TED2017
Guy Winch: How to fix a broken heart
Guy Winch: Cách chữa lành một trái tim tan vỡ
Filmed:
Readability: 4.2
9,818,729 views
Trong cuộc sống, sẽ có những lúc trái tim ta vụn vỡ. Thử tưởng tượng xem mọi thứ sẽ khác biệt thế nào nếu ta chú ý nhiều hơn đến nỗi đau tâm hồn rất đặc biệt này.
Nhà tâm lý học Guy Winch tiết lộ cách để chữa lành một trái tim tan vỡ, bắt đầu từ ý chí chống lại bản năng lý tưởng hóa và đi tìm lời giải vốn không hiện hữu. Đồng thời, ông cũng mang đến một bộ công cụ giúp ta vượt qua nỗi đau. Trái tim có thể tan vỡ, đôi khi, nhưng bản thân chúng ta không cần thiết phải vụn vỡ theo nó.
Guy Winch - Psychologist, author
Guy Winch asks us to take our emotional health as seriously as we take our physical health -- and explores how to heal from common heartaches. Full bio
Guy Winch asks us to take our emotional health as seriously as we take our physical health -- and explores how to heal from common heartaches. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Ở vài thời điểm trong cuộc sống,
00:12
At some point in our lives,
0
912
1946
00:14
almost every one of us
will have our heart broken.
will have our heart broken.
1
2882
2965
hầu hết chúng ta
đều sẽ bị tổn thương.
đều sẽ bị tổn thương.
Bệnh nhân Katy của tôi lên kế hoạch cho
đám cưới của mình khi còn học cấp hai.
đám cưới của mình khi còn học cấp hai.
00:18
My patient Kathy planned her wedding
when she was in middle school.
when she was in middle school.
2
6831
4372
Cô sẽ gặp được chồng tương lai
ở tuổi 27,
ở tuổi 27,
00:23
She would meet her future husband
3
11227
1837
00:25
by age 27,
4
13088
1633
đính hôn một năm sau đó,
và kết hôn vào năm kế tiếp.
và kết hôn vào năm kế tiếp.
00:26
get engaged a year later
5
14745
1787
00:28
and get married a year after that.
6
16556
2243
Nhưng khi Katy 27 tuổi,
cô ấy không tìm được bạn đời.
cô ấy không tìm được bạn đời.
00:31
But when Kathy turned 27,
she didn't find a husband.
she didn't find a husband.
7
19576
3940
00:35
She found a lump in her breast.
8
23540
2240
Cô ấy phát hiện một khối u ở ngực.
00:38
She went through many months
of harsh chemotherapy
of harsh chemotherapy
9
26295
3108
Trải qua hàng tháng trời
hóa trị khắc nghiệt
hóa trị khắc nghiệt
cùng những ca phẫu thuật đau đớn,
00:41
and painful surgeries,
10
29427
1774
00:43
and then just as she was ready
to jump back into the dating world,
to jump back into the dating world,
11
31225
4504
để ngay khi sẵn sàng
trở lại với hẹn hò,
trở lại với hẹn hò,
một khối u khác xuất hiện
ở phần ngực còn lại,
ở phần ngực còn lại,
00:47
she found a lump in her other breast
12
35753
2370
và cô ấy phải bắt đầu lại mọi thứ
một lần nữa.
một lần nữa.
00:50
and had to do it all over again.
13
38147
1742
Dù vậy, Katy đã hồi phục,
00:53
Kathy recovered, though,
14
41225
1209
00:54
and she was eager to resume
her search for a husband
her search for a husband
15
42458
2935
và sẵn sàng để tiếp tục tìm chồng,
00:57
as soon as her eyebrows grew back in.
16
45417
2415
ngay khi hàng lông mày của cô mọc trở lại.
Khi hẹn hò lần đầu ở New York,
01:00
When you're going
on first dates in New York City,
on first dates in New York City,
17
48531
2394
bạn cần nó để bộc lộ mọi cảm xúc.
01:02
you need to be able to express
a wide range of emotions.
a wide range of emotions.
18
50949
2987
(Cười)
01:05
(Laughter)
19
53960
1383
01:07
Soon afterwards,
she met Rich and fell in love.
she met Rich and fell in love.
20
55367
3192
Nhanh chóng, cô ấy gặp và phải lòng Rich.
Mối quan hệ diễn ra như cô kỳ vọng.
01:10
The relationship was everything
she hoped it would be.
she hoped it would be.
21
58583
3166
Sáu tháng sau,
01:14
Six months later,
22
62614
1264
01:15
after a lovely weekend in New England,
23
63902
2475
sau một cuối tuần nồng cháy
ở New England,
ở New England,
01:18
Rich made reservations
at their favorite romantic restaurant.
at their favorite romantic restaurant.
24
66401
3542
Rich đặt bàn
ở nhà hàng yêu thích của họ.
ở nhà hàng yêu thích của họ.
Kathy biết anh ấy sẽ cầu hôn.
01:22
Kathy knew he was going to propose,
25
70877
1926
01:24
and she could barely
contain her excitement.
contain her excitement.
26
72827
3023
và không thể kìm nén sự hân hoan.
Nhưng Rich không hề cầu hôn,
01:28
But Rich did not propose
to Kathy that night.
to Kathy that night.
27
76701
2610
Anh ta nói lời chia tay.
01:31
He broke up with her.
28
79766
1202
01:33
As deeply as he cared
for Kathy -- and he did --
for Kathy -- and he did --
29
81639
2641
Dù dành sự quan tâm sâu sắc cho Katy,
anh ấy không hề yêu cô.
01:36
he simply wasn't in love.
30
84820
1511
Katy vỡ vụn.
01:39
Kathy was shattered.
31
87465
1944
01:41
Her heart was truly broken,
and she now faced yet another recovery.
and she now faced yet another recovery.
32
89433
4843
Trái tim cô thực sự tan nát, và giờ
phải đối mặt với quá trình hồi phục khác.
phải đối mặt với quá trình hồi phục khác.
Năm tháng sau khi chia tay,
01:46
But five months after the breakup,
33
94959
2556
Kathy vẫn không thể
ngừng nghĩ về Rich.
ngừng nghĩ về Rich.
01:49
Kathy still couldn't stop
thinking about Rich.
thinking about Rich.
34
97539
3195
01:52
Her heart was still very much broken.
35
100758
2614
Trái tim cô vẫn rất đau đớn.
Câu hỏi đặt ra là:
01:56
The question is:
36
104126
1177
01:57
Why?
37
105786
1434
Tại sao?
01:59
Why was this incredibly strong
and determined woman
and determined woman
38
107244
4096
Tại sao người phụ nữ mạnh mẽ
và quyết đoán này
và quyết đoán này
lại không thể gợi lại
nguồn cảm xúc tích cực
nguồn cảm xúc tích cực
02:03
unable to marshal the same
emotional resources
emotional resources
39
111364
2908
02:06
that got her through four years
of cancer treatments?
of cancer treatments?
40
114296
3419
đã giúp cô vượt qua
bốn năm điều trị ung thư?
bốn năm điều trị ung thư?
Tại sao rất nhiều người chúng ta
phải chật vật
phải chật vật
02:10
Why do so many of us flounder
41
118619
2279
02:12
when we're trying
to recover from heartbreak?
to recover from heartbreak?
42
120922
2479
khi cố để chữa lành
trái tim tan vỡ?
trái tim tan vỡ?
Tại sao phương thức thích ứng
02:16
Why do the same coping mechanisms
43
124075
2005
02:18
that get us through all kinds
of life challenges
of life challenges
44
126104
3124
đã giúp ta vượt qua
vô vàn thử thách trong cuộc sống
vô vàn thử thách trong cuộc sống
02:21
fail us so miserably
when our heart gets broken?
when our heart gets broken?
45
129252
3188
lại vô dụng
trước một trái tim bị tổn thương?
trước một trái tim bị tổn thương?
Trong suốt 20 năm
điều trị bệnh nhân,
điều trị bệnh nhân,
02:25
In over 20 years of private practice,
46
133886
2436
tôi đã thấy nhiều người
từ nhiều độ tuổi và hoàn cảnh
từ nhiều độ tuổi và hoàn cảnh
02:28
I have seen people
of every age and background
of every age and background
47
136346
2980
đối mặt với nhiều trạng thái tan vỡ,
02:31
face every manner of heartbreak,
48
139350
2625
02:33
and what I've learned is this:
49
141999
2072
và điều tôi học được là:
02:36
when your heart is broken,
50
144930
2450
Khi trái tim ta tan vỡ,
02:39
the same instincts you ordinarily rely on
51
147404
2890
bản năng
mà bạn thường dựa vào
mà bạn thường dựa vào
sẽ được khơi dậy và một lần nữa
khiến bạn đi sai đường.
khiến bạn đi sai đường.
02:42
will time and again lead you
down the wrong path.
down the wrong path.
52
150318
4466
Bạn chỉ đơn giản là không thể tin
những gì tâm trí đang nói cho bạn nghe.
những gì tâm trí đang nói cho bạn nghe.
02:46
You simply cannot trust
what your mind is telling you.
what your mind is telling you.
53
154808
3615
Ví dụ, ta đều biết
từ các nghiên cứu về người đau khổ
từ các nghiên cứu về người đau khổ
02:51
For example, we know from studies
of heartbroken people
of heartbroken people
54
159445
2880
02:54
that having a clear understanding
of why the relationship ended
of why the relationship ended
55
162349
3426
rằng nhận thức rõ ràng về
lý do kết thúc mối quan hệ
lý do kết thúc mối quan hệ
02:57
is really important
for our ability to move on.
for our ability to move on.
56
165799
2810
là rất quan trọng
để có thể bước tiếp.
để có thể bước tiếp.
03:01
Yet time and again,
57
169390
1617
Theo thời gian,
03:03
when we are offered a simple
and honest explanation
and honest explanation
58
171031
3357
khi có được lời giải thích
thẳng thắn và chân thành
thẳng thắn và chân thành
03:06
like the one Rich offered Kathy,
59
174412
2312
giống như điều Rich đã làm với Kathy,
03:08
we reject it.
60
176748
1158
chúng ta lại khước từ chúng.
03:10
Heartbreak creates
such dramatic emotional pain,
such dramatic emotional pain,
61
178780
3918
Tan vỡ tạo ra một nỗi đau về cảm xúc,
03:14
our mind tells us the cause
must be equally dramatic.
must be equally dramatic.
62
182722
3568
và tâm trí bảo ta rằng lý do đằng sau
chắc chắn phải rất phức tạp.
chắc chắn phải rất phức tạp.
Và bản năng đó mạnh mẽ đến độ,
03:18
And that gut instinct is so powerful,
63
186865
2456
nó khiến cho phần lý do
hợp lý nhất của chúng ta
hợp lý nhất của chúng ta
03:21
it can make even the most reasonable
and measured of us
and measured of us
64
189345
3236
03:24
come up with mysteries
and conspiracy theories
and conspiracy theories
65
192605
3399
trở nên bí ẩn, dựng nên những giả thuyết
lớn lao vốn dĩ không hiện hữu.
lớn lao vốn dĩ không hiện hữu.
03:28
where none exist.
66
196028
1187
03:30
Kathy became convinced
something must have happened
something must have happened
67
198017
2774
Kathy khăng khăng rằng
có điều gì đó đã xảy ra
có điều gì đó đã xảy ra
trong cuối tuần hẹn hò với Rich
03:32
during her romantic getaway with Rich
68
200815
2107
03:34
that soured him on the relationship,
69
202946
1922
khiến anh ấy rời bỏ mối quan hệ này,
03:36
and she became obsessed
with figuring out what that was.
with figuring out what that was.
70
204892
2978
và cô bị ám ảnh về việc tìm ra lý do đó.
03:40
And so she spent countless hours
71
208445
1889
Và cô ấy dành vô số thời gian
03:42
going through every minute
of that weekend in her mind,
of that weekend in her mind,
72
210358
3527
hồi tưởng lại từng phút
của kỳ cuối tuần ấy,
của kỳ cuối tuần ấy,
03:45
searching her memory for clues
that were not there.
that were not there.
73
213909
3148
để tìm lại trong ký ức
một manh mối vốn không tồn tại.
một manh mối vốn không tồn tại.
Tâm trí của Kathy đánh lừa cô ấy.
03:50
Kathy's mind tricked her
into initiating this wild goose chase.
into initiating this wild goose chase.
74
218333
3902
03:54
But what compelled her to commit to it
for so many months?
for so many months?
75
222259
4352
Nhưng điều gì đã khiến cô ấy làm điều đó
trong suốt hàng tháng trời?
trong suốt hàng tháng trời?
Trái tim tan vỡ thì giả dối hơn
ta tưởng.
ta tưởng.
03:59
Heartbreak is far more insidious
than we realize.
than we realize.
76
227729
3824
Có một lý do khiến ta bước tiếp thời kì
hỗn loạn này đến thời kì hỗn loạn khác.
hỗn loạn này đến thời kì hỗn loạn khác.
04:03
There is a reason we keep going
down one rabbit hole after another,
down one rabbit hole after another,
77
231577
4449
04:08
even when we know it's going
to make us feel worse.
to make us feel worse.
78
236050
2781
thậm chí, ngay cả khi biết nó
sẽ làm ta cảm thấy tệ hơn.
sẽ làm ta cảm thấy tệ hơn.
04:11
Brain studies have shown
79
239813
1629
Nghiên cứu về não bộ cho thấy
việc rút khỏi tình yêu lãng mạn
việc rút khỏi tình yêu lãng mạn
04:13
that the withdrawal of romantic love
80
241466
2493
kích hoạt trong não chúng ta
cùng một cơ chế
cùng một cơ chế
04:15
activates the same mechanisms
in our brain that get activated
in our brain that get activated
81
243983
3486
04:19
when addicts are withdrawing
from substances like cocaine or opioids.
from substances like cocaine or opioids.
82
247493
5037
như khi người nghiện phải cai
các chất như cocaine hoặc opioid.
các chất như cocaine hoặc opioid.
Kathy đã trải qua quá trình rút lui.
04:25
Kathy was going through withdrawal.
83
253364
1971
04:27
And since she could not have
the heroin of actually being with Rich,
the heroin of actually being with Rich,
84
255938
3790
Và vì cô ấy không thể có
heroin từ việc ở cạnh Rich,
heroin từ việc ở cạnh Rich,
04:31
her unconscious mind chose
the methadone of her memories with him.
the methadone of her memories with him.
85
259752
4475
vô thức đã chọn
methadone của ký ức cô với anh ta.
methadone của ký ức cô với anh ta.
Bản năng nói với cô
cô đã cố gắng để giải quyết một bí ẩn,
cô đã cố gắng để giải quyết một bí ẩn,
04:37
Her instincts told her
she was trying to solve a mystery,
she was trying to solve a mystery,
86
265070
2918
04:40
but what she was actually doing
87
268012
1930
nhưng những gì cô ấy thực sự làm
là vật vã tìm thuốc.
là vật vã tìm thuốc.
04:41
was getting her fix.
88
269966
1572
Đây là điều làm cho đau lòng
rất khó chữa.
rất khó chữa.
04:45
This is what makes heartbreak
so difficult to heal.
so difficult to heal.
89
273061
3473
Người nghiện biết rằng họ đang nghiện.
04:49
Addicts know they're addicted.
90
277417
2008
04:51
They know when they're shooting up.
91
279449
2110
Họ biết khi nào họ đang chích.
04:53
But heartbroken people do not.
92
281583
1897
Nhưng người có trái tim tan vỡ
lại không.
lại không.
Nhưng giờ thì bạn biết rồi đấy.
04:56
But you do now.
93
284650
1173
Và nếu tim bạn tan vỡ,
bạn không thể phớt lờ nó.
bạn không thể phớt lờ nó.
04:58
And if your heart is broken,
you cannot ignore that.
you cannot ignore that.
94
286587
3559
Bạn phải công nhận nó,
như sự thôi thúc không thể cưỡng lại,
như sự thôi thúc không thể cưỡng lại,
05:02
You have to recognize that,
as compelling as the urge is,
as compelling as the urge is,
95
290649
3817
với mỗi lần nhớ lại,
mọi tin nhắn bạn gửi,
mọi tin nhắn bạn gửi,
05:06
with every trip down memory lane,
every text you send,
every text you send,
96
294490
3411
05:09
every second you spend
stalking your ex on social media,
stalking your ex on social media,
97
297925
3483
mỗi giây bạn dành để theo dõi
người cũ trên mạng xã hội,
người cũ trên mạng xã hội,
bạn chỉ đang nuôi cơn nghiện,
05:13
you are just feeding your addiction,
98
301432
2140
05:15
deepening your emotional pain
99
303596
1790
làm nỗi đau thêm sâu
05:17
and complicating your recovery.
100
305410
1759
và làm con đường đến sự chữa lành
thêm phức tạp.
thêm phức tạp.
Vượt qua đau khổ
không phải là một cuộc hành trình.
không phải là một cuộc hành trình.
05:20
Getting over heartbreak is not a journey.
101
308907
2787
05:23
It's a fight, and your reason
is your strongest weapon.
is your strongest weapon.
102
311718
4168
Đó là một cuộc chiến, và lý trí của bạn
là vũ khí mạnh nhất.
là vũ khí mạnh nhất.
05:27
There is no breakup explanation
that's going to feel satisfying.
that's going to feel satisfying.
103
315910
3794
Không có lời giải thích chia tay nào
sẽ làm bạn thấy thỏa mãn.
sẽ làm bạn thấy thỏa mãn.
05:31
No rationale can take away
the pain you feel.
the pain you feel.
104
319728
2839
Không lập luận nào có thể xoa dịu nỗi đau.
05:34
So don't search for one,
don't wait for one,
don't wait for one,
105
322591
2660
Vì vậy, đừng tìm kiếm,
đừng chờ đợi,
đừng chờ đợi,
05:37
just accept the one you were offered
or make up one yourself
or make up one yourself
106
325275
3049
hãy hấp nhận lí do được cung cấp
hoặc tự bịa ra
hoặc tự bịa ra
và sau đó, ngưng đặt câu hỏi,
05:40
and then put the question to rest,
107
328348
1920
05:42
because you need that closure
to resist the addiction.
to resist the addiction.
108
330292
3120
bởi vì bạn cần chấm dứt nó
để chống lại cơn nghiện
để chống lại cơn nghiện
Và bạn cần vài thứ nữa như là:
05:46
And you need something else as well:
109
334857
2545
sẵn lòng buông bỏ,
05:50
you have to be willing to let go,
110
338437
2396
chấp nhận chuyện đã qua.
05:53
to accept that it's over.
111
341629
1916
05:56
Otherwise, your mind
will feed on your hope
will feed on your hope
112
344281
2564
Nếu không, tâm trí của bạn
sẽ nuôi hy vọng
sẽ nuôi hy vọng
05:58
and set you back.
113
346869
1288
và làm bạn quay lại như cũ.
06:01
Hope can be incredibly destructive
when your heart is broken.
when your heart is broken.
114
349543
3960
Hy vọng có sức phá huỷ đáng gờm
khi trái tim bạn tan vỡ.
khi trái tim bạn tan vỡ.
Trái tim tan vỡ là bậc thầy thao túng.
06:07
Heartbreak is a master manipulator.
115
355278
3003
Cảm giác thoải mái dẫn dắt ta
làm điều ngược lại hoàn toàn
làm điều ngược lại hoàn toàn
06:10
The ease with which it gets our mind
to do the absolute opposite
to do the absolute opposite
116
358305
3653
về những gì ta cần để phục hồi
thì có sức hấp dẫn khó cưỡng.
thì có sức hấp dẫn khó cưỡng.
06:13
of what we need in order to recover
117
361982
2026
06:16
is remarkable.
118
364032
1221
Một trong những xu hướng phổ biến nhất
khi tim tan vỡ
khi tim tan vỡ
06:17
One of the most common tendencies
we have when our heart is broken
we have when our heart is broken
119
365908
3890
là lý tưởng hóa người
đã làm vỡ nó.
đã làm vỡ nó.
06:21
is to idealize the person who broke it.
120
369822
2197
06:24
We spend hours remembering their smile,
121
372741
2931
Chúng ta dành hàng giờ
để nhớ nụ cười của họ,
để nhớ nụ cười của họ,
06:27
how great they made us feel,
122
375696
2142
cách họ làm chúng ta hạnh phúc,
06:29
that time we hiked up the mountain
and made love under the stars.
and made love under the stars.
123
377862
4295
thời gian chúng ta leo núi
và làm tình dưới ánh sao
và làm tình dưới ánh sao
Tất cả làm cảm giác mất mát
thêm đau đớn.
thêm đau đớn.
06:34
All that does is make our loss
feel more painful.
feel more painful.
124
382909
3624
Chúng ta biết điều đó.
06:38
We know that.
125
386937
1256
06:40
Yet we still allow our mind to cycle
through one greatest hit after another,
through one greatest hit after another,
126
388217
4898
Tuy nhiên, ta vẫn cho phép tâm trí
ca bài não tình hết lần này tới lần khác,
ca bài não tình hết lần này tới lần khác,
như thể ta bị bắt làm con tin bởi chính
danh sách nhạc Spotify của mình.
danh sách nhạc Spotify của mình.
06:45
like we were being held hostage by our own
passive-aggressive Spotify playlist.
passive-aggressive Spotify playlist.
127
393139
4598
06:49
(Laughter)
128
397761
2356
(Cười)
06:54
Heartbreak will make those thoughts
pop into your mind.
pop into your mind.
129
402022
3050
Đau lòng sẽ làm những suy nghĩ đó
ghim sâu vào tâm trí bạn.
ghim sâu vào tâm trí bạn.
Và để tránh việc lý tưởng hoá,
bạn phải cân bằng lại
bạn phải cân bằng lại
06:57
And so to avoid idealizing,
you have to balance them out
you have to balance them out
130
405096
3806
07:00
by remembering their frown,
not just their smile,
not just their smile,
131
408926
3113
bằng cách nhớ cái cau mày,
chứ không chỉ là nụ cười của họ,
chứ không chỉ là nụ cười của họ,
07:04
how bad they made you feel,
132
412426
2117
cách họ làm ta thấy tồi tệ,
07:06
the fact that after the lovemaking,
you got lost coming down the mountain,
you got lost coming down the mountain,
133
414567
3662
thực tế là sau khi làm tình,
bạn bị lạc xuống núi,
bạn bị lạc xuống núi,
07:10
argued like crazy
and didn't speak for two days.
and didn't speak for two days.
134
418253
2719
cãi nhau như điên
và không nói chuyện hai ngày.
và không nói chuyện hai ngày.
Những gì tôi nói với bệnh nhân của mình
là biên soạn một danh sách đầy đủ
là biên soạn một danh sách đầy đủ
07:14
What I tell my patients
is to compile an exhaustive list
is to compile an exhaustive list
135
422417
4231
tất cả lỗi lầm
người đó đã làm với bạn,
người đó đã làm với bạn,
07:18
of all the ways
the person was wrong for you,
the person was wrong for you,
136
426672
2397
07:21
all the bad qualities, all the pet peeves,
137
429093
2488
tất cả những phẩm chất xấu,
tất cả những thói hư,
tất cả những thói hư,
07:23
and then keep it on your phone.
138
431605
2368
và giữ nó trên điện thoại của bạn.
07:25
(Laughter)
139
433997
1043
(Cười)
07:27
And once you have your list,
140
435496
1655
Và một khi đã có danh sách,
bạn phải dùng nó.
bạn phải dùng nó.
07:29
you have to use it.
141
437175
1245
07:30
When I hear even a hint of idealizing
142
438970
2619
Khi nghe thấy một chút lý tưởng hoá
07:33
or the faintest whiff
of nostalgia in a session,
of nostalgia in a session,
143
441613
3093
hay một tí nhu nhược của nỗi nhớ
lúc nào đó,
lúc nào đó,
07:36
I go, "Phone, please."
144
444730
1984
tôi liền: "Đưa điện thoại đây!"
07:38
(Laughter)
145
446738
1821
(Cười)
Tâm trí bạn sẽ cố gắng nói với bạn
chúng hoàn hảo.
chúng hoàn hảo.
07:41
Your mind will try to tell you
they were perfect.
they were perfect.
146
449098
2518
07:43
But they were not,
and neither was the relationship.
and neither was the relationship.
147
451640
2715
Nhưng không phải, mối quan hệ cũng không.
07:46
And if you want to get over them,
you have to remind yourself of that,
you have to remind yourself of that,
148
454379
3837
Và nếu bạn muốn vượt qua chúng,
bạn phải nhắc nhở chính mình điều đó,
bạn phải nhắc nhở chính mình điều đó,
07:50
frequently.
149
458240
1182
một cách thường xuyên.
07:52
None of us is immune to heartbreak.
150
460361
2590
Không ai trong chúng ta
miễn dịch với đau khổ.
miễn dịch với đau khổ.
07:55
My patient Miguel was a 56-year-old
senior executive in a software company.
senior executive in a software company.
151
463689
5053
Bệnh nhân của tôi Miguel 56 tuổi giám đốc
điều hành cấp cao công ty phần mềm.
điều hành cấp cao công ty phần mềm.
Năm năm sau khi vợ mất,
08:01
Five years after his wife died,
152
469208
2297
ông ấy cuối cùng cũng sẵn sàng
hẹn hò lần nữa.
hẹn hò lần nữa.
08:03
he finally felt ready
to start dating again.
to start dating again.
153
471529
2629
Ông ấy sớm gặp và bị cuốn vào
cơn lốc tình yêu với Sharon.
cơn lốc tình yêu với Sharon.
08:06
He soon met Sharon,
154
474654
1238
08:07
and a whirlwind romance ensued.
155
475916
2529
Họ giới thiệu nhau với con mình
của họ sau một tháng,
của họ sau một tháng,
08:10
They introduced each other
to their adult children after one month,
to their adult children after one month,
156
478469
3410
08:13
and they moved in together after two.
157
481903
2505
và đến với nhau sau hai tháng.
08:16
When middle-aged people date,
they don't mess around.
they don't mess around.
158
484865
2691
Khi người trung niên hẹn hò,
họ không lằng nhằng.
họ không lằng nhằng.
Giống như "Yêu thật lòng"
gặp nhau "Quá nhanh quá nguy hiểm".
gặp nhau "Quá nhanh quá nguy hiểm".
08:20
It's like "Love, Actually"
meets "The Fast and the Furious."
meets "The Fast and the Furious."
159
488405
3273
08:23
(Laughter)
160
491702
1562
(Cười)
08:26
Miguel was happier
than he had been in years.
than he had been in years.
161
494495
2568
Miguel hạnh phúc hơn
hơn những năm trước.
hơn những năm trước.
08:29
But the night before
their first anniversary,
their first anniversary,
162
497539
2754
Nhưng đêm trước năm kỷ niệm đầu tiên,
Sharon đã bỏ ông.
Sharon đã bỏ ông.
08:32
Sharon left him.
163
500317
1323
Cô đã quyết định chuyển đến Bờ Tây
ở gần con cái hơn,
ở gần con cái hơn,
08:34
She had decided to move to the West Coast
to be closer to her children,
to be closer to her children,
164
502169
3969
và cô ấy không muốn yêu xa.
08:38
and she didn't want
a long-distance relationship.
a long-distance relationship.
165
506162
2449
Miguel hoàn toàn bị bất ngờ
và suy sụp.
và suy sụp.
08:41
Miguel was totally blindsided
and utterly devastated.
and utterly devastated.
166
509404
4763
Ông ấy hầu như không làm việc
trong nhiều, nhiều tháng,
trong nhiều, nhiều tháng,
08:46
He barely functioned at work
for many, many months,
for many, many months,
167
514660
2945
08:49
and he almost lost his job as a result.
168
517629
2496
và suýt bị mất việc.
08:52
Another consequence of heartbreak
is that feeling alone and in pain
is that feeling alone and in pain
169
520804
3815
Một hệ quả khác của trái tim tan vỡ
là cảm giác một mình và đau đớn
là cảm giác một mình và đau đớn
có thể làm giảm đáng kể
chức năng trí tuệ của chúng ta,
chức năng trí tuệ của chúng ta,
08:56
can significantly impair
our intellectual functioning,
our intellectual functioning,
170
524643
3055
08:59
especially when performing complex tasks
involving logic and reasoning.
involving logic and reasoning.
171
527722
4772
đặc biệt khi thực hiện các tác vụ phức tạp
liên quan đến logic và lý luận.
liên quan đến logic và lý luận.
Nó làm giảm tạm thời chỉ số IQ của bạn.
09:04
It temporarily lowers our IQ.
172
532518
2312
09:08
But it wasn't just the intensity
of Miguel's grief
of Miguel's grief
173
536535
3207
Và không chỉ mức độ nỗi đau của Miguel
09:11
that confused his employers;
174
539766
1895
khiến sếp ông bối rối;
09:13
it was the duration.
175
541685
1460
mà còn cả thời gian diễn ra.
09:15
Miguel was confused by this as well
176
543986
2280
Miguel cũng bối rối vì điều này
và thực sự khá xấu hổ vì nó.
và thực sự khá xấu hổ vì nó.
09:18
and really quite embarrassed by it.
177
546290
1756
"Mình bị sao vậy?" ông ấy hỏi tôi
trong buổi họp.
trong buổi họp.
09:20
"What's wrong with me?"
he asked me in our session.
he asked me in our session.
178
548519
2597
09:23
"What adult spends almost a year
getting over a one-year relationship?"
getting over a one-year relationship?"
179
551140
3962
"Người lớn nào lại dành gần một năm
chỉ để vượt qua mối quan hệ một năm?"
chỉ để vượt qua mối quan hệ một năm?"
Thực tế có rất nhiều người như vậy.
09:27
Actually, many do.
180
555804
2225
09:31
Heartbreak shares all the hallmarks
of traditional loss and grief:
of traditional loss and grief:
181
559053
4488
Trái tim tan vỡ có tất cả các đặc điểm
của mất mát và đau buồn truyền thống:
của mất mát và đau buồn truyền thống:
mất ngủ, suy nghĩ lệch lạc,
09:36
insomnia, intrusive thoughts,
182
564068
2444
09:38
immune system dysfunction.
183
566536
1953
rối loạn hệ thống miễn dịch.
09:40
Forty percent of people experience
clinically measurable depression.
clinically measurable depression.
184
568513
4029
40% số người mắc
trầm cảm lâm sàng.
trầm cảm lâm sàng.
Đó là một chấn thương tâm lý nghiêm trọng,
09:45
Heartbreak is a complex
psychological injury.
psychological injury.
185
573702
3330
09:49
It impacts us in a multitude of ways.
186
577056
2641
tác động lên chúng ta theo vô số cách.
09:52
For example, Sharon was both very social
187
580174
2699
Ví dụ, Sharon rất cởi mở
và tích cực.
và tích cực.
09:55
and very active.
188
583405
1382
Cô ấy ăn tối ở nhà mỗi tuần.
09:56
She had dinners at the house every week.
189
584811
2590
09:59
She and Miguel went on camping trips
with other couples.
with other couples.
190
587425
3019
Cô ấy và Miguel đi cắm trại
với những cặp khác.
với những cặp khác.
10:02
Although Miguel was not religious,
191
590468
1893
Dù vô thần, ông vẫn đưa Sharon
đến nhà thờ mỗi Chúa nhật,
đến nhà thờ mỗi Chúa nhật,
10:04
he accompanied Sharon
to church every Sunday,
to church every Sunday,
192
592385
2178
nơi ông được chào đón
vào hội thánh.
vào hội thánh.
10:06
where he was welcomed
into the congregation.
into the congregation.
193
594587
2287
Miguel không chỉ mất bạn gái;
10:09
Miguel didn't just lose his girlfriend;
194
597850
1941
ông ấy mất toàn bộ đời sống xã hội,
10:12
he lost his entire social life,
195
600240
2761
cộng đồng hỗ trợ
nhà thờ của Sharon.
nhà thờ của Sharon.
10:15
the supportive community
of Sharon's church.
of Sharon's church.
196
603025
2438
10:17
He lost his identity as a couple.
197
605487
2130
Ông mất điểm nhận dạng
là một cặp đôi.
là một cặp đôi.
Miguel nhận ra sự chia tay
đã để lại khoảng trống khổng lồ trong đời,
đã để lại khoảng trống khổng lồ trong đời,
10:20
Now, Miguel recognized the breakup
had left this huge void in his life,
had left this huge void in his life,
198
608575
4146
10:24
but what he failed to recognize
199
612745
2761
nhưng lại không nhận ra
nó để lại nhiều hơn chỉ một.
nó để lại nhiều hơn chỉ một.
10:27
is that it left far more than just one.
200
615530
2377
Và điều đó rất quan trọng,
10:30
And that is crucial,
201
618670
1310
10:32
not just because it explains
why heartbreak could be so devastating,
why heartbreak could be so devastating,
202
620491
4985
không chỉ vì nó giải thích
tại sao tan vỡ lại tệ hại đến vậy,
tại sao tan vỡ lại tệ hại đến vậy,
10:37
but because it tells us how to heal.
203
625500
2155
nhưng bởi vì nó còn cho ta biết
cách để chữa lành.
cách để chữa lành.
Để chữa lành trái tim tan vỡ,
10:40
To fix your broken heart,
204
628934
2145
10:43
you have to identify these voids
in your life and fill them,
in your life and fill them,
205
631103
3859
bạn phải xác định những khoảng trống này
trong cuộc sống và lấp đầy chúng,
trong cuộc sống và lấp đầy chúng,
10:46
and I mean all of them.
206
634986
1577
tất cả chúng.
10:48
The voids in your identity:
207
636587
1729
Các khoảng trống
trong điểm nhận dạng:
trong điểm nhận dạng:
10:50
you have to reestablish who you are
and what your life is about.
and what your life is about.
208
638340
3648
bạn phải thiết lập lại bạn là ai
và cuộc sống của bạn là gì.
và cuộc sống của bạn là gì.
Những khoảng trống trong xã hội
10:54
The voids in your social life,
209
642012
1712
10:55
the missing activities,
even the empty spaces on the wall
even the empty spaces on the wall
210
643748
3076
các hoạt động còn thiếu,
ngay cả những khoảng trống trên tường
ngay cả những khoảng trống trên tường
10:58
where pictures used to hang.
211
646848
1590
nơi từng treo ảnh lứa đôi.
Nhưng không gì hiệu quả
11:01
But none of that will do any good
212
649339
1796
11:03
unless you prevent the mistakes
that can set you back,
that can set you back,
213
651159
3247
nếu bạn không ngăn chặn những sai lầm
có thể cản chân bạn,
có thể cản chân bạn,
11:06
the unnecessary searches for explanations,
214
654430
2976
những tìm kiếm lời giải thích
không cần thiết,
không cần thiết,
11:09
idealizing your ex instead of focusing
on how they were wrong for you,
on how they were wrong for you,
215
657430
4207
lý tưởng hóa người cũ thay vì
tập trung vào lỗi sai của họ,
tập trung vào lỗi sai của họ,
11:13
indulging thoughts and behaviors
that still give them a starring role
that still give them a starring role
216
661661
3821
những suy nghĩ và hành vi nuông chiều
giữ họ ở vị trí ngôi sao
giữ họ ở vị trí ngôi sao
trong chương tiếp của cuộc đời
thay vì là diễn viên quần chúng.
thay vì là diễn viên quần chúng.
11:17
in this next chapter of your life
217
665506
1611
11:19
when they shouldn't be an extra.
218
667141
1542
Vượt qua đau khổ thì khó,
11:22
Getting over heartbreak is hard,
219
670548
2319
11:24
but if you refuse to be misled
by your mind and you take steps to heal,
by your mind and you take steps to heal,
220
672891
4464
nhưng nếu đừng để tâm trí đánh lừa
và thực hiện các bước chữa lành,
và thực hiện các bước chữa lành,
bạn có thể giảm thiểu đáng kể
nỗi đau khổ.
nỗi đau khổ.
11:29
you can significantly minimize
your suffering.
your suffering.
221
677379
2675
11:32
And it won't just be you
who benefit from that.
who benefit from that.
222
680078
2420
Và không chỉ bạn
được hưởng lợi từ điều đó.
được hưởng lợi từ điều đó.
11:34
You'll be more present with your friends,
223
682522
2055
Bạn sẽ có mặt nhiều hơn với bạn bè,
11:36
more engaged with your family,
224
684601
2214
tương tác nhiều hơn với gia đình,
11:39
not to mention the billions of dollars
of compromised productivity
of compromised productivity
225
687236
3803
chưa kể đến hàng tỷ đô la
năng suất làm việc được cứu vớt.
năng suất làm việc được cứu vớt.
11:43
in the workplace that could be avoided.
226
691063
2093
Vì vậy, nếu biết ai đó đau khổ,
11:46
So if you know someone who is heartbroken,
227
694451
2290
11:49
have compassion,
228
697273
1559
hãy động lòng trắc ẩn,
11:50
because social support has been found
to be important for their recovery.
to be important for their recovery.
229
698856
3750
vì hỗ trợ từ bên ngoài đóng vai trò
quan trọng cho sự phục hồi của họ.
quan trọng cho sự phục hồi của họ.
Và hãy kiên nhẫn,
11:55
And have patience,
230
703293
1258
bởi nó sẽ mất nhiều thời gian
để vượt qua hơn bạn nghĩ.
để vượt qua hơn bạn nghĩ.
11:57
because it's going to take them longer
to move on than you think it should.
to move on than you think it should.
231
705082
3730
Và nếu đang tan vỡ,
hãy nhớ điều này:
hãy nhớ điều này:
12:01
And if you're hurting,
232
709646
1228
12:03
know this:
233
711732
1183
sẽ là khó khăn, đó là
một trận chiến trong tâm trí bạn,
một trận chiến trong tâm trí bạn,
12:05
it's difficult, it is a battle
within your own mind,
within your own mind,
234
713335
3090
12:08
and you have to be diligent to win.
235
716449
2200
và bạn phải kiên trì để
giành chiến thắng.
giành chiến thắng.
12:10
But you do have weapons.
236
718673
1805
Nhưng bạn có vũ khí.
Bạn có thể chiến đấu.
Bạn có thể chiến đấu.
12:12
You can fight.
237
720502
1270
12:14
And you will heal.
238
722200
1656
Và bạn sẽ được chữa lành.
Xin cám ơn.
12:16
Thank you.
239
724631
1189
12:17
(Applause)
240
725844
3917
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Guy Winch - Psychologist, authorGuy Winch asks us to take our emotional health as seriously as we take our physical health -- and explores how to heal from common heartaches.
Why you should listen
Guy Winch is a licensed psychologist who works with individuals, couples and families. As an advocate for psychological health, he has spent the last two decades adapting the findings of scientific studies into tools his patients, readers and audience members can use to enhance and maintain their mental health. As an identical twin with a keen eye for any signs of favoritism, he believes we need to practice emotional hygiene with the same diligence with which we practice personal and dental hygiene.
His recent book, Emotional First Aid: Healing Rejection, Guilt, Failure, and Other Everyday Hurts, has been translated in 24 languages. He writes the popular "Squeaky Wheel Blog" on PsychologyToday.com, and he is the author of The Squeaky Wheel: Complaining the Right Way to Get Results, Improve Your Relationships and Enhance Self-Esteem. His new book, How to Fix a Broken Heart, was published by TED Books/Simon & Schuster in 2017. He has also dabbled in stand-up comedy.
Guy Winch | Speaker | TED.com