TED2016
Monica Byrne: A sci-fi vision of love from a 318-year-old hologram
Monica Byrne: ၃၁၈ နှစ်သက်တမ်းရှိတဲ့ သုံးဖက်မြင်ဓာတ်ပုံတစ်ပုံမှ ချစ်ခြင်းတရားရဲ့ စိတ်ကူးယဉ် သိပ္ပံဝတ္ထု အြမင်။
Filmed:
Readability: 3.2
982,097 views
စိတ်ကူးယဉ် သိပ္ပံဝတ္ထု စာရေးဆရာမ Monica Byrne ကနေြပီး ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ လူမျိုးရေး၊ လူမှုရေး၊ ကျား၊မ ဆိုင်ရာ သမားရိုးကျပုံစံတွေကို ဖီဆန်တဲ့ ဇာတ်ကောင်တွေနဲ့ ပြည့်လျှမ်းနေတဲ့ ကြွယ်ဝတဲ့ ကမ္ဘာတွေကို စိတ်ကူးကြည့်ပါတယ်။ ဒီဖျော်ဖြေတင်ဆက်မှုမှာ Byrne ကPilar လို့အမည်ရတဲ့ သုံးဖက်မြင်ဓာတ်ပုံတစ်ပုံတစ်ပုံအဖြစ် ပါဝင်သရုပ်ဆောင်ပါတယ်၊ လူသားတွေဟာ စကြာဝဠာကြီးကို ကြီးစိုးတဲ့အခါ အနီးနားက အနာဂတ်တစ်ခုကနေ ချစ်ခြင်းနဲ့ ဆုံးရှုံးခြင်းရဲ့ ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်ကို ကျွန်ုပ်တို့ဆီကို ထုတ်လွှင့်ပြရင်းပေါ့။ သူမပြောတာက "အနာဂတ်ဟာ ဘယ်လို ဖြစ်လိမ့်မလဲလို့ သင်တွေးတာဟာ ဖြစ်သွားတာနဲ့ ဆန်ကျင်ဘက်ဖြစ်နေတာဟာ အြမဲတမ်းကို ရယ်စရာပါ"တဲ့။
Monica Byrne - Author and playwright
Novelist, writer, culture critic and playwright Monica Byrne thinks that there's an infinite number of stories to tell, and she intends to tell as many as she can. Full bio
Novelist, writer, culture critic and playwright Monica Byrne thinks that there's an infinite number of stories to tell, and she intends to tell as many as she can. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
Do I look real to you?
0
5634
1270
ကျုပ်ဟာ တကယ်ပုံပေါက်လား။
00:20
Hope so.
1
8133
1208
မျှော်လင့်ပါတယ်။
00:21
I have no idea if you're seeing this,
2
9797
1803
ဒါကို သင်တို့မြင်ရလား ကျုပ်မသိပေမဲ့
00:23
but I'm just going to look ahead
and trust that you're there.
and trust that you're there.
3
11624
3419
ကျုပ်က ရှေ့ကိုကြိုကြည့်ပြီး အဲဒီမှာ
သင်တို့ရှိတာကို ယုံကြည့်တော့မှာ။
သင်တို့ရှိတာကို ယုံကြည့်တော့မှာ။
00:27
I've drawn a semicircle
in the sand in front of me
in the sand in front of me
4
15802
2764
ကျုပ်ရှေ့က သဲထဲမှာ
စက်ဝိုင်းခြမ်းတစ်ခု ဆွဲထားတယ်၊
စက်ဝိုင်းခြမ်းတစ်ခု ဆွဲထားတယ်၊
00:30
so I don't walk past it
and look like I'm floating in midair.
and look like I'm floating in midair.
5
18590
3355
ဒီတော့ ဒါကိုမကျော်ပဲ လေထုထဲ
မျောလွင့်နေတာမျိုးပေါ့။
မျောလွင့်နေတာမျိုးပေါ့။
00:38
Right now I'm standing
6
26433
1628
အခု ကျုပ်ဟာ ထန်းပင်တစ်ပင်အောက်က
00:41
in the open air,
7
29132
1151
ကမ်းခြေပေါ်က
00:42
on a beach under a palm tree,
8
30307
1865
လေဟာပြင်ထဲမှာ ရပ်နေတယ်၊။
00:45
in the exact spot
where your stage used to be.
where your stage used to be.
9
33949
2666
သင်တို့ရဲ့ စင်မြင့်ရှိဖူးတဲ့
နေရာအတိအကျမှာပါ။
နေရာအတိအကျမှာပါ။
00:50
I have 12 minutes with you.
10
38160
1574
သင်တို့နဲ့ ၁၂ မိနစ်အတူရှိမယ်။
00:52
I set a limit.
11
40581
1462
ကန့်သတ်ချက်တစ်ခု ထားပါတယ်။
00:54
My wife Navid once said
12
42850
1155
ကျုပ်ရဲ့ ဇနီး Navid က
00:56
that infinite possibility
is a creator's worst enemy.
is a creator's worst enemy.
13
44029
4001
အနန္တဖြစ်နိုင်ခြေဟာ ဖန်ဆင်းရှင်ရဲ့
အဆုံးဆုံးရန်သူလို့ တစ်ခါက ပြောဖူးတယ်။
အဆုံးဆုံးရန်သူလို့ တစ်ခါက ပြောဖူးတယ်။
01:00
For example, this dress: I'd asked
her to design something
her to design something
14
48633
2877
ဥပမာ ဒီ အထည်ပါ၊ ဒါကို
၂၃ ရာစုမှာ ဘုန်းကြီးတစ်ပါး
၂၃ ရာစုမှာ ဘုန်းကြီးတစ်ပါး
01:03
that a priest might have worn
in 23rd-century Cairo.
in 23rd-century Cairo.
15
51534
3353
ဝတ်လို့ရမယ့်ဟာ တစ်ခုခုအဖြစ်
ပုံစံထုတ်ဖိူ့ သူမကိုပြောခဲ့တယ်။
ပုံစံထုတ်ဖိူ့ သူမကိုပြောခဲ့တယ်။
01:06
But we only had three days to make it,
16
54911
3032
ဒါပေမဲ့ ဒါဖန်တီးဖို့
သုံးရက်ပဲ အချိန်ရှိပြီး
သုံးရက်ပဲ အချိန်ရှိပြီး
01:09
and the only fabric we had
17
57967
1704
ကျုပ်တို့ ရှိတဲ့ တစ်ခုတည်းသော အထည်က
01:11
was an old duvet cover
that another resident left behind.
that another resident left behind.
18
59695
2721
အခြားဒေသခံတစ်ဦး ချန်ထားခဲ့တဲ့
ဂွမ်းကပ်အဖုံးတစ်လွှာပါ။
ဂွမ်းကပ်အဖုံးတစ်လွှာပါ။
01:14
But she did it, and it's perfect.
19
62440
3475
ဒါပေမဲ့ သူမလုပ်ခဲ့တယ်၊ အကောင်းဆုံးပါပဲ။
01:19
And she looked at it and said,
20
67010
1667
ဒါကိုကြည့်ပြီး သူမပြောတာက
01:21
"Proof of concept --
creation needs constraint."
creation needs constraint."
21
69664
2670
"အမြင်သဘောရဲ့ သက်သေ၊ ဖန်တီး
ခြင်းဟာ အကန့်အသတ်လိုတယ်။"
ခြင်းဟာ အကန့်အသတ်လိုတယ်။"
01:27
So with these 12 minutes,
22
75727
2441
ဒီတော့ ဒီ ၁၂ မိနစ်နဲ့
01:31
I'm going to tell you
about my greatest discovery.
about my greatest discovery.
23
79072
2771
ကျုပ်ရဲ့ အကြီးကျယ်ဆုံး
ရှာတွေ့မှုကို ပြောပြမှာပါ။
ရှာတွေ့မှုကို ပြောပြမှာပါ။
01:36
For my whole life, my obsession
has been eternal life,
has been eternal life,
24
84812
3444
ကျုပ်တစ်သက်လုံး စွဲလမ်းမှုက
ထာဝရအသက်ဖြစ်သွားတယ်၊
ထာဝရအသက်ဖြစ်သွားတယ်၊
01:41
as I know it is so many of yours.
25
89256
2135
ဒါက သင်တို့များစွာရဲ့
အစွဲလို့ သိသလိုပေါ့
အစွဲလို့ သိသလိုပေါ့
01:45
You may be happy to know
that your research will pay off.
that your research will pay off.
26
93848
2939
သင့် သုသေသန အောင်မြင်တာကို
သိရတာ ပျော်စရာဖြစ်နိုင်လောက်တယ်။
သိရတာ ပျော်စရာဖြစ်နိုင်လောက်တယ်။
01:50
I am 318 years old.
27
98160
2238
ကျုပ်က အသက် ၃၁၈ နှစ်ပါ။
01:53
The average human lifespan
is now 432 years,
is now 432 years,
28
101486
3771
လူသား ပျမ်းမျှ သက်တမ်းက
အခု ၄၃၂ နှစ်ဖြစ်ပြီး
အခု ၄၃၂ နှစ်ဖြစ်ပြီး
01:57
and my work has been to extend
the human lifespan indefinitely.
the human lifespan indefinitely.
29
105281
3280
ကျုပ်အလုပ်က လူ့သက်တမ်းကို
အဆုံးမရှိ ရှည်စေဖို့ ဖြစ်သွားပါပြီ။
အဆုံးမရှိ ရှည်စေဖို့ ဖြစ်သွားပါပြီ။
02:01
And I've never questioned that someday,
30
109363
2487
တစ်နေ့နေ့မှာ ကျုပ်တို့တွေ
ကျေနပ်အားရမယ့် နေရာကို
ကျေနပ်အားရမယ့် နေရာကို
02:03
we'll reach a point
where we'll be content.
where we'll be content.
31
111874
2942
ရောက်မှာကို ဘယ်တုန်းကမှ
ယုံမှား သံသယမဖြစ်မိဘူး။
ယုံမှား သံသယမဖြစ်မိဘူး။
02:08
But the opposite keeps happening:
32
116959
1606
ဒါပေမဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်က ဆက်ဖြစ်နေတယ်
02:10
the longer we live,
the longer we want to live,
the longer we want to live,
33
118589
2474
အသက်ပိုရှည်လေ၊ ပိုအသက်ရှည်ချင်လေ၊
02:13
the less we want to die.
34
121087
1628
မသေချင်လေလေပါ။
02:15
Who can blame us?
35
123974
1336
ဘယ်သူ အပြစ်တင်နိုင်လဲ။
02:18
The universe is so big.
36
126183
3258
စကြာဝဠာက အရမ်းကြီးတယ်။
02:22
There won't ever not be more to see.
37
130548
1906
ပိုမြင်ဖို့ ဘယ်တော့မှ ရှိမှာမဟုတ်ဘူး၊
02:24
Just yesterday,
38
132478
1151
မနေ့ကတင်
02:25
I was reading about how you can
take out a boat on Europa
take out a boat on Europa
39
133653
2760
ဖတ်နေခဲ့တာက Europa ပေါ်မှာ လှေတစ်စင်း
ထုတ်ယူပြီး ဂြိုဟ်
ထုတ်ယူပြီး ဂြိုဟ်
02:28
and sail from island to island
all over the planet,
all over the planet,
40
136437
2414
တစ်ခုလုံးး တစ်ကျွန်းက တစ်ကျွန်း
ရွက်လွှင့်ပုံပါ၊
ရွက်လွှင့်ပုံပါ၊
02:30
and some of the islands have villages
that you can stay and visit
that you can stay and visit
41
138875
3233
တစ်ချို့ကျွန်းတွေမှာ သင်တည်းနိုင်၊
လည်ပတ်နိုင်ပြီး Jupiter ရဲ့
လည်ပတ်နိုင်ပြီး Jupiter ရဲ့
02:34
and sleep under the shadow of Jupiter.
42
142132
2789
အရိပ်အောက်မှာ အိပ်စက်နိုင်တဲ့
ရွာတွေရှိတယ်။
ရွာတွေရှိတယ်။
02:36
And then there's this other island
where there's just one songwriter
where there's just one songwriter
43
144945
4047
နောက်ပြီး သမုဒ္ဒရာအတွက်
ထိုင်ကာ မယ်ဒလင်တီးတဲ့
ထိုင်ကာ မယ်ဒလင်တီးတဲ့
02:41
who sits and plays mandolin for the ocean.
44
149016
2477
တစ်ဦးတည်းသော သီချင်း
ရေးသူရှိရာ ဒီအခြားကျွန်းရှိတယ်။
ရေးသူရှိရာ ဒီအခြားကျွန်းရှိတယ်။
02:43
And then there are others
where there's no one
where there's no one
45
151517
2340
ဒီနောက် ဘယ်သူမရှိ၊ ဘယ်သူမှမနေခဲ့ဖူးတဲ့
02:46
and there never has been,
46
154456
1406
အခြားကျွန်းတွေရှိတယ်၊
02:47
and so you go just for the pleasure
of touching your foot to sand
of touching your foot to sand
47
155886
3825
ဒါနဲ့ သင်ဟာ အရင်ဘယ်ခြေထောက်မှ မထိဖူး
သေးတဲ့ သဲမြေဆီ သင့်ရဲ့ခြေထောက်တွေနဲ့
သေးတဲ့ သဲမြေဆီ သင့်ရဲ့ခြေထောက်တွေနဲ့
02:51
that no foot has ever touched before.
48
159735
2182
တွေ့ထိခြင်းရဲ့ သာယာမှုအတွက်
သွားလိုက်တာပေါ့။
သွားလိုက်တာပေါ့။
02:55
You could spend 400 years doing just that.
49
163309
2561
ဒါလုပ်ရင်း အနှစ် ၄၀၀ ကုန်ဆုံးနိုင်တယ်။
03:03
Right now the Moon is rising
in the Northeast.
in the Northeast.
50
171627
2417
အခုတော့ အရှေ့မြောက်မှာ လကထွက်ပေါ်နေတယ်။
03:07
I can see the cities on it
with my naked eye.
with my naked eye.
51
175013
2151
ပကတိမျက်စိနဲ့ ဒီပေါ်က
မြို့တွေကို မြင်ရတယ်။
မြို့တွေကို မြင်ရတယ်။
03:09
They're connected like nerve clusters:
52
177188
2112
၎င်းတို့ဟာ အာရုံကြော အစုလို ဆက်စပ်နေကြတယ်။
03:12
Mariapolis on the South Pole,
and Ramachandran on the Equator.
and Ramachandran on the Equator.
53
180332
5493
တောင်ဝင်ရိုးးစွန်းမှာ Mariapolis နဲ့
အီကွေတာမှာ Ramchandran တို့ပေါ့။
အီကွေတာမှာ Ramchandran တို့ပေါ့။
03:18
And New Tehran in the Sea of Tranquility.
54
186956
3006
ပြီးတော့ Sea of Tranquality က
New Tehran ပါ။
New Tehran ပါ။
03:24
That's where Navid and I met.
55
192334
2114
ဒါက Navid နဲ့ ကျုပ် ဆုံတွေ့တဲ့နေရာပါ။
03:26
We were both artists downtown.
56
194472
1985
နှစ်ယောက်လုံး မြို့လယ်က အနုပညာရှင်တွေပါ။
03:30
The day we met, we were passing
each other in Azadi Square,
each other in Azadi Square,
57
198138
2856
ဆုံတဲ့နေ့က ကျုပ်တို့ Azadi Square မှာ
အချင်းချင်းဖြတ်နေတုန်း
အချင်းချင်းဖြတ်နေတုန်း
03:33
and we bumped shoulders.
58
201018
1462
ပခုံးချင်းတိုက်သွားခဲ့တယ်။
03:34
And I turned to apologize
59
202504
1751
ကျုပ်က လှည့်ပြီး တောင်ပန်တော့
03:36
and she, without saying hello
or introducing herself or anything,
or introducing herself or anything,
60
204279
4299
သူမက နှုတ်မဆက်ပဲ၊ သူမကိုယ်ကို
မိတ်မဆက်ပဲ ပြောတာက
မိတ်မဆက်ပဲ ပြောတာက
03:40
said, "Well, why do you think
we didn't just pass through each other?"
we didn't just pass through each other?"
61
208602
3538
"အင်း၊ ကျွန်မတို့ အချင်းချင်း
ဖြတ်ရုံမဟုတ်ဘူးလို့ ဘာလို့ ထင်တာလဲ။"
ဖြတ်ရုံမဟုတ်ဘူးလို့ ဘာလို့ ထင်တာလဲ။"
03:46
And first of all, I thought,
"Who the hell are you?"
"Who the hell are you?"
62
214101
4238
ပထမတော့ ထင်မိတာက "မင်းက ဘယ်သူတုန်း" ပေါ့။
03:50
But second, the question annoyed me,
63
218363
2022
ဒုတိယ ဒီမေးခွန်းက ကျုပ်ကို နှောက်ယှက်တယ်၊
03:52
because the answer is so simple.
64
220409
1792
အကြောင်းက အဖြေက အရမ်းရှင်းလို့ပါ။
03:54
I said, "We didn't pass through each other
65
222898
2410
ကျုပ်က "တို့တွေ အချင်းချင်း
မဖြတ်ကျော်ပါဘူး၊
မဖြတ်ကျော်ပါဘူး၊
03:57
because elementary particles have mass
66
225332
2244
အကြောင်းက အခြေခံအမှုန်တွေဟာ
အထည်ဒြပ်ရှိပြီး
အထည်ဒြပ်ရှိပြီး
03:59
and because the space
between elementary particles
between elementary particles
67
227600
2373
ဒြပ်မှုန်တွေကြားက လေဟာနယ်ဟာ
04:01
is filled with the binding energy
that also has the properties of mass,
that also has the properties of mass,
68
229997
3372
ဒြပ်ရဲ ဂုဏ်သတ္တိတွေလည်း ရှိတဲ့
ခုန်ပေါက်နေတဲ့ စွမ်းအင်တွေနဲ့ ပြည့်နေကာ
ခုန်ပေါက်နေတဲ့ စွမ်းအင်တွေနဲ့ ပြည့်နေကာ
04:05
and we've known that for 800 years."
69
233393
2180
ဒါကိုသိတာ နှစ် ၈၀၀ တိုင်ပါပြီ။
04:09
She must have been in one of those moods
70
237919
1956
သူစိမ်းတွေနဲ့ သူမဆတ်ဆော့ချင်တဲ့နေရာမှာ
04:11
where she likes to mess with strangers.
71
239899
1888
ဒီအထာတွေထဲက တစ်ခုနဲ့ သူမချစ်ခဲ့မိမှာပါ။
04:13
Or maybe she was just flirting with me,
72
241811
1889
(သို့) ကျုပ်နဲ့ ပလူးပလဲ လုပ်နေတာပဲပေါ့၊
04:15
because she looked at me and said,
"I thought you'd say that.
"I thought you'd say that.
73
243724
3371
အကြောင်းက ကျုပ်ကိုကြည့်ပြီး သူမက
"ရှင်ဒါကိုပြောမယ်လို့ ထင်ခဲ့တာ။
"ရှင်ဒါကိုပြောမယ်လို့ ထင်ခဲ့တာ။
04:20
Think deeper."
74
248636
1151
ပိုနက်နက် တွေးပါဦး"တဲ့။
04:21
And then she took off her belt,
75
249811
1523
နောက် သူမရဲ့ ခါးပတ်ကို ချွတ်တယ်။
04:23
this belt that I'm wearing now,
76
251358
3503
အခု ကျုပ်ဝတ်ထားတဲ့ ခါးပတ်လေ။
04:28
and she said,
77
256408
1175
နောက် သူမပြောတာက
04:32
"Our universe is built
so that particles have mass.
so that particles have mass.
78
260607
3765
"တို့စကြာဝဠာကြီးဟာ ဒြပ်မှုန်တွေမှာ
ဒြပ်ထုရှိအောင် တည်ဆောက်ထားတာ၊
ဒြပ်ထုရှိအောင် တည်ဆောက်ထားတာ၊
04:38
Without that basic constraint,
79
266769
1501
ဒီအခြေခံ အကန့်အသတ်မရှိရင်
04:40
we'd have just passed right through
each other at the speed of light
each other at the speed of light
80
268294
3483
တို့တွေဟာ တစ်ယောက်ကို တစ်ယောက်
အလင်းရဲ့အလျင်နဲ့ ဖြတ်ကျော်သွားပြီး
အလင်းရဲ့အလျင်နဲ့ ဖြတ်ကျော်သွားပြီး
04:43
and never even known."
81
271801
1470
ဘယ်တော့မှတောင် သိမှာမဟုတ်ဘူး။"
04:48
And that's how our romance began.
82
276239
2136
ဒါဟာ ကျုပ်တို့ရဲ့ ချစ်ဇာတ်လမ်း စတင်ပုံပါ။
04:58
Navid and I
83
286128
1460
Navid နဲ့ ကျုပ်ဟာ
05:01
never ran out of things to talk about.
84
289239
2492
ပြောစရာကုန်သွားတယ်လို့ကို မရှိခဲ့ဘူး။
05:05
Never.
85
293310
1166
တစ်ခါမှကိုပါ။
05:07
It was incredible.
86
295100
1152
ဒါဟာ မယုံနိုင်စရာပါ။
05:08
It was like we were both heroes
climbing up into a mountain range together
climbing up into a mountain range together
87
296276
4534
ကျုပ်တို့နှစ်ဦးစလုံးဟာ တောင်ကြော
တစ်ခုကိုတက်ပြီး ရှုခင်းသစ်တွေဆီ
တစ်ခုကိုတက်ပြီး ရှုခင်းသစ်တွေဆီ
05:12
and we kept arriving at new vistas,
88
300834
2455
ရောက်ရောက် နေတတ်တဲ့ ဇာတ်လိုက်တွေလိုပေါ့၊
05:15
and these new, perfect
constellations of words
constellations of words
89
303313
2996
ဒီ သစ်လွင်၊ ပြည့်စုံတဲ့ စကားလုံးစုတွေဟာ
ဒါတွေကို သရုပ်ဖော်ဖို့
ဒါတွေကို သရုပ်ဖော်ဖို့
05:18
would come out of us to describe them.
90
306333
1857
ကျုပ်တို့ဆီက ထွက်လာမှာပေါ့။
05:20
And we'd forget them
as soon as we made them,
as soon as we made them,
91
308214
2124
ဒါတွေကို ဖန်တီးပြီးခြင်းမှာပဲ
မေ့သွားကြကာ
မေ့သွားကြကာ
05:22
and throw them over our shoulder
and go on to the next thing, on and up.
and go on to the next thing, on and up.
92
310362
3421
ဒါတွေကို ပခုံးကနေ ကျော်ပစ်လိုက်ပြီး
လာမယ့် အသစ်အသစ်တွေ ဆက်တာပေါ့။
လာမယ့် အသစ်အသစ်တွေ ဆက်တာပေါ့။
05:25
Or one time, Navid said that our talk
was like we were always making bread,
was like we were always making bread,
93
313807
3914
(သို့) တစ်ခါတော့ Navid က တို့တွေစကား
ပြောတာဟာ အမြဲ ပေါင်မုန့်လုပ်သလိုမျိုး၊
ပြောတာဟာ အမြဲ ပေါင်မုန့်လုပ်သလိုမျိုး၊
05:29
and that we were always
adding in a little more flour
adding in a little more flour
94
317745
3519
အမြဲတမ်း ဂျုံနည်းနည်း ထပ်ရောလိုက်၊
05:33
and a little more water,
95
321288
1449
ရေနည်းနည်း ထပ်ထည့်နေပြီး
05:34
and folding it in and turning it over
96
322761
1953
ဒါကို ခေါက်လိုက် လှန်လိုက်လုပ်နေပြီး
05:36
and never getting around to baking it.
97
324738
3674
ပေါင်မုန့် ဖုတ်တဲ့ဆီကို
ဘယ်တော့မှ မရောက်ဘူးနော်တဲ့။
ဘယ်တော့မှ မရောက်ဘူးနော်တဲ့။
05:44
If my obsession was eternal life,
Navid's obsession was touch.
Navid's obsession was touch.
98
332589
3429
ကျုပ်ရဲ့ စွဲလန်းမှုက ထာဝရအသက်ဆိုရင်
Navid ရဲ့ စွဲလန်းမှုက အထိအတွေ့ပါ။
Navid ရဲ့ စွဲလန်းမှုက အထိအတွေ့ပါ။
05:50
She had a genius for it.
99
338772
2016
ဒါအတွက် သူမက ပါရမီရှင်ပဲ။
05:53
All of her work revolved around it.
100
341502
1937
သူမလက်ရာအားလုံးက ဒီအနားမှာ လည်ပတ်နေတယ်။
05:57
My body was like a canvas for her,
101
345383
2206
ကျုပ်ကိုယ်က သူမအတွက် ပတ္တုစတစ်ခုဖြစ်ပြီး
05:59
and she would draw her fingertip
down over my face so slowly
down over my face so slowly
102
347613
4621
သူမရဲ့ လက်ဖျားကို ကျုပ်မျက်နှာပေါ်မှာ
ရွေ့နေမှန်း ကျုပ် မခံစားရလောက်အောင်
ရွေ့နေမှန်း ကျုပ် မခံစားရလောက်အောင်
06:04
that I couldn't feel it moving.
103
352258
1983
ဖြည်းဖြည်းချင်း ရေးဆွဲလိမ့်မယ်။
06:06
And she was obsessed with the exact moment
104
354265
2673
သူမရဲ့ ကိုယ်နဲ့ ကျုပ်ကိုယ်
ခွဲခြားမပြောနိုင်တော့မယ့်
ခွဲခြားမပြောနိုင်တော့မယ့်
06:08
when I would stop being able to tell
the difference between her body and mine.
the difference between her body and mine.
105
356962
3878
အချိန် အံကိုက်ဖြစ်တဲ့
တဒင်္ဂကို သူမစွဲလန်းတာပါ။
တဒင်္ဂကို သူမစွဲလန်းတာပါ။
06:15
Or she would just lie across me
and dig her shoulder into mine
and dig her shoulder into mine
106
363721
2995
(သို့) ကျုပ်ကိုဖြတ်ကာ လဲလျောင်းပြီး
သူမ ပခုံးကို ကျုပ်ပခုံးထဲ
သူမ ပခုံးကို ကျုပ်ပခုံးထဲ
06:18
and say, "Pilar, why does
this feel so good?"
this feel so good?"
107
366740
2891
တိုးဝင်ကာ ပြောတာက "Pilar ဘာလို့
ဒီလောက်ကောင်းတာလဲ။"
ဒီလောက်ကောင်းတာလဲ။"
06:23
I'd say, "I don't know!"
108
371009
1583
ကျုပ်က "ကိုယ် မသိဘူး။"
06:27
And she always had a facetious answer
for her facetious question,
for her facetious question,
109
375640
3986
ပြီး ပြက်ချော်တဲ့ သူ့မေးခွန်းအတွက်
ပြက်ချော်တဲ့ သူ့အဖြေက သူ့မှာ အမြဲရှိတယ်။
ပြက်ချော်တဲ့ သူ့အဖြေက သူ့မှာ အမြဲရှိတယ်။
06:33
but the answer I remember today is,
110
381033
2564
ဒါပေမဲ့ ဒီနေ့ ကျုပ်မှတ်မိနေတဲ့ အဖြေက
06:37
"It feels good
111
385399
1151
"နေလို့ကောင်းလိုက်တာ၊
06:38
because the universe chose
its constraints,
its constraints,
112
386574
2780
ဘာလို့ဆို စကြာဝဠာက ၎င်းရဲ့
ကန့်သတ်မှုကို ရွေးခဲ့ပြီး
ကန့်သတ်မှုကို ရွေးခဲ့ပြီး
06:41
and we are its art."
113
389378
1285
တို့ဟာ ၎င်းရဲ့ အနုပညာလေ။"
06:53
It's always funny what you think
the future is going to be like
the future is going to be like
114
401677
3025
အမြဲရယ်စရာဖြစ်တာက အနာဂတ်မှာ
ဘာဖြစ်မယ်ဆိုတာ သင်တွေးတာဟာ
ဘာဖြစ်မယ်ဆိုတာ သင်တွေးတာဟာ
06:56
versus what it turns out to be.
115
404726
1570
ဖြစ်သွားတာနဲ့ ဆန့်ကျင်နေတာပါ။
07:00
In your time, scientists thought
humans could freeze themselves
humans could freeze themselves
116
408169
3104
သင့်ခေတ်မှာ သိပ္ပံပညာရှင်တွေ တွေးတာက
လူတွေဟာ သူတို့ဘာသာ ရပ်တန့်ကာ
လူတွေဟာ သူတို့ဘာသာ ရပ်တန့်ကာ
07:03
and wake up in the future.
117
411297
1332
အနာဂတ်မှာ နိုးနိုင်တာပါ။
07:05
And they did -- but then they died.
118
413761
2710
သူတို့ လုပ်ခဲ့တယ် ဒါပေမဲ့
နောက်တော့ သေသွားတယ်လေ။
နောက်တော့ သေသွားတယ်လေ။
07:11
In your time, scientists thought
humans could replace organs
humans could replace organs
119
419083
3760
သင့်ခေတ်မှာ သိပ္ပံပညာရှင်တွေ တွေးတာက
လူတွေဟာ ကိုယ်အင်္ဂါတွေ အစားထိုးနိုင်ပြီး
လူတွေဟာ ကိုယ်အင်္ဂါတွေ အစားထိုးနိုင်ပြီး
07:14
and extend life for hundreds of years.
120
422867
2253
နှစ်ရာချီ အသက်ကို ဆွဲဆန့်နိုင်တယ်။
07:18
And they did,
121
426311
1346
သူတို့ လုပ်ခဲ့ပါတယ်၊
07:19
but eventually, they died anyway.
122
427681
2002
ဒါပေမဲ့ နောက်ဆုံးတော့ ဘာဖြစ်ဖြစ် သေတာပဲလေ။
07:23
In your time, Earth
is the only place people live.
is the only place people live.
123
431381
3390
သင့်ခေတ်မှာ ကမ္ဘာမြေဟာ လူတွေ
နေထိုင်တဲ့ တစ်ခုတည်းသော နေရာပါ။
နေထိုင်တဲ့ တစ်ခုတည်းသော နေရာပါ။
07:29
In my time, Earth is the place
people come to die.
people come to die.
124
437826
3385
ကျုပ်ခေတ်မှာ ကမ္ဘာမြေဟာ
လူတွေလာသေတဲ့ နေရာပါ။
လူတွေလာသေတဲ့ နေရာပါ။
07:37
So when Navid started to show the signs,
125
445539
3520
ဒါနဲ့ Navid သူမရဲ့ လက္ခဏာတွေ စပြတော့
07:41
our friends assumed I would do
what everyone does,
what everyone does,
126
449083
2432
လူတိုင်းလုပ်တာ ကျုပ်လုပ်မယ်လို့
မိတ်ဆွေတွေက ယူဆတယ်၊
မိတ်ဆွေတွေက ယူဆတယ်၊
07:43
which is say goodbye
and send her to Earth,
and send her to Earth,
127
451539
2135
နှုတ်ဆက်ပြီး သူမကို
ကမ္ဘာမြေဆီ ပို့မယ်ပေါ့၊
ကမ္ဘာမြေဆီ ပို့မယ်ပေါ့၊
07:46
so that none of us
would have to look at her
would have to look at her
128
454517
3215
ကျုပ်တို့တစ်ယောက်ကမှ
သူမကိုကြည့်ဖို့ မလိုအောင် (သို့)
သူမကိုကြည့်ဖို့ မလိုအောင် (သို့)
07:49
or be around her
or think about her and her ...
or think about her and her ...
129
457756
3736
သူမနဲ့ သူမရဲ့ ဆက်ရှင်သန်ဖို့ ပျက်ကွက်တာကို
07:54
failure to keep living.
130
462225
1633
တွေးဖို့ မလိုအောင်ပေါ့။
08:00
More than anything,
131
468811
1184
အရာရာထက်ပိုတာက
08:02
they didn't want to be around
her actual physical body.
her actual physical body.
132
470019
2777
သူမရဲ့ ရုပ်ပိုင်း ခန္ဓာတစ်ဝိုက်မှာ
သူတို့မရှိချင်တာပါ။
သူတို့မရှိချင်တာပါ။
08:04
They kept referring to it as "declining,"
133
472820
3004
ဒါကို "ကျဆင်းခြင်း" အဖြစ်ပဲ
သူတို့ ဆက်ရည်ညွှန်းခဲ့တယ်၊
သူတို့ ဆက်ရည်ညွှန်းခဲ့တယ်၊
08:08
even though she herself
was fascinated by it,
was fascinated by it,
134
476536
2265
သူမကိုယ်တိုင်က ဒါကို စွဲမက်နေတာတောင်မှပါ၊
08:10
the changes it was going through,
135
478825
2123
ရှေ့ဆက်ဖြစ်မယ့် အပြောင်းအလဲတွေ၊
08:12
following the rules of its nature
day by day, independent of her will.
day by day, independent of her will.
136
480972
3873
သူမရဲ့ လွတ်လပ်တဲ့ ဆန္ဒ၊ နေ့တဓူဝ ၎င်းရဲ့
သဘာဝ ထုံးစံတွကေို လိုက်နာရင်းပေါ့။
သဘာဝ ထုံးစံတွကေို လိုက်နာရင်းပေါ့။
08:20
I did send Navid to Earth.
137
488481
1570
Navid ကို ကမ္ဘာမြေဆီ ပို့လိုက်တယ်
08:23
But I came with her.
138
491948
1407
ဒါပေမဲ့ ကျုပ် သူမနဲ့လာခဲ့တယ်။
08:26
I remember a friend of ours,
just before we left, said,
just before we left, said,
139
494600
2909
ကျုပ်တို့ မထွက်ခွာခင် မိတ်ဆွေတစ်ဦး
ပြောတာ မှတ်မိတယ်၊
ပြောတာ မှတ်မိတယ်၊
08:30
"I just think it's arrogant,
140
498192
1547
"ဒါဟာ စိတ်ကြီးဝင်တာလို့ ထင်တယ်၊
08:33
like the rules don't apply to you,
like you think your love is that special."
like you think your love is that special."
141
501080
3873
ထုံးစံတွေက မင်းတို့နဲ့ မဆိုင်သလို၊
မင်းတို့မေတ္တာက အထူးလို့ မင်းထင်တာလိုပေါ့"
မင်းတို့မေတ္တာက အထူးလို့ မင်းထင်တာလိုပေါ့"
08:39
But I did.
142
507497
1223
ဒါပေမဲ့ ကျုပ်က တကယ်ပါ။
08:44
So, even here on Earth,
143
512468
1390
ဒါနဲ့ ဟောဒီ ကမ္ဘာမှာတောင်မှ
08:45
I kept working on how to extend life.
144
513882
2697
အသက်ဘယ်ပုံ ဆန့်ဖို့ ကျုပ် ဆက်လုပ်နေတယ်။
08:49
It didn't occur to me
145
517198
1151
အခြား တုံ့ပြန်မှု
08:50
that there could be any other response.
146
518373
2043
ရှိနိုင်တာ ကျုပ်ဆီ ဖြစ်မလာခဲ့ဘူး။
08:52
I kept going back to that thing
that Navid said to me
that Navid said to me
147
520440
2539
Navid ကျုပ်ကို ပြောခဲ့တဲ့ အရာဆီ
ကျုပ် ဆက်ပြန်သွားတယ်။
ကျုပ် ဆက်ပြန်သွားတယ်။
08:55
that day in Azadi Square,
148
523003
1739
Azadi Square မှာ ရှိတဲ့နေ့ပါ၊
08:56
that without that basic constraint --
149
524766
1941
ဒီအခြေခံ ကန့်သတ်မှုမဲ့တာပါ၊
08:59
a universe that granted mass to matter --
150
527486
2276
စကြာဝဠာက ဒြပ်ထုကို အရေးပါခွင့်ပြုတာ
09:01
we would not exist.
151
529786
1397
ကျုပ်တို့ ရှိမှာမဟုတ်ဘူးတဲ့။
09:05
That's one rule.
152
533481
1171
ဒါက စည်းမျဉ်းတစ်ခုပါ။
09:06
Another rule is that all mass
is subject to entropy.
is subject to entropy.
153
534676
3888
နောက်စည်းမျဉ်းက ဒြပ်ထုအားလုံးဟာ
ပျက်စီးတတ်တာပါ။
ပျက်စီးတတ်တာပါ။
09:11
And there is no way to be
in this universe without mass.
in this universe without mass.
154
539929
2771
ဒီစကြာဝဠာမှာ ဒြပ်ထုမဲ့ပြီး
တည်စရာ အကြောင်းမရှိပါဘူး။
တည်စရာ အကြောင်းမရှိပါဘူး။
09:14
I know. I tried everything.
155
542724
1682
ကျုပ်သိတယ်၊ အကုန်လုံး စမ်းခဲ့တယ်။
09:16
I tried creating a photon box
where the Higgs field was altered.
where the Higgs field was altered.
156
544430
4139
Higgs စက်ကွင်း ပြောင်းထားရာမှာ
အလင်းမှုန် သေတ္တာဖန်တီးပြီး စမ်းခဲ့တယ်။
အလင်းမှုန် သေတ္တာဖန်တီးပြီး စမ်းခဲ့တယ်။
09:21
I tried recording all
subatomic movements in my body
subatomic movements in my body
157
549043
4132
ကျုပ်ကိုယ်ထဲက ပရမာဏုမြူ
လှုပ်ရှားမှု အားလုံးကို ဖမ်းပြီး
လှုပ်ရှားမှု အားလုံးကို ဖမ်းပြီး
09:25
and replaying them on closed loop.
158
553199
1787
သီးသန့်ကွင်းမှာ ပြန်ပြကာ စမ်းခဲ့တယ်။
09:27
Nothing worked.
159
555010
1181
ဘာမှ အလုပ်မဖြစ်ဘူး။
09:33
But my final innovation
was to create a coil dimension
was to create a coil dimension
160
561184
5760
ဒါပေမဲ့ ကျုပ်ရဲ့ နောက်ဆုံး ဆန်းသစ်မှုက
ကွိုင်မြင်ကွင်းတစ်ခု ဖန်တီးဖို့ပါ၊
ကွိုင်မြင်ကွင်းတစ်ခု ဖန်တီးဖို့ပါ၊
09:38
with the boundaries of a body
in which time moved infinitely slower,
in which time moved infinitely slower,
161
566968
4331
ခန္ဓာတစ်ခုရဲ့ နယ်နိမိတ်တွေနဲ့ ဒီအထဲမှာ
အဆုံးမဲ့ ပိုနှေးနှေး ရွေ့တဲ့အချိန်ပေါ့။
အဆုံးမဲ့ ပိုနှေးနှေး ရွေ့တဲ့အချိန်ပေါ့။
09:44
but whose projection would appear
to move in normal time.
to move in normal time.
162
572635
3083
ဒါပေမဲ့ ပြကွက်က သာမန်အချိန်ထဲမှာ
ရွေ့နေပုံပေါက်နေလိမ့်မယ်။
ရွေ့နေပုံပေါက်နေလိမ့်မယ်။
09:49
That body would then appear
in our universe as a hologram --
in our universe as a hologram --
163
577400
3659
ဒီနောက် ကိုယ်ခန္ဓာဟာ စကြာဝဠာထဲမှာ
သုံးဖက်မြင် ဓာတ်ပုံအနေနဲ့ ပေါ်လာမယ်။
သုံးဖက်မြင် ဓာတ်ပုံအနေနဲ့ ပေါ်လာမယ်။
09:55
here but not here.
164
583215
1389
ဒီမှာဆိုပေမဲ့ ဒီမှာမဟုတ်ဘူး။
10:01
When I realized I'd done it,
165
589166
1355
လုပ်ပြီးပြီလို့ သိချိန်မှာ
10:03
I ran to her room,
166
591987
1856
သူမအခန်းဆီ ကျုပ်ပြေးသွားမယ်၊
10:05
so happy to tell her I'd done it,
167
593867
2194
လုပ်ပြီးပြီလို့ သူမကိုပြောရတာ
အရမ်းပျော်တယ်
အရမ်းပျော်တယ်
10:08
moving through space
almost normally to all eyes,
almost normally to all eyes,
168
596838
2858
မျက်လုံးတိုင်း အတွက်ပုံမှန်
နီးနီးဖြစ်တဲ့ နေရာကို ဖြတ်ပြီး
နီးနီးဖြစ်တဲ့ နေရာကို ဖြတ်ပြီး
10:12
even to my own,
169
600366
1338
ကျုပ်ရဲ့ မျက်လုံးမှာတောင်ပါ
10:15
and went to lie down next to her,
170
603950
1635
သူမဘေးမှာ လှဲချလိုက်တယ်။
10:19
and forgot, and fell right through her.
171
607262
2332
မေ့သွားတယ် သူမဆီဖြတ်ပြီး
တည့်တည့်ကျသွားတယ်။
တည့်တည့်ကျသွားတယ်။
10:28
I'd found a way to eternal life,
172
616303
2185
Navid အမြတ်နိုးဆုံး အရာကို
အဆုံးရှုံးခံပြီး
အဆုံးရှုံးခံပြီး
10:32
at the expense of the one thing
Navid loved most,
Navid loved most,
173
620448
2310
ထာဝရအသက်အတွက် နည်းတစ်ခု တွေ့ခဲ့တယ်၊
10:34
which was to touch and be touched.
174
622782
3346
ဒါကတော့ ထိဖို့နဲ့ အထိခံဖို့ပါ။
10:41
And she threw me out.
175
629939
1347
သူ ကျုပ်ကို ကန်ထုတ်လိုက်တယ်
10:48
I still got to watch, though.
176
636420
1992
ကျုပ်ကတော့ ကြည့်နေရဆဲပါ။
10:51
Humans live 400 years now,
177
639748
1732
အခု လူသားတွေ နှစ် ၄၀၀ အသက်ရှင်ကြပြီး
10:53
and we still die.
178
641504
1378
ကျုပ်တို့က သေကြတုန်းပါ။
10:54
And when death comes,
179
642906
2208
မရဏတရားလာတဲ့အခါ
10:58
the dying still pick at their bedsheets,
180
646342
3255
သေအံ့မူးမုးက အိပ်ရာခင်း ရွေးတုန်း၊
11:04
and their arms break out
in blue and violet blooms on the insides,
in blue and violet blooms on the insides,
181
652319
3811
သူတို့လက်မောင်းတွေက အတွင်းဖက်က
အပြာနဲ့ ခရမ်း အပွင့်တွေထဲမှာ ပြည့်လို့၊
အပြာနဲ့ ခရမ်း အပွင့်တွေထဲမှာ ပြည့်လို့၊
11:08
and their breaths get further
and further apart,
and further apart,
182
656154
3514
သူတို့ထွက်သက်တွေက ဝေးသထက်
ဝေးရာ ကွာခြားသွားတာများ
ဝေးရာ ကွာခြားသွားတာများ
11:11
like they're falling asleep.
183
659692
2649
သူတို့ဟာ အိပ်ပျော်နေဘိအလားပဲ။
11:21
I've always thought that
184
669780
1254
ဘဝတစ်ခုက ပေးတဲ့ အဓိပ္ပါယ်က
11:23
what gives a life meaning is adventure.
185
671796
2094
စွန့်စားခြင်းဆိုတာ ကျုပ် အမြဲတွေးမိတယ်။
11:27
And death is just a problem
186
675476
2393
သေခြင်းက ကျုပ်တို့တွေ
11:29
we haven't discovered the solution to yet.
187
677893
2468
ဖြေရှင်းချက်တွေ မရသေးတဲ့ ပြဿနာတစ်ခုပါပဲ။
11:36
But maybe a life has meaning
only because it ends.
only because it ends.
188
684594
2703
ဒါပေမဲ့ ဖြစ်နိုင်တာက ဘဝဟာ
အဆုံးသတ်လို့သာ အဓိပ္ပါယ်ရှိတာ။
အဆုံးသတ်လို့သာ အဓိပ္ပါယ်ရှိတာ။
11:40
Maybe that's the paradox:
189
688221
1323
ဒါက ဝိရောဓိဖြစ်လောက်တယ်၊
11:41
constraints don't constrain,
they allow perfect freedom.
they allow perfect freedom.
190
689568
3851
ကန့်သတ်မှုတွေဟာ မကန့်သတ်ပဲ
ပကတိ လွတ်လပ်ခြင်းကို ခွင့်ပြုတယ်။
ပကတိ လွတ်လပ်ခြင်းကို ခွင့်ပြုတယ်။
11:51
(Sighs)
191
699175
1260
(သက်ပြင်းချသံ)
11:57
There was a thunderstorm
here this morning.
here this morning.
192
705963
2024
ဒီမနက်က ဒီမှာ မိုးကြိုးမုန်တိုင်း ဖြစ်တယ်။
12:00
There is another forecast for tonight,
193
708011
1833
ဒီညအတွက် နောက်ထပ် ကြိုခန့်မှန်းချက်
12:01
but for now the sky is clear.
194
709868
1769
ရှိပေမဲ့ အခုကောင်းကင်က ကြည်လင်နေတယ်။
12:04
I can't feel the wind here,
195
712937
1353
ဒီမှာ လေကို မခံစားနိုင်ပေမဲ့
12:06
but I just asked one of the caretakers
who passed by what it felt like,
who passed by what it felt like,
196
714314
3364
ဒါဟာ ဘယ်လိုခံစားလဲလို့ ခုပဲဖြတ်သွားတဲ့
အစောင့်ကို မေးလိုက်တော့
အစောင့်ကို မေးလိုက်တော့
12:09
and she said it felt warm,
like melted butter.
like melted butter.
197
717702
3143
သူမက နွေးတယ်၊ အရည်ပျော်တဲ့
ထောပတ်လိုပဲလို့ ပြောတယ်။
ထောပတ်လိုပဲလို့ ပြောတယ်။
12:15
An answer worthy of my wife.
198
723464
1711
ကျုပ်ရဲ့ ဇနီးလောက်တန်တဲ့ အဖြေပါ။
12:22
I have to find my way back to the flesh.
199
730861
2365
ကျုပ် အသွေးအသားဆီပြန်ဖို့
လမ်းရှာဖို့လိုတယ်။
လမ်းရှာဖို့လိုတယ်။
12:28
Until then, I take up no space
but the space you give me.
but the space you give me.
200
736980
4215
ဒီမတိုင်ခင်တော့ ကျုပ်ဟာ သင်ပေးတဲ့
နေရာကလွဲပြီး ဘာနေရာမှ ယူမထားဘူး။
နေရာကလွဲပြီး ဘာနေရာမှ ယူမထားဘူး။
ABOUT THE SPEAKER
Monica Byrne - Author and playwrightNovelist, writer, culture critic and playwright Monica Byrne thinks that there's an infinite number of stories to tell, and she intends to tell as many as she can.
Why you should listen
Novelist, writer, culture critic and playwright Monica Byrne deftly avoids the traps of conventional fiction by inventing mold-breaking characters who express themselves in surprising ways. Her first novel, The Girl in the Road, has garnered acclaim both inside and outside the spheres of science fiction.
In addition to her work on her new novel The Actual Star, Byrne is a resident playwright at Little Green Pig Theatrical Concern in Durham, NC. Her story "Blue Nowruz" was commissioned for TED2015 by Neil Gaiman. She holds degrees in biochemistry from MIT and Wellesley.
Monica Byrne | Speaker | TED.com