TEDGlobal 2005
Barry Schwartz: The paradox of choice
ბარი შვარცი არჩევანის პარადოქსის შესახებ
Filmed:
Readability: 3.5
14,210,098 views
ფსიქოლოგი ბარი შვარცი მიზანში იღებს დასავლური საზოგადოების ძირითად პრინციპს, არჩევანის თავისუფლებას. შვარცის შეფასებით, არჩევანის სიმრავლემ ხალხი კი არ გაათავისუფლა, არამედ შებოჭა, კი არ გააბედნიერა, არამედ უფრო უკმაყოფილო გახადა.
Barry Schwartz - Psychologist
Barry Schwartz studies the link between economics and psychology, offering startling insights into modern life. Lately, working with Ken Sharpe, he's studying wisdom. Full bio
Barry Schwartz studies the link between economics and psychology, offering startling insights into modern life. Lately, working with Ken Sharpe, he's studying wisdom. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
I'm going to talk to you about some stuff that's in this book of mine
0
0
3000
დღეს ვისაუბრებ იმ საკითხებზე, რომელსაც ჩემი წიგნი ეხება
00:28
that I hope will resonate with other things you've already heard,
1
3000
3000
და რომელიც, იმედი მაქვს, უკავშირდება იმას, რაც აქამდე გაგიგიათ.
00:31
and I'll try to make some connections myself, in case you miss them.
2
6000
4000
გარკვეულ კავშირებს მე თვითონ აღვნიშნავ, თქვენ რომ არ გამოგრჩეთ ეს მომენტები.
00:35
I want to start with what I call the "official dogma."
3
10000
4000
საუბარი მინდა, დავიწყო ე.წ. ”ოფიციალური დოგმით”.
00:39
The official dogma of what?
4
14000
2000
რომელი ოფიციალური დოგმით?
00:41
The official dogma of all western industrial societies.
5
16000
4000
მთლიანად დასავლური საზოგადოების ოფიციალური დოგმით.
00:45
And the official dogma runs like this:
6
20000
2000
ეს ოფიციალური დოგმა შემდეგნაირად ჟღერს:
00:47
if we are interested in maximizing the welfare of our citizens,
7
22000
4000
თუ ჩვენ დაინტერესებულები ვართ მოქალაქეების კეთილდღეობის მაქსიმიზაციით,
00:51
the way to do that is to maximize individual freedom.
8
26000
6000
ამისთვის უნდა მაქსიმუმამდე გავზარდოთ ინდივიდუალური თავისუფლება.
00:57
The reason for this is both that freedom is in and of itself good,
9
32000
5000
ეს იმით აიხსნება, რომ თავისუფლება თავისთავად კარგია,
01:02
valuable, worthwhile, essential to being human.
10
37000
3000
ღირებული, სასარგებლო და არსებითიც კი.
01:05
And because if people have freedom,
11
40000
3000
რადგანაც თუ ადამიანი თავისუფალია,
01:08
then each of us can act on our own
12
43000
2000
იგი თავისი სურვილისამებრ იქცევა და
01:10
to do the things that will maximize our welfare,
13
45000
2000
აკეთებს იმას, რაც მის კეთილდღეობას გაზრდის.
01:12
and no one has to decide on our behalf.
14
47000
4000
მის ნაცვლად არავინ იღებს გადაწყვეტილებას.
01:16
The way to maximize freedom is to maximize choice.
15
51000
5000
თავისუფლების მაქსიმუმამდე გაზრდა შესაძლებელია არჩევანის გაზრდის საფუძველზე.
01:21
The more choice people have, the more freedom they have,
16
56000
3000
რაც მეტი არჩევანი აქვთ ადამინებს, მით მეტად თავისუფალნი არიან
01:24
and the more freedom they have,
17
59000
2000
და რაც მეტი თავისუფლება აქვთ,
01:26
the more welfare they have.
18
61000
3000
მით უფრო დიდია მათი კეთილდღეობა.
01:29
This, I think, is so deeply embedded in the water supply
19
64000
5000
ჩემი აზრით, ეს იმდენად გამჯდარია ხალხში,
01:34
that it wouldn't occur to anyone to question it.
20
69000
3000
რომ აზრადაც არავის მოუვა დაეჭვება.
01:37
And it's also deeply embedded in our lives.
21
72000
5000
ეს ასევე ძალიან გამჯდარია ჩვენს ყოველდღიურ ცხოვრებაში.
01:42
I'll give you some examples of what modern progress has made possible for us.
22
77000
6000
თანამედროვე პროგრესის მიერ გაზრდილი შესაძლებლობების რამდენიმე მაგალითს მოგიყვანთ.
01:48
This is my supermarket. Not such a big one.
23
83000
4000
ეს ჩემი სუპერმარკეტია, არც ისე დიდი.
01:52
I want to say just a word about salad dressing.
24
87000
2000
უბრალოდ მინდა, რამდენიმე სიტყვა ვთქვა სალათის საკმაზზე.
01:54
175 salad dressings in my supermarket,
25
89000
3000
ჩემს სუპერმარკეტში 175 დასახელების სალათის საკმაზია,
01:57
if you don't count the 10 extra-virgin olive oils
26
92000
3000
თუ არ ჩავთვლით ზეითუნის ზეთის 10 სხვადასხვა სახეობასა
02:00
and 12 balsamic vinegars you could buy
27
95000
3000
და 12 დასახელების ძმარს, რომელიც შეგიძლია შეიძინო
02:03
to make a very large number of your own salad dressings,
28
98000
3000
და თავად დაამზადო სალათის საკმაზის კიდევ უფრო მეტი სახეობა.
02:06
in the off-chance that none of the 175 the store has on offer suit you.
29
101000
5000
ეს იმ შემთხვევისთვის, თუ მაღაზიის მიერ შემოთავაზებული 175 დასახელების საკმაზიდან არც ერთი მოგწონს.
02:11
So this is what the supermarket is like.
30
106000
2000
აი როგორია სუპერმარკეტი.
02:13
And then you go to the consumer electronics store to set up a stereo system --
31
108000
4000
შემდეგ გადადიხარ ელეტქროტექნიკის მაღაზიაში სტერეო სისტემის შესაძენად:
02:17
speakers, CD player, tape player, tuner, amplifier --
32
112000
4000
დინამიკები, CD-პლეერი, მაგნიტოფონი, რადიო, ხმის გამაძლიერებელი.
02:21
and in this one single consumer electronics store,
33
116000
4000
ელექტროტეკნიკის ამ ერთ მაღაზიაში
02:25
there are that many stereo systems.
34
120000
4000
იმდენად ბევრი სტერეო სისტემაა,
02:29
We can construct six-and-a-half-million different stereo systems
35
124000
5000
რომ შეიძლება, აიწყოს 6.5 მილიონი სხვადასხვანაირი სტერეო სისტემა
02:34
out of the components that are on offer in one store.
36
129000
3000
იმ კომპონენტებისაგან, რომელსაც ეს ერთი მაღაზია გვთავაზობს.
02:37
You've got to admit that's a lot of choice.
37
132000
2000
დამეთანხმებით, რომ ეს ძალიან დიდი არჩევანია.
02:39
In other domains -- the world of communications.
38
134000
4000
სხვა სფეროებში, მაგალითად, კომუნიკაციებში,
02:43
There was a time, when I was a boy,
39
138000
2000
იყო დრო, როცა ჯერ კიდევ ბავშვი ვიყავი,
02:45
when you could get any kind of telephone service you wanted,
40
140000
3000
როცა შეგეძლო ყველანაირი სასურველი სატელეფონო მომსახურების მიღება,
02:48
as long as it came from Ma Bell.
41
143000
2000
მხოლოდ Ma Bell-ისგან.
02:50
You rented your phone. You didn't buy it.
42
145000
2000
ტელეფონს ქირაობდი, არ ყიდულობდი.
02:52
One consequence of that, by the way, is that the phone never broke.
43
147000
3000
ამის ერთ-ერთი შედეგი კი ის იყო, რომ ტელეფონი არასდროს ფუჭდებოდა.
02:55
And those days are gone.
44
150000
3000
ის დღეები წარსულს ჩაბარდა.
02:58
We now have an almost unlimited variety of phones,
45
153000
3000
დღეს ჩვენ ტელეფონების თითქმის შეუზღუდავი არჩევანი გვაქვს,
03:01
especially in the world of cell phones.
46
156000
2000
განსაკუთრებით მობილური ტელეფონების სამყაროში.
03:03
These are cell phones of the future.
47
158000
3000
ეს მომავლის მობილური ტელეფონებია.
03:06
My favorite is the middle one --
48
161000
2000
ყველაზე ძალიან შუა მომწონს,
03:08
the MP3 player, nose hair trimmer, and creme brulee torch.
49
163000
4000
MP3 პლეერი, ცხვირის პინცეტი და კრემ ბრულეს შესაბრაწი.
03:12
And if by some chance you haven't seen that in your store yet,
50
167000
6000
და თუ რატომღაც ის ჯერ არ გინახავთ თქვენს მაღაზიაში,
03:18
you can rest assured that one day soon you will.
51
173000
2000
ნუ იღელვებთ, გარწმუნებთ, რომ მალე ნახავთ.
03:20
And what this does is
52
175000
2000
ეს იმას იწვევს, რომ
03:22
it leads people to walk into their stores asking this question.
53
177000
4000
ადამიანები მიდიან მაღაზიაში და კითხულობენ ასეთ ტელეფონებს.
03:26
And do you know what the answer to this question now is?
54
181000
2000
და იცით რა პასუხს ღებულობენ?
03:28
The answer is "No."
55
183000
2000
”არას”.
03:30
It is not possible to buy a cell phone that doesn't do too much.
56
185000
4000
შეუძლებელია იყიდო ტელეფონი, რომელსაც ძალიან ბევრი ფუნქცია არ აქვს.
03:34
So, in other aspects of life that are much more significant than buying things,
57
189000
5000
ასევეა ცხოვრების სხვა ასპექტებში, რომლებიც გაცილებით მნიშვნელოვანია, ვიდრე ნივთების შეძენა.
03:39
the same explosion of choice is true.
58
194000
4000
არჩევანის გაკეთება აქაც რთულია.
03:43
Health care -- it is no longer the case in the United States
59
198000
4000
ჯანდაცვა -- ამ მხრივ ამერიკაში სიტუაცია შეიცვალა.
03:47
that you go to the doctor, and the doctor tells you what to do.
60
202000
3000
თუ ადრე მიდიოდი ექიმთან და ექიმი გეუბნებოდა, რა უნდა გაგეკეთებინა,
03:50
Instead, you go to the doctor,
61
205000
2000
დღეს მიდიხარ ექიმთან
03:52
and the doctor tells you, "Well, we could do A, or we could do B.
62
207000
3000
და იგი გეუბნება: არსებობს ვარიანტი A და ვარიანტი B.
03:55
A has these benefits, and these risks.
63
210000
3000
A-ს აქვს თავისი დადებითი მხარეები და რისკები,
03:58
B has these benefits, and these risks. What do you want to do?"
64
213000
4000
B-ს კი -- თავისი დადებითი მხარეები და რისკები. რისი გაკეთება გსურთ?
04:02
And you say, "Doc, what should I do?"
65
217000
3000
თქვენ პასუხობთ: ექიმო, როგორ მოვიქცე?
04:05
And the doc says, "A has these benefits and risks, and B has these benefits and risks.
66
220000
4000
ექიმი კი იგივეს იმეორებს: A-ს აქვს ეს დადებითი მხარეები და რისკები და B-ს -- ეს დადებითი მხარეები და რისკები.
04:09
What do you want to do?"
67
224000
3000
რისი გაკეთება გსურთ?
04:12
And you say, "If you were me, Doc, what would you do?"
68
227000
3000
თქვენ ეუბნებით: ექიმო, ჩემს ადგილზე თქვენ რას იზამდით?
04:15
And the doc says, "But I'm not you."
69
230000
4000
ექიმი კი გპასუხობთ: მე თქვენს ადგილას არ ვარ.
04:19
And the result is -- we call it "patient autonomy,"
70
234000
3000
ამის შედეგია ე.წ. ”პაციენტის ავტონომია”,
04:22
which makes it sound like a good thing,
71
237000
2000
რომელიც თითქოს კარგად ჟღერს.
04:24
but what it really is is a shifting of the burden and the responsibility
72
239000
2000
მაგრამ სინამდვილეში ეს არის გადაწყვეტილების მიღების ტვირთისა და პასუხისმგებლობის გადატანა
04:26
for decision-making from somebody who knows something --
73
241000
3000
იმ ადამიანიდან, ვინც რაღაც იცის
04:29
namely, the doctor --
74
244000
1000
ანუ ექიმიდან
04:30
to somebody who knows nothing and is almost certainly sick
75
245000
3000
იმ ადამიანზე, რომელმაც არაფერი იცის, ალბათ, ავადაცაა
04:33
and thus not in the best shape to be making decisions --
76
248000
3000
და, შესაბამისად, არც თუ კარგ ფორმაში, რომ გადაწყვეტილებები მიიღოს ––
04:36
namely, the patient.
77
251000
2000
ანუ პაციენტზე.
04:38
There's enormous marketing of prescription drugs
78
253000
3000
უზარმაზარი რაოდენობის წამალს უკეთდება დიდი რეკლამა
04:41
to people like you and me,
79
256000
1000
ისეთი ხალხისთვის, როგორებიც მე და თქვენ ვართ,
04:42
which, if you think about it, makes no sense at all,
80
257000
2000
რასაც, თუ დაუკვირდები, აზრი არ აქვს,
04:44
since we can't buy them.
81
259000
2000
რადგან ჩვენ მათ ექიმის დანიშნულების გარეშე მაინც ვერ ვიყიდით.
04:46
Why do they market to us if we can't buy them?
82
261000
2000
მაშ, რატომ უკეთებენ ამხელა რეკლამას?
04:48
The answer is that they expect us to call our doctors the next morning
83
263000
4000
ამაზე პასუხი ისაა, რომ ისინი ჩვენგან მოელიან, რომ დავრეკავთ ჩვენს ექიმებთან შემდეგ დილას
04:52
and ask for our prescriptions to be changed.
84
267000
4000
და ვთხოვთ დანიშნული წამლების შეცვლას.
04:56
Something as dramatic as our identity
85
271000
4000
დღესდღეობით ადამიანისთვის ისეთი მნიშვნელოვანი რამეც კი, როგორიცაა იდენტობა,
05:00
has now become a matter of choice,
86
275000
2000
არჩევანის საგანი გახდა.
05:02
as this slide is meant to indicate.
87
277000
4000
ეს სლაიდი ამის საჩვენებლადაა განკუთვნილი.
05:06
We don't inherit an identity; we get to invent it.
88
281000
2000
ჩვენ იდენტობას მემკვიდრეობით აღარ ვიღებთ, შეგვიძლია, შევქმნათ ის.
05:08
And we get to re-invent ourselves as often as we like.
89
283000
4000
შეგვიძლია, გარდავქმნათ ჩვენი თავი, რამდენჯერაც მოგვინდება.
05:12
And that means that everyday, when you wake up in the morning,
90
287000
2000
ეს იმას ნიშნავს, რომ ყოველ დილით, როდესაც იღვიძებ,
05:14
you have to decide what kind of person you want to be.
91
289000
5000
უნდა გადაწყვიტო, როგორი ადამიანი გინდა, რომ იყო.
05:19
With respect to marriage and family,
92
294000
3000
რაც შეეხება ქორწინებას და ოჯახს,
05:22
there was a time when the default assumption that almost everyone had
93
297000
6000
იყო დრო, როცა თითქმის ყველას ჩაბეჭდილი ჰქონდა მოსაზრება,
05:28
is that you got married as soon as you could,
94
303000
1000
რომ რაც შეიძლება მალე უნდა დაქორწინებულიყავი
05:29
and then you started having kids as soon as you could.
95
304000
2000
და შემდეგ რაც შეიძლება მალე უნდა გყოლოდა შვილები.
05:31
The only real choice was who,
96
306000
4000
ერთადერთი ნამდვილი არჩევანი იყო ვისზე
05:35
not when, and not what you did after.
97
310000
3000
და არა როდის, ან რას გააკეთებდი შემდეგ.
05:38
Nowadays, everything is very much up for grabs.
98
313000
3000
ახლა ყველაფერი არჩევანზეა დამოკიდებული.
05:41
I teach wonderfully intelligent students,
99
316000
3000
მე ვასწავლი ძალიან ჭკვიან სტუდენტებს,
05:44
and I assign 20 percent less work than I used to.
100
319000
3000
მაგრამ ახლა ვაძლევ 20 პროცენტით ნაკლებ დავალებას, ვიდრე ადრე.
05:47
And it's not because they're less smart,
101
322000
3000
ეს იმიტომ კი არ ხდება, რომ ისინი ნაკლებად გონებაგახსნილები არიან
05:50
and it's not because they're less diligent.
102
325000
2000
ან ნაკლებად ბეჯითები,
05:52
It's because they are preoccupied, asking themselves,
103
327000
4000
არამედ იმიტომ, რომ მუდმივად იმით არიან დაკავებულნი, რომ ეკითხებიან საკუთარ თავს:
05:56
"Should I get married or not? Should I get married now?
104
331000
2000
"დავქორწინდე თუ არა? ახლა დავქორწინდე?
05:58
Should I get married later? Should I have kids first, or a career first?"
105
333000
4000
მოგვიანებით დავქორწინდე? ჯერ შვილები თუ ჯერ კარიერა?"
06:02
All of these are consuming questions.
106
337000
3000
ეს კითხვები ძალიან დამღლელია,
06:05
And they're going to answer these questions,
107
340000
2000
მაგრამ მათ უნდა გასცენ ამ კითხვებს პასუხი
06:07
whether or not it means not doing all the work I assign
108
342000
2000
მიუხედავად იმისა, გააკეთებენ თუ არა ჩემს დავალებას
06:09
and not getting a good grade in my courses.
109
344000
3000
და მიიღებენ თუ არა კარგ ნიშანს ჩემს საგანში.
06:12
And indeed they should. These are important questions to answer.
110
347000
5000
მართლაც რომ ასე უნდა მოიქცნენ. ეს ძალიან მნიშვნელოვანი კითხვებია.
06:17
Work -- we are blessed, as Carl was pointing out,
111
352000
3000
მუშაობა -- ამ მხრივ ჩვენ გაგვიმართლა, როგორც კარლმა აღნიშნა,
06:20
with the technology that enables us
112
355000
2000
რადგანაც გვაქვს ტექნოლოგიები, რომლებიც საშუალებას გვაძლევს
06:22
to work every minute of every day from any place on the planet --
113
357000
7000
ვიმუშაოთ ყოველი დღის ყოველ წუთს ნებისმიერი ადგილიდან დედამიწის ზურგზე,
06:29
except the Randolph Hotel.
114
364000
2000
სასტუმრო რანდოლფის გამოკლებით, რაღა თქმა უნდა.
06:31
(Laughter)
115
366000
5000
(სიცილი)
06:36
There is one corner, by the way,
116
371000
2000
სხვათა შორის, არის აქაც ერთი კუთხე,
06:38
that I'm not going to tell anybody about, where the WiFi works.
117
373000
5000
რომლის გამხელასაც სულაც არ ვაპირებ, სადაც WiFi მუშაობს.
06:43
I'm not telling you about it because I want to use it.
118
378000
2000
ამას იმიტომ არ გეუბნებით, რომ მე თვითონ მინდა მისი გამოყენება.
06:45
So what this means, this incredible freedom of choice
119
380000
3000
მაშასადამე, მუშაობასთან დაკავშირებული არჩევანის უდიდესი თავისუფლება,
06:48
we have with respect to work, is that we have to make a decision,
120
383000
3000
ნიშნავს იმას, რომ ჩვენ უნდა მივიღოთ გადაწყვეტილება,
06:51
again and again and again,
121
386000
2000
ისევ და ისევ
06:53
about whether we should or shouldn't be working.
122
388000
3000
იმის შესახებ, საერთოდ უნდა ვიმუშაოთ თუ არა.
06:56
We can go to watch our kid play soccer,
123
391000
3000
შეგვიძლია, წავიდეთ და ვუყუროთ ჩვენი შვილის ფეხბურთის თამაშს.
06:59
and we have our cell phone on one hip,
124
394000
2000
მობილური ერთ ჯიბეში გვიდევს,
07:01
and our Blackberry on our other hip,
125
396000
2000
Blackberry მეორე ჯიბეში,
07:03
and our laptop, presumably, on our laps.
126
398000
2000
ლეპტოპი, სავარაუდოდ, მუხლებზე გვიდევს
07:05
And even if they're all shut off,
127
400000
3000
და იმ შემთხვევაშიც კი, როცა ყველაფერი გამორთულია,
07:08
every minute that we're watching our kid mutilate a soccer game,
128
403000
2000
ყოველ წუთს, როდესაც ვუყურებთ ჩვენი შვილის მცდელობას, ითამაშოს ფეხბურთი,
07:10
we are also asking ourselves,
129
405000
2000
ამავდროულად ვეკითხებით საკუთარ თავს:
07:12
"Should I answer this cell phone call?
130
407000
3000
ვუპასუხო ამ ზარს?
07:15
Should I respond to this email? Should I draft this letter?"
131
410000
2000
ვუპასუხო ამ e-mail-ს? დავიწყო ამ წერილის მონახაზის გაკეთება?
07:17
And even if the answer to the question is "no,"
132
412000
3000
და იმ შემთხვევაშიც კი, როდესაც პასუხი ამ კითხვებზე უარყოფითია,
07:20
it's certainly going to make the experience of your kid's soccer game
133
415000
3000
ეს ნამდვილად შეცვლის
07:23
very different than it would've been.
134
418000
3000
თქვენი შვილის ფეხბურთის თამაშზე დასწრებისას მიღებულ შთაბეჭდილებას.
07:26
So everywhere we look,
135
421000
2000
ანუ სადაც უნდა გავიხედოთ,
07:28
big things and small things, material things and lifestyle things,
136
423000
3000
დიდი თუ პატარა საკითხები, მატერიალური თუ ცხოვრებისეული საკითხები,
07:31
life is a matter of choice.
137
426000
3000
ცხოვრება თვითონაა არჩევანი.
07:34
And the world we used to live in looked like this.
138
429000
4000
სამყარო, რომელშიც ვცხოვრობდით, ასე გამოიყურებოდა.
07:40
That is to say, there were some choices,
139
435000
2000
იმის თქმა მინდა, რომ არჩევანი იყო,
07:42
but not everything was a matter of choice.
140
437000
2000
მაგრამ ყველაფრის არჩევანი არ არსებობდა.
07:44
And the world we now live in looks like this.
141
439000
3000
ის სამყარო კი, რომელშიც ახლა ვცხოვრობთ, ასე გამოიყურება.
07:47
And the question is, is this good news, or bad news?
142
442000
6000
საკითხავია, კარგია ეს თუ ცუდი?
07:53
And the answer is yes.
143
448000
3000
პასუხია ”კი”.
07:56
(Laughter)
144
451000
2000
(სიცილი)
07:58
We all know what's good about it,
145
453000
2000
ჩვენ ყველამ ვიცით ამის დადებითი მხარეები,
08:00
so I'm going to talk about what's bad about it.
146
455000
3000
ამიტომაც ვილაპარაკებ უარყოფით მხარეზე.
08:03
All of this choice has two effects,
147
458000
3000
არჩევანის სიმრავლეს ორი შედეგი აქვს,
08:06
two negative effects on people.
148
461000
3000
ორი უარყოფითი ეფექტი ადამიანებზე.
08:09
One effect, paradoxically,
149
464000
2000
ერთი შედეგი, რაც უნდა პარადოქსული იყოს,
08:11
is that it produces paralysis, rather than liberation.
150
466000
5000
ისაა, რომ ის უფრო ბოჭავს, ვიდრე ათავისუფლებს.
08:16
With so many options to choose from,
151
471000
2000
როცა ამდენად დიდია არჩევანი,
08:18
people find it very difficult to choose at all.
152
473000
4000
ხალხს, პირიქით, საერთოდ უჭირს არჩევანის გაკეთება.
08:22
I'll give you one very dramatic example of this:
153
477000
3000
ამის ერთ ნათელ მაგალითს მოგიყვანთ.
08:25
a study that was done of investments in voluntary retirement plans.
154
480000
6000
კვლევა, რომელიც ეხება ინვესტიციებს საპენსიო გეგმებისთვის.
08:31
A colleague of mine got access to investment records from Vanguard,
155
486000
5000
ჩემმა კოლეგამ შეისწავლა ინვესტიციების ჩანაწერები Vanguard-ში,
08:36
the gigantic mutual fund company
156
491000
2000
ესაა გიგანტური საპენსიო ფონდი,
08:38
of about a million employees and about 2,000 different workplaces.
157
493000
4000
რომელსაც დაახლოებით მილიონი თანამშრომელი ჰყავს და აქვს 2000 ფილიალი სხვადასხვა ადგილას.
08:42
And what she found is that
158
497000
2000
მან აღმოაჩინა, რომ დამსაქმებლის მიერ
08:44
for every 10 mutual funds the employer offered,
159
499000
3000
ყოველი 10 სხვადასხვა ტიპის საპენსიო ფონდის შემოთავაზებას
08:47
rate of participation went down two percent.
160
502000
5000
მოჰყვება ორი პროცენტით ნაკლები ადამიანების მონაწილეობა.
08:52
You offer 50 funds -- 10 percent fewer employees participate
161
507000
4000
სთავაზობთ 50 ტიპის ფონდს და 10 პროცენტით ნაკლები თანამშრომელი იღებს შემოთავაზებას,
08:56
than if you only offer five. Why?
162
511000
4000
ვიდრე ხუთი ტიპის ფონდის შემოთავაზებისას. რატომ?
09:00
Because with 50 funds to choose from,
163
515000
2000
იმიტომ, რომ 50 ტიპის საპენსიო ფონდიდან
09:02
it's so damn hard to decide which fund to choose
164
517000
4000
იმდენად რთულია, გადაწყვიტო, თუ რომელი ფონდი აირჩიო,
09:06
that you'll just put it off until tomorrow.
165
521000
2000
რომ უბრალოდ ხვალინდელი დღისთვის გადადებ ამ გადაწყვეტილებას.
09:08
And then tomorrow, and then tomorrow,
166
523000
2000
შემდეგ ისევ ხვალინდელი დღისთვის,
09:10
and tomorrow, and tomorrow,
167
525000
2000
ისევ და ისევ ხვალისთვის
09:12
and of course tomorrow never comes.
168
527000
2000
და, რაღა თქმა უნდა, ეს ხვალე არასდროს დგება.
09:14
Understand that not only does this mean
169
529000
2000
დაუკვირდით. ეს მხოლოდ იმას კი არ ნიშნავს,
09:16
that people are going to have to eat dog food when they retire
170
531000
2000
რომ ხალხი პენსიაზე გასვლის შემდეგ ძაღლის საჭმელს შეჭამს,
09:18
because they don't have enough money put away,
171
533000
2000
რადგანაც საკმარის ფულს ვერ ინახავს სამომავლოდ,
09:20
it also means that making the decision is so hard
172
535000
3000
ეს იმას ნიშნავს, რომ გადაწყვეტილების მიღება იმდენად რთულია,
09:23
that they pass up significant matching money from the employer.
173
538000
4000
რომ ისინი დამსაქმებელს გარკვეულ თანხაზე ეუბნებიან უარს.
09:27
By not participating, they are passing up as much as 5,000 dollars a year
174
542000
4000
თუ შემოთავაზებას არ მიიღებენ, წელიწადში ხუთი ათას დოლარზე ამბობენ უარს
09:31
from the employer, who would happily match their contribution.
175
546000
4000
თავიანთი დამსაქმებლისგან, რომელიც სიამოვნებით შეავსებდა მათ დანაზოგს.
09:35
So paralysis is a consequence of having too many choices.
176
550000
4000
მაშასადამე, დიდ არჩევანს შედეგად პარალიზება მოჰყვება.
09:39
And I think it makes the world look like this.
177
554000
2000
ეს სწორედ ასეთ სახეს აძლევს სამყაროს.
09:41
(Laughter)
178
556000
7000
(სიცილი)
09:48
You really want to get the decision right if it's for all eternity, right?
179
563000
4000
ნამდვილად სწორი არჩევანის გაკეთება გსურთ, როცა იგი სამუდამოა. ხომ ასეა?
09:52
You don't want to pick the wrong mutual fund, or even the wrong salad dressing.
180
567000
3000
თქვენ სულაც არ გინდათ, შეცდეთ საპენსიო ფონდის ან თუნდაც სალათის საკმაზის არჩევანში.
09:55
So that's one effect. The second effect is that
181
570000
3000
ეს ერთი ეფექტი. მეორე ეფექტი ისაა, რომ
09:58
even if we manage to overcome the paralysis and make a choice,
182
573000
5000
მაშინაც კი, თუ შევძლებთ შებოჭილობის დაძლევას და არჩევანს გავაკეთებთ,
10:03
we end up less satisfied with the result of the choice
183
578000
4000
საბოლოო ჯამში მაინც იმაზე ნაკლებად კმაყოფილები ვიქნებით ამ არჩევანის შედეგით,
10:07
than we would be if we had fewer options to choose from.
184
582000
3000
ვიდრე ნაკლები არჩევანის შემთხვევაში ვიქნებოდით.
10:10
And there are several reasons for this.
185
585000
3000
ამის მიზეზი რამდენიმეა.
10:13
One of them is that with a lot of different salad dressings to choose from,
186
588000
4000
ერთ-ერთი ისაა, რომ როცა სალათის ბევრი სხვადასხვა საკმაზიდან ირჩევ
10:17
if you buy one, and it's not perfect -- and, you know, what salad dressing is? --
187
592000
3000
და ყიდულობ ერთს და ის არ არის სრულყოფილი -- ხომ იცით სალათის საკმაზი როგორიცაა,
10:20
it's easy to imagine that you could have made a different choice
188
595000
3000
ადვილად წარმოიდგენთ, რომ შეგეძლოთ სხვა აგერჩიათ
10:23
that would have been better. And what happens is
189
598000
4000
და ის უკეთესი იქნებოდა. და აი, რა ხდება.
10:27
this imagined alternative induces you to regret the decision you made,
190
602000
5000
ეს წარმოსახვითი ალტერნატივა გიბიძგებთ იმისკენ, რომ ინანოთ თქვენი გადაწყვეტილება
10:32
and this regret subtracts from the satisfaction you get out of the decision you made,
191
607000
4000
და ეს სინანული ამცირებს იმ კმაყოფილებას, რომელსაც თქვენი გადაწყვეტილებიდან იღებთ,
10:36
even if it was a good decision.
192
611000
3000
თუნდაც თქვენი გადაწყვეტილება კარგი ყოფილიყო.
10:39
The more options there are, the easier it is to regret anything at all
193
614000
3000
რაც უფრო დიდია არჩევანი, მით უფრო ადვილია,
10:42
that is disappointing about the option that you chose.
194
617000
3000
გული დაგწყდეს შენს არჩევანზე.
10:45
Second, what economists call "opportunity costs."
195
620000
3000
მეორე, რასაც ეკონომისტები ალტერნატიულ ხარჯს უწოდებენ.
10:48
Dan Gilbert made a big point this morning
196
623000
2000
დენ გილბერტმა მნიშვნელოვანი მოსაზრება გამოთქვა ამ დილით,
10:50
of talking about how much the way in which we value things
197
625000
5000
როცა საუბრობდა იმაზე, თუ რამდენადაა დამოკიდებული შეფასების კრიტერიუმები
10:55
depends on what we compare them to.
198
630000
2000
იმაზე, თუ რასთან ვადარებთ მათ.
10:57
Well, when there are lots of alternatives to consider,
199
632000
4000
როცა ბევრი ალტერნატივაა გასათვალისწინებელი,
11:01
it is easy to imagine the attractive features
200
636000
3000
გახსენდება ყველა ის მიმზიდველი თვისება,
11:04
of alternatives that you reject,
201
639000
3000
რაც თქვენს მიერ დაწუნებულ ალტერნატივას აქვს.
11:07
that make you less satisfied with the alternative that you've chosen.
202
642000
5000
ეს კი ამცირებს თქვენს კმაყოფილებას იმ ალტერნატივით, რომელიც აირჩიეთ.
11:12
Here's an example. For those of you who aren't New Yorkers, I apologize.
203
647000
4000
აი, მაგალითი. ბოდიშს ვუხდი მათ, ვინც ნიუ იორკში არ ცხოვრობს.
11:16
(Laughter)
204
651000
1000
(სიცილი)
11:17
But here's what you're supposed to be thinking.
205
652000
2000
მაგრამ აი, რას უნდა ფიქრობდეთ თქვენ.
11:19
Here's this couple on the Hamptons.
206
654000
2000
აი, წყვილი ჰემპტონზე,
11:21
Very expensive real estate.
207
656000
2000
ძალიან ძვირფას სახლში.
11:23
Gorgeous beach. Beautiful day. They have it all to themselves.
208
658000
3000
არაჩვეულებრივ სანაპიროზე. მშვენიერი დღეა და ყველა ეს სიკეთე მხოლოდ მათთვისაა.
11:26
What could be better? "Well, damn it,"
209
661000
2000
რა შეიძლება, ამაზე უკეთესი იყოს? ”ჯანდაბა,”
11:28
this guy is thinking, "It's August.
210
663000
2000
ფიქრობს კაცი. ”ახლა აგვისტოა
11:30
Everybody in my Manhattan neighborhood is away.
211
665000
4000
და მთელი ჩემი მანჰეტენის სამეზობლო ქალაქგარეთაა.
11:34
I could be parking right in front of my building."
212
669000
4000
შემეძლო, ზუსტად ჩემი სახლის წინ გამეჩერებინა მანქანა.”
11:38
And he spends two weeks nagged by the idea
213
673000
3000
მთელი ორი კვირის განმავლობაში მას ის აზრი აწვალებს,
11:41
that he is missing the opportunity, day after day, to have a great parking space.
214
676000
7000
რომ ყოველდღიურად ხელიდან უშვებს შესაძლებლობას, გამოიყენოს მანქანის გასაჩერებელი ადგილი.
11:48
Opportunity costs subtract from the satisfaction we get out of what we choose,
215
683000
4000
ალტერნატიული ხარჯი აკლდება იმ კმაყოფილებას, რასაც ჩვენს მიერ გაკეთებული არჩევანისგან ვიღებთ
11:52
even when what we choose is terrific.
216
687000
3000
მაშინაც კი, როცა ჩვენი არჩევანი წარმოუდგენლად კარგია.
11:55
And the more options there are to consider,
217
690000
2000
ჰოდა, რაც უფრო დიდია არჩევანი,
11:57
the more attractive features of these options
218
692000
2000
მით მეტი მიმზიდველი თვისება
11:59
are going to be reflected by us as opportunity costs.
219
694000
4000
აღიქმება ჩვენს მიერ, როგორც ალტერნატიული ხარჯი.
12:03
Here's another example.
220
698000
2000
აი, მეორე მაგალითიც.
12:09
Now this cartoon makes a lot of points.
221
704000
2000
ამ ნახატიდან ბევრი დასკვნის გამოტანა შეიძლება.
12:11
It makes points about living in the moment as well,
222
706000
4000
ეს დასკვნები აწმყოთი ცხოვრებასაც ეხება
12:15
and probably about doing things slowly.
223
710000
2000
და, ალბათ, იმასაც, რომ ყველაფერი ნელა აკეთოთ.
12:17
But one point it makes is that whenever you're choosing one thing,
224
712000
3000
მაგრამ ერთ-ერთი დასკვნა ის იქნება, რომ როცა ერთი რამის კეთებას ირჩევთ,
12:20
you're choosing not to do other things.
225
715000
2000
თქვენ ამით უარს ამბობთ სხვა რაღაცების კეთებაზე.
12:22
And those other things may have lots of attractive features,
226
717000
2000
იმ სხვა საქმიანობებს შეიძლება ბევრი მიმზიდველი თვისება ჰქონდეს,
12:24
and it's going to make what you're doing less attractive.
227
719000
3000
ეს კი ხიბლს უკარგავს იმას, რასაც თქვენ აკეთებთ.
12:27
Third: escalation of expectations.
228
722000
2000
მესამე: მოლოდინის გაზრდა.
12:29
This hit me when I went to replace my jeans.
229
724000
3000
ამას მაშინ მივხვდი, ახალი ჯინსების საყიდლად რომ წავედი.
12:32
I wear jeans almost all the time.
230
727000
2000
ჯინსებს თითქმის ყოველდღიურად ვხმარობ.
12:34
And there was a time when jeans came in one flavor,
231
729000
3000
იყო დრო, როცა მხოლოდ ერთი სტილის ჯინსი იყიდებოდა,
12:37
and you bought them, and they fit like crap,
232
732000
2000
რომ იყიდიდი, საერთოდ არ გერგებოდა
12:39
and they were incredibly uncomfortable,
233
734000
2000
და სასწაულად მოუხერხებელი იყო.
12:41
and if you wore them long enough and washed them enough times,
234
736000
2000
თუ საკმარისად დიდხანს გეცვა და ხშირად რეცხავდი,
12:43
they started to feel OK.
235
738000
2000
უკეთესად დგებოდა ტანზე.
12:45
So I went to replace my jeans after years and years of wearing these old ones,
236
740000
3000
ასე რომ, წავედი ახალი ჯინსის შარვლის საყიდლად, რადგან წლების მანძილზე ერთი ძველი ჯინსი მეცვა.
12:48
and I said, you know, "I want a pair of jeans. Here's my size."
237
743000
3000
მივედი მაღაზიაში და გამყიდველს ვუთხარი: ”ჯინსის შარვალი მინდა. ესაა ჩემი ზომა.”
12:51
And the shopkeeper said,
238
746000
1000
გამყიდველმა მიპასუხა:
12:52
"Do you want slim fit, easy fit, relaxed fit?
239
747000
3000
”ვიწრო შარვალი გსურთ, თავისუფალი თუ ცოტა მოშვებული?
12:55
You want button fly or zipper fly? You want stonewashed or acid-washed?
240
750000
3000
ღილებიანი გნებავთ თუ ელვიანი? გახეხილი ჯინსი გინდათ თუ მოხარშული?
12:58
Do you want them distressed?
241
753000
2000
იქნებ ისეთი, გაცვეთილივით რომ გამოიყურება?
13:00
You want boot cut, you want tapered, blah blah blah ..." On and on he went.
242
755000
3000
ქვემოთ გაშვებული გინდათ თუ დაბალწელიანი? ბლა ბლა ბლა ...” არ გაჩერებულა.
13:03
My jaw dropped, and after I recovered, I said,
243
758000
3000
ყბა ჩამომივარდა და, როცა გონს მოვედი, ვუთხარი:
13:06
"I want the kind that used to be the only kind."
244
761000
3000
”აი, ისეთი მინდა, ადრე რომ იყიდებოდა, მარტო ერთი სახის.”
13:09
(Laughter)
245
764000
5000
(სიცილი)
13:14
He had no idea what that was,
246
769000
2000
მან საერთოდ არ იცოდა, როგორი იყო ის.
13:16
so I spent an hour trying on all these damn jeans,
247
771000
4000
ასე რომ, ერთ საათს ვიზომავდი სხვადასხვა ჯინსებს,
13:20
and I walked out of the store -- truth! -- with the best-fitting jeans I had ever had.
248
775000
5000
მაღაზიიდან გამოვედი (რაც მართალია, მართალია) ყველაზე კარგი ჯინსებით, რაც კი ოდესმე მქონია.
13:25
I did better. All this choice made it possible for me to do better.
249
780000
4000
უკეთ გავართვი თავი. არჩევანის მრავალფეროვნებამ საშუალება მომცა უკეთესი ჯინსები მეყიდა,
13:29
But I felt worse.
250
784000
4000
მაგრამ თავი უარესად ვიგრძენი.
13:33
Why? I wrote a whole book to try to explain this to myself. (Laughter)
251
788000
4000
რატომ? მთელი წიგნი დავწერე იმისთვის, რომ საკუთარი თავისთვის ეს ამეხსნა.
13:37
The reason I felt worse is that,
252
792000
8000
მიზეზი, რატომაც თავი უარესად ვიგრძენი ისაა, რომ
13:45
with all of these options available,
253
800000
3000
ასეთმა მრავალფეროვანმა არჩევანმა
13:48
my expectations about how good a pair of jeans should be went up.
254
803000
6000
გაზარდა ჩემი მოლოდინი იმისა, თუ როგორი უნდა იყოს კარგი ჯინსის შარვალი.
13:54
I had very low --
255
809000
1000
ადრე ძალიან დაბალი მოთხოვნები მქონდა.
13:55
I had no particular expectations when they only came in one flavor.
256
810000
3000
განსაკუთრებულს არაფერს ველოდი, როცა მაღაზიაში მხოლოდ ერთი სტილის ჯინსი იყიდებოდა.
13:58
When they came in 100 flavors, damn it,
257
813000
2000
ხოლო როცა 100 სხვადასხვა სტილის ჯინსი გამოჩნდა, ჯანდაბას,
14:00
one of them should've been perfect.
258
815000
2000
ერთი ხომ მაინც უნდა ყოფილიყო იდეალური.
14:02
And what I got was good, but it wasn't perfect.
259
817000
2000
ჩემი ნაყიდი შარვალი კარგი იყო, მაგრამ არა იდეალური.
14:04
And so I compared what I got to what I expected,
260
819000
3000
ის, რაც ვიყიდე, შევადარე იმას, რასაც მოველოდი,
14:07
and what I got was disappointing in comparison to what I expected.
261
822000
3000
და იმედი გამიცრუვდა.
14:10
Adding options to people's lives
262
825000
3000
არჩევანის გაზრდა ხალხის ცხოვრებაში
14:13
can't help but increase the expectations people have
263
828000
4000
უნებლიეთ იწვევს ხალხის მოლოდინის გაზრდასაც
14:17
about how good those options will be.
264
832000
2000
იმასთან დაკავშირებით, თუ რამდენად კარგი იქნება არჩევანი.
14:19
And what that's going to produce is less satisfaction with results,
265
834000
3000
ეს კი შეამცირებს შედეგით კმაყოფილებას
14:22
even when they're good results.
266
837000
3000
მაშინაც კი, როცა შედეგი კარგია.
14:25
Nobody in the world of marketing knows this,
267
840000
3000
მარკეტინგის სამყაროში ეს არავინ იცის.
14:28
because if they did, you wouldn't all know what this was about.
268
843000
6000
რომ სცოდნოდათ, თქვენ ვერაფერს შეიტყობდით ამის შესახებ.
14:34
The truth is more like this.
269
849000
3000
რეალობა უფრო ასეთია.
14:37
(Laughter)
270
852000
3000
(სიცილი)
14:40
The reason that everything was better back when everything was worse
271
855000
4000
მიზეზი იმისა, თუ რატომ იყო ყველაფერი უკეთესად მაშინ, როცა ყველაფერი უარესად იყო
14:44
is that when everything was worse,
272
859000
2000
ისაა, რომ როცა ყველაფერი უარესად იყო,
14:46
it was actually possible for people to have experiences that were a pleasant surprise.
273
861000
5000
ადამიანებს შეეძლოთ, სასიამოვნო სიურპრიზები განეცადათ.
14:51
Nowadays, the world we live in -- we affluent, industrialized citizens,
274
866000
4000
დღესდღეობით რა სამყაროშიც ვცხოვრობთ -- ჩვენ, შეძლებული, განვითარებული მოქალაქეები
14:55
with perfection the expectation --
275
870000
2000
იდეალური მოლოდინით --
14:57
the best you can ever hope for is that stuff is as good as you expect it to be.
276
872000
4000
საუკეთესო შემთხვევაში იმის იმედი შეიძლება გქონდეს, რომ ყველაფერი ისეთივე კარგი იქნება, როგორსაც ელოდი.
15:01
You will never be pleasantly surprised
277
876000
2000
არასდროს იქნები სასიამოვნოდ გაკვირვებული,
15:03
because your expectations, my expectations, have gone through the roof.
278
878000
4000
რადგანაც შენი მოლოდინი, ჩემი მოლოდინი, გასცდა ყველანაირ საზღვრებს.
15:07
The secret to happiness -- this is what you all came for --
279
882000
3000
ბედნიერების საიდუმლო -- რის გასაგებადაც მოხვედით ყველანი აქ --
15:10
the secret to happiness is low expectations.
280
885000
6000
ბედნიერების საიდუმლო არის ნაკლები მოლოდინი.
15:16
(Laughter)
281
891000
2000
(სიცილი)
15:18
(Applause)
282
893000
6000
(აპლოდისმენტები)
15:24
I want to say -- just a little autobiographical moment --
283
899000
4000
მინდა, გითხრათ (პატარა ავტობიოგრაფიული მომენტი),
15:28
that I actually am married to a wife,
284
903000
3000
რომ მე მყავს ცოლი
15:31
and she's really quite wonderful.
285
906000
2000
და ის მართლაც მშვენიერია.
15:33
I couldn't have done better. I didn't settle.
286
908000
3000
უკეთეს არჩევანს ვერც გავაკეთებდი.
15:36
But settling isn't always such a bad thing.
287
911000
3000
მაგრამ იდეალურის ძიების შეწყვეტა ყოველთვის არ არის ცუდი.
15:39
Finally, one consequence of buying a bad-fitting pair of jeans
288
914000
5000
და ბოლოს, ცუდად მორგებული ჯინსის ყიდვის ერთ-ერთი შედეგი
15:44
when there is only one kind to buy
289
919000
3000
მაშინ, როდესაც მარტო ერთის ყიდვაა შესაძლებელი,
15:47
is that when you are dissatisfied, and you ask why,
290
922000
2000
ისიცაა, რომ როცა უკმაყოფილო თქვენს საკუთარ თავს ჰკითხავთ: რატომ?
15:49
who's responsible, the answer is clear:
291
924000
2000
ვინ არის პასუხისმგებელი? პასუხი გასაგებია.
15:51
the world is responsible. What could you do?
292
926000
3000
მსოფლიოა პასუხისმგებელი. თქვენ რისი გაკეთება შეგეძლოთ?
15:54
When there are hundreds of different styles of jeans available,
293
929000
3000
მაგრამ როდესაც ასობით განსხვავებული სტილის ჯინსის ყიდვაა შესაძლებელი,
15:57
and you buy one that is disappointing,
294
932000
3000
თქვენ კი ისეთს იყიდით, რომელიც მოგვიანებით იმედს გაგიცრუებთ
16:00
and you ask why, who's responsible?
295
935000
2000
და თქვენს თავს ჰკითხავთ: რატომ? ვინ არის პასუხისმგებელი?
16:02
It is equally clear that the answer to the question is you.
296
937000
5000
ასევე გასაგებია, რომ ამ კითხვაზე პასუხი თქვენ ხართ.
16:07
You could have done better.
297
942000
2000
უკეთესადაც შეგეძლოთ.
16:09
With a hundred different kinds of jeans on display,
298
944000
3000
როდესაც ასი განსხვავებული ტიპის ჯინსის არჩევანი გაქვს,
16:12
there is no excuse for failure.
299
947000
2000
ცუდ არჩევანს გამართლება არ აქვს.
16:14
And so when people make decisions,
300
949000
2000
ასე რომ, როდესაც ადამიანები გადაწყვეტილებას იღებენ,
16:16
and even though the results of the decisions are good,
301
951000
3000
მაშინაც კი, როცა ამ გადაწყვეტილებას კარგი შედეგი მოჰყვება,
16:19
they feel disappointed about them;
302
954000
3000
ისინი მაინც იმედგაცრუებულნი რჩებიან,
16:22
they blame themselves.
303
957000
2000
საკუთარ თავს ადანაშაულებენ.
16:24
Clinical depression has exploded in the industrial world in the last generation.
304
959000
4000
კლინიკურმა დეპრესიამ იფეთქა ინდუსტრიული სამყაროს ბოლო თაობაში.
16:28
I believe a significant -- not the only, but a significant -- contributor
305
963000
4000
ჩემი აზრით, მნიშვნელოვანი, არა ერთადერთი, მაგრამ მნიშვნელოვანი წვლილი
16:32
to this explosion of depression, and also suicide,
306
967000
3000
ამ დეპრესიის აფეთქებაში, ასევე თვითმკვლელობაში
16:35
is that people have experiences that are disappointing
307
970000
3000
მიუძღვის სწორედ იმას, რომ ადამიანები განიცდიან იმედგაცრუებას,
16:38
because their standards are so high,
308
973000
2000
რადგანაც ძალიან დიდი მოლოდინი აქვთ.
16:40
and then when they have to explain these experiences to themselves,
309
975000
3000
შემდეგ კი, როდესაც საკუთარ გამოცდილებასა და შთაბეჭდილებებს აანალიზებენ,
16:43
they think they're at fault.
310
978000
2000
ფიქრობენ, რომ შეცდნენ.
16:45
And so the net result is that we do better in general, objectively,
311
980000
4000
შედეგად ვიღებთ იმას, რომ ობიექტურად ჩვენ უფრო სწორედ ვმოქმედებთ,
16:49
and we feel worse.
312
984000
3000
მაგრამ თავს უარესად ვგრძნობთ.
16:52
So let me remind you.
313
987000
3000
ნება მომეცით, შეგახსენოთ,
16:55
This is the official dogma, the one that we all take to be true,
314
990000
4000
ეს ოფიციალური დოგმაა, რომელიც ყველას მართალი გვგონია,
16:59
and it's all false. It is not true.
315
994000
4000
მაგრამ სინამდვილეში მცდარია. იგი არ შეესაბამება სიმართლეს.
17:03
There's no question that some choice is better than none,
316
998000
4000
უდავოდ, გარკვეული არჩევანის ქონა ჯობია არანაირ არჩევანს,
17:07
but it doesn't follow from that that more choice is better than some choice.
317
1002000
5000
მაგრამ აქედან არ გამომდინარეობს, რომ დიდი არჩევანის ქონა სჯობს გარკვეული არჩევანის ქონას.
17:12
There's some magical amount. I don't know what it is.
318
1007000
3000
არსებობს რაღაც მაგიური რაოდენობა. მე არ ვიცი რამდენია ეს.
17:15
I'm pretty confident that we have long since passed the point
319
1010000
3000
საკმაოდ დარწმუნებული კი ვარ, რომ დიდი ხანია იმ ზღვარს გადავცდით,
17:18
where options improve our welfare.
320
1013000
2000
როცა დიდი არჩევანი აუმჯობესებს ჩვენს კეთილდღეობას.
17:20
Now, as a policy matter -- I'm almost done --
321
1015000
3000
კანონის დონეზე -- თითქმის დავამთავრე --
17:23
as a policy matter, the thing to think about is this:
322
1018000
4000
კანონის დონეზე, შემდეგ საკითხზე უნდა დავფიქრდეთ.
17:27
what enables all of this choice in industrial societies is material affluence.
323
1022000
7000
ინდუსტრიულ საზოგადოებებში ყველა ამ არჩევანის არსებობას განაპირობებს მატერიალური სიმდიდრე.
17:34
There are lots of places in the world,
324
1029000
2000
სამყაროში ბევრი ადგილია,
17:36
and we have heard about several of them,
325
1031000
2000
ჩვენ რამდენიმე მათგანის შესახებ გვსმენია,
17:38
where their problem is not that they have too much choice.
326
1033000
2000
სადაც პრობლემა ის კი არაა, რომ მათ ზედმეტად დიდი არჩევანი აქვთ,
17:40
Their problem is that they have too little.
327
1035000
3000
არამედ ის, რომ მათი არჩევანი ძალიან მცირეა.
17:43
So the stuff I'm talking about is the peculiar problem
328
1038000
3000
ასე რომ, მე ვლაპარაკობ სპეციფიკურ პრობლემაზე,
17:46
of modern, affluent, Western societies.
329
1041000
3000
რომელიც თანამედროვე, მდიდარ დასავლურ საზოგადოებებს ახასიათებთ.
17:49
And what is so frustrating and infuriating is this:
330
1044000
4000
გასაბრაზებელი და ნერვებისმომშლელი კი შემდეგია:
17:53
Steve Levitt talked to you yesterday about how
331
1048000
2000
სტივ ლევიტი გესაუბრებოდათ გუშინ იმაზე, თუ რამდენად
17:55
these expensive and difficult-to-install child seats don't help. It's a waste of money.
332
1050000
11000
გამოუსადეგარია ეს ძვირი და ძნელად დასამაგრებელი საბავშვო სკამები. უბრალოდ ფულის გადაყრაა.
18:06
What I'm telling you is that these expensive, complicated choices --
333
1061000
4000
იმის თქმა მინდა, რომ ეს ძვირი, რთული არჩევანია
18:10
it's not simply that they don't help.
334
1065000
2000
და უბრალოდ გამოუსადეგარია.
18:12
They actually hurt.
335
1067000
2000
უფრო მეტიც, ისინი მავნეა.
18:14
They actually make us worse off.
336
1069000
3000
ისინი ჩვენს მდგომარეობას აუარესებენ.
18:17
If some of what enables people in our societies to make all of the choices we make
337
1072000
5000
თუ ნაწილი იმ შესაძლებლობებისა, რომელიც ყველა ადამიანებს არჩევანს აკეთებინებს ჩვენს საზოგადოებაში,
18:22
were shifted to societies in which people have too few options,
338
1077000
5000
გადაინაცვლებს იმ საზოგადოებებში, სადაც ადამიანებს ძალიან პატარა არჩევანის საშუალება აქვთ,
18:27
not only would those people's lives be improved,
339
1082000
2000
არა მხოლოდ ამ ადამიანების ცხოვრება გაუმჯობესდება,
18:29
but ours would be improved also.
340
1084000
3000
არამედ ჩვენიც.
18:32
This is what economists call a "Pareto-improving move."
341
1087000
3000
ამას ეკონომისტები პარეტო-გაუმჯობესებას ეძახიან.
18:35
Income redistribution will make everyone better off -- not just poor people --
342
1090000
5000
შემოსავლის გადანაწილება ყველას მდგომარეობას გააუმჯობესებს -- არა მხოლოდ ღარიბი ხალხის --
18:40
because of how all this excess choice plagues us.
343
1095000
4000
იმის გამო, რომ გადაჭარბებულ არჩევანს კარგი არაფერი მოაქვს ჩვენთვის.
18:44
So to conclude. You're supposed to read this cartoon,
344
1099000
4000
რომ შევაჯამო, თქვენ უნდა განმარტოთ ეს ნახატი
18:48
and, being a sophisticated person, say,
345
1103000
2000
და, როგორც გამოცდილმა ადამიანმა, თქვათ,
18:50
"Ah! What does this fish know?
346
1105000
2000
”ეჰ! რა იცის ამ თევზმა?
18:52
You know, nothing is possible in this fishbowl."
347
1107000
4000
ამ აკვარიუმში არაფერია შესაძლებელი.”
18:56
Impoverished imagination, a myopic view of the world --
348
1111000
2000
გაღარიბებული ფანტაზია, სამყაროს არაშორსმჭვრეტელური ხედვა --
18:58
and that's the way I read it at first.
349
1113000
2000
ასე განვმარტე თავიდან მეც.
19:00
The more I thought about it, however,
350
1115000
2000
თუმცა, რაც უფრო მეტს ვფიქრობდი ამაზე,
19:02
the more I came to the view that this fish knows something.
351
1117000
4000
იმ დასკვნამდე მივედი, რომ ამ თევზმა რაღაც ნამდვილად იცის
19:06
Because the truth of the matter is that
352
1121000
2000
იმიტომ, რომ სინამდვილეში
19:08
if you shatter the fishbowl so that everything is possible,
353
1123000
5000
თუ გატეხავ აკვარიუმს იმისთვის, რომ ყველაფერი შესაძლებელი გახადო თევზისთვის,
19:13
you don't have freedom. You have paralysis.
354
1128000
3000
თავისუფლებას კი არ მოუტან მას, არამედ მის სრულ პარალიზებას მოახდენ.
19:16
If you shatter this fishbowl so that everything is possible,
355
1131000
3000
თუ გატეხავ აკვარიუმს იმისთვის, რომ ყველაფერი შესაძლებელი გახდეს თევზისთვის,
19:19
you decrease satisfaction.
356
1134000
4000
შენ ამცირებ მის კმაყოფილებას.
19:23
You increase paralysis, and you decrease satisfaction.
357
1138000
4000
ახდენ პარალიზებას და ამცირებ კმაყოფილებას.
19:27
Everybody needs a fishbowl.
358
1142000
2000
ყველას სჭირდება აკვარიუმი.
19:29
This one is almost certainly too limited --
359
1144000
2000
ეს კონკრეტული აკვარიუმი მართლაც ძალიან შეზღუდულია --
19:31
perhaps even for the fish, certainly for us.
360
1146000
3000
თევზისთვისაც კი, ჩვენთვის ხომ ნამდვილად.
19:34
But the absence of some metaphorical fishbowl is a recipe for misery,
361
1149000
4000
თუმცა, გარკვეული მეტაფორული აკვარიუმის არარსებობა უბედურების რეცეპტია სწორედ,
19:38
and, I suspect, disaster.
362
1153000
3000
და, ჩემი აზრით, კატასტროფის ტოლფასია.
19:41
Thank you very much.
363
1156000
2000
ძალიან დიდი მადლობა.
19:43
(Applause)
364
1158000
2000
(აპლოდისმენტები)
ABOUT THE SPEAKER
Barry Schwartz - PsychologistBarry Schwartz studies the link between economics and psychology, offering startling insights into modern life. Lately, working with Ken Sharpe, he's studying wisdom.
Why you should listen
In his 2004 book The Paradox of Choice, Barry Schwartz tackles one of the great mysteries of modern life: Why is it that societies of great abundance — where individuals are offered more freedom and choice (personal, professional, material) than ever before — are now witnessing a near-epidemic of depression? Conventional wisdom tells us that greater choice is for the greater good, but Schwartz argues the opposite: He makes a compelling case that the abundance of choice in today's western world is actually making us miserable.
Infinite choice is paralyzing, Schwartz argues, and exhausting to the human psyche. It leads us to set unreasonably high expectations, question our choices before we even make them and blame our failures entirely on ourselves. His relatable examples, from consumer products (jeans, TVs, salad dressings) to lifestyle choices (where to live, what job to take, who and when to marry), underscore this central point: Too much choice undermines happiness.
Schwartz's previous research has addressed morality, decision-making and the varied inter-relationships between science and society. Before Paradox he published The Costs of Living, which traces the impact of free-market thinking on the explosion of consumerism -- and the effect of the new capitalism on social and cultural institutions that once operated above the market, such as medicine, sports, and the law.
Both books level serious criticism of modern western society, illuminating the under-reported psychological plagues of our time. But they also offer concrete ideas on addressing the problems, from a personal and societal level.
Schwartz is the author of the TED Book, Why We Work.
Barry Schwartz | Speaker | TED.com