TEDGlobal 2014
Ameenah Gurib-Fakim: Humble plants that hide surprising secrets
Ameenah Gurib-Fakim: Những loài cây nhỏ che giấu những bí mật bất ngờ
Filmed:
Readability: 4.8
1,072,911 views
Trong bài nói chuyện thú vị này, nhà sinh vật học Ameena Gurib-Fakim giới thiệu cho chúng ta những loài cây quý hiếm từ các hòn đảo xa xôi và vùng châu Phi. Các loài cây như benjoin có lá dị hình; baume de l'ile plate có thể sẽ đưa ra phương pháp điều trị mới cho bệnh suyễn; và cây bao báp huyền thoại có thể nắm giữ chìa khóa cho vấn đề thực phẩm trong tương lai. Thêm vào đó: cây táo đầm lầy.
Ameenah Gurib-Fakim - President of Mauritius
Ameenah Gurib-Fakim is the president of the Republic of Mauritius. She has been a university professor and entrepreneur before her election as the first female Head of State of Mauritius. Full bio
Ameenah Gurib-Fakim is the president of the Republic of Mauritius. She has been a university professor and entrepreneur before her election as the first female Head of State of Mauritius. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Bạn biết đó,
là một đặc ân cho tôi
là một đặc ân cho tôi
00:12
You know, it's a big privilege for me
0
907
2428
00:15
to be working in one of the
biodiversity hotspots in the world:
biodiversity hotspots in the world:
1
3335
3892
khi được làm việc tại điểm nóng
về đa dạng sinh học trên thế giới:
về đa dạng sinh học trên thế giới:
00:19
the Mascarene Islands in the Indian Ocean.
2
7227
2701
Đảo Mascarene ở Ấn Độ Dương.
00:21
These islands — Mauritius,
Rodrigues, and Réunion —
Rodrigues, and Réunion —
3
9928
3745
Những hòn đảo này - Mauritius,
Rodgigues và Réunion -
Rodgigues và Réunion -
00:25
along with the island of Madagascar,
4
13673
3138
cùng với đảo Madagascar,
00:28
they are blessed with unique plants
5
16811
1916
được ban cho
những loài cây độc đáo
những loài cây độc đáo
00:30
found nowhere else in the world.
6
18727
2113
chưa từng thấy
ở nơi nào trên thế giới.
ở nơi nào trên thế giới.
00:32
And today I will tell you
about five of them
about five of them
7
20840
2689
Hôm nay, tôi sẽ chia sẻ
với các bạn 5 loài,
với các bạn 5 loài,
00:35
and their particular features
8
23529
1995
đặc điểm riêng của chúng
00:37
and why these plants are so unique.
9
25524
2884
và lý do vì sao chúng độc đáo.
00:40
Take a look at this plant.
10
28408
1560
Hãy nhìn vào cái cây này.
00:41
I call it benjoin in the local vernacular,
11
29968
3404
Tôi gọi nó bằng tên bản địa
"benjoin",
"benjoin",
00:45
and the botanical name
is Terminalia bentzoe,
is Terminalia bentzoe,
12
33372
3926
và tên thực vật là
Terminalia bentzoe,
Terminalia bentzoe,
00:49
subspecies bentzoe.
13
37298
1901
phân loài của bentzoe.
00:51
This subspecies is endemic to Mauritius,
14
39199
3308
Phân loài này là đặc hữu của Mauritius,
00:54
and its particular feature
15
42507
1811
và đặc tính của nó
00:56
is its heterophylly.
16
44318
2474
là tính dị hình của lá
(heterophyly)
(heterophyly)
00:58
What do I mean by heterophylly?
17
46792
2126
Vậy heterophyly là gì?
01:00
It's that the same plant
18
48918
1563
Nghĩa là trên cùng một cây
01:02
has got leaves that are different shapes and sizes.
19
50481
3083
có nhiều lá có hình dạng
và kích cỡ khác nhau.
và kích cỡ khác nhau.
01:05
Now, these plants have evolved
20
53564
1585
Giờ đây, những cây này
đã tiến hóa
đã tiến hóa
01:07
very far away from the mainland,
21
55149
2354
ở nơi cách rất xa
đất liền,
đất liền,
01:09
and within specific ecosystems.
22
57503
3398
trong một hệ thống sinh thái
riêng biệt.
riêng biệt.
01:12
Often, these particular features
23
60901
2824
Thông thường,
các đặc tính đặc biệt này
các đặc tính đặc biệt này
01:15
have evolved as a response to the threat
24
63725
2811
đã tiến hóa nhằm phản ứng lại
với mối đe dọa
với mối đe dọa
01:18
presented by the local fauna,
25
66536
2437
do sự hiện diện của
hệ động vật bản địa,
hệ động vật bản địa,
01:20
in this case, grazing tortoises.
26
68973
3620
trong trường hợp này,
là loài rùa.
là loài rùa.
01:24
Tortoises are known to have poor eyesight,
27
72593
3156
Rùa được biết đến
là loài có thị lực kém,
là loài có thị lực kém,
01:27
and as such, they tend to avoid the plants
28
75749
2486
do vậy, chúng có xu hướng
tránh các loài cây
tránh các loài cây
01:30
they don't recognize.
29
78235
2059
mà chúng không nhận dạng được.
01:32
So this evolutionary
foil safeguards the plant
foil safeguards the plant
30
80294
3374
Vậy nên, sự tiến hóa của lá
giúp bảo vệ cây
giúp bảo vệ cây
01:35
against these rather cute animals,
31
83668
2925
khỏi những loài động vật
lanh lợi này,
lanh lợi này,
01:38
and protects it and of course
ensures its survival.
ensures its survival.
32
86593
5058
bảo vệ và dĩ nhiên là đảm bảo
sự sinh tồn của chính mình.
sự sinh tồn của chính mình.
01:43
Now the question you're
probably asking yourself is,
probably asking yourself is,
33
91651
3010
Giờ, các bạn có lẽ
đang tự hỏi
đang tự hỏi
01:46
why is she telling us all these stories?
34
94661
2901
tại sao bà ấy lại kể cho chúng ta
những câu chuyện này?
những câu chuyện này?
01:49
The reason for that is that we tend to overlook
35
97562
3686
Lý do của tôi là chúng ta
có xu hướng bỏ qua
có xu hướng bỏ qua
01:53
the diversity and the variety of the natural world.
36
101248
4384
sự đa dạng và khác biệt
trong thế giới tự nhiên.
trong thế giới tự nhiên.
01:57
These particular habitats are unique
37
105632
2893
Môi trường sống cụ thể này
là duy nhất
là duy nhất
02:00
and they are host to a whole lot of plants.
38
108525
4228
và chúng là vật chủ
cho hầu hết các loài cây.
cho hầu hết các loài cây.
02:04
We don't realize how valuable
39
112753
2171
Chúng ta không nhận ra
những tài nguyên này
những tài nguyên này
02:06
and how precious these resources are,
40
114924
2610
có giá trị và quý giá
đến thế nào,
đến thế nào,
02:09
and yet, through our insouciance,
41
117534
2195
tuy nhiên vì vô tâm,
02:11
we keep on destroying them.
42
119729
2169
chúng ta cứ tiếp tục
phá hủy chúng.
phá hủy chúng.
02:13
We're all familiar
43
121898
1732
Chúng ta đều quen thuộc
02:15
with the macro impact of urbanization,
44
123630
3195
với ảnh hưởng vĩ mô
của đô thị hóa,
của đô thị hóa,
02:18
climate change, resource exploitation,
45
126825
3442
biến đổi khí hậu
và khai thác tài nguyên,
và khai thác tài nguyên,
02:22
but when that one last plant —
46
130267
2173
nhưng khi cái cây cuối cùng -
02:24
or animal for that matter —
47
132440
2209
hay loài vật cuối cùng
02:26
when that very last specimen
48
134649
2199
- tiêu bản cuối cùng đó
02:28
has disappeared from the face of this Earth,
49
136848
2111
biến mất khỏi trái đất,
02:30
we would have lost
50
138959
1396
chúng ta chắc hẳn sẽ mất đi
02:32
an entire subset of the Earth's biology,
51
140355
3906
toàn bộ tập hợp con
trong hệ sinh thái này,
trong hệ sinh thái này,
02:36
and with it, important plants
with medicinal potential
with medicinal potential
52
144261
3678
cùng với đó, những loài cây quan trọng
với tiềm năng y học
với tiềm năng y học
02:39
or which could have ingredients
53
147939
1935
hoặc có các thành phần
02:41
that would speak to the cosmetic,
54
149874
1521
giúp ích cho ngành mỹ phẩm
02:43
nutrition, pharma,
55
151395
1921
dinh dưỡng, dược phẩm
02:45
and even the ethno-veterinary sectors,
56
153316
2419
thậm chí, ngành thú y bản địa
02:47
be gone forever.
57
155735
1743
sẽ biến mất mãi mãi.
02:49
And here we have a very prime example
58
157478
1935
Ở đây, chúng ta có 1 ví dụ
02:51
of the iconic dodo, which comes from Mauritius,
59
159413
2745
về loài chim dodo, từ Mauritius,
02:54
and, of course, we know is
now a symbol of extinction.
now a symbol of extinction.
60
162158
4387
và dĩ nhiên, chúng ta biết
nó là biểu tượng của sự tuyệt chủng.
nó là biểu tượng của sự tuyệt chủng.
02:58
We know plants have a
fundamental role to play.
fundamental role to play.
61
166545
2620
Chúng ta biết cây cối
đóng vai trò rất quan trọng.
đóng vai trò rất quan trọng.
03:01
Well, first of all, they feed us
62
169165
1835
Vâng, đầu tiên, chúng là nguồn
cung cấp thức ăn cho ta
cung cấp thức ăn cho ta
03:03
and they also give us
the oxygen we breathe,
the oxygen we breathe,
63
171000
2890
và chúng cho ta oxy để thở,
03:05
but plants are also the source
64
173890
2317
nhưng cây cối cũng là nguồn
03:08
of important, biologically active ingredients
65
176207
3555
cho các thành phần quan trọng,
linh hoạt về mặt sinh thái
linh hoạt về mặt sinh thái
03:11
that we should be studying very carefully,
66
179762
3202
mà chúng ta cần phải
nghiên cứu cẩn thận,
nghiên cứu cẩn thận,
03:14
because human societies over the millennia,
67
182964
4290
bởi vì xã hội loài người
qua 1 thiên niên kỉ,
qua 1 thiên niên kỉ,
03:19
they have developed important knowledge,
68
187254
3048
đã xây dựng nền tảng kiến thức
quan trọng,
quan trọng,
03:22
cultural traditions,
69
190302
1818
truyền thống văn hóa,
03:24
and important plant-based medicinal resources.
70
192120
4296
và nguồn dược liệu quan trọng
có nguồn gốc cây cỏ.
có nguồn gốc cây cỏ.
03:28
Here's a data point:
71
196416
1985
Xin trình bày 1 chút dữ liệu:
03:30
1.4 percent of the entire land surface
72
198401
4162
1.4% toàn bề mặt mặt đất
03:34
is home to 40 percent of
the species of higher plants,
the species of higher plants,
73
202563
3904
là nơi ở của 40%
các loài cây cao,
các loài cây cao,
03:38
35 percent of the species of vertebrates,
74
206467
2688
35% của loài động vật
có xương sống,
có xương sống,
03:41
and this 1.4 percent
75
209155
2543
và con số 1.4% này
03:43
represents the 25 biodiversity hotspots in the world,
76
211698
4668
đại diện cho 25 điểm nóng
về đa dạng sinh học trên thế giới,
về đa dạng sinh học trên thế giới,
03:48
and this 1.4 percent of the entire land surface
77
216366
3158
và 1.4% bề mặt mặt đất này
03:51
already provides for 35 percent
78
219524
2882
cũng đã cung cấp cho 35%
03:54
of the ecosystem services
79
222406
1834
các dịch vụ hệ sinh thái
03:56
that vulnerable people depend on.
80
224240
2678
mà các đối tượng dễ bị tổn thương
sống dựa vào.
sống dựa vào.
03:58
And as you can see,
81
226918
1348
Và như bạn có thể thấy,
04:00
the island of Mauritius
82
228266
1413
đảo Mauritius
04:01
where I work and where I live,
83
229679
2083
nơi tôi đang sống và làm việc,
04:03
belongs to one such biodiversity hotspot,
84
231762
2705
thuộc 01 trong các điểm đa dạng sinh học,
04:06
and I study the unique plants
85
234467
2214
và tôi nghiên cứu những loài cây độc đáo
04:08
on the island for their
biomedical applications.
biomedical applications.
86
236681
3662
trên hòn đảo nhằm phục vụ
cho các ứng dụng y sinh học.
cho các ứng dụng y sinh học.
04:12
Now, let's go back again
87
240343
1337
Bây giờ, hãy quay trở lại
04:13
to that first plant I showed you,
88
241680
1840
với cây đầu tiên
tôi đã giới thiệu với các bạn
tôi đã giới thiệu với các bạn
04:15
the one, of course, with
different-shaped leaves
different-shaped leaves
89
243520
3027
, cái cây với lá có nhiều hình dạng khác nhau
04:18
and different sizes, Terminalia bentzoe,
90
246547
2856
và kích cỡ khác nhau,
Terminalia bentzoe,
Terminalia bentzoe,
04:21
subspecies bentzoe,
91
249403
1667
phân loài của bentzoe,
04:23
a plant only found in Mauritius.
92
251070
2595
loài cây chỉ tìm thấy
ở Mauritius.
ở Mauritius.
04:25
Now, the local people,
93
253665
1445
Hiện nay, dân bản địa,
04:27
they used a decoction of the leaves
94
255110
2226
họ dùng nước sắc lá cây này
04:29
against infectious diseases.
95
257336
2531
để trị các bệnh nhiễm trùng.
04:31
Now our work, that is,
96
259867
2452
Hiện giờ, công việc của chúng tôi là
04:34
the scientific validation of
this traditional information,
this traditional information,
97
262319
3409
xác thực khoa học cho
thông tin truyền thống này.
thông tin truyền thống này.
04:37
has shown that precisely
98
265728
2072
đã cho thấy chính xác rằng
04:39
that leaf extract shows activity, potent activity,
99
267800
4329
chiếtc xuất lá cây có
hoạt tính, hoạt tính mạnh,
hoạt tính, hoạt tính mạnh,
04:44
against a wide range of bacteria
100
272129
2222
chống lại 1 loạt vi khuẩn
04:46
that could be pathogenic to humans.
101
274351
3076
có thể gây bệnh cho người.
04:49
Now, could this plant be the answer
102
277427
2441
Vậy, loài này có phải là lời giải
04:51
to antibiotic resistance?
103
279868
2621
cho vấn đề kháng thuốc kháng sinh không?
04:54
You know, antibiotic resistance is proving to be
104
282489
2351
Bạn biết đấy, kháng thuốc kháng sinh
đang tỏ ra
đang tỏ ra
04:56
a big challenge globally.
105
284840
2720
là thách thức lớn đối với toàn cầu.
04:59
While we may not be sure, one thing is certain:
106
287560
2803
Chúng tôi không chắc. Nhưng có
một điều là chắc chắn:
một điều là chắc chắn:
05:02
we will not want this plant to disappear.
107
290363
2609
chúng tôi sẽ không muốn
loài cây này biến mất.
loài cây này biến mất.
05:04
But the harsh reality is that
108
292972
2644
Nhưng có một sự thật phũ phàng là
05:07
this particular plant is in fact
109
295616
1984
loài thực vật đặc biệt này thực ra
05:09
considered to be vulnerable
110
297600
1870
được cho là rất dễ bị tổn thương
05:11
in its natural habitat.
111
299470
2160
trong môi trường thiên nhiên.
05:13
This brings me to another example.
112
301630
2148
Điều này đưa đến cho tôi
một ví dụ khác.
một ví dụ khác.
05:15
This bush here is known as baume de l'ile plate
113
303778
3790
Bụi cây ở đây được biết đến là
baume de l'ile plate
baume de l'ile plate
05:19
in the local vernacular.
114
307568
1722
trong ngôn ngữ địa phương.
05:21
The botanical name is Psiadia arguta.
115
309290
2655
Tên thực vật là Psiadia arguta.
05:23
It's a plant which is rare,
116
311945
1891
Đó là một loài cây quý hiếm,
05:25
which is endemic to Mauritius.
117
313836
2712
là loài đặc hữu đối với Mauritius.
Nó từng mọc trên đất liền,
05:28
It used to grow on the mainland,
118
316548
1222
05:29
but through the sheer
pressures of urbanization
pressures of urbanization
119
317770
2443
nhưng qua áp lực ghê gớm
của quá trình đô thị hóa
của quá trình đô thị hóa
05:32
has been pushed out of the mainland,
120
320213
2279
đã đẩy cây này ra khỏi
sự sinh tồn của nó ở đất liền,
sự sinh tồn của nó ở đất liền,
05:34
and we've managed to bring it back
121
322492
1701
và chúng tôi đang cố gắng
mang giống này trở về chỗ cũ
mang giống này trở về chỗ cũ
05:36
from the brink of extinction
122
324193
1476
từ bờ vực tuyệt chủng
05:37
by developing in vitro plants
123
325669
2067
bằng cách đưa những cây
đang sống ngoài tự nhiên
đang sống ngoài tự nhiên
05:39
which are now growing in the wild.
124
327736
1848
vào nuôi dưỡng trong phòng thí nghiệm.
05:41
Now, one thing I must
point out straightaway
point out straightaway
125
329584
2196
Có 1 điều tôi phải
chỉ ra ngay lập tức
chỉ ra ngay lập tức
05:43
is that not all plants
126
331780
2877
là rằng không phải tất cả các loài cây
05:46
can be developed in vitro.
127
334657
2916
có thể phát triển
trong môi trường ống nghiệm
trong môi trường ống nghiệm
05:49
While we humans, we are
happy in our comfort zone,
happy in our comfort zone,
128
337573
3823
Trong khi con người đang vui vẻ
trong những không gian thoải mái,
trong những không gian thoải mái,
05:53
these plants also need
129
341396
2236
thì những cây này cũng cần
05:55
their ecosystem to be preserved,
130
343632
2734
hệ sinh thái của chúng
để được bảo tồn,
để được bảo tồn,
05:58
and they don't react — endemic plants
131
346366
1833
và chúng không phản ứng -
loài cây đặc hữu-
loài cây đặc hữu-
06:00
don't react to very harsh
changes in their ecosystem,
changes in their ecosystem,
132
348199
3319
không phản ứng
với những thay đổi khắc nghiệt
với những thay đổi khắc nghiệt
trong hệ sinh thái của chúng,
06:03
and yet we know what are the challenges
133
351518
2261
và tuy chúng ta biết
những thách thức
những thách thức
06:05
that climate change, for example,
134
353779
1088
ví dụ như, biến đổi khí hậu,
06:06
is posing to these plants.
135
354867
2043
đang đặt ra cho những loài cây này.
06:08
Now, the local people again use the leaves
136
356910
2528
Người dân địa phương
cũng sử dụng lá cây này
cũng sử dụng lá cây này
06:11
in traditional medicine
137
359438
1754
trong y học cổ truyền
06:13
against respiratory problems.
138
361192
2680
để trị các bệnh về hô hấp.
06:15
Now, our preliminary labwork
139
363872
2089
Những thí nghiệm ban đầu của chúng tôi
06:17
on the leaf extract has shown
140
365961
1732
về chiết xuất lá cây đã chỉ ra rằng
06:19
that precisely these
leaves contain ingredients
leaves contain ingredients
141
367693
4129
chính xác là lá cây này
chứa các thành phần
chứa các thành phần
06:23
that are very close,
in terms of structures,
in terms of structures,
142
371822
3095
rất gần với, về mặt cấu trúc,
06:26
chemical structures, to those medicines
143
374917
2366
cấu trúc hóa học, với các loại thuốc
06:29
which are sold in the chemist's shop
144
377283
1519
được bán trong các nhà thuốc
06:30
against asthma.
145
378802
1975
để trị bệnh hen suyễn
06:32
So who knows
146
380777
1910
Vậy nên ai mà biết được
06:34
what humanity will benefit from
147
382687
2086
con người sẽ được hưởng những gì
06:36
should this plant decide
to reveal all its secrets.
to reveal all its secrets.
148
384773
5418
khi loài cây này nên quyết định
tiết lộ tất cả bí mật của nó.
tiết lộ tất cả bí mật của nó.
06:42
Now, I come from the developing world
149
390191
2491
Tôi đến từ một đất nước đang phát triển
06:44
where we are forever being
challenged with this issue
challenged with this issue
150
392682
2803
nơi mà chúng tôi mãi
bị thách thức bởi vấn đề
bị thách thức bởi vấn đề
06:47
of population explosion.
151
395485
2394
bùng nổ dân số.
06:49
Africa is the continent
which is getting younger,
which is getting younger,
152
397879
2814
Châu Phi là châu lục
đang trở nên trẻ hơn,
đang trở nên trẻ hơn,
06:52
and whenever one talks
about population explosion,
about population explosion,
153
400693
3703
và cứ có ai nói về
bùng nổ dân số,
bùng nổ dân số,
06:56
one talks about the issue of food security
154
404396
2505
thì sẽ lại có người nói về vấn đề
an ninh lương thực
an ninh lương thực
06:58
as being the other side of the same coin.
155
406901
2680
như thể đó là mặt còn lại
của 1 đồng tiền xu.
của 1 đồng tiền xu.
07:01
Now this plant here, the baobab,
156
409581
2318
Giờ là loài cây này, cây bao báp,
07:03
could be part of the answer.
157
411899
1522
có thể là 1 phần của
lời giải.
lời giải.
07:05
It's an underutilized, neglected food plant.
158
413421
3145
Đó là nhà máy thực phẩm
bị bỏ quên, sử dụng không đúng mức.
bị bỏ quên, sử dụng không đúng mức.
07:08
It defines the landscape of West Africa,
159
416566
2493
Nó định hình cảnh quan của Tây Phi,
07:11
where it is known as the tree of life,
160
419059
2546
nó được biết đến là
loài cây của sự sống,
loài cây của sự sống,
07:13
and later on I will tell you why
161
421605
2498
và tiếp theo tôi sẽ kể cho bạn tại sao
07:16
the Africans consider it to be the tree of life.
162
424103
3111
người Châu Phi xem nó
là loài cây của sự sống.
là loài cây của sự sống.
07:19
Now interestingly, there are many legends
163
427214
1918
Thật thú vị là có nhiều huyền thoại
07:21
which are associated with this plant.
164
429132
2108
có liên hệ đến cây này.
07:23
Because of its sheer size,
165
431240
1772
Bởi vì kích thước to lớn của nó,
07:25
it was meant to be lording over lesser plants,
166
433012
2902
nó tự coi mình là loài cây chúa tể
của những loài cây thấp khác,
của những loài cây thấp khác,
07:27
so God didn't like this arrogance,
167
435914
1958
vậy nên Chúa trời không thích
sự kiêu ngạo này,
sự kiêu ngạo này,
07:29
uprooted it, and planted it upside down,
168
437872
2788
đã nhổ nó và trồng nó lộn ngược,
07:32
hence its particular shape.
169
440660
2522
do đó nó có hình dáng đặc biệt.
07:35
And if you look at this tree again
170
443182
2508
Nếu như bạn nhìn lại cây này
07:37
within the African context,
171
445690
2162
trong bối cảnh của người châu Phi,
07:39
in West Africa, it's known
as the palaver tree,
as the palaver tree,
172
447852
3665
ở Tây Phi, nó được biết đến
với tên cây thương nghị
với tên cây thương nghị
07:43
because it performs great social functions.
173
451517
3070
vì nó thực hiện
các chức năng xã hội rất lớn.
các chức năng xã hội rất lớn.
07:46
Now if you have a problem in the community,
174
454587
2219
Nếu bạn có vấn đế gì trong cộng đồng,
07:48
meeting under the palaver tree
175
456806
1738
thì những cuộc gặp mặt dưới cây này
07:50
with the chiefs or the tribesmen
176
458544
1979
với những người trưởng bộ tộc
07:52
would be synonymous to trying to find a solution
177
460523
2162
đồng nghĩa với việc mọi người
đang cố gắng tìm ra giải pháp
đang cố gắng tìm ra giải pháp
07:54
to that particular problem,
178
462685
1445
cho 1 vấn đề cụ thể.
07:56
and also to reinforce trust and respect
179
464130
2940
và đồng thời là dịp củng cố niềm tin
và sự tôn trọng
và sự tôn trọng
07:59
among members of the community.
180
467070
2521
giữa các thành viên trong cộng đồng.
08:01
From the scientific point of view,
181
469591
2396
Từ góc nhìn khoa học,
08:03
there are eight species of baobab in the world.
182
471987
2695
có 8 loài bao báp trên thế giới.
08:06
There's one from Africa,
183
474682
1982
Có 1 loài ở châu Phi,
08:08
one from Australia,
184
476664
1669
01 ở Úc,
08:10
and six are endemic
185
478333
2747
và 6 loài là đặc hữu
08:13
to the island of Madagascar.
186
481080
1647
của đảo Madagascar.
08:14
The one I have showed you
187
482727
1632
Loài mà tôi vừa cho các bạn xem,
08:16
is the one from Africa,
188
484359
1590
là 1 loài ở Châu Phi,
08:17
Adansonia digitata.
189
485949
1921
Andasonia digitata.
08:19
Now, the flower, this
beautiful white flower,
beautiful white flower,
190
487870
2320
Giờ sẽ là hoa, loài hoa trắng xinh xắn này
08:22
it opens at night, is pollinated by bats,
191
490190
2124
nở vào ban đêm,
được dơi thụ phấn,
được dơi thụ phấn,
08:24
and it gives rise to the fruit
192
492314
2599
và phát triển thành loại trái
08:26
which is curiously known
193
494913
1552
mà người ta biết đến
08:28
as the monkey apple.
194
496465
1735
với tên là táo khỉ.
08:30
The monkeys are not stupid animals.
195
498200
1493
Khỉ không là động vật ngu ngốc.
08:31
They know what's good for them.
196
499693
1733
Chúng biết điều gì là tốt cho mình.
08:33
Now, if you open the fruit of the baobab,
197
501426
2801
Nếu như bạn bổ trái cây bao báp,
08:36
you'll see a white, floury pulp,
198
504227
2593
bạn sẽ thấy loại bột màu trắng
08:38
which is very rich in nutrients
199
506820
2097
rất giàu dinh dưỡng
08:40
and has got protein,
200
508917
2374
và có đạm
08:43
more protein than in human milk.
201
511291
4118
nhiều đạm hơn cả sữa mẹ.
08:47
Yes, you heard right:
202
515409
1788
Vâng, điều bạn nghe là đúng:
08:49
more protein than in human milk.
203
517197
3408
nhiều đạm hơn cả sữa mẹ.
08:52
And this is one of the reasons why
204
520605
1890
Đây là 1 trong những lý do tại sao
08:54
the nutrition companies of this world,
205
522495
1822
các công ty dinh dưỡng trên thế giới
08:56
they are looking for this fruit to provide
206
524317
2385
đang tìm cây này để cung cấp
08:58
what we know as reinforced food.
207
526702
2587
cái mà chúng ta gọi là
thực phẩm bổ sung.
thực phẩm bổ sung.
09:01
The seeds give an oil, a very stable oil
208
529289
3881
Hạt cây cho dầu,
với lượng dầu rất ổn định
với lượng dầu rất ổn định
09:05
which is sought after
by the cosmetic industry
by the cosmetic industry
209
533170
3070
được ngành mỹ phẩm
tìm kiếm để sản xuất
tìm kiếm để sản xuất
09:08
to give to produce body lotions, for example.
210
536240
3262
sữa dưỡng thể chẳng hạn.
09:11
And if you look at the trunk,
211
539502
1629
Và nếu bạn nhìn vào thân cây,
09:13
the trunk, of course, safeguards water,
212
541131
3603
dĩ nhiên thân cây giữ nước
09:16
which is often harvested by a thirsty traveler,
213
544734
2801
mà du khách khát nước
thường khai thác nước này
thường khai thác nước này
09:19
and the leaves are used in traditional medicine
214
547535
1678
và lá cây được dùng trong
y học cổ truyền
y học cổ truyền
09:21
against infectious disease.
215
549213
1955
để trị bệnh truyền nhiễm.
09:23
Now, you can see now why the Africans consider it
216
551168
2576
Giờ bạn có thể thấy tại sao
người dân châu Phi
người dân châu Phi
09:25
to be the tree of life.
217
553744
1800
xem cây này là cây đời rồi.
09:27
It's a complete plant,
218
555544
1665
Đó là 1 loài cây hoàn hảo,
09:29
and in fact, the sheer size of these trees
219
557209
2542
và thực tế kích cỡ to lớn
của những cây này
của những cây này
09:31
is hiding a massive potential,
220
559751
2103
đang ẩn chứa tiềm năng lớn,
09:33
not only for the pharma, nutrition,
and the cosmetic industry.
and the cosmetic industry.
221
561854
3442
không chỉ đối với ngành dược,
ngành dinh dưỡng và mỹ phẩm,
ngành dinh dưỡng và mỹ phẩm,
09:37
What I have showed you here
222
565296
2006
Điều tôi vừa trình bày với bạn ở đây
09:39
is only the species from Africa,
223
567302
2230
chỉ là loài từ châu Phi,
09:41
Adansonia digitata.
224
569532
1884
Adansonia dgitata.
09:43
We have six species yet in Madagascar,
225
571416
2664
Tuy nhiên chúng ta còn 6 loài
ở Madagascar,
ở Madagascar,
09:46
and we don't know what
is the potential of this plant,
is the potential of this plant,
226
574080
3484
và chúng ta không biết
tiềm năng của chúng là gì,
tiềm năng của chúng là gì,
09:49
but one thing we know is that the flora
227
577564
2466
nhưng 1 điều chúng ta biết rằng
loài thực vật này
loài thực vật này
09:52
is considered to be
threatened with extinction.
threatened with extinction.
228
580030
2562
đang bị xem là có nguy cơ tuyệt chủng.
09:54
Let me take you to Africa again,
229
582592
3204
Để tôi đưa bạn đến châu Phi lần nữa,
09:57
and introduce you to one of my very favorite,
230
585796
2504
và giới thiệu cho bạn
một trong những
một trong những
10:00
the resurrection plant.
231
588300
1830
loài cây hồi sinh
yêu thích của tôi.
yêu thích của tôi.
10:02
Now here you'll find
232
590130
1347
Ở đây bạn sẽ thấy
10:03
that even Jesus has competition.
233
591477
1918
rằng ngay cả chúa Jesus
cũng có đối thủ.
cũng có đối thủ.
10:05
(Laughter)
234
593395
1603
(Cười)
10:06
Now, this plant here has developed
235
594998
2993
Cây này đã phát triển ở đây
10:09
remarkable tolerance to drought,
236
597991
2979
với khả năng chịu hạn phi thường,
10:12
which enables it to withstand
237
600970
2098
cho phép nó chịu được
10:15
up to 98 percent dehydration
over the period of a year
over the period of a year
238
603068
4245
tới 98% sự mất nược trong 1 năm
10:19
without damage,
239
607313
2104
mà không hề hấn gì,
10:21
and yet it can regenerate
itself almost completely
itself almost completely
240
609417
4150
và nó có khả năng tái sinh
gần như hoàn toàn
gần như hoàn toàn
10:25
overnight, over 24 hours, and flower.
241
613567
4080
qua 1 đêm, qua 24h, và nở hoa.
10:29
Now, us human beings,
242
617647
2233
Giờ đây loài người chúng ta,
10:31
we're always on the lookout for the elixir of youth.
243
619880
3226
chúng ta luôn tìm kiếm
thuốc trường sinh bất lão
thuốc trường sinh bất lão
10:35
We don't want to get old, and rightly so.
244
623106
1834
Ta không muốn già, đúng như vậy.
10:36
Why should we, especially if you can afford it?
245
624940
3239
Tại sao chúng ta phải già,
đặc biệt nếu bạn có đủ khả năng?
đặc biệt nếu bạn có đủ khả năng?
10:40
And this gives you an indication
246
628179
2183
Và điều này chỉ ra
10:42
of what the plant looks like before.
247
630362
2802
về cây này trông như thế nào trước đó.
10:45
Now, if you are an inexperienced gardener,
248
633164
2856
Nếu bạn không phải
là một nhà làm vườn kinh nghiệm,
là một nhà làm vườn kinh nghiệm,
10:48
the first thing you'll do
when you visit the garden
when you visit the garden
249
636020
2032
điều đầu tiên sẽ là
khi bạn thăm vườn
khi bạn thăm vườn
10:50
is to uproot this plant because it's dead.
250
638052
2724
bạn sẽ nhổ cây này bởi vì nó đã chết.
10:52
But if you water it, this is what you get.
251
640776
4802
Nhưng nếu bạn tưới nước cho nó,
thì đây là điều bạn nhận được,
thì đây là điều bạn nhận được,
10:57
Absolutely amazing.
252
645578
2176
Hoàn toàn ngạc nhiên.
10:59
Now, if you look at our aging process,
253
647754
2496
Nếu bạn nhìn vào quá trình lão hóa
của chúng ta,
của chúng ta,
11:02
the aging process is in fact the loss of water
254
650250
2450
quá trình lão hóa thực ra
là do mất nước
là do mất nước
11:04
from the upper epidermis, resulting in wrinkling
255
652700
3174
từ lớp biểu bì ngoài cùng,
dẫn đến nhăn da
dẫn đến nhăn da
11:07
as we know it, especially women,
256
655874
1567
như chúng ta biết, đặc biệt
là ở phụ nữ,
là ở phụ nữ,
11:09
we are so conscious of this.
257
657441
1841
chúng ta nhận thức rất rõ
về điều này.
về điều này.
11:11
And this plant, in fact, is giving
the cosmetic chemists
the cosmetic chemists
258
659282
4681
Và cây này, thực ra,
đang đưa cho các nhà hóa học mỹ phẩm
đang đưa cho các nhà hóa học mỹ phẩm
11:15
very important ingredients
259
663963
1990
những thành phần rất quan trọng
11:17
that are actually finding ways
260
665953
2767
cho cuộc tìm kiếm
11:20
to slow down the aging process
261
668720
2390
cách làm chậm lại quá trình lão hóa
11:23
and at the same time reinforce the cells
262
671110
2380
và cùng lúc hỗ trợ các tế bào
11:25
against the onslaught of environmental toxins.
263
673490
4287
chống lại sự tấn công
của chất độc hại từ môi trường.
của chất độc hại từ môi trường.
11:29
Now, these four examples
264
677777
2637
4 ví dụ
11:32
I have just given you
265
680414
2907
mà tôi vừa đưa ra cho các bạn
11:35
are just a very tiny reminder
266
683321
3434
chỉ là sự nhắc nhở rất cỏn con
11:38
as to how our health
267
686755
3737
để thấy rằng sức khỏe
11:42
and our survival are closely linked
268
690492
3504
và sự sống còn của chúng ta
có quan hệ mật thiết
có quan hệ mật thiết
11:45
to the health and the resilience
269
693996
2812
đến sức khỏe và sự bền vững
11:48
of our ecosystem,
270
696808
1845
của hệ sinh thái này,
11:50
and why we should be very careful
271
698653
1934
và tại sao chúng ta nên rất cẩn trọng
11:52
about preserving biodiversity.
272
700587
2701
về việc bảo tồn đa dạng sinh học.
11:55
Every time a forest is cut down,
273
703288
3202
Mỗi khi một khu rừng bị đốn hạ,
11:58
every time a marsh is filled in,
274
706490
3620
mỗi khi một đầm lầy bị lấp,
12:02
it is a potential lab that goes with it,
275
710110
3750
đồng nghĩa 1 "phòng thí nghiệm"
tiềm năng cũng ra đi
tiềm năng cũng ra đi
12:05
and which we will never, ever recover.
276
713860
2308
mà ta sẽ không bao giờ có thể
phục hồi được.
phục hồi được.
12:08
And I know what I'm talking about,
277
716168
1567
Và tôi biết tôi đang nói gì,
12:09
coming from Mauritius and missing the dodo.
278
717735
3332
tôi đến từ Mauritius và đã để mất
loài chim dodo.
loài chim dodo.
12:13
Let me finish with just one last example.
279
721067
4358
Cho phép tôi kết thúc
bằng 1 ví dụ cuối cùng.
bằng 1 ví dụ cuối cùng.
12:17
Conservation issues are normally guided
280
725425
3815
Vấn đề bảo tồn thường thường hướng về
12:21
towards rare, endemic plants,
281
729240
2968
các loài cây hiếm và đặc hữu
12:24
but what we call exotic plants,
282
732208
2542
nhưng những loài cây lạ,
12:26
that is, the ones which grow in many
different habitats across the world,
different habitats across the world,
283
734750
3477
những loại phát triển ở rất nhiều
môi trường khác nhau khắp thế giới,
môi trường khác nhau khắp thế giới,
12:30
they also need to be considered.
284
738227
2406
mà chúng ta cần lưu ý.
12:32
You know why? Because the environment plays
285
740633
3139
Bạn biết sao không? Bởi vì môi trường
12:35
a very important role
286
743772
1755
đóng vai trò rất quan trọng
12:37
in modifying the composition of that plant.
287
745527
2659
trong việc điều chỉnh thành phần của cây.
12:40
So let's take a look at this plant here,
288
748186
2631
Hãy nhìn vào cây này,
12:42
Centella asiatica. It's a weed.
289
750817
2483
Centella asiatica. Đó là cỏ dại.
12:45
We call it a weed.
290
753300
2148
Chúng ta gọi là cỏ dại.
12:47
Now, Centella asiatica
grows across the world
grows across the world
291
755448
2876
Giờ đây, Centella asiatica
mọc khắp nơi trên thế giới
mọc khắp nơi trên thế giới
12:50
in many different habitats —
in Africa, in Asia —
in Africa, in Asia —
292
758324
2782
ở nhiều môi trường khác nhau-
ở châu Phi, châu Á -
ở châu Phi, châu Á -
12:53
and this plant has been instrumental
293
761106
2019
và cây này là công cụ trong việc
12:55
in providing a solution
to that dreadful disease
to that dreadful disease
294
763125
2767
đưa ra giải pháp
điều trị một căn bệnh rất đáng sợ
điều trị một căn bệnh rất đáng sợ
12:57
called leprosy in Madagascar in the 1940s.
295
765892
4446
được gọi là bệnh cùi(phong)
ở Madagascar thập niên 1940.
ở Madagascar thập niên 1940.
13:02
Now, while Centella
grows across the world —
grows across the world —
296
770338
3530
Giờ đây, trong khi Centella
mọc khắp nơi trên thế giới -
mọc khắp nơi trên thế giới -
13:05
in Africa, in Asia —
the best quality Centella
the best quality Centella
297
773868
3291
ở châu Phi, châu Á -
thì cây Centella có chất lượng tốt nhất
thì cây Centella có chất lượng tốt nhất
13:09
comes from Madagascar,
298
777159
2344
là ở Madagascar,
13:11
because that Centella contains
the three vital ingredients
the three vital ingredients
299
779503
4185
bởi vì Centella ở Madagascar chứa
3 thành phần quan trọng
3 thành phần quan trọng
13:15
which are sought after by the pharma
300
783688
2226
được ngành dược và
13:17
and the cosmetic companies.
301
785914
2634
các công ty mỹ phẩm săn lùng.
13:20
And the cosmetic companies
are already using it
are already using it
302
788548
2249
Và các công ty mỹ phẩm
đang sử dụng cây này
đang sử dụng cây này
13:22
to make regenerating cream.
303
790797
3082
để làm 1 loại kem tái tạo.
13:25
Now, there is an ancient saying
304
793879
2789
Có 1 câu nói cổ
13:28
that for every disease known to mankind,
305
796668
3544
rằng bất cứ bệnh nào
mà loài người từng biết,
mà loài người từng biết,
13:32
there is a plant to cure it.
306
800212
2182
đều có loài cây để trị bệnh đó.
13:34
Now, you may not
believe in ancient sayings.
believe in ancient sayings.
307
802394
2228
Bạn có thể không tin
những câu nói cổ xưa đó.
những câu nói cổ xưa đó.
13:36
You may think they're obsolete
308
804622
1563
Bạn có thể nghĩ
không còn hợp thời
không còn hợp thời
13:38
now that our science and
technology are so powerful.
technology are so powerful.
309
806185
2948
rằng khoa học và công nghệ ngày nay
rất hùng mạnh.
rất hùng mạnh.
13:41
So you may look on Centella as being
310
809133
2036
Bạn có thể xem cây Centella
13:43
an insignificant, humble weed,
311
811169
3205
là loài cỏ dại tầm thường,
không quan trọng
không quan trọng
13:46
which, if destroyed, won't be missed.
312
814374
3326
nếu bị hủy hoại
thì cũng chẳng sao.
thì cũng chẳng sao.
13:49
But you know, there is no such thing as a weed.
313
817700
2435
Nhưng bạn biết đấy,
không có loài cây nào như cỏ dại.
không có loài cây nào như cỏ dại.
13:52
It's a plant.
314
820135
1754
Nó là một loài thực vật.
13:53
It's a living biological lab
315
821889
2879
Nó là phòng thí nghiệm
sinh thái sống
sinh thái sống
13:56
that may well have answers
316
824768
1901
có thể trả lời các câu hỏi
được đặt ra
được đặt ra
13:58
to the question that we may have,
317
826669
1958
cho thắc mắc chúng ta,
14:00
but we have to ensure
318
828627
1890
nhưng chúng ta phải đảm bảo
14:02
that it has the right to live.
319
830517
2733
rằng nó có quyền được sống.
14:05
Thank you.
320
833250
1878
Xin cảm ơn.
14:07
(Applause)
321
835128
4000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Ameenah Gurib-Fakim - President of MauritiusAmeenah Gurib-Fakim is the president of the Republic of Mauritius. She has been a university professor and entrepreneur before her election as the first female Head of State of Mauritius.
Why you should listen
In June 2015, Ameenah Gurib-Fakim became the first female president of Mauritius. She's been honored as one of Foreign Policy's 2015 Global Thinkers and is moving to create opportunity and growth for her island home. Gurib-Fakim has been, prior to joining the State House, the Managing Director of the Centre International de Développement Pharmaceutique (CIDP) Research and Innovation as well as professor of organic chemistry with an endowed chair at the University of Mauritius.
Gurib-Fakim has long been a leading biodiversity scientist studying and validating the flora of Mauritius, one of the world's key biodiversity hotspots. As an entrepreneur at CIDP R & I and professor of organic chemistry, she analyzed the plants from the region for their health, nutritional and cosmetic applications.
Ameenah Gurib-Fakim | Speaker | TED.com