TEDGlobal 2014
Andy Yen: Think your email's private? Think again
Andy Yen: Mendoni se email-et tuaj janë private? Rimendojeni
Filmed:
Readability: 4.1
1,778,432 views
Të dërgosh një email është si të dërgosh një kartolinë, thotë shkencëtari Andy Yen në këtë bisedë që të vë në mendime: Mund ta lexojë gjithkush. Megjithatë enkriptimi, teknologjia që mbron privatësinë e komunikimeve me email, ekziston. Vetëm se deri më sot ka qenë e vështirë për tu instaluar dhe e komplikuar në përdorim. Duke demonstruar një program për email të konceptuar prej tij dhe kolegëve të vet në CERN, Yen beson se enkriptimi mund të bëhet i thjeshtë deri në atë pikë sa të ofrohet si një mundësi e paracaktuar, duke bërë të mundur kështu privatësi email-i për të gjithë.
Andy Yen - Secure email developer
Andy Yen is building an encrypted email program that lets everyone benefit from private communication. Full bio
Andy Yen is building an encrypted email program that lets everyone benefit from private communication. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Twenty-five years ago, scientists at CERN
created the World Wide Web.
created the World Wide Web.
0
1066
5108
Njëzet e pesë vjet më parë, shkencëtarë
të CERN-it krijuan World Wide Web-in.
të CERN-it krijuan World Wide Web-in.
00:18
Since then, the Internet has transformed
the way we communicate,
the way we communicate,
1
6174
3909
Prej asaj kohe, Interneti e ka
shndërruar mënyrën si komunikojmë,
shndërruar mënyrën si komunikojmë,
00:22
the way we do business,
and even the way we live.
and even the way we live.
2
10083
3462
si merremi me biznes,
madje edhe si jetojmë.
madje edhe si jetojmë.
00:25
In many ways,
3
13545
2172
Në shumë mënyra,
00:27
the ideas that gave birth to Google,
Facebook, Twitter, and so many others,
Facebook, Twitter, and so many others,
4
15717
4825
idetë nga të cilat lindi Google, Facebook,
Twitter, dhe mjaft të tjera,
Twitter, dhe mjaft të tjera,
00:32
have now really transformed our lives,
5
20542
2604
e kanë shndërruar vërtet jetën tonë,
00:35
and this has brought us many real benefits
such as a more connected society.
such as a more connected society.
6
23146
4287
dhe kjo na ka sjellë shumë përfitime,
një shoqëri më të bashkuar, fjala vjen.
një shoqëri më të bashkuar, fjala vjen.
00:39
However, there are also
some downsides to this.
some downsides to this.
7
27433
2801
Megjithatë ka edhe ca probleme.
Sot, një person i zakonshëm
ka në rrjet një sasi mbresëlënëse
ka në rrjet një sasi mbresëlënëse
00:43
Today, the average person
has an astounding amount
has an astounding amount
8
31134
2833
00:45
of personal information online,
9
33967
2113
të dhënash personale,
00:48
and we add to this online information
every single time we post on Facebook,
every single time we post on Facebook,
10
36080
3657
të dhëna në internet që shtohen
sa herë që postojmë në Facebook,
sa herë që postojmë në Facebook,
00:51
each time we search on Google,
11
39737
2202
sa herë që kërkojmë në Google,
00:53
and each time we send an email.
12
41939
1782
dhe sa herë që dërgojmë një email.
Mjaft prej jush mund të mendojnë,
00:56
Now, many of us probably think,
13
44341
2002
00:58
well, one email,
there's nothing in there, right?
there's nothing in there, right?
14
46343
3110
epo, një email,
s’ka asgjë në të, apo jo?
s’ka asgjë në të, apo jo?
01:01
But if you consider
a year's worth of emails,
a year's worth of emails,
15
49453
3206
Por nëse mendoni email-et e një viti,
01:04
or maybe even a lifetime of email,
16
52659
2902
ose ndoshta të të gjithë jetës,
01:07
collectively, this tells a lot.
17
55561
2346
të tërë tok, ata rrëfejnë shumë.
01:09
It tells where we have been,
who we have met,
who we have met,
18
57907
3563
Tregojnë se ku kemi qenë,
kë kemi takuar,
kë kemi takuar,
01:13
and in many ways,
even what we're thinking about.
even what we're thinking about.
19
61470
3239
dhe, në shumë mënyra,
madje edhe se ç’bluanim në mendje.
madje edhe se ç’bluanim në mendje.
01:16
And the more scary part about this is
our data now lasts forever,
our data now lasts forever,
20
64709
4377
Dhe pjesa më e frikshme e tërë kësaj është
se sot të dhënat tona rrojnë përgjithmonë,
se sot të dhënat tona rrojnë përgjithmonë,
01:21
so your data can and will outlive you.
21
69086
3007
pra të dhënat tuaja do të rrojnë
më shumë se ju.
më shumë se ju.
01:24
What has happened is that we've largely
lost control over our data
lost control over our data
22
72093
3529
Ajo që ka ndodhur është se gati e kemi
humbur kontrollin mbi të dhënat tona
humbur kontrollin mbi të dhënat tona
01:27
and also our privacy.
23
75622
2322
dhe mbi privatësinë tonë gjithashtu.
01:29
So this year, as the web turns 25,
24
77944
3530
Ndaj këtë vit, kur web-i mbush 25 vjeç,
01:33
it's very important for us
to take a moment
to take a moment
25
81474
2298
është shumë e rëndësishme
për ne të ndalemi një çast
për ne të ndalemi një çast
01:35
and think about the implications of this.
26
83772
2532
dhe të mendojmë rreth
rrjedhojave që sjell.
rrjedhojave që sjell.
01:38
We have to really think.
27
86304
1702
Na duhet vërtet ta mendojmë.
01:40
We've lost privacy, yes,
28
88006
1790
Kemi humbur privatësinë, po,
01:41
but actually what we've also lost
is the idea of privacy itself.
is the idea of privacy itself.
29
89796
3329
por në fakt çka kemi humbur tjetër
është vetë ideja e privatësisë.
është vetë ideja e privatësisë.
01:45
If you think about it,
30
93995
1754
Po ta mendoni,
01:47
most of us here today probably remember
what life was like before the Internet,
what life was like before the Internet,
31
95749
4014
shumica prej nesh këtu e mban mend
se si qe jeta para Internetit,
se si qe jeta para Internetit,
01:51
but today, there's a new generation
32
99763
2542
por sot ka një brez të ri
të cilit i mësohet që në moshë të njomë
të ndajë gjithçka online me të tjerët,
të ndajë gjithçka online me të tjerët,
01:54
that is being taught from a very young age
to share everything online,
to share everything online,
33
102305
3420
01:57
and this is a generation that is not
going to remember when data was private.
going to remember when data was private.
34
105725
4479
dhe ky është një brez që s’do ta mbajë
mend kohën kur të dhënat ishin private.
mend kohën kur të dhënat ishin private.
02:02
So we keep going down this road,
20 years from now,
20 years from now,
35
110204
3388
Me këtë rrugë që kemi nisur,
pas 20 vjetësh,
pas 20 vjetësh,
fjala 'privatësi' do të ketë
një kuptim krejt tjetër
një kuptim krejt tjetër
02:05
the word 'privacy' is going to have
a completely different meaning
a completely different meaning
36
113592
3096
nga çka nënkupton për ne tani.
02:08
from what it means to you and I.
37
116688
2285
Pra, është koha që të ndalemi
një çast dhe të mendojmë,
një çast dhe të mendojmë,
02:10
So, it's time for us
to take a moment and think,
to take a moment and think,
38
118973
2440
02:13
is there anything we can do about this?
39
121413
2807
a mund të bëjmë diçka për këtë?
02:16
And I believe there is.
40
124220
2485
Dhe unë besoj se po.
02:18
Let's take a look at one of the most
widely used forms of communication
widely used forms of communication
41
126705
3561
Le t’i hedhim një sy njërës prej
formave më të përdorura të komunikimit
formave më të përdorura të komunikimit
sot në botë: email-it.
02:22
in the world today: email.
42
130266
2267
02:24
Before the invention of email,
we largely communicated using letters,
we largely communicated using letters,
43
132533
3761
Para shpikjes së email-it,
komunikonim thuajse tërësisht me letra,
komunikonim thuajse tërësisht me letra,
02:28
and the process was quite simple.
44
136294
2322
dhe procesi qe goxha i thjeshtë.
02:30
You would first start by writing
your message on a piece of paper,
your message on a piece of paper,
45
138616
3112
Fillohej duke shkruar
një mesazh në një copë letër,
një mesazh në një copë letër,
02:33
then you would place it
into a sealed envelope,
into a sealed envelope,
46
141728
2404
mandej shtihej në një zarf të mbyllur,
dhe prej këtu, vazhdohej me dërgimin
02:36
and from there,
you would go ahead and send it
you would go ahead and send it
47
144132
2255
pasi të kishit vendosur
mbi të adresën dhe një pullë.
mbi të adresën dhe një pullë.
02:38
after you put a stamp and address on it.
48
146387
1958
02:40
Unfortunately, today,
49
148345
1480
Mjerisht, sot,
02:41
when we actually send an email,
we're not sending a letter.
we're not sending a letter.
50
149825
2817
kur dërgojmë një email,
s’jemi duke dërguar një letër.
s’jemi duke dërguar një letër.
02:44
What you are sending, in many ways,
is actually a postcard,
is actually a postcard,
51
152642
2775
Nga shumë pikëpamje, ajo që po dërgoni,
është faktikisht si një kartolinë,
është faktikisht si një kartolinë,
02:47
and it's a postcard in the sense
that everybody that sees it
that everybody that sees it
52
155417
3647
kartolinë në kuptimin
që cilido që e sheh,
që cilido që e sheh,
02:51
from the time it leaves your computer
to when it gets to the recipient
to when it gets to the recipient
53
159064
3635
nga çasti që del nga kompjuteri juaj
deri sa arrin në atë të marrësit,
deri sa arrin në atë të marrësit,
02:54
can actually read the entire contents.
54
162699
2620
mundet faktikisht të lexojë krejt
përmbajtjen.
përmbajtjen.
02:57
So, the solution to this
has been known for some time,
has been known for some time,
55
165319
3459
Zgjidhja për këtë, ka ca kohë që dihet,
03:00
and there's many attempts to do it.
56
168778
1843
dhe ka disa përpjekje për ta arritur.
03:02
The most basic solution
is to use encryption,
is to use encryption,
57
170621
3149
Zgjidhja më e thjeshtë
është të përdoret enkriptimi,
është të përdoret enkriptimi,
03:05
and the idea is quite simple.
58
173770
1927
dhe ideja është mjaft e thjeshtë.
03:07
First, you encrypt the connection
59
175697
1769
Së pari, enkriptoni lidhjen mes
03:09
between your computer
and the email server.
and the email server.
60
177466
2608
kompjuterit tuaj dhe
serverit të email-eve.
serverit të email-eve.
03:12
Then, you also encrypt the data
as it sits on the server itself.
as it sits on the server itself.
61
180074
3626
Kështu ju enkriptoni edhe të dhënat,
meqënëse ato ndodhen në server.
meqënëse ato ndodhen në server.
03:15
But there's a problem with this,
62
183700
1946
Por këtu ka një problem,
03:17
and that is, the email servers
also hold the encryption keys,
also hold the encryption keys,
63
185646
2949
në serverat e email-eve ndodhen
gjithashtu dhe kyçet e enkriptimit,
gjithashtu dhe kyçet e enkriptimit,
03:20
so now you have a really big lock
with a key placed right next to it.
with a key placed right next to it.
64
188595
4385
pra, tani vërtet keni një portë të kyçur,
por me çelësin vendosur ngjitur me të.
por me çelësin vendosur ngjitur me të.
03:24
But not only that, any government
could lawfully ask for
could lawfully ask for
65
192980
3231
Por jo vetëm kaq, cilado qeveri
mund të kërkojë ligjërisht
mund të kërkojë ligjërisht
03:28
and get the key to your data,
66
196211
2230
dhe të marrë kyçin e të dhënave tuaja,
03:30
and this is all without you
being aware of it.
being aware of it.
67
198441
2623
dhe krejt kjo, pa e marrë ju vesh fare.
03:33
So the way we fix this problem
is actually relatively easy, in principle:
is actually relatively easy, in principle:
68
201064
5273
Mënyra se si e zgjidhim këtë problem
është relativisht e lehtë, në parim:
është relativisht e lehtë, në parim:
03:38
You give everybody their own keys,
69
206337
2402
I jepet gjithkujt kyçi i vet,
03:40
and then you make sure the server
doesn't actually have the keys.
doesn't actually have the keys.
70
208739
3273
dhe mandej siguroheni që
në server të mos ruhet asnjë kyç.
në server të mos ruhet asnjë kyç.
03:44
This seems like common sense, right?
71
212012
2136
Duket se kështu ka kuptim, apo jo?
03:46
So the question that comes up is,
why hasn't this been done yet?
why hasn't this been done yet?
72
214148
3603
Pyetja që lind është,
pse nuk është bërë deri më sot?
pse nuk është bërë deri më sot?
03:50
Well, if we really think about it,
73
218261
2535
Po ta mendoni përnjëmend,
03:52
we see that the business model
of the Internet today
of the Internet today
74
220796
2925
shohim se modeli i sotshëm
i biznesit për Internetin
i biznesit për Internetin
03:55
really isn't compatible with privacy.
75
223721
2067
vërtet nuk përputhet me privatësinë.
03:57
Just take a look at some
of the biggest names on the web,
of the biggest names on the web,
76
225788
2786
Thjesht hidhini një sy disa prej
emrave më të mëdhenj në web,
emrave më të mëdhenj në web,
04:00
and you see that advertising
plays a huge role.
plays a huge role.
77
228574
2927
dhe do të vini re se reklama
luan një rol shumë të madh.
luan një rol shumë të madh.
04:03
In fact, this year alone,
advertising is 137 billion dollars,
advertising is 137 billion dollars,
78
231501
4828
Në fakt, vetëm këtë vit,
reklamat zënë 137 miliardë dollarë,
reklamat zënë 137 miliardë dollarë,
04:08
and to optimize the ads
that are shown to us,
that are shown to us,
79
236329
2171
dhe që të optimizojnë reklamat
që na shfaqin,
që na shfaqin,
04:10
companies have to know
everything about us.
everything about us.
80
238500
2133
kompanive u duhet të dinë gjithçka mbi ne.
04:12
They need to know where we live,
81
240633
1919
U duhet të dinë ku banojmë,
04:14
how old we are, what we like,
what we don't like,
what we don't like,
82
242552
3655
ç’moshë kemi, ç’na pëlqen,
ç’nuk na pëlqen,
ç’nuk na pëlqen,
04:18
and anything else
they can get their hands on.
they can get their hands on.
83
246207
2162
dhe gjithçka tjetër
që mund të arrijnë.
që mund të arrijnë.
04:20
And if you think about it,
84
248369
1729
Dhe po ta mendoni,
04:22
the best way to get this information
is really just to invade our privacy.
is really just to invade our privacy.
85
250098
4148
rruga më e mirë për t’i patur këto
të dhëna është të shkelet privatësia jonë.
të dhëna është të shkelet privatësia jonë.
04:26
So these companies
aren't going to give us our privacy.
aren't going to give us our privacy.
86
254246
3191
Ndaj s’bëhet fjalë që këto kompani
të na japin privatësinë tonë.
të na japin privatësinë tonë.
04:29
If we want to have privacy online,
87
257437
1815
Nëse duam të kemi privatësi
në internet,
në internet,
04:31
what we have to do is
we've got to go out and get it ourselves.
we've got to go out and get it ourselves.
88
259252
3543
ajo që duhet të bëjmë është
t’i shkojmë pas dhe ta marrim vetë.
t’i shkojmë pas dhe ta marrim vetë.
04:34
For many years, when it came to email,
89
262795
2268
Për shumë vjet, kur qe fjala për email-in,
04:37
the only solution
was something known as PGP,
was something known as PGP,
90
265063
2915
zgjidhja e vetme ishte
diçka e njohur si PGP,
diçka e njohur si PGP,
04:39
which was quite complicated
and only accessible to the tech-savvy.
and only accessible to the tech-savvy.
91
267978
3214
që ishte jo pak e koklavitur, dhe
e përdorshme vetëm nga ata që ia thonë.
e përdorshme vetëm nga ata që ia thonë.
04:43
Here's a diagram that basically shows
92
271192
2418
Ja një diagramë që tregon skematikisht
04:45
the process for encrypting
and decrypting messages.
and decrypting messages.
93
273610
2735
procesin e enkriptimit dhe
dekriptimit të mesazheve.
dekriptimit të mesazheve.
04:48
So needless to say,
this is not a solution for everybody,
this is not a solution for everybody,
94
276345
2886
Pra s’ka nevojë të thuhet që
kjo s’është zgjidhje për këdo,
kjo s’është zgjidhje për këdo,
04:51
and this actually is part of the problem,
95
279231
3132
çka faktikisht është pjesë e problemit,
04:54
because if you think about communication,
96
282363
2462
ngaqë, po ta mendoni, komunikimi,
04:56
by definition, it involves
having someone to communicate with.
having someone to communicate with.
97
284825
4355
me përkufizim, nënkupton pasjen
e dikujt me të cilin të komunikohet.
e dikujt me të cilin të komunikohet.
05:01
So while PGP does a great job
of what it's designed to do,
of what it's designed to do,
98
289180
3214
Pra, edhe pse PGP-ja e kryen bukur
punën për të cilën është ndërtuar,
punën për të cilën është ndërtuar,
05:04
for the people out there
who can't understand how to use it,
who can't understand how to use it,
99
292394
2821
për njerëzit që s’mund ta kuptojnë
se si të përdoret,
se si të përdoret,
05:07
the option to communicate privately
simply does not exist.
simply does not exist.
100
295215
2902
mundësia për të komunikuar në
privatësi thjesht s’ekziston.
privatësi thjesht s’ekziston.
05:10
And this is a problem
that we need to solve.
that we need to solve.
101
298117
3008
Dhe ky është problem
që lypset ta zgjidhim.
që lypset ta zgjidhim.
05:13
So if we want to have privacy online,
102
301125
1998
Pra, nëse duam të kemi
privatësi në rrjet,
privatësi në rrjet,
05:15
the only way we can succeed
is if we get the whole world on board,
is if we get the whole world on board,
103
303123
3319
e vetmja rrugë për suksesin
është të angazhojmë tërë botën,
është të angazhojmë tërë botën,
05:18
and this is only possible
if we bring down the barrier to entry.
if we bring down the barrier to entry.
104
306442
3251
dhe kjo është e mundur vetëm
nëse rrafshojmë pengesat ndaj hyrjes.
nëse rrafshojmë pengesat ndaj hyrjes.
05:21
I think this is actually the key challenge
that lies in the tech community.
that lies in the tech community.
105
309693
3529
Mendoj se kjo është sfida kryesore
para komunitetit të informaticienëve.
para komunitetit të informaticienëve.
05:25
What we really have to do
is work and make privacy more accessible.
is work and make privacy more accessible.
106
313222
4063
Çka na duhet të bëjmë vërtet është
të punojmë për ta bërë privatësinë më të lehtë.
të punojmë për ta bërë privatësinë më të lehtë.
05:29
So last summer, when
the Edward Snowden story came out,
the Edward Snowden story came out,
107
317285
2996
Verën e kaluar, kur u mor vesh
historia e Edward Snowden-it,
historia e Edward Snowden-it,
05:32
several colleagues and I decided to see
if we could make this happen.
if we could make this happen.
108
320281
3615
unë dhe disa kolegë vendosëm
të shohim se a mund t’ia dilnim dot.
të shohim se a mund t’ia dilnim dot.
05:35
At that time, we were working at the
European Organization for Nuclear Research
European Organization for Nuclear Research
109
323896
4987
Në atë kohë punonim në Organizmin
Europian për Kërkime Bërthamore
Europian për Kërkime Bërthamore
05:40
at the world's largest particle collider,
which collides protons, by the way.
which collides protons, by the way.
110
328883
3731
në përshpejtuesin e grimcave më të madh
në botë, protone, meqë ra fjala.
në botë, protone, meqë ra fjala.
05:44
We were all scientists,
so we used our scientific creativity
so we used our scientific creativity
111
332614
3445
Të gjithë ishim shkencëtarë,
ndaj shtrydhëm mendjet tona krijuese
ndaj shtrydhëm mendjet tona krijuese
05:48
and came up with a very
creative name for our project:
creative name for our project:
112
336059
2624
dhe arritëm në një emër shumë
kreativ për projektin tonë:
kreativ për projektin tonë:
05:51
ProtonMail.
(Laughter)
(Laughter)
113
339293
2096
ProtonMail.
(Të qeshura)
(Të qeshura)
05:53
Many startups these days
actually begin in people's garages
actually begin in people's garages
114
341389
2868
Sot shumë kompani fillestare
lindin faktikisht në garazhe
lindin faktikisht në garazhe
05:56
or people's basements.
115
344257
1684
ose bodrume.
05:57
We were a bit different.
116
345941
1497
Ne e bëmë pak më ndryshe.
05:59
We started out at the CERN cafeteria,
117
347438
2643
Ne e filluam në kafenenë e CERN-it,
06:02
which actually is great, because look,
118
350081
2456
çka ish e volitshme, ngaqë
06:04
you have all the food
and water you could ever want.
and water you could ever want.
119
352537
2473
kishim ushqim dhe ujë sa të donim.
06:07
But even better than this
is that every day
is that every day
120
355010
2480
Por akoma më e fortë se
kjo është se çdo ditë
kjo është se çdo ditë
06:09
between 12 p.m. and 2 p.m.,
free of charge,
free of charge,
121
357490
3971
nga ora 12 e drekës deri në 2 pasdreke,
06:13
the CERN cafeteria comes with
several thousand scientists and engineers,
several thousand scientists and engineers,
122
361461
4249
kafeneja e CERN-it të ofron falas
disa mijëra shkencëtarë dhe inxhinierë,
disa mijëra shkencëtarë dhe inxhinierë,
06:17
and these guys basically know
the answers to everything.
the answers to everything.
123
365710
2786
dhe këta në fakt i dinë
përgjigjet për gjithçka.
përgjigjet për gjithçka.
06:20
So it was in this environment
that we began working.
that we began working.
124
368496
2787
Ky qe mjedisi ku filluam të punonim.
06:23
What we actually want to do
is we want to take your email
is we want to take your email
125
371283
3111
Ajo që duam të bëjmë është
ta marrim email-in tuaj
ta marrim email-in tuaj
06:26
and turn it into something
that looks more like this,
that looks more like this,
126
374394
3460
dhe ta shndërrojmë në diçka që
ngjan më shumë me këtë,
ngjan më shumë me këtë,
06:29
but more importantly,
we want to do it in a way
we want to do it in a way
127
377854
2275
por edhe më e rëndësishme,
duam ta bëjmë në një mënyrë
duam ta bëjmë në një mënyrë
06:32
that you can't even tell
that it's happened.
that it's happened.
128
380129
2145
që ju as të mos e kuptoni se ndodhi.
06:34
So to do this, we actually need
a combination of technology
a combination of technology
129
382274
2987
Për ta arritur këtë, na duhet
një ndërthurje e teknologjisë
një ndërthurje e teknologjisë
06:37
and also design.
130
385261
1587
dhe gjithashtu e dizajnit.
06:38
So how do we go about
doing something like this?
doing something like this?
131
386848
2290
Si ta arrijmë diçka të tillë?
Po ja, mundet që mosruajtja e kyçeve
në server të jetë ide e mirë.
në server të jetë ide e mirë.
06:42
Well, it's probably a good idea
not to put the keys on the server.
not to put the keys on the server.
132
390018
4154
06:46
So what we do is we generate
encryption keys on your computer,
encryption keys on your computer,
133
394172
3898
Atëherë ajo që bëjmë është krijimi i
kyçeve të enkriptimit në kompjuterin tuaj,
kyçeve të enkriptimit në kompjuterin tuaj,
06:50
and we don't generate a single key,
but actually a pair of keys,
but actually a pair of keys,
134
398070
3788
dhe nuk prodhojmë një kyç të vetëm,
por një çift kyçesh,
por një çift kyçesh,
06:53
so there's an RSA private key
and an RSA public key,
and an RSA public key,
135
401858
3705
pra kemi një kyç RSA privat
dhe një kyç RSA publik,
dhe një kyç RSA publik,
06:57
and these keys
are mathematically connected.
are mathematically connected.
136
405563
2628
dhe këta kyçe janë të lidhur
matematikisht.
matematikisht.
07:00
So let's have a look
and see how this works
and see how this works
137
408191
2205
Le të hedhim një sy për të parë
se si funksionon
se si funksionon
07:02
when multiple people communicate.
138
410396
2391
kur komunikojnë shumë vetë njëherësh.
07:04
So here we have Bob and Alice,
who want to communicate privately.
who want to communicate privately.
139
412787
4445
Ja ku kemi Bobin dhe Lizën,
që duan të komunikojnë privatisht.
që duan të komunikojnë privatisht.
07:09
So the key challenge
is to take Bob's message
is to take Bob's message
140
417232
3562
Sfida kryesore është
të merret mesazhi i Bobit
të merret mesazhi i Bobit
07:12
and to get it to Alice in such a way
that the server cannot read that message.
that the server cannot read that message.
141
420794
4309
dhe t’i çohet Lizës pa mundur
serveri ta lexojë atë mesazh.
serveri ta lexojë atë mesazh.
07:17
So what we have to do
is we have to encrypt it
is we have to encrypt it
142
425103
2413
Ajo që na duhet të bëjmë
është ta enkriptojmë
është ta enkriptojmë
07:19
before it even leaves Bob's computer,
143
427516
2124
para daljes nga kompjuteri i Bobit,
07:21
and one of the tricks is, we encrypt it
using the public key from Alice.
using the public key from Alice.
144
429640
4501
një nga marifetet është të enkriptohet
duke përdorur kyçin publik të Lizës.
duke përdorur kyçin publik të Lizës.
07:26
Now this encrypted data is sent
through the server to Alice,
through the server to Alice,
145
434141
5192
Tani, këto të dhëna të enkriptuara
i dërgohen Lizës përmes serverit,
i dërgohen Lizës përmes serverit,
07:31
and because the message was encrypted
using Alice's public key,
using Alice's public key,
146
439333
4280
dhe ngaqë mesazhi u enkriptua duke
përdorur kyçin publik të Lizës,
përdorur kyçin publik të Lizës,
07:35
the only key that can now decrypt it
is a private key that belongs to Alice,
is a private key that belongs to Alice,
147
443613
4288
kyçi i vetëm që mund ta dekriptojë
është kyçi privat që i përket Lizës,
është kyçi privat që i përket Lizës,
07:39
and it turns out Alice is the only person
that actually has this key.
that actually has this key.
148
447901
4715
dhe na del se Liza është personi
i vetëm që e zotëron këtë kyç.
i vetëm që e zotëron këtë kyç.
07:44
So we've now accomplished the objective,
149
452616
2668
Tani ia arritëm qëllimit tonë,
07:47
which is to get the message
from Bob to Alice
from Bob to Alice
150
455284
2167
që ishte kalimi i mesazhit
nga Bobi te Liza
nga Bobi te Liza
07:49
without the server being able
to read what's going on.
to read what's going on.
151
457451
2692
pa qenë në gjendje serveri
të lexojë se ç’ndodh.
të lexojë se ç’ndodh.
07:52
Actually, what I've shown here
is a highly simplified picture.
is a highly simplified picture.
152
460143
2957
Ai që treguam këtu është një
përshkrim tejet i thjeshtësuar.
përshkrim tejet i thjeshtësuar.
07:55
The reality is much more complex
153
463100
2005
Realiteti është shumë më i ndërlikuar
07:57
and it requires a lot of software
that looks a bit like this.
that looks a bit like this.
154
465105
3714
dhe kërkon përdorimin e mjaft programeve,
që duken paksa si ky.
që duken paksa si ky.
08:00
And that's actually
the key design challenge:
the key design challenge:
155
468819
2440
Dhe kjo është sfida kryesore:
08:03
How do we take all this complexity,
all this software,
all this software,
156
471259
3521
Si të merremi me tërë këtë
kompleksitet, këtë software,
kompleksitet, këtë software,
08:06
and implement it in a way
that the user cannot see it.
that the user cannot see it.
157
474780
4118
dhe ta implementojmë në një mënyrë
që përdoruesit të mos i bjerë në sy.
që përdoruesit të mos i bjerë në sy.
08:10
I think with ProtonMail,
we have gotten pretty close to doing this.
we have gotten pretty close to doing this.
158
478898
3598
Them se me ProtonMail-in,
i jemi afruar mjaft kësaj.
i jemi afruar mjaft kësaj.
08:14
So let's see how it works in practice.
159
482496
2462
Ta shohim se si funksionon praktikisht.
08:16
Here, we've got Bob and Alice again,
160
484958
3017
Ja ku kemi Bobin dhe Lizën sërish,
08:19
who also want to communicate securely.
161
487975
1970
që duan të komunikojnë
në mënyrë të sigurt.
në mënyrë të sigurt.
08:21
They simply create accounts on ProtonMail,
162
489945
2187
Thjesht krijojnë llogari në ProtonMail,
08:24
which is quite simple
and takes a few moments,
and takes a few moments,
163
492132
2410
Çka është goxha e thjeshtë
dhe ha vetëm pak çaste,
dhe ha vetëm pak çaste,
08:26
and all the key encryption and generation
164
494542
2422
dhe krejt krijimi
i kyçeve të enkriptimit
i kyçeve të enkriptimit
08:28
is happening automatically
in the background
in the background
165
496964
2390
ndodh vetvetiu në prapaskenë
teksa Bobi po krijon llogarinë e vet.
08:31
as Bob is creating his account.
166
499354
1706
Pasi të jetë krijuar llogaria e tij,
ai thjesht klikon mbi "hartoni",
ai thjesht klikon mbi "hartoni",
08:33
Once his account is created,
he just clicks "compose,"
he just clicks "compose,"
167
501060
2542
08:35
and now he can write his email
like he does today.
like he does today.
168
503602
2987
dhe tani mund të shkruajë email-in
e tij ashtu siç bën sot.
e tij ashtu siç bën sot.
08:38
So he fills in his information,
169
506589
1867
Pra, plotëson të dhënat e veta,
08:40
and then after that,
all he has to do is click "send,"
all he has to do is click "send,"
170
508456
3284
mandej pas kësaj, krejt çka i duhet
të bëjë është të klikojë mbi "dërgoje",
të bëjë është të klikojë mbi "dërgoje",
08:43
and just like that,
without understanding cryptography,
without understanding cryptography,
171
511740
3541
dhe thjesht me kaq,
pa kuptuar kriptografinë,
pa kuptuar kriptografinë,
dhe pa bërë ndonjë gjë ndryshe
nga ç’bën për email-e sot,
nga ç’bën për email-e sot,
08:47
and without doing anything different
from how he writes email today,
from how he writes email today,
172
515281
3553
Bobi sapo dërgoi një mesazh të enkriptuar.
08:50
Bob has just sent an encrypted message.
173
518834
2647
08:53
What we have here
is really just the first step,
is really just the first step,
174
521481
4112
Ky këtu është thjesht hapi i parë,
08:57
but it shows that
with improving technology,
with improving technology,
175
525593
2297
por tregon se me
përmirësimin e teknologjisë,
përmirësimin e teknologjisë,
08:59
privacy doesn't have to be difficult,
it doesn't have to be disruptive.
it doesn't have to be disruptive.
176
527890
4175
privatësia s’ka pse të jetë e vështirë,
s’ka pse të shkaktojë shqetësim.
s’ka pse të shkaktojë shqetësim.
09:04
If we change the goal from maximizing
ad revenue to protecting data,
ad revenue to protecting data,
177
532065
4447
Nëse synim vëmë mbrojtjen e të dhënave
e jo rritjen e të ardhurave nga reklamat,
e jo rritjen e të ardhurave nga reklamat,
09:08
we can actually make it accessible.
178
536512
2496
mundemi ta vëmë në përdorim.
E di që pyetja në mendjen
e gjithësecilit është,
e gjithësecilit është,
09:11
Now, I know a question
on everybody's minds is,
on everybody's minds is,
179
539008
2460
në rregull, mbrojtje privatësise,
ky është synim i fuqishëm,
ky është synim i fuqishëm,
09:13
okay, protecting privacy,
this is a great goal,
this is a great goal,
180
541468
2390
09:15
but can you actually do this
181
543858
2440
por a mund të arrihet ky
09:18
without the tons of money
that advertisements give you?
that advertisements give you?
182
546298
2792
pa paranë që reklamat
hedhin lumë mbi ju?
hedhin lumë mbi ju?
09:21
And I think the answer is actually yes,
183
549090
2386
Mendoj se përgjigja në fakt është po,
09:23
because today, we've reached a point
184
551476
2230
sepse sot, po mbërrijmë në një pikë
09:25
where people around the world really
understand how important privacy is,
understand how important privacy is,
185
553706
3946
ku njerëz anembanë rruzullit e kuptojnë
vërtet se sa e rëndësishme është
vërtet se sa e rëndësishme është
09:29
and when you have that,
anything is possible.
anything is possible.
186
557652
2973
privatësia, dhe po patët këtë,
gjithçka është e mundur.
gjithçka është e mundur.
09:32
Earlier this year,
187
560625
1164
Në fillimet e këtij viti,
09:33
ProtonMail actually had so many users
that we ran out of resources,
that we ran out of resources,
188
561789
3665
ProtonMail-i pati kaq shumë
përdorues sa na u mbaruan burimet,
përdorues sa na u mbaruan burimet,
09:37
and when this happened,
our community of users got together
our community of users got together
189
565454
2829
dhe kur ndodhi kjo, komuniteti
i përdoruesve tanë u mblodh
i përdoruesve tanë u mblodh
09:40
and donated half a million dollars.
190
568283
2116
dhe dhuroi gjysmë milion dollarë.
09:42
So this is just an example
of what can happen
of what can happen
191
570399
2431
Ky është thjesht një shembull
se ç’mund të vijë
se ç’mund të vijë
09:44
when you bring the community together
towards a common goal.
towards a common goal.
192
572830
2813
kur komunitetin e bëni tok
drejt një synimi të përbashkët.
drejt një synimi të përbashkët.
09:47
We can also leverage the world.
193
575643
1736
Mundemi dhe të lëvizim botën.
09:49
Right now,
194
577449
1148
Tani për tani,
09:50
we have a quarter of a million people
that have signed up for ProtonMail,
that have signed up for ProtonMail,
195
578597
3426
kemi çerek milioni njerëz
të regjistruar për ProtonMail,
të regjistruar për ProtonMail,
09:54
and these people come from everywhere,
196
582023
1809
dhe këta janë prej ngado,
09:55
and this really shows that privacy
197
583832
1632
kjo tregon vërtet që privatësia
09:57
is not just an American
or a European issue,
or a European issue,
198
585464
2252
s’është thjesht çështje
amerikane ose europiane,
amerikane ose europiane,
09:59
it's a global issue
that impacts all of us.
that impacts all of us.
199
587716
2345
është një problem botëror
që na prek të tërëve.
që na prek të tërëve.
10:02
It's something that we really
have to pay attention to going forward.
have to pay attention to going forward.
200
590061
3460
Është diçka që na duhet vërtet
të kujdesemi për të ecur përpara.
të kujdesemi për të ecur përpara.
10:05
So what do we have to do
to solve this problem?
to solve this problem?
201
593521
2996
Ç’duhet të bëjmë për
ta zgjidhur këtë problem?
ta zgjidhur këtë problem?
10:08
Well, first of all,
202
596517
1997
Së pari,
10:10
we need to support a different
business model for the Internet,
business model for the Internet,
203
598514
2994
lypset të përkrahim një tjetër
model biznesi për Internetin,
model biznesi për Internetin,
10:13
one that does not rely
entirely on advertisements
entirely on advertisements
204
601508
2333
një të tillë që të ardhurat
dhe rritjen e vet
dhe rritjen e vet
10:15
for revenue and for growth.
205
603841
2334
s’i bazon tërësisht mbi reklamat.
10:18
We actually need to build a new Internet
206
606175
2509
Na duhet në fakt të ndërtojmë
një Internet të ri
një Internet të ri
10:20
where our privacy and our ability
to control our data is first and foremost.
to control our data is first and foremost.
207
608684
5693
ku privatësia jonë dhe aftësia për kontroll
të të dhënave tona të jenë mbi gjithçka.
të të dhënave tona të jenë mbi gjithçka.
10:26
But even more importantly,
208
614377
1745
Por edhe më e rëndësishme,
10:28
we have to build an Internet
where privacy is no longer just an option
where privacy is no longer just an option
209
616122
4868
na duhet të ndërtojmë një Internet ku
privatësia të mos jetë më vetëm mundësi
privatësia të mos jetë më vetëm mundësi
10:32
but is also the default.
210
620990
1903
por të jetë e paracaktuar.
Me ProtonMail-in kemi
hedhur hapin e parë,
hedhur hapin e parë,
10:35
We have done the first step
with ProtonMail,
with ProtonMail,
211
623923
2570
10:38
but this is really just the first step
in a very, very long journey.
in a very, very long journey.
212
626493
3581
por ky është vërtet thjesht hapi i parë
në një rrugë shumë, shumë të gjatë.
në një rrugë shumë, shumë të gjatë.
10:42
The good news I can share
with you guys today,
with you guys today,
213
630074
2923
Lajmi i mirë që mund t’ju jap sot,
lajmi ngazëllues është se
në këtë rrugë nuk jemi vetëm.
në këtë rrugë nuk jemi vetëm.
10:44
the exciting news,
is that we're not traveling alone.
is that we're not traveling alone.
214
632997
2528
Lëvizja për mbrojtjen e privatësisë
dhe lirisë së njerëzve në Internet
dhe lirisë së njerëzve në Internet
10:47
The movement to protect people's privacy
and freedom online
and freedom online
215
635525
2850
10:50
is really gaining momentum,
216
638375
1486
po fuqizohet vërtet,
10:51
and today, there are dozens of projects
from all around the world
from all around the world
217
639861
3594
dhe sot ka dhjetëra
projekte nga anembanë bota
projekte nga anembanë bota
10:55
who are working together
to improve our privacy.
to improve our privacy.
218
643455
3511
që punojnë së bashku për
përmirësimin e privatësisë.
përmirësimin e privatësisë.
10:58
These projects protect things
from our chat to voice communications,
from our chat to voice communications,
219
646966
3646
Këto projekte mbrojnë që nga
bisedat deri te komunikimet me zë,
bisedat deri te komunikimet me zë,
11:02
also our file storage, our online search,
220
650612
2804
si edhe depozitimet tona të të dhënave,
kërkimet tona në Internet,
kërkimet tona në Internet,
11:05
our online browsing,
and many other things.
and many other things.
221
653416
3041
shfletimin tonë në Internet,
dhe mjaft gjëra të tjera.
dhe mjaft gjëra të tjera.
11:08
And these projects are not backed
by billions of dollars in advertising,
by billions of dollars in advertising,
222
656457
3529
Këto projekte nuk bazohen te
miliardat e dollarëve të reklamave,
miliardat e dollarëve të reklamave,
11:11
but they've found support
really from the people,
really from the people,
223
659986
2323
përkrahjen e kanë gjetur
vërtet nga njerëzit,
vërtet nga njerëzit,
11:14
from private individuals like you and I
from all over the world.
from all over the world.
224
662309
3047
nga individë anembanë botës
që ashtu si ne, e çmojnë privatësinë.
që ashtu si ne, e çmojnë privatësinë.
11:17
This really matters, because ultimately,
225
665356
3117
Kjo ka vërtet rëndësi,
sepse, tek e fundit,
sepse, tek e fundit,
11:20
privacy depends on each
and every one of us,
and every one of us,
226
668473
3471
privatësia varet nga secili prej nesh,
dhe na duhet ta mbrojmë tani,
sepse të dhënat tona në internet
sepse të dhënat tona në internet
11:23
and we have to protect it now
because our online data
because our online data
227
671944
2833
11:26
is more than just a collection
of ones and zeros.
of ones and zeros.
228
674777
2764
janë diçka më shumë se
një grumbull njëshash dhe zerosh.
një grumbull njëshash dhe zerosh.
Faktikisht janë shumë më tepër se kaq.
11:29
It's actually a lot more than that.
229
677541
1856
11:31
It's our lives, our personal stories,
230
679397
2346
Janë jeta jonë,
historitë tona personale,
historitë tona personale,
11:33
our friends, our families,
231
681743
2298
miqtë tanë, familjet tona,
11:36
and in many ways,
also our hopes and our aspirations.
also our hopes and our aspirations.
232
684041
3506
dhe në shumë pikëpamje,
edhe shpresat dhe aspiratat tona.
edhe shpresat dhe aspiratat tona.
11:39
We need to spend time now
to really protect our right
to really protect our right
233
687547
3104
Na duhet t'i kushtojmë kohë tani
që të mbrojmë vërtet të drejtën tonë
që të mbrojmë vërtet të drejtën tonë
11:42
to share this only with people
that we want to share this with,
that we want to share this with,
234
690651
2950
të ndajmë gjëra vetëm me njerëz
me të cilët duam të ndajmë,
me të cilët duam të ndajmë,
11:45
because without this,
we simply can't have a free society.
we simply can't have a free society.
235
693601
2740
sepse pa këtë, thjesht s’mund
të kemi shoqëri të lirë.
të kemi shoqëri të lirë.
Ndaj tani është koha që bashkërisht
të dalim dhe të shpallim se,
të dalim dhe të shpallim se,
11:48
So now's the time for us
to collectively stand up and say,
to collectively stand up and say,
236
696341
2853
11:51
yes, we do want to live
in a world with online privacy,
in a world with online privacy,
237
699194
3493
po, duam të rrojmë në një
botë me privatësi në internet,
botë me privatësi në internet,
11:54
and yes, we can work together
to turn this vision into a reality.
to turn this vision into a reality.
238
702687
4528
se po, mund të punojmë tok për
ta bërë realitet këtë përfytyrim.
ta bërë realitet këtë përfytyrim.
11:59
Thank you.
239
707215
2135
Faleminderit.
(Duartrokitje)
12:01
(Applause)
240
709350
6757
ABOUT THE SPEAKER
Andy Yen - Secure email developerAndy Yen is building an encrypted email program that lets everyone benefit from private communication.
Why you should listen
Andy Yen is a scientist at CERN. With two colleagues, Wei Sun and Jason Stockman, he co-founded ProtonMail, an encrypted email startup based in Geneva, Switzerland, that seeks to make secure email accessible. The group aims to advance internet security and protect online privacy rights by making it possible for everyone to incorporate encryption into their everyday communication.
A physicist and economist by training, since 2010 Andy has been part of the ATLAS experiment at CERN, where his research focus has been on searches for supersymmetric particles. He is translating his experience in large-scale computing to build the infrastructure that is used to run ProtonMail.
More profile about the speakerA physicist and economist by training, since 2010 Andy has been part of the ATLAS experiment at CERN, where his research focus has been on searches for supersymmetric particles. He is translating his experience in large-scale computing to build the infrastructure that is used to run ProtonMail.
Andy Yen | Speaker | TED.com