TED2017
Manu Prakash: Lifesaving scientific tools made of paper
Manu Prakash: Papierowe instrumenty naukowe ratujące życie
Filmed:
Readability: 4
1,431,573 views
Wynalazca Manu Prakash przeobraża zwyczajne przedmioty w naukowe narzędzia, od papierowych mikroskopów, po nowatorskie narzędzie do monitorowania występowania moskitów. Ze sceny członków TED prezentuje Papwirówkę, ręczną wirówkę, zainspirowaną wirującą zabawką za 20 centów, wykonującą pracę urządzenia wartego tysiąc dolarów, nie wymagającą zasilania.
Manu Prakash - Physicist, inventor
TED Fellow Manu Prakash is on a mission to bring radical new technology to global health. Full bio
TED Fellow Manu Prakash is on a mission to bring radical new technology to global health. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
So, I love making tools
and sharing them with people.
and sharing them with people.
0
1150
3135
Uwielbiam tworzyć narzędzia
i je dzielić się nimi.
i je dzielić się nimi.
00:17
I remember as a child,
1
5118
1390
W dzieciństwie
00:18
my first tool I built
was actually a microscope
was actually a microscope
2
6532
3293
jako pierwsze narzędzie
zbudowałem mikroskop,
zbudowałem mikroskop,
00:21
that I built by stealing lenses
from my brother's eyeglasses.
from my brother's eyeglasses.
3
9849
3672
z soczewek ukradzionych z okularów brata.
00:26
He wasn't that thrilled.
4
14289
1787
Średnio się ucieszył.
00:28
But, you know, maybe
because of that moment,
because of that moment,
5
16100
2170
Ale może to właśnie dlatego
00:30
30 years later,
6
18294
1153
30 lat później
00:31
I'm still making microscopes.
7
19471
1888
wciąż buduję mikroskopy.
00:34
And the reason I built these tools
is for moments like this.
is for moments like this.
8
22359
3299
Motorem do budowania
narzędzi są chwile jak ta.
narzędzi są chwile jak ta.
00:39
(Video) Girl: I have
black things in my hair --
black things in my hair --
9
27559
2420
(Wideo) Dziewczynka: Mam
we włosach coś czarnego.
we włosach coś czarnego.
00:42
Manu Prakash: This is a school
in the Bay Area.
in the Bay Area.
10
30003
2275
MP: To szkoła w Bay Area.
00:44
(Video) MP: The living world
far supersedes our imagination
far supersedes our imagination
11
32840
4464
(Wideo) MP: Prawdziwy świat
przekracza nasze wyobrażenia
przekracza nasze wyobrażenia
00:49
of how things actually work.
12
37328
1967
o tym, jak wszystko właściwie działa.
00:51
(Video) Boy: Oh my God!
13
39319
2451
(Wideo) Chłopiec: O, Boże!
00:55
MP: Right -- oh my God!
14
43773
2352
MP: Właśnie. O, Boże!
00:58
I hadn't realized this would be
such a universal phrase.
such a universal phrase.
15
46621
3001
Nie spodziewałem się,
że tak często będę to słyszał.
że tak często będę to słyszał.
01:03
Over the last two years,
16
51123
1800
Przez ostatnie dwa lata
01:04
in my lab,
17
52947
1167
w moim laboratorium
01:06
we built 50,000 Foldscopes
18
54138
2075
powstało 50 0000 zginoskopów
01:08
and shipped them
to 130 countries in the world,
to 130 countries in the world,
19
56237
2910
i wysłaliśmy je do 130 krajów,
01:11
at no cost to the kids we sent them to.
20
59171
2586
bez żadnych kosztów
dla dzieci, które je dostały.
dla dzieci, które je dostały.
01:14
This year alone,
21
62238
1243
Tylko w tym roku,
01:15
with the support of our community,
22
63505
2132
przy wsparciu naszej społeczności,
01:17
we are planning to ship
a million microscopes
a million microscopes
23
65661
2480
planujemy wysłać milion mikroskopów
01:20
to kids around the world.
24
68165
1362
do dzieci na całym świecie.
01:22
What does that do?
25
70034
1570
W jakim celu?
01:23
It creates an inspiring community
of people around the world,
of people around the world,
26
71628
3756
Tworzymy w ten sposób inspirującą,
światową społeczność ludzi
światową społeczność ludzi
01:27
learning and teaching each other,
27
75408
1672
uczących siebie i innych,
01:29
from Kenya to Kampala
to Kathmandu to Kansas.
to Kathmandu to Kansas.
28
77104
4090
od Kenii do Kampali,
do Katmandu do Kansas.
do Katmandu do Kansas.
01:33
And one of the phenomenal things
that I love about this
that I love about this
29
81218
2645
Najbardziej w tym kocham
01:35
is the sense of community.
30
83887
1556
poczucie wspólnoty.
01:37
There's a kid in Nicaragua
31
85871
1392
W Nikaragui jest dziecko,
01:39
teaching others how to identify
mosquito species that carry dengue
mosquito species that carry dengue
32
87287
4194
które uczy innych, jak rozpoznać
moskity przenoszące dengę,
moskity przenoszące dengę,
01:43
by looking at the larva
under a microscope.
under a microscope.
33
91505
2418
obserwując pod mikroskopem ich larwy.
01:45
There's a pharmacologist
who came up with a new way
who came up with a new way
34
93947
2548
Pewien farmakolog
wymyślił łatwy nowy sposób
wymyślił łatwy nowy sposób
01:48
to detect fake drugs anywhere.
35
96519
2243
wykrywania fałszywych leków.
01:51
There is a girl who wondered:
36
99402
2059
Pewna dziewczynka zastanawiała się:
01:53
"How does glitter actually work?"
37
101485
1698
"Jak właściwie działa brokat?"
01:55
and discovered the physics
of crystalline formation in glitter.
of crystalline formation in glitter.
38
103207
3719
i odkryła w brokacie
fizykę formacji krystalicznych.
fizykę formacji krystalicznych.
01:59
There is an Argentinian doctor
39
107713
1605
Lekarz w Argentynie próbuje
02:01
who's trying to do field cervical cancer
screening with this tool.
screening with this tool.
40
109342
4262
obrazować raka szyjki macicy,
używając tych narzędzi.
używając tych narzędzi.
02:05
And yours very truly found
a species of flea
a species of flea
41
113628
3738
A niżej podpisany odkrył gatunek muchy,
02:09
that was dug inside my heel in my foot
one centimeter deep.
one centimeter deep.
42
117390
4776
która na centymetr wgryzła mi się w piętę.
02:15
Now, you might think
of these as anomalies.
of these as anomalies.
43
123321
4257
Może uznacie to za anomalie.
02:19
But there is a method to this madness.
44
127975
2020
Ale w tym szaleństwie jest metoda.
02:22
I call this "frugal science" --
45
130617
2230
Nazywam to "oszczędną nauką",
02:24
the idea of sharing
the experience of science,
the experience of science,
46
132871
3852
to idea dzielenia się doświadczaniem nauki
02:28
and not just the information.
47
136747
1715
a nie jedynie informacją.
02:31
To remind you:
48
139011
1215
Krótkie przypomnienie:
02:32
there are a billion people on this planet
49
140250
2084
miliard ludzi na świecie
02:34
who live with absolutely
no infrastructure:
no infrastructure:
50
142358
2515
żyje bez jakiejkolwiek infrastruktury,
02:36
no roads,
51
144897
1614
bez dróg,
02:38
no electricity
52
146535
1382
bez elektryczności,
02:39
and thus, no health care.
53
147941
1786
a w związku z tym bez opieki medycznej.
02:42
Also, there a billion kids
on this planet that live in poverty.
on this planet that live in poverty.
54
150967
4236
Ponadto, miliard dzieci żyje
w skrajnym ubóstwie.
w skrajnym ubóstwie.
02:47
How are we supposed to inspire them
55
155700
1668
Jak mamy ich zainspirować,
02:49
for the next generation
of solution makers?
of solution makers?
56
157392
2322
żeby stali się następnym
pokoleniem innowatorów?
pokoleniem innowatorów?
02:52
There are health care workers
that we put on the line
that we put on the line
57
160264
2748
Wysyłamy na inię frontu
pracowników medycznych,
pracowników medycznych,
02:55
to fight infectious diseases,
58
163036
1918
żeby walczyli z chorobami zakaźnymi,
02:56
to protect us with absolutely
bare-minimum tools and resources.
bare-minimum tools and resources.
59
164978
4457
chroniąc nas mimo minimalnego
dostępu do narzędzi i zasobów.
dostępu do narzędzi i zasobów.
03:02
So as a lab at Stanford,
60
170584
1594
Jako laboratorium w Stanford
03:04
I think of this from a context
of frugal science
of frugal science
61
172202
3937
myślę o tym w kontekście oszczędnej nauki
03:08
and building solutions
for these communities.
for these communities.
62
176163
2585
i tworzenia rozwiązań dla takich ludzi.
03:10
Often we think about being able to do
diagnosis under a tree, off-grid.
diagnosis under a tree, off-grid.
63
178772
4582
Rozważamy możliwości diagnozowania
pod drzewem, z dala od prądu.
pod drzewem, z dala od prądu.
03:15
I'll tell you two examples
today of new tools.
today of new tools.
64
183816
2729
Podam wam dwa przykłady nowych narzędzi.
03:18
One of them starts in Uganda.
65
186569
1805
Jedno ma swoje początki w Ugandzie.
03:20
In 2013,
66
188751
1529
W 2013 roku,
03:22
on a field trip to detect
schistosomiasis with Foldscopes,
schistosomiasis with Foldscopes,
67
190304
4046
podczas wykrywania schistosomatozy
przy użyciu zginoskopów,
przy użyciu zginoskopów,
03:26
I made a minor observation.
68
194374
2558
zaobserwowałem coś ciekawego.
03:28
In a clinic,
69
196956
1577
Otóż w klinice,
03:30
in a far, remote area,
70
198557
1339
w odległym miejscu,
03:31
I saw a centrifuge
being used as a doorstop.
being used as a doorstop.
71
199920
3588
zobaczyłem wirówkę
służącą za stoper do drzwi.
służącą za stoper do drzwi.
03:36
I mean -- quite literally, the doorstop.
72
204192
2391
Dosłownie za stoper.
03:38
And I asked them and they said,
73
206607
1726
Zapytani pracownicy odparli:
03:40
"Oh, we don't actually have electricity,
74
208357
2027
"W sumie to nie mamy prądu,
03:42
so this piece of junk
is good as a doorstop."
is good as a doorstop."
75
210408
3529
więc ten śmieć może
chociaż przytrzymywać drzwi.
chociaż przytrzymywać drzwi.
03:46
Centrifuges, for some of you
who don't know,
who don't know,
76
214624
2702
Jeśli ktoś nie wie,
03:49
are the pinnacle tool to be able
to do sample processing.
to do sample processing.
77
217350
3224
wirówki to najważniejsze
narzędzia w analizie próbek.
narzędzia w analizie próbek.
Dzięki nim można oddzielać
składniki krwi lub płynów ustrojowych
składniki krwi lub płynów ustrojowych
03:52
You separate components
of blood or body fluids
of blood or body fluids
78
220598
2742
03:55
to be able to detect
and identify pathogens.
and identify pathogens.
79
223364
2460
w celu wykrycia i identyfikacji patogenów.
03:58
But centrifuges are bulky, expensive --
80
226419
2834
Ale wirówki są duże, drogie,
04:01
cost around 1,000 dollars --
81
229277
2194
kosztują około 1000 dolarów
04:03
and really hard to carry out in the field.
82
231495
2006
i trudno brać je w teren.
04:05
And of course,
83
233525
1157
I oczywiście nie działają bez prądu.
04:06
they don't work without power.
84
234706
1434
Brzmi znajomo?
04:08
Sound familiar?
85
236164
1392
Zaczęliśmy myśleć nad rozwiązaniem
04:09
So we started thinking
about solving this problem,
about solving this problem,
86
237580
2548
04:12
and I came back --
87
240152
1550
i cały czas
04:13
kept thinking about toys.
88
241726
1666
myślałem o zabawkach.
04:15
Now ...
89
243818
1164
Więc...
04:18
I have a few with me here.
90
246030
1758
Przyniosłem ze sobą kilka.
04:19
I first started with yo-yos ...
91
247812
2107
Zacząłem od jo-jo...
04:21
and I'm a terrible yo-yo thrower.
92
249943
2631
jestem w tym kiepski.
Jako że te zabawki wirują,
zaczęliśmy się zastanawiać,
zaczęliśmy się zastanawiać,
04:24
Because these objects spin,
93
252923
1681
04:26
we wondered,
94
254628
1162
czy można wykorzystać
ich właściwości fizyczne
ich właściwości fizyczne
04:27
could we actually use
the physics of these objects
the physics of these objects
95
255814
2357
do zbudowania wirówki.
04:30
to be able to build centrifuges?
96
258195
1709
04:33
This was possibly the worst
throw I could make.
throw I could make.
97
261257
2490
To był chyba mój najgorszy popis.
04:36
But you might start realizing,
98
264436
1493
Zdaliśmy sobie sprawę,
04:37
if you start exploring
the safe space of toys --
the safe space of toys --
99
265953
2839
zagłębiając się w świat zabawek...
04:40
we tried these spinning tops,
100
268816
2605
Próbowaliśmy tych bączków,
04:43
and then in the lab,
101
271445
1882
aż w końcu
04:45
we stumbled upon this wonder.
102
273351
2082
natrafiliśmy w laboratorium na to cudo.
04:47
It's the whirligig,
or a buzzer, or a rundle.
or a buzzer, or a rundle.
103
275770
3486
Jest to kręcik.
04:51
A couple of strings and a little disk,
104
279280
2417
Kilka nitek i niewielki dysk,
04:53
and if I push, it spins.
105
281721
2207
wystarczy pociągnąć i się kręci.
04:56
How many of you have played
with this as a kid?
with this as a kid?
106
284350
2344
Ile z was bawiło się tym w dzieciństwie?
04:58
This is called a button-on-a-string.
107
286718
1848
Nazywa się to guzik na sznurku.
05:00
OK, maybe 50 percent of you.
108
288590
1636
Może 50% z was.
05:02
What you didn't realize --
109
290250
1558
Pewnie nie wiedzieliście,
05:03
that this little object
110
291832
2313
że ten przedmiot
05:06
is the oldest toy
in the history of mankind ...
in the history of mankind ...
111
294169
4363
jest najstarszą znaną ludzkości zabawką...
05:11
5,000 years ago.
112
299007
1645
Ma 5000 lat.
05:12
We have found relics of this object
hidden around on our planet.
hidden around on our planet.
113
300676
3699
Znaleźliśmy pozostałości po nim
w różnych częściach świata.
w różnych częściach świata.
05:17
Now the irony is,
114
305104
1941
Co zabawne,
05:19
we actually don't understand
how this little thing works.
how this little thing works.
115
307069
3735
nie mamy pojęcia, jak to maleństwo działa.
05:22
That's when I get excited.
116
310828
1403
Właśnie wtedy robi się ciekawie.
05:24
So we got back to work,
117
312797
2081
Wróciliśmy do pracy,
05:26
wrote down a couple of equations.
118
314902
1790
napisaliśmy parę równań.
05:29
If you take the input torque
that you put in,
that you put in,
119
317056
3313
Jeśli wziąć moment obrotowy,
05:32
you take the drag on this disc,
120
320393
2104
usunąć opory z dysku
05:34
and the twist drag on these strings,
121
322521
1905
oraz opory skrętne z nitek,
05:36
you should be able
to mathematically solve this.
to mathematically solve this.
122
324450
2489
można rozwiązać to matematycznie.
05:38
This is not the only equation in my talk.
123
326963
2808
To nie jedyne równanie w mojej prelekcji.
05:41
Ten pages of math later,
124
329795
1832
Dziesięć stron później
05:43
we could actually write down
the complete analytical solution
the complete analytical solution
125
331651
2859
mogliśmy napisać kompletne równanie
05:46
for this dynamic system.
126
334534
1274
dla tego złożonego systemu.
05:48
And out comes what we call "Paperfuge."
127
336388
3611
W efekcie otrzymaliśmy
"Papierowirówkę" ("Paperfuge").
"Papierowirówkę" ("Paperfuge").
05:52
That's my postdoc Saad Bhamla,
128
340023
2544
To mój doktorant, Saad Bhamla,
05:54
who's the co-inventor of Paperfuge.
129
342591
1667
współtwórca Papierowirówki.
05:56
And to the left, you see
all the centrifuges
all the centrifuges
130
344282
2245
Po lewej macie wirówki,
05:58
that we're trying to replace.
131
346551
1427
które chcemy zastąpić.
06:00
This little object that you see right here
132
348002
3707
Ten mały obiekt przed wami
06:04
is a disc, a couple
of strings and a handle.
of strings and a handle.
133
352939
3245
to dysk, kilka sznurków i rączka.
06:08
And when I spin
134
356208
1174
Kiedy zakręcę
06:09
and I push,
135
357940
1153
i ciągnę,
06:11
it starts to spin.
136
359117
1152
zaczyna wirować.
06:12
Now, when you realize,
137
360293
2085
Kiedy sobie to uświadomić
06:14
when you do the math,
138
362950
1395
i wyliczyć,
06:17
when we calculate the rpm for this object,
139
365579
2490
obliczyliśmy ilość obrotów na minutę,
06:20
mathematically, we should be able
to go all the way to a million rpm.
to go all the way to a million rpm.
140
368093
4732
na papierze można dojść
do miliona obrotów na minutę.
do miliona obrotów na minutę.
06:24
Now, there is a little twist
in human anatomy,
in human anatomy,
141
372849
2193
Szczegół związany z ludzką anatomią,
06:27
because the resonant frequency
of this object is about 10 hertz,
of this object is about 10 hertz,
142
375066
3075
ze względu na częstotliwość
rezonansu tego obiektu, około 10 Hz,
rezonansu tego obiektu, około 10 Hz,
06:30
and if you've ever played the piano,
143
378165
1804
jeśli ktoś grał na pianinie, to wie,
06:31
you can't go higher
than two or three hertz.
than two or three hertz.
144
379993
2094
że nie możemy przekroczyć 2-3 Hz.
06:34
The maximum speed we've been able
to achieve with this object
to achieve with this object
145
382111
3264
Maksymalna prędkość,
jaką udało nam się uzyskać,
jaką udało nam się uzyskać,
06:37
is not 10,000 rpm,
146
385399
1929
to nie 10 000 obrotów na minutę,
06:39
not 50,000 rpm --
147
387352
1604
ani nie 50 000,
06:40
120,000 rpm.
148
388980
1925
tylko 120 000 obrotów na minutę.
06:42
That's equal to 30,000 g-forces.
149
390929
2804
To odpowiednik 30 000 G.
06:45
If I was to stick you right here
and have it spin,
and have it spin,
150
393757
3207
Gdybym was tu przymocował i zaczął kręcić,
06:48
you would think about the types
of forces you would experience.
of forces you would experience.
151
396988
3429
zdalibyście sobie sprawę,
z przeciążeń, jakie to wytwarza.
z przeciążeń, jakie to wytwarza.
06:52
One of the factors of a tool like this
152
400441
2238
W takim urządzeniu liczy się
06:54
is to be able to do diagnosis with this.
153
402703
2994
przydatność do wykonania diagnozy.
06:57
So, I'm going to do
a quick demo here, where --
a quick demo here, where --
154
405721
4280
Dlatego teraz przeprowadzę
szybką demonstrację,
szybką demonstrację,
07:02
this is a moment where I'm going
to make a little finger prick,
to make a little finger prick,
155
410442
3595
za chwilę ukłuję się w palec
07:06
and a tiny drop of blood
is going to come out.
is going to come out.
156
414061
2275
i pocieknie mała kropla krwi.
07:08
If you don't like blood,
you don't have to look at it.
you don't have to look at it.
157
416360
2621
Jak ktoś nie lubi krwi, nie musi patrzeć.
07:11
Here is a little lancet.
158
419005
1339
Tu mam mały nakłuwacz,
07:12
These lancets are available everywhere,
159
420368
1870
dostępne są wszędzie,
07:14
completely passive.
160
422262
1523
zupełnie bierne.
07:15
And if I've had breakfast today ...
161
423809
3586
Jeśli jadłem dziś śniadanie...
07:22
That didn't hurt at all.
162
430047
1487
Nie bolało.
07:23
OK, I take a little capillary
with a drop of blood --
with a drop of blood --
163
431558
3984
Teraz przy pomocy kapilary
pobiorę próbkę krwi,
pobiorę próbkę krwi,
07:27
now this drop of blood has answers,
164
435566
2259
ta kropla zawiera odpowiedzi,
07:29
that's why I'm interested in it.
165
437849
1679
właśnie dlatego mnie interesuje.
07:31
It might actually tell me whether
I have malaria right now or not.
I have malaria right now or not.
166
439910
3467
Może wykazać, czy jestem
w tej chwili chory na malarię.
w tej chwili chory na malarię.
07:35
I take a little capillary,
167
443401
1832
Biorę kapilarę,
07:37
and you see it starts wicking in.
168
445257
2125
jak widzicie krew wpływa do środka.
07:39
I'm going to draw a little more blood.
169
447888
2268
Pobiorę jeszcze trochę.
07:44
And that's good enough for right now.
170
452782
2243
Powinno wystarczyć.
07:47
Now, I just seal this capillary
by putting it in clay.
by putting it in clay.
171
455519
4130
Teraz mogę zamknąć kapilarę,
wkładając ją do gliny.
wkładając ją do gliny.
07:55
And now that's sealed the sample.
172
463492
2280
Teraz jest to zamknięta próbka.
07:57
We're going to take the sample,
173
465796
2129
Weźmiemy ją teraz
07:59
mount it on Paperfuge.
174
467949
1964
i zamocujemy na Papierowirówce.
08:09
A little piece of tape
to make a sealed cavity.
to make a sealed cavity.
175
477092
3388
Kawałek taśmy, żeby zamocować dokładnie.
08:12
So now the sample is completely enclosed.
176
480975
2895
Próbka jest odizolowana.
08:19
And we are ready for a spin.
177
487107
2293
Można kręcić.
08:23
I'm pushing and pulling with this object.
178
491019
2041
Ciągnę i popuszczam urządzenie.
08:25
I'm going to load this up ...
179
493084
1699
Nakręcę ją teraz...
08:28
And you see the object starts spinning.
180
496277
2283
Jak widzicie przedmiot wiruje.
08:30
Unlike a regular centrifuge,
181
498584
2014
W przeciwieństwie do zwykłej wirówki,
08:32
this is a counter-rotating centrifuge.
182
500622
3779
wiruje naprzemiennie.
08:36
It goes back and forth, back and forth ...
183
504425
2336
W przód i w tył, w przód i w tył...
08:39
And now I'm charging it up,
184
507221
2128
Zaczynam przyspieszać,
08:41
and you see it builds momentum.
185
509373
1828
jak widzicie dysk buduje pęd.
08:44
And now -- I don't know
if you can hear this --
if you can hear this --
186
512185
2612
Nie wiem, czy to słyszycie,
08:46
30 seconds of this,
187
514821
1539
30 sekund
08:48
and I should be able to separate
all the blood cells with the plasma.
all the blood cells with the plasma.
188
516989
4325
i komórki krwi powinny
się oddzielić od plazmy.
się oddzielić od plazmy.
08:53
And the ratio of those blood
cells to plasma --
cells to plasma --
189
521938
2813
Stosunek komórek krwi do plazmy...
08:56
(Applause)
190
524775
2014
(Brawa)
09:00
Already, if you see right here,
191
528439
2335
Już widać,
09:04
if you focus on this,
192
532206
1624
jeśli mogę prosić o zbliżenie,
09:05
you should be able to see
a separated volume
a separated volume
193
533854
2545
powinniście widzieć oddzielone płyny,
09:09
of blood and plasma.
194
537272
1858
krew i plazmę.
09:11
And the ratio of that actually tells me
whether I might be anemic.
whether I might be anemic.
195
539154
3923
Ich stosunek może mi powiedzieć,
czy mam anemię.
czy mam anemię.
09:15
One the of aspects of this is,
we build many types of Paperfuges.
we build many types of Paperfuges.
196
543101
4037
Tworzymy wiele rodzajów Papierowirówek.
09:19
This one allows us to identify
malaria parasites
malaria parasites
197
547162
4466
Ta pozwala identyfikować pasożyty malarii.
09:23
by running them for a little longer,
198
551652
1817
Wirując trochę dłużej,
09:25
and we can identify malaria parasites
that are in the blood
that are in the blood
199
553493
3566
można rozpoznać we krwi pasożyty malarii,
09:29
that we can separate out and detect
with something like a centrifuge.
with something like a centrifuge.
200
557083
3574
które oddzielamy
i wykrywamy przy użyciu wirówek.
i wykrywamy przy użyciu wirówek.
09:32
Another version of this allows me
to separate nucleic acids
to separate nucleic acids
201
560681
4480
Inna wersja pozwala na oddzielenie
kwasów nukleinowych
kwasów nukleinowych
09:37
to be able to do nucleic acid tests
out in the field itself.
out in the field itself.
202
565185
3557
w celu wykonania na nich badań,
bezpośrednio w terenie.
bezpośrednio w terenie.
09:41
Here is another version that allows me
to separate bulk samples,
to separate bulk samples,
203
569573
4344
Tu inna wersja, pozwalająca
na badanie większych próbek
na badanie większych próbek
09:45
and then, finally,
204
573941
1570
i wreszcie
09:47
something new that we've been working on
205
575535
2000
coś, co ma nam pozwolić
09:49
to be able to implement the entire
multiplex test on an object like this.
multiplex test on an object like this.
206
577559
4795
na wykonywanie wielu badań jednocześnie.
09:54
So where you do the sample preparation
and the chemistry in the same object.
and the chemistry in the same object.
207
582378
4337
Pozwoli na przygotowanie próbek
i wykonanie analizy
chemicznej jednocześnie.
chemicznej jednocześnie.
09:59
Now ...
208
587540
1286
Teraz...
10:00
this is all good,
209
588850
1270
wszystko pięknie,
10:02
but when you start thinking about this,
210
590144
1907
ale kiedy się o czymś takim myśli,
trzeba się podzielić narzędziem z innymi.
10:04
you have to share these tools with people.
211
592075
2089
10:06
And one of the things we did is --
we just got back from Madagascar;
we just got back from Madagascar;
212
594188
3382
Niedawno wróciliśmy z Madagaskaru.
10:09
this is what clinical trials
for malaria look like --
for malaria look like --
213
597594
2578
To są próby kliniczne na obecność malarii.
10:12
(Laughter)
214
600196
1003
Można to robić, pijąc kawę.
10:13
You can do this while having coffee.
215
601223
2357
(Śmiech)
10:15
But most importantly,
216
603604
1873
Co ważniejsze,
10:17
this is a village six hours from any road.
217
605501
4062
ta wioska jest o 6 godzin
od najbliższej drogi.
od najbliższej drogi.
10:22
We are in a room with one of the senior
members of the community
members of the community
218
610036
4563
Siedzimy w sali z jednym ze starszyzny
i z pracownikiem opieki zdrowotnej.
10:26
and a health care worker.
219
614623
1513
10:28
It really is this portion of the work
that excites me the most --
that excites me the most --
220
616160
3497
To mnie w tej pracy najbardziej cieszy:
10:31
that smile,
221
619681
1158
ten uśmiech,
10:32
to be able to share simple but powerful
tools with people around the world.
tools with people around the world.
222
620863
3874
możliwość podzielenia się prostymi,
lecz ważnymi narzędziami z innymi.
lecz ważnymi narzędziami z innymi.
10:37
Now, I forgot to tell you this,
223
625479
2302
Zapomniałem wspomnieć,
10:39
that all of that cost me 20 cents to make.
224
627805
2403
że wykonanie urządzenia
kosztowało mnie 20 centów.
kosztowało mnie 20 centów.
10:43
OK, in the negative time I have left,
225
631510
2882
Czas mi się skończył,
10:46
I'll tell you about the most recent --
226
634416
2066
ale opowiem wam o najświeższym...
10:48
(Laughter)
227
636506
1120
(Śmiech)
10:49
invention from our lab.
228
637650
1870
...rozwiązaniu z naszego laboratorium.
10:51
It's called Abuzz --
229
639544
1353
Nazywa się Abuzz.
10:53
the idea that all of you
could help us fight mosquitoes;
could help us fight mosquitoes;
230
641618
4134
To pomysł, że każdy mógłby
pomóc w walce z moskitami;
pomóc w walce z moskitami;
10:57
you could all help us track our enemies.
231
645776
2267
pomóc śledzić naszych wrogów.
11:00
These are enemies because they cause
malaria, Zika, chikungunya, dengue.
malaria, Zika, chikungunya, dengue.
232
648067
3988
Są wrogami, bo przenoszą malarię,
Zikę, czikungunię, dengę.
Zikę, czikungunię, dengę.
11:04
But the challenge is that we actually
don't know where our enemies are.
don't know where our enemies are.
233
652079
4784
Problem jednak w tym,
że nie wiemy, gdzie nasi wrogowie są.
że nie wiemy, gdzie nasi wrogowie są.
11:08
The world map for where
mosquitoes are is missing.
mosquitoes are is missing.
234
656887
2979
Nie ma mapy występowania moskitów.
11:12
So we started thinking about this.
235
660303
1743
Zaczęliśmy się nad tym zastanawiać.
11:14
There are 3,500 species of mosquitoes,
236
662070
2035
Na świecie jest 3500 gatunków moskitów,
11:16
and they're all very similar.
237
664129
1403
są do siebie bardzo podobne.
11:17
Some of them are so identical
238
665556
1439
Niektóre tak bardzo,
11:19
that even an entomologist cannot
identify them under a microscope.
identify them under a microscope.
239
667019
3388
że nawet entomologowie
nie potrafią ich odróżnić pod mikroskopem.
nie potrafią ich odróżnić pod mikroskopem.
11:23
But they have an Achilles' heel.
240
671096
1785
Ale mają piętę Achillesa.
11:24
This is what mosquitoes flirting
with each other looks like.
with each other looks like.
241
672905
3200
Tak wyglądają zaloty moskitów.
11:28
That's a male chasing a female.
242
676129
2229
To samiec goniący samicę.
11:30
They're actually talking to each other
with their wingbeat frequencies.
with their wingbeat frequencies.
243
678382
3821
Właściwie komunikują się ze sobą
używając częstotliwości machania skrzydeł.
używając częstotliwości machania skrzydeł.
11:34
(Buzzing sound)
244
682227
1040
(Bzyczenie)
11:35
And thus, they have a signature.
245
683291
2357
To jest ich podpis.
11:38
We realized that using a regular phone,
246
686652
3364
Zrozumieliśmy,
że używając zwykłego telefonu,
że używając zwykłego telefonu,
11:42
a $5-10 flip phone --
247
690040
2541
takiego z klapką, za 5 -10 dolarów,
11:44
how many remember what this object is?
248
692605
2102
ile z was pamięta, co to jest?
11:46
(Laughter)
249
694731
1060
(Śmiech)
11:47
We can record these acoustic
signatures from mosquitoes.
signatures from mosquitoes.
250
695815
4161
Możemy nagrywać podpis moskitów.
11:52
I'll tell you exactly how to do this.
251
700000
1936
Wytłumaczę wam, jak.
11:53
I caught some mosquitoes outside.
252
701960
1691
Złapałem kilka na zewnątrz.
W przeciwieństwie do Billa [Gatesa],
nie wypuszczę ich,
nie wypuszczę ich,
11:55
Unlike Bill [Gates], I'm not
going to release them.
going to release them.
253
703675
2388
11:58
(Laughter)
254
706087
1040
(Śmiech)
11:59
But I will tell you how
to record from this.
to record from this.
255
707151
2575
ale powiem wam, jak je nagrać.
12:01
All you do is tap them and they fly.
256
709750
2442
Trzeba tylko postukać, żeby zaczęły latać.
Można najpierw sprawdzić.
12:04
You can first test --
257
712216
1341
12:05
I can actually hear that.
258
713581
1752
Słyszę, jak bzyczą.
12:07
And you bring your phone,
which has microphones --
which has microphones --
259
715357
2454
Bierzecie telefon z wbudowanym mikrofonem,
12:09
it turns out the mics
are so damn good already,
are so damn good already,
260
717835
2366
okazuje się, że są bardzo dobre,
nawet w zwykłych telefonach,
12:12
even on regular phones,
261
720225
1240
12:13
that you can pick up
this near-field signature.
this near-field signature.
262
721489
2433
pozwalają wyłapać ten podpis.
12:15
And since I'm out of time,
263
723946
2138
Jako że skończył mi się czas,
12:18
let me just play the recording
that I made a day ago.
that I made a day ago.
264
726108
3692
odtworzę wam wczorajsze nagranie.
12:21
(Mosquitoes buzz)
265
729824
2540
(Bzyczenie moskitów)
12:24
This is all the charming sound
that you heard before
that you heard before
266
732388
2928
Ten czarujący dźwięk,
który słyszeliście już,
który słyszeliście już,
12:27
that you all love.
267
735340
1184
który tak kochacie.
12:30
One of the contexts of this
268
738786
1421
Jednym z założeń jest to,
12:32
is that being able to do this
with a regular cell phone
with a regular cell phone
269
740231
3214
że możliwość nagrania
komarów zwykłą komórką,
komarów zwykłą komórką,
12:35
allows us to map mosquito species.
270
743469
3160
pozwoli stworzyć mapę gatunków moskitów.
12:39
Using a flip phone,
271
747657
1692
Używając telefonu z klapką,
12:41
we mapped one of the largest
acoustic databases
acoustic databases
272
749373
2978
stworzyliśmy największą
akustyczną bazę danych,
akustyczną bazę danych,
12:44
with 25 to 20 species of mosquitoes
that carry human pathogens.
that carry human pathogens.
273
752375
5228
zawierającą 20 - 25 gatunków moskitów
przenoszących patogeny groźne dla ludzi.
przenoszących patogeny groźne dla ludzi.
12:49
And from this and machine learning,
274
757627
1679
Używając tego i uczących się maszyn,
12:51
anybody who uploads this data,
275
759330
1784
na podstawie otrzymanych danych,
12:53
we can identify and tell the probability
276
761138
1988
możemy podać prawdopodobieństwo,
12:55
of what species of mosquitoes
you're actually working with.
you're actually working with.
277
763150
2834
z którym moskitem macie do czynienia.
12:58
We call this Abuzz,
and if any of you want to sign up,
and if any of you want to sign up,
278
766008
2815
Nazywamy to Abuzz,
jeśli ktoś z was chce pomóc,
jeśli ktoś z was chce pomóc,
13:00
just go to the website.
279
768847
1218
wejdźcie na stronę.
13:02
Let me close with something
280
770523
1642
Pozwólcie, że zakończę
13:04
that's very important
and dear to my heart.
and dear to my heart.
281
772189
2301
czymś, co jest dla mnie ważne.
13:07
One of the challenges of today
is we have terrible problems.
is we have terrible problems.
282
775504
3947
Mamy obecnie mnóstwo strasznych problemów.
13:11
We have a billion people
with absolutely no health care,
with absolutely no health care,
283
779475
2898
Miliard ludzi żyje bez opieki medycznej,
13:14
climate change, biodiversity loss,
284
782397
2125
zmiany klimatu, zanikanie bioróżnorodności
13:16
on and on and on.
285
784546
1185
i tak dalej.
13:18
And we hope that science
is going to provide the answer.
is going to provide the answer.
286
786226
2950
Liczymy, że nauka poda nam rozwiązanie.
13:21
But before you leave this theatre today,
287
789590
2148
Ale nim wyjdziecie dziś z tej sali,
13:23
I want you to promise one thing.
288
791762
1754
chcę abyście coś obiecali.
13:25
We're going to make science accessible --
289
793925
2378
Udostępnimy naukę
13:29
not just to the people who can afford it,
290
797066
2139
nie tylko ludziom, których na to stać,
13:31
but a billion others who can't.
291
799229
1882
ale miliardowi tych, których nie stać.
13:33
Let's make science and scientific
literacy a human right.
literacy a human right.
292
801761
4016
Uczyńmy naukę i znajomość
jej podstaw prawem człowieka.
jej podstaw prawem człowieka.
13:39
The moment that you pass the tingling
feeling of making a discovery
feeling of making a discovery
293
807564
4675
Gdy przekazujesz podniecenie odkryciem
13:44
to another child,
294
812263
1511
innym dzieciom,
13:46
you're enabling them to be
the next group of people
the next group of people
295
814443
3792
pozwalasz im stać się kolejną grupą,
13:50
who will actually solve these problems.
296
818259
2108
która rozwiąże te problemy.
13:52
Thank you.
297
820391
1175
Dziękuję.
13:53
(Applause)
298
821590
3378
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Manu Prakash - Physicist, inventorTED Fellow Manu Prakash is on a mission to bring radical new technology to global health.
Why you should listen
An assistant professor of bioengineering at Stanford University, Manu Prakash is a physicist working at the molecular scale to try and understand no less than how the world really works. As he told BusinessWeek in 2010, he is humbled and inspired by nature’s own solutions to the world's biggest problems. "I build and design tools to uncover how and why biological systems so often outsmart us. I believe one day we will be able to understand the physical design principles of life on Earth, leading to a new way to look at the world we live in."
Born in Meerut, India, Prakash earned a BTech in computer science and engineering from the Indian Institute of Technology in Kanpur before moving to the United States. He did his master’s and PhD in applied physics at MIT before founding the Prakash Lab at Stanford.
Prakash's ultra-low-cost, "print-and-fold" paper microscope won a $100,000 grant from the Gates Foundaton in 2012.
Manu Prakash | Speaker | TED.com