ABOUT THE SPEAKER
Jennifer Kahn - Science journalist
In articles that span the gene-editing abilities of CRISPR, the roots of psychopathic behavior in children, and much more, Jennifer Kahn weaves gripping stories from unlikely sources.

Why you should listen

Jennifer Kahn likes to seek out complex stories, with the goal of illuminating their nuances. She teaches in the magazine program at the UC Berkeley Graduate School of Journalism, and is a contributing writer for the New York Times Magazine; she has written features and cover stories for The New Yorker, National Geographic, Outside, Wired and many more.

Her work has appeared in the Best American Science Writing anthology series four times, most recently for the New Yorker story “A Cloud of Smoke,” a story on the complicated death of a policeman after 9/11.

More profile about the speaker
Jennifer Kahn | Speaker | TED.com
TED2016

Jennifer Kahn: Gene editing can now change an entire species -- forever

ჯენიფერ კანი: გენების რედაქტირებას, ახლა უკვე მთელი სახეობების სამუდამოდ შეცვლა შეუძლია

Filmed:
1,922,129 views

CRISPR-ის გენური დრაივი მეცნიერებს საშუალებას აძლევს დნმ-ის მიმდევრობა შეცვალონ და გარანტიას იძლევა, რომ გენური რედაქტირების შედეგად მიღებული ნიშანი, მომდევნო თაობებს მემკვიდრეობით გადაეცემა. ეს მთელი სახეობების სამუდამოდ შეცვლის საშუალებას იძლევა. პირველ რიგში, ამ ტექნოლოგიამ შემდეგი კითხვები გააჩინა: როგორ შეცვლის კაცობრიობას ეს ახალი შესაძლებლობა? რას შევცვლით მისი გამოყენებით? გავხდით თუ არა ღმერთები? შეუერთდით ჟურნალისტ ჯენიფერ კანს, რომელიც ამ კითხვებ განიხილავს და გვიზიარებს გენური დრაივების პოტენციურ გამოყენებას: შევქმნათ დაავადება გამძლე კოღოების, რომელიც მალარიას და ზიკას ვირუსს გააქრობს.
- Science journalist
In articles that span the gene-editing abilities of CRISPR, the roots of psychopathic behavior in children, and much more, Jennifer Kahn weaves gripping stories from unlikely sources. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
So this is a talk about gene drives,
0
844
2462
ჩემი ეს გამოსვლა გენურ დრაივს ეხება,
00:15
but I'm going to start
by telling you a brief story.
1
3330
2553
მაგრამ თხრობას, მოკლე ისტორიით დავიწყებ.
00:18
20 years ago, a biologist
named Anthony James
2
6621
3223
20 წლის წინ ბიოლოგი, ანტონი ჯეიმსი,
00:21
got obsessed with the idea
of making mosquitos
3
9868
2319
შეიპყრო იდეამ, შეექმნა ისეთი კოღოები,
00:24
that didn't transmit malaria.
4
12211
2579
რომლებიც მალარიის გადამტანები
არ იქნებოდნენ.
00:27
It was a great idea,
and pretty much a complete failure.
5
15683
4056
ეს დიდებული იდეა იყო,
მაგრამ თითქმის სრული კრახი განიცადა.
00:32
For one thing, it turned out
to be really hard
6
20596
2660
პირველ რიგში აღმოჩნდა,
რომ ძალიან რთული იყო
00:35
to make a malaria-resistant mosquito.
7
23280
2007
მალარია გამძლე კოღოების შექმნა.
00:38
James managed it, finally,
just a few years ago,
8
26286
3627
რამდენიმე წლის წინ ჯეიმსმა
საბოლოოდ ეს შეძლო,
რამდენიმე გენის დამატებით,
რომლებიც შეუძლებელს ხდიან,
00:41
by adding some genes
that make it impossible
9
29937
2071
00:44
for the malaria parasite
to survive inside the mosquito.
10
32032
2714
მალარიის გამომწვევი პარაზიტი
კოღოს სხეულში გადარჩეს.
00:47
But that just created another problem.
11
35551
1822
ამან კიდევ ერთი პრობლემა წარმოშვა.
00:50
Now that you've got
a malaria-resistant mosquito,
12
38043
2842
როცა უკვე არსებობს მალარია გამძლე კოღო,
00:52
how do you get it to replace
all the malaria-carrying mosquitos?
13
40909
3586
როგორ უნდა შევცვალოთ მისით
მალარიის მატარებელი ყველა კოღო?
00:58
There are a couple options,
14
46107
1473
არსებობს რამდენიმე ვარიანტი,
00:59
but plan A was basically to breed up
15
47604
2023
პირველი გეგმის მიხედვით
გენური ინჟინერიის შედეგად
01:01
a bunch of the new
genetically-engineered mosquitos
16
49651
3087
უნდა გამოგვეყვანა ბევრი ახალი კოღო,
01:04
release them into the wild
17
52762
1326
გაგვეშვა ბუნებაში
01:06
and hope that they pass on their genes.
18
54112
1967
და იმედი გვქონოდა,
რომ საკუთარ გენებს გაავრცელებდნენ.
01:08
The problem was that you'd have to release
19
56673
2114
პრობლემა ის იყო, რომ უნდა გაგვეშვა
01:10
literally 10 times the number
of native mosquitos to work.
20
58811
4300
არსებულზე ზუსტად ათჯერ მეტი კოღო,
რათა გეგმას ემუშავა.
01:15
So in a village with 10,000 mosquitos,
21
63135
2087
სოფელში, სადაც 10 000 კოღო იყო,
01:17
you release an extra 100,000.
22
65246
2079
დამატებით უნდა გაგვეშვა 100 000.
01:20
As you might guess,
23
68229
1150
ალბათ უკვე მიხვდით,
01:21
this was not a very popular strategy
with the villagers.
24
69403
2754
რომ ძალიან არაპოპულარული სტრატეგია
იყო სოფლის მცხოვრებლებში.
01:24
(Laughter)
25
72181
1150
(სიცილი)
01:26
Then, last January,
Anthony James got an email
26
74963
3704
შემდეგ, გასულ იანვარს,
ენტონი ჯეიმსმა ელ. ფოსტა მიიღო,
01:30
from a biologist named Ethan Bier.
27
78691
1951
ბიოლოგ ითენ ბიერისგან.
01:33
Bier said that he
and his grad student Valentino Gantz
28
81400
2859
ბიერი ამბობდა, რომ მან და
მისმა სტუდენტმა ვალენტინო განცმა,
01:36
had stumbled on a tool
that could not only guarantee
29
84283
2944
მიაგნეს ინსტრუმენტს, რომელსაც
შეეძლო გარანტირებულად გადაეცა
01:39
that a particular genetic trait
would be inherited,
30
87251
2674
კონკრეტული გენეტიკური
თვისება მემკვიდრეობით,
01:41
but that it would spread
incredibly quickly.
31
89949
2079
რომელიც წარმოუდგენელი
სისწრაფით გავრცელდებოდა.
01:44
If they were right,
it would basically solve the problem
32
92734
2666
თუ ეს მართალი იყო,
პრობლემა რომელზეც ის და ჯეიმსი
01:47
that he and James had been
working on for 20 years.
33
95424
2381
20 წელი მუშაობდნენ,
არსებითად მოგვარდებოდა,
01:50
As a test, they engineered two mosquitos
to carry the anti-malaria gene
34
98450
4658
სატესტოდ მათ გენური ინჟინერიით
შექმნეს 2 კოღო, მალარიის გამძლე გენით
01:55
and also this new tool, a gene drive,
35
103132
2159
და ახალი ინსტრუმენტით - გენური დრაივით,
01:57
which I'll explain in a minute.
36
105315
1491
რომელსაც ცოტა ხანში აგიხსნით.
01:59
Finally, they set it up
so that any mosquitos
37
107506
2333
ასევე ისე გააკეთეს, რომ ყველა კოღოს,
02:01
that had inherited the anti-malaria gene
38
109863
1938
რომელსაც მალარია გამძლე
გენები გადაეცემოდა,
02:03
wouldn't have the usual white eyes,
but would instead have red eyes.
39
111825
3999
ჩვეულებრივი თეთრი თვალების მაგივრად,
წითელი თვალები ექნებოდა.
02:08
That was pretty much just for convenience
40
116682
2050
ეს მხოლოდ მოხერხებულობისთვის გაკეთდა,
02:10
so they could tell just at a glance
which was which.
41
118756
2537
სხვაობა რომ ერთი შეხედვით გაერჩიათ.
02:14
So they took their two
anti-malarial, red-eyed mosquitos
42
122192
2757
მათ ეს მალარია გამძლე,
წითელთვალებიანი, 2 კოღო
02:16
and put them in a box
with 30 ordinary white-eyed ones,
43
124973
2659
შეჯვარების მიზნით ჩასვეს ყუთში 30 სხვა,
ჩვეულებრივ,
02:19
and let them breed.
44
127656
1174
თეთრთვალებიან კოღოსთან.
02:21
In two generations, those had produced
3,800 grandchildren.
45
129383
3857
2 თაობაში მათ ეყოლათ 3 800 შვილიშვილი.
02:26
That is not the surprising part.
46
134217
1793
თუმცა ეს არ არის გასაოცარი ნაწილი,
02:28
This is the surprising part:
47
136716
1922
გასოცარი შემდეგი რამ იყო:
02:30
given that you started
with just two red-eyed mosquitos
48
138662
2907
რადგანაც მათ დაიწყეს
მხოლოდ 2 წითელთვალებიანი
02:33
and 30 white-eyed ones,
49
141593
1334
და 30 თეთრთვალებიანი კოღოთი,
02:34
you expect mostly white-eyed descendants.
50
142951
2761
წესით უმეტესი შთამომავალი
თეთრი თვალით უნდა ყოფილიყო.
02:38
Instead, when James opened the box,
51
146514
3024
თუმცა, როდესაც ჯეიმსმა ყუთი გახსნა,
02:41
all 3,800 mosquitos had red eyes.
52
149562
3341
ყველა, 3 800-ივე კოღოს
წითელი თვალები ჰქონდა.
02:45
When I asked Ethan Bier about this moment,
53
153315
2040
როდესაც ამის შესახებ ითენ ბიერს ვკითხე,
02:47
he became so excited that he was literally
shouting into the phone.
54
155379
3515
ისე აღელდა, პირდაპირი მნიშვნელობით
ყვიროდა ტელეფონში,
02:51
That's because getting
only red-eyed mosquitos
55
159886
2163
რადგან მხოლოდ წითელთვალებიანი
კოღოების მიღება
02:54
violates a rule that is the absolute
cornerstone of biology,
56
162073
2948
ეწინააღმდეგება მენდელისეულ გენეტიკას,
02:57
Mendelian genetics.
57
165045
1242
რომელიც ბიოლოგიის ქვაკუთხედია.
02:58
I'll keep this quick,
58
166912
1169
მოკლედ ვიტყვი,
03:00
but Mendelian genetics
says when a male and a female mate,
59
168105
2764
მენდელისეული გენეტიკის მიხედვით,
როდესაც ორი სქესი შეჯვარდება,
03:02
their baby inherits half
of its DNA from each parent.
60
170893
2642
მათი შთამომავალი დნმ-ს თანაბრად
იღებს ორივე მშობლისგან.
03:05
So if our original mosquito was aa
and our new mosquito is aB,
61
173559
3595
თუ ბუნებრივი კოღო იყო aa ტიპის
და ახალი კოღო კი - aB,
03:09
where B is the anti-malarial gene,
62
177178
1802
სადაც B მალარია გამძლე გენია,
03:11
the babies should come out
in four permutations:
63
179004
2387
მათი შვილები უნდა ყოფილიყვნენ
ოთხი კომბინაციით:
03:13
aa, aB, aa, Ba.
64
181415
2573
aa, aB, aa, Ba.
03:16
Instead, with the new gene drive,
65
184884
2289
ამის მაგივრად, გენური დრაივის მეშვეობით
03:19
they all came out aB.
66
187197
1512
ყველა aB ტიპის გამოვიდა.
03:21
Biologically, that shouldn't
even be possible.
67
189900
2552
ბიოლოგიურად, ეს საერთოდ
შეუძლებელი უნდა ყოფილიყო.
03:24
So what happened?
68
192476
1304
მაშ, რა მოხდა?
03:26
The first thing that happened
69
194709
1444
პირველი, რაც მოხდა,
03:28
was the arrival of a gene-editing tool
known as CRISPR in 2012.
70
196177
3270
2012 წელს გენური ინჟინერიის ინსტრუმენტის,
CRISPR-ის გამოჩენა იყო.
03:32
Many of you have probably
heard about CRISPR,
71
200701
2110
უმეტესობას ალბათ გსმენიათ
CRISPR-ის შესახებ.
03:34
so I'll just say briefly that CRISPR
is a tool that allows researchers
72
202835
3301
ამიტომ, მოკლედ ვიტყვი, რომ CRISPR
მკვლევარებს საშუალებას აძლევს
03:38
to edit genes very precisely,
easily and quickly.
73
206160
2579
გენების რედაქტირება უზუსტესად,
სწრაფად და მარტივად მოახდინონ.
03:41
It does this by harnessing a mechanism
that already existed in bacteria.
74
209533
3729
ამას ბაქტერიაში უკვე არსებული
მექანიზმის საშუალებით აკეთებენ.
03:45
Basically, there's a protein
that acts like a scissors
75
213286
2626
ეს ძირითადად ხდება მაკრატლის მგავსი ცილით,
03:47
and cuts the DNA,
76
215936
1234
რომელიც ჭრის დნმ-ს
03:49
and there's an RNA molecule
that directs the scissors
77
217194
2483
და გვაქვს ასევე რნმ-ის მოლეკულა,
რომელიც მიმართავს მაკრატელს
03:51
to any point on the genome you want.
78
219701
1718
გენომის ნებისმიერ სასურველ წერტილში.
03:53
The result is basically
a word processor for genes.
79
221443
2690
შედეგად ვიღებთ გენების რედაქტორს.
03:56
You can take an entire gene
out, put one in,
80
224157
2626
შეგიძლიათ ერთი მთლიანი გენი
ჩაანაცვლო მეორით.
03:58
or even edit just a single
letter within a gene.
81
226807
2445
ან თუნდაც გენის მხოლოდ
ერთი "ასო" შეცვალოთ.
04:01
And you can do it in nearly any species.
82
229646
1953
ეს შესაძლებელია თითქმის
ნებისმიერ სახეობაზე.
04:05
OK, remember how I said that gene drives
originally had two problems?
83
233328
3714
გახსოვთ მე ვთქვი, რომ გენურ დრაივს
თავიდან 2 პრობლემა ჰქონდა?
04:09
The first was that it was hard
to engineer a mosquito
84
237835
3120
პირველი - რთული იყო ისეთი
კოღოს გამოყვანა,
04:12
to be malaria-resistant.
85
240979
1387
რომელიც მალარია გამძლე იქნებოდა.
04:14
That's basically gone now,
thanks to CRISPR.
86
242390
2127
ეს პრობლემა CRISPR-ის საშუალებით გადაიჭრა.
04:17
But the other problem was logistical.
87
245117
1762
მეორე პრობლემა კი, ლოჯისტიკას ეხებოდა.
04:19
How do you get your trait to spread?
88
247307
1802
როგორ გაავრცელებდით
სასურველ თვისებას?
04:22
This is where it gets clever.
89
250196
1476
აქ იწყება გონივრული ნაწილი.
04:24
A couple years ago, a biologist
at Harvard named Kevin Esvelt
90
252943
3602
რამდენიმე წლის წინ ბიოლოგი
ჰარვარდიდან, კევინ ესვალტი
04:28
wondered what would happen
91
256569
1350
დაინტერესდა რა მოხდებოდა,
04:29
if you made it so that
CRISPR inserted not only your new gene
92
257943
3627
თუ CRISPR-ით არა მხოლოდ
ახალი გენის ჩასმას მოახერხებდით,
04:33
but also the machinery
that does the cutting and pasting.
93
261594
2841
არამედ მთლიანი ამოჭრა-ჩასმის
მექანიზმის გადატანას.
04:37
In other words, what if CRISPR
also copied and pasted itself.
94
265233
3840
სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ,
CRISPR-ს თავისი თავი უნდა დაეკოპირებინა.
04:42
You'd end up with a perpetual
motion machine for gene editing.
95
270145
3131
ამით თქვენ შექმნიდით მუდმივ
ძრავს გენური რედაქტირებისთვის.
04:46
And that's exactly what happened.
96
274458
1734
სწორედ ასე მოხდა.
04:49
This CRISPR gene drive that Esvelt created
97
277037
2878
ესვალტის შექმნილი CRISPR-ის გენური დრაივი
04:51
not only guarantees
that a trait will get passed on,
98
279939
3643
არა მარტო გარანტირებულად
გადასცემს ცვლილებას,
04:55
but if it's used in the germline cells,
99
283606
2438
არამედ თუკი გამეტოციტებში ჩავსვამთ,
04:58
it will automatically copy and paste
your new gene
100
286068
2576
ის ავტომატურად დააკოპირებს
თქვენს ახალ გენს,
05:00
into both chromosomes
of every single individual.
101
288668
2646
ყოველი ინდივიდის ორივე ქრომოსომაში.
ეს გლობალურად "პოვნის და ჩანაცვლების"
ფუნქციას ჰგავს.
05:03
It's like a global search and replace,
102
291743
2397
05:06
or in science terms, it makes
a heterozygous trait homozygous.
103
294164
3221
სამეცნიერო ტერმინებით ის ჰეტეროზიგოტურ
ნიშანს ჰომოზიგოტურად აქცევს.
05:11
So, what does this mean?
104
299045
2611
მაშ, რას ნიშნავს ეს?
05:13
For one thing, it means we have
a very powerful,
105
301680
2724
პირველ რიგში ნიშნავს,
რომ ჩვენ გვაქვს ძალიან ძლიერი,
05:16
but also somewhat alarming new tool.
106
304428
2657
მაგრამ ამავდროულად საგანგაშო ახალი იარაღი.
05:20
Up until now, the fact that gene drives
didn't work very well
107
308576
2889
ის ფაქტი, რომ გენური დრაივი აქამდე
მთლად კარგად არ მუშაობდა,
05:23
was actually kind of a relief.
108
311489
1483
ცოტა დამაწყნარებელი იყო.
05:25
Normally when we mess around
with an organism's genes,
109
313425
2682
ჩვეულებრივ, როდესაც ორგანიზმის
გენებზე ცდებს ვატარებთ,
05:28
we make that thing
less evolutionarily fit.
110
316131
2349
ის ევულუციას უკვე ნაკლებად ერგება.
05:30
So biologists can make
all the mutant fruit flies they want
111
318504
2833
ბიოლოგებს აღელვების გარეშე
შეუძლიათ გამოიყვანონ
05:33
without worrying about it.
112
321361
1253
სასურველი მუტანტი ხილის ბუზები.
05:34
If some escape, natural selection
just takes care of them.
113
322638
3007
თუ რომელიმე გაიქცა,
ბუნებრივი გადარჩევა თვითონ მიხედავს.
05:38
What's remarkable and powerful
and frightening about gene drives
114
326750
3223
გენური დრაივის შემთხვევაში კი,
შთამბეჭდავი და საშიში ისაა,
05:41
is that that will no longer be true.
115
329997
1760
რომ ბუნებრივი გადარჩევა
ასე აღარ იმუშავებს.
05:45
Assuming that your trait does not have
a big evolutionary handicap,
116
333092
3564
თუ თქვენთვის სასურველ ნიშანს
რამე დიდი ევოლუციური ნაკლი არ აქვს,
05:48
like a mosquito that can't fly,
117
336680
2079
როგორც მაგალითად კოღოები,
რომლებსაც ფრენა არ შეუძლიათ,
05:50
the CRISPR-based gene drive
will spread the change relentlessly
118
338783
3453
CRISPR-ზე დაფუძნებული გენური დრაივი
ამ ცვლილებას ბოლომდე გაავრცელებს,
05:54
until it is in every single individual
in the population.
119
342260
3006
პოპულაციის უკანასკნელ ინდივიდამდე.
05:59
Now, it isn't easy to make
a gene drive that works that well,
120
347101
2889
ადვილი არაა ასე კარგად მომუშავე
გენური დრაივის შექმნა,
06:02
but James and Esvelt think that we can.
121
350014
2174
მაგრამ ჯეიმსი და ესვალტი ფიქრობენ,
რომ ჩვენ ეს შეგვიძლია.
06:05
The good news is that this opens
the door to some remarkable things.
122
353339
3824
კარგი ამბავი ისაა, რომ ამით
კარს ვუღებთ ბევრ შესანიშნავ რამეს.
06:09
If you put an anti-malarial gene drive
123
357187
1904
თუკი ანტიმალარიულ გენურ დრაივს ჩავდებთ
06:11
in just 1 percent of Anopheles mosquitoes,
124
359115
2200
Anopheles-ის სახეობის კოღოების
მხოლოდ 1%-ში,
06:13
the species that transmits malaria,
125
361339
1752
სახეობის, რომელიც მალარიას ავრცელებს,
06:15
researchers estimate that it would spread
to the entire population in a year.
126
363488
4119
მკვლევარების ვარაუდით, ეს მათ მთლიან
პოპულაციაში 1 წელში გავრცელდება.
06:20
So in a year, you could virtually
eliminate malaria.
127
368178
2869
ერთ წელიწადში თქვენ ფაქტიურად
დაამარცხებთ მალარიას.
06:23
In practice, we're still a few years out
from being able to do that,
128
371455
3872
პრაქტიკაში ჩვენ ამ შედეგს
რამდენიმე წელი გვაშორებს,
06:27
but still, a 1,000 children
a day die of malaria.
129
375351
2718
მანამდე კი ყოველდღიურად
მალარიით 1 000 ბავშვი იღუპება.
06:30
In a year, that number
could be almost zero.
130
378093
2190
ერთ წელიწადში ეს რიცხვი
თითქმის განულდება.
06:32
The same goes for dengue fever,
chikungunya, yellow fever.
131
380966
2896
იგივე ეხება დენგეს ცხელებას,
ჩინკუნგუნიას ვირუსს და ყვითელ ცხელებას.
06:37
And it gets better.
132
385211
1405
კიდევ უკეთესი.
06:39
Say you want to get rid
of an invasive species,
133
387215
2476
დავუშვათ გსურთ ინვაზიური
სახეობებისგან გათავისუფლდეთ,
06:41
like get Asian carp
out of the Great Lakes.
134
389715
2123
როგორც აზიური კობრის
"დიდი ტბებიდან" მოცილებაა.
06:44
All you have to do is release a gene drive
135
392434
2024
უბრალოდ ისეთი გენური დრაივი
უნდა გამოუშვათ,
06:46
that makes the fish produce
only male offspring.
136
394482
2317
რომელიც თევზებს მხოლოდ მამრ
ლიფსიტებს მისცემს.
06:49
In a few generations,
there'll be no females left, no more carp.
137
397386
4198
რამდენიმე თაობაში აღარ იქნება მდედრი,
კობრიც განადგურდება.
06:53
In theory, this means we could restore
hundreds of native species
138
401608
3079
თეორიულად შესაძლებელია ასობით
ადგილობრივი სახეობის აღდგენა,
06:56
that have been pushed to the brink.
139
404711
1667
რომელიც განადგურების პირასაა.
06:59
OK, that's the good news,
140
407410
3287
მაშ, ეს იყო დადებითი მხარე,
07:02
this is the bad news.
141
410721
1292
ახლა კი - უარყოფითი.
07:05
Gene drives are so effective
142
413070
2028
გენური დრაივი იმდენად ეფექტურია,
07:07
that even an accidental release
could change an entire species,
143
415122
3825
რომ შემთხვევითი გაპარვისასაც კი,
შეიძლება მთლიანი სახეობა შეიცვალოს,
07:10
and often very quickly.
144
418971
1190
რაც ხშირად ძალიან სწრაფად მოხდება.
07:13
Anthony James took good precautions.
145
421178
2126
ენტონი ჯეიმსმა სიფრთხილის ზომები მიიღო.
07:15
He bred his mosquitos
in a bio-containment lab
146
423328
2166
ის კოღოებს ბიო-იზოლირებულ
ლაბორატორიში აჯვარებდა
07:17
and he also used a species
that's not native to the US
147
425518
2588
და თან მხოლოდ ისეთ ჯიშებს,
რომელიც ამერიკაში არ გვხვდება.
07:20
so that even if some did escape,
148
428130
1555
შემთხვევით რომელიმე რომ
გაფრენილიყო,
07:21
they'd just die off, there'd be nothing
for them to mate with.
149
429709
3015
ვერაფერთან შეჯვარდებოდნენ
და მოკვდებოდნენ.
07:24
But it's also true that if a dozen
Asian carp with the all-male gene drive
150
432748
4023
მაგრამ თუ ათეულობით აზიური კობრი,
მხოლოდ მამრი ლიფსიტების გენური დრაივით,
07:28
accidentally got carried
from the Great Lakes back to Asia,
151
436795
3929
შემთხვევით მოხვდებოდა "დიდი
ტბებიდან" უკან, აზიაში,
07:32
they could potentially wipe out
the native Asian carp population.
152
440748
3429
ის სავარაუდოდ გაანადგურებდა
მთლიანი აზიური კობრის სახეობას.
ეს კი არც ისე დაუჯერებელია,
თუ გავითვალისწინებთ როგორ მჭიდროდაა
07:37
And that's not so unlikely,
given how connected our world is.
153
445930
2912
მსოფლიო ურთიერთდაკავშირებული.
07:40
In fact, it's why we have
an invasive species problem.
154
448866
2571
ფაქტიურად, ამიტომ გვაქვს
ინვაზიური სახეობების პრობლემა.
07:43
And that's fish.
155
451912
1168
და ეს მხოლოდ თევზია.
07:45
Things like mosquitos and fruit flies,
156
453428
2588
კოღოების და ხილის ბუზების
მსგავს არსებებს კი,
07:48
there's literally no way to contain them.
157
456040
1960
ფაქტობრივად ვერაფრით შევაჩერებთ.
07:50
They cross borders
and oceans all the time.
158
458024
2111
ისინი მუდმივად კვეთენ
საზღვრებს და ოკეანეებს.
07:53
OK, the other piece of bad news
159
461754
2182
კიდევ ერთი ცუდი მხარე ისაა,
07:55
is that a gene drive
might not stay confined
160
463960
2318
რომ გენური დრაივი შეიძლება
არ შემოიფარგლოს
07:58
to what we call the target species.
161
466302
1813
მხოლოდ ერთი სამიზნე სახეობით,
08:00
That's because of gene flow,
162
468556
1499
გენების გადაცემის გამო.
08:02
which is a fancy way of saying
that neighboring species
163
470079
2597
სხვანაირად რომ ვთქვათ,
მეზობელი სახეობები
08:04
sometimes interbreed.
164
472700
1248
ზოგჯერ ერთმანეთთან ჯვარდებიან.
08:05
If that happens, it's possible
a gene drive could cross over,
165
473972
3151
ამ შემთხვევაში გენური დრაივი
გადავა სხვა სახეობაში,
08:09
like Asian carp could infect
some other kind of carp.
166
477147
2527
მაგ. აზიური კობრიდან სხვა სახის კობრში.
08:11
That's not so bad if your drive
just promotes a trait, like eye color.
167
479698
3715
ეს არც ისე ცუდია, თუ თქვენი დრაივი
მხოლოდ თვალის ფერს ცვლის.
08:15
In fact, there's a decent
chance that we'll see
168
483437
2247
სხვათაშორის, არის შანსი,
რომ ახლო მომავალში
08:17
a wave of very weird fruit flies
in the near future.
169
485708
2571
უცნაური შესახედაობის ხილის
ბუზებს შეხვდეთ.
08:21
But it could be a disaster
170
489390
1263
მაგრამ კატასტროფა იქნება,
08:22
if your drive is deigned
to eliminate the species entirely.
171
490677
2904
თუ თქვენი დრაივი მთლიანი
სახეობის გასანადგურებლადაა შექმნილი.
08:26
The last worrisome thing
is that the technology to do this,
172
494351
3528
ბოლო შემაშფოთებელი ფაქტი ისაა,
რომ გენური ინჟინერიისთვის
08:29
to genetically engineer an organism
and include a gene drive,
173
497903
3691
საჭირო ტექნოლოგია, რომლითაც
გენური დრაივის ჩასმა შეიძლება,
08:33
is something that basically any lab
in the world can do.
174
501618
3334
მსოფლიოში თითქმის ყველა
ლაბორატორიას გააჩნია.
08:36
An undergraduate can do it.
175
504976
1340
ყველა სტუდენტს შეუძლია ეს.
08:39
A talented high schooler
with some equipment can do it.
176
507209
3282
გარკვეული ინსტრუმენტებით ამას
ნიჭიერი სკოლის მოსწავლეც შეძლებს.
08:44
Now, I'm guessing
that this sounds terrifying.
177
512526
2309
ახლა ვხვდები, რომ ეს შემაშფოთებლად ჟღერს.
08:47
(Laughter)
178
515351
2206
(სიცილი)
08:49
Interestingly though,
nearly every scientist I talk to
179
517581
2890
საინტერესოა, რომ თთქმის ყველა მეცნიერს,
ვისაც ვესაუბრე,
08:52
seemed to think that gene drives were not
actually that frightening or dangerous.
180
520495
3881
გენური დრაივი სახიფათოდ
და საშიშად არ ეჩვენება.
08:56
Partly because they believe
that scientists will be
181
524400
2628
ალბათ მათ სჯერათ, რომ ამ საქმეს მეცნიერები
08:59
very cautious and responsible
about using them.
182
527052
2204
ძლიერ ფრთხილად
და პასუხისმგებლობით მოეკიდებიან.
09:01
(Laughter)
183
529280
1014
(სიცილი)
09:02
So far, that's been true.
184
530318
1230
აქამდე ასეც იყო,
09:04
But gene drives also have
some actual limitations.
185
532302
2696
მაგრამ გენურ დრაივებს
პრაქტიკული შეზღუდვაც აქვთ.
09:07
So for one thing, they work
only in sexually reproducing species.
186
535022
3309
პირველ რიგში ისინი მხოლოდ სქესობრივად
გამრავლებით სახეობებში მუშაობენ.
09:10
So thank goodness, they can't be used
to engineer viruses or bacteria.
187
538704
3428
მადლობა ღმერთს, მათ ბაქტერიის,
ან ვირუსის შესაცვლელად ვერ გამოიყენებენ.
09:14
Also, the trait spreads
only with each successive generation.
188
542156
3190
ასევე, ცვლილება ვრცელდება მხოლოდ
შემდგომ თაობებში.
09:17
So changing or eliminating a population
189
545370
1993
ამიტომ პოპულაციის შეცვლა ან განადგურება,
09:19
is practical only if that species
has a fast reproductive cycle,
190
547387
3326
შესაძლებელია მხოლოდ იმ სახეობებში,
რომელსაც სწრაფი რეპროდუქციული ციკლი აქვთ.
09:22
like insects or maybe
small vertebrates like mice or fish.
191
550737
2800
მწერებში, ან მცირე ხერხემლიანებში,
მაგ. თაგვებში, ან თევზებში.
09:26
In elephants or people,
it would take centuries
192
554438
2261
სპილოებში, ან ადამიანებში
ცვლილებას საუკუნეები დასჭირდება
09:28
for a trait to spread
widely enough to matter.
193
556723
2380
რათა მნიშვნელოვნად გავრცელდეს.
09:32
Also, even with CRISPR, it's not that easy
to engineer a truly devastating trait.
194
560079
5142
CRISPR-ის მეშვეობითაც კი არ არის ადვილი
დამანგრეველი ცვლილების შექმნა.
09:38
Say you wanted to make a fruit fly
195
566079
1729
ვთქვათ, გინდათ შექმნათ ხილის ბუზი,
09:39
that feeds on ordinary fruit
instead of rotting fruit,
196
567832
2555
რომელიც დამპალი ნაყოფის მაგივრად,
საღი ხილით იკვებება,
09:42
with the aim of sabotaging
American agriculture.
197
570411
2633
იმისთვის, რომ ამერიკის
სოფლის მეურნეობის საბოტაჟი გამოიწვიოთ.
09:45
First, you'd have to figure out
198
573068
1530
თავიდან უნდა გაარკვიოთ,
09:46
which genes control
what the fly wants to eat,
199
574622
2772
რომელი გენი აკონტროლებს
მისი სასურველი საჭმლის რაციონს,
09:49
which is already a very long
and complicated project.
200
577418
2547
ეს უკვე ძალიან ხანგრძლივი
და რთული პროექტი იქნება.
09:52
Then you'd have to alter those genes
to change the fly's behavior
201
580489
3304
შემდეგ, უნდა შეცვალოთ ბუზის ეს გენები,
რომ მისი ქცევა შეცვალოთ,
09:55
to whatever you'd want it to be,
202
583817
1538
ისეთით როგორიც თქვენ გსურთ.
09:57
which is an even longer
and more complicated project.
203
585379
2801
ესეც თავისთავად კიდევ უფრო ხანგრძლივი
და რთული პროექტია.
10:00
And it might not even work,
204
588204
1318
შეიძლება საერთოდ ჩაფლავდეს,
10:01
because the genes
that control behavior are complex.
205
589546
2494
რადგან ქცევის მაკონტროლებელი
გენები კომპლექსურია.
10:04
So if you're a terrorist
and have to choose
206
592064
2008
თუ ტერორისტი ხართ
და უნდა აირჩიოთ
10:06
between starting a grueling
basic research program
207
594096
2358
ან დამღლელი, კვლევითი პროგრამა,
რომელიც წლობით სკულპულოზურ
10:08
that will require years of meticulous
lab work and still might not pan out,
208
596478
3527
ლაბორატორიულ მუშაობას მოითხოვს
და შეიძლება მაინც არ გაამართლოს,
10:12
or just blowing stuff up?
209
600029
1347
ან უბრალო აფეთქება?
10:13
You'll probably choose the later.
210
601400
1655
თქვენ ალბათ მეორეს აირჩევთ.
განსკუთრებით თუ გავითვალისწინებთ,
რომ თეორიულად მაინც
10:15
This is especially true
because at least in theory,
211
603498
2420
10:17
it should be pretty easy
to build what's called a reversal drive.
212
605942
3134
ადვილი უნდა იყოს
ე.წ. "რევერსიული დრაივის" შექმნა,
10:21
That's one that basically overwrites
the change made by the first gene drive.
213
609100
3698
რომელიც შეასწორებს პირველი
გენური დრაივის ცვლილებებს.
10:24
So if you don't like
the effects of a change,
214
612822
2294
თუ არ მოგეწონებათ ცვლილებები,
10:27
you can just release a second drive
that will cancel it out,
215
615140
2833
უბრალოდ გამოუშვებთ მეორე დრაივს
და გააუქმებთ ცვლილებას,
10:29
at least in theory.
216
617997
1150
სულ მცირე თეორიულად.
10:33
OK, so where does this leave us?
217
621374
1722
მაშ, რას გვაძლევს ეს ყველფერი?
10:36
We now have the ability
to change entire species at will.
218
624604
3595
ახლა შეგვიძლია სურვილისამებრ
მთელი სახეობები შევცვალოთ.
10:41
Should we?
219
629017
1166
უნდა შევცვალოთ?
10:42
Are we gods now?
220
630552
1365
ღმერთები გავხდით?
10:45
I'm not sure I'd say that.
221
633972
1333
დარწმუნებით ვერ ვიტყოდი.
10:48
But I would say this:
222
636094
1227
მაგრამ ერთს გეტყვით:
10:50
first, some very smart people
223
638329
1858
პირველი, ძალიან გონიერი ადამიანები
10:52
are even now debating
how to regulate gene drives.
224
640211
2856
ახლაც კი კამათობენ
გენური დრაივის რეგულირებაზე.
10:55
At the same time,
some other very smart people
225
643598
2564
ამავე დროს სხვა გონიერი ადამიანები
10:58
are working hard to create safeguards,
226
646186
2111
დაუღალავად მუშაობენ
დაცვითი მექანიზმების შექმნაზე,
11:00
like gene drives that self-regulate
or peter out after a few generations.
227
648321
3552
მაგ. გენური დრაივი,
რომელიც თვითრეგულირებადია
ან რამდენიმე თაობაში ქრება.
11:04
That's great.
228
652644
1200
ეს დიდებულია,
11:06
But this technology still requires
a conversation.
229
654313
2547
მაგრამ ეს ტექნოლოგია
განხილვას მაინც საჭიროებს.
11:10
And given the nature of gene drives,
230
658059
1730
გენური დრაივის ბუნებიდან გამომდინარე,
11:11
that conversation has to be global.
231
659813
1690
ეს განხილვა მსოფლიოს მასშტაბით
უნდა გაიმართოს.
11:14
What if Kenya wants to use a drive
but Tanzania doesn't?
232
662131
2707
რა მოხდება თუ კენიას მოუნდება
დრაივის გამოყენება, ტანზანიას კი არა?
11:17
Who decides whether to release
a gene drive that can fly?
233
665241
3367
ვინ გადაწყვეტს გამოუშვას თუ არა
გენური დრაივი, რომელიც დაფრინავს?
11:22
I don't have the answer to that question.
234
670874
1954
მე არ მაქვს ამ კითხვის პასუხი.
11:25
All we can do going forward, I think,
235
673618
2008
ერთადერთი, რაც შეგვიძლია
მომავალში გავაკეთოთ,
11:27
is talk honestly
about the risks and benefits
236
675650
2834
რისკებზე და სარგებელზე
გულახდილი საუბარი
11:30
and take responsibility for our choices.
237
678508
2222
და ჩვენ არჩევანზე პასუხისმგებლობის აღებაა.
11:33
By that I mean, not just the choice
to use a gene drive,
238
681817
3913
ამაში არამარტო გენური დრაივის
გამოყენების არჩევანს ვგულისხმობ,
11:37
but also the choice not to use one.
239
685754
1999
არამედ მის არგამოყენების არჩევანსაც.
11:41
Humans have a tendency to assume
that the safest option
240
689111
2977
ადამიანებს აქვთ მიდრეკილება,
რომ ყველაზე უსაფრთხოდ
სტატუს ქვოს შენარჩუნება მიიჩნიონ.
11:44
is to preserve the status quo.
241
692112
1792
11:46
But that's not always the case.
242
694905
1572
მაგრამ ყოველთვის ასე არ არის.
11:49
Gene drives have risks,
and those need to be discussed,
243
697711
3401
გენურ დრაივს რისკები ახლავს,
რომელსაც განსჯა ჭირდება.
11:53
but malaria exists now
and kills 1,000 people a day.
244
701136
3150
მაგრამ მალარია არსებული რეალობაა
და ყოველდღე 1 000 კაცს იწირავს.
11:56
To combat it, we spray pesticides
that do grave damage to other species,
245
704977
3564
მის საწინააღმდეგოდ ვიყენებთ პესტიციდებს,
რომელიც სერიოზულ ზიანს აყენებს
12:00
including amphibians and birds.
246
708565
1570
ამფიბიებს, ფრინველებს და სხვა სახეობებს.
12:03
So when you hear about gene drives
in the coming months,
247
711668
2864
ამიტომ, როდესაც უახლოეს თვეებში
გენური დრაივის შესახებ გაიგებთ
12:06
and trust me, you will
be hearing about them,
248
714556
2254
და მენდეთ, რომ აუცილებლად გაიგებთ,
12:08
remember that.
249
716834
1544
გახსოვდეთ.
12:10
It can be frightening to act,
250
718402
2020
მოქმედება ზოგჯერ საშიშია,
12:12
but sometimes, not acting is worse.
251
720446
2137
მაგრამ ხანდახან უმოქმედობა უარესია.
12:16
(Applause)
252
724746
7820
(აპლოდისმენტები)
Translated by Lasha Petriashvili
Reviewed by Levan Lashauri

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Jennifer Kahn - Science journalist
In articles that span the gene-editing abilities of CRISPR, the roots of psychopathic behavior in children, and much more, Jennifer Kahn weaves gripping stories from unlikely sources.

Why you should listen

Jennifer Kahn likes to seek out complex stories, with the goal of illuminating their nuances. She teaches in the magazine program at the UC Berkeley Graduate School of Journalism, and is a contributing writer for the New York Times Magazine; she has written features and cover stories for The New Yorker, National Geographic, Outside, Wired and many more.

Her work has appeared in the Best American Science Writing anthology series four times, most recently for the New Yorker story “A Cloud of Smoke,” a story on the complicated death of a policeman after 9/11.

More profile about the speaker
Jennifer Kahn | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee