ABOUT THE SPEAKER
Edsel Salvaña - Infectious disease specialist, molecular epidemiologist
TED Fellow Edsel Salvaña studies the genetics of HIV, and he worries that we are just a few mutations away from the next deadly pandemic.

Why you should listen

Dr. Edsel Salvaña discovered that the driving force behind a new AIDS epidemic in the Philippines is the entry and spread of a deadlier strain of HIV -- a situation that can easily occur anywhere in the world.

Salvaña is an infectious disease specialist, molecular epidemiologist and is the director of the Institute of Molecular Biology and Biotechnology at the National Institutes of Health at the University of the Philippines in Manila. He is using next-generation sequencing and other cutting-edge genetic tools to study HIV viral diversity and superinfection. He is looking at how HIV develops drug resistance to better understand why his country suddenly has the fastest growing HIV epidemic in Asia; and why HIV treatment that works well in developed countries is failing on emerging HIV strains in the Philippines and resource-limited settings. He trains doctors in infectious diseases, and supervises the care of several thousand HIV patients at the Philippine General Hospital. He has been a national force in the formulation of HIV treatment guidelines, campaigning against stigma, and raising awareness.

Salvaña's advocacy work has been featured in Science, and he has been recognized with numerous national and international awards including the "Ten Outstanding Young Persons of the World" from JCI International and the Young Physician Leader Award from the Interacademy Medical Panel of the World Academy of Sciences. He was named a TED Fellow in 2017.

More profile about the speaker
Edsel Salvaña | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2017

Edsel Salvaña: The dangerous evolution of HIV

Edsel Salvana: HIV ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး၏ အန္တရာယ်များသော ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်။

Filmed:
1,348,118 views

HIV ပိုးကို နှိမ်နင်းတဲ့ တိုက်ပွဲမှာ နိုင်နေပြီလို့ ထင်နေလား? မနိုင်လောက်သေးဘူး။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ နောက်ထပ် ဆေးဝါးဒဏ်ခံနိုင်တဲ့၊ HIV ပိုးကိုကုသတဲ့ဆေးကို ယဉ်ပါးလာတဲ့ ဗိုင်းရပ်တွေ ပေါ်လာတာကြောင့်ပါ။ ဒီ အသိဉာဏ်ဖွင့်ပေးတဲ့ ဟောပြောချက်ထဲမှာ TED ဝိုင်းတော်သား Edsel Salvana ကနေပြီး လောလောဆယ် သူ့ရဲ့ နေထိုင်ရာ ဖိလစ်ပိုင်မှာ ဒုက္ခပေးနေတဲ့ ထကြွနေတဲ့ HIV အမျိုးအစားခွဲ-AE အကြောင်း ရှင်းလင်းဖော်ပြပြီး၊ ၄င်း HIV-မျိုးခွဲ-AE ကြောင့် ကမ္ဘာ့တစ်ဝှမ်းမှာ "HIV ကပ်ရောဂါတစ်ခု" အလွယ်တကူ ဖြစ်လာနိုင်တယ်ဆိုတာကို ကျွန်ုပ်တို့ကို သတိပေးလိုက်ပါတယ်။
- Infectious disease specialist, molecular epidemiologist
TED Fellow Edsel Salvaña studies the genetics of HIV, and he worries that we are just a few mutations away from the next deadly pandemic. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
The Philippines: an idyllic country
0
916
2346
ဖိလစ်ပိုင်၊ ချမ်းမြေ့ဖွယ် ကျေးလက် နိုင်ငံ
00:15
with some of the clearest water
and bluest skies on the planet.
1
3286
3753
ကမ္ဘာဂြိုဟ်ပေါ်က အကြည်လင်ဆုံး ရေနဲ့
အပြာဆုံးသော မိုးသားတွေနဲ့ပါ။
00:19
It is also the epicenter
2
7063
1592
ကမ္ဘာမှာ HIV ကူးစက်ရောဂါ
00:20
of one of the fastest-growing
HIV epidemics in the world.
3
8679
3401
အမြန်ဆုံး တိုးပွားလာနေတဲ့
ဗဟိုချက်မတွေထဲကတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
00:24
On the surface, it seems
as if we are just a late bloomer.
4
12494
3808
အပေါ်ယံလောက်သာကြည့်ရင်တော့ ကျွန်တော်တို့က
နောက်မှ HIV အဖြစ်များလာတာလို့ထင်ရတယ်
00:28
However, the reasons
for our current epidemic
5
16326
2843
ဒါပေမဲ့ အခုလက်ရှိ အလျင်အမြန်ကူးစက်နေတဲ့
အကြောင်းပြချက်တွေဟာ
00:31
are much more complicated
6
19193
1824
အများကြီး ပိုရှုပ်ထွေးပြီး
00:33
and may foreshadow
a global resurgence of HIV.
7
21041
3921
ကမ္ဘာမှာ HIV ပြန်လည်ခေါင်းထောင်လာခြင်းရဲ့
နိမိတ်လည်းဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။
00:38
While overall new cases of HIV
continue to drop in the world,
8
26128
4481
အကြမ်းဖျင်းတော့ HIV လူနာသစ် အရေအတွက်
တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ ဆက်လက် ကျဆင်းနေပေမဲ့
00:42
this trend may be short-lived
9
30633
2460
ပိုမိုဆိုးရွားတဲ့၊ ဆေးမတိုးတဲ့
00:45
when the next wave of more aggressive
and resistant viruses arrive.
10
33117
3885
ဗိုင်းရပ်အမျိုးအစားသစ်တွေ ရောက်လာတဲ့အခါ
အခုကျဆင်းနေတာက သက်ဆိုးမရှည်လောက်ဘူး။
00:49
HIV has a potential to transform itself
into a new and different virus
11
37601
5822
HIV ပိုးဟာ ဆဲလ်တစ်ခုကို ကူးစက်လိုက်တိုင်း
ပုံစံကွဲပြားတဲ့ဗိုင်းရပ်အသစ်တစ်ခုအဖြစ်
00:55
every time it infects a cell.
12
43447
1555
ပြောင်းလဲသွားနိုင်စွမ်းရှိပါတယ်။
00:57
Despite the remarkable progress
we've made in reversing the epidemic,
13
45700
4063
ဒီလို ကူးစက်နေတာကို ကျဆင်းဖို့လုပ်ရာမှာ
သိသာတဲ့ တိုးတက်မှုရရှိထားပေမဲ့
01:01
the truth is that we are just a few
viral mutations away from disaster.
14
49787
4814
အမှန်က ဗိုင်းရပ်ပုံစံပြောင်းလဲလာမှုကြောင့်
ဘေးဒုက္ခရောက်ဖို့ သီသီလေးပဲလိုတော့တာပါ
01:07
To appreciate the profound way
in which HIV transforms itself
15
55125
3979
ကျေးဇူးရှင် HIV ဗိုင်းရပ်က မျိုးပွားတိုင်း
၄င်းရဲ့ပုံစံကို ပြောင်းလဲပစ်တာက
01:11
every time it reproduces,
16
59128
1673
သိပ်ကို အထာကျလွန်းပါတယ်။
01:12
let's make a genetic comparison.
17
60825
1748
မျိုးရိုးဗီဇပိုင်း နှိုင်းယှဉ်ရအောင်
01:15
If we look at the DNA variation
among humans of different races
18
63161
3595
ကမ္ဘာ့နေရာအသီးသီးက
မတူတဲ့လူသားမျိုးနွယ်တွေရဲ့
01:18
from different continents,
19
66780
1613
DNA ကွဲပြားမှုကို ကြည့်ရင်
01:20
the actual DNA difference
is only 0.1 percent.
20
68417
3496
တကယ့် DNA ကွာခြားချက်က
၀.၁ ရာခိုင်နှုန်းပဲရှိတာပါ။
01:24
If we look at the genetic difference
21
72469
2094
လူသားတွေ၊ မျောက်ကြီးတွေနဲ့
01:26
between humans, great apes,
and rhesus macaques,
22
74587
4134
မျောက်စပ်တွေကြားက
မျိုးရိုးဗီဇပိုင်း ကွာခြားချက်ကို ကြည့်ရင်
01:30
that number is seven percent.
23
78745
1929
ကိန်းဂဏန်းက ၇ ရာခိုင်နှုန်းပါ။
01:33
In contrast, the genetic difference
between HIV subtypes
24
81348
4111
ဆန့်ကျင်ဘက်အနေနဲ့ မတူတဲ့
HIV ဝေဒနာရှင်တွေရဲ့ HIV မျိုးခွဲတွေကြားက
01:37
from different patients
25
85483
1575
မျိုးရိုးဗီဇ ကွာခြားချက်က
01:39
may be as much as 35 percent.
26
87082
2473
၃၅ ရာခိုင်နှုန်းလောက်အထိ များနိုင်ပါတယ်။
01:42
Within a person infected with HIV,
27
90094
2747
HIV ကူးစက်ခံရတဲ့ လူတစ်ဦးထဲမှာတောင်
01:44
the genetic difference
between an infecting mother virus
28
92865
3396
စတင်ကူးစက်လာတဲ့ (မိခင်) ဗိုင်းရပ်စ်နဲ့
01:48
and subsequent daughter viruses
29
96285
2325
နောက်ပွားများလာတဲ့ (သမီး) ဗိုင်းရပ်စ်ကြားက
01:50
has been shown to be
as much as five percent.
30
98634
2387
မျိုးရိုးဗီဇ ကွာခြားချက်က
၅ % အထိ များနေနိုင်တယ်။
01:53
This is the equivalent of a gorilla
giving birth to a chimpanzee,
31
101376
4643
ဒါဟာ လူဝံတစ်ကောင်က သူ့သက်တမ်းတစ်လျောက်မှာ
ပထမအကြိမ်မွေးတော့ ချင်ပန်ဇီမျောက်
01:58
then to an orangutan,
32
106043
1828
နောက်တစ်ခါမွေးတော့ အော်ရန်ဂူတန်မျောက်
01:59
then to a baboon,
33
107895
1559
ပြီးတော့ ဘာဘွန်းတစ်ကောင်ဆက်မွေး
02:01
then to any random great ape
within its lifetime.
34
109478
2873
နောက်ထပ်ကျပန်းမျောက်တစ်ကောင်
ထပ်မွေးနေသလိုမျိုးနဲ့ဆင်တူပါတယ်။
02:04
There are nearly 100 subtypes of HIV,
35
112375
3941
HIV မျိုးခွဲပေါင်း ၁၀၀ နီးပါးရှိပါတယ်၊
02:08
with new subtypes
being discovered regularly.
36
116340
2469
ပုံမှန် ရှာဖွေတွေ့ရှိလာတဲ့
မျိုးခွဲအသစ်တွေနဲ့ရောပေါ့
02:11
HIV in the developed world
is almost all of one subtype:
37
119448
5312
ဖွံ့ဖြိုးပြီးကမ္ဘာမှာတွေ့ရတဲ့ HIVပိုးတွေ
အားလုံးနီးပါးက မျိုးခွဲ-B
02:16
subtype B.
38
124784
1153
အမျိုးအစားပဲ ဖြစ်တယ်။
02:18
Mostly everything we know
and do to treat HIV
39
126850
3850
ကျွန်တော်တို့သိထားသမျှနဲ့ HIV ကို
ကုသဖို့ စတာတွေအားလုံးနီးပါးက
02:22
is based on studies on subtype B,
40
130724
3557
မျိုးခွဲ-B နဲ့ပတ်သတ်တဲ့လေ့လာမှုတွေအပေါ်ကို
အခြေခံပါတယ်။
02:26
even though it only
accounts for 12 percent
41
134305
2638
ဒါတောင်မှ ကမ္ဘာမှာရှိတဲ့
HIV လူနာစုစုပေါင်းရဲ့
02:28
of the total number
of cases of HIV in the world.
42
136967
3484
၁၂ ရာခိုင်နှုန်းကသာ B-အမျိုးအစားဖြစ်ပါတယ်
02:33
But because of the profound
genetic difference
43
141182
2611
ဒါပေမဲ့ မတူညီတဲ့ မျိုးခွဲတွေကြားက
02:35
among different subtypes,
44
143817
2350
နက်ရှိုင်းတဲ့ မျိုးရိုးဗီဇ
ကွာခြားမှုကြောင့်
02:38
some subtypes are more likely
to become drug-resistant
45
146191
3437
တစ်ချို့ မျိုးခွဲတွေဟာအလွယ်တကူနဲ့
ဆေးယဉ်လာတာမျိုး၊ (သို့) AIDS အဆင့်ကို
02:42
or progress to AIDS faster.
46
150168
2024
အမြန်ရောက်သွားတာမျိုး ဖြစ်နိုင်ပါတယ်
02:44
We discovered that the explosion
of HIV cases in the Philippines
47
152763
4722
တွေ့ရှိရတာက ဖိလစ်ပိုင်က HIV လူနာတွေ
တဟုန်းထိုး တိုးပွားမှုဟာ
02:49
is due to a shift
from the Western subtype B
48
157509
4232
အနောက်တိုင်း မျိုးခွဲ-B ကနေ
ပိုပြင်းထန်တဲ့ အရှေ့တောင်အာရှ
02:53
to a more aggressive
Southeast Asian subtype AE.
49
161765
4631
မျိုးခွဲ-AE ကို ကူးပြောင်းသွားတာကြောင့်ပါ။
02:58
We are seeing younger and sicker patients
50
166794
2731
အသက်ငယ်ရွယ်ပြီး
အခြေအနေပိုဆိုးတဲ့လူနာတွေမှာ
03:01
with high rates of drug resistance.
51
169549
1980
ဆေးမတိုးတဲ့နှုန်းမြင့်လာတာ တွေ့နေရပါတယ်
03:04
Initial encroachment of this subtype
52
172195
2873
ဒီ မျိုးခွဲ-AE ရဲ့ ကနဦးခြေလှမ်းတွေက
03:07
is already occurring
in developed countries,
53
175092
2711
ဩစတြေလျ၊ ကနေဒါနဲ့
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အပါအဝင်
03:09
including Australia,
Canada and the United States.
54
177827
3740
ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံတွေမှာ
ကျူးကျော်ဝင်ရောက်နှင့်နေပါပြီ။
03:13
We may soon see a similar
explosion of cases in these countries.
55
181591
4504
အဲဒီနိုင်ငံတွေမှာ အလားတူ လူနာ
မြောက်များစွာကိုမကြာခင်မှာ မြင်ရနိုင်တယ်။
03:19
And while we think that HIV is done
56
187393
3005
HIV က ပြီးသွားပြီ၊
ဒီရေလှိုင်းက လှည့်ပြန်သွားပြီလို့
03:22
and that the tide has turned for it,
57
190422
1998
ကျွန်တော်တို့ ထင်ပေမဲ့
03:24
just like with real tides,
it can come right back.
58
192444
2966
တကယ့် ဒီရေတွေလိုပါပဲ
တစ်ကျော့ပြန်, ပြန်လာနိုင်ပါတယ်။
03:27
In the early 1960s,
malaria was on the ropes.
59
195834
3436
၁၉၆၀ အစောပိုင်းတွေက
ငှက်ဖျားရောဂါဟာ အလူးအလဲရှုံးနိမ့်နေပြီး
03:31
As the number of cases dropped,
60
199294
1995
ငှက်ဖျားလူနာတွေ နည်းလာတာနဲ့အမျှ
03:33
people and governments
stopped paying attention.
61
201313
2769
အစိုးရတွေနဲ့ ပြည်သူတွေက
သိပ်အရေးမထားကြတော့ဘူး။
03:36
The result was a deadly resurgence
of drug-resistant malaria.
62
204106
4754
အကျိုးဆက်က ဆေးယဉ်တဲ့ငှက်ဖျားတွေ
အကြီးအကျယ် ပြန်လည်ဖြစ်ပွားလာခဲ့တာပါပဲ။
03:41
We need to think of HIV
63
209562
1688
HIV ဆိုတာ ဗိုင်းရပ်တစ်ကောင်ဆိုတာထက်
03:43
not as a single virus
that we think we've figured out,
64
211274
3697
အလျှင်အမြန် ပြောင်းလဲဖြစ်ပေါ်နေပြီး
အလွန် ထူးခြားတဲ့ ဗိုင်းရပ်တွေရဲ့ အစုအဝေး
03:46
but as a collection of rapidly evolving
and highly unique viruses,
65
214995
6194
ဖြစ်တယ်ဆိုတာ ကျွန်တော်တို့သိနိုင်ပါတယ်။
ဗိုင်းရပ်တစ်ခုချင်းစီက ပြင်းထန်ဆိုးရွားတဲ့
03:53
each of which can set off
the next deadly epidemic.
66
221213
2780
ကူးစက်ရောဂါ စတင်ဖြစ်လာစေနိုင်တယ်။
03:56
We are incorporating
more powerful and new tools
67
224474
3536
ထပ်ပေါ်လာနိုင်တဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ HIV ပိုးကို
ထောက်လှမ်းဖို့ ကူညီပေးနိုင်တဲ့
04:00
to help us detect
the next deadly HIV strain,
68
228034
3135
ပိုကောင်းတဲ့ နည်းလမ်းတွေ၊ ကိရိယာသစ်တွေ
ပေါင်းစပ်လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။
04:03
and this needs to go hand in hand
with urgent research
69
231193
4028
မျိုးခွဲ-B ရဲ့ သဘောသဘာဝကိုသိဖို့
သင့်လျော်တဲ့ ကုသမှုတွေလုပ်နိုင်ဖို့
04:07
on the behavior and proper treatment
of non-B subtypes.
70
235245
4472
အရေးပေါ် သုတေသနတွေကိုပါ
ပေါင်းစပ်လုပ်ဆောင်ဖို့ လိုပါတယ်။
04:12
We need to convince our governments
71
240201
1810
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အစိုးရတွေနဲ့
04:14
and our funding agencies
72
242035
1650
ရံပုံငွေပေးတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေကို
04:15
that HIV is not yet done.
73
243709
3298
HIV လုပ်ငန်းတွေ ရပ်လို့မရသေးဘူး ဆိုတာကို
ပြောပြစည်းရုံးဖို့လိုပါတယ်။
04:20
Over 35 million people have died of HIV.
74
248357
4090
လူ ၃၅ သန်းကျော် HIV ကြောင့် သေဆုံးခဲ့တယ်။
04:25
We are on the verge
of an AIDS-free generation.
75
253098
3410
ကျွန်တော်တို့ဟာ AIDS ကင်းစင်တဲ့
မျိုးဆက်တစ်ခုသို့ ရောက်လုနီးနေပါပြီ။
04:28
We need to pay attention.
76
256532
2193
ကျွန်တော်တို့ ဂရုတစိုက်ရှိဖို့လိုတယ်၊
04:30
We need to remain vigilant
77
258749
2333
ကျွန်တော်တို့ အထူးသတိဝီရိယရှိပြီး
04:33
and follow through.
78
261106
1497
ဆက်လက်စောင့်ကြည့်ဖို့ လိုပါတယ်။
04:34
Otherwise, millions more will die.
79
262627
2903
ဒါမှမဟုတ်ရင် နောက်ထပ် သန်းနဲ့ချီပြီး
သေဆုံးပါလိမ့်မယ်။
04:37
Thank you.
80
265554
1199
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်
04:38
(Applause)
81
266777
4414
(လက်ခုပ်သံများ)
Translated by sann tint
Reviewed by Aung Paing Soe

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Edsel Salvaña - Infectious disease specialist, molecular epidemiologist
TED Fellow Edsel Salvaña studies the genetics of HIV, and he worries that we are just a few mutations away from the next deadly pandemic.

Why you should listen

Dr. Edsel Salvaña discovered that the driving force behind a new AIDS epidemic in the Philippines is the entry and spread of a deadlier strain of HIV -- a situation that can easily occur anywhere in the world.

Salvaña is an infectious disease specialist, molecular epidemiologist and is the director of the Institute of Molecular Biology and Biotechnology at the National Institutes of Health at the University of the Philippines in Manila. He is using next-generation sequencing and other cutting-edge genetic tools to study HIV viral diversity and superinfection. He is looking at how HIV develops drug resistance to better understand why his country suddenly has the fastest growing HIV epidemic in Asia; and why HIV treatment that works well in developed countries is failing on emerging HIV strains in the Philippines and resource-limited settings. He trains doctors in infectious diseases, and supervises the care of several thousand HIV patients at the Philippine General Hospital. He has been a national force in the formulation of HIV treatment guidelines, campaigning against stigma, and raising awareness.

Salvaña's advocacy work has been featured in Science, and he has been recognized with numerous national and international awards including the "Ten Outstanding Young Persons of the World" from JCI International and the Young Physician Leader Award from the Interacademy Medical Panel of the World Academy of Sciences. He was named a TED Fellow in 2017.

More profile about the speaker
Edsel Salvaña | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee