TED2010
Bill Gates: Innovating to zero!
Bill Gates'ten enerji üzerine: Sıfıra Doğru Değişmek
Filmed:
Readability: 3.8
5,598,307 views
TED2010'da Bill Gates dünyanın enerji geleceği ile ilgili vizyonunu ortaya çıkarırken, dünya çapında bir felaketi engellemek için "mucizelere" duyulan ihtiyacı tanımlıyor ve neden çarpıcı ölçüde farklı tipte bir nükleer reaktörü desteklediğini açıklıyor. Zorunlu hedef? 2050'ye kadar küresel olarak sıfır karbon emisyonu
Bill Gates - Philanthropist
A passionate techie and a shrewd businessman, Bill Gates changed the world while leading Microsoft to dizzying success. Now he's doing it again with his own style of philanthropy and passion for innovation. Full bio
A passionate techie and a shrewd businessman, Bill Gates changed the world while leading Microsoft to dizzying success. Now he's doing it again with his own style of philanthropy and passion for innovation. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I'm going to talk today about energy and climate.
0
1000
4000
Bugun enerji ve iklim hakkında konuşacağım.
00:20
And that might seem a bit surprising because
1
5000
2000
Bu biraz şaşırtıcı olabilir
00:22
my full-time work at the Foundation is mostly about vaccines and seeds,
2
7000
5000
çünkü benim vakiftaki tam zamanli işim daha cok aşılar ve tohumlar hakkında
00:27
about the things that we need to invent and deliver
3
12000
3000
2 milyar yoksulun daha iyi hayatlar yaşamasini sağlamak için
00:30
to help the poorest two billion live better lives.
4
15000
5000
icat ve teslim etmemiz gereken şeyler hakkında.
00:35
But energy and climate are extremely important to these people --
5
20000
5000
Ama enerji ve iklim bu insanlar icin aşırı derecede önemli
00:40
in fact, more important than to anyone else on the planet.
6
25000
5000
Aslında, bu gezegendeki birçok insan için olduğundan daha önemli
00:45
The climate getting worse means that many years, their crops won't grow:
7
30000
5000
İklimin kötüleşmesi demek ekinlerinin yıllarca büyümeyecek olması demek
00:50
There will be too much rain, not enough rain,
8
35000
3000
Ya çok fazla yağmur ya da yetersiz yağmur olacak.
00:53
things will change in ways
9
38000
2000
Herşey öyle değişik şekillerde değişecek ki onların hassas ortamları
00:55
that their fragile environment simply can't support.
10
40000
4000
bunu açıkça destekleyemeyecek
00:59
And that leads to starvation, it leads to uncertainty, it leads to unrest.
11
44000
5000
İşte bu açlığa yol açacak. Belirsizliğe ve huzursuzluğa.
01:04
So, the climate changes will be terrible for them.
12
49000
4000
Bundan dolayı iklim değişiklikleri onlar için korkunç olacak.
01:08
Also, the price of energy is very important to them.
13
53000
3000
Enerjinin fiyatı da onlar için çok önemli.
01:11
In fact, if you could pick just one thing to lower the price of,
14
56000
3000
Aslında yoksulluğu azaltmak için sadece birşeyin fiyatını düşürecek olsaydınız
01:14
to reduce poverty, by far you would pick energy.
15
59000
4000
kesinlikle enerjiyi seçerdiniz.
01:18
Now, the price of energy has come down over time.
16
63000
4000
Enerjinin fiyatı zamanla aşağı düştü.
01:22
Really advanced civilization is based on advances in energy.
17
67000
6000
Gerçekten, gelişmiş medeniyetler enerjideki gelişmelerden kaynaklanır.
01:28
The coal revolution fueled the Industrial Revolution,
18
73000
4000
Kömür devrimi endüstri devrimini ateşledi.
01:32
and, even in the 1900s we've seen a very rapid decline in the price of electricity,
19
77000
6000
Ve hatta 1900'lerde elektriğin fiyatında ani bir düşüş gözlemledik
01:38
and that's why we have refrigerators, air-conditioning,
20
83000
3000
işte bu yüzden buzdolaplarımız, klimalarımız var
01:41
we can make modern materials and do so many things.
21
86000
4000
Modern malzemeler ve birçok şey yapabiliyoruz.
01:45
And so, we're in a wonderful situation with electricity in the rich world.
22
90000
7000
Ve böylece, zengin dünyada elektrikle harika bir durumdayız
01:52
But, as we make it cheaper -- and let's go for making it twice as cheap --
23
97000
7000
Ama biz elektriği ucuzlaştırdıkça --hatta diyelim 2 kat ucuzlaştırdık--
01:59
we need to meet a new constraint,
24
104000
2000
yeni bir kısıtlama ile karşılaşıyoruz
02:01
and that constraint has to do with CO2.
25
106000
4000
ve bu kısıtlama tamamen karbondioksit ile ilgili
02:05
CO2 is warming the planet,
26
110000
3000
Karbondioksit gezegeni ısıtıyor
02:08
and the equation on CO2 is actually a very straightforward one.
27
113000
6000
Aslında karbondioksitin denklemi gayet açık
02:14
If you sum up the CO2 that gets emitted,
28
119000
4000
Yayılan CO2 yi toplarsanız
02:18
that leads to a temperature increase,
29
123000
3000
bu bir sıcaklık artışına sebep olur
02:21
and that temperature increase leads to some very negative effects:
30
126000
4000
bu sıcaklık artışı da bazı çok olumsuz etkilere sebep oluyor.
02:25
the effects on the weather; perhaps worse, the indirect effects,
31
130000
3000
Hava durumu üzerindeki bu etkiler hatta daha kötüsü dolaylı etkiler
02:28
in that the natural ecosystems can't adjust to these rapid changes,
32
133000
5000
doğal ekosistemlerin adapte olamayacağı kadar hızlı değişimlere sebep oluyor
02:33
and so you get ecosystem collapses.
33
138000
3000
ve böylece ekosistem çöküşleri yaşanıyor.
02:36
Now, the exact amount of how you map
34
141000
3000
Belirli bir CO2 artışının eşlenebileceği
02:39
from a certain increase of CO2 to what temperature will be
35
144000
4000
sıcaklık değerinin kesin miktarı
02:43
and where the positive feedbacks are,
36
148000
2000
çok kesin olmamakla beraber
02:45
there's some uncertainty there, but not very much.
37
150000
3000
olumlu geri dönüşlere göre çok fazla değil.
02:48
And there's certainly uncertainty about how bad those effects will be,
38
153000
3000
Bu etkilerin ne kadar kötü olacağı ile ilgili belirsizlik olsa da
02:51
but they will be extremely bad.
39
156000
3000
aşırı derece kötü olacaklar.
02:54
I asked the top scientists on this several times:
40
159000
2000
En üst biliminsanlarına birçok defalar sordum,
02:56
Do we really have to get down to near zero?
41
161000
3000
gerçekten de sıfırın yakınlarına inmemiz gerekiyor mu?
02:59
Can't we just cut it in half or a quarter?
42
164000
3000
Yani yarımda veya çeyrekte bırakamaz mıyız?
03:02
And the answer is that until we get near to zero,
43
167000
4000
Ve cevap şöyle oldu, biz sıfıra yaklaşana kadar
03:06
the temperature will continue to rise.
44
171000
2000
sıcaklık artmaya devam edecek.
03:08
And so that's a big challenge.
45
173000
2000
İşte bu büyük bir sorun.
03:10
It's very different than saying "We're a twelve-foot-high truck trying to get under a ten-foot bridge,
46
175000
5000
Bu 3,6 metrelik bir kamyonun 3 metrelik bir köprünün altndan geçmeye çalışıp
03:15
and we can just sort of squeeze under."
47
180000
3000
hadi biraz da alttan sıkışırız, demekten çok farklı birşey
03:18
This is something that has to get to zero.
48
183000
4000
Bu sıfıra inmesi gereken birşey.
03:22
Now, we put out a lot of carbon dioxide every year,
49
187000
4000
Biz her yıl 26 milyar tondan fazla
03:26
over 26 billion tons.
50
191000
2000
karbondioksit yayıyoruz.
03:28
For each American, it's about 20 tons;
51
193000
4000
Bu herbir Amerikalı icin yaklaşık 20 ton
03:32
for people in poor countries, it's less than one ton.
52
197000
3000
Yoksul ülkelerdeki insanlar için, 1 tondan az.
03:35
It's an average of about five tons for everyone on the planet.
53
200000
4000
Gezegendeki herkes icin ortalama 5 ton.
03:39
And, somehow, we have to make changes
54
204000
2000
Ve bir şekilde bunu sıfıra indirecek
03:41
that will bring that down to zero.
55
206000
3000
bir değişiklik yapmak zorundayız
03:44
It's been constantly going up.
56
209000
2000
Yayılım miktarı sürekli olarak artıştaydı.
03:46
It's only various economic changes that have even flattened it at all,
57
211000
5000
Sadece çeşitli ekonomik değişimler sabitledi.
03:51
so we have to go from rapidly rising
58
216000
3000
Bu yüzden böyle hızlı artışlardan
03:54
to falling, and falling all the way to zero.
59
219000
3000
düşmeye ta sıfıra kadar düşmeye doğru gitmemiz lazım.
03:57
This equation has four factors,
60
222000
2000
Bu denklemin 4 bileşeni var.
03:59
a little bit of multiplication:
61
224000
2000
Birazcık çarpım işlemi
04:01
So, you've got a thing on the left, CO2, that you want to get to zero,
62
226000
3000
Şimdi burda solda, sıfıra düşürmek istediğiniz CO2 var
04:04
and that's going to be based on the number of people,
63
229000
4000
hesaplaması, insan sayısına
04:08
the services each person's using on average,
64
233000
3000
her bir insanın kullandığı ortalama hizmetlere
04:11
the energy on average for each service,
65
236000
3000
her bir servisin ortalama enerji ihtiyacına
04:14
and the CO2 being put out per unit of energy.
66
239000
4000
ve her bir enerji biriminin yaydığı CO2 ye baglı
04:18
So, let's look at each one of these
67
243000
2000
Şimdi herbirine tek tek bakalım
04:20
and see how we can get this down to zero.
68
245000
4000
ve sıfıra ne kadar düşebildiğimizi görelim
04:24
Probably, one of these numbers is going to have to get pretty near to zero.
69
249000
4000
Muhtemelen, bu rakamlardan birinin sıfıra oldukça yaklaşması gerekecek.
04:28
Now that's back from high school algebra,
70
253000
3000
Bu ta lise cebir dersinden kalma.
04:31
but let's take a look.
71
256000
2000
ama bir şuraya bakın.
04:33
First, we've got population.
72
258000
2000
Önce nüfus var.
04:35
The world today has 6.8 billion people.
73
260000
3000
Dünyada bugün 6.8 milyar insan var.
04:38
That's headed up to about nine billion.
74
263000
2000
Bunun da 9 milyara doğru yolu var.
04:40
Now, if we do a really great job on new vaccines,
75
265000
4000
Eğer aşılar konusunda çok iyi ilerlersek,
04:44
health care, reproductive health services,
76
269000
2000
ve sağlık bakımı ve üreme ile ilgili sağlık hizmetlerinde...
04:46
we could lower that by, perhaps, 10 or 15 percent,
77
271000
4000
bunu belki yüzde 10-15 kadar düşürebiliriz
04:50
but there we see an increase of about 1.3.
78
275000
4000
ama burda 1.3 lük bir artış görüyoruz.
04:54
The second factor is the services we use.
79
279000
3000
İkinci bileşenimiz, kullandığımız hizmetler.
04:57
This encompasses everything:
80
282000
2000
Bu servisler herşeyi içine alıyor,
04:59
the food we eat, clothing, TV, heating.
81
284000
4000
yediğimiz yemek, giydiğimiz kıyafetler, izlediğimiz TV, ısıtma
05:03
These are very good things:
82
288000
3000
Bunlar çok güzel şeyler
05:06
getting rid of poverty means providing these services
83
291000
3000
ve yoksulluğu silmek demek, tüm bu hizmetleri
05:09
to almost everyone on the planet.
84
294000
2000
dünyadaki hemen herkese sağlamak demek.
05:11
And it's a great thing for this number to go up.
85
296000
4000
Tabi bu bileşenin artması için de harika bir ortam.
05:15
In the rich world, perhaps the top one billion,
86
300000
2000
Zengin dünyadaki en yukarı seviyedeki 1 milyar insan
05:17
we probably could cut back and use less,
87
302000
2000
belki kısıtlama yapabilir ve daha az kullanilir
05:19
but every year, this number, on average, is going to go up,
88
304000
4000
buna rağmen her geçen sene bu sayının ortalaması artacak.
05:23
and so, over all, that will more than double
89
308000
4000
Böylece bir insan başına kullanılan hizmetler
05:27
the services delivered per person.
90
312000
3000
toplamda 2 katına çıkacak.
05:30
Here we have a very basic service:
91
315000
2000
Burda çok temel bir hizmet var.
05:32
Do you have lighting in your house to be able to read your homework?
92
317000
3000
Evde ödevinizi okuyabilmek için ışığınız var mı?
05:35
And, in fact, these kids don't, so they're going out
93
320000
2000
Bu çocukların gerçekten yok. O yüzden dışarı çıkıp
05:37
and reading their school work under the street lamps.
94
322000
4000
okul ödevlerini sokak lambalarının altında okuyorlar.
05:42
Now, efficiency, E, the energy for each service,
95
327000
4000
Verimlilik, E, herbir hizmet için harcanan enerji
05:46
here finally we have some good news.
96
331000
2000
işte sonunda iyi haberlere geldik.
05:48
We have something that's not going up.
97
333000
2000
Artmayan bir bileşenimiz var.
05:50
Through various inventions and new ways of doing lighting,
98
335000
3000
Çeşitli icatlar, ve yeni aydınlanma yöntemleri ile,
05:53
through different types of cars, different ways of building buildings --
99
338000
5000
değişil türde arabalar ve değişik bina inşaat yöntemleri ile
05:58
there are a lot of services where you can bring
100
343000
3000
hizmetin enerjisini esaslı bir şekilde
06:01
the energy for that service down quite substantially.
101
346000
4000
düşürebildiğiniz birçok hizmet var.
06:05
Some individual services even bring it down by 90 percent.
102
350000
3000
hatta bazı bireysel hizmetler yüzde 90 düşürüyor.
06:08
There are other services like how we make fertilizer,
103
353000
3000
Tabi bir de gübreleme şeklimiz
06:11
or how we do air transport,
104
356000
2000
hava taşımacılığı gibi gelişme alanı
06:13
where the rooms for improvement are far, far less.
105
358000
4000
çok çok dar olan hizmetler var.
06:17
And so, overall here, if we're optimistic,
106
362000
2000
Genel açıdan, eğer iyimser olursak,
06:19
we may get a reduction of a factor of three to even, perhaps, a factor of six.
107
364000
7000
3 belki de 6 kat düşürmeye sahip olabiliriz.
06:26
But for these first three factors now,
108
371000
3000
Ama şimdi bu ilk 3 bileşen için
06:29
we've gone from 26 billion to, at best, maybe 13 billion tons,
109
374000
5000
26 milyardan en iyi ihtimalle 13 milyar tona indik
06:34
and that just won't cut it.
110
379000
2000
ve bu yeterli değil.
06:36
So let's look at this fourth factor --
111
381000
2000
O zaman şu dördüncü bileşene bir bakalım.
06:38
this is going to be a key one --
112
383000
2000
bu kilit bir rol oynayacak.
06:40
and this is the amount of CO2 put out per each unit of energy.
113
385000
6000
işte bu her bir enerji briminden yayılan CO2 miktarı
06:46
And so the question is: Can you actually get that to zero?
114
391000
4000
O zaman soru: şu gerçekten de sıfıra inebilir misiniz?
06:50
If you burn coal, no.
115
395000
2000
Eğer kömür yakarsanız, hayır.
06:52
If you burn natural gas, no.
116
397000
2000
Eğer doğal gaz yakarsanız, hayır.
06:54
Almost every way we make electricity today,
117
399000
3000
Bugün elektriği üretme şekillerinden neredeyse hepsi
06:57
except for the emerging renewables and nuclear, puts out CO2.
118
402000
6000
gelişmekte olan yenilenebilir eneri ve nükleer dışında, CO2 yayıyor
07:03
And so, what we're going to have to do at a global scale,
119
408000
3000
İşte bu yüzden global ölçekte yapmamız gereken
07:06
is create a new system.
120
411000
3000
yeni bir sistem oluşturmak.
07:09
And so, we need energy miracles.
121
414000
2000
Bizim enerji mucizelerine ihtiyacımız var.
07:11
Now, when I use the term "miracle," I don't mean something that's impossible.
122
416000
4000
Mucize kelimesini kullanmam demek, bunun imkansız olduğu anlamına gelmiyor.
07:15
The microprocessor is a miracle. The personal computer is a miracle.
123
420000
5000
Mikroişlemci bir mucize. Kişisel bilgisayar bir mucize.
07:20
The Internet and its services are a miracle.
124
425000
3000
İnternet ve sağladığı hizmetler hep mucize.
07:23
So, the people here have participated in the creation of many miracles.
125
428000
5000
İnsanlar birçok mucizenin yaratılmasına katkıda bulundu.
07:28
Usually, we don't have a deadline,
126
433000
2000
Bir mucizeyi belirli bir tarihte yapmanız gerektiğinde
07:30
where you have to get the miracle by a certain date.
127
435000
2000
genelde bir son teslim tarihi yoktur.
07:32
Usually, you just kind of stand by, and some come along, some don't.
128
437000
4000
Genelde sadece beklemede kalırsınız ve bazı mucizeler gelir bazıları gelmez.
07:36
This is a case where we actually have to drive at full speed
129
441000
4000
Bu ise öyle bir durum ki tam gaz ilerlemiz gerekli
07:40
and get a miracle in a pretty tight timeline.
130
445000
5000
ve mucizeyi çok sıkışık bir zaman diliminde yapmalıyız.
07:45
Now, I thought, "How could I really capture this?
131
450000
3000
Şimdi düşündüm de bunu nasıl ifade etmeliyim?
07:48
Is there some kind of natural illustration,
132
453000
2000
İnsanların hayal gücünü buraya çekmek için
07:50
some demonstration that would grab people's imagination here?"
133
455000
5000
bir tür illüstrasyon bir tür gösteri var mıdır?
07:55
I thought back to a year ago when I brought mosquitos,
134
460000
4000
Bir yıl öncesinde yanımda sivrisinekler getirmiştim
07:59
and somehow people enjoyed that.
135
464000
2000
ve bu bir şekilde insanların hoşuna gitmişti.
08:01
(Laughter)
136
466000
2000
...gülüşler...
08:03
It really got them involved in the idea of,
137
468000
3000
İnsanları, sivrisineklerle yaşayan insanların varlığı
08:06
you know, there are people who live with mosquitos.
138
471000
3000
fikrine bu şekilde getirmiştim.
08:09
So, with energy, all I could come up with is this.
139
474000
5000
Enerji ile ilgili tüm bulabildiğim ise bu
08:14
I decided that releasing fireflies
140
479000
3000
Ben de ateşböceklerini salmanın
08:17
would be my contribution to the environment here this year.
141
482000
4000
benim burdaki çevreye bu seneki katkımın olmasına karar verdim.
08:21
So here we have some natural fireflies.
142
486000
3000
İşte burda gayet doğal ateşböceklerimiz var.
08:24
I'm told they don't bite; in fact, they might not even leave that jar.
143
489000
3000
Bana ısırmadıkları ve büyük ihtimalle kavanozu bile terketmeyecekleri söylendi.
08:27
(Laughter)
144
492000
3000
...gülüşler...
08:30
Now, there's all sorts of gimmicky solutions like that one,
145
495000
5000
Bunun gibi birçok hileli çözüm var işte,
08:35
but they don't really add up to much.
146
500000
2000
ama malesef çok birşey etmiyorlar.
08:37
We need solutions -- either one or several --
147
502000
4000
Bizim inanılmaz bir ölçekte
08:41
that have unbelievable scale
148
506000
4000
ve inanılmaz bir güvenilirlikte
08:45
and unbelievable reliability,
149
510000
2000
bir veya birden fazla çözüme ihtiyacımız var.
08:47
and, although there's many directions people are seeking,
150
512000
3000
Ve her ne kadar insanların araştırdığı bir çok yol olsa da
08:50
I really only see five that can achieve the big numbers.
151
515000
4000
ben sadece 5 tanesinin büyük rakamlara ulaşabileceğini görüyorum.
08:54
I've left out tide, geothermal, fusion, biofuels.
152
519000
5000
Dalga, jeotermal füzyon ve biyoyakıtları katmadım.
08:59
Those may make some contribution,
153
524000
2000
Bunların da bazı katkıları olabilir.
09:01
and if they can do better than I expect, so much the better,
154
526000
2000
Eğer beklediğimden daha iyilerse, daha bile çok olabilir.
09:03
but my key point here
155
528000
2000
Ama burdaki asıl kilit nokta
09:05
is that we're going to have to work on each of these five,
156
530000
4000
bu 5 tanenin herbirinin üstünde çalışmamız,
09:09
and we can't give up any of them because they look daunting,
157
534000
4000
ve göz korkutucu görünüyor diye vazgeçmemiz gerektiğidir.
09:13
because they all have significant challenges.
158
538000
4000
Çünkü herbirinin kendine has zorlukları var.
09:17
Let's look first at the burning fossil fuels,
159
542000
2000
Hadi önce kömür veya doğalgaz gibi
09:19
either burning coal or burning natural gas.
160
544000
4000
fosil yakıtları nasıl yanıyor ona bakalım.
09:23
What you need to do there, seems like it might be simple, but it's not,
161
548000
3000
Burda yapmanız gereken, kolay gibi, görünüyor ama değil,
09:26
and that's to take all the CO2, after you've burned it, going out the flue,
162
551000
6000
tüm CO2' yi alıp
09:32
pressurize it, create a liquid, put it somewhere,
163
557000
3000
basınç altında bir sıvı oluşturmak ve bunu bir yerlere koymak
09:35
and hope it stays there.
164
560000
2000
ve orda kalmasını umut etmek.
09:37
Now we have some pilot things that do this at the 60 to 80 percent level,
165
562000
4000
Denemelerle bu yöntemde %60-80 civarında başarı elde edildi
09:41
but getting up to that full percentage, that will be very tricky,
166
566000
4000
Ama %100 e ulaşmak pek kolay değil
09:45
and agreeing on where these CO2 quantities should be put will be hard,
167
570000
6000
hele bir de tüm CO2'yi nereye koyacağınızı düşünürseniz
09:51
but the toughest one here is this long-term issue.
168
576000
3000
yine de burdaki en büyük sorun bunu uzun dönemli yapabilmek.
09:54
Who's going to be sure?
169
579000
2000
Kim emin olacak peki?
09:56
Who's going to guarantee something that is literally billions of times larger
170
581000
4000
Nükleer veya başka tür bir atıktan kelimenin tam anlamıyla milyarlarca katı
10:00
than any type of waste you think of in terms of nuclear or other things?
171
585000
4000
büyüklüğünde birşeyin kim garantisini verebilir?
10:04
This is a lot of volume.
172
589000
3000
Bu çok büyük bir miktar
10:07
So that's a tough one.
173
592000
2000
O yüzden de çok zorlu
10:09
Next would be nuclear.
174
594000
2000
Bir sonraki nükleer olacak.
10:11
It also has three big problems:
175
596000
3000
Ama bunun da üç büyük problemi var.
10:14
Cost, particularly in highly regulated countries, is high;
176
599000
4000
Maliyet, özellikle yasamann çok olduğu ülkelerde yüksek olacak.
10:18
the issue of the safety, really feeling good about nothing could go wrong,
177
603000
4000
Emniyet sorunu, her ne kadar insan operatörleriniz olsa da,
10:22
that, even though you have these human operators,
178
607000
3000
hiçbirşeyin kötü gitmeyeği ve
10:25
that the fuel doesn't get used for weapons.
179
610000
3000
yakıtın silahlar için kullanılmayacağı konusunda emin olmak.
10:28
And then what do you do with the waste?
180
613000
2000
Peki sonra atıkla ne yapacaksınız?
10:30
And, although it's not very large, there are a lot of concerns about that.
181
615000
3000
Atık büyük olmasa da, endişeler çok fazla.
10:33
People need to feel good about it.
182
618000
2000
İnsanların bu konuda yi hissetmeye ihtiyacı var.
10:35
So three very tough problems that might be solvable,
183
620000
5000
Üzerinde çalışılması gereken çünkü çözülebilecek olan
10:40
and so, should be worked on.
184
625000
2000
üç çok zor problem var.
10:42
The last three of the five, I've grouped together.
185
627000
3000
BU beşlinin son üçünü bir arada grupladım.
10:45
These are what people often refer to as the renewable sources.
186
630000
4000
Bunlar insanların daha çok yenilenebilir kaynaklar baktıkları.
10:49
And they actually -- although it's great they don't require fuel --
187
634000
4000
Yakıt gerektirmemeleri harika olsa da
10:53
they have some disadvantages.
188
638000
2000
bazı dezavantajları var.
10:55
One is that the density of energy gathered in these technologies
189
640000
6000
Mesela, bu teknolojilerle elde edilen enerjinin yoğunluğu
11:01
is dramatically less than a power plant.
190
646000
2000
bir enerji santralininkinden aşırı derecede daha az.
11:03
This is energy farming, so you're talking about many square miles,
191
648000
4000
Bu enerji tarımı demek, yani normal bir enerji santralinin gerektirdiğinden
11:07
thousands of time more area than you think of as a normal energy plant.
192
652000
5000
binlerce kat fazla metrekarelik alan demek.
11:12
Also, these are intermittent sources.
193
657000
3000
Ayrıca bunlar kesintili kaynaklar.
11:15
The sun doesn't shine all day, it doesn't shine every day,
194
660000
3000
Güneş tüm gün boyunca parlamıyor, hatta hergün parlamıyor.
11:18
and, likewise, the wind doesn't blow all the time.
195
663000
3000
Bunun gibi rüzgar da sürekli esmiyor.
11:21
And so, if you depend on these sources,
196
666000
2000
Dolayısıyla bu kaynaklara bağımlıysanız,
11:23
you have to have some way of getting the energy
197
668000
3000
mevcut olmadıkları periyodlarda da enerji elde etmenin
11:26
during those time periods that it's not available.
198
671000
3000
bir yolunu bulmanız gerekir.
11:29
So, we've got big cost challenges here,
199
674000
3000
Buda maliyetler ilgili zorluklar var.
11:32
we have transmission challenges:
200
677000
2000
İletim zorluklarımız var.
11:34
for example, say this energy source is outside your country;
201
679000
3000
Mesela diyelim kii enerji kaynağı ülkenizin dışında,
11:37
you not only need the technology,
202
682000
2000
sadece teknolojiye ihtiyacınız yok
11:39
but you have to deal with the risk of the energy coming from elsewhere.
203
684000
5000
bir de üstüne enerjinin başka biryerden gelme riskiyle uğraşmanız gerekir
11:44
And, finally, this storage problem.
204
689000
2000
Ve son olarak depolama problemi.
11:46
And, to dimensionalize this, I went through and looked at
205
691000
3000
Bunu boyutlandırabilmek için gidip
11:49
all the types of batteries that get made --
206
694000
3000
şimdiye kadar yapılagelmiş tüm pilleri inceledim.
11:52
for cars, for computers, for phones, for flashlights, for everything --
207
697000
4000
arabalar, bilgisayalar telefonlar, fenerler herşey için yapılmış pilleri.
11:56
and compared that to the amount of electrical energy the world uses,
208
701000
5000
ve bunları dünyanın kullandığı toplam elektrik enerjisi ile karşılaştırdım
12:01
and what I found is that all the batteries we make now
209
706000
4000
ve şu anda yaptığımız tüm pillerin
12:05
could store less than 10 minutes of all the energy.
210
710000
4000
bu elektrik enerjisinin 10 dakikadan daha az bir kısmını depolayabildiğini gördüm.
12:09
And so, in fact, we need a big breakthrough here,
211
714000
3000
Burda büyük bir buluşa ihtiyacımız var.
12:12
something that's going to be a factor of 100 better
212
717000
4000
şu andaki yaklaşımlarımızdan
12:16
than the approaches we have now.
213
721000
2000
100 kat daha iyi bir yaklaşıma.
12:18
It's not impossible, but it's not a very easy thing.
214
723000
4000
Bu imkansız değil ama çok kolay birşey de değil.
12:22
Now, this shows up when you try to get the intermittent source
215
727000
4000
Kullandığınızın %20-30 üzerinde olmasını istediğiniz zaman
12:26
to be above, say, 20 to 30 percent of what you're using.
216
731000
4000
kesintili kaynaktan böyle birşey ortaya çıkar.
12:30
If you're counting on it for 100 percent,
217
735000
2000
Eğer %100 bağımlıysanız bu kesintili enerji kaynağına,
12:32
you need an incredible miracle battery.
218
737000
5000
o zaman mucizevi bir pile ihtiyacınız var.
12:38
Now, how we're going to go forward on this -- what's the right approach?
219
743000
3000
Şimdi bununla nasıi ilerleyeceğiz: doğru yaklaşım nedir?
12:41
Is it a Manhattan Project? What's the thing that can get us there?
220
746000
4000
Bu bir Manhattan projesi mi? Bizi ileriye taşıyacak olan nedir?
12:45
Well, we need lots of companies working on this, hundreds.
221
750000
5000
Bu konuda çalışacak yüzlerde şirkete ihtiyacımız var.
12:50
In each of these five paths, we need at least a hundred people.
222
755000
3000
Bu 5 yöntemin her birinde yüzlerce insana ihtiyacımız var.
12:53
And a lot of them, you'll look at and say, "They're crazy." That's good.
223
758000
4000
Bir çoğu bakıp bunlar çılgın diyeceğiniz insanlar. Bu iyi.
12:57
And, I think, here in the TED group,
224
762000
3000
Ve düşünüyoum da, burda TED grubunda
13:00
we have many people who are already pursuing this.
225
765000
4000
bunun peşini halihazırda kovalayan birsürü insanımız var.
13:04
Bill Gross has several companies, including one called eSolar
226
769000
4000
Bill Gross'un birçok şirketi vari bunlardan eSolar mesela
13:08
that has some great solar thermal technologies.
227
773000
2000
solar termal teknolojilere sahip.
13:10
Vinod Khosla's investing in dozens of companies
228
775000
4000
Vinod Khosla, harika işler yapan
13:14
that are doing great things and have interesting possibilities,
229
779000
4000
ve ilginç olasılıkları olan şirketlere yatırım yapıyor
13:18
and I'm trying to help back that.
230
783000
2000
ve ben de buna destek olacağım.
13:20
Nathan Myhrvold and I actually are backing a company
231
785000
4000
Nathan Myhrvold ve ben, belki şaşırtıcı olacak ama
13:24
that, perhaps surprisingly, is actually taking the nuclear approach.
232
789000
4000
nükleer yaklaşımı seçen bir şirketi destekliyoruz.
13:28
There are some innovations in nuclear: modular, liquid.
233
793000
4000
Nükleer, modüler ve sıvıda bazı inovasyonlar var.
13:32
And innovation really stopped in this industry quite some ago,
234
797000
4000
Halbuki uzun bir süre önce bu endüstride inovasyonlar durmuştu
13:36
so the idea that there's some good ideas laying around is not all that surprising.
235
801000
5000
bu yüzden etrafta bazı güzel fikirlerin olması çok da şaşırtıcı değil.
13:41
The idea of TerraPower is that, instead of burning a part of uranium --
236
806000
6000
Mesela Terrapower da fikir şuydu:
13:47
the one percent, which is the U235 --
237
812000
3000
uranyumun %1lik kısmı olan U235'i değil de
13:50
we decided, "Let's burn the 99 percent, the U238."
238
815000
5000
%99 luk kısmı olan U238'i yakmaya karar verdik.
13:55
It is kind of a crazy idea.
239
820000
2000
Bu aslında çılgın bir fikir.
13:57
In fact, people had talked about it for a long time,
240
822000
3000
Hatta insanlar bu konu hakkında uzunca bir süre konuştular,
14:00
but they could never simulate properly whether it would work or not,
241
825000
4000
ama çalışıp çalışmayacağını görmek için düzgün bir simülasyon yapamadılar.
14:04
and so it's through the advent of modern supercomputers
242
829000
3000
ama şimdi gelişmiş süperbilgisayarların sayesinde
14:07
that now you can simulate and see that, yes,
243
832000
2000
bu simülasyonu yapabildik ve gördük ki; evet
14:09
with the right material's approach, this looks like it would work.
244
834000
6000
doğru materyal yaklaşımı ile çalışacak gibi görünüyor.
14:15
And, because you're burning that 99 percent,
245
840000
3000
%99 luk kısmını yaktığınız için de
14:18
you have greatly improved cost profile.
246
843000
4000
maliyetler konusunda büyük bir gelişme oldu.
14:22
You actually burn up the waste, and you can actually use as fuel
247
847000
4000
Aslında atıkları bu yöntemle yakabilirsiniz. Bugünkü reaktörlerin tüm atıklarını
14:26
all the leftover waste from today's reactors.
248
851000
3000
siz yakıt olarak yakabileceksiniz.
14:29
So, instead of worrying about them, you just take that. It's a great thing.
249
854000
5000
Bu yüzden bu konuda endişelenmek yerine sırf buna bakın. Bu harika.
14:34
It breathes this uranium as it goes along, so it's kind of like a candle.
250
859000
4000
Dümdüz giderken uranyumu soluyor. Sanki bir mum gibi.
14:38
You can see it's a log there, often referred to as a traveling wave reactor.
251
863000
4000
Burada dolaşan dalga reaktörü olarak anılan bir kütük görebilirsniz.
14:42
In terms of fuel, this really solves the problem.
252
867000
4000
Yakıt açısından bakıldığında, sorun çözülüyor.
14:46
I've got a picture here of a place in Kentucky.
253
871000
3000
Burda Kentucky'de bir yerin resmi var.
14:49
This is the leftover, the 99 percent,
254
874000
2000
İşte bu %99 luk artık
14:51
where they've taken out the part they burn now,
255
876000
2000
şimdi yaktıkları kısmı almışlar
14:53
so it's called depleted uranium.
256
878000
2000
böylece seyreltilmiş uranyum kalmış.
14:55
That would power the U.S. for hundreds of years.
257
880000
3000
Bununla Birleşik Devletlere yüzlerce yıl enerji verilebilirdi.
14:58
And, simply by filtering seawater in an inexpensive process,
258
883000
3000
Ve sadece deniz suyunu ucuz bir süreçle süzerek
15:01
you'd have enough fuel for the entire lifetime of the rest of the planet.
259
886000
5000
bu gezegenin yaşamının kalanına yetecek kadar yakıta sahip olabilirsiniz.
15:06
So, you know, it's got lots of challenges ahead,
260
891000
4000
Biliyorsunuz ki bunun önünde birçok engel var
15:10
but it is an example of the many hundreds and hundreds of ideas
261
895000
5000
ama bu ilerletmemiz gereken yüzlerce hatta binlerce
15:15
that we need to move forward.
262
900000
3000
fikirden sadece biri.
15:18
So let's think: How should we measure ourselves?
263
903000
3000
Öyleyse düşünelim kendimizi nasıl ölçmeliyiz?
15:21
What should our report card look like?
264
906000
3000
Karnelerimiz neye benzemeli?
15:24
Well, let's go out to where we really need to get,
265
909000
3000
Gerçekten olmamız gereken noktaya bir gelelim
15:27
and then look at the intermediate.
266
912000
2000
ve sonra ara ürüne bakalım.
15:29
For 2050, you've heard many people talk about this 80 percent reduction.
267
914000
5000
2050 yılı için birçok insanın bu %80 lik azaltım hakkında konuştuğunu duymuşsunuzdur.
15:34
That really is very important, that we get there.
268
919000
4000
Bu noktaya ulaşıyor olmamız gerçekten çok önemli.
15:38
And that 20 percent will be used up by things going on in poor countries,
269
923000
4000
Kalan %20 fakir ülkelerde kullanılıyor olacak.
15:42
still some agriculture,
270
927000
2000
hala tarım olayı.
15:44
hopefully we will have cleaned up forestry, cement.
271
929000
4000
Umarım toparlanmış bir ormanlığa ve çimentoya sahip oluruz.
15:48
So, to get to that 80 percent,
272
933000
3000
%80'e ulaşabilmek için
15:51
the developed countries, including countries like China,
273
936000
4000
Çin gibi ülkelerin de dahil olduğu gelişmiş ülkelerin
15:55
will have had to switch their electricity generation altogether.
274
940000
5000
hep beraber elektrik üretimlerini değiştirmeleri gerekmektedir.
16:00
So, the other grade is: Are we deploying this zero-emission technology,
275
945000
6000
Bir diğer aşama, biz bu sıfır*yayılım teknolojisini uygulamaya geçiriyor muyuz?
16:06
have we deployed it in all the developed countries
276
951000
2000
bütün gelişmiş ülkelerde uygulamaya geçirdik mi?
16:08
and we're in the process of getting it elsewhere?
277
953000
3000
ve diğer heryerde de bu teknolojiye ulaşabilecek durumda mıyız?
16:11
That's super important.
278
956000
2000
Bu aşırı önemli işte.
16:13
That's a key element of making that report card.
279
958000
4000
O karneyi oluşturmanın anahtar elamanı bu.
16:17
So, backing up from there, what should the 2020 report card look like?
280
962000
5000
Pekala, 2020 yılının karnesi neye benzemeli?
16:22
Well, again, it should have the two elements.
281
967000
2000
Yine 2 elemanı olmalı.
16:24
We should go through these efficiency measures to start getting reductions:
282
969000
4000
Düşüşlere ulaşabilmek için verimlilik tedbirlerini gözden geçirmeliyiz.
16:28
The less we emit, the less that sum will be of CO2,
283
973000
3000
Ne kadar az yayılım yaparsak, CO2'nin toplamı da o kadar az olur,
16:31
and, therefore, the less the temperature.
284
976000
2000
dolayısıyla da sıcaklık daha az olur.
16:33
But in some ways, the grade we get there,
285
978000
3000
Ama bazen bu aşamaya gelirken
16:36
doing things that don't get us all the way to the big reductions,
286
981000
4000
çok büyük düşüşleri sağlamayan şeyler yapmak da
16:40
is only equally, or maybe even slightly less, important than the other,
287
985000
4000
diğerleriyle ya eşit önemdedir ya da birazcık daha önemsizdir
16:44
which is the piece of innovation on these breakthroughs.
288
989000
4000
ki bu da tüm bu atılımlarda ki inovasyonların bir parçası.
16:48
These breakthroughs, we need to move those at full speed,
289
993000
3000
Bu atılımlarda tam gaz ilermemiz lazım
16:51
and we can measure that in terms of companies,
290
996000
3000
ve şirketler, pilot projeler ve yasal düzenlemeler
16:54
pilot projects, regulatory things that have been changed.
291
999000
3000
açısından da ölçebiliyor olmamız lazım.
16:57
There's a lot of great books that have been written about this.
292
1002000
3000
Bu konuda yazılmış bir çok harika kitap var.
17:00
The Al Gore book, "Our Choice"
293
1005000
3000
Mesela Al Gore'un kitabı "Bizim Seçimimiz"
17:03
and the David McKay book, "Sustainable Energy Without the Hot Air."
294
1008000
3000
ve David McKay'in kitabı "Sıcak hava olmadan sürdürülebilen enerji"
17:06
They really go through it and create a framework
295
1011000
3000
Bu kitaplar konuyu iyice inceliyor ve bir taslak oluşturuyor
17:09
that this can be discussed broadly,
296
1014000
2000
ve bu çok geniş bir çerçevede tartışılabilir
17:11
because we need broad backing for this.
297
1016000
3000
çünkü bu konuda sağlam bir temele ihtiyacımız var.
17:14
There's a lot that has to come together.
298
1019000
2000
Biraraya gelmesi gereken çok şey var.
17:16
So this is a wish.
299
1021000
2000
Dolayısıyla bu bir dilek.
17:18
It's a very concrete wish that we invent this technology.
300
1023000
4000
Bu teknolojiyi icat etmemiz, çok somut bir dilek.
17:22
If you gave me only one wish for the next 50 years --
301
1027000
3000
Eğer önümüzdeki 50 yıl için bana sadece bir dilek hakkı tanısaydınız
17:25
I could pick who's president,
302
1030000
2000
Kimin başkan olacağını seçebilirdim
17:27
I could pick a vaccine, which is something I love,
303
1032000
3000
Bir aşıyı dileyebilirdim, ki buna bayılırdım
17:30
or I could pick that this thing
304
1035000
2000
veya sadece şunu dileyebilirdim
17:32
that's half the cost with no CO2 gets invented --
305
1037000
4000
"CO2'siz ve yarı maliyetine" teknolojisi icat edilsin€
17:36
this is the wish I would pick.
306
1041000
2000
işte bu dileği seçerdim.
17:38
This is the one with the greatest impact.
307
1043000
2000
En büyük etkisi olan bu dilek.
17:40
If we don't get this wish,
308
1045000
2000
Eğer bu dilek gerçekleşmezse
17:42
the division between the people who think short term and long term will be terrible,
309
1047000
4000
Kısa dönem ve uzun dönem düşünen insanlar arasındaki ayrım korkunç olacak
17:46
between the U.S. and China, between poor countries and rich,
310
1051000
3000
A.B.D. ve Çin arasında, fakir ülkeler ve zengin ülkeler arasında
17:49
and most of all the lives of those two billion will be far worse.
311
1054000
5000
ve bahsettiğim o 2 milyar insanın çoğunun hayatı daha kötü olacak.
17:54
So, what do we have to do?
312
1059000
2000
O zaman ne yapmamız gerekiyor?
17:56
What am I appealing to you to step forward and drive?
313
1061000
5000
Size bir adım atıp ilerlemeniz için seslendiğim şey nedir?
18:01
We need to go for more research funding.
314
1066000
3000
Araştırmalar için daha çok fon yaratmamız gerekiyor.
18:04
When countries get together in places like Copenhagen,
315
1069000
2000
Kopenhag gibi yerlerde ülkeler biraraya geldikleri zaman
18:06
they shouldn't just discuss the CO2.
316
1071000
3000
sadece CO2'yi tartışmamalılar.
18:09
They should discuss this innovation agenda,
317
1074000
2000
İnovasyon gündemini tartışmalılar
18:11
and you'd be stunned at the ridiculously low levels of spending
318
1076000
5000
İnovasyon yaklaşımlarına harcanan saçmasapan düşük bütçeyi
18:16
on these innovative approaches.
319
1081000
2000
duysanız dehşete düşerdiniz.
18:18
We do need the market incentives -- CO2 tax, cap and trade --
320
1083000
4000
Piyasada teşvike ihtiyacımız var. CO2 vergisi, tavan ve ticaret
18:22
something that gets that price signal out there.
321
1087000
3000
fiyatla ilgili sinyali verecek birşeye ihtiyacımız var
18:25
We need to get the message out.
322
1090000
2000
Mesajı dışarıya çıkarmamız lazım.
18:27
We need to have this dialogue be a more rational, more understandable dialogue,
323
1092000
3000
Bu diyaloğu daha anlaşır daha rasyonel kılmamız lazım,
18:30
including the steps that the government takes.
324
1095000
3000
devletin de attığı adımları hesaba katarak.
18:33
This is an important wish, but it is one I think we can achieve.
325
1098000
4000
Bu önemli bir dilek, ama elde edebileceğimizi düşündüğüm bir dilek.
18:37
Thank you.
326
1102000
2000
Teşekkür ederim.
18:39
(Applause)
327
1104000
11000
...alkışlar...
18:50
Thank you.
328
1115000
2000
Teşekkürler
18:52
Chris Anderson: Thank you. Thank you.
329
1117000
2000
Teşekkürler. Teşekkürler
18:54
(Applause)
330
1119000
5000
...alkışlar...
18:59
Thank you. So to understand more about TerraPower, right --
331
1124000
6000
Teşekkürler. Şimdi terrapowerdan biraz daha anlar hale geldim.
19:05
I mean, first of all, can you give a sense of what scale of investment this is?
332
1130000
5000
Demek istiyorum ki, bu ne ölçüde bir yatırım olucak, bir fikir verebilir misiniz?
19:10
Bil Gates: To actually do the software, buy the supercomputer,
333
1135000
4000
Süper bilgisayarlar ile yazılımı gerçek anlamda yapabilmek için
19:14
hire all the great scientists, which we've done,
334
1139000
2000
en iyi biliminsanlarını tutmak lazım, ki biz bunu yaptık
19:16
that's only tens of millions,
335
1141000
3000
bu sadece onlarca milyon
19:19
and even once we test our materials out in a Russian reactor
336
1144000
3000
hatta bir keresinde malzemelerimizi doğru çalıştıklarından emin olmak için
19:22
to make sure that our materials work properly,
337
1147000
4000
bir Rus reaktörünün üzerinde test yaptık,
19:26
then you'll only be up in the hundreds of millions.
338
1151000
2000
bununla işte yüzlerce milyona çıkmış olursunuz.
19:28
The tough thing is building the pilot reactor;
339
1153000
3000
Zorlu olan bir reaktörü inşa etmek
19:31
finding the several billion, finding the regulator, the location
340
1156000
5000
milyarları bulmak, regülatörü bulmak, yeri bulmak
19:36
that will actually build the first one of these.
341
1161000
2000
ancak bunlar olursa ilk reaktörü inşa edebiliriz.
19:38
Once you get the first one built, if it works as advertised,
342
1163000
4000
İlkini inşaa ettiğinizde, eğer reklamındaki gibi çalışırsa
19:42
then it's just clear as day, because the economics, the energy density,
343
1167000
4000
o zaman gün gibi aşikar olucak, çünkü ekonomisi, enerji yoğunluğu
19:46
are so different than nuclear as we know it.
344
1171000
2000
vesaire nükleerin bildiğimiz halinden çok farklı.
19:48
CA: And so, to understand it right, this involves building deep into the ground
345
1173000
4000
O zaman, doğru anlamak adına, bu şunu da içerir değil mi,
19:52
almost like a vertical kind of column of nuclear fuel,
346
1177000
4000
yerin derinlerin doğru inen, uranyumun harcanan kısmından oluşan
19:56
of this sort of spent uranium,
347
1181000
2000
bir nükleer yakıt sütunu inşa etmek
19:58
and then the process starts at the top and kind of works down?
348
1183000
3000
sonra işlem tepede başlayıp aşağı doğru inecek
20:01
BG: That's right. Today, you're always refueling the reactor,
349
1186000
3000
Doğru. Bugün, reaktöre hep yeniden yakıt ikmali yapıyorsunuz,
20:04
so you have lots of people and lots of controls that can go wrong:
350
1189000
3000
bu yüzden hataya sebep olabilecek bir çok insan ve kontrol var
20:07
that thing where you're opening it up and moving things in and out,
351
1192000
3000
reaktörü açarken, ve birşeyleri içeri dışarı hareket ettirirken
20:10
that's not good.
352
1195000
2000
Bu da iyi değil.
20:12
So, if you have very cheap fuel that you can put 60 years in --
353
1197000
5000
Bu yüzden, eğer reaktörün içine 60 yıllık koyabileceğiniz ucuz bir yakıtınız varsa
20:17
just think of it as a log --
354
1202000
2000
bunu bir blok gibi düşünün
20:19
put it down and not have those same complexities.
355
1204000
3000
yerine yerleştirin ve tüm karmaşadan kurtulun.
20:22
And it just sits there and burns for the 60 years, and then it's done.
356
1207000
5000
O blok orda durur ve 60 yıl boyunca yanar sonra da biter.
20:27
CA: It's a nuclear power plant that is its own waste disposal solution.
357
1212000
4000
Bu kendi atık imha çözümünü yapan bir nükleer enerji santrali
20:31
BG: Yeah. Well, what happens with the waste,
358
1216000
2000
Evet. Yani, atığa ne oluyor dersen
20:33
you can let it sit there -- there's a lot less waste under this approach --
359
1218000
5000
orda bırakabilirsin, ki bu yaklaşımla çok daha az atık olur
20:38
then you can actually take that,
360
1223000
2000
ve sonra onu çıkarabilir
20:40
and put it into another one and burn that.
361
1225000
3000
ve başka birinin içine koyup yakabilirsin.
20:43
And we start off actually by taking the waste that exists today,
362
1228000
4000
Aslında biz de bugün bu şekilde var olan atıkları alıyoruz
20:47
that's sitting in these cooling pools or dry casking by reactors --
363
1232000
4000
hani şu serinletme havuzlarında veya reaktörlerin kuru varillerinde olanlar
20:51
that's our fuel to begin with.
364
1236000
2000
Bunlar bizim başlangıç yakıtlarımız
20:53
So, the thing that's been a problem from those reactors
365
1238000
3000
O raktörler için sorun yaratan şey
20:56
is actually what gets fed into ours,
366
1241000
2000
bzimkileri beslemeye yarıyor
20:58
and you're reducing the volume of the waste quite dramatically
367
1243000
3000
ve bu proses boyunca, atık miktarını çok ciddi bir şekilde
21:01
as you're going through this process.
368
1246000
2000
düşürüyorsunuz.
21:03
CA: I mean, you're talking to different people around the world
369
1248000
2000
Dünyanın etrafından değişik insanlarla bu olasıklıklar
21:05
about the possibilities here.
370
1250000
2000
hakkında konuştuğunuzda
21:07
Where is there most interest in actually doing something with this?
371
1252000
3000
birşeyler yapmak anlamında en çok ilgiyi ne çekiyor?
21:10
BG: Well, we haven't picked a particular place,
372
1255000
3000
Aslında belirli bir alan seçemedik
21:13
and there's all these interesting disclosure rules about anything that's called "nuclear,"
373
1258000
8000
tabi bir de nükleer denen herhangi birşeyler ilgili enteresan ifşaat kuralları var
21:21
so we've got a lot of interest,
374
1266000
2000
bu yüzden çok ilgi görüyoruz
21:23
that people from the company have been in Russia, India, China --
375
1268000
4000
şirkette insanlar Rusya, Hindistan ve Çinde de bulundular, onların anlattıklarına göre.
21:27
I've been back seeing the secretary of energy here,
376
1272000
2000
Burda enerji bakanı ile bir görüşmem oldu
21:29
talking about how this fits into the energy agenda.
377
1274000
4000
ona tüm bunların nasıl da enerji ajandasına uyduğunu anlattım.
21:33
So I'm optimistic. You know, the French and Japanese have done some work.
378
1278000
3000
Yani ben iyimserim. Biliyorsun Fransızlar ve Japonlar da bazı çalışmalar yaptılar.
21:36
This is a variant on something that has been done.
379
1281000
4000
Bu daha önce yapılmış birşey üzerindeki bir değişken.
21:40
It's an important advance, but it's like a fast reactor,
380
1285000
4000
Bu önemli bir ilerlemedir, ama bu hızlı bir reaktör gibi
21:44
and a lot of countries have built them,
381
1289000
2000
ve bir çok ülke bunlardan inşa etti.
21:46
so anybody who's done a fast reactor is a candidate to be where the first one gets built.
382
1291000
5000
dolayısıyla hızlı bir reaktör yapan herhangi bir kimse, ilki inşa etmeye de adaydır.
21:51
CA: So, in your mind, timescale and likelihood
383
1296000
5000
Sana göre, böyle birşeyi hayata geçirmenin
21:56
of actually taking something like this live?
384
1301000
3000
zamanı ve olasılığı nedir?
21:59
BG: Well, we need -- for one of these high-scale, electro-generation things
385
1304000
5000
Bizim yüksek ölçekli, elektronik üretim şeylerinden ihtiyacımız var bir tane
22:04
that's very cheap,
386
1309000
2000
o çok ucuz
22:06
we have 20 years to invent and then 20 years to deploy.
387
1311000
4000
20 yıllık bir icat ve üstüne 20 yıllık bir uygulamaya geçirme süresi.
22:10
That's sort of the deadline that the environmental models
388
1315000
5000
Bu bir nevi çevresel modellerin önümüze koyduğu
22:15
have shown us that we have to meet.
389
1320000
2000
hedef tarih gibi.
22:17
And, you know, TerraPower, if things go well -- which is wishing for a lot --
390
1322000
5000
Ve biliyorsun, eğer herşey yolunda giderse, ki bu çok şey ummak olur,
22:22
could easily meet that.
391
1327000
2000
Terrapower bunu yapabilir.
22:24
And there are, fortunately now, dozens of companies --
392
1329000
3000
Şansımıza şu anda düzinelerce şirket var
22:27
we need it to be hundreds --
393
1332000
2000
bunun yüzlerce olması gerekiyor
22:29
who, likewise, if their science goes well,
394
1334000
2000
bu şirketlerin bilim çalışmaları iyi giderse
22:31
if the funding for their pilot plants goes well,
395
1336000
3000
pilot tesisleri için fon bulabilirlerse
22:34
that they can compete for this.
396
1339000
2000
bu konuda rekabet edebilirler.
22:36
And it's best if multiple succeed,
397
1341000
2000
Eğer birçoğu başarılı olursa, bu en iyi,
22:38
because then you could use a mix of these things.
398
1343000
3000
çünkü onların karışımını kullanabilirsiniz.
22:41
We certainly need one to succeed.
399
1346000
2000
Birisinin başarılı olmasına ihtiyacımız var.
22:43
CA: In terms of big-scale possible game changes,
400
1348000
3000
Büyük ölçekte olası oyun değişikliklerini göz önüne alırsak
22:46
is this the biggest that you're aware of out there?
401
1351000
3000
bu bildiğiniz en büyük olanı mıdır?
22:49
BG: An energy breakthrough is the most important thing.
402
1354000
4000
Bir enerji atılımı en önemli şeydir.
22:53
It would have been, even without the environmental constraint,
403
1358000
2000
Çevresel kısıtlar olmasaydı bile en önemli o olurdu,
22:55
but the environmental constraint just makes it so much greater.
404
1360000
5000
ama çevresel kısıtlar bunu çok daha büyük hale getiriyor.
23:00
In the nuclear space, there are other innovators.
405
1365000
3000
Nükleer alanda başka öncüler de var.
23:03
You know, we don't know their work as well as we know this one,
406
1368000
3000
Onların işini, bunu bildiğimiz kadar iyi bilmiyoruz,
23:06
but the modular people, that's a different approach.
407
1371000
3000
ama modüler insanlar, işte bu farklı bir yaklaşım.
23:09
There's a liquid-type reactor, which seems a little hard,
408
1374000
4000
Bu likit bir tipte reaktör, biraz da zorlu gözüküyor
23:13
but maybe they say that about us.
409
1378000
2000
ama belki onlarda bizim için böyle diyordur.
23:15
And so, there are different ones,
410
1380000
3000
Ve işte farklı olanlar var
23:18
but the beauty of this is a molecule of uranium
411
1383000
3000
ama bunun güzel yanı,bir uranyum molekülünün
23:21
has a million times as much energy as a molecule of, say, coal,
412
1386000
4000
diyelim ki bir kömür molekülünden milyon kere fazla enerjisi vardır,
23:25
and so -- if you can deal with the negatives,
413
1390000
3000
bu yüzden olumsuzlarla başedebilirsen,
23:28
which are essentially the radiation --
414
1393000
3000
bunlar esasen radyasyon,
23:31
the footprint and cost, the potential,
415
1396000
3000
kapladığı alan, ve potansiyeli,
23:34
in terms of effect on land and various things,
416
1399000
2000
toprak ve değişik şeyler üzerindeki etkisi açısından,
23:36
is almost in a class of its own.
417
1401000
4000
kendi başına bir sınıfta değerlendirilebilir.
23:40
CA: If this doesn't work, then what?
418
1405000
4000
Bu çalışmazsa, o zaman ne olacak?
23:44
Do we have to start taking emergency measures
419
1409000
4000
Dünyanın sıcaklığını sabit tutabilmek için
23:48
to try and keep the temperature of the earth stable?
420
1413000
3000
Acil durum önemleri almaya başlamamız gerekiyor mu?
23:51
BG: If you get into that situation,
421
1416000
2000
Eğer o duruma geldiysen,
23:53
it's like if you've been over-eating, and you're about to have a heart attack:
422
1418000
5000
çok yemek yiyormış da kalp krizi geçirmek üzereymişsin gibi olur.
23:58
Then where do you go? You may need heart surgery or something.
423
1423000
4000
O zaman nereye gidersin? Kalp ameliyatına falan ihtiyacın olabilir.
24:02
There is a line of research on what's called geoengineering,
424
1427000
4000
Jeomühendislik denen bir dalda bize 20-30 yıl kazandırabilecek
24:06
which are various techniques that would delay the heating
425
1431000
3000
ısınmayı geciktirip, bize kendimizi toplamamız için 20-30 yıl
24:09
to buy us 20 or 30 years to get our act together.
426
1434000
3000
kazandıracak değişik teknikler konusunda çalışıyorlar.
24:12
Now, that's just an insurance policy.
427
1437000
2000
Bu sadece bir sigorta poliçesi.
24:14
You hope you don't need to do that.
428
1439000
2000
Umarım bunu yapmamıza gerek kalmaz.
24:16
Some people say you shouldn't even work on the insurance policy
429
1441000
2000
Bazı insanlar, sigorta poliçesi üzerinde çalışmamanız bile gerekir, diyor
24:18
because it might make you lazy,
430
1443000
2000
çünkü bu sizi tembelleştirebilir,
24:20
that you'll keep eating because you know heart surgery will be there to save you.
431
1445000
4000
kalp ameliyatının size kurtaracağına inanırsanız yemeye devam edersiniz.
24:24
I'm not sure that's wise, given the importance of the problem,
432
1449000
3000
Problemin önemine bakınca bunun çok bilgece olduğunu düşünmüyorum.
24:27
but there's now the geoengineering discussion
433
1452000
4000
ama işte şimdi bu jeomühendislik tartışması sürüyor,
24:31
about -- should that be in the back pocket in case things happen faster,
434
1456000
4000
eğer olaylar hızlı gelişirse diye ya da bu buluş beklediğimizden
24:35
or this innovation goes a lot slower than we expect?
435
1460000
3000
daha yavaş giderser diye bunu arka cepte mi tutmalı?
24:40
CA: Climate skeptics: If you had a sentence or two to say to them,
436
1465000
5000
İklim şüphecilerine söyleyeceğiniz 1-2 cümle olsaydı
24:45
how might you persuade them that they're wrong?
437
1470000
4000
onları yanlış olduklarına dair nasıl ikna ederdiniz?
24:50
BG: Well, unfortunately, the skeptics come in different camps.
438
1475000
4000
Malesef, şüpheciler değişik yönlerden geliyor.
24:54
The ones who make scientific arguments are very few.
439
1479000
4000
Bilimsel argümanlarda bulunanlar çok az.
24:58
Are they saying that there's negative feedback effects
440
1483000
3000
Bulutların telafi ettiği negatif geri dönüşüm
25:01
that have to do with clouds that offset things?
441
1486000
2000
etkileri var mı diyorlar?
25:03
There are very, very few things that they can even say
442
1488000
3000
Söyleyebilecekleri o kadar az şey var ki
25:06
there's a chance in a million of those things.
443
1491000
3000
her birinin de sadece milyonda bir ihtimali var.
25:09
The main problem we have here, it's kind of like AIDS.
444
1494000
3000
Burda asıl porblemimiz AIDS gibi olması.
25:12
You make the mistake now, and you pay for it a lot later.
445
1497000
4000
Hatayı şimdi yaparsınız ama bedelini çok sonra ödersiniz.
25:16
And so, when you have all sorts of urgent problems,
446
1501000
4000
Tüm bu acil problemleriniz varken,
25:20
the idea of taking pain now that has to do with a gain later,
447
1505000
3000
daha sonraki bir kazanç için şimdiden acıya katlanmak,
25:23
and a somewhat uncertain pain thing --
448
1508000
3000
belirsiz bir acı gibi.
25:26
in fact, the IPCC report, that's not necessarily the worst case,
449
1511000
6000
Aslında, IPCC raporları,
25:32
and there are people in the rich world who look at IPCC
450
1517000
2000
ve zengin dünyada birçok insan bu IPCC ye bakıyor
25:34
and say, "OK, that isn't that big of a deal."
451
1519000
4000
hadi diyelim bu çok da önemli değil.
25:38
The fact is it's that uncertain part that should move us towards this.
452
1523000
4000
Gerçek şu ki, o belirsiz olan kısmını bizi bu yol boyunca götürmesi gerekli.
25:42
But my dream here is that, if you can make it economic,
453
1527000
3000
Ama benim hayalim, eğer bunu ekonomik yapabilirsniz
25:45
and meet the CO2 constraints,
454
1530000
2000
ve CO2 kısıtlarını karşılayabilirseniz
25:47
then the skeptics say, "OK,
455
1532000
2000
o zaman süpheciler de ok derler
25:49
I don't care that it doesn't put out CO2,
456
1534000
2000
CO2 yaymaması umrumda değil
25:51
I kind of wish it did put out CO2,
457
1536000
2000
hatta istersim ki CO2 yaysın
25:53
but I guess I'll accept it because it's cheaper than what's come before."
458
1538000
4000
ama sanırım bunu kabul etmem gerecek cünkü bir öncekinden daha ucuz.
25:57
(Applause)
459
1542000
4000
...alkışlar...
26:01
CA: And so, that would be your response to the Bjorn Lomborg argument,
460
1546000
4000
O zaman Bjorn Lomborg'un argümanına cevabınız bu olacak, demişti ki;
26:05
that basically if you spend all this energy trying to solve the CO2 problem,
461
1550000
4000
basitçe tüm bu enerjisi CO2 sorununu çözmeye harcarsanız
26:09
it's going to take away all your other goals
462
1554000
2000
sizin dünyayı fakirlikten sıtmadan vesaireden kurtarma
26:11
of trying to rid the world of poverty and malaria and so forth,
463
1556000
3000
amaçlarınızın önüne geçecek
26:14
it's a stupid waste of the Earth's resources to put money towards that
464
1559000
4000
daha iyi yapabileceğimiz şeyler varken, para koyabileceğimiz dünyanın
26:18
when there are better things we can do.
465
1563000
2000
kaynaklarının aptalca bir ziyanı bu.
26:20
BG: Well, the actual spending on the R&D piece --
466
1565000
3000
ArGe için yapılan gerçek harcama
26:23
say the U.S. should spend 10 billion a year more than it is right now --
467
1568000
4000
diyelim ABD şu anda harcadığından senelik 10 milyar dolar daha fazla harcıyor.
26:27
it's not that dramatic.
468
1572000
2000
Bu çok dramatik değil.
26:29
It shouldn't take away from other things.
469
1574000
2000
Diğer şeylerden çalıyor olmamalı.
26:31
The thing you get into big money on, and this, reasonable people can disagree,
470
1576000
3000
Gerçeten ekonomik olmayan ve fon bulmaya çalıştığınız
26:34
is when you have something that's non-economic and you're trying to fund that --
471
1579000
3000
ve çok para yatırdğınız birşey varsa mantıklı insanlar bununla aynı fikirde olmayabilir
26:37
that, to me, mostly is a waste.
472
1582000
3000
Bu bence çoğunlukla ziyandır.
26:40
Unless you're very close and you're just funding the learning curve
473
1585000
3000
Eğer çok yakın değilseniz, ve öğrenme eğrisini fonlamıyorsanız
26:43
and it's going to get very cheap,
474
1588000
2000
ve çok ucuz olmayacaksa
26:45
I believe we should try more things that have a potential
475
1590000
4000
Bence çok daha az pahalı olma potansiyeli olan
26:49
to be far less expensive.
476
1594000
2000
daha çok şey denemeliyiz.
26:51
If the trade-off you get into is, "Let's make energy super expensive,"
477
1596000
5000
Eğer bu işe girmek için ticari denge noktan, hadi enerjiyi süper pahalı yapalımsa
26:56
then the rich can afford that.
478
1601000
2000
o zaman buna zenginlerin gücü yeter.
26:58
I mean, all of us here could pay five times as much for our energy
479
1603000
3000
Burda hepimizin hayat stilimizi değiştirmeden enerjimiz için
27:01
and not change our lifestyle.
480
1606000
2000
5 kat fazla para ödeyebileceğini söylüyorum.
27:03
The disaster is for that two billion.
481
1608000
2000
Felaket 2 milyar insanın başında.
27:05
And even Lomborg has changed.
482
1610000
2000
Lomborg bile değişti.
27:07
His shtick now is, "Why isn't the R&D getting more discussed?"
483
1612000
5000
Şimdiki dalaveresi, neden ArGe daha çok tartışılmıyor üzerine
27:12
He's still, because of his earlier stuff,
484
1617000
2000
Önceki işlerinden dolayı
27:14
still associated with the skeptic camp,
485
1619000
2000
hala şüpheci tayfası ile bağlı
27:16
but he's realized that's a pretty lonely camp,
486
1621000
3000
ama farketti ki şüpheciler tayfası baya yalnız bir tayfa
27:19
and so, he's making the R&D point.
487
1624000
3000
o yüzden şimdi bu ArGe konusunu çıkardı.
27:22
And so there is a thread of something that I think is appropriate.
488
1627000
5000
Burda alakadar olduğunu düşündüğümüz bir iplik var.
27:27
The R&D piece, it's crazy how little it's funded.
489
1632000
3000
ArGe, bu kadar az fon ayrılması çok çılgınca.
27:30
CA: Well Bill, I suspect I speak on the behalf of most people here
490
1635000
3000
Bill, sanırım burdaki çoğu insanın adına konuşuyorum
27:33
to say I really hope your wish comes true. Thank you so much.
491
1638000
3000
Gerçekten dileğinin gerçekleşmesini umuyorum. Çok teşekkürler.
27:36
BG: Thank you.
492
1641000
2000
Teşekkürler
27:38
(Applause)
493
1643000
3000
...Alkışlar...
ABOUT THE SPEAKER
Bill Gates - PhilanthropistA passionate techie and a shrewd businessman, Bill Gates changed the world while leading Microsoft to dizzying success. Now he's doing it again with his own style of philanthropy and passion for innovation.
Why you should listen
Bill Gates is the founder and former CEO of Microsoft. A geek icon, tech visionary and business trailblazer, Gates' leadership -- fueled by his long-held dream that millions might realize their potential through great software -- made Microsoft a personal computing powerhouse and a trendsetter in the Internet dawn. Whether you're a suit, chef, quant, artist, media maven, nurse or gamer, you've probably used a Microsoft product today.
In summer of 2008, Gates left his day-to-day role with Microsoft to focus on philanthropy. Holding that all lives have equal value (no matter where they're being lived), the Bill and Melinda Gates Foundation has now donated staggering sums to HIV/AIDS programs, libraries, agriculture research and disaster relief -- and offered vital guidance and creative funding to programs in global health and education. Gates believes his tech-centric strategy for giving will prove the killer app of planet Earth's next big upgrade.
Read a collection of Bill and Melinda Gates' annual letters, where they take stock of the Gates Foundation and the world. And follow his ongoing thinking on his personal website, The Gates Notes. His new paper, "The Next Epidemic," is published by the New England Journal of Medicine.
Bill Gates | Speaker | TED.com