TEDxMtHood
Morgan Vague: These bacteria eat plastic
مۆرگان ڤەیگ: ئەو بەکتریایەی پلاستیک دەخوات
Filmed:
Readability: 5.5
2,001,893 views
مرۆڤەکان هەموو ساڵێک ٣٠٠ ملیۆن تەن پلاستیکی نوێ بەرهەم دێنن---هەتا ئێستاش سەڕەڕای باشترین هەوڵەکانمان کەمتر لە سەدا ١٠ یمان سەرلەنوێ بەکارهێناوەتەوە. هیچ ڕێگەیەکی باشتر هەیە بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو هەموو بەفیڕۆدانە؟ زیندەوەرناس مۆڕگان ڤەیگ لیکۆڵینەوە لە بەکتریایەکدا دەکات کە لەڕێگەی هەندێک داهێنانی گونجاوەوە، توانای گەشەیەکی چاوەڕواننەکراوی بۆ خواردنی پلاستیک هەیە و دەتوانێ یارمەتیمان بدات لە چارەسەرکردنی گەورەبوونی کێشەی پیسبوون.
Morgan Vague - Senior researcher assistant
Bacteria, bugs, germs -- Morgan Vague loves to get in the dirt (literally) to explore solutions to pressing problems. Full bio
Bacteria, bugs, germs -- Morgan Vague loves to get in the dirt (literally) to explore solutions to pressing problems. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Plastics: you know about them,
you may not love them,
you may not love them,
0
1542
3809
پلاستیکەکان: دەربارەیان دەزانن،
لەوانەیە پلاستیکەکانتان بەدڵ نەبێت،
لەوانەیە پلاستیکەکانتان بەدڵ نەبێت،
00:17
but chances are
you use them every single day.
you use them every single day.
1
5375
3625
بەڵام ڕێکەوتەکە ئەوەیە کە
هەموو ڕۆژێک بەکاریان دەهێنن.
هەموو ڕۆژێک بەکاریان دەهێنن.
00:22
By 2050, researchers estimate
2
10167
2726
تا٢٠٥٠ ، توێژەرەوان مەزەندە دەکەن،
00:24
that there will be more plastic
in the ocean than fish.
in the ocean than fish.
3
12917
3041
کەوا ڕێژەی پلاستیک لە زەریا
لەماسیەکان زیاتر دەبێت.
لەماسیەکان زیاتر دەبێت.
00:29
Despite our best efforts,
4
17000
1893
سەرەڕای باشترین هەڵمەتەکانمان،
00:30
only nine percent of all plastic we use
winds up being recycled.
winds up being recycled.
5
18917
5708
تەنیا لەسەدا نۆی پلاستیک
ڕیسایکل دەکرێنەوە.
ڕیسایکل دەکرێنەوە.
00:37
And even worse,
6
25417
1517
و تەنانەت خراپتر،
00:38
plastic is incredibly tough and durable
7
26958
2893
پلاستیک زۆر بەهێز و تۆکمەیە
00:41
and researchers estimate
8
29875
1518
و توێژەرەوەکان پێشبینی دەکەن
00:43
that it can take anywhere
from 500 to 5,000 years
from 500 to 5,000 years
9
31417
4101
کەوا پلاستیک هەر شوێنێک داگیر بکات ٥٠ بۆ
٥٠٠٠ ساڵی دەوێت
٥٠٠٠ ساڵی دەوێت
00:47
to fully break down.
10
35542
2184
بۆ ئەوەی بە تەواوی شی ببێتەوە.
00:49
It leaches harmful chemical contaminants
into our oceans, our soil,
into our oceans, our soil,
11
37750
5518
ماددەی کیمیای زیانبەخش دزەدەکاتە
ناو ئۆقیانوسەکان، خاکەکەمان،
ناو ئۆقیانوسەکان، خاکەکەمان،
00:55
our food, our water, and into us.
12
43292
4541
خۆراکمان، ئاومان، و خۆشمان.
01:00
So how did we wind up
with so much plastic waste?
with so much plastic waste?
13
48958
3643
کەواتە چۆن کۆتایی بەو هەموو
بەفیڕۆدانەی پلاستیك بێنین؟
بەفیڕۆدانەی پلاستیك بێنین؟
01:04
Well, it's simple.
14
52625
2018
ئاسانە.
01:06
Plastic is cheap, durable,
adaptable, and it's everywhere.
adaptable, and it's everywhere.
15
54667
5666
پلاستیک هەرزانە، خۆڕاگرە،
خۆگونجێنە و لە هەموو شوێنێکە.
خۆگونجێنە و لە هەموو شوێنێکە.
01:12
But the good news is
16
60833
1351
بەڵام هەواڵە باشەکە ئەوەیە
01:14
there's something else that's cheap,
durable, adaptable and everywhere.
durable, adaptable and everywhere.
17
62208
4601
شتێکی تر هەیە کەوا هەرزانە، خۆڕاگرە،
خۆگونجێنە ، و لەهەموو شوێنێکە.
خۆگونجێنە ، و لەهەموو شوێنێکە.
01:18
And my research shows
it may even be able to help us
it may even be able to help us
18
66833
3351
و توێژینەوەکەم ئەوە دەردەخات
کە لەوانەیە بتوانێت یارمەتیدەرمان بێت
کە لەوانەیە بتوانێت یارمەتیدەرمان بێت
01:22
with our plastic pollution problem.
19
70208
2125
لەگەڵ گرفتی پیسبوونی پلاستیکەکەمان.
01:25
I'm talking about bacteria.
20
73417
2458
دەربارەی بەکتریا قسەدەکەم.
01:28
Bacteria are microscopic living beings
invisible to the naked eye
invisible to the naked eye
21
76750
4893
بەکتریاکان زیندەوەری زیندووی
شاراوەی زۆر بچووکی بەچاو نەبینراون
شاراوەی زۆر بچووکی بەچاو نەبینراون
01:33
that live everywhere,
22
81667
1684
کەوا لەهەموو شوێنێک دەژین،
01:35
in all sorts of diverse
and extreme environments,
and extreme environments,
23
83375
3226
لە هەموو ڕەگەزە هەمەچەشن و ژینگە زۆرەکان،
01:38
from the human gut, to soil, to skin,
24
86625
3601
لە ناو هەناوی مرۆڤەوە، بۆ خاک و پێست،
01:42
to vents in the ocean floor, reaching
temperatures of 700 degrees Fahrenheit.
temperatures of 700 degrees Fahrenheit.
25
90250
4518
بۆ چوونە دەرەوە لە بنی زەریا گەیشتنیان،
بە ٧٠٠ پلەی گەرمی فەهرەنهایت.
بە ٧٠٠ پلەی گەرمی فەهرەنهایت.
01:46
Bacteria live everywhere,
26
94792
2267
بەکتریا لە هەموو شوێنێک دەژی،
01:49
in all sorts of diverse
and extreme environments.
and extreme environments.
27
97083
3185
لە هەموو ڕەگەزە هەمەچەشن و ژینگە زۆرەکان،
01:52
And as such, they have to get
pretty creative with their food sources.
pretty creative with their food sources.
28
100292
4541
و بەو پێیە دەبێت سەرچاوەی خواردنیان،
زۆر داهێنەرانە بەدەست بێنن.
زۆر داهێنەرانە بەدەست بێنن.
01:58
There's also a lot of them.
29
106000
2101
هەرەوەها ژمارەیان زۆرە
02:00
Researchers estimate that there are
roughly five million trillion trillion --
roughly five million trillion trillion --
30
108125
5059
توێژەرەوان پێشبینی دەکەن ژمارەیان نزیکەی
پێنج ملیۆن تریلیۆن تریلیۆن--
پێنج ملیۆن تریلیۆن تریلیۆن--
02:05
that's a five with 30 zeros after it --
bacteria on the planet.
bacteria on the planet.
31
113208
5334
واتە ٥ و ٣٠ سفر
لەسەر هەسارە کۆتای نایەت.
لەسەر هەسارە کۆتای نایەت.
02:11
Now, considering that we humans produce
32
119625
3351
ئێستا، بەرەچاوکردنی ئەوی ئێمەی مرۆڤ
بەرهەمی دێنین
بەرهەمی دێنین
02:15
300 million tons of new plastic each year,
33
123000
4393
٣٠٠، ملیۆن تەن پلاستیکی نوێ لە هەموو ساڵێک
02:19
I'd say that our plastic numbers
34
127417
2517
دەمەوێت بڵێم کەوا ژمارەی پلاستیکەکانمان
02:21
are looking pretty
comparable to bacteria's.
comparable to bacteria's.
35
129958
2709
بەتەواوی یەکسانە بە بەکتریاکان.
02:25
So, after noticing this
36
133833
2476
کەواتە، دوای زانینی ئەمە
02:28
and after learning
about all of the creative ways
about all of the creative ways
37
136333
2310
و دوای فێربوون دەربارەی
هەموو ڕێگە دروستکەرەکان
هەموو ڕێگە دروستکەرەکان
02:30
that bacteria find food,
38
138667
2017
کەوا بەکتریا خۆراکی خۆی وەچنک دێنیت،
02:32
I started to think:
39
140708
2185
دەستم کرد بە بیرکردنەوە:
02:34
could bacteria in
plastic-polluted environments
plastic-polluted environments
40
142917
2892
لەتوانای بەکتریادایە
ژینگەکان بە پلاستیک پیس بکات
ژینگەکان بە پلاستیک پیس بکات
02:37
have figured out
how to use plastic for food?
how to use plastic for food?
41
145833
3417
خەیاڵ بکات
چۆن پلاستیک بۆ خۆراک بەکاردێت؟
چۆن پلاستیک بۆ خۆراک بەکاردێت؟
02:42
Well, this is the question that I decided
to pursue a couple of years ago.
to pursue a couple of years ago.
42
150375
4934
ئەوە پرسیارەکەیە کەوا دوو ساڵ پێش ئێستە
بڕیارمدا بەدواداچووبی بۆ بکەم.
بڕیارمدا بەدواداچووبی بۆ بکەم.
02:47
Now, fortunately for me,
43
155333
2018
ئێستا، خۆشبەختانە بۆ خۆم،
02:49
I'm from one of the most
polluted cities in America,
polluted cities in America,
44
157375
3143
خەڵکی یەکێک لە پیسترین شارەکانی ئەمریکام،
02:52
Houston, Texas.
45
160542
1851
هیوستن ،تەکساس.
02:54
(Laughs)
46
162417
1184
(پێکەنین)
02:55
In my hometown alone,
47
163625
1268
بە تەنها لە شارۆچکەکەم،
02:56
there are seven EPA-designated
Superfund sites.
Superfund sites.
48
164917
3875
حەوت ئاژانسی پاراستنی ژینگە
دیاریکراون لە زەوییە پیسبووەکانی ئەمریکا.
دیاریکراون لە زەوییە پیسبووەکانی ئەمریکا.
03:02
These are sites that are so polluted,
49
170208
2560
ئەو زەوییانە کەوا بە خراپی پیسبوونە،
03:04
that the government has deemed
their cleanup a national priority.
their cleanup a national priority.
50
172792
4125
کەوا حوکمەت پاککردنەوەیانی
بە پێشەنگی نیشتیمانی داناوە.
بە پێشەنگی نیشتیمانی داناوە.
03:10
So I decided to trek around to these sites
51
178250
3059
هەربۆیە بڕیارمدا گەشتێکی درێژی
ئەو زەوییانە بکەم
ئەو زەوییانە بکەم
03:13
and collect soil samples
teeming with bacteria.
teeming with bacteria.
52
181333
3351
و نمونەی خاکی پڕ بەکتریا کۆبکەمەوە.
03:16
I started toying with a protocol,
53
184708
2310
لەگەڵ پرۆتۆکۆڵ دەستم بەسەرکێش کرد،
03:19
which is fancy science talk for a recipe.
54
187042
3059
کەوا گفتوگۆیەکی زانستیانەی
خەیاڵاوی بوو بۆ ڕەچەتەی خۆراک.
خەیاڵاوی بوو بۆ ڕەچەتەی خۆراک.
03:22
And what I was trying to cook up
was a carbon-free media,
was a carbon-free media,
55
190125
4184
و ئەوەی دەمویست ئامادەی بکەم
ئازادی ڕادەربڕینی- کاربۆن بوو،
ئازادی ڕادەربڕینی- کاربۆن بوو،
03:26
or a food-free environment.
56
194333
2768
یان خۆراک- ژینگەیەکی ئازاد.
03:29
An environment without the usual
carbons, or food,
carbons, or food,
57
197125
2809
ژینگەیەک بەبێ کاربۆنی ئاسایی یان خواردن،
03:31
that bacteria, like us humans,
need to live.
need to live.
58
199958
3042
،ئەو بەکتریایە وەک ئێمەی
مرۆڤ پێویستە بژیەت.
مرۆڤ پێویستە بژیەت.
03:36
Now, in this environment,
59
204083
1268
ئێستا، لەو ژینگەیە،
03:37
I would provide my bacteria
with a sole carbon, or food, source.
with a sole carbon, or food, source.
60
205375
3833
کاربۆنی تەواو یان سەرچاوەی،
خواردن بۆ بەکتریاکەم دابین دەکەم.
خواردن بۆ بەکتریاکەم دابین دەکەم.
03:42
I would feed my bacteria
polyethylene terephthalate,
polyethylene terephthalate,
61
210042
4351
من ڕیشاڵی جەوی کیمیاوی
دەدەم بە بەکتریاکەم،
دەدەم بە بەکتریاکەم،
03:46
or PET plastic.
62
214417
2291
PET یان پلاستیکی.
03:49
PET plastic is the most widely produced
plastic in the world.
plastic in the world.
63
217917
5017
فراوانترین PET پلاستیكی
بەرهەمی پلاستیکی جیهانه.
بەرهەمی پلاستیکی جیهانه.
03:54
It's used in all sorts
of food and drink containers,
of food and drink containers,
64
222958
3060
لە هەموو جۆرەکانی
خۆراک و خواردنەوەدا بەکارهاتووە
خۆراک و خواردنەوەدا بەکارهاتووە
03:58
with the most notorious example
being plastic water bottles,
being plastic water bottles,
65
226042
3976
لەگەڵ زۆرترین نموونەی
ناسراوی بوتڵی پلاستیکی ئاو،
ناسراوی بوتڵی پلاستیکی ئاو،
04:02
of which we humans currently go through
at a rate of one million per minute.
at a rate of one million per minute.
66
230042
5666
کە ئێمەی مرۆڤ ئێستا بە تێکڕای
یەک میلیۆن لە هەر خولەکێکدا بەکاریدەهێنین.
یەک میلیۆن لە هەر خولەکێکدا بەکاریدەهێنین.
04:10
So, what I would be doing,
67
238042
2226
کەواتە، ئەوەی من ئەنجامی دەدەم.
ئەوەیە بەکتریاکەم بەشێوەیەکی بنەڕەتی دانێم
PETلە ڕیجیمێکی بەزۆر لە پلاستیكی
PETلە ڕیجیمێکی بەزۆر لە پلاستیكی
04:12
is essentially putting my bacteria
on a forced diet of PET plastic
on a forced diet of PET plastic
68
240292
4892
04:17
and seeing which, if any,
might survive or, hopefully, thrive.
might survive or, hopefully, thrive.
69
245208
4542
بینینی ئەوەی کەوا هەر لە ژیان مانەوەیەک،
یان ،خۆشبەختانە، گەشەسەندنێک.
یان ،خۆشبەختانە، گەشەسەندنێک.
04:23
See, this type of experiment
would act as a screen
would act as a screen
70
251000
2518
ئەم جۆرە تاقیکردنەوەیە
دەجوڵێت وەک شاشەیەک
دەجوڵێت وەک شاشەیەک
04:25
for bacteria that had adapted
to their plastic-polluted environment
to their plastic-polluted environment
71
253542
3975
بۆ بەکتریا کەوا خۆی دەگونجێنێت
لە ژینگەی پلاستیکی پیسبوو
لە ژینگەی پلاستیکی پیسبوو
04:29
and evolved the incredibly cool
ability to eat PET plastic.
ability to eat PET plastic.
72
257541
4667
ئەو توانا گەشەسەندووە باوەڕپێنەکراوانە
PET لە خواردنی پلاستیکی
PET لە خواردنی پلاستیکی
04:35
And using this screen,
73
263167
1642
و بە بەکارهێنانی ئەم شاشەیە،
04:36
I was able to find some bacteria
that had done just that.
that had done just that.
74
264833
3667
توانیم هەندێک بەکتریا بدۆزمەوە
کە تەنیا ئەمەیان ئەنجام داوە.
کە تەنیا ئەمەیان ئەنجام داوە.
04:41
These bacteria had figured out
how to eat PET plastic.
how to eat PET plastic.
75
269375
4750
ئەو بەکتریایانە فێربوون
بخۆن PET چۆن پلاستیکی.
بخۆن PET چۆن پلاستیکی.
04:48
So how do these bacteria do this?
76
276583
2167
کەوایە چۆن ئەم بەکتریانە ئەوە دەکەن؟
04:51
Well, it's actually pretty simple.
77
279583
2768
لەڕاستیدا زۆر ئاسانە.
04:54
Just as we humans digest carbon or food
into chunks of sugar
into chunks of sugar
78
282375
4059
هەروەک ئێمەی مرۆڤ چۆن خواردن
و کاربۆن هەرس دەکەین بۆ پارچە شەکر
و کاربۆن هەرس دەکەین بۆ پارچە شەکر
04:58
that we then use for energy,
79
286458
1851
کەوا پاشان دەیگۆڕین بۆ وزە،،
05:00
so too do my bacteria.
80
288333
1917
بەکتریاکەشم بە هەمان شێوە
05:03
My bacteria, however, have figured out
how to do this digestion process
how to do this digestion process
81
291375
4351
بەکتریاکەم ئەوەی دۆزییەوە،
کە چۆن پڕۆسەی هەرس کردن ئەنجام بدات
کە چۆن پڕۆسەی هەرس کردن ئەنجام بدات
05:07
to big, tough, durable PET plastic.
82
295750
3125
تۆکمە، گەورە، بەهێز ،PETلە پلاستیکی.
05:12
Now, to do this,
my bacteria use a special version
my bacteria use a special version
83
300292
2767
،بەکتریاکەم ڤێرژنێکی نوێی
بۆ ئەنجامدانی ئەم کارە بەکاردێنێت
بۆ ئەنجامدانی ئەم کارە بەکاردێنێت
05:15
of what's called an enzyme.
84
303083
2060
کە پێی دەوترێت ئەنزیم.
05:17
Now, enzymes are simply compounds
that exist in all living things.
that exist in all living things.
85
305167
4309
ئێستا، ئەنزیمەکان گیراوەیەکی ئاسانن
لە هەموو شوێنێک هەن.
لە هەموو شوێنێک هەن.
05:21
There are many different types of enzymes,
86
309500
2018
چەندین جۆری جیاوازی ئەنزیم هەن،
05:23
but basically, they make
processes go forward,
processes go forward,
87
311542
3142
بەڵام بەزۆری وا لە پڕۆسەکە،
دەکەن پێش بکەوێت،
دەکەن پێش بکەوێت،
05:26
such as the digestion of food into energy.
88
314708
2667
وەک هەرسکردنی خواردن بۆ وزە.
05:30
For instance, we humans
have an enzyme called an amylase
have an enzyme called an amylase
89
318417
3434
بۆ نموونه ئێمەی مرۆڤ،
ئەنزیمێکمان هەیە پێی دەوترێت ئامیلەز
ئەنزیمێکمان هەیە پێی دەوترێت ئامیلەز
05:33
that helps us digest
complex starches, such as bread,
complex starches, such as bread,
90
321875
3643
کە یارمەتیمان دەدات لە شیکردنەوەی
نیشاستە ئاڵۆزەکان، وەک نان،
نیشاستە ئاڵۆزەکان، وەک نان،
05:37
into small chunks of sugar
that we can then use for energy.
that we can then use for energy.
91
325542
3416
بۆ پارچەی بچووکی شەکر کەوا
دەتوانین وەک وزە بەکاریبێنین.
دەتوانین وەک وزە بەکاریبێنین.
05:42
Now, my bacteria have
a special enzyme called a lipase
a special enzyme called a lipase
92
330042
3892
ئێستا، بەکتریاکەم ئەنزیمێکی تایبەتی،
هەیە پێی دەوترێت لایپەس
هەیە پێی دەوترێت لایپەس
05:45
that binds to big, tough,
durable PET plastic
durable PET plastic
93
333958
3685
ی گەورە، توند PETکەوا پلاستیکی
تۆکمە ناچار دەکات
تۆکمە ناچار دەکات
05:49
and helps break it
into small chunks of sugar
into small chunks of sugar
94
337667
2684
و یارمەتی شکاندنی دەدات
بۆ پارچە شەکری بچووک
بۆ پارچە شەکری بچووک
05:52
that my bacteria can then use for energy.
95
340375
2708
کەوا پاشان بەکتریاکەم دەتوانێت
وەک وزە بەکاریبێنێت
وەک وزە بەکاریبێنێت
05:56
So basically,
96
344250
1268
کەواتە بە زۆری،
05:57
PET plastic goes from being
a big, tough, long-lasting pollutant
a big, tough, long-lasting pollutant
97
345542
4642
دەڕوات لە گەورە و توند و تۆکمە PETپلاستیکی
پیسبوونێکی بەردەوام --درێژ
پیسبوونێکی بەردەوام --درێژ
06:02
to a tasty meal for my bacteria.
98
350208
2334
بۆ ژەمێکی بەلەزەتی بەکتریاکەم.
06:06
Sounds pretty cool, right?
99
354958
1709
زۆر بە لەزەت دیارە، وانییە؟
06:10
And I think, given the current scope
of our plastic pollution problem,
of our plastic pollution problem,
100
358458
4601
و پێموابێ پێدانی مەوداێکی تازە
بۆ گرفتەکانی پیسبوونی پلاستیکمان،
بۆ گرفتەکانی پیسبوونی پلاستیکمان،
06:15
I think it sounds pretty useful.
101
363083
1834
پێموابێت زۆر بەسوود دەبێت.
06:18
The statistics I shared with you
102
366250
1768
ئەو ئامارەی کە بۆم باس کردن
06:20
on just how much plastic waste
has accumulated on our planet
has accumulated on our planet
103
368042
4351
لەسەر ئەوەی کە چەند پاشماوەی پلاستیک
لەسەر هەسارەکەمان کەڵەکە دەبێت
لەسەر هەسارەکەمان کەڵەکە دەبێت
06:24
are daunting.
104
372417
1517
ترسناکن
06:25
They're scary.
105
373958
1685
تۆقێنەرن.
06:27
And I think they highlight
106
375667
1476
و پێموایە ئەوان نەگۆڕن
06:29
that while reducing, reusing
and recycling are important,
and recycling are important,
107
377167
4309
لە کاتێکدا کەم بەکارهێنان دووبارە،
بەکارهێنان سەر لە نوێ بەکارهێنان گرنگن،
بەکارهێنان سەر لە نوێ بەکارهێنان گرنگن،
06:33
they alone are not going to be enough
to solve this problem.
to solve this problem.
108
381500
3667
ئەوان بەتەنیا بەس نین بۆ
چارەسەرکردنی ئەو کێشەیە.
چارەسەرکردنی ئەو کێشەیە.
06:38
And this is where I think bacteria
might be able to help us out.
might be able to help us out.
109
386417
4458
و ئەوە ئەو خاڵەیە کەوا بیردەکەمەوە
بەکتریا لەوانەیە بتوانێت یارمەتیدەر بێت.
بەکتریا لەوانەیە بتوانێت یارمەتیدەر بێت.
06:43
But I do understand
why the concept of bacterial help
why the concept of bacterial help
110
391750
3768
بەڵام تێدەگەم کە بۆچی
بیرۆکەی یارمەتیدانی بەکتریا
بیرۆکەی یارمەتیدانی بەکتریا
06:47
might make some people a little nervous.
111
395542
2934
لەوانەیە وا لەهەندێک خەڵک بکات بشڵەژێن.
06:50
After all, if plastic is everywhere
and these bacteria eat plastic,
and these bacteria eat plastic,
112
398500
5559
ئەگەر پلاستیک لە هەموو،
شوێنێک بێت و بەکتریا پلاستیک بخوات،
شوێنێک بێت و بەکتریا پلاستیک بخوات،
06:56
isn't there a risk of these bacteria
getting out in the environment
getting out in the environment
113
404083
3185
ڕزگاربوون لەو بەکتریایانە
مەترسیدان نابێت
مەترسیدان نابێت
06:59
and wreaking havoc?
114
407292
1333
و نابێتە هۆی وێرانکاری؟
07:02
Well, the short answer is no,
and I'll tell you why.
and I'll tell you why.
115
410292
3851
وەڵامە کورتەکە، نەخێرە،
و پێتان دەڵێم بۆچی.
و پێتان دەڵێم بۆچی.
07:06
These bacteria are already
in the environment.
in the environment.
116
414167
3375
ئەو بەکتریایانە پێشتر لە ژینگەکەدا هەبوون.
07:10
The bacteria in my research
are not genetically modified frankenbugs.
are not genetically modified frankenbugs.
117
418375
4250
بەکتریاکان لە توێژینەوەکەمدا
بۆماوەیان نەگۆڕاوە.
بۆماوەیان نەگۆڕاوە.
07:16
These are naturally occurring bacteria
118
424250
2309
ئەوان بەکتریای سروشتین
07:18
that have simply adapted
to their plastic-polluted environment
to their plastic-polluted environment
119
426583
3768
کەوا بەسادەی بە ژینگەی پیسبووی
پلاستیک ڕاهاتوون
پلاستیک ڕاهاتوون
07:22
and evolved the incredibly gnarly
ability to eat PET plastic.
ability to eat PET plastic.
120
430375
4708
و گەشەی توانای باوەڕپێنەکراویان
کردووە PETبۆ خواردنی پلاستیکی.
کردووە PETبۆ خواردنی پلاستیکی.
07:28
So the process of bacteria eating plastic
is actually a natural one.
is actually a natural one.
121
436167
5434
کەواتە پڕۆسەی بەکتریا لە خواردنی
پلاستیک بە ڕاستی سروشتییە.
پلاستیک بە ڕاستی سروشتییە.
07:33
But it's an incredibly slow process.
122
441625
2809
بەڵام بە باوەڕپێنەکراوانەوە پڕۆسەکە خاوە.
07:36
And there remains a lot of work to be done
123
444458
2476
و زۆر کاریان ماوە ئەنجامی بدەن
07:38
to figure out how to speed up
this process to a useful pace.
this process to a useful pace.
124
446958
3875
بۆ دۆزینەوەی چۆنیەتی خێراکردنی
ئەو پڕۆسەیە بۆ هەنگاوێکی باشتر.
ئەو پڕۆسەیە بۆ هەنگاوێکی باشتر.
07:44
My research is currently
looking at ways of doing this
looking at ways of doing this
125
452000
2726
ئیستا توێژینەوەکەم چاودێری
ڕێگەکانی ئەنجامدانی ئەم
ڕێگەکانی ئەنجامدانی ئەم
07:46
through a series of UV,
or ultraviolet, pretreatments,
or ultraviolet, pretreatments,
126
454750
4101
لەڕێگەی زنجیرەی تیشکدانەوە یان تیشکی،
سەروبنەوشەی ،چارەسەری کیمیای،
سەروبنەوشەی ،چارەسەری کیمیای،
07:50
which basically means
we blast PET plastic with sunlight.
we blast PET plastic with sunlight.
127
458875
3875
PET بەواتایەکی سادە ئێمە پلاستیکی
بە تیشکی خۆر وشک دەکەینەوە.
بە تیشکی خۆر وشک دەکەینەوە.
07:56
We do this because sunlight
acts a bit like tenderizer on a steak,
acts a bit like tenderizer on a steak,
128
464292
4601
ئەوە دەکەین چونکە تیشکی خۆرکەمێک
وەک ناسککردنەوەی پارچە گۆشتێک کاردەکات،
وەک ناسککردنەوەی پارچە گۆشتێک کاردەکات،
08:00
turning the big, tough,
durable bonds in PET plastic
durable bonds in PET plastic
129
468917
3976
گۆڕینی پلاستیکی گەورەی توندی،
PETئێسک تۆکمەی
PETئێسک تۆکمەی
08:04
a bit softer and a bit easier
for my bacteria to chew on.
for my bacteria to chew on.
130
472917
3958
کەمێک نەرمتر و کەمێک ئاسانتر
دەکات تا بەکتریاکەم بیجوێت.
دەکات تا بەکتریاکەم بیجوێت.
08:10
Ultimately, what my research hopes to do
131
478208
2476
لە کۆتایدا توێژینەوەکەم بەهیوایە بتوانێت
08:12
is create an industrial-scale
contained carbon-free system,
contained carbon-free system,
132
480708
4601
پێوەرێکی- پیشەسازییانە دروست بکات کە
سیستەمێکی خۆڕایی- کاربۆن لە خۆ بگرێت،
سیستەمێکی خۆڕایی- کاربۆن لە خۆ بگرێت،
08:17
similar to a compost heap,
133
485333
2226
لەگەڵ کۆمەڵێک پەینی گژوگیای چونیەک،
08:19
where these bacteria can thrive
in a contained system,
in a contained system,
134
487583
3601
لەم شوێنەدا بەکتریاکان بتوانن
گەشە لەم سیستەمە لەخۆگرتووە بکەن،
گەشە لەم سیستەمە لەخۆگرتووە بکەن،
08:23
where their sole food source
is PET plastic waste.
is PET plastic waste.
135
491208
4167
لەم شوێنەدا سەرچاوەی خواردنیان
تەنیا پاشماوەی پلاستیکی بێت.
تەنیا پاشماوەی پلاستیکی بێت.
08:28
Imagine one day being able to dispose
of all of your plastic waste
of all of your plastic waste
136
496458
4685
خەیاڵی ڕۆژێک بکەن بتوانن پاشماوەی هەموو
ئەو پلاستیکانە لە کۆڵ خۆمان بکەینەوە
ئەو پلاستیکانە لە کۆڵ خۆمان بکەینەوە
08:33
in a bin at the curb
137
501167
1434
لە تەنەکێکی خۆڵ لە لێواری ڕێگە
08:34
that you knew was bound for a dedicated
bacteria-powered plastic waste facility.
bacteria-powered plastic waste facility.
138
502625
5750
کە دەزانیت ئەوە تایبەتە بە شوێنی
بەکرتریای شیکەرەوە.
بەکرتریای شیکەرەوە.
08:41
I think with some hard work
this is an achievable reality.
this is an achievable reality.
139
509542
4790
پێموابێت بە هەوڵدان
بەم ڕۆژە دەگەین
بەم ڕۆژە دەگەین
08:47
Plastic-eating bacteria is not a cure-all.
140
515250
3393
بەکتریای پلاستیک خۆر
هەموو چارەسەرەکە نییە.
هەموو چارەسەرەکە نییە.
08:50
But given the current statistics,
it's clear that we humans,
it's clear that we humans,
141
518667
4266
بەڵام پێدانی ئامارەکانی ئێستایە،
کەوا ڕوونە ئێمەی مرۆڤ،
کەوا ڕوونە ئێمەی مرۆڤ،
08:54
we could use a little help
with this problem.
with this problem.
142
522957
2501
دەتوانین کەمێک یارمەتی
لەگەڵ ئەو کێشەیە دەست بخەین.
لەگەڵ ئەو کێشەیە دەست بخەین.
08:58
Because people,
143
526292
1267
چونکە خەڵک،
08:59
we possess a pressing problem
of plastic pollution.
of plastic pollution.
144
527583
3685
ئێمە زۆر پێویست چاودێری
گرفتی پیسبوونی پلاستیک دەکەین.
گرفتی پیسبوونی پلاستیک دەکەین.
09:03
And bacteria might be
a really important part of the solution.
a really important part of the solution.
145
531292
4434
و لەوانەیە بەکتریا بەڕاستی بەشێکی
گرنگی چارەسەرەکە بێت.
گرنگی چارەسەرەکە بێت.
09:07
Thank you.
146
535750
1268
سوپاس.
09:09
(Applause)
147
537042
2958
(چەپڵەڕێزان)
ABOUT THE SPEAKER
Morgan Vague - Senior researcher assistantBacteria, bugs, germs -- Morgan Vague loves to get in the dirt (literally) to explore solutions to pressing problems.
Why you should listen
Morgan Vague works as a senior research assistant on phase 1 clinical cancer trials, combining her love of scientific research with her passion for healthcare applications. She explore accessible, microbiological solutions to the pollution problems plaguing our planet.
Morgan Vague | Speaker | TED.com