TED2005
James Surowiecki: The power and the danger of online crowds
James Surowiecki: Sức mạnh và sự đe dọa từ cộng đồng online
Filmed:
Readability: 4
510,081 views
James Surowiecki xác định thời điểm phương tiện truyền thông trở thành đối tượng công bằng trong việc thu thập tin tức trên thế giới: sóng thần năm 2005, khi video trên kênh Youtube,blog, những tin nhắn nhanh và văn bản mang theo tin tức - và bảo vệ việc chuyển tải những câu chuyện cá nhân thoát khỏi bi kịch.
James Surowiecki - Finance journalist
James Surowiecki argues that people, when we act en masse, are smarter than we think. He's the author of The Wisdom of Crowds and writes about finance for the New Yorker. Full bio
James Surowiecki argues that people, when we act en masse, are smarter than we think. He's the author of The Wisdom of Crowds and writes about finance for the New Yorker. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:19
This was in an area called Wellawatta, a prime residential area in Colombo.
0
1000
4000
Nơi này có tên là Wellawatta,
một khu dân cư quan trọng ở Colombo
một khu dân cư quan trọng ở Colombo
00:23
We stood on the railroad tracks
1
5000
2000
Chúng tôi ngồi trên đường ray tàu hỏa
00:25
that ran between my friend's house and the beach.
2
7000
2000
chạy ngang qua nhà bạn tôi và bãi biển
00:28
The tracks are elevated about eight feet from the waterline normally,
3
10000
3000
Đường ray thường được nâng lên khoảng 2,5m
so với mặt nước biển,
so với mặt nước biển,
00:31
but at that point the water had receded
4
13000
2000
nhưng lúc đó, nước đã rút đi
00:33
to a level three or four feet below normal.
5
15000
3000
khoảng 0,9 - 1,2m so với bình thường
00:36
I'd never seen the reef here before.
6
18000
2000
Tôi chưa bao giờ thấy đá ngầm ở đây cả.
00:38
There were fish caught in rock pools left behind by the receding water.
7
20000
4000
Có vài con cá bị kẹt trong
vũng nước đọng phía sau chỗ nước rút.
vũng nước đọng phía sau chỗ nước rút.
Vài đứa trẻ nhảy xuống, chạy đến
vũng nước cùng với vài cái túi.
vũng nước cùng với vài cái túi.
00:43
Some children jumped down and ran to the rock pools with bags.
8
25000
4000
Chúng cố gắng bắt cá.
00:47
They were trying to catch fish.
9
29000
2000
00:49
No one realized that this was a very bad idea.
10
31000
3000
Nhưng chẳng ai nhận ra
đó là một ý tưởng tồi tệ.
đó là một ý tưởng tồi tệ.
Những người ngồi trên đường vẫn
tiếp tục nhìn.
tiếp tục nhìn.
00:52
The people on the tracks just continued to watch them.
11
34000
3000
00:55
I turned around to check on my friend's house.
12
37000
3000
Tôi quay lại kiểm tra nhà bạn tôi.
00:58
Then someone on the tracks screamed.
13
40000
2000
Và ai đó trên đường la lên.
01:00
Before I could turn around, everyone on the tracks was screaming and running.
14
42000
4000
Trước khi tôi quay lại, mọi người
bắt đầu la hét và chạy tán loạn.
bắt đầu la hét và chạy tán loạn.
01:04
The water had started coming back. It was foaming over the reef.
15
46000
4000
Nước bắt đầu dâng lên trở lại, nổi bọt
trắng xóa trên bãi đá ngầm.
trắng xóa trên bãi đá ngầm.
01:08
The children managed to run back onto the tracks.
16
50000
4000
Bọn trẻ quay trở lại đường ray.
01:12
No one was lost there. But the water continued to climb.
17
54000
4000
Không ai bị kẹt lại. Nhưng nước
vẫn tiếp tục dâng lên
vẫn tiếp tục dâng lên
Trong 2 phút, nước đã dâng đến đường ray
01:16
In about two minutes, it had reached the level of the railroad tracks
18
58000
3000
Và ngày càng lên cao. Lúc đó chúng tôi đã
chạy khoảng 100m.
chạy khoảng 100m.
01:19
and was coming over it. We had run about 100 meters by this time.
19
61000
4000
Nước vẫn tiếp tục dâng lên.
01:23
It continued to rise.
20
65000
2000
Tôi thấy một người đàn ông đứng ở cổng,
nước ngập đến gối nhưng vẫn không rời đi.
nước ngập đến gối nhưng vẫn không rời đi.
01:25
I saw an old man standing at his gate, knee-deep in water, refusing to move.
21
67000
5000
01:30
He said he'd lived his whole life there by the beach,
22
72000
3000
Ông nói ông đã sống cả đời bên bờ biển này,
01:33
and that he would rather die there than run.
23
75000
3000
và ông thà chết ở đây còn hơn phải chạy khỏi đây.
01:36
A boy broke away from his mother to run back into his house
24
78000
3000
Một cậu bé rời khỏi mẹ và chạy vào nhà
01:39
to get his dog, who was apparently afraid.
25
81000
3000
để cứu lấy con chó đang
rất sợ hãi.
rất sợ hãi.
01:42
An old lady, crying, was carried out of her house and up the road by her son.
26
84000
5000
Một người phụ nữ đang khóc đã được
con trai đưa ra khỏi nhà và dẫn lên mặt đường.
con trai đưa ra khỏi nhà và dẫn lên mặt đường.
01:47
The slum built on the railroad reservation
27
89000
3000
Khu ổ chuột nằm trong khu vực riêng
01:50
between the sea and the railroad tracks was completely swept away.
28
92000
4000
giữa biển và đường ray đã
hoàn toàn bị cuốn trôi.
hoàn toàn bị cuốn trôi.
01:54
Since this was a high-risk location, the police had warned the residents,
29
96000
3000
Đây là một vị trí nhiều rủi ro nên
cảnh sát đã cảnh báo cư dân,
cảnh sát đã cảnh báo cư dân,
01:57
and no one was there when the water rose.
30
99000
2000
và không ai ở đó khi nước dâng lên.
01:59
But they had not had any time to evacuate any belongings.
31
101000
4000
Nhưng họ lại không có thời gian để
di chuyển đồ đạc của mình.
di chuyển đồ đạc của mình.
02:03
For hours afterwards, the sea was strewn with bits of wood for miles around --
32
105000
4000
Vài giờ sau, trên biển rải rác những mảnh gỗ
cách nhau hàng dặm -
cách nhau hàng dặm -
02:07
all of this was from the houses in the slum.
33
109000
3000
tất cả đều từ những ngôi nhà ổ chuột.
02:10
When the waters subsided, it was as if it had never existed.
34
112000
4000
Khi nước rút xuống, giống như
chưa từng có chuyện gì xảy ra.
chưa từng có chuyện gì xảy ra.
02:16
This may seem hard to believe --
35
118000
2000
Điều này thật khó tin -
02:18
unless you've been reading lots and lots of news reports --
36
120000
2000
trừ khi bạn đã đọc rất, rất
nhiều tin tức -
nhiều tin tức -
02:20
but in many places, after the tsunami, villagers were still terrified.
37
122000
4000
nhưng ở nhiều nơi, sau những cơn
sóng thần, dân làng vẫn vô cùng sợ hãi.
sóng thần, dân làng vẫn vô cùng sợ hãi.
02:24
When what was a tranquil sea swallows up people, homes
38
126000
3000
Khi một vùng biển lặng đột nhiên
ào đến cuốn đi người, nhà cửa,
ào đến cuốn đi người, nhà cửa,
02:27
and long-tail boats -- mercilessly, without warning --
39
129000
2000
tàu thuyền – và
chẳng có cảnh báo nào -
chẳng có cảnh báo nào -
02:29
and no one can tell you anything reliable about whether another one is coming,
40
131000
4000
và không ai cho bạn biết chắc chắn khi nào thì
cơn bão tiếp theo sẽ đến,
cơn bão tiếp theo sẽ đến,
02:33
I'm not sure you'd want to calm down either.
41
135000
3000
Tôi không nghĩ là bạn có thể
bình tĩnh đâu.
bình tĩnh đâu.
02:36
One of the scariest things about the tsunami
42
138000
2000
Một trong những điều đáng sợ nhất
của sóng thần
của sóng thần
02:38
that I've not seen mentioned is the complete lack of information.
43
140000
4000
mà tôi chưa thấy được nhắc đến chính là
sự thiếu hụt thông tin.
sự thiếu hụt thông tin.
02:42
This may seem minor, but it is terrifying to hear rumor after rumor
44
144000
3000
Nghe có vẻ bình thường
nhưng thật sự rất đáng sợ
nhưng thật sự rất đáng sợ
khi nghe hết tin đồn này đến tin đồn
khác trong khi một cơn sóng thần lớn hơn
khác trong khi một cơn sóng thần lớn hơn
02:45
after rumor that another tidal wave, bigger than the last,
45
147000
3000
02:48
will be coming at exactly 1 p.m., or perhaps tonight, or perhaps ...
46
150000
5000
sẽ đến vào đúng 1h chiều, hay
có lẽ là tối nay, hay có lẽ,…
có lẽ là tối nay, hay có lẽ,…
02:53
You don't even know if it is safe to go back down to the water,
47
155000
3000
Bạn thậm chí không biết liệu có
an toàn không khi xuống nước
an toàn không khi xuống nước
02:56
to catch a boat to the hospital.
48
158000
2000
để bắt một chiếc thuyền đến bệnh viện.
02:58
We think that Phi Phi hospital was destroyed.
49
160000
2000
Chúng tôi nghĩ Bệnh viện Phi Phi
đã bị phá hủy.
đã bị phá hủy.
03:00
We think this boat is going to Phuket hospital,
50
162000
3000
Chúng tôi nghĩ con tàu này
đang đến bệnh viện Phuket,
đang đến bệnh viện Phuket,
03:03
but if it's too dangerous to land at its pier,
51
165000
2000
nhưng nếu việc cập bến quá nguy hiểm,
03:05
then perhaps it will go to Krabi instead, which is more protected.
52
167000
4000
có lẽ nó sẽ đến Krabi, nơi đó an toàn hơn.
Chúng tôi không nghĩ có cơn sóng khác
đang đến gần.
đang đến gần.
03:09
We don't think another wave is coming right away.
53
171000
3000
03:12
At the Phi Phi Hill Resort,
54
174000
2000
Ở Resort Phi Phi Hill,
tôi nép vào góc tường cách xa tivi nhất
03:14
I was tucked into the corner furthest away from the television,
55
176000
3000
nhưng lại rất căng thẳng nghe thông tin.
03:17
but I strained to listen for information.
56
179000
2000
03:19
They reported that there was an 8.5 magnitude earthquake in Sumatra,
57
181000
3000
Họ nói một trận động đất 8.5 độ Richter
đã tấn công Sumatra,
đã tấn công Sumatra,
03:22
which triggered the massive tsunami.
58
184000
2000
châm ngòi cho một cơn
sóng thần khủng khiếp.
sóng thần khủng khiếp.
03:24
Having this news was comforting in some small way
59
186000
2000
Có được thông tin này ít ra giúp chúng tôi
03:26
to understand what had just happened to us.
60
188000
2000
hiểu được chuyện gì vừa xảy ra.
03:28
However, the report focused on what had already occurred
61
190000
3000
Tuy nhiên, họ chỉ tập trung nói về
những gì đã xảy ra
những gì đã xảy ra
03:31
and offered no information on what to expect now.
62
193000
3000
mà chẳng cho biết chúng tôi phải làm gì.
03:34
In general, everything was merely hearsay and rumor,
63
196000
3000
Mọi việc nói chung chỉ là
những lời đồn đoán
những lời đồn đoán
03:37
and not a single person I spoke to for over 36 hours
64
199000
3000
và không ai cùng tôi nói chuyện
trong hơn 36 tiếng
trong hơn 36 tiếng
03:40
knew anything with any certainty.
65
202000
3000
biết chắc chắn chuyện gì đang xảy ra.
03:43
Those were two accounts of the Asian tsunami from two Internet blogs
66
205000
6000
Đây là 2 tài khoản blog về
sóng thần ở châu Á
sóng thần ở châu Á
03:49
that essentially sprang up after it occurred.
67
211000
3000
đã xuất hiện sau khi chúng xảy ra.
03:52
I'm now going to show you two video segments from the tsunami
68
214000
5000
Tôi sẽ cho các bạn xem 2 video
trích hình ảnh sống thần
trích hình ảnh sống thần
03:57
that also were shown on blogs.
69
219000
2000
được đăng trên các blog này.
03:59
I should warn you, they're pretty powerful.
70
221000
2000
Tôi cảnh báo trước rằng chúng
rất mạnh mẽ đấy.
rất mạnh mẽ đấy.
04:01
One from Thailand, and the second one from Phuket as well.
71
223000
3000
Một từ Thái Lan, một từ Phuket
(Hét lớn)
04:05
(Screaming)
72
227000
9000
04:19
Voice 1: It's coming in. It's coming again.
73
241000
3000
Giọng 1: Nó đến! Nó lại đến kìa!
04:22
Voice 2: It's coming again?
74
244000
2000
Giọng 2: Nó lại đến ư?
04:24
Voice 1: Yeah. It's coming again.
75
246000
2000
Giọng 1: Đúng vậy. Nó lại đến.
04:26
Voice 2: Come get inside here.
76
248000
4000
Giọng 2: Vào đây đi.
04:30
Voice 1: It's coming again. Voice 2: New wave?
77
252000
2000
Giọng 1: Nó lại đến kìa. Cơn sóng khác à?
04:35
Voice 1: It's coming again. New wave!
78
257000
2000
Giọng 1: Nó lại đến. Một cơn sóng khác!
[Không rõ]
04:40
[Unclear]
79
262000
3000
04:44
(Screaming)
80
266000
20000
(Hét lớn)
05:05
They called me out here.
81
287000
2000
Họ gọi tôi ra đây.
05:21
James Surowiecki: Phew. Those were both on this site: waveofdestruction.org.
82
303000
5000
James Surowiecki: Phù... Chúng đều nằm
ở trang web này: waveofdestruction.org
ở trang web này: waveofdestruction.org
Trong thế giới blog, sẽ có bài viết
trước và sau cơn sóng thần,
trước và sau cơn sóng thần,
05:27
In the world of blogs, there's going to be before the tsunami and after the tsunami,
83
309000
4000
vì một trong những điều đã xảy ra lúc
cơn sóng thần mới ào đến chính là,
cơn sóng thần mới ào đến chính là,
05:31
because one of the things that happened in the wake of the tsunami was that,
84
313000
4000
mặc dù mới bắt đầu - chính là,
vào ngày đầu tiên -
vào ngày đầu tiên -
05:35
although initially -- that is, in that first day --
85
317000
2000
có một sự khan hiếm thông tin trực tiếp
cũng như video trực tiếp
cũng như video trực tiếp
05:37
there was actually a kind of dearth of live reporting, there was a dearth of live video
86
319000
4000
05:41
and some people complained about this.
87
323000
2000
và người ta đã phàn nàn về điều này.
05:43
They said, "The blogsters let us down."
88
325000
3000
Họ nói: "Blogs thật sự làm
chúng tôi thất vọng".
chúng tôi thất vọng".
05:46
What became very clear was that,
89
328000
2000
Rõ ràng là,
trong vòng vài ngày, thông tin được
lan rộng rất nhiều,
lan rộng rất nhiều,
05:48
within a few days, the outpouring of information was immense,
90
330000
5000
và chúng ta có một bức tranh toàn cảnh
về những gì vừa xảy ra
về những gì vừa xảy ra
05:53
and we got a complete and powerful picture of what had happened
91
335000
5000
theo cách mà trước đây chúng ta không làm được.
05:58
in a way that we never had been able to get before.
92
340000
3000
Và những gì bạn có là những bloggers,
nhà báo,... lộn xộn, thiếu liên kết
nhà báo,... lộn xộn, thiếu liên kết
06:01
And what you had was a group of essentially unorganized, unconnected
93
343000
3000
những người có thể nghĩ ra
06:04
writers, video bloggers, etc., who were able to come up with
94
346000
5000
chân dung tổng quát của thảm họa,
cho ta cảm giác thoải mái
cho ta cảm giác thoải mái
06:09
a collective portrait of a disaster that gave us a much better sense
95
351000
4000
về những gì đã thực sự xảy ra hơn là
những gì truyền thông đại chúng mang lại
những gì truyền thông đại chúng mang lại
06:13
of what it was like to actually be there than the mainstream media could give us.
96
355000
5000
Do đó, cơn sóng thần có thể được xem là
một khoảnh khắc có ảnh hưởng
một khoảnh khắc có ảnh hưởng
06:18
And so in some ways the tsunami can be seen as a sort of seminal moment,
97
360000
4000
khoảnh khắc khi công cụ tìm kiếm
blog ra đời, ở một mức độ nào đó.
blog ra đời, ở một mức độ nào đó.
06:22
a moment in which the blogosphere came, to a certain degree, of age.
98
364000
4000
Bây giờ, tôi sẽ chuyển đến -
06:28
Now, I'm going to move now from this kind of --
99
370000
2000
sự cao siêu trong ý nghĩa truyền thống của từ
06:30
the sublime in the traditional sense of the word,
100
372000
2000
được gọi là đầy cảm hứng, tuyệt vời
-- đối với cái gì đó bình thường hơn.
-- đối với cái gì đó bình thường hơn.
06:32
that is to say, awe-inspiring, terrifying -- to the somewhat more mundane.
101
374000
5000
Bởi vì khi chúng ta nghĩ đến blog,
06:37
Because when we think about blogs,
102
379000
2000
tôi nghĩ đa số những người
quan tâm nhiều đến chúng
quan tâm nhiều đến chúng
06:39
I think for most of us who are concerned about them,
103
381000
3000
thường liên tưởng đến những thứ
như chính trị, công nghệ, v.v...
như chính trị, công nghệ, v.v...
06:42
we're primarily concerned with things like politics, technology, etc.
104
384000
5000
Và tôi muốn hỏi 3 câu hỏi,
06:47
And I want to ask three questions in this talk,
105
389000
2000
trong 10 phút còn lại, về blog.
06:49
in the 10 minutes that remain, about the blogosphere.
106
391000
3000
Đầu tiên là, chúng đã cho biết gì
về ý tưởng của chúng ta
về ý tưởng của chúng ta
06:53
The first one is, What does it tell us about our ideas,
107
395000
3000
về việc động viên con người làm việc?
06:56
about what motivates people to do things?
108
398000
2000
Thứ hai là, blog có thật sự có được
một khả năng xuất chúng
một khả năng xuất chúng
06:58
The second is, Do blogs genuinely have the possibility
109
400000
4000
trong việc tiếp cận trí tuệ tập thể
07:02
of accessing a kind of collective intelligence
110
404000
4000
còn tồn đọng trước đó mà đa số hiện nay,
chưa được khai thác?
chưa được khai thác?
07:06
that has previously remained, for the most part, untapped?
111
408000
3000
Và thứ ba là, những rắc rối có thể xảy ra,
07:09
And then the third part is, What are the potential problems,
112
411000
4000
hoặc những mặt tối của blog là gì?
07:13
or the dark side of blogs as we know them?
113
415000
4000
OK, câu hỏi đầu tiên:
07:17
OK, the first question:
114
419000
2000
Chúng đã cho biết gì về việc tại sao
con người hành động?
con người hành động?
07:19
What do they tell us about why people do things?
115
421000
2000
07:21
One of the fascinating things about the blogosphere specifically,
116
423000
3000
Một trong những điều mê hoặc nhất
của blog nói riêng
của blog nói riêng
07:24
and, of course, the Internet more generally --
117
426000
3000
và internet nói chung, tất nhiên -
07:27
and it's going to seem like a very obvious point,
118
429000
2000
nó đang ngày càng rõ ràng hơn,
07:29
but I think it is an important one to think about --
119
431000
2000
nhưng tôi nghĩ vấn đề quan trọng cần nghĩ đến -
07:31
is that the people who are generating these enormous reams of content
120
433000
4000
chính là những người tạo ra làn sóng
thông tin khổng lồ này
thông tin khổng lồ này
07:35
every day, who are spending enormous amounts of time organizing,
121
437000
5000
mỗi ngày, những người dành
rất nhiều thời gian để sắp xếp,
rất nhiều thời gian để sắp xếp,
07:40
linking, commenting on the substance of the Internet,
122
442000
3000
liên kết, bình luận những
nội dung của internet,
nội dung của internet,
07:43
are doing so primarily for free.
123
445000
3000
đang làm việc, về cơ bản, là miễn phí
07:46
They are not getting paid for it in any way other than in the attention and,
124
448000
4000
Họ không được trả tiền bằng bất kỳ
hình thức nào hơn là sự chú ý, và
hình thức nào hơn là sự chú ý, và
07:50
to some extent, the reputational capital that they gain from doing a good job.
125
452000
5000
ở một quy mô nào đó, là danh tiếng mà
họ có được sau khi làm một việc tốt.
họ có được sau khi làm một việc tốt.
07:55
And this is -- at least, to a traditional economist -- somewhat remarkable,
126
457000
5000
Đó chính là - theo một nhà kinh tế học
truyền thống - một điều rất đáng chú ý
truyền thống - một điều rất đáng chú ý
08:00
because the traditional account of economic man would say that,
127
462000
4000
vì tài khoản truyền miệng của một người
làm kinh tế sẽ hiểu rằng,
làm kinh tế sẽ hiểu rằng,
08:04
basically, you do things for a concrete reward, primarily financial.
128
466000
5000
về cơ bản, bạn luôn hành động vì một
mục tiêu sắt đá, thường là về tài chính.
mục tiêu sắt đá, thường là về tài chính.
08:09
But instead, what we're finding on the Internet --
129
471000
3000
Nhưng thay vì vậy, chúng ta tìm kiếm
trên internet -
trên internet -
08:12
and one of the great geniuses of it -- is that people have found a way
130
474000
4000
và một trong những điều kì diệu nhất
của nó là con người đã tìm ra cách
của nó là con người đã tìm ra cách
08:16
to work together without any money involved at all.
131
478000
3000
để làm việc cùng nhau mà
không cần đến tiền.
không cần đến tiền.
08:19
They have come up with, in a sense, a different method for organizing activity.
132
481000
5000
Họ đã nghĩ ra, theo một nghĩa nào đó,
một phương pháp khác để tổ chức hoạt động.
một phương pháp khác để tổ chức hoạt động.
08:24
The Yale Law professor Yochai Benkler, in an essay called "Coase's Penguin,"
133
486000
5000
Giáo sư Luật của Yale Yochai Benkler,
trong bài luận "Coase's Penguin",
trong bài luận "Coase's Penguin",
08:29
talks about this open-source model, which we're familiar with from Linux,
134
491000
4000
đã nói về kiểu mã nguồn mở này, thứ mà
chúng ta vốn rất quen thuộc với Linux,
chúng ta vốn rất quen thuộc với Linux,
chúng có tiềm năng để ứng dụng
vào nhiều tình huống.
vào nhiều tình huống.
08:33
as being potentially applicable in a whole host of situations.
135
495000
3000
Và nếu bạn nghĩ đến điều này
cùng với cơn sóng thần,
cùng với cơn sóng thần,
08:36
And, you know, if you think about this with the tsunami,
136
498000
2000
08:38
what you have is essentially a kind of an army of local journalists,
137
500000
4000
những gì bạn có chính là một
lực lượng nhà báo địa phương,
lực lượng nhà báo địa phương,
những người đang tạo ra một
số lượng vật chất khổng lồ
số lượng vật chất khổng lồ
08:42
who are producing enormous amounts of material
138
504000
3000
không một mục đích nào khác ngoài việc
kể câu chuyện của họ.
kể câu chuyện của họ.
08:45
for no reason other than to tell their stories.
139
507000
2000
08:47
That's a very powerful idea, and it's a very powerful reality.
140
509000
4000
Đó là một ý kiến rất mạnh mẽ, biểu hiện
một thực tế đầy ảnh hưởng.
một thực tế đầy ảnh hưởng.
Đó là một thực tế mang đến
những khả năng thú vị
những khả năng thú vị
08:51
And it's one that offers really interesting possibilities
141
513000
2000
08:53
for organizing a whole host of activities down the road.
142
515000
6000
để tổ chức một loạt các hoạt động trong tương lai.
Vì vậy, tôi nghĩ rằng điều đầu tiên
mà blog cho chúng ta
mà blog cho chúng ta
08:59
So, I think the first thing that the blogosphere tells us
143
521000
3000
là chúng ta cần mở rộng ý tưởng
về những gì hợp lý,
về những gì hợp lý,
09:02
is that we need to expand our idea of what counts as rational,
144
524000
3000
mở rộng phương trình đơn giản
về những giá trị ngang bằng tiền.
về những giá trị ngang bằng tiền.
09:05
and we need to expand our simple equation of value equals money,
145
527000
4000
hoặc chúng ta sẽ phải trả tiền,
09:09
or, you have to pay for it to be good,
146
531000
2000
nhưng thực tế là bạn có thể đạt được
những thành quả cực kì xuất sắc
những thành quả cực kì xuất sắc
09:11
but that in fact you can end up with collectively really brilliant products
147
533000
3000
09:14
without any money at all changing hands.
148
536000
3000
mà chẳng trả bất cứ đồng nào.
Có một số blogger - khoảng 20
người hiện nay -
người hiện nay -
09:17
There are a few bloggers -- somewhere maybe around 20, now --
149
539000
3000
những người trên thực tế đang
kiếm tiền, và một số khác
kiếm tiền, và một số khác
09:20
who do, in fact, make some kind of money, and a few
150
542000
3000
đang cố gắng làm những việc
toàn thời gian khác để kiếm sống,
toàn thời gian khác để kiếm sống,
09:23
who are actually trying to make a full-time living out of it,
151
545000
3000
nhưng đại đa số họ đều làm vì họ yêu nó,
09:26
but the vast majority of them are doing it because they love it
152
548000
2000
hoặc vì họ yêu sự nổi tiếng,
hay bất kỳ thứ gì.
hay bất kỳ thứ gì.
09:28
or they love the attention, or whatever it is.
153
550000
2000
09:30
So, Howard Rheingold has written a lot about this
154
552000
2000
Howard Rheingold đã viết nhiều
về điều này
về điều này
09:32
and, I think, is writing about this more,
155
554000
2000
và tôi nghĩ ông ấy đang viết
nhiều hơn nữa,
nhiều hơn nữa,
09:34
but this notion of voluntary cooperation
156
556000
3000
nhưng khái niệm hợp tác tự nguyện
chính là một điều gì đó hết sức mạnh mẽ
và đáng được nghĩ đến.
và đáng được nghĩ đến.
09:37
is an incredibly powerful one, and one worth thinking about.
157
559000
3000
Câu hỏi thứ hai. Blog đã thật sự
mang lại gì cho chúng ta,
mang lại gì cho chúng ta,
09:40
The second question is, What does the blogosphere actually do for us,
158
562000
5000
về quá trình tiếp cận trí tuệ tập thể?
09:45
in terms of accessing collective intelligence?
159
567000
3000
Như Chris đã nói, tôi đã viết cuốn sách
"Trí khôn của đám đông"
"Trí khôn của đám đông"
09:48
You know, as Chris mentioned, I wrote a book called "The Wisdom of Crowds."
160
570000
3000
Và tiên đề của cuốn sách là,
09:51
And the premise of "The Wisdom of Crowds" is that,
161
573000
3000
ở một điều kiện thích hợp, đám đông
có thể thông minh một cách xuất chúng.
có thể thông minh một cách xuất chúng.
09:54
under the right conditions, groups can be remarkably intelligent.
162
576000
4000
Và họ thật sự có thể thông minh hơn cả
09:58
And they can actually often be smarter
163
580000
2000
người thông minh nhất trong số họ.
10:00
than even the smartest person within them.
164
582000
2000
Ví dụ đơn giản nhất cho điều này là,
nếu yêu cầu một nhóm người
nếu yêu cầu một nhóm người
10:02
The simplest example of this is if you ask a group of people
165
584000
3000
làm một việc, như đoán xem có bao nhiêu
viên kẹo dẻo trong cái lọ.
viên kẹo dẻo trong cái lọ.
10:05
to do something like guess how many jellybeans are in a jar.
166
587000
4000
Nếu tôi có một lọ kẹo dẻo
10:09
If I had a jar of jellybeans
167
591000
2000
và yêu cầu bạn đoán xem có bao nhiêu viên
10:11
and I asked you all to guess how many jellybeans were in that jar,
168
593000
3000
dự đoán của bạn sẽ tốt không ngờ.
10:14
your average guess would be remarkably good.
169
596000
3000
Nó sẽ ở khoảng 3% - 5%
10:17
It would be somewhere probably within three and five percent
170
599000
2000
số kẹo trong lọ,
10:19
of the number of beans in the jar,
171
601000
2000
và nó sẽ tốt hơn khoảng 90% - 95% các bạn
10:21
and it would be better than 90 to 95 percent of you.
172
603000
5000
Có thể một, hai người trong các bạn là
những người đoán xuất sắc
những người đoán xuất sắc
10:26
There may be one or two of you who are brilliant jelly bean guessers,
173
608000
3000
nhưng đa số những nhóm người tham gia đoán
10:29
but for the most part the group's guess
174
611000
3000
sẽ đều tốt hơn chỉ mỗi mình các bạn.
10:32
would be better than just about all of you.
175
614000
2000
Và điều hay ho là, bạn có thể
thấy hiện tượng này
thấy hiện tượng này
10:34
And what's fascinating is that you can see this phenomenon at work
176
616000
3000
ở nhiều hoàn cảnh phức tạp hơn.
10:37
in many more complicated situations.
177
619000
3000
Ví dụ, nếu bạn nhìn vào tỉ lệ cá cược
của một trận đua ngựa,
của một trận đua ngựa,
10:40
For instance, if you look at the odds on horses at a racetrack,
178
622000
3000
họ đoán gần như chính xác
con ngựa nào sẽ thắng.
con ngựa nào sẽ thắng.
10:43
they predict almost perfectly how likely a horse is to win.
179
625000
5000
Nghĩa là, nhóm người giỏi hơn
trên đường đua
trên đường đua
10:48
In a sense, the group of betters at the racetrack
180
630000
3000
đang dự đoán tương lai bằng xác suất.
10:51
is forecasting the future, in probabilistic terms.
181
633000
4000
Nếu bạn nghĩ về thứ gì đó
như Google chẳng hạn,
như Google chẳng hạn,
10:55
You know, if you think about something like Google,
182
637000
2000
10:57
which essentially is relying on the collective intelligence of the Web
183
639000
4000
những thứ dựa trên trí tuệ tập thể
của trang web
của trang web
để tìm kiếm những trang web cung cấp
nhiều thông tin có giá trị nhất -
nhiều thông tin có giá trị nhất -
11:01
to seek out those sites that have the most valuable information --
184
643000
4000
chúng ta biết Google đang thực hiện
việc đó một cách xuất sắc,
việc đó một cách xuất sắc,
11:05
we know that Google does an exceptionally good job of doing that,
185
647000
3000
và đó là bởi vì, thứ lộn xộn mà
chúng ta gọi là
chúng ta gọi là
11:08
and it does that because, collectively, this disorganized thing
186
650000
3000
11:11
we call the "World Wide Web" actually has a remarkable order,
187
653000
4000
mạng thông tin toàn cầu thật ra
có một trật tự đáng kinh ngạc
có một trật tự đáng kinh ngạc
và một trí thông minh tuyệt vời bên trong.
11:15
or a remarkable intelligence in it.
188
657000
2000
Và tôi nghĩ đây chính là một trong những hứa hẹn
của công cụ tìm kiếm blog.
của công cụ tìm kiếm blog.
11:18
And this, I think, is one of the real promises of the blogosphere.
189
660000
3000
Dan Gillmor, tác giả cuốn "We the Media"
11:21
Dan Gillmor -- whose book "We the Media"
190
663000
2000
được tặng kèm trong gói quà tặng -
11:23
is included in the gift pack --
191
665000
2000
đã nói về điều này, với tư cách
là một nhà văn,
là một nhà văn,
11:25
has talked about it as saying that, as a writer,
192
667000
3000
ông ấy đã thấy rằng độc giả của mình
biết nhiều hơn ông.
biết nhiều hơn ông.
11:28
he's recognized that his readers know more than he does.
193
670000
4000
Và đây là một ý tưởng đầy thách thức.
Nó là một thách thức
Nó là một thách thức
11:32
And this is a very challenging idea. It's a very challenging idea
194
674000
3000
với truyền thông. Nó cũng là một
thách thức với mọi người,
thách thức với mọi người,
11:35
to mainstream media. It's a very challenging idea to anyone
195
677000
2000
những người đã tạo ra một khối lượng
thời gian và sự giám định khổng lồ,
thời gian và sự giám định khổng lồ,
11:37
who has invested an enormous amount of time and expertise,
196
679000
4000
những người luôn đầy năng lượng
trong việc tìm ra những định nghĩa
trong việc tìm ra những định nghĩa
11:41
and who has a lot of energy invested in the notion
197
683000
3000
11:44
that he or she knows better than everyone else.
198
686000
4000
mà họ biết nhiều hơn bất kỳ ai khác.
Nhưng điều mà blog mang lại chính là khả năng
11:49
But what the blogosphere offers is the possibility
199
691000
3000
thoát ra khỏi trí tuệ tập thể
phân bổ bên ngoài,
phân bổ bên ngoài,
11:52
of getting at the kind of collective, distributive intelligence that is out there,
200
694000
5000
và chúng ta biết nó đang tồn tại
11:57
and that we know is available to us
201
699000
2000
nếu chúng ta biết cách tiếp cận nó.
11:59
if we can just figure out a way of accessing it.
202
701000
4000
Mỗi bài blog, mỗi bài bình luận
12:03
Each blog post, each blog commentary
203
705000
3000
có thể không phải là những gì
chúng ta tìm kiếm,
chúng ta tìm kiếm,
12:06
may not, in and of itself, be exactly what we're looking for,
204
708000
4000
nhưng tựu trung, những đánh giá của
người viết, những liên kết của mọi người
người viết, những liên kết của mọi người
12:10
but collectively the judgment of those people posting, those people linking,
205
712000
5000
thường sẽ mang đến một bức tranh thú vị
12:15
more often than not is going to give you a very interesting
206
717000
4000
và vô cùng có giá trị về những gì đang xảy ra.
12:19
and enormously valuable picture of what's going on.
207
721000
3000
Vì vậy, đây là mặt tích cực của nó,
12:22
So, that's the positive side of it.
208
724000
2000
Đó là mặt tích cực của cái mà
chúng ta
chúng ta
12:24
That's the positive side of what is sometimes called
209
726000
2000
thường gọi là có sự tham gia của báo chí
hoặc báo chí công dân, v.v...
hoặc báo chí công dân, v.v...
12:26
participatory journalism or citizen journalism, etc. --
210
728000
5000
mà trong thực tế, chúng ta
đang chú ý đến những người
đang chú ý đến những người
12:31
that, in fact, we are giving people
211
733000
3000
chưa bao giờ nói trước công chúng,
12:34
who have never been able to talk before a voice,
212
736000
3000
và chúng ta có thể tiếp cận với nguồn
thông tin luôn luôn tồn tại,
thông tin luôn luôn tồn tại,
12:37
and we're able to access information that has always been there
213
739000
3000
nhưng chủ yếu lại chưa được khai thác.
12:40
but has essentially gone untapped.
214
742000
3000
Nhưng nó cũng có những mặt tối,
12:43
But there is a dark side to this,
215
745000
2000
và đó là điều mà tôi muốn nói ở
phần cuối buổi nói chuyện này.
phần cuối buổi nói chuyện này.
12:45
and that's what I want to spend the last part of my talk on.
216
747000
3000
Một điều sẽ xảy ra khi dành nhiều
thời gian cho Internet,
thời gian cho Internet,
12:48
One of the things that happens if you spend a lot of time on the Internet,
217
750000
3000
nghĩ quá nhiều về Internet,
12:51
and you spend a lot of time thinking about the Internet,
218
753000
2000
chính là chúng ta sẽ rất dễ
chìm đắm trong nó.
chìm đắm trong nó.
12:53
is that it is very easy to fall in love with the Internet.
219
755000
4000
Rất dễ chìm trong thế giới
không được phân cấp
không được phân cấp
12:57
It is very easy to fall in love with the decentralized,
220
759000
3000
với cấu trúc ngược của Internet.
13:00
bottom-up structure of the Internet.
221
762000
2000
Rất dễ để nghĩ rằng mạng
thật sự rất có ích -
thật sự rất có ích -
13:02
It is very easy to think that networks are necessarily good things --
222
764000
5000
khi việc được liên kết từ
nơi này đến nơi khác,
nơi này đến nơi khác,
13:07
that being linked from one place to another,
223
769000
2000
được liên kết chặt chẽ trong một khu vực
là một điều rất tốt.
là một điều rất tốt.
13:09
that being tightly linked in a group, is a very good thing.
224
771000
4000
Và phần lớn thời gian là như vậy.
13:13
And much of the time it is.
225
775000
2000
Nhưng cũng có một mặt trái của nó,
13:15
But there's also a downside to this -- a kind of dark side, in fact --
226
777000
4000
chính là, càng liên kết chặt chẽ
với người khác,
với người khác,
13:19
and that is that the more tightly linked we've become to each other,
227
781000
4000
chúng ta càng khó khăn để
trở nên độc lập.
trở nên độc lập.
13:23
the harder it is for each of us to remain independent.
228
785000
4000
Một trong những đặc điểm cơ bản
của mạng xã hội chính là,
của mạng xã hội chính là,
13:27
One of the fundamental characteristics of a network is that,
229
789000
3000
một khi bạn đã liên kết
với nhau trên mạng,
với nhau trên mạng,
13:30
once you are linked in the network,
230
792000
2000
13:32
the network starts to shape your views
231
794000
3000
nó sẽ bắt đầu định hình quan điểm của bạn
cũng như sự tương tác của bạn
với mọi người.
với mọi người.
13:35
and starts to shape your interactions with everybody else.
232
797000
3000
Đó là một trong những điều
làm nên mạng xã hội.
làm nên mạng xã hội.
13:38
That's one of the things that defines what a network is.
233
800000
2000
13:40
A network is not just the product of its component parts.
234
802000
4000
Nó không chỉ là một sản phẩm
của bộ phận cấu thành.
của bộ phận cấu thành.
Nó còn hơn thế.
13:44
It is something more than that.
235
806000
3000
Nó là, như Steven Johnson từng nói,
một hiện tượng mới mẻ.
một hiện tượng mới mẻ.
13:47
It is, as Steven Johnson has talked about, an emergent phenomenon.
236
809000
4000
Nó có 3 lợi ích:
13:51
Now, this has all these benefits:
237
813000
2000
Nó rất có lợi trong việc mang lại
hiệu quả cho việc giao tiếp thông tin;
hiệu quả cho việc giao tiếp thông tin;
13:53
it's very beneficial in terms of the efficiency of communicating information;
238
815000
3000
nó giúp bạn tiến gần hơn đến mọi người;
13:56
it gives you access to a whole host of people;
239
818000
3000
nó cho phép con người phối hợp
trong các họat động tích cực.
trong các họat động tích cực.
13:59
it allows people to coordinate their activities in very good ways.
240
821000
3000
Nhưng vấn đề là một tổ chức sẽ
chỉ thông minh được
chỉ thông minh được
14:02
But the problem is that groups are only smart
241
824000
4000
khi các thành viên có thể làm việc
càng độc lập càng tốt.
càng độc lập càng tốt.
14:06
when the people in them are as independent as possible.
242
828000
4000
Đây là nghịch lý của trí khôn
của đám đông,
của đám đông,
14:10
This is the paradox of the wisdom of crowds,
243
832000
3000
nghịch lý của trí tuệ tập thể,
14:13
or the paradox of collective intelligence,
244
835000
2000
rằng những gì nó cần thật ra là
khả năng suy nghĩ độc lập.
khả năng suy nghĩ độc lập.
14:15
that what it requires is actually a form of independent thinking.
245
837000
5000
Mạng xã hội khiến con người
khó làm được việc đó,
khó làm được việc đó,
14:20
And networks make it harder for people to do that,
246
842000
4000
vì họ hướng sự chú ý đến những điều
mà mạng xã hội mang lại.
mà mạng xã hội mang lại.
14:24
because they drive attention to the things that the network values.
247
846000
4000
Một trong những hiện tượng
rất dễ thấy trong công cụ tìm kiếm blog
rất dễ thấy trong công cụ tìm kiếm blog
14:28
So, one of the phenomena that's very clear in the blogosphere
248
850000
4000
một khi nó là một trào lưu mạng,
một khi một ý tưởng được tiến hành,
một khi một ý tưởng được tiến hành,
14:32
is that once a meme, once an idea gets going,
249
854000
4000
rất dễ để mọi người liên kết với nhau,
14:36
it is very easy for people to just sort of pile on,
250
858000
3000
vì những người khác có được đường link.
14:39
because other people have, say, a link.
251
861000
3000
Nhiều người kết nối với nó, và
lần lượt người khác cũng kết nối, v.v...
lần lượt người khác cũng kết nối, v.v...
14:42
People have linked to it, and so other people in turn link to it, etc., etc.
252
864000
3000
14:45
And that phenomenon
253
867000
3000
Và hiện tượng
chồng chéo các đường link đó
14:48
of piling on the existing links
254
870000
3000
14:51
is one that is characteristic of the blogosphere,
255
873000
3000
là một đặc điểm của blog,
14:54
particularly of the political blogosphere,
256
876000
3000
đặc biệt là các blog chính trị,
14:57
and it is one that essentially throws off
257
879000
3000
và nó là một trong những thứ
chủ yếu tạo ra
chủ yếu tạo ra
15:00
this beautiful, decentralized, bottom-up intelligence
258
882000
3000
trí thông minh đẹp đẽ, phân hóa và có
cấu trúc ngược này
cấu trúc ngược này
15:03
that blogs can manifest in the right conditions.
259
885000
3000
mà blog có thể bộc lộ
trong điều kiện thích hợp.
trong điều kiện thích hợp.
15:06
The metaphor that I like to use is the metaphor of the circular mill.
260
888000
4000
Phép ẩn dụ mà tôi muốn dùng là
ẩn dụ về cối xay tròn này.
ẩn dụ về cối xay tròn này.
15:10
A lot of people talk about ants.
261
892000
2000
Rất nhiều người nói về loài kiến.
15:12
You know, this is a conference inspired by nature.
262
894000
2000
Đây là một sự tham khảo từ thiên nhiên.
15:14
When we talk about bottom-up, decentralized phenomena,
263
896000
3000
Khi chúng ta nói về những hiện tượng
phân hóa, từ dưới lên,
phân hóa, từ dưới lên,
15:17
the ant colony is the classic metaphor, because,
264
899000
4000
thì loài kiến là một ẩn dụ
kinh điển, bởi vì
kinh điển, bởi vì
15:21
no individual ant knows what it's doing,
265
903000
2000
không một con kiến nào biết
nó đang làm gì,
nó đang làm gì,
15:23
but collectively ants are able to reach incredibly intelligent decisions.
266
905000
5000
nhưng khi tập hợp lại, chúng có thể ra
những quyết định thông minh đến không ngờ.
những quyết định thông minh đến không ngờ.
Chúng có thể tìm thức ăn một cách hiệu quả,
15:29
They're able to guide their traffic with remarkable speed.
267
911000
7000
có thể điều khiển giao thông với
một tốc độ kinh ngạc.
một tốc độ kinh ngạc.
15:36
So, the ant colony is a great model:
268
918000
2000
Do đó, loài kiến là một
hình mẫu tuyệt vời:
hình mẫu tuyệt vời:
15:38
you have all these little parts that collectively add up to a great thing.
269
920000
3000
chúng ta có những phần nhỏ mà khi kết hợp
lại sẽ được một điều tuyệt diệu.
lại sẽ được một điều tuyệt diệu.
15:41
But we know that occasionally ants go astray,
270
923000
4000
Nhưng chúng ta biết đôi lúc kiến cũng đi lạc đường,
15:45
and what happens is that, if army ants are wandering around and they get lost,
271
927000
4000
và điều xảy ra là, nếu nhiều con kiến cứ
đi vòng vòng quanh chỗ mà chúng lạc,
đi vòng vòng quanh chỗ mà chúng lạc,
15:49
they start to follow a simple rule --
272
931000
2000
chúng bắt đầu đi theo một quy luật đơn giản --
15:51
just do what the ant in front of you does.
273
933000
4000
làm giống hệt những gì con kiến trước mặt làm
15:55
And what happens is that the ants eventually end up in a circle.
274
937000
4000
Và cuối cùng chúng kết thúc
trong một vòng tròn.
trong một vòng tròn.
15:59
And there's this famous example of one that was 1,200 feet long
275
941000
4000
Một ví dụ tiêu biểu là một
con kiến bò dọc đường dài 3km,
con kiến bò dọc đường dài 3km,
16:03
and lasted for two days, and the ants just kept marching around and around
276
945000
4000
trong 2 ngày và những con kiến khác cứ
đi vòng quanh liên tục
đi vòng quanh liên tục
16:07
in a circle until they died.
277
949000
3000
theo hình tròn cho đến khi chúng chết.
16:10
And that, I think, is a sort of thing to watch out for.
278
952000
3000
Và tôi nghĩ đó là điều cần được chú ý.
16:13
That's the thing we have to fear --
279
955000
2000
Đó là điều chúng ta nên dè chừng --
16:15
is that we're just going to keep marching around and around until we die.
280
957000
4000
chúng ta cứ đi vòng quanh, vòng quanh
cho đến khi chúng ta chết.
cho đến khi chúng ta chết.
16:19
Now, I want to connect this back, though, to the tsunami,
281
961000
3000
Tôi muốn liên kết điều này với cơn sóng thần,
16:22
because one of the great things about the tsunami --
282
964000
2000
vì một trong những điều lớn nhất về nó --
16:24
in terms of the blogosphere's coverage,
283
966000
2000
xét về góc nhìn của blog
16:26
not in terms of the tsunami itself --
284
968000
2000
chứ không phải của cơn sóng thần--
16:28
is that it really did represent a genuine bottom-up phenomenon.
285
970000
4000
là nó thực sự đại diện cho một
hiện tượng từ dưới lên.
hiện tượng từ dưới lên.
16:32
You saw sites that had never existed before getting huge amounts of traffic.
286
974000
3000
Có những web không tồn tại đến khi
có một khối lượng lưu thông lớn.
có một khối lượng lưu thông lớn.
16:35
You saw people being able to offer up
their independent points of view
their independent points of view
287
977000
4000
Bạn đã thấy con người có thể đưa ra
quan điểm của riêng mình.
quan điểm của riêng mình.
16:39
in a way that they hadn't before.
288
981000
2000
bằng những cách mà trước đây
họ chưa từng làm.
họ chưa từng làm.
16:41
There, you really did see the intelligence of the Web manifest itself.
289
983000
5000
Bằng cách đó, bạn có thể thấy trí
thông minh của tự bản thân trang web.
thông minh của tự bản thân trang web.
16:46
So, that's the upside. The circular mill is the downside.
290
988000
3000
Đó là mặt ngược lại. Và vòng tròn này
là nhược điểm.
là nhược điểm.
16:49
And I think that the former is what we really need to strive for.
291
991000
3000
Tôi nghĩ những gì thuộc về trước đây là
những điều chúng ta cần phấn đấu.
những điều chúng ta cần phấn đấu.
Cảm ơn rất nhiều. (Vỗ tay)
16:52
Thank you very much. (Applause)
292
994000
1000
ABOUT THE SPEAKER
James Surowiecki - Finance journalistJames Surowiecki argues that people, when we act en masse, are smarter than we think. He's the author of The Wisdom of Crowds and writes about finance for the New Yorker.
Why you should listen
James Surowiecki has been reporting on finance and human behavior since the days of the Motley Fool on AOL. He's had a ringside seat for some roller-coaster times in business, but always, his focus has been on regular people -- not titans of Wall Street, but you and me. In 2004, he published The Wisdom of Crowds, an exploration of the hive mind as it plays out in business and in other arenas of life.
Surowiecki is the finance writer for the New Yorker, and writes a lively and funny (and lately, indispensable) blog for newyorker.com, The Balance Sheet. His other books include the wonderfully titled but sadly quite relevant Best Business Crime Writing of 2003.
James Surowiecki | Speaker | TED.com