TEDGlobal 2013
Bernie Krause: The voice of the natural world
Բերնի Քրաուս: Բերնի Քրաուս: Բնական աշխարհի ձայնը
Filmed:
Readability: 4.8
1,141,373 views
Բերնի Քրաուսը արդեն 45 տարի ձայնագրում է վայրի ձայնային լանդշաֆտներ` քամին ծառերի մեջ, թռչյունների դայլայլը, միջատների թրթուրների նուրբ ձայները: Այսքան տարիների ընթացքում նա տեսել է շատ շրջակա միջավայրեր` արմատապես փոխված մարդկանց կողմից, երբեմն նույնիսկ միջավայրի համար ապահով համարվող գործունեությունների կողմից: Սա մի զարմանալի հայացք է դեպի այն, ինչ մենք կարող ենք սովորել բնության սիմֆոնիաների միջոցով` ծովային անեմոնի քրթմնջոցից մինչև սգացող կուղբի տխուր կանչերը:
Bernie Krause - Natural sounds expert
Bernie Krause's legendary soundscapes uncover nature’s rich sonic tapestry -- along with some unexpected results. Full bio
Bernie Krause's legendary soundscapes uncover nature’s rich sonic tapestry -- along with some unexpected results. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:14
(Nature sounds)
0
2366
5454
(Բնության ձայներ)
00:19
When I first began recording wild soundscapes
1
7820
2716
Երբ առաջին անգամ սկսեցի ձայնագրել վայրի բնության ձայնային լանդշաֆտներ
00:22
45 years ago,
2
10536
1931
45 տարի առաջ,
00:24
I had no idea that ants,
3
12467
2422
ես գաղափար անգամ չունեի, որ մրջյունները,
00:26
insect larvae, sea anemones and viruses
4
14889
3479
միջատների թրթուրները, ծովային անեմոնները և վիրուսները
00:30
created a sound signature.
5
18368
2128
ձայնային պատկեր էին ստեղծում:
00:32
But they do.
6
20496
1443
Բայց նրանք անում են դա:
00:33
And so does every wild habitat on the planet,
7
21939
3413
Եվ մոլորակի վրա յուրաքանչյուր վայրի բնական միջավայր անում է դա,
00:37
like the Amazon rainforest you're hearing behind me.
8
25352
3235
ինչպես իմ հետևի ամազոնյան անձրևային անտառը, որի ձայներն եք հիմա լսում:
00:40
In fact, temperate and tropical rainforests
9
28587
3574
Իրականում, բարեխառն գոտու և արևադարձային անձրևային անտառները
00:44
each produce a vibrant animal orchestra,
10
32161
3180
ստեղծում են հնչուն կենդանական նվագախումբ`
00:47
that instantaneous and organized expression
11
35341
3228
միջատների, մողեսների, երկկենցաղների, թռչունների և կաթնասունների
00:50
of insects, reptiles, amphibians, birds and mammals.
12
38569
4808
այդ ակնթարթային և կազմակերպված արտահայտությունը:
00:55
And every soundscape that springs from a wild habitat
13
43377
2927
Եվ ամեն ձայնային լանդշաֆտ, որ առաջանում է վայրի բնական միջավայրից,
00:58
generates its own unique signature,
14
46304
3592
ստեղծում է իր սեփական յուրօրինակ պատկերը,
01:01
one that contains incredible amounts of information,
15
49896
2917
այնպիսին, որը պարունակում է անհավատալի քանակությամբ ինֆորմացիա,
01:04
and it's some of that information I want to share with you today.
16
52813
4359
և այսօր հենց այդ ինֆորմացիայից մի մաս եմ ուզում կիսել ձեզ հետ:
01:09
The soundscape is made up of three basic sources.
17
57172
3206
Ձայնային լանդշաֆտը բաղկացած է երեք հիմնական աղբյուրներից:
01:12
The first is the geophony,
18
60378
2539
Առաջինը գեոֆոնն է
01:14
or the nonbiological sounds that occur
19
62917
2366
կամ ոչ կենսաբանական ձայները, որոնք առաջանում են
01:17
in any given habitat,
20
65283
1977
յուրաքանչյուր բնական միջավայրում,
01:19
like wind in the trees, water in a stream,
21
67260
2592
ինչպես քամին ծառերի մեջ, ջուրը հոսանքի մեջ,
01:21
waves at the ocean shore, movement of the Earth.
22
69852
3594
ալիքները օվկիանոսի ափին, կամ էլ Երկրի շարժումը:
01:25
The second of these is the biophony.
23
73446
3278
Երկրորդ աղբյուրը բիոֆոնն է:
01:28
The biophony is all of the sound
24
76724
3122
Բիոֆոնը ձայների ամբողջությունն է,
01:31
that's generated by organisms in a given habitat
25
79846
3118
որը տվյալ բնական միջավայրի օրգանիզմերն են առաջացնում
01:34
at one time and in one place.
26
82964
3620
միևնույն ժամանակ և միևնույն տեղում:
01:38
And the third is all of the sound that we humans generate
27
86584
4534
Եվ երրորդը մեր` մարդկանց կողմից առաջացող ձայների ամբողջությունն է,
01:43
that's called anthrophony.
28
91118
1818
որը կոչվում է անթրոֆոն:
01:44
Some of it is controlled, like music or theater,
29
92936
3361
Անթրոֆոնի մի մասը կառավարելի է, ինչպես երաժշտությունը կամ թատրոնը,
01:48
but most of it is chaotic and incoherent,
30
96297
3917
բայց մեծ մասը քաոսային է և չկապակցված,
01:52
which some of us refer to as noise.
31
100214
3705
որին մեզնից ոմանք անվանում են աղմուկ:
01:55
There was a time when I considered wild soundscapes
32
103919
2700
Մի ժամանակ ես վայրի ձայնային լանդշաֆտները
01:58
to be a worthless artifact.
33
106619
1732
համարում էի անարժեք արտեֆակտ:
02:00
They were just there, but they had no significance.
34
108351
4082
Նրանք պարզապես գոյություն ունեին, բայց ոչ մի նշանակություն չունեին:
02:04
Well, I was wrong. What I learned from these encounters
35
112433
3373
Դե, ես սխալ էի: Ես իմ փորձություններից սովորեցի,
02:07
was that careful listening gives us incredibly valuable tools
36
115806
4776
որ ուշադիր լսելը մեզ տալիս է աներևակայելի արժեքավոր գործիքներ,
02:12
by which to evaluate the health of a habitat
37
120582
2584
որոնց միջոցով կարող ենք գնահատել բնական միջավայրի առողջությունը
02:15
across the entire spectrum of life.
38
123166
3812
կյանքի ողջ ընթացքում:
02:18
When I began recording in the late '60s,
39
126978
3212
Երբ ես սկսեցի ձայնագրություն կատարել ուշ 60-ականներին,
02:22
the typical methods of recording were limited
40
130190
3276
ձայնագրման բնորոշ մեթոդները սահմանափակ էին
02:25
to the fragmented capture of individual species
41
133466
4468
մինչև առանձին տեսակների հատված առ հատված ձայնագրումը,
02:29
like birds mostly, in the beginning,
42
137934
3096
օրինակ` սկզբում հիմնականում թռչունների,
02:33
but later animals like mammals and amphibians.
43
141030
5701
բայց հետո նաև այլ կենդանիների, օրինակ` կաթնասունների և երկկենցաղների:
02:38
To me, this was a little like trying to understand
44
146731
3512
Ինձ համար սա կարծես Բեթհովենի Հինգերորդ սիմֆոնիայի
02:42
the magnificence of Beethoven's Fifth Symphony
45
150243
3065
ողջ հոյակապությունը հասկանալու փորձ լիներ`
02:45
by abstracting the sound of a single violin player
46
153308
2909
առանձնացնելով միակ ջութակահարի նվագը
02:48
out of the context of the orchestra
47
156217
2570
նվագախմբի միջից
02:50
and hearing just that one part.
48
158787
3103
և լսելով հենց այդ մասը:
02:53
Fortunately, more and more institutions
49
161890
3017
Բարեբախտաբար, գնալով ավելի շատ ինստիտուտներ են
02:56
are implementing the more holistic models
50
164907
2068
իրականացնում այն ամբողջական մոդելները,
02:58
that I and a few of my colleagues have introduced
51
166975
2363
որ ես և գործընկերներիցս ոմանք են ներմուծել
03:01
to the field of soundscape ecology.
52
169338
3873
ձայնային լանդշաֆտի էկոլոգիայի բնագավառ:
03:05
When I began recording over four decades ago,
53
173211
5068
Երբ 40 տարի առաջ սկսեցի ձայնագրություն կատարել,
03:10
I could record for 10 hours
54
178279
2409
կարողանում էի ձայնագրել 10 ժամ
03:12
and capture one hour of usable material,
55
180688
2235
և փոխակերպել այն մեկժամյա գործածելի նյութի,
03:14
good enough for an album or a film soundtrack
56
182923
3057
որը բավական է ալբոմի, ֆիլմի սաունդթրեքի
03:17
or a museum installation.
57
185980
2719
կամ թանգարանի ինստալացիայի համար:
03:20
Now, because of global warming,
58
188699
2953
Այժմ գլոբալ տաքացման,
03:23
resource extraction,
59
191652
1418
ռեսուրսների արդյունահանման,
03:25
and human noise, among many other factors,
60
193070
3069
մարդկային աղմուկի և այլ գործոնների պատճառով
03:28
it can take up to 1,000 hours or more
61
196139
2676
կարող է 1000 կամ 1000 ժամից ավելի պահանջվել
03:30
to capture the same thing.
62
198815
2833
հավաքագրելու միևնույն բանը:
03:33
Fully 50 percent of my archive
63
201648
3055
Ամբողջապես իմ արխիվի 50 տոկոսը
03:36
comes from habitats so radically altered
64
204703
3196
կազմում են բնական միջավայրերը` արմատապես այնքան փոխված վիճակում,
03:39
that they're either altogether silent
65
207899
2900
որ դրանք կամ ընդհանրապես անձայն են
03:42
or can no longer be heard in any of their original form.
66
210799
4721
կամ էլ իրենց սկզբնական ձևով այլևս հասանելի չեն:
03:47
The usual methods of evaluating a habitat
67
215520
2286
Բնական միջավայրի գնահատման հիմնական մեթոդները
03:49
have been done by visually counting the numbers of species
68
217806
3326
կիրառվել են տեսակների թվի և անհատների թվի
03:53
and the numbers of individuals within each species in a given area.
69
221132
4205
տեսողական հաշվարկի միջոցով` յուրաքանչյուր տեսակի մեջ տվյալ տարածքում:
03:57
However, by comparing data that ties together
70
225337
3552
Այնուամենայնիվ, համեմատելով տվյալները, որոնք միմյանց են կապում
04:00
both density and diversity from what we hear,
71
228889
2800
մեր լսածի խտությունն ու բազմազանությունը,
04:03
I'm able to arrive at much more precise fitness outcomes.
72
231689
5373
ես հանգում եմ շատ ավելի ճշգրիտ, համապատասխանող արդյունքների:
04:09
And I want to show you some examples
73
237062
2040
Եվ ես ուզում եմ ձեզ ցույց տալ մի քանի օրինակներ,
04:11
that typify the possibilities unlocked
74
239102
2790
որոնք արտացոլում են այս տիեզերքի մեջ սուզվելուց
04:13
by diving into this universe.
75
241892
3022
բացահայտված հնարավորությունները:
04:16
This is Lincoln Meadow.
76
244914
1392
Սա Լինքոլնի հովիտն է:
04:18
Lincoln Meadow's a three-and-a-half-hour drive
77
246306
1884
Լինքոլնի հովիտը երեք ու կես ժամվա ճանապարհ է
04:20
east of San Francisco in the Sierra Nevada Mountains,
78
248190
3224
Սան Ֆրանցիսկոյի արևելքից, Սիերա Նեվադա լեռներում,
04:23
at about 2,000 meters altitude,
79
251414
2097
2000 մետր բարձրության վրա,
04:25
and I've been recording there for many years.
80
253511
2809
և ես այնտեղ ձայնագրություն եմ կատարել երկար տարիներ:
04:28
In 1988, a logging company convinced local residents
81
256320
3920
1988-ին մի փայտամթերման ընկերություն տեղի բնակիչներին համոզում էր,
04:32
that there would be absolutely no environmental impact
82
260240
3162
որ շրջակա միջավայրի վրա բացարձակապես ոչ մի ազդեցություն չի
04:35
from a new method they were trying
83
263402
1454
թողնի իրենց փորձարկվող նոր մեթոդը`
04:36
called "selective logging,"
84
264856
1910
«ընտրովի հատումներ» անունով,
04:38
taking out a tree here and there
85
266766
1555
որի էությունը տարբեր վայրերից մի ծառի հատումն է,
04:40
rather than clear-cutting a whole area.
86
268321
3283
և ոչ թե մի ողջ տարածքի հատումը:
04:43
With permission granted to record
87
271604
1760
Ձայնագրման թույլտվություն ունենալով
04:45
both before and after the operation,
88
273364
1963
թե աշխատանքներից առաջ և թե հետո`
04:47
I set up my gear and captured a large number of dawn choruses
89
275327
4618
ես տեղադրեցի իմ սարքավորումները և մեծ քանակությամբ ձայնագրեցի լուսաբացի ձայները
04:51
to very strict protocol and calibrated recordings,
90
279945
3533
շատ խիստ արձանագրությամբ և համակարգեցի ձայնագրությունները,
04:55
because I wanted a really good baseline.
91
283478
2194
որովհետև ուզում էի շատ լավ հիմք ունենալ:
04:57
This is an example of a spectrogram.
92
285672
2185
Սա սպեկտրոգրամի օրինակ է:
04:59
A spectrogram is a graphic illustration of sound
93
287857
2431
Սպեկտրոգրամը ձայնի գրաֆիկական պատկերն է,
05:02
with time from left to right across the page --
94
290288
3173
որի վրա նշվում է ժամանակը ձախից աջ
05:05
15 seconds in this case is represented —
95
293461
2507
(այստեղ ներկայացված է 15 վայրկյան)
05:07
and frequency from the bottom of the page to the top,
96
295968
2855
և հաճախականությունը ներքևից վերև`
05:10
lowest to highest.
97
298823
1219
ցածրից բարձր:
05:12
And you can see that the signature of a stream
98
300042
3134
Դուք կարող եք տեսնել, որ ձայնագրության ուղղությունը այստեղ ներկայացված է
05:15
is represented here in the bottom third or half of the page,
99
303176
4805
պատկերի ներքևում կամ կեսերում,
05:19
while birds that were once in that meadow
100
307981
3443
մինչդեռ այդ հովտի թռչունները
05:23
are represented in the signature across the top.
101
311424
3057
ներկայացված են վերևի մասում:
05:26
There were a lot of them.
102
314481
1155
Այնտեղ շատ թռչուններ կային:
05:27
And here's Lincoln Meadow before selective logging.
103
315636
3164
Ահա Լինքոլնի հովիտը ընտրովի հատումներից առաջ:
05:30
(Nature sounds)
104
318800
14793
(Բնության ձայներ)
05:45
Well, a year later I returned,
105
333593
1878
Մի տարի հետո ես վերադարձա,
05:47
and using the same protocols
106
335471
1757
և օգտագործելով նույն պրոտոկոլներն
05:49
and recording under the same conditions,
107
337228
2715
ու ձայնագրելով նույն պայմաններում,
05:51
I recorded a number of examples
108
339943
2228
ես ձայնագրեցի նույն լուսաբացի ձայների
05:54
of the same dawn choruses,
109
342171
2100
մի շարք օրինակներ,
05:56
and now this is what we've got.
110
344271
2143
և սա այն է, ինչ ստացվել է:
05:58
This is after selective logging.
111
346414
1280
Սա ընտրովի հատումներից հետո է:
05:59
You can see that the stream is still represented
112
347694
2073
Դուք կարող եք տեսնել, որ հոսքը կրկին ներկայացված է
06:01
in the bottom third of the page,
113
349767
1907
պատկերի ներքևում,
06:03
but notice what's missing in the top two thirds.
114
351674
4503
բայց նկատեք, թե ինչն է պակասում վերևում:
06:08
(Nature sounds)
115
356177
5513
(Բնության ձայներ)
06:13
Coming up is the sound of a woodpecker.
116
361690
9487
Այնուհետև հաջորդում է փայտփորիկի ձայնը:
06:23
Well, I've returned to Lincoln Meadow 15 times
117
371177
2590
Դե ես Լինքոլնի հովիտ վերադարձել եմ 15 անգամ
06:25
in the last 25 years,
118
373767
1484
վերջին 25 տարիների ընթացքում,
06:27
and I can tell you that the biophony,
119
375251
3686
և կարող եմ ասել, որ բիոֆոնը,
06:30
the density and diversity of that biophony,
120
378937
2905
այդ բիոֆոնի խտությունը և բազմազանությունը
06:33
has not yet returned to anything like it was
121
381842
2552
նույնը չէին, ինչ որ
06:36
before the operation.
122
384394
2198
աշխատանքներից առաջ էին:
06:38
But here's a picture of Lincoln Meadow taken after,
123
386592
3098
Բայց ահա Լինքոլնի հովիտի նկարը` հետո արված,
06:41
and you can see that from the perspective of the camera
124
389690
3238
և դուք կնկատեք, որ տեսախցիկի կամ
06:44
or the human eye,
125
392928
1111
մարդու աչքի տեսանկյունից
06:46
hardly a stick or a tree appears to be out of place,
126
394039
2775
հազիվ թե մի ճյուղ կամ մի ծառ տեղում չլինի,
06:48
which would confirm the logging company's contention
127
396814
2940
որը հաստատում է փայտամթերման ընկերության նպատակը, այն է`
06:51
that there's nothing of environmental impact.
128
399754
2629
շրջակա միջավայրի վրա ոչ մի ազդեցություն չի լինի:
06:54
However, our ears tell us a very different story.
129
402383
6417
Այնուամենայնիվ, մեր ականջները մեզ լրիվ ուրիշ պատմություն են պատմում:
07:00
Young students are always asking me
130
408800
1827
Երիտասարդ ուսանողները ինձ միշտ հարցնում են,
07:02
what these animals are saying,
131
410627
1422
թե այս կենդանիները ինչ են ասում,
07:04
and really I've got no idea.
132
412049
4862
իսկ ես իսկապես գաղափար չունեմ:
07:08
But I can tell you that they do express themselves.
133
416911
5269
Բայց կարող եմ ասել, որ նրանք իսկապես ինքնարտահայտվում են:
07:14
Whether or not we understand it is a different story.
134
422180
3078
Կապ չունի` մենք հասկանում ենք, թե ոչ, սա ուրիշ պատմություն է:
07:17
I was walking along the shore in Alaska,
135
425258
2328
Ես քայլում էի ծովափին Ալյասկայում
07:19
and I came across this tide pool
136
427586
2344
և տեսա այս ջրավազանը`
07:21
filled with a colony of sea anemones,
137
429930
3032
լցված ծովային անեմոններով`
07:24
these wonderful eating machines,
138
432962
2076
այս հրաշալի ուտող մեքենաներով,
07:27
relatives of coral and jellyfish.
139
435038
2851
որոնք կորալների և մեդուզաների ազգականներն են:
07:29
And curious to see if any of them made any noise,
140
437889
2217
Եվ հետաքրքրությունից դրդված` նրանք արդյոք ձայն են հանում, թե ոչ,
07:32
I dropped a hydrophone,
141
440106
1171
ես գցեցի հիդրոֆոն`
07:33
an underwater microphone covered in rubber,
142
441277
3133
կաուչուկով պատված ստորջրյա բարձրախոս,
07:36
down the mouth part,
143
444410
1188
ներքև ավազանի բերանի մասում,
07:37
and immediately the critter began
144
445598
1761
և կենդանին անմիջապես սկսեց
07:39
to absorb the microphone into its belly,
145
447359
2209
կլանել բարձրախոսը դեպի փորը,
07:41
and the tentacles were searching out of the surface
146
449568
2694
իսկ շոշափուկները մակերեսից դուրս փնտրում էին
07:44
for something of nutritional value.
147
452262
2411
սննդային արժեք ունեցող ինչ-որ բան:
07:46
The static-like sounds that are very low,
148
454673
2505
Կայուն ձայները, որոնք շատ ցածր են,
07:49
that you're going to hear right now.
149
457178
2004
և որոնք դուք հիմա կլսեք:
07:51
(Static sounds)
150
459182
4402
(Կայուն ձայներ)
07:55
Yeah, but watch. When it didn't find anything to eat --
151
463584
2867
Այո', բայց տեսեք: Երբ այն ոչինչ չգտավ ուտելու
07:58
(Honking sound)
152
466451
1389
(Կռնչյուն)
07:59
(Laughter)
153
467840
2660
(Ծիծաղ)
08:02
I think that's an expression that can be understood
154
470500
2497
Կարծում եմ` դա արտահայտություն էր, որը հասկանալի կլինի
08:04
in any language.
155
472997
1417
ցանկացած լեզվում:
08:06
(Laughter)
156
474414
4866
(Ծիծաղ)
08:11
At the end of its breeding cycle,
157
479280
1600
Իր բեղմնավորման շրջանի ավարտին
08:12
the Great Basin Spadefoot toad
158
480880
2156
լճագորտը
08:15
digs itself down about a meter under
159
483036
2075
փորում է մինչև մեկ մետր խորությամբ
08:17
the hard-panned desert soil of the American West,
160
485111
3150
ամերիկյան Արևմուտքի անբարեբեր անապատային հողը,
08:20
where it can stay for many seasons
161
488261
1879
որտեղ կարողանում է մնալ երկար ժամանակ,
08:22
until conditions are just right for it to emerge again.
162
490140
3500
մինչև պայմանները կրկին բարենպաստ դառնան դուրս գալու համար:
08:25
And when there's enough moisture in the soil
163
493640
1710
Եվ երբ հողում բավական խոնավություն է լինում
08:27
in the spring, frogs will dig themselves to the surface
164
495350
2795
գարնանը, գորտերը փորելով դուրս են գալիս մակերես
08:30
and gather around these large, vernal pools
165
498145
4481
և հավաքվում են այս մեծ գարնանային լողավազանների շուրջ
08:34
in great numbers.
166
502626
2037
մեծ թվերով:
08:36
And they vocalize in a chorus
167
504663
3406
Եվ նրանք խմբով ձայներ են հանում,
08:40
that's absolutely in sync with one another.
168
508069
3208
որոնք բացարձակապես համընկնում են միմյանց:
08:43
And they do that for two reasons.
169
511277
1404
Եվ նրանք դա անում են երկու պատճառով:
08:44
The first is competitive, because they're looking for mates,
170
512681
3621
Առաջինը մրցակցությունն է, որովհետև նրանք զույգ են փնտրում,
08:48
and the second is cooperative,
171
516302
1365
իսկ երկրորդը համագործակցությունն է,
08:49
because if they're all vocalizing in sync together,
172
517667
2481
որովհետև եթե նրանք բոլորը միասին են ձայներ արձակում,
08:52
it makes it really difficult for predators like coyotes,
173
520148
4247
իսկապես դժվար է դառնում գիշատիչների` դաշտագայլերի,
08:56
foxes and owls to single out any individual for a meal.
174
524395
4219
աղվեսների և բուերի համար, առանձնացնել նրանց կերակրի համար:
09:00
This is a spectrogram of what the frog chorusing looks like
175
528614
3272
Սա այն սպեկտրոգրամն է, որը ցույց է տալիս, թե ինչ տեսք ունեն գորտերի ձայները,
09:03
when it's in a very healthy pattern.
176
531886
2261
երբ դրանք շատ առողջ վիճակում են:
09:06
(Frogs croaking)
177
534147
10016
(Գորտերի կռկռոց)
09:16
Mono Lake is just to the east of Yosemite National Park
178
544163
3965
Մոնո լիճը գտնվում է Յոսեմըթի ազգային այգու արևելյան մասում
09:20
in California,
179
548128
1829
Կալիֆոռնիայում
09:21
and it's a favorite habitat of these toads,
180
549957
2855
և այն այս գորտերի սիրելի վայրն է,
09:24
and it's also favored by U.S. Navy jet pilots,
181
552812
2887
որը նաև սիրված է ԱՄՆ-ի ռազմածովային ինքնաթիռների օդաչուների կողմից,
09:27
who train in their fighters flying them at speeds
182
555699
3046
ովքեր վարժվում են իրենց կործանիչ ինքնաթիռներով թռչել
09:30
exceeding 1,100 kilometers an hour
183
558745
2458
ժամը 1100 կմ-ից ավելի արագությամբ
09:33
and altitudes only a couple hundred meters
184
561203
2781
ընդամենը մի քանի հարյուր մետր բարձրության վրա
09:35
above ground level of the Mono Basin,
185
563984
2579
Մոնո լճի մակարդակից,
09:38
very fast, very low, and so loud
186
566563
3674
շատ արագ, շատ ցածր և այնքան բարձր,
09:42
that the anthrophony, the human noise,
187
570237
2866
որ անթրոֆոնը` մարդկային աղմուկը,
09:45
even though it's six and a half kilometers
188
573103
1850
չնայած այն վեցուկես կմ հեռավորության վրա է
09:46
from the frog pond you just heard a second ago,
189
574953
2974
գորտերի լճակից, որը հենց նոր լսեցիք,
09:49
it masked the sound of the chorusing toads.
190
577927
3566
այն փակել է երգող գորտերի ձայնը:
09:53
You can see in this spectrogram that all of the energy
191
581493
3266
Դուք այս սպեկտրոգրամում կարող եք տեսնել, որ ողջ էներգիան,
09:56
that was once in the first spectrogram is gone
192
584759
2747
որը նաև առաջին սպեկտրոգրամում էր, հեռացել է
09:59
from the top end of the spectrogram,
193
587506
1747
սպեկտրոգրամի վերևի մասի ծայրից,
10:01
and that there's breaks in the chorusing at two and a half,
194
589253
2513
և որ ձայների մեջ ընդմիջումներ կան երկուսուկես,
10:03
four and a half, and six and a half seconds,
195
591766
2513
չորսուկես և վեցուկես վայրկյաններին,
10:06
and then the sound of the jet, the signature,
196
594279
3099
այնուհետև ինքնաթիռի ձայնն է
10:09
is in yellow at the very bottom of the page.
197
597378
2559
նշված դեղին գույնով պատկերի ամենաներքևում:
10:11
(Frogs croaking)
198
599937
9645
(Գորտերի կռկռոց)
10:21
Now at the end of that flyby,
199
609582
2394
Հիմա այդ թռիչքի վերջում
10:23
it took the frogs fully 45 minutes
200
611976
3489
մի ամբողջ 45ր է պահանջվում գորտերից
10:27
to regain their chorusing synchronicity,
201
615465
2404
վերականգնել իրենց ձայների համապատասխանությունը,
10:29
during which time, and under a full moon,
202
617869
2945
որի ընթացքում լիալուսնի տակ
10:32
we watched as two coyotes and a great horned owl
203
620814
2781
մենք դիտում էինք` ինչպես երկու դաշտագայլ և մի եղջյուրավոր բու
10:35
came in to pick off a few of their numbers.
204
623595
3107
եկան գորտերից մի քանիսին որսալու:
10:38
The good news is that, with a little bit of habitat restoration
205
626718
3526
Լավ նորությունն այն է, որ բնական միջավայրի քիչ վերականգնմամբ
10:42
and fewer flights, the frog populations,
206
630244
2705
և ավելի քիչ թռիչքներով գորտերի պոպուլյացիաները,
10:44
once diminishing during the 1980s and early '90s,
207
632949
3723
որոնք 1980-ականներին և վաղ 90-ականներին ոչնչանալու եզրին էին,
10:48
have pretty much returned to normal.
208
636672
3533
վերադարձել են բավականին նորմալ վիճակի:
10:52
I want to end with a story told by a beaver.
209
640205
2939
Ես ուզում եմ ավարտել կուղբի մասին մի պատմությամբ:
10:55
It's a very sad story,
210
643144
1474
Դա շատ տխուր պատմություն է,
10:56
but it really illustrates how animals
211
644618
3878
բայց այն իսկապես արտահայտում է, թե ինչպես կենդանիները
11:00
can sometimes show emotion,
212
648496
1982
երբեմն կարողանում են զգացմունք ցուցաբերել`
11:02
a very controversial subject among some older biologists.
213
650478
4652
մի շատ հակադրական քննարկման թեմա տարիքով ավելի մեծ որոշ կենսաբանների միջև:
11:07
A colleague of mine was recording in the American Midwest
214
655130
3233
Իմ գործընկերներից մեկը ձայնագրություն էր կատարում Ամերիկայի Միջին Արևմուտքում
11:10
around this pond that had been formed
215
658363
2542
այս լճակի մոտ, որն առաջացել է
11:12
maybe 16,000 years ago at the end of the last ice age.
216
660905
3899
գուցե 16,000 տարի առաջ` վերջին սառցադաշտային ժամանակաշրջանի ավարտին:
11:16
It was also formed in part by a beaver dam
217
664804
2153
Այն նաև մասամբ առաջացել է կուղբի թումբից
11:18
at one end that held that whole ecosystem together
218
666957
2918
մի ծայրում, որը ողջ էկոհամակարգը պահում էր միասին
11:21
in a very delicate balance.
219
669875
2752
նուրբ հավասարակշռության մեջ:
11:24
And one afternoon, while he was recording,
220
672627
3775
Եվ մի օր մինչ նա ձայնագրում էր,
11:28
there suddenly appeared from out of nowhere
221
676402
3824
հանկարծ չգիտես թե որտեղից հայտնվեցին
11:32
a couple of game wardens,
222
680226
2448
մի քանի պահակներ,
11:34
who for no apparent reason,
223
682674
1595
ովքեր անհայտ պատճառներով
11:36
walked over to the beaver dam,
224
684269
1579
քայլեցին կուղբի թմբի վրայով,
11:37
dropped a stick of dynamite down it, blowing it up,
225
685848
3282
ուժանակով պայթեցրին այն`
11:41
killing the female and her young babies.
226
689130
4030
սպանելով էգ կուղբին և նրա ձագուկներին:
11:45
Horrified, my colleagues remained behind
227
693160
2832
Սարսափած` իմ գործընկերը մնաց անշարժ`
11:47
to gather his thoughts
228
695992
2041
մտքերը հավաքելու
11:50
and to record whatever he could the rest of the afternoon,
229
698033
3484
և ձայնագրելու ինչ որ կկարողանար մինչև օրվա վերջ
11:53
and that evening, he captured a remarkable event:
230
701517
4893
և այդ երեկո նա մի ուշագրավ իրադարձություն ձայնագրեց`
11:58
the lone surviving male beaver swimming in slow circles
231
706410
4189
միայնակ գոյատևող արու կուղբը` փոքր պտույտներով լող տալիս
12:02
crying out inconsolably for its lost mate and offspring.
232
710599
5733
և անմխիթար լաց լինելիս իր կորցրած զույգի և ձագի համար:
12:08
This is probably the saddest sound
233
716332
2909
Սա թերևս ամենատխուր ձայնն է,
12:11
I've ever heard coming from any organism,
234
719241
2918
որ ես երբևէ լսել եմ օրգանիզմների մոտ,
12:14
human or other.
235
722159
2719
լինեն դրանք մարդ կամ այլ կենդանի:
12:18
(Beaver crying)
236
726517
15663
(Կուղբի լացը)
12:34
Yeah. Well.
237
742180
1815
Լավ:
12:35
There are many facets to soundscapes,
238
743995
2582
Ձայնային լանդշաֆտները շատ կողմեր ունեն,
12:38
among them the ways in which animals taught us to dance and sing,
239
746577
3216
որոնց թվում են այն ձևերը, որոնց միջոցով կենդանիները սովորեցրել են մեզ պարել և երգել,
12:41
which I'll save for another time.
240
749793
2625
որի մասին կխոսեմ մի ուրիշ անգամ:
12:44
But you have heard how biophonies
241
752418
3018
Բայց դուք լսել եք, թե ինչպես են բիոֆոնները
12:47
help clarify our understanding of the natural world.
242
755436
3843
օգնում պարզաբանել բնական աշխարհի մեր ընկալումը:
12:51
You've heard the impact of resource extraction,
243
759279
2464
Դուք լսել եք ռեսուրսների կրճատման,
12:53
human noise and habitat destruction.
244
761743
3064
մարդկային աղմուկի և բնական միջավայրի ոչնչացման ազդեցությունը:
12:56
And where environmental sciences have typically
245
764807
1978
Եվ մինչ բնապահպանական գիտությունները սովորաբար
12:58
tried to understand the world from what we see,
246
766785
3342
փորձել են աշխարհը հասկանալ մեր աչքերի տեսածով,
13:02
a much fuller understanding can be got from what we hear.
247
770127
4468
ավելի խորը ընկալում կարելի է ստանալ մեր ականջների լսածով:
13:06
Biophonies and geophonies are the signature voices
248
774595
3857
Բիոֆոնները և գեոֆոնները
13:10
of the natural world,
249
778452
1991
բնական աշխարհի առանցքային ձայներն են,
13:12
and as we hear them,
250
780443
1353
և երբ մենք լսում ենք այդ ձայները,
13:13
we're endowed with a sense of place,
251
781796
2672
օժտվում ենք տարածության զգացումով`
13:16
the true story of the world we live in.
252
784468
3417
այն աշխարհի իրական պատմությամբ, որտեղ ապրում ենք:
13:19
In a matter of seconds,
253
787885
1919
Հաշված վայրկյանների ընթացքում
13:21
a soundscape reveals much more information
254
789804
2715
ձայնային լանդշաֆտը բացահայտում է ավելի շատ ինֆորմացիա
13:24
from many perspectives,
255
792519
1548
տարբեր տեսանկյուններից`
13:26
from quantifiable data to cultural inspiration.
256
794067
4622
քանակական տվյալներից մինչև մշակութային ոգեշնչում:
13:30
Visual capture implicitly frames
257
798689
2901
Տեսողական ինֆորմացիան բացարձակապես ընդգրկում է
13:33
a limited frontal perspective of a given spatial context,
258
801590
3996
տրված տարածական կոնտեքստի սահմանափակ ճակատային պատկեր,
13:37
while soundscapes widen that scope
259
805586
2373
մինչդեռ ձայնային լանդշաֆտները լայնացնում են այդ պատկերը
13:39
to a full 360 degrees, completely enveloping us.
260
807959
5185
մինչև 360 աստիճան` ամբողջովին ընդգրկելով մեզ:
13:45
And while a picture may be worth 1,000 words,
261
813144
3772
Եվ մինչ մի պատկեր կարող է արժենալ 1,000 բառ,
13:48
a soundscape is worth 1,000 pictures.
262
816916
4373
ձայնային լանդշաֆտը արժե 1,000 պատկեր:
13:53
And our ears tell us
263
821289
2124
Եվ մեր ականջները մեզ հուշում են,
13:55
that the whisper of every leaf and creature
264
823413
3595
որ ամեն մի տերևի և արարածի շշնջյունը
13:59
speaks to the natural sources of our lives,
265
827008
3074
խոսում է մեր կյանքի բնական ռեսուրսների հետ,
14:02
which indeed may hold the secrets of love for all things,
266
830082
5062
որն իսկապես կարող է թաքցնել ամեն ինչի հանդեպ դրսևորվող սիրո գաղտնիքները,
14:07
especially our own humanity,
267
835144
1958
հատկապես մեր մարդկության հանդեպ սիրո,
14:09
and the last word goes to a jaguar from the Amazon.
268
837102
6285
իսկ վերջին ձայնը պատկանում է ամազոնյան հովազին:
14:15
(Growling)
269
843387
13748
(Մռնչյուն)
14:29
Thank you for listening.
270
857135
2200
Շնորհակալություն ուշադրության համար:
14:31
(Applause)
271
859335
5697
(Ծափահարություններ)
ABOUT THE SPEAKER
Bernie Krause - Natural sounds expertBernie Krause's legendary soundscapes uncover nature’s rich sonic tapestry -- along with some unexpected results.
Why you should listen
With a stellar electronic music resumé including work with The Byrds, Stevie Wonder and many others, Bernie Krause is assured a place in the pop culture canon. But Krause continues to make history by capturing the fading voices of nature: studying sonic interplay between species as they attract mates, hunt prey, and sound out their roles in the ecosystem.
Krause’s recordings are not merely travelogues or relaxation tools -- they are critical barometers of global environmental health. His documents of vanishing aural habitats are a chilling reminder of shrinking biodiversity. As he tells the Guardian: "The fragile weave of natural sound is being torn apart by our seemingly boundless need to conquer the environment rather than to find a way to abide in consonance with it."
Bernie Krause | Speaker | TED.com