TED2007
Maira Kalman: The illustrated woman
ماریان کێلمان : ئافرەتە شیکەرەوەکە
Filmed:
Readability: 3.2
805,010 views
نووسەر و وێنەکێشی کتێب ماریاکالمان قسە دەکات دەربارەی ژیانی خۆیی و کارەکەی ،لە بەرگی ' ذە نیو یۆرکەر ' ەوە دەست پێدەکات هەتا کتێبەکانی بۆ منداڵان و گەورەکانیش. ئەو بە هەمان شێوەی دەرکەوتنی لە ڕێی بەرهەمەکانییەوە ئەقڵانی و زیرەکە بە ڕووبەڕوو.
Maira Kalman - Illustrator, author
Maira Kalman's wise, witty drawings have appeared on numberless New Yorker covers, in a dozen children's books, and throughout the pages of the Elements of Style. Her latest book, The Principles of Uncertainty, is the result of a year-long illustrated blog she kept for the New York Times. Full bio
Maira Kalman's wise, witty drawings have appeared on numberless New Yorker covers, in a dozen children's books, and throughout the pages of the Elements of Style. Her latest book, The Principles of Uncertainty, is the result of a year-long illustrated blog she kept for the New York Times. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
What I am always thinking about
0
0
3000
ئەوەی کە هەمیشە من بیری لێ دەکەمەوە
00:28
is what this session is about, which is called simplicity.
1
3000
4000
ئەوەیە کە ئەم کۆبوونەوەیە دەربارەی چیە کە پێی دەوترێت ئاسان کاری
00:32
And almost, I would almost call it being simple-minded,
2
7000
4000
وتا ڕادەیەک،من پووی دەڵێم بە هۆی مێشکەوە ئاسان کراوە
00:36
but in the best sense of the word.
3
11000
2000
بەڵام لە باشترین شێوەی ووشەکە
00:38
I'm trying to figure out two very simple things:
4
13000
3000
من دەمەوێت دوو شتی زۆر ئاسان ڕون بکەمەوە:
00:42
how to live and how to die, period.
5
17000
2000
چۆن دەژین و چۆن دەمرین،تەواو
00:44
That's all I'm trying to do, all day long.
6
19000
2000
بە درێژای رۆژەکە من باسی ئەوە دەکەم
00:46
And I'm also trying to have some meals, and have some snacks,
7
21000
3000
هەروەها هەوڵدەدەم چەند ژەمە خواردنێکم هەبێت و لەبەینی ژەمەکانیش نان بخۆم
00:49
and, you know, and yell at my children, and do all the normal things
8
24000
4000
دەزانی هاوار بکەم بەسەر منداڵەکانم داو شتی ئاسای تر
00:53
that keep you grounded.
9
28000
2000
کەوام لێ بکات بە باشی هەست بکەم
00:56
So, I was fortunate enough to be born a very dreamy child.
10
31000
7000
من زۆر خۆشحاڵ بووم کە وەک منداڵێکی جوان لە دایک بووم
01:03
My older sister was busy torturing my parents,
11
38000
4000
خوشکە گەورەکەم بە ئازاردانی (دایکم و باوکم) بەوە خەریک بوو
01:07
and they were busy torturing her.
12
42000
2000
وە ئەوانیش بە ئازاردانی ئەوەوە خەریک بوون
01:09
I was lucky enough to be completely ignored,
13
44000
3000
من زۆر بەختم هەبوو کە بە تەواوی پشت گوێ بخرێم
01:12
which is a fabulous thing, actually, I want to tell you.
14
47000
2000
دەمەوێت پێتان بڵێم کە شتێکی زۆر خۆشە
01:14
So, I was able to completely daydream my way through my life.
15
49000
4000
من توانیم بە باشی بیر لە ژیانی خۆم بکەمەوە
01:20
And I finally daydreamed my way into NYU, at a very good time, in 1967,
16
55000
6000
لە کۆتایدا لە ساڵی ١٩٦٧ کەکاتێکی باش بوو خەیاڵەکەم بەرەو زانکۆی نیو ێۆرکی بردم
01:27
where I met a man who was trying to blow up the math building of NYU.
17
62000
5000
لەوێ پیاوێکم بینی کە دەیویست بینای بەشی بیرکاری لە زانکۆکەدا بتە قێنێتەوە
01:33
And I was writing terrible poetry and knitting sweaters for him.
18
68000
4000
من خەریکی نوسینی شیعر ناخۆش و دورینی بلوز بوم بۆ ئەو پیاوە
01:37
And feminists hated us, and the whole thing was wretched
19
72000
5000
ئەوانەی لایەنگری ئافرەتان بوون ڕقیان لە ئێمە بو،وە هەموو شتەکان ناخۆش بوون
01:42
from beginning to end.
20
77000
2000
لە سەرەتاوە هەتا کۆتای
01:44
But I kept writing bad poetry, and he didn't blow up the math building,
21
79000
4000
بەڵام،من بەردەوام بووم لەسەر نوسینی شیعر ناخۆش و ئەویش بینای بەشی بیرکاری نەتەقاندەوە
01:48
but he went to Cuba.
22
83000
1000
بەڵام ئەو چو بۆ کوبا
01:49
But I gave him the money, because I was from Riverdale
23
84000
2000
بەڵام من پارەکەم دایە چونکە من لە (ڕیڤەردایل)ەوە هاتبووم
01:51
so I had more money than he did.
24
86000
2000
لەبەر ئەوە لە ئەو زیاتر پارەم پێ بوو
01:53
(Laughter)
25
88000
1000
پێکەنین
01:54
And that was a good thing to help, you know, the cause.
26
89000
3000
دەزانی ئەوە شتێکی باش بوو بۆ یارمەتی دان،هۆکارێک هەبێت
01:58
But, then he came back, and things happened,
27
93000
4000
بەڵام ئەو گەڕایەوە چەند شتێک ڕویان دا
02:02
and I decided I really hated my writing,
28
97000
3000
و بڕیارم دا کە بە ڕاستی رقم لە نوسینەکانم بێت
02:05
that it was awful, awful, purple prose.
29
100000
4000
کە نوسینێکی زۆر زۆر ناشرین بوو
02:09
And I decided that I wanted to tell --
30
104000
2000
بڕیارم دا کە دەمەوێت بڵێم..
02:11
but I still wanted to tell a narrative story
31
106000
2000
بەڵام،هێشتا من دامویست چەرۆک بگێڕمەوە
02:13
and I still wanted to tell my stories.
32
108000
2000
و هێشتا دەمویست باسی چەرۆکەکانی خۆم بکەم
02:15
So I decided that I would start to draw. How hard could that be?
33
110000
3000
لەبەر ئەوە بڕیارم دا دەست بکەم بە وێنە کێشان دەبێت ئەوە چەند قوورس بێت
02:18
And so what happened was that I started
34
113000
5000
ئه‌وه‌ی كه ڕوویدا ئه‌وه‌بوو كه ده‌ستمكرد
02:23
just becoming an editorial illustrator through, you know,
35
118000
3000
كاركردن وه‌ك سه‌رنووسه‌ر له‌ڕێی
02:26
sheer whatever, sheer ignorance.
36
121000
3000
هه‌رشتێك بێت ، نه‌تها پشتگوێخستن
02:29
And we started a studio.
37
124000
2000
ستۆدیۆیه‌كمان دروستكر د
02:31
Well, Tibor really started the studio, called M&Co.
38
126000
2000
به‌ڕاستی تایبۆر ستۆدیۆیه‌كی دامه‌زراند به‌ناوی( ئێم و كۆ
02:33
And the premise of M&Co was, we don't know anything,
39
128000
4000
مه‌به‌ست له ئێم و كۆ ئه‌وه‌بوو كه ئێمه هیچ شتێك نازانین
02:37
but that's all right, we're going to do it anyway.
40
132000
2000
به‌ڵام ئه‌وه كێشه نیه ، هه‌رچۆنێك بێت كاره‌كه‌مان ئه‌نجام ده‌ده‌ین
02:39
And as a matter of fact, it's better not to know anything,
41
134000
2000
له‌ڕاستیدا باشتره كه هیچ نه‌زانین
02:41
because if you know too much, you're stymied.
42
136000
3000
چونكه ئه‌گه‌ر تۆ زۆربزانیت ، توشی كێشه ده‌بیت
02:44
So, the premise in the studio was,
43
139000
3000
مه‌به‌سته‌كه‌مان له ستۆدیۆكه ئه‌وه‌بوو
02:47
there are no boundaries, there is no fear.
44
142000
3000
كه هیچ هێڵێك له نێوانماندا نیه و ، ترس بوونی نیه
02:50
And I -- and my full-time job, I landed the best job on Earth,
45
145000
3000
باشترین ئیشم له‌سه‌ر زه‌وی وه‌ك كاركردن به فوولی
02:53
was to daydream, and to actually come up with absurd ideas
46
148000
5000
خه‌ونبوو وه بۆ بیرگردنه‌وه به شێوه‌یه‌كی ناڕێك
02:58
that -- fortunately, there were enough people there,
47
153000
2000
كه ، به‌خۆشحاڵیه‌وه هه‌ندێك خه‌ڵك له‌وێ هه‌بوون
03:00
and it was a team, it was a collective,
48
155000
2000
وه تیمێك بوون ، كۆمه‌ڵه‌یه‌ك بوون
03:02
it was not just me coming up with crazy ideas.
49
157000
2000
ته‌نها من نه‌بووم كه فكره‌ی شێتانه‌م بۆ ده‌هات
03:04
But the point was that I was there as myself, as a dreamer.
50
159000
5000
به‌ڵام ، مه‌به‌سته‌كه ئه‌وه‌بوو كه من وه‌ك كه‌سێكی خه‌یاڵاوی له‌وێبووم
03:09
And so some of the things -- I mean, it was a long history of M&Co,
51
164000
3000
بۆهه‌ندێك له شته‌كان زۆربه‌كۆن ده‌هاته به‌رچاوم له ئێم و كۆ
03:12
and clearly we also needed to make some money,
52
167000
4000
وه‌به‌ڕاستی ئێمه ده‌مانویست پاره په‌یدا بكه‌ین
03:16
so we decided we would create a series of products.
53
171000
4000
له‌به‌ر ئه‌وه بڕیارماندا ، زنجیره‌یه‌ك به‌رهه‌م دروست بكه‌ین
03:20
And some of the watches there,
54
175000
3000
وه هه‌ندێ له چاودێره‌كانی ئه‌وێ
03:23
attempting to be beautiful and humorous --
55
178000
2000
خۆیان به جوان و خۆشه‌ویست نیشان ده‌دا...
03:25
maybe not attempting, hopefully succeeding.
56
180000
3000
له‌وانه‌یه هه‌وڵدان نه‌بووبێت ، به‌حۆشخاڵیه‌وه سه‌ركه‌وتن بێت
03:28
That to be able to talk about content,
57
183000
3000
كه بتوانن باسی ناوه‌ڕۆكه‌كه بكه‌ن
03:31
to break apart what you normally expect, to use humor and surprise,
58
186000
4000
به‌جیاكردنه‌وه‌ی ئه‌وه‌ی كه چاوه‌ڕێی ده‌كه‌یت ، به‌به‌كارهێنانی ڕابواردن و موفاجه‌ئه
03:35
elegance and humanity in your work was really important to us.
59
190000
5000
جوانی و مرۆڤایه‌تی له ئیشه‌كانتا بۆ ئێمه گرنگ بوو
03:40
It was a very high, it was a very impersonal time in design
60
195000
5000
كاتێك زۆری له ڕاده‌به‌ده‌ری مرۆڤ بوو له دیزاینكردندا
03:45
and we wanted to say, the content is what's important,
61
200000
4000
وه ده‌مانویست بڵێین ناوه‌ڕۆك زۆر گرنگه
03:49
not the package, not the wrapping.
62
204000
2000
نه‌ك پاكێجێكه ، نه‌ك لولكردنه‌كه
03:51
You really have to be journalists, you have to be inventors,
63
206000
3000
پێویسته تۆ ببیت له ڕۆژنامه‌وان ، پێویسته داهێنه‌ربیت
03:54
you have to use your imagination more importantly than anything.
64
209000
4000
پێویسته خه‌باڵه‌كانی خۆت به‌زۆری به‌كاربهێنیت زیاتر له هه‌رشتێكی تر.
03:58
So, the good news is that I have a dog
65
213000
5000
هه‌واڵه خۆشه‌كه ئه‌وه‌یه كه من سه‌گێكم هه‌یه
04:03
and, though I don't know if I believe in luck --
66
218000
2000
وه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی نازانم باوه‌ڕ به‌به‌خت بكه‌م:
04:05
I don't know what I believe in, it's a very complicated question,
67
220000
2000
نازانم باوه‌ڕ به‌چی بكه‌م ، ئه‌وه پرسیارێكی قورسه
04:07
but I do know that before I go away, I crank his tail seven times.
68
222000
4000
به‌ڵام ئه‌وه ده‌زانم كه پێش ئه‌وه‌ی بڕۆم ، حه‌وت جار قاچ ده‌نێم به كلكیدا
04:11
So, whenever he sees a suitcase in the house,
69
226000
2000
له‌به‌ر ئه‌وه هه‌ركاتێك جانتایه‌ك له‌ماڵه‌وه ده‌بینێت
04:13
because everybody's always, you know, leaving,
70
228000
3000
ده‌زانێت چونكه هه‌میشه هه‌موویان ده‌ڕۆن
04:16
they're always cranking this wonderful dog's tail,
71
231000
2000
هه‌موو جارێك ئه‌وان قاچ ده‌نێن به‌و كلكه جوانه‌ی سه‌گه‌كه‌دا
04:18
and he runs to the other room.
72
233000
2000
وه‌ئه‌ویش ڕاده‌كات بۆ ژوره‌كه‌ی تر
04:20
But I am able to make the transition from working for children and --
73
235000
5000
به‌ڵام ، من ده‌توانم گۆڕانكاریه‌ك بكه‌م له كاركردن له منداڵه‌وه و ...
04:25
from working for adults to children, and back and forth,
74
240000
3000
له‌كاركردن بۆ گه‌نجان بۆ منداڵان ، و به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه
04:28
because, you know, I can say that I'm immature,
75
243000
2000
چونكه من ده‌توانم بڵێم كه هه‌ڵسوو كه‌وتم منداڵانه‌یه
04:30
and in a way, that's true.
76
245000
3000
وه به‌شێوه‌یه‌كیش ، ئه‌وه ڕاسته
04:33
I don't really -- I mean, I could tell you that I didn't understand,
77
248000
4000
له ڕاستیدا ده‌توانم بڵێم من تێنه‌گه‌شتم
04:38
I'm not proud of it, but I didn't understand
78
253000
2000
هه‌ست به شانازی ناكه‌م پێوه‌ی ، به‌ڵام تێگه‌یشتم
04:40
let's say 95 percent of the talks at this conference.
79
255000
3000
بابڵێن له‌سه‌دا نه‌وه‌دوپێنجی بابه‌ته‌كانی قسه‌كانی ئه‌م كۆنفرانسه
04:43
But I have been taking beautiful notes of drawings
80
258000
2000
به‌ڵام ، چه‌ندین تێبینی جوانم له‌سه‌ر وێنه‌كێشان نوسیوه
04:45
and I have a gorgeous onion from Murray Gell-Mann's talk.
81
260000
3000
وه پیازێكی زۆر نایابم ده‌ستكه‌وتووه له وته‌كانی (مورای جیل مان وه .
04:48
And I have a beautiful page of doodles from Jonathan Woodham's talk.
82
263000
4000
په‌یجێكی جوانی بێمێشكی قسه‌كانی بۆ (جۆناشان ودهام م هه‌یه
04:52
So, good things come out of, you know, incomprehension --
83
267000
3000
ده‌زانین ، شتی باش له تێنه‌گه‌یشتنه‌وه دێت ...
04:55
(Laughter)
84
270000
2000
پێكه‌نین
04:57
-- which I will do a painting of, and then it will end up in my work.
85
272000
3000
كه من وێنه ده‌كێشم ، وه دوای له كاره‌كه‌م كۆتای پێدێت
05:00
So, I'm open to the possibilities of not knowing
86
275000
4000
ئاساییه به‌لای منه‌وه له تێمه‌گه‌یشتن
05:04
and finding out something new.
87
279000
2000
وه دۆزینه‌وه‌ی شتی تازه
05:06
So, in writing for children, it seems simple, and it is.
88
281000
5000
نووسینه‌كانم بۆ منداڵان زۆر له ئاسان ده‌چوو وه هه‌ر واشبوو
05:11
You have to condense a story into 32 pages, usually.
89
286000
4000
زۆربه‌ی كات پێویسته بابه‌ته‌كانیت بۆ سی و دوو په‌یج كه‌م بكه‌یته‌وه
05:15
And what you have to do is, you really have to edit down to what you want to say.
90
290000
3000
ئه‌وه‌ی پێویسته بیكه‌یت ئه‌وه‌یه كه پێویسته شته‌كانت كه‌م بكه‌یته‌وه بۆ ئه‌وه‌ی كه ده‌ته‌وێت بیڵێیت
05:18
And hopefully, you're not talking down to kids
91
293000
3000
به‌خۆشحاڵیه‌وه ، قسه‌كانت بۆ منداڵان كه‌م ناكرێته‌وه
05:21
and you're not talking in such a way that you,
92
296000
2000
وه تۆ به‌شێوه‌یه‌ك قسه ناكه‌یت كه
05:23
you know, couldn't stand reading it after one time.
93
298000
3000
ده‌زانیت ، ناتوانیت دوای یه‌كه‌مجار ئیتر بیخوێنیته‌وه
05:26
So, I hopefully am writing, you know,
94
301000
2000
به‌خۆشحاڵیه‌وه من
05:28
books that are good for children and for adults.
95
303000
2000
كتێب ده‌نووسم كه بۆ منداڵان و گه‌نجان باشه
05:30
But the painting reflects --
96
305000
2000
به‌ڵام ، وێنه‌كانی كاردانه‌وه‌ی هه‌یه ...
05:32
I don't think differently for children than I do for adults.
97
307000
2000
من جیاوازی ناكه‌م له‌نێوان منداڵ و ئه‌وه‌ی بۆ گه‌نجانی ده‌كه‌م
05:34
I try to use the same kind of imagination, the same kind of whimsy,
98
309000
3000
هه‌وڵده‌ده‌م به هه‌مان ئه‌ندێشه‌و هه‌مان وزه‌م به‌كارده‌هێنم
05:37
the same kind of love of language.
99
312000
3000
وه‌هه‌مان خۆشه‌ویستی و شێوازی زمان به‌كارده‌هێنم
05:40
So, you know, and I have lots of wonderful-looking friends.
100
315000
4000
ده‌زانی ، چه‌ندین هاوڕێی باشم هه‌یه
05:44
This is Andrew Gatz, and he walked in through the door and I said,
101
319000
2000
ئه‌مه (ئه‌ندریۆ گه‌یتس ه وه له‌ده‌رگاكه‌وه هاته ژووره‌وه وتی
05:46
"You! Sit down there." You know, I take lots of photos.
102
321000
2000
تۆ! "له‌وێ دانیشه " من چه‌ندین وێنه‌م گرت
05:49
And the Bertoia chair in the background is my favorite chair.
103
324000
2000
باشترین كورسی بۆمن ، كورسی " بیرتۆیا " یه كه به‌شی دواوه‌یه
05:52
So, I get to put in all of the things that I love.
104
327000
2000
پێویسته هه‌موو ئه‌و شتانه‌ی ده‌مه‌وێت ئاماده‌ی بكه‌م
05:55
Hopefully, a dialog between adults and children will happen on many different levels,
105
330000
4000
گفتووگۆ له‌نێوان منداڵ و گه‌نجان له زۆر ئاستی جیاوازه‌وه ڕووده‌دات
05:59
and hopefully different kinds of humor will evolve.
106
334000
3000
وه به خۆشحاڵیه‌وه . شتی جیاوازی گاڵته‌جاری ده‌رده‌كه‌وت
06:03
And the books are really journals of my life.
107
338000
2000
كێبه‌كان وه‌ك گۆڤار وابوون له ژیانی مندا
06:05
I never -- I don't like plots.
108
340000
2000
هه‌رگز من حه‌زم له پڵۆتی بیركاری نیه
06:07
I don't know what a plot means.
109
342000
2000
من نازانم مانای پڵۆت چیه
06:09
I can't stand the idea of anything that starts in the beginning,
110
344000
3000
ناتوانم باسی فكره‌یه‌ك بكه‌م كه له‌سه‌ره‌تاوه ده‌ست پێده‌كات
06:12
you know, beginning, middle and end. It really scares me,
111
347000
2000
سه‌ره‌تا ، ناوه‌ڕاست ، وه كۆتای ، ئه‌وه به‌ڕاستی من ده‌ترسێنێت
06:14
because my life is too random and too confused,
112
349000
3000
چونكه ژیانی من بێ سه‌روبه‌ری و شڵه‌ژاوه
06:17
and I enjoy it that way.
113
352000
1000
وه به‌م شێوه‌یه حه‌زمڵێیه.
06:18
But anyway, so we were in Venice,
114
353000
4000
هه‌رچۆنێك بێت ئێمه له ڤینسیا بووین
06:23
and this is our room. And I had this dream
115
358000
2000
وه ئه‌مه ژوره‌كه‌مانه ، من ئه‌و خه‌ونه‌م هه‌بوو
06:25
that I was wearing this fantastic green gown,
116
360000
2000
كه‌من ڕۆبێكی جوانی سه‌وز له‌به‌ر بكه‌م
06:27
and I was looking out the window,
117
362000
2000
وه‌ته‌ماشای ده‌ه‌ره‌وه له په‌نجه‌ره‌كه‌وه بكه‌م
06:29
and it was really a beautiful thing.
118
364000
2000
وه به‌ڕاستی ئه‌وه شتێكی خۆشبوو
06:31
And so, I was able to put that into this story, which is an alphabet,
119
366000
3000
له‌به‌ر ئه‌وه ، من توانیم ئه‌مه بخه‌وه ناو چیرۆكی " فیله‌كه "
06:34
and hopefully go on to something else.
120
369000
3000
وه بچم به‌ره‌و شتێكی تر
06:37
The letter C had other things in it.
121
372000
2000
وشه‌ی " سی " شتێكی تر هه‌یه له‌ناویدا
06:39
I was fortunate also, to meet the man who's sitting on the bed,
122
374000
3000
هه‌روه‌ها من زۆر دڵخۆشبووم ، به‌بینینی پیاوێك كه‌له‌سه‌ر جێگاكه‌ی دانیشتووه
06:42
though I gave him hair over here and he doesn't have hair.
123
377000
3000
له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی من هه‌ندێك قژم خسته‌سه‌ر سه‌ری له‌به‌ر ئه‌وه‌ی قژی پێوه نه‌بوو
06:45
Well, he has some hair but -- well, he used to have hair.
124
380000
3000
هه‌ندێ قژی پێوه‌بوو ... پێشتر قژی ته‌واوی هه‌بوو
06:48
And with him, I was able to do a project that was really fantastic.
125
383000
5000
من له‌گه‌ڵ ئه‌ودا توانیم پڕۆژه‌یه‌كی زۆر نایاب ئه‌نجام بده‌م
06:53
I work for the New Yorker, and I do covers, and 9/11 happened
126
388000
5000
من وه‌ك نووسه‌ری به‌شی ده‌ره‌وه‌ی ڕۆژنامه‌ی نیوۆرك كارده‌كه‌م ، وه له 9/11 ڕوویدا
06:58
and it was, you know, a complete and utter end of the world as we knew it.
127
393000
5000
به‌ته‌واوی كۆتای هاتنی ئه‌و جیهانه‌بوو كه ئێمه ده‌مانناسی
07:03
And Rick and I were on our way to a party in the Bronx,
128
398000
4000
من و " ڕیك " له ڕیگه‌دابووین بۆ ئاهه‌نگێك له برۆنكس
07:07
and somebody said Bronxistan,
129
402000
2000
وه هه‌ندێك كه‌س ده‌ڵێن برۆنكستان
07:09
and somebody said Ferreristan,
130
404000
1000
خه‌ڵكی تر ده‌ڵێن فێریستان
07:10
and we came up with this New Yorker cover,
131
405000
3000
وه ئێمه ڕووی ده‌ره‌وه‌ی نیوۆركه‌كه‌مان دروستكرد
07:13
which we were able to -- we didn't know what we were doing.
132
408000
2000
به‌وه‌ی كه‌توانیمان ئێمه نه‌مانده‌زانی چی ده‌كه‌ین
07:15
We weren't trying to be funny, we weren't trying to be --
133
410000
3000
هه‌وڵمانده‌دا پێكه‌نیناوی بێت ، نه‌مانده‌ویست ببێت :
07:18
well, we were trying to be funny actually, that's not true.
134
413000
2000
ئه‌وه ڕاستی نه‌بوو ، باشه ، له ڕاستیدا ، ده‌مانویست پێكه‌نینوی بێت
07:20
We hoped we'd be funny, but we didn't know it would be a cover,
135
415000
3000
هیوامان ده‌خواست پێكه‌نیناوی بێت ، له‌ڵام نه‌مانده‌زانی ده‌بێته به‌شی دووه‌م
07:23
and we didn't know that that image, at the moment that it happened,
136
418000
4000
وه نه‌مانده‌زانی كه ئه‌و وێنه‌یه ، له‌و كاته‌ی كه ڕوویدا
07:27
would be something that would be so wonderful for a lot of people.
137
422000
4000
ده‌بێته شتێكی باش بۆ زۆربه‌ی خه‌ڵك
07:31
And it really became the -- I don't know, you know,
138
426000
2000
ده‌زانی ، من نازانم ده‌بێته چی
07:33
it was one of those moments people started laughing at what was going on.
139
428000
3000
ئه‌وه ئه‌و كاته‌بوو كه خه‌ڵك ده‌ستی كرد به پێكه‌نین له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی كه ڕوویدا
07:36
And from, you know, Fattushis, to Taxistan to, you know,
140
431000
5000
له " فاتوشیس " ه‌وه بۆ " تاكیستان " بۆ
07:41
for the Fashtoonks, Botoxia, Pashmina, Khlintunisia, you know,
141
436000
4000
فاشتونكس ، بۆتۆكسیا ، پاشمینا ، خلینتونسیا
07:45
we were able to take the city
142
440000
2000
ده‌یانتوانی شارێك هه‌ڵبژێرن
07:47
and make fun of this completely foreign, who are -- what's going on over here?
143
442000
4000
وه گاڵته‌ی پێ بكه‌ن ... ئه‌وه چی ڕووده‌دات له‌وێ ؟
07:51
Who are these people? What are these tribes?
144
446000
3000
ئه‌و خه‌ڵكانه كێن؟ ئه‌و خێڵانه چین ؟
07:54
And David Remnick, who was really wonderful about it,
145
449000
3000
دیڤد ڕیمنیك كه زۆر حه‌زی له‌وه‌بوو
07:57
had one problem. He didn't like Al Zheimers,
146
452000
5000
كێشه‌یه‌كی هه‌بوو ، ئه‌و ئه‌لژمیرسی خۆشنه‌ده‌ویست
08:02
because he thought it would insult people with Alzheimer's.
147
457000
3000
چونكه بڕوای وابوو كه خه‌ڵك هاوكاری ئه‌لژمیرس وه‌رده‌گرێت
08:05
But you know, we said, "David, who's going to know?
148
460000
2000
به‌ڵام ، ده‌زانی ، ئێمه وتمان " دیڤد " كێ ده‌زانێ ؟
08:07
They're not."
149
462000
2000
ئه‌وان نازانن
08:09
(Laughter)
150
464000
2000
پێكه‌نین
08:11
So it stayed in, and it was, and, you know, it was a good thing.
151
466000
6000
له‌به‌ر ئه‌وه شتێكی باشبوو كه‌له‌ناویدا مایه‌وه
08:19
You know, in the course of my life, I never know what's going to happen
152
474000
3000
له‌ژیانی مندا ، هه‌رگیز نازانم چی ڕووده‌دات
08:22
and that's kind of the beauty part.
153
477000
2000
وه ئه‌وه به‌شه جوانه‌كه‌یه
08:24
And we were on Cape Cod, a place, obviously, of great inspiration,
154
479000
4000
ئێمه له " كاپێكۆت " بووین ، شوێنێك بۆ به‌ده‌ست هێنانی الهام
08:28
and I picked up this book, "The Elements of Style," at a yard sale.
155
483000
4000
وه ئه‌م كتێبه‌م هه‌ڵگرت " زه ئیلیمێنتس ئۆف ستایل " له شوێنی فرۆشتنه‌كه
08:32
And I didn't -- and I'd never used it in school,
156
487000
2000
هه‌رگیز له قوتابخانه ئه‌م كتێبه‌م به‌كارنه‌هێنابوو
08:34
because I was too busy writing poems, and flunking out,
157
489000
3000
چونكه زۆر مه‌شغوڵبووم به نووسینی شعر و خوێندنه‌وه‌ی
08:37
and I don't know what, sitting in cafes.
158
492000
2000
وه نازانم له قاوه‌خانه‌كان دابنیشم
08:39
But I picked it up and I started reading it and I thought, this book is amazing.
159
494000
3000
ئه‌م كتێبه‌م هه‌ڵگرتوو ده‌ستمكرد به خوێندنه‌وه‌ی هه‌ستمكرد كه زۆر سه‌رنج ڕاكێشه
08:42
I said, people should know about this book.
160
497000
3000
پێموابوو پێویسته خه‌ڵك زانیاری له‌سه‌ر ئه‌م كتێبه هه‌بێت
08:45
(Laughter)
161
500000
3000
پێكه‌نین
08:48
So I decided it needed a few -- it needed a lift, it needed a few illustrations.
162
503000
3000
ئه‌م پێوستی به‌هه‌ندێ كات و قورسای هه‌بوو
08:51
And basically, I called the, you know, I convinced the White Estate,
163
506000
4000
من ناوی ده‌نێم ، یان باوه‌ڕم وایه كه ئه‌مه شاری سپیه
08:55
and what an intersection of like, you know,
164
510000
2000
ده‌زانی ، له‌چوار ڕیانێك ده‌چێت
08:57
Polish Jew, you know, main WASP family. Here I am, saying,
165
512000
6000
خێزانیی یه‌كه‌می " واسپ " كه جوله‌كه‌كانی پۆڵندان من لێره ده‌ڵێم
09:03
I'd like to do something to this book.
166
518000
2000
حه‌زده‌كه‌م شتێك له‌م كتێبه‌یه
09:05
And they said yes, and they left me completely alone,
167
520000
2000
وه ئه‌وان وتیان به‌ڵێ ، به‌ته‌نها به‌جێیان هێشتم
09:07
which was a gorgeous, wonderful thing.
168
522000
3000
كه شتێكی خۆشه
09:10
And I took the examples that they gave,
169
525000
4000
ئه‌و نموونانه‌م وه‌رگرت كه باسیان كردووه
09:14
and just did 56 paintings, basically.
170
529000
2000
وه " 56" وێنه‌ك كێشاوه
09:16
So, this is, I don't know if you can read this.
171
531000
2000
نازانم ئه‌گه‌ر بتوانیت ئه‌مه بخوێنیته‌وه
09:18
"Well, Susan, this is a fine mess you are in."
172
533000
2000
زوزان ئه‌مه كێشه‌یه‌كی بچوكه كه كه‌وتوویته ناوی
09:20
And when you're dealing with grammar,
173
535000
2000
كاتێك كه‌باسی ڕێزمان ده‌كه‌ین
09:22
which is, you know, incredibly dry,
174
537000
2000
كه بابه‌تێكی زۆر وشكه
09:24
E.B. White wrote such wonderful, whimsical -- and actually, Strunk --
175
539000
4000
" ئی . بی " سپی
09:28
and then you come to the rules and, you know,
176
543000
2000
وه‌دوای كاتێك ده‌گه‌یته یاساكان
09:30
there are lots of grammar things. "Do you mind me asking a question?
177
545000
3000
زۆر شتی ڕێزمانی هه‌یه " یارمه‌تی هه‌یه پرسیارێك بكه‌م ؟
09:33
Do you mind my asking a question?"
178
548000
3000
پرسیاره‌كه‌م ئاساییه به‌لاته‌وه ؟
09:36
"Would, could, should, or would, should, could."
179
551000
2000
"ویستی ، توانی ، پیویسته ، یان ویستی ، پیویسته ، توانی "
09:38
And "would" is Coco Chanel's lover, "should" is Edith Sitwell,
180
553000
4000
" ویستی " خۆشه‌ویسته‌كه‌ی كه‌ناڵی كو كو وه " پیوستی " ئیدس ستوێڵه
09:42
and "could" is an August Sander subject.
181
557000
3000
وه " توانی " بابه‌تی ئه‌وگه‌ست سانده‌ره
09:45
And, "He noticed a large stain in the center of the rug."
182
560000
2000
" ئه‌و تیبێنی شتێكی گه‌وره‌ی له ناوه‌ڕاستی كۆمباره‌كه‌دا كرد "
09:47
(Laughter)
183
562000
2000
پێكه‌نین
09:49
So, there's a kind of British understatement, murder-mystery theme
184
564000
3000
بابه‌تێكی نادیاری كه‌شتن هه‌یه به‌پێی به‌ریتانیه‌كان كه‌له نرخی كه‌م ده‌كاته‌وه
09:52
that I really love very much.
185
567000
2000
كه‌به‌ڕاستی من زۆرم خۆشده‌وێت
09:54
And then, "Be obscure clearly! Be wild of tongue in a way we can understand."
186
569000
4000
"دوای " به‌نادیاری بمێنێته‌وه ! زمانت درێژبكه به‌شێوه‌یه‌ك كه تێبگه‌یت"
09:58
E.B. White wrote us a number of rules,
187
573000
2000
ئی . بی چه‌ند یاسایه‌كی بۆ ئێمه نووسی
10:00
which can either paralyze you and make you loathe him
188
575000
2000
كه ده‌توانیت " ئیفلیج " ت بكات و واتلێبكات ڕقت لێی بێت
10:02
for the rest of time, or you can ignore them, which I do,
189
577000
5000
بۆ كاتێكی زۆر ، یان ده‌توانیت پشتگوێیان بخه‌یت كه من ئه‌وه‌یان ده‌كه‌م
10:07
or you can, I don't know what, you know, eat a sandwich.
190
582000
3000
من نازانم چۆن به‌ڵام ده‌توانی ساندویچێك بخۆین
10:10
So, what I did when I was painting was I started singing,
191
585000
3000
له‌كاتی وێنه كێشانمدا ده‌ستمكرد به گۆرانی وتن
10:13
because I really adore singing,
192
588000
2000
چونكه به‌ڕاستی گۆرانی وتنم حه‌زلێیه
10:15
and I think that music is the highest form of all art.
193
590000
3000
وه باوه‌ڕم وایه كه ئه‌م میوزیكه له ئاستێكی زۆردایه
10:18
So, I commissioned a wonderful composer, Nico Muhly,
194
593000
3000
له‌به‌ر ئه‌وه ، داوای یارمه‌تیم له میوزیك ژه‌نێك كرد كه نیكۆ هلیبوو
10:21
who wrote nine songs using the text,
195
596000
4000
له نۆ گۆرانی به تێكست نووسیوه
10:25
and we performed this fantastic evening of --
196
600000
4000
وه ئێواره‌یه‌كی نایابمان به‌سه‌رربرد:
10:29
he wrote music for both amateurs and professionals.
197
604000
3000
ئه‌و میوزیكی بۆخۆشه‌ویستان و شاره‌زایانیش ده‌نووسی
10:32
I played the clattering teacup and the slinky
198
607000
2000
من یاریم به كوپی چاكه ده‌كرد كه ده‌نگێی دروستكرد
10:34
in the main reading room of the New York Public Library,
199
609000
3000
له ژووری سه‌ره‌كی له كتێبخانه‌ی گشتی نیوۆرك
10:37
where you're supposed to be very, very quiet,
200
612000
2000
كه پێویسته تۆ زۆر زۆر بیده‌نگبیت
10:39
and it was a phenomenally wonderful event,
201
614000
2000
وه‌به‌ڕاستی ئێواره‌یه‌كی خۆشبوو
10:41
which we hopefully will do some more.
202
616000
2000
كه‌به‌حۆشحاڵیه‌وه دووباره ده‌بێته‌وه
10:45
Who knows? The New York TimesSelect, the op-ed page,
203
620000
4000
كێده‌زانێت ؟ رۆژنامه‌ی نیۆرك تایمز په‌یجێك هه‌ڵده‌بژێرێت
10:49
asked me to do a column, and they said, you can do whatever you want.
204
624000
3000
داوام لێده‌كه‌ن كه ستوونه‌كه بنوسم ، ده‌ڵێت هه‌رشتێك كه ده‌ته‌وێت بیكه
10:52
So, once a month for the last year,
205
627000
1000
مانگی یه‌كجار له‌ساڵی كۆتایدا
10:53
I've been doing a column called "The Principles of Uncertainty,"
206
628000
4000
له ستووندا ده‌نووسی به‌ناوی " هۆكاره‌كانی ناڕاستی "
10:57
which, you know, I don't know who Heisenberg is,
207
632000
2000
ده‌زانی ، كه‌من نازانم هینس بێرگ كێیه
10:59
but I know I can throw that around now. You know,
208
634000
2000
به‌ڵام ده‌زانم ده‌توانم له‌ناویدا بۆی بگه‌ڕێم
11:01
it's the principles of uncertainty, so, you know.
209
636000
3000
ئه‌و هۆكاره‌كانی ناڕاستیه ، ده‌زانی
11:04
I'm going to read quickly -- and probably I'm going to edit some,
210
639000
3000
من به خێرای ده‌یخوێنمه‌وه ... وه له‌وانه‌شه هه‌ندێكی بگۆڕم و چاك بكه‌م
11:07
because I don't have that much time left -- a few of the columns.
211
642000
3000
چونكه كاتێكی زۆرم به‌ده‌سته‌وه نه‌ماوه بۆ ستوونه‌كان
11:10
And basically, I was so, you know, it was so amusing,
212
645000
3000
له‌ڕاستیدا ، شتێكی زۆر پێكه‌نیناویه
11:13
because I said, "Well, how much space do I have?"
213
648000
1000
چونكه وتم " باشه ، چه‌نده مه‌جالم هه‌یه بنووسم ؟ "
11:14
And they said, "Well, you know, it's the Internet."
214
649000
2000
وتیان " ده‌زانی ، ئه‌و ئینته‌رنێته "
11:16
And I said, "Yes, but how much space do I have?"
215
651000
2000
وتم " به‌ڵێ به‌ڵام چه‌ند مه‌جالم هه‌یه؟ "
11:18
And they said, "It's unlimited, it's unlimited."
216
653000
2000
وتیان " دیاری نه‌كراوه ، دیاری نه‌كراوه"
11:20
OK. So, the first one I was very timid, and I'll begin.
217
655000
5000
باشه له‌به‌ر ئه‌وه ، له‌سه‌ره‌تادا باوه‌ڕم به‌خۆم نه‌بوو ، وه ده‌ست پێده‌كه‌م
11:25
"How can I tell you everything that is in my heart?
218
660000
2000
چۆن ده‌توانم ئه‌وه‌ی له دڵمه پێتی بڵێم ؟
11:27
Impossible to begin. Enough. No. Begin with the hapless dodo."
219
662000
3000
ده‌ستپێكردن زۆر قورسه ده‌ستپێكردن به كۆترێكی بێبه‌خت "
11:30
And I talk about the dodo, and how the dodo became extinct,
220
665000
4000
من باسی دۆدۆ ده‌كه‌م و چۆن به‌ره‌وه نه‌مانچوو
11:34
and then I talk about Spinoza.
221
669000
2000
دوای باسی یپینۆزا ده‌كه‌م
11:36
"As the last dodo was dying, Spinoza was looking for a rational explanation
222
671000
4000
كاتێك دواین ئۆدۆ خه‌ریك بوو ده‌مرد ، سپینۆزا ده‌گه‌ڕا بۆ ڕونكردنه‌وه‌یه‌كی باش
11:40
for everything, called eudaemonia.
223
675000
2000
بۆ هه‌موو شته‌كان كه ناوی هه‌ستكردن به خۆشی بوو
11:42
And then he breathed his last, with loved ones around him,
224
677000
3000
دوای دواین هه‌ناسه‌ی هه‌ڵكێشا له‌گه‌ڵ خۆشه‌ویستانی كه‌له‌ده‌وری بوون
11:45
and I know that he had chicken soup also, as his last meal."
225
680000
2000
وه ده‌زانم كه سووپی مریشكی هه‌بوو له كۆتا ژه‌مدا
11:47
I happen to know it for a fact.
226
682000
2000
زۆر دڵنیام له‌وه
11:49
And then he died, and there was no more Spinoza. Extinct.
227
684000
3000
دوای ئه‌و مرد ، وه ئیدی سپیۆنزا نه‌ما به‌هیچ شێوه‌یه‌ك قڕی كرد
11:53
And then, we don't have a stuffed Spinoza,
228
688000
2000
دوای ، هیچ شتێكی سپیۆنزامان نه‌ما
11:55
but we do have a stuffed Pavlov's dog,
229
690000
2000
به‌ڵام بابه‌تی سه‌گی " پاڤلۆڤ "مان هه‌یه
11:57
and I visited him in the Museum of Hygiene in St. Petersburg, in Russia.
230
692000
4000
وه من سه‌ردانی ئه‌ومكرد له مۆزه‌خانه‌ی " هیگین له سانتووس بێرگ له ڕووسیا
12:01
And there he is, with this horrible electrical box on his rump
231
696000
5000
له‌وێ ئه‌و له‌گه‌ڵ بۆكسه ئه‌لكترۆنیه ناشرینه‌كه‌ی له‌سه‌ر لایه‌كی ئه‌و
12:06
in this fantastic, decrepit palace.
232
701000
2000
له‌م شوێنه كۆن و نایابه
12:10
"And I think it must have been a very, very dark day
233
705000
2000
وابزانم ده‌بێت ئه‌وه ڕۆژێكی زۆر زۆر تاریك بووبێت
12:12
when the Bolsheviks arrived.
234
707000
1000
كاتێك بۆ بۆڵشڤیكه‌كان هاتنه ئێره
12:13
Maybe amongst themselves they had a few good laughs,
235
708000
2000
له‌وانه‌یه له‌نێوان خۆیاندا چه‌ند شتێكی باش هه‌بێت
12:15
but Stalin was a paranoid man, even more than my father."
236
710000
4000
به‌ڵام ، ستالین پیاوێكی قه‌له‌ق بوو زیاتر له باوكم
12:19
(Laughter)
237
714000
1000
پێكه‌نین
12:20
You don't even know.
238
715000
1000
هه‌تا تۆ نازانیت
12:21
"And decided his top people had to be extinctified."
239
716000
5000
" وه بڕیاریدا كه‌كه‌سه نزیكه به‌رزه‌كانی نه‌مێنن "
12:26
Which I think I made up, which is a good thing.
240
721000
2000
وابزانم من ئه‌وه‌م دروستكرد كه شتێكی باشه
12:28
And so, this is a chart of, you know, just a small chart,
241
723000
3000
ئه‌مه ته‌نها خشته‌یه‌كی بچوكه
12:31
because the chart would go on forever of all the people that he killed.
242
726000
2000
چونكه خشته‌كه‌ی ئه‌وانه‌ی كه كوشتوویه‌تی هه‌ر ده‌مێنێته‌وه بۆ هه‌تا هه‌تایه
12:33
So, shot dead, smacked over the head, you know, thrown away.
243
728000
4000
له‌به‌ر ئه‌وه ، كوژراو ، له‌سه‌ریانداوه . فڕێدراوه
12:39
"Nabokov's family fled Russia. How could the young Nabokov,
244
734000
3000
خێزانی " نابۆكۆڤ " روسیایان به‌جێ هێشت . چۆن " نابۆكۆڤ "ی گه‌نج
12:42
sitting innocently and elegantly in a red chair,
245
737000
2000
داده‌نیشێ به‌بێ تاوانی و جوانیه‌وه له‌سه‌ر كورسی سوور
12:44
leafing through a book and butterflies,
246
739000
2000
ده‌جووڵێـت به‌ناو كتێبێك و په‌پوله‌كاندا
12:46
imagine such displacement, such loss?"
247
741000
3000
ئه‌و جوڵه‌یه بهێنه پێش چاوی خۆت ، چ دۆڕاندنێكه؟
12:50
And then I want to tell you that this is a map.
248
745000
2000
ده‌مه‌وێت پێتان بڵێم كه ئه‌م خه‌ریته‌یه
12:52
So, "My beautiful mother's family fled Russia as well.
249
747000
4000
هه‌روه‌ها خێزانه جوانه‌كه‌ی دایكیشم ڕوسیای به‌جێهێشت
12:56
Too many pogroms.
250
751000
2000
زۆرێک لە پڕۆگرام
12:58
Leaving the shack, the wild blueberry woods, the geese, the River Sluch,
251
753000
3000
به‌جێهێشتنی شوێنی مانه‌وه ، دارستانی داری شین ، مراویه‌كان ، ڕووباری " سله‌چه " كه
13:01
they went to Palestine and then America."
252
756000
3000
ئه‌وان ڕۆیشتن بۆ فه‌له‌ستین و دوای بۆ ئه‌مریكا "
13:04
And my mother drew this map for me of the United States of America,
253
759000
2000
دایكم ئه‌م خه‌ریته‌یه‌ی ئه‌مریكای بۆمن كێشا
13:06
and that is my DNA over here, because that person who I grew up with
254
761000
9000
وه ئه‌مه " دی . ئێن . ئه‌ی " یه‌كه‌ی منه لێره ، چونكه ئه‌وكه‌سه‌ی كه‌من له‌گه‌ڵی گه‌وره‌بووم
13:15
had no use for facts whatsoever.
255
770000
2000
هیچ هۆكارێكی ڕاستی نه‌بوو
13:17
Facts were actually banished from our home.
256
772000
3000
ڕاستیه‌كان له‌ماڵی ئێمه‌دا نه‌مان
13:20
And so, if you see that Texas -- you know, Texas and California
257
775000
4000
ئه‌گه‌ر " ته‌كساس " ببینیت ، ته‌كساس و كالیفۆرنیا
13:24
are under Canada, and that South Carolina is on top of North Carolina,
258
779000
3000
له‌ژێر كه‌نه‌دان . وه كالیفۆرنیای باشوور له‌سه‌ره‌وه‌ی كارۆلینای باكوره
13:27
this is the home that I grew up in, OK?
259
782000
2000
ئه‌مه ئه‌و شوێنه‌یه كه‌من تیایدا گه‌وره‌بووم ، باشه ؟
13:29
So, it's a miracle that I'm here today.
260
784000
2000
له‌به‌ر ئه‌وه ئه‌وه موعجیزه‌یه‌كه كه‌من لێره‌م ، ئه‌مڕؤ
13:31
But actually, it's not. It's actually a wonderful thing.
261
786000
3000
به‌ڵام ، له‌ڕاستی ، وانیه . ئه‌وه شتێكی سه‌رنج ڕاكێشه
13:35
But then she says Tel Aviv and Lenin,
262
790000
2000
به‌ڵام دوای ئه‌وه وتی ته‌لئه‌بیب و لنین
13:37
which is the town they came from, and, "Sorry, the rest unknown, thank you."
263
792000
3000
كه‌ناوچه‌یه‌كه ئه‌وانی لێوه‌هاتوون و " ببورن ئه‌وه كانی تر نه‌ناسراون ، سوپاس"
13:40
But in her lexicon, "sorry, the rest unknown, thank you" is
264
795000
2000
به‌ڵام له قامووسه‌كه‌ی ئه‌ودا ، " ببورن ، ئه‌وه‌كانی تر نه‌ناسراون ، سوپاس ، ئه‌وه‌یه
13:42
"sorry, the rest unknown, go to hell,"
265
797000
2000
" ببورن ، ئه‌وانی تر نه‌ناسراون ، بڕۆن بۆ دۆزه‌خ "
13:44
because she couldn't care less.
266
799000
1000
له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌و كچه گرنگی پێنه‌داوه
13:45
(Laughter)
267
800000
1000
پێكه‌نین
13:46
"The Impossibility of February"
268
801000
2000
" ناڕه‌حه‌تیه‌كانی مانگی شوبات "
13:48
is that February's a really wretched month in New York
269
803000
3000
ئه‌وه‌یه كه مانگی شوبات زۆر ناخۆشه له نیوۆرك
13:51
and the images for me conjure up these really awful things.
270
806000
3000
و وێنه‌كان بۆمن به‌ڕاستی ناشرینه
13:54
Well, not so awful.
271
809000
2000
باشه ، نه‌ك زۆر ناشرین
13:56
I received a box in the mail and it was wrapped with newspaper
272
811000
3000
به‌كسێكم به ئیمه‌یڵ پێگه‌یشت كه‌به ڕۆژنامه‌یه‌ك پێچرابوو
13:59
and there was the picture of the man on the newspaper and he was dead.
273
814000
4000
وه وێنه‌یه‌ی پیاوێكی تێدابوو كه مردبوو
14:03
And I say, "I hope he's not really dead,
274
818000
2000
من ده‌ڵێم " هیوادارم به‌ڕاستی نه‌مردبێت ،
14:05
just enjoying a refreshing lie-down in the snow,
275
820000
2000
ته‌نها خۆشی وه‌رگرتنبێت له پاڵكه‌وتن له‌ناو له‌فردا
14:07
but the caption says he is dead."
276
822000
2000
به‌ڵام له‌سه‌ر وێنه‌كه نوسرابوو كه مردووه
14:09
And actually, he was. I think he's dead, though I don't know,
277
824000
3000
له‌ڕاستیدا ، ئه‌م مردبوو له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی من دڵنیانیم
14:12
maybe he's not dead.
278
827000
2000
له‌وانه‌یه نه‌مردبێت
14:14
"And this woman leans over in anguish, not about that man,
279
829000
2000
ئه‌م ئافره‌ته به‌هۆی ئازاره‌وه لارده‌بێته‌وه نه‌ك له‌به‌ر ئه‌و پیاوه
14:16
but about all sad things. It happens quite often in February."
280
831000
4000
به‌ڵام به‌هۆی شتی خه‌فه‌تباریه‌وه . ئه‌مه زۆربه‌ی كات له مانگی شوباتدا ڕوده‌دات
14:21
There's consoling.
281
836000
2000
ئه‌وه پرسه‌یه .
14:23
This man is angry because somebody threw onions all over the staircase,
282
838000
4000
ئه‌م پیاوه توڕه‌یه چونكه كه‌سێك پیازی تێكردووه
14:27
and basically -- you know, I guess onions are a theme here.
283
842000
3000
وه به‌ڕاستی ، واهه‌ست ئه‌كه‌م مه‌به‌سته‌كه لێره‌دا پیازه
14:30
And he says, "It is impossible not to lie.
284
845000
2000
ئه‌و ده‌ڵێن " زۆر قورسه كه درۆنه‌كه‌یت "
14:32
It is February and not lying is impossible."
285
847000
2000
ئێستا مانگی شوباته‌و درۆنه‌كردن زۆر ئاسته‌مه "
14:34
And I really spend a lot of time wondering,
286
849000
2000
زۆركات له پرسیاركردن به‌سه‌ر ده‌به‌م
14:36
how much truth do we tell?
287
851000
2000
تاچه‌ند ڕاستیه‌كان ده‌ڵێین ؟
14:38
What is it that we're actually -- what story are we actually telling?
288
853000
3000
ئه‌وه چیه كاتێك ئێمه‌ده‌مانه‌وێت باسی چیرۆكێك بكه‌ین و بیگێرینه‌وه؟
14:41
How do we know when we are ourselves?
289
856000
2000
چۆن ده‌زانین كه ئێمه خۆمانین؟
14:43
How do we actually know that these sentences coming out of our mouths
290
858000
3000
چۆن ده‌زانین كه ئه‌و ڕستانه‌ی له ده‌ممانه‌وه دێته ده‌ره‌وه
14:46
are real stories, you know, are real sentences?
291
861000
2000
چیرۆكی ڕاستین ، ڕسته‌ی ته‌واون ؟
14:48
Or are they fake sentences that we think we ought to be saying?
292
863000
3000
یان ئایا ئه‌وانه ڕسته‌ی درۆستكراون كه ده‌مانه‌وێت بیڵێین؟
14:51
I'm going to quickly go through this.
293
866000
2000
من به‌خێرای باسی ئه‌وه ده‌كه‌م
14:54
A quote by Bertrand Russell,
294
869000
2000
وته‌یه‌ك له‌لایه‌ن " بێرتراند ڕوسێل "
14:56
"All the labor of all the ages, all the devotion, all the inspiration,
295
871000
4000
" هه‌موو كرێكاره‌كان له هه‌موو ته‌مه‌نه‌كان ، هه‌موو دڵسۆزیه‌كان ، هه‌موو الهامه‌كان ،
15:00
all the noonday brightness of human genius
296
875000
3000
هه‌موو ڕوناكیه‌كانی زیره‌كی مرۆڤن
15:03
are destined to extinction.
297
878000
2000
به‌ره‌و نه‌مان ده‌چن.
15:05
So now, my friends, if that is true,
298
880000
2000
ئێستا . هاوڕێكانم . ئه‌گه‌ر ئه‌وه ڕاستبێت
15:07
and it is true, what is the point?"
299
882000
3000
وه ڕاستیشه ، لێره‌دا مه‌به‌سته‌كه چیه؟
15:10
A complicated question.
300
885000
1000
پرسیارێكی قورس
15:11
And so, you know, I talk to my friends
301
886000
3000
كه‌من قسه له‌گه‌ڵ هاوڕێكانم ده‌كه‌م
15:14
and I go to plays where they're singing Russian songs.
302
889000
3000
وه ده‌چم بۆلایان كه گۆرانی ڕوسی ده‌ڵێن
15:17
Oh my God, you know what?
303
892000
2000
ئه‌ی خوایه ، ده‌زانی چی؟
15:19
Could we have -- no, we don't have time.
304
894000
2000
ده‌توانی ... نه‌خێر كاتمان نیه
15:21
I taped my aunt. I taped my aunt singing a song in Russian from the --
305
896000
2000
ده‌نگی پورم ته‌سجیل كرد ، ده‌نگی پورم ته‌سجیل كرد كاتێك گۆرانی ڕوسی ده‌گوت له ..
15:23
you know, could we have it for a second?
306
898000
3000
ده‌زانن ، ئایا ده‌توانین بۆ خوله‌كێك ئه‌وه‌مان هه‌بێت؟
15:26
Do you have that?
307
901000
2000
ئه‌وه‌تان پێیه؟
15:28
(Music)
308
903000
18000
مۆسیقا
15:47
OK. I taped my -- my aunt used to swim in the ocean
309
922000
3000
باشه . پورم ته‌سویركرد كه ده‌یویست مه‌له بكات له زه‌ریادا
15:50
every day of the year until she was about 85.
310
925000
5000
هه‌موو ڕۆژێكی ساڵ هه‌تا گه‌یشته ته‌مه‌نی هه‌شتاو پێنج ساڵی
15:57
So -- and that's a song about how everybody's miserable
311
932000
2000
ئه‌م گۆرانیه كه له‌باره‌ی عه‌مباری هه‌موو كه‌سێكه
15:59
because, you know, we're from Russia.
312
934000
2000
چونكه ده‌زانن كه ئێه خه‌ڵكی ڕوسیاین
16:01
(Laughter)
313
936000
1000
پێكه‌نین
16:02
I went to visit Kitty Carlisle Hart, and she is 96,
314
937000
2000
من سه‌ردانی " كیتی كارلیسل هارت " م كرد كه ته‌مه‌نی نه‌ت و شه‌ش ساڵه
16:04
and when I brought her a copy of "The Elements of Style,"
315
939000
3000
وه كاتێك كۆپیه‌كی " زه ئیلیمێنتس ئۆف ستایل " م پێتدا
16:07
she said she would treasure it.
316
942000
2000
ئه‌و وتی كه ده‌یڕازێنێته‌وه
16:09
And then I said -- oh, and she was talking about Moss Hart, and I said,
317
944000
2000
دوای وتم ، ئۆهـ ، ئه‌و باسی " مۆسهارت " ده‌كات وه وتم
16:11
"When you met him, you knew it was him."
318
946000
2000
" كاتێك ئه‌وت بینی ، زانیت كه ئه‌وه "
16:13
And she said, "I knew it was he."
319
948000
1000
" ئه‌ویش وتی " من زانیم كه ئه‌وه
16:14
(Laughter)
320
949000
3000
پێكه‌نین
16:17
So, I was the one who should have kept the book, but it was a really wonderful moment.
321
952000
3000
من ئه‌و كه‌سه‌م كه پێویستبوو كتێبه‌كه‌م هه‌ڵبگرتایه به‌ڵام ئه‌وه كاتێكی خۆشبوو
16:20
And she dated George Gershwin, so, you know, get out.
322
955000
3000
ئه‌و كچه له‌گه‌ڵ " جۆرج گێرشوێن " ده‌چووه ده‌ره‌وه ، له‌به‌ر ئه‌وه بڕۆ ده‌ره‌وه
16:23
Gershwin died at the age of 38.
323
958000
3000
گێرشوێن له‌ته‌مه‌نی 38 ساڵیدا مرد
16:26
He's buried in the same cemetery as my husband.
324
961000
3000
له‌هه‌مان قه‌برسیتانی مێرده‌كه‌م نێژراوه
16:29
I don't want to talk about that now.
325
964000
2000
من نامه‌وێت ئێستا باسی بكه‌م
16:31
I do want to talk -- the absolute icing on this cemetery cake
326
966000
2000
ده‌مه‌وێت قسه بكه‌م .. زۆربه‌ی كێكی قه‌برستانه‌كه به‌ناوی كێكی
16:33
is the Barricini family mausoleum nearby.
327
968000
3000
گۆڕی خێزانی " باریچینی " یه كه نزیكن لێره‌وه
16:36
I think the Barricini family should open a store there and sell chocolate.
328
971000
3000
پێمباشه خێزانی " باریچینی " دووكانێك له‌وێ بكه‌نه‌وه و چۆكلاته بفرۆشن
16:39
(Laughter)
329
974000
1000
پێكه‌نین
16:40
And I would like to run it for them.
330
975000
1000
ده‌مه‌وێت من سه‌رپه‌رشتی بكه‌م بۆیان
16:41
And I went to visit Louise Bourgeoise,
331
976000
2000
من سه‌ردانی " لویس بۆرگیوس " م كردووه
16:43
who's also still working, and I looked at her sink,
332
978000
2000
كه هه‌تا ئێستاش كارده‌كات ، و ته‌ماشای سنگی مه‌خسه‌له‌كه‌م كرد
16:45
which is really amazing, and left.
333
980000
2000
كه‌به‌ڕاستی سه‌رنجڕاكێشه‌و به‌جێمهێشت
16:47
And then I photograph and do a painting of a sofa on the street.
334
982000
3000
دوای وێنه‌ی قه‌نه‌فه‌یه‌كم گرت و دوایش وێنه‌ك كێشا له‌سه‌ر شه‌قامه‌كه
16:50
And a woman who lives on our street, Lolita.
335
985000
3000
ئافره‌تێك كه‌ناوی " لۆلیتا " یه كه له شه‌قامه‌كه‌ی ئێمه ده‌ژی
16:53
And then I go and have some tea.
336
988000
2000
دوای چووم چایه‌كم خوارده‌وه
16:55
And then my Aunt Frances dies, and before she died,
337
990000
3000
دوای پووره‌كه‌م " فرانسیس " ده‌مرێت ، وه پێش ئه‌وه‌ی بمرێت
16:58
she tried to pay with Sweet'N Low packets for her bagel.
338
993000
3000
ئه‌و هه‌وڵیدا پاكه‌تێك شیرینی بخاته ناو جانتاكه‌یه‌وه
17:01
(Laughter)
339
996000
2000
پێكه‌نین
17:03
And I wonder what the point is and then I know, and I see
340
998000
2000
ده‌مه‌وێت بزانم مه‌به‌سته‌كه چیه دوای ده‌زانم و ده‌یبینم
17:05
that Hy Meyerowitz, Rick Meyerowitz's father,
341
1000000
2000
كه " هی مێی ڕوویلتز " باوكی ریك مێی روبیتس
17:07
a dry-cleaning supply salesman from the Bronx,
342
1002000
2000
خاوه‌نی كه‌لوپه‌لی ئوتوو لو برۆنكس
17:09
won the Charlie Chaplin look-alike contest in 1931.
343
1004000
4000
خه‌ڵاتی " چارلی چاپلین " ی ساڵی 1931 ی برده‌وه
17:14
That's actually Hy.
344
1009000
2000
به‌ڕاستی ئه‌وه " هی " بوو
17:16
And I look at a beautiful bowl of fruit,
345
1011000
2000
ته‌ماشای ده‌فرێكی قوڵی میوه‌م كرد
17:19
and I look at a dress that I sewed for friends of mine.
346
1014000
3000
وه‌ته‌ماشای ئه‌و عه‌زیه‌م ده‌كرد كه‌بۆ هاوڕێكه‌م دووریبوو
17:22
And it says, "Ich habe genug," which is a Bach cantata,
347
1017000
2000
ده‌لێت " ئیك هابی جینك " كه ده‌كاته " پاچكامتاتا ،
17:24
which I once thought meant "I've had it, I can't take it anymore,
348
1019000
3000
كه باوه‌ڕم وابوو مانای " ئه‌وه‌م هه‌بوو ناتوانم زیانر ڕایبگرم "ی ده‌گه‌یاند
17:27
give me a break," but I was wrong.
349
1022000
3000
مۆڵه‌تێكم بده‌رێ ، " به‌ڵام من هه‌ڵه‌بووم ،
17:30
It means "I have enough." And that is utterly true.
350
1025000
3000
مانای " به‌شی خۆم هه‌یه " ده‌گه‌یه‌نێت .وه ئه‌وه ڕاستی بوو
17:33
I happen to be alive, end of discussion. Thank you.
351
1028000
2000
ده‌بینم كه‌من زیندووم ، ته‌واو ، سوپاس
17:35
(Applause)
352
1030000
3000
چه‌پڵه لێدان.
ABOUT THE SPEAKER
Maira Kalman - Illustrator, authorMaira Kalman's wise, witty drawings have appeared on numberless New Yorker covers, in a dozen children's books, and throughout the pages of the Elements of Style. Her latest book, The Principles of Uncertainty, is the result of a year-long illustrated blog she kept for the New York Times.
Why you should listen
Children know Maira Kalman for her series of Max storybooks, adults for her New Yorker covers and the gotta-have-it illustrated version of the Elements of Style -- simple proof that her sensibility blends a childlike delight with a grownup's wry take on the world.
With her husband, the legendary designer and art director Tibor Kalman, Maira spent several decades designing objets and assembling books like (un)FASHION. But after Tibor's untimely death in 1999, Maira herself became a cultural force. Her colorful, faux-naif illustrations -- and her very perspective -- tap a desire in all of us to look at the world the way she does.
Her latest book, The Principles of Uncertainty, is perhaps the most complete expression of Maira's worldview. Based on a monthly blog she kept for the New York Times website for one year, it is filled with carefully observed moments and briskly captured thoughts, an omnivore's view of life in the modern world.
Maira Kalman | Speaker | TED.com