thực ra được cung cấp bởi mặt trời.
02:39
and light is only a manifestation
54
144000
3000
Và ánh sáng chính là một dạng
02:42
of that energy.
55
147000
2000
của nguồn năng lượng ấy.
02:44
The sun is for dynamics, for color changes.
56
149000
3000
Mặt trời đem đến sự vận động, làm thay đổi màu sắc,
02:47
The sun is for beauty in our environment,
57
152000
3000
ánh mặt trời làm nên vẻ đẹp cho môi trường sống của chúng ta,
02:50
like in this building --
58
155000
2000
như trong tòa nhà này --
02:52
the High Museum in Atlanta,
59
157000
2000
Bảo tàng Nghệ thuật Atlanta,
02:54
which has been created by Renzo Piano from Italy,
60
159000
2000
thiết kế bởi Renzo Piano, người Ý,
02:56
together with Arup Lighting,
61
161000
3000
cùng với Công ty thiết kế ánh sáng Arup,
02:59
a brilliant team of lighting designers,
62
164000
2000
một đội ngũ các nhà thiết kế ánh sáng tài ba,
03:01
who created
63
166000
2000
đã tạo ra
03:03
a very subtle modulation of light
64
168000
3000
một sự hài hòa tinh tế của ánh sáng
03:06
across the space,
65
171000
2000
trong không gian,
03:08
responding to what the sun does outside,
66
173000
2000
thay đổi theo ánh mặt trời bên ngoài,
03:10
just because of all these beautiful openings in the roof.
67
175000
3000
nhờ những ô cửa nhỏ xinh này trên mái nhà
03:13
So in an indirect way,
68
178000
2000
Đây chính là một cách gián tiếp,
03:15
you can see the sun.
69
180000
2000
để bạn nhìn thấy mặt trời.
03:17
And what they did
70
182000
2000
Những gì họ làm
03:19
is they created an integral building element
71
184000
2000
là tạo ra một yếu tố xây dựng tổng thể
03:21
to improve the quality of the space
72
186000
3000
để cải thiện chất lượng không gian
03:24
that surrounds the visitors of the museum.
73
189000
2000
xung quanh những vị khách tham quan bảo tàng.
03:26
They created this shade
74
191000
2000
Và họ tạo ra những cấu trúc mái vòm
03:28
that you can see here,
75
193000
2000
như thế này
03:30
which actually covers the sun,
76
195000
3000
để ngăn ánh nắng gay gắt,
03:33
but opens up to the good light from the sky.
77
198000
3000
nhưng đồng thời vẫn mở rộng để đón nhận ánh sáng trời.
03:36
And here you can see
78
201000
2000
Và bạn có thể thấy
03:38
how they really crafted a beautiful design process
79
203000
2000
quá trình họ thiết kế tuyệt tác này
03:40
with physical models,
80
205000
2000
với các mô hình vật lý
03:42
with quantitative, as well as qualitative, methods
81
207000
3000
cùng các phương pháp định tính cũng như định lượng
03:45
to come to a final solution
82
210000
3000
để đi đến kết quả cuối cùng
03:48
that is truly integrated and completely holistic
83
213000
2000
đó là sự kết hợp một cách hài hòa và toàn diện
03:50
with the architecture.
84
215000
2000
của ánh sáng với công trình kiến trúc.
03:52
They allowed themselves a few mistakes along the way.
85
217000
2000
Họ tự cho phép mình phạm vài lỗi nhỏ trong suốt quá trình.
03:54
As you can see here, there's some direct light on the floor,
86
219000
2000
Như bạn thấy có vài đốm nắng chiếu thẳng xuống sàn nhà,
03:56
but they could easily figure out where that comes from.
87
221000
3000
nhưng họ có thể dễ dàng lần ra nguồn gốc của chúng.
03:59
And they allow people in that building
88
224000
4000
Bằng cách này, họ cho phép mọi người trong tòa nhà
04:03
to really enjoy the sun,
89
228000
2000
tận hưởng ánh mặt trời,
04:05
the good part of the sun.
90
230000
2000
mặt tốt đẹp của mặt trời.
04:07
And enjoying the sun
91
232000
2000
Và bạn có thể tận hưởng ánh mặt trời
04:09
can be in many different ways, of course.
92
234000
3000
bằng nhiều cách, tất nhiên rồi.
04:12
It can be just like this,
93
237000
2000
Có thể đơn giản như thế này,
04:14
or maybe like this, which is rather peculiar,
94
239000
3000
hay thế này, hơi đặc biệt một chút,
04:17
but this is in 1963 --
95
242000
2000
Ảnh này được chụp năm 1963 --
04:19
the viewing of a sun eclipse
96
244000
2000
họ đang quan sát nhật thực
04:21
in the United States.
97
246000
2000
ở Mỹ.
04:23
And it's just a bit bright up there,
98
248000
3000
Mặt trời hơi chói chang một chút,
04:26
so these people have found a very intriguing solution.
99
251000
3000
thế là mọi người đã tìm ra một giải pháp thông minh thế này.
04:30
This is, I think, a very illustrative image of what I try to say --
100
255000
2000
Tôi nghĩ đây là hình ảnh minh họa rõ ràng nhất ý tôi muốn nói --
04:32
that the beautiful dynamics of sun,
101
257000
3000
đó là sự vận động tuyệt vời mà mặt trời
04:35
bringing these into the building,
102
260000
2000
đem vào những tòa nhà này,
04:37
creates a quality of our built environment
103
262000
3000
đã tạo ra chất lượng cho môi trường xây dựng
04:40
that truly enhances our lives.
104
265000
2000
và thực sự cải thiện cuộc sống của chúng ta.
04:42
And this is all about darkness
105
267000
2000
Và hình ảnh này thể hiện bóng tối
04:44
as much as it is about lightness, of course,
106
269000
2000
cũng nhiều như thể hiện ánh sáng,
04:46
because otherwise you don't see these dynamics.
107
271000
3000
bởi vì nếu không thì bạn sẽ chẳng thấy được những sự vận động này.
04:49
As opposed to the first office that I showed you
108
274000
3000
Trái ngược với văn phòng bạn thấy
04:52
in the beginning of the talk,
109
277000
2000
ở phần đầu,
04:54
this is a well-known office, which is the White Group.
110
279000
3000
đây là một tòa nhà văn phòng nổi tiếng, tòa White Group.
04:57
They are in green energy consulting, or something like that.
111
282000
3000
Họ tư vấn về sử dụng năng lượng xanh, hoặc gì đó tương tự.
05:00
And they really practice what they preach
112
285000
2000
Và họ thực sự áp dụng những lí thuyết họ thường tư vấn,
05:02
because this office doesn't have any electric lighting at all.
113
287000
3000
vì văn phòng này hoàn toàn không có bóng đèn điện.
05:05
It has only on one side
114
290000
2000
Nó chỉ có
05:07
this big, big glass window
115
292000
2000
cửa sổ kính rất rộng ở một bên tường
05:09
that helps to let the sunlight enter
116
294000
2000
cho phép ánh nắng mặt trời
05:11
deep into the space
117
296000
2000
chiếu thật sâu vào trong phòng,
05:13
and create a beautiful quality there and a great dynamic range.
118
298000
3000
tạo ra một không gian tuyệt đẹp và linh hoạt
05:16
So it can be very dim over there, and you do your work,
119
301000
3000
Bạn có thể làm việc ở một góc rất tối,
05:19
and it can be very bright over there, and you do your work.
120
304000
3000
hoặc ở một nơi rất sáng.
05:22
But actually the human eye
121
307000
2000
Nhưng thực ra mắt người
05:24
turns out to be remarkably adaptable
122
309000
2000
có thể thích nghi một cách đáng ngạc nhiên
05:26
to all these different light conditions
123
311000
2000
với tất cả những điều kiện ánh sáng khác nhau này
05:28
that together create an environment
124
313000
2000
Cùng với nhau chúng đã tạo nên một môi trường
05:30
that is never boring and that is never dull,
125
315000
2000
không bao giờ nhàm chán và không bao giờ tối tăm,
05:32
and therefore helps us to enhance our lives.
126
317000
3000
và vì thế, giúp cải thiện cuộc sống của chúng ta.
05:36
I really owe a short introduction of this man to you.
127
321000
3000
Tôi phải giới thiệu nhân vật này với các bạn.
05:39
This is Richard Kelly
128
324000
2000
Đây là Richard Kelly
05:41
who was born 100 years ago,
129
326000
2000
người được sinh ra đúng 100 năm trước,
05:43
which is the reason I bring him up now,
130
328000
2000
đó cũng là lý do tôi nhắc đến ông ở đây,
05:45
because it's kind of an anniversary year.
131
330000
2000
như một cách tưởng niệm.
05:47
In the 1930s, Richard Kelly was the first person
132
332000
3000
Vào những năm 1930, Richard Kelly là người đầu tiên
05:50
to really describe
133
335000
2000
thực sự định ra
05:52
a methodology of modern lighting design.
134
337000
2000
một phương pháp cho ngành thiết kế ánh sáng đương đại.
05:54
And he coined three terms,
135
339000
2000
Ông ta đưa ra 3 khái niệm,
05:56
which are "focal glow,"
136
341000
2000
đó là "focal glow", tạm dịch là "ánh sáng tiêu điểm" hay "ánh sáng để nhìn thấy"
05:58
"ambient luminescence"
137
343000
2000
"ambient luminescence", "ánh sáng tạo môi trường" hay "ánh sáng để chiêm nghiệm"
06:00
and "play of the brilliants" --
138
345000
2000
và "play of briliants", "ánh sáng trình diễn" hay "ánh sáng để chiêm ngưỡng"
06:02
three very distinctly different
139
347000
2000
từ những ý tưởng đối lập nhau
06:04
ideas about light in architecture
140
349000
2000
về ánh sáng trong kiến trúc
06:06
that all together
141
351000
2000
được kết hợp
06:08
make up this beautiful experience.
142
353000
2000
để tạo nên trải nghiệm đẹp đẽ này.
06:10
So you begin with focal glow.
143
355000
2000
Bắt đầu với "ánh sáng tiêu điểm"
06:12
He meant something like this --
144
357000
2000
Ý ông ấy muốn nói đến những thứ như thế này --
06:14
where the light gives direction to the space
145
359000
2000
nơi mà ánh sáng chỉ ra hướng của không gian
06:16
and helps you to get around.
146
361000
2000
và dẫn đường cho bạn.
06:18
Or something like this, which is the lighting design he did
147
363000
2000
Hay như ở đây, ánh sáng ông thiết kế
06:20
for General Motors, for the car showroom.
148
365000
2000
cho General Motors, cho một phòng triển lãm xe.
06:22
And you enter that space,
149
367000
2000
Và bạn bước vào không gian đó,
06:24
and you feel like, "Wow! This is so impressive,"
150
369000
3000
và bạn cảm thấy, "Ôi! thật là ấn tượng,"
06:27
just because of this focal point,
151
372000
2000
đó là vì cái "tiêu điểm" này,
06:29
this huge light source in the middle.
152
374000
2000
cái nguồn ánh sáng mạnh mẽ ở ngay giữa.
06:31
To me it is something from theatre,
153
376000
2000
Với tôi, nó giống như trong nhà hát,
06:33
and I will get back to that a little bit later.
154
378000
2000
và lát nữa đây, tôi sẽ quay lại ý này
06:35
It's the spotlight on the artist
155
380000
2000
Chính ánh đèn sân khấu chiếu lên người nghệ sĩ
06:37
that helps you to focus.
156
382000
2000
đã khiến bạn tập trung.
06:39
It could also be the sunlight that breaks through the clouds
157
384000
3000
Đó cũng có thể là ánh mặt trời xuyên qua những đám mây
06:42
and lights up a patch of the land,
158
387000
3000
và chiếu sáng những mảng đất,
06:45
highlighting it
159
390000
2000
làm nó nổi bật lên
06:47
compared to the dim environment.
160
392000
3000
so với không gian mờ tối xung quanh.
06:50
Or it can be in today's retail, in the shopping environment --
161
395000
3000
Hay giống như trong các cửa hàng, trong khu mua sắm --
06:53
lighting the merchandise
162
398000
2000
chiếu sáng các mặt hàng
06:55
and creating accents that help you to get around.
163
400000
3000
và tạo điểm nhấn để giúp bạn nhìn thấy rõ.
06:58
Ambient luminescence is something very different.
164
403000
3000
"Ánh sáng tạo môi trường" là một khái niệm hoàn toàn khác.
07:01
Richard Kelly saw it as something infinite,
165
406000
3000
Richard Kelly xem đó là một thứ ánh sáng vô tận,
07:04
something without any focus,
166
409000
2000
không có bất kì điểm nhấn nào,
07:06
something where all details
167
411000
2000
một nơi mà tất cả các chi tiết
07:08
actually dissolve in infinity.
168
413000
3000
đã hòa tan vào sự vô tận.
07:11
And I see it as a very comfortable kind of light
169
416000
3000
Và tôi thấy nó là một thứ ánh sáng dễ chịu
07:14
that really helps us to relax
170
419000
2000
giúp chúng ta thư giãn
07:16
and to contemplate.
171
421000
2000
và chiêm nghiệm.
07:18
It could also be something like this:
172
423000
2000
Hoặc giống như ở đây:
07:20
the National Museum of Science in London,
173
425000
3000
Bảo tàng Khoa học Quốc gia Luân Đôn,
07:23
where this blue
174
428000
2000
nơi mà ánh sáng màu xanh này
07:25
is embracing all the exhibitions and galleries
175
430000
2000
trùm lên tất cả các hiện vật và khu trưng bày
07:27
in one large gesture.
176
432000
3000
trong một động thái tổng thể.
07:30
And then finally, Kelly's play of brilliants attitude,
177
435000
3000
Và cuối cùng là quan niệm "ánh sáng trình diễn" của Kelly
07:33
that really some play of the skyline of Hong Kong,
178
438000
4000
Đây quả là một "màn trình diễn của ánh sáng" phía chân trời Hong Kong,
07:37
or perhaps the chandelier in the opera house,
179
442000
2000
hay có thể là cái đèn chùm của nhà hát opera,
07:39
or in the theater here,
180
444000
2000
hay ở ngay chính trong nhà hát này,
07:41
which is a decoration,
181
446000
2000
nó là một vật trang trí,
07:43
the icing on the cake, something playful,
182
448000
2000
lớp kem phủ trên chiếc bánh, một thứ gì đó vui nhộn,
07:45
something that is just an addition
183
450000
2000
hay chỉ là một chi tiết bổ sung
07:47
to the architectural environment, I would say.
184
452000
3000
cho môi trường kiến trúc.
07:50
These three distinct elements,
185
455000
2000
Ba thành tố riêng biệt này,
07:52
together, make a lighting environment
186
457000
2000
kết hợp để tạo nên một môi trường ánh sáng
07:54
that helps us to feel better.
187
459000
2000
khiến chúng ta cảm thấy dễ chịu hơn.
07:56
And we can only create these out of darkness.
188
461000
2000
Và chúng ta chỉ có thể tạo nên chúng từ bóng tối.
07:58
And I will explain that further.
189
463000
2000
Tôi sẽ giải thích sâu hơn.
08:00
And I guess that is something that Richard Kelly, here on the left,
190
465000
3000
Tôi đoán đó là ý tưởng mà Richard Kelly (bên trái),
08:03
was explaining to Ludwig Mies Van der Rohe.
191
468000
3000
đang cố giải thích cho Lugwig Mies Van der Rohe.
08:06
And behind them, you see that Seagram Building
192
471000
2000
Và ngay sau lưng họ là tòa nhà Seagram
08:08
that later turned into
193
473000
2000
mà sau này trở thành
08:10
an icon of modern lighting design.
194
475000
3000
một biểu tượng của ngành thiết kế chiếu sáng đương đại.
08:14
Those times, there were some early attempts
195
479000
2000
Vào thời đó, đã bắt đầu có một số thử nghiệm
08:16
also for light therapy already.
196
481000
2000
sử dụng liệu pháp ánh sáng.
08:18
You can see here a photo from the United States Library of Medicine,
197
483000
3000
Bức ảnh này chụp ở Thư viện Y khoa Hoa Kỳ,
08:21
where people are put in the sun to get better.
198
486000
3000
nơi mọi người được phơi nắng cho khỏe.
08:24
It's a little bit of a different story,
199
489000
2000
Đây là một câu chuyện hơi khác,
08:26
this health aspect of light,
200
491000
2000
về khía cạnh sức khỏe của ánh sáng,
08:28
than what I'm telling you today.
201
493000
2000
khác với những gì tôi nói nãy giờ.
08:30
In today's modern medicine,
202
495000
2000
Trong y học hiện đại,
08:32
there is a real understanding of light
203
497000
3000
có một hẳn một quan niệm về ánh sáng
08:35
in an almost biochemical way.
204
500000
3000
gần như theo cách hiểu của ngành hóa sinh.
08:38
And there is the idea
205
503000
2000
Về lý thuyết,
08:40
that, when we look at things,
206
505000
2000
khi chúng ta nhìn các sự vật,
08:42
it is the yellow light that helps us the most,
207
507000
3000
ánh sáng vàng giúp ích nhiều nhất,
08:45
that we are the most sensitive for.
208
510000
2000
chúng ta nhạy cảm với nó nhất.
08:47
But our circadian rhythms,
209
512000
2000
Nhưng nhịp sinh học của con người,
08:49
which are the rhythms that help us to wake and sleep
210
514000
2000
cái "đồng hồ" bảo chúng ta nên ngủ hay thức
08:51
and be alert and relaxed and so forth and so on,
211
516000
3000
nên tỉnh táo hay nghỉ ngơi, vân vân,
08:54
they are much more triggered by blue light.
212
519000
3000
được kích thích chủ yếu bởi ánh sáng xanh lam.
08:57
And by modulating the amount of blue
213
522000
2000
Và bằng cách điều chỉnh lượng ánh sáng xanh lam
08:59
in our environment,
214
524000
2000
trong môi trường,
09:01
we can help people to relax, or to be alert,
215
526000
3000
chúng ta có thể giúp mọi người thư giãn, hoặc tỉnh táo,
09:04
to fall asleep, or to stay awake.
216
529000
3000
ngủ hoặc thức.
09:07
And that is how,
217
532000
2000
Bằng cách này
09:09
maybe in the near future,
218
534000
2000
trong tương lai gần,
09:11
light can help hospitals
219
536000
2000
các bệnh viện có thể dùng ánh sáng
09:13
to make people better sooner,
220
538000
3000
để giúp bệnh nhân khỏe lại sớm hơn,
09:16
recover them quicker.
221
541000
2000
bình phục nhanh hơn.
09:18
Maybe in the airplane,
222
543000
2000
Hoặc trên máy bay,
09:20
we can overcome jet lag like that.
223
545000
2000
chúng ta có thể vượt qua những mệt mỏi.
09:22
Perhaps in school, we can help children to learn better
224
547000
3000
Hoặc trong trường học, chúng ta có thể giúp bọn trẻ học tốt hơn
09:25
because they concentrate more on their work.
225
550000
3000
vì chúng tập trung hơn vào bài học.
09:28
And you can imagine a lot more applications.
226
553000
2000
Bạn có thể nghĩ ra nhiều ứng dụng hơn nữa.
09:30
But I would like to talk further
227
555000
2000
Nhưng tôi muốn nói sâu hơn
09:32
about the combination
228
557000
2000
đến sự kết hợp
09:34
of light and darkness
229
559000
3000
của ánh sáng và bóng tối
09:37
as a quality in our life.
230
562000
3000
như là một một phẩm chất của cuộc sống.
09:41
So light is, of course, for social interaction also --
231
566000
3000
Mục đích của ánh sáng tất nhiên là các tương tác xã hội --
09:44
to create relationships
232
569000
2000
để liên kết chúng ta
09:46
with all the features around us.
233
571000
2000
với môi trường xung quanh.
09:48
It is the place where we gather around
234
573000
3000
Đó là nơi chúng ta tụ họp
09:51
when we have to say something to each other.
235
576000
2000
khi cần trao đổi gì đó với nhau.
09:53
And it is all about this planet.
236
578000
2000
Nói bao quát hơn, ánh sáng làm nên thế giới này.
09:55
But when you look at this planet at night, it looks like this.
237
580000
3000
Đây là hình ảnh trái đất vào buổi đêm.
09:58
And I think this is the most shocking image
238
583000
2000
Và tôi cho đây là hình ảnh gây shock nhất
10:00
in my talk today.
239
585000
2000
trong bài nói hôm nay.
10:02
Because all this light here
240
587000
2000
Vì tất cả ánh sáng ở đây
10:04
goes up to the sky.
241
589000
2000
chiếu lên trời.
10:06
It never reaches the ground
242
591000
2000
Nó không hề chiếu xuống mặt đất
10:08
where it was meant for.
243
593000
2000
đúng như mục đích sử dụng.
10:10
It never is to the benefit of people.
244
595000
2000
Và chẳng giúp ích gì cho loài người cả.
10:12
It only spoils the darkness.
245
597000
2000
mà chỉ làm hỏng bóng đêm.
10:14
So at a global scale, it looks like this.
246
599000
3000
Ở phạm vi toàn cầu thì như thế này.
10:17
And, I mean, that is quite amazing, what you see here --
247
602000
3000
Thật đáng kinh ngạc những gì bạn thấy ở đây--
10:20
how much light goes up into the sky
248
605000
3000
biết bao nhiêu ánh sáng chiếu lên trời
10:23
and never reaches the ground.
249
608000
2000
và không bao giờ chạm tới mặt đất.
10:25
Because if we look at the Earth the way it should be,
250
610000
3000
Bởi vì nếu chúng ta thấy trái đất theo đúng cách,
10:28
it would be something like this very inspiring image
251
613000
3000
hình ảnh của nó sẽ đẹp và đầy cảm hứng như thế này
10:31
where darkness is for our imagination
252
616000
2000
nơi bóng tối dành cho trí tưởng tượng
10:33
and for contemplation
253
618000
2000
và sự chiêm nghiệm
10:35
and to help us to relate to everything.
254
620000
3000
bóng tối cũng giúp gắn kết chúng ta với mọi vật.
10:38
The world is changing though,
255
623000
2000
Thế giới đang thay đổi,
10:40
and urbanization is a big driver of everything.
256
625000
2000
và đô thị hóa là một động lực lớn cho mọi thứ.
10:42
I took this photo two weeks ago in Guangzhou,
257
627000
3000
Tôi chụp bức ảnh này 2 tuần trước ở Quảng Châu,
10:45
and I realized that 10 years ago,
258
630000
2000
và tôi chợt nhận ra rằng 10 năm trước,
10:47
there was nothing like this, of these buildings.
259
632000
4000
ở đây chẳng có gì giống mấy tòa nhà này.
10:51
It was just a much smaller city,
260
636000
2000
Nó từng là một thành phố nhỏ hơn nhiều,
10:53
and the pace of urbanization
261
638000
2000
và tốc độ đô thị hóa
10:55
is incredible and enormous.
262
640000
2000
thật không thể tin nổi, thật khủng khiếp.
10:57
And we have to understand these main questions:
263
642000
3000
Và chúng ta cần phải hiểu những câu hỏi mấu chốt này:
11:00
How do people move through these new urban spaces?
264
645000
3000
Con người đi lại trong không gian của những đô thị mới này như thế nào?
11:03
How do they share their culture?
265
648000
2000
Họ trao đổi văn hóa bằng cách nào?
11:05
How do we tackle things like mobility?
266
650000
2000
Chúng ta phải làm gì để giải quyết các vấn đề, ví dụ như giao thông?
11:07
And how can light help there?
267
652000
2000
Và ánh sáng giúp ích thế nào?
11:09
Because the new technologies,
268
654000
2000
Bởi vì các kĩ thuật mới,
11:11
they seem to be in a really interesting position
269
656000
3000
đã đạt được những thành quả rất thú vị
11:14
to contribute to the solutions of urbanization
270
659000
3000
để đóng góp vào những giải pháp đô thị hóa
11:17
and to provide us with better environments.
271
662000
3000
và cung cấp cho chúng ta môi trường tốt hơn.
11:20
It's not that long ago
272
665000
2000
Chỉ mới đây thôi
11:22
that our lighting was just done
273
667000
2000
hệ thống chiếu sáng của chúng ta
11:24
with these kinds of lamps.
274
669000
2000
còn sử dụng những loại đèn này.
11:26
And of course, we had the metal halide lamps and fluorescent lamps
275
671000
2000
và tất nhiên, cả đèn halogen, đèn huỳnh quang
11:28
and things like that.
276
673000
2000
và những thứ tương tự khác.
11:30
Now we have LED,
277
675000
2000
Bây giờ thì ta có đèn LED,
11:32
but here you see the latest one,
278
677000
2000
đây là phiên bản mới nhất,
11:34
and you see how incredibly small it is.
279
679000
2000
bạn có tin nó nhỏ như vậy không?
11:36
And this is exactly what offers us a unique opportunity
280
681000
3000
Và chính điều này cho chúng ta một cơ hội quý giá,
11:39
because this tiny, tiny size
281
684000
3000
bởi vì kích thước li ti của chúng
11:42
allows us to put the light wherever we really need it.
282
687000
3000
cho phép chúng ta đặt ánh sáng ở nơi ta thực sự cần.
11:45
And we can actually leave it out where it's not needed at all
283
690000
2000
có thể tắt đi ở những nơi không cần thiết
11:47
and where we can preserve darkness.
284
692000
2000
và ở nơi chúng ta có thể "bảo tồn" bóng tối.
11:49
So that is a really interesting proposition, I think,
285
694000
3000
Với tôi, đó thực sự là một gợi ý thú vị
11:52
and a new way of lighting the architectural environment
286
697000
3000
và là một hướng mới cho ngành chiếu sáng trong môi trường kiến trúc
11:55
with our well-being in mind.
287
700000
3000
phục vụ cuộc sống con người.
11:58
The problem is though that I wanted to explain to you how this really works --
288
703000
3000
Vấn đề là tôi muốn giải thích cho bạn cụ thể hơn
12:01
but I can have four of these on my finger,
289
706000
3000
nhưng 4 cái bóng đèn LED gộp lại cũng chỉ vừa trên đầu ngón tay của tôi,
12:04
so you would not to be able to really see them.
290
709000
3000
nên bạn chẳng thể nhìn thấy được.
12:07
So I asked our laboratory to do something about it,
291
712000
2000
Vì thế tôi cầu cứu phòng thí nghiệm,
12:09
and they said, "Well, we can do something."
292
714000
2000
và họ nói họ có thể làm cái gì đó.
12:11
They created for me the biggest LED in the world
293
716000
3000
Họ đã chế tạo cho tôi bóng đèn LED lớn nhất trên thế giới
12:14
especially for TEDx in Amsterdam.
294
719000
2000
dành riêng cho hội thảo TEDx Amsterdam.
12:16
So here it is.
295
721000
2000
Nó đây.
12:18
It's the same thing as you can see over there -- just 200 times bigger.
296
723000
3000
Nó giống hệt như cái ở trên màn hình -- nhưng lớn gấp 200 lần.
12:21
And I will very quickly show you how it works.
297
726000
3000
và tôi sẽ giải thích thật ngắn gọn
12:24
So just to explain.
298
729000
3000
để bạn thấy nó làm việc thế nào.
12:28
Now, every LED that is made these days
299
733000
4000
Hiện nay, tất cả đèn LED
12:32
gives blue light.
300
737000
2000
đều cho ánh sáng xanh lam.
12:34
Now this is not very pleasant and comfortable.
301
739000
3000
Không thoải mái và dễ chịu lắm.
12:37
And for that reason,
302
742000
2000
Vì thế,
12:39
we cover the LED
303
744000
3000
người ta bọc đèn LED
12:42
with a phosphor cap.
304
747000
2000
bằng lớp phospho.
12:44
And the phosphor is excited by the blue
305
749000
3000
Phospho được kích thích bởi ánh sáng xanh
12:47
and makes the light white and warm and pleasant.
306
752000
3000
và phát ra ánh sáng trắng ấm áp và dễ chịu.
12:50
And then when you add the lens to that,
307
755000
3000
rồi bạn gắn chụp đèn lên,
12:53
you can bundle the light and send it to wherever you need it
308
758000
3000
thế là bạn có thể "gói" ánh sáng lại, và đem tới nơi nào bạn cần
12:56
without any need to spill any light
309
761000
2000
mà không làm rơi rớt chút ánh sáng nào
12:58
to the sky or anywhere else.
310
763000
2000
lên bầu trời hay bất kì nơi nào khác.
13:00
So you can preserve the darkness and make the light.
311
765000
3000
Như vậy bạn có thể bảo tồn bóng tối và tạo ra ánh sáng.
13:03
I just wanted to show that to you
312
768000
2000
Tôi chỉ muốn cho bạn xem
13:05
so you understand how this works.
313
770000
3000
để hiểu cụ thể nguyên lý làm việc của đèn LED.
13:09
Thank you.
314
774000
2000
Xin cám ơn.
13:11
We can go further.
315
776000
2000
Nếu nghĩ xa hơn,
13:13
So we have to rethink the way we light our cities.
316
778000
3000
Chúng ta có thể cân nhắc lại cách chúng ta chiếu sáng các thành phố.
13:16
We have to think again
317
781000
2000
Chúng ta phải nghĩ lại
13:18
about light as a default solution.
318
783000
2000
về việc coi ánh sáng là một giải pháp mặc định.
13:20
Why are all these motorways permanently lit?
319
785000
2000
Tại sao những đường cao tốc này phải được chiếu sáng liên tục?
13:22
Is it really needed?
320
787000
2000
Có thực sự cần thiết không?
13:24
Can we maybe be much more selective
321
789000
2000
Hay chúng ta có thể chọn lọc hơn
13:26
and create better environments that also benefit from darkness?
322
791000
3000
và tạo ra một môi trường tốt hơn để tận hưởng cả bóng tối nữa?
13:29
Can we be more gentle with light?
323
794000
2000
Chúng ta có thể dùng ánh sáng nhẹ nhàng hơn không?
13:31
Like here -- this is a very low light level actually.
324
796000
3000
Như ở đây -- thực chất là một mức chiếu sáng rất thấp.
13:34
Can we engage people more
325
799000
2000
Chúng ta có thể để mọi người tham gia nhiều hơn
13:36
in the lighting projects that we create,
326
801000
2000
vào các công trình chiếu sáng,
13:38
so they really want to connect with it, like here?
327
803000
3000
để họ thực sự cảm thấy có mối liên hệ với chúng, như thế này.
13:41
Or can we create simply sculptures
328
806000
2000
Hoặc ta có thể tạo nên những bức điêu khắc đơn giản
13:43
that are very inspiring to be in and to be around?
329
808000
2000
nhưng cho ta thật nhiều cảm hứng khi ở gần chúng.
13:45
And can we preserve the darkness?
330
810000
2000
Và chúng ta có thể bảo tồn bóng tối được không?
13:47
Because to find a place like this today on Earth
331
812000
3000
Vì để tìm được một nơi như thế này trên trái đất bây giờ
13:50
is really very, very challenging.
332
815000
3000
thực sự là một thách thức rất lớn.
13:53
And to find a starry sky like this is even more difficult.
333
818000
3000
Và tìm được bầu trời lấp lánh sao thế này lại càng khó hơn.
13:56
Even in the oceans, we are creating a lot of light
334
821000
3000
Ngay cả trên biển, chúng ta cũng tạo ra nhiều ánh điện
13:59
that we could actually ban also for animal life
335
824000
3000
mà thực ra phải bỏ đi, để cuộc sống của các động vật
14:02
to have a much greater well-being.
336
827000
2000
được cải thiện hơn.
14:04
And it's known that migrating birds, for example,
337
829000
2000
Một ví dụ là các loài chim di trú
14:06
get very disoriented
338
831000
2000
đã bị lạc hướng
14:08
because of these offshore platforms.
339
833000
2000
bởi những dàn khoan này.
14:10
And we discovered that, when we make those lights green,
340
835000
2000
Và chúng tôi phát hiện ra là khi đổi những đèn này thành màu xanh lá cây,
14:12
the birds, they actually go the right way.
341
837000
2000
các loài chim đã tìm được đúng hướng.
14:14
They are not disturbed anymore.
342
839000
3000
Chúng không bị làm rối nữa.
14:17
And it turns out once again
343
842000
2000
Và một lần nữa,
14:19
that spectral sensitivity
344
844000
2000
sự nhạy phổ
14:21
is very important here.
345
846000
2000
đóng vai trò then chốt ở đây
14:23
In all of these examples, I think,
346
848000
3000
Từ tất cả các ví dụ này, tôi cho rằng,
14:26
we should start making the light out of darkness,
347
851000
3000
chúng ta nên bắt đầu tạo ra ánh sáng từ bóng tối,
14:29
and use the darkness as a canvas --
348
854000
2000
và dùng bóng tối như là một bức toan --
14:31
like the visual artists do,
349
856000
2000
như cách của các họa sĩ làm,
14:33
like Edward Hopper in this painting.
350
858000
2000
như trong bức tranh này của Edward Hopper.
14:35
I think that there is a lot of suspense in this painting.
351
860000
3000
Tôi cảm thấy "sự ngưng đọng" trong bức tranh này.
14:38
I think, when I see it,
352
863000
2000
Khi xem tranh, tôi tự hỏi,
14:40
I start to think, who are those people?
353
865000
2000
những nhân vật trong đấy là ai?
14:42
Where have they come from? Where are they going?
354
867000
2000
Họ từ đâu đến? Họ sẽ đi đâu?
14:44
What just happened? What will be happening in the next five minutes?
355
869000
3000
Chuyện gì mới xảy ra? Cái gì sẽ xảy đến trong 5 phút nữa?
14:47
And it only embodies all these stories and all this suspense
356
872000
3000
Và nó thể hiện tất cả các câu chuyện đó và sự ngưng đọng đó
14:50
because of the darkness and the light.
357
875000
2000
chỉ bằng bóng tối và ánh sáng.
14:52
Edward Hopper was a real master
358
877000
2000
Edward Hopper quả là một bậc thầy
14:54
in creating the narration
359
879000
2000
thực sự, ông đã kể chuyện
14:56
by working with light and dark.
360
881000
2000
chỉ bằng cách dùng những mảng sáng và tối.
14:58
And we can learn from that
361
883000
2000
Chúng ta có thể học tập ông
15:00
and create more interesting and inspiring architectural environments.
362
885000
3000
và tạo ra những không gian kiến trúc thú vị hơn và nhiều cảm hứng hơn.
15:03
We can do that in commercial spaces like this.
363
888000
3000
Chúng ta có thể ứng dụng trong không gian thương mại như thế này.
15:06
And you can still also go outside
364
891000
2000
Và bạn vẫn có thể đi ra ngoài
15:08
and enjoy the greatest show in the universe,
365
893000
5000
và tận hưởng show diễn lớn nhất trong vũ trụ,
15:13
which is, of course, the universe itself.
366
898000
3000
tất nhiên, đó chính là bản thân Vũ trụ.
15:17
So I give you this wonderful, informative
367
902000
3000
Để tôi cho bạn xem tấm hình tuyệt vời và hàm súc này
15:20
image of the sky,
368
905000
3000
của bầu trời,
15:23
ranging from the inner city,
369
908000
2000
từ trong thành phố,
15:25
where you may see one or two stars and nothing else,
370
910000
3000
nơi bạn chẳng thấy gì ngoài một, hai ngôi sao,
15:28
all the way to the rural environments,
371
913000
2000
cho đến vùng nông thôn,
15:30
where you can enjoy
372
915000
2000
nơi bạn có thể tận hưởng
15:32
this great and gorgeous and beautiful performance
373
917000
3000
màn trình diễn tuyệt mỹ và hoành tráng
15:35
of the constellations and the stars.
374
920000
2000
của những ngôi sao và các chòm sao.
15:37
In architecture, it works just the same.
375
922000
3000
Trong ngành kiến trúc cũng vậy,
15:40
By appreciating the darkness when you design the light,
376
925000
3000
Bằng cách coi trọng bóng tối khi thiết kế chiếu sáng,
15:43
you create much more interesting environments
377
928000
3000
bạn sáng tạo ra những không gian thú vị hơn nhiều
15:46
that truly enhance our lives.
378
931000
3000
và điều đó thực sự cải thiện cuộc sống của chúng ta.
15:49
This is the most well-known example,
379
934000
2000
Đây là ví dụ nổi tiếng nhất,
15:51
Tadao Ando's Church of Light.
380
936000
2000
Nhà thờ Ánh Sáng do Tadao Ando thiết kế.
15:53
But I also think
381
938000
2000
Tôi cũng liên tưởng
15:55
of Peter Zumthor's spa in Vals,
382
940000
4000
đến Khu spa ở Vals thiết kế bởi Peter Zumthor,
15:59
where light and dark, in very gentle combinations,
383
944000
3000
nơi sáng và tối được kết hợp rất nhẹ nhàng,
16:02
alter each other to define the space.
384
947000
2000
tương tác với nhau để định hình không gian.
16:04
Or Richard McCormack's Southern tube station in London,
385
949000
3000
Hoặc ga tàu điện ngầm phía nam của Richard McCormack ở Luân Đôn,
16:07
where you can really see the sky,
386
952000
2000
nơi bạn có thể nhìn thấy bầu trời,
16:09
even though you are under the ground.
387
954000
3000
mặc dù bạn đang ở trong lòng đất.
16:12
And finally I want to point out
388
957000
2000
Và cuối cùng, tôi muốn nói rằng
16:14
that a lot of this inspiration comes from theater.
389
959000
2000
phần lớn cảm hứng cho thiết kế chiếu sáng là từ các nhà hát.
16:16
And I think it's fantastic that we are today experiencing TEDx
390
961000
4000
Và thật là tuyệt vời khi hội thảo này được diễn ra
16:20
in a theater for the first time
391
965000
3000
lần đầu tiên trong một nhà hát,
16:23
because I think we really owe to the theater a big thanks.
392
968000
4000
bởi vì chúng ta thực sự phải mang ơn các nhà hát.
16:27
It wouldn't be such an inspiring scenography
393
972000
2000
Sẽ chẳng có những phối cảnh đầy cảm hứng như thế này
16:29
without this theater.
394
974000
2000
nếu không có một nhà hát.
16:31
And I think the theater is a place
395
976000
3000
Và theo tôi, nhà hát là nơi
16:34
where we truly enhance life with light.
396
979000
3000
chúng ta thực sự đề cao cuộc sống bằng ánh sáng.
16:37
Thank you very much.
397
982000
2000
Xin chân thành cảm ơn.
16:39
(Applause)
398
984000
6000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Rogier van der Heide - Lighting designerRogier van der Heide creates architectural spaces with light.
Why you should listen
Lighting designer Rogier van der Heide creates (and oversees) engaging, inspiring, three-dimensional design that fuses light, image projection, architecture and product design to create a memorable, authentic experience. He's been internationally recognized as one of the leading architectural lighting design specialists. He's the Chief Design Officer for Philips Lighting; before that, he was Director at Arup and Global Business Leader Lighting Design of Arup Lighting.
Van der Heide is one of five international designers commissioned by Swarovski Crystal Palace to create an installation to be launched during the Milan Furniture Fair this year.
Rogier van der Heide | Speaker | TED.com