TED2018
Kaitlyn Sadtler: How we could teach our bodies to heal faster
کاتلین سادتلیر: چۆن دەتوانین جەستەمان لەسەر زوو چاکبوونەوە ڕابهێنین
Filmed:
Readability: 5.6
2,315,538 views
چی دەبێت گەر جەستەمان لەسەر زوو چاکبوونەوەی بەبێ پاشماوەی برین ڕابهێنین، وەک ئەکتەری وڵڤرین لە فیلمی ئێکس مان دا؟ کاتیلین سادتکیر کار لەسەر دروست کردنی دەرمانێکی سروشتی دەکات کە دەتوانێت شێوازی ڕەفتاری سیستەمی بەرگریمان بگۆڕێت لە کاتی برینداربوونی ئەندامێکی جەستەمان. چەند ڕێگەیەکی جیاواز دەخاتە ڕوو کە دەشێت جەستە دووبارە خۆی دروست بکاتەوە.
Kaitlyn Sadtler - Regenerative tissue engineer
Kaitlyn Sadtler researches how our body can regenerate tissue through instructions from our immune system. Full bio
Kaitlyn Sadtler researches how our body can regenerate tissue through instructions from our immune system. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
What if you could take a pill or a vaccine
0
1404
3508
چی دەبێت گەر کەپسولێک یان ڤاکسینێک وەرگرین
00:16
and, just like getting over a cold,
1
4936
1730
و هەر وەک دەرمانی چارەسەری هەڵامەت
00:18
you could heal your wounds faster?
2
6690
2095
برینەکانمان زووتر چارەسەر بێت؟
00:20
Today, if we have
an operation or an accident,
an operation or an accident,
3
8809
3522
ئەمڕۆ، ئەگەر کارەساتێک ڕووبدات
یان نەشتەرگەریەکمان بۆ ئەنجام بدەن،
یان نەشتەرگەریەکمان بۆ ئەنجام بدەن،
بۆ چەند هەفتەیەک لە نەخۆشخانە
دەمێنینەوە
دەمێنینەوە
00:24
we're in the hospital for weeks,
4
12355
1621
00:26
and often left with scars
and painful side effects
and painful side effects
5
14000
2626
زۆربەی جار ئازاری زۆر و
ئاسەواری نەشتەرگەریەکە لە جەستەمان
ئاسەواری نەشتەرگەریەکە لە جەستەمان
00:28
of our inability to regenerate
or regrow healthy, uninjured organs.
or regrow healthy, uninjured organs.
6
16650
5135
بەهۆی بێتوانایی دروست کردنی
خانەی ئەندامە پێکراوەکان دەمێنێت.
خانەی ئەندامە پێکراوەکان دەمێنێت.
من لە بواری دروست کردنی
مادەیک کار دەکەم کە ڕێنمایی سیستەمی
مادەیک کار دەکەم کە ڕێنمایی سیستەمی
00:34
I work to create materials
7
22436
2026
00:36
that instruct our immune system to give us
the signals to grow new tissues.
the signals to grow new tissues.
8
24486
4203
بەرگریمان دەکات کە ڕێنمایی
.ماسولکەکان بکات تا خانەی نوێ دروست بکەن
.ماسولکەکان بکات تا خانەی نوێ دروست بکەن
00:41
Just like vaccines instruct
our body to fight disease,
our body to fight disease,
9
29497
3074
هەروەک چۆن ڤاکسین ڕێنمایی جەستەمان دەکات
دژی نەخۆشیەکان بجەنگێت،
دژی نەخۆشیەکان بجەنگێت،
00:44
we could instead instruct
our immune system
our immune system
10
32595
2728
لە جێگەی ئەوە دەتوانین ڕێنمایی
سیستەمی بەرگریمان بکەین
سیستەمی بەرگریمان بکەین
00:47
to build tissues
and more quickly heal wounds.
and more quickly heal wounds.
11
35347
2864
کە ڕێنمایی ماسولکە بکات کە خانە دروست بکات
و برینەکان زووتر چارەسەر بکات
و برینەکان زووتر چارەسەر بکات
00:50
Now, regrowing body parts out of nowhere
might seem like magic,
might seem like magic,
12
38886
3778
ئێستا گەشەی ئەندامەکانی
جەستە لە هیچەوە لە جادوو دەچێت،
جەستە لە هیچەوە لە جادوو دەچێت،
00:54
but there are several organisms
that can achieve this feat.
that can achieve this feat.
13
42688
3191
بەڵام هەندێ لە ئەندامەکانی
جەستەمان دەتوانن ئەم کارە ئەنجام بدەن.
جەستەمان دەتوانن ئەم کارە ئەنجام بدەن.
00:57
Some lizards can regrow their tails,
14
45903
2443
هەندێ لە خشۆکەکان دەتوانن
دووبارە کلکیان دروست بکەن،
دووبارە کلکیان دروست بکەن،
01:00
the humble salamander
can completely regenerate their arm,
can completely regenerate their arm,
15
48370
3945
سالاماندەر کە یەکێک لە خشۆکەکانە
دەتوانێت قۆلی دووبارە دروست بکات،
دەتوانێت قۆلی دووبارە دروست بکات،
01:04
and even us mere humans
can regrow our liver
can regrow our liver
16
52339
2889
ئێمەی مرۆڤیش دوای لە دەستدانی نیوەی
جگەرمان
جگەرمان
01:07
after losing more than half
of its original mass.
of its original mass.
17
55252
2571
دەتوانین جگەرمان دروست بکەینەوە.
01:10
To make this magic
a bit closer to reality,
a bit closer to reality,
18
58615
2635
بۆ ئەوەی ئەم جادووە لە ڕاستی
نزیک بکەینەوە،
نزیک بکەینەوە،
01:13
I'm investigating how our body
can heal wounds and build tissue
can heal wounds and build tissue
19
61274
4095
من توێژینەوە سەبارەت بە توانای جەستەمان بۆ
دروست کردنی خانەی تازە و زووتر چاک بوونەوە
دروست کردنی خانەی تازە و زووتر چاک بوونەوە
01:17
through instructions
from the immune system.
from the immune system.
20
65393
2129
لە ڕێگەی ڕێنمایی کردنی سیستەمی
بەرگریمان دەکەم.
بەرگریمان دەکەم.
01:20
From a scrape on your knee
to that annoying sinus infection,
to that annoying sinus infection,
21
68387
3525
لە برینێکی بچووکی سەر چۆک
تا هەوبوونی جیوب،
تا هەوبوونی جیوب،
سیستەمی بەرگریمان بەرگری
لە مەترسیەکانی سەر جەستەمان دەکات.
لە مەترسیەکانی سەر جەستەمان دەکات.
01:23
our immune system defends
our body from danger.
our body from danger.
22
71936
2681
من لێکۆڵەری بواری
سیستەمی بەرگریم.
سیستەمی بەرگریم.
01:27
I'm an immunologist,
23
75199
1461
بە بەکارهێنانی ئەم زانیاریانەی سەبارەت
بە سیستەمی بەرگری دەیزانم،
بە سیستەمی بەرگری دەیزانم،
01:28
and by using what I know
about our body's defense system,
about our body's defense system,
24
76684
3030
01:31
I was able to identify key players
25
79738
2176
من هاریکارە سەرەکیەکانی دروست کردنی
01:33
in our fight to build back
our cuts and bruises.
our cuts and bruises.
26
81938
2688
خانە بریندارە و مردووەکان دۆزیەوە.
01:37
When looking at materials
that are currently being tested
that are currently being tested
27
85436
2669
بە بینینی ئەو مادانەی
تاقیکردنەوەیان لەسەر دەکرێت
تاقیکردنەوەیان لەسەر دەکرێت
بۆ دۆزینەوەی کاریگەریان لەسەر
دووبارە گەشە کردنی ماسولکە،
دووبارە گەشە کردنی ماسولکە،
01:40
for their abilities to help regrow muscle,
28
88129
2198
01:42
our team noticed that after treating
an injured muscle with these materials,
an injured muscle with these materials,
29
90351
4159
تیمەکان تێبینیان کردووە کە دوای چارەسەر
کردنی ماسولکە پێکراوەکان بەم مادانە
کردنی ماسولکە پێکراوەکان بەم مادانە
01:46
there was a large number of immune cells
30
94534
2323
ژمارەیەکی زۆر خانەی سیستەمی بەرگری
01:48
in that material
and the surrounding muscle.
and the surrounding muscle.
31
96881
2557
لە ناو ئەم مادەیە و
دەوروبەری ماسولکە پێکاوەکەیە.
دەوروبەری ماسولکە پێکاوەکەیە.
01:52
So in this case,
32
100010
1158
بۆیە،
01:53
instead of the immune cells rushing off
towards infection to fight bacteria,
towards infection to fight bacteria,
33
101192
4214
لە جێگەی ڕژانی خانەکانی
بەرگری بۆ شوێنی بەکتریاکان، خانەکان
بەرگری بۆ شوێنی بەکتریاکان، خانەکان
01:57
they're rushing toward an injury.
34
105430
2087
بەرەو شوێنی پێککانەکە دەچن.
01:59
I discovered a specific
type of immune cell,
type of immune cell,
35
107922
2833
جۆرێکی تایبەتی خانەی
بەرگریم دۆزیتەوە،
بەرگریم دۆزیتەوە،
02:02
the helper T cell,
36
110779
1294
خانەی یاریدەری تی،
02:04
was present inside
that material that I implanted
that material that I implanted
37
112097
2729
لە ناو ئەم مادەیە بەدیدەکرا
02:06
and absolutely critical for wound healing.
38
114850
2397
کە بۆ چاکبوونەوەی برین پێویستە.
02:10
Now, just like when you were a kid
and you'd break your pencil
and you'd break your pencil
39
118325
3442
ئێستا، هەروەک ئەوەی کە مناڵ بوویت،
پێنووسێک بشکێنە
پێنووسێک بشکێنە
02:13
and try and tape it back together again,
40
121791
2538
هەوڵ بدە بە کەتیرە بەیەکەوەی بلکێنیت،
02:16
we can heal,
41
124353
1154
دەتوانین تیماری بکەین،
02:17
but it might not be
in the most functional way,
in the most functional way,
42
125531
2245
بەڵام لەوانەیە وەک خۆی لێنەیەتەوە،
02:19
and we'll get a scar.
43
127800
1373
جێگەی شوختێک دەمێنێتەوە.
02:21
So if we don't have these helper T cells,
44
129515
2984
بەڵام ئەگەر ئێمە خانەی
یاریدەدەری تیمان نەبێت،
یاریدەدەری تیمان نەبێت،
02:24
instead of healthy muscle,
45
132523
1587
لە جێگەی ماسولکەی تەندروست،
02:26
our muscle develops
fat cells inside of it,
fat cells inside of it,
46
134134
2611
ماسولکەکان لە ناو
خانەکانیان چەوری هەڵدەگرن،
خانەکانیان چەوری هەڵدەگرن،
02:28
and if there's fat in our muscle,
it isn't as strong.
it isn't as strong.
47
136769
2477
ئەگەر ئەم خانە ماسولکەیانە
چەوری هەبێت، ئەوە خانەیەکی بێهێز دەبێت.
چەوری هەبێت، ئەوە خانەیەکی بێهێز دەبێت.
02:32
Now, using our immune system,
48
140033
2400
ئێستا، بە سود وەرگرتن لە سیستەمی بەرگریمان
02:34
our body could grow back
without these scars
without these scars
49
142457
2497
جەستەمان توانای تیماری
برینەکانی بەبی جێگەبرین هەیە بەشێوەیەک
برینەکانی بەبی جێگەبرین هەیە بەشێوەیەک
02:36
and look like what it was
before we were even injured.
before we were even injured.
50
144978
2912
هەست بەوە ناکرێت
کەم ئەم شوێنە پێشتر بریندار بووە.
کەم ئەم شوێنە پێشتر بریندار بووە.
02:41
I'm working to create materials
51
149128
2560
من ئیش لە سەر دروست کردنی مادەیەک دەکەم
02:43
that give us the signals
to build new tissue
to build new tissue
52
151712
2279
کە فرمان بە دروست بوونی شانە دەدات
02:46
by changing the immune response.
53
154015
1840
بە هۆی گۆرانی سیستەمی بەرگری.
02:48
We know that any time
a material is implanted in our body,
a material is implanted in our body,
54
156840
4215
دەزانین کاتێ هەر
مادەیەک لە جەستەمان دەچێنرێت،
مادەیەک لە جەستەمان دەچێنرێت،
02:53
the immune system will respond to it.
55
161079
2055
سیستەمی بەرگریمان کاردانەوەی دەبێت.
02:55
This ranges from pacemakers
to insulin pumps
to insulin pumps
56
163158
4509
گرنگ نییە مادە چێنراوەکە کام جۆرەیە
02:59
to the materials that engineers are using
to try and build new tissue.
to try and build new tissue.
57
167691
3666
کەپسول بێت یان خانەیەکی
هاندەری دروست کردنی شانەی تازە بێت.
هاندەری دروست کردنی شانەی تازە بێت.
03:03
So when I place that material,
or scaffold, in the body,
or scaffold, in the body,
58
171932
4065
کاتێک مادەیەک یان ئامێرێکی ڕاگر
لە جەستە دەچێنم،
لە جەستە دەچێنم،
03:08
the immune system creates
a small environment of cells and proteins
a small environment of cells and proteins
59
176021
4405
سیستەمی بەرگریمان لە دەوری شانە چێنراوەکە
ناوچەیەک لە پڕۆتین و خانە دروست دەکات
ناوچەیەک لە پڕۆتین و خانە دروست دەکات
03:12
that can change the way
that our stem cells behave.
that our stem cells behave.
60
180450
2872
بۆ ئەوەی ڕەفتاری خانە
03:15
Now, just like the weather
affects our daily activities,
affects our daily activities,
61
183817
3898
هەر وەک چۆن کەش و هەوا،
ڕۆژانە کاریگەریان لە سەر ژیانمان هەیە،
ڕۆژانە کاریگەریان لە سەر ژیانمان هەیە،
03:19
like going for a run
62
187739
1325
وەک ڕاکردنی ڕۆژانە
03:21
or staying inside and binge-watching
an entire TV show on Netflix,
an entire TV show on Netflix,
63
189088
4485
یان نەهاتنە دەرەوە و بە درێژایی
ڕۆژ سەیرکردنی تەلەفزیۆن یان نێتفلێکس،
ڕۆژ سەیرکردنی تەلەفزیۆن یان نێتفلێکس،
03:25
the immune environment of a scaffold
64
193597
1968
ژینگەی بەرگری ڕاگرەکان
03:27
affects the way that
our stem cells grow and develop.
our stem cells grow and develop.
65
195589
2825
کاریگەریان لەسەر گەشە و دروست کردنی
خانە بنەڕەتیەکان هەیە.
خانە بنەڕەتیەکان هەیە.
03:30
If we have the wrong signals,
66
198883
2016
ئەگەر فرمانی هەڵە درابێت،
03:32
say the Netflix signals,
67
200923
1675
گاڵتە
فرمانی نێتفلێکس،
فرمانی نێتفلێکس،
03:34
we get fat cells instead of muscle.
68
202622
2864
خانەی چەوری لە جێگەی
خانەی ماسولکە گەشە دەکات.
خانەی ماسولکە گەشە دەکات.
03:38
These scaffolds are made
of a variety of different things,
of a variety of different things,
69
206790
3127
ئەم ڕاگرە لە چەند مادەیەکی جیاواز پێکدێن،
03:41
from plastics to naturally
derived materials,
derived materials,
70
209941
3365
هەر لە پلاستیکەوە بگرە
تا مادەس ئۆرگانی سروشتی،
تا مادەس ئۆرگانی سروشتی،
03:45
nanofibers of varying thicknesses,
71
213330
2751
مادەی نانۆفایبەر بە ئەستوری جیاواز،
03:48
sponges that are more or less porous,
72
216105
2413
ئیسفەنج بە چڕی جیاواز،
03:50
gels of different stiffnesses.
73
218542
2119
جێڵ بە لینجی جیاواز،
03:52
And researchers
can even make the materials
can even make the materials
74
220685
2110
و تەنانەت لێکۆڵەرەکان
دەتوانن مادەیەک دروست بکەن
دەتوانن مادەیەک دروست بکەن
03:54
release different signals over time.
75
222819
2039
کە دەتوانێت فرمانی
جیاواز لە یەک کاتدا دەر بکات.
جیاواز لە یەک کاتدا دەر بکات.
03:57
So in other words, we can orchestrate
this Broadway show of cells
this Broadway show of cells
76
225473
5246
ئێمە دەتوانین نمایشی
ئۆرکێسترا شانەکان ڕێکبخەین
ئۆرکێسترا شانەکان ڕێکبخەین
04:02
by giving them the correct
stage, cues and props
stage, cues and props
77
230743
3858
بە دەرکردنی فرمانی جیاواز،
ئاماژە،
ئاماژە،
04:06
that can be changed for different tissues,
78
234625
2221
کە بە پێی شانەکان دەگۆڕێن،
04:08
just like a producer would change the set
79
236870
2196
هەروەک چۆن پرۆسەی مۆنتاژی تەلەفزیۆنی چۆنە،
04:11
for "Les Mis" versus
"Little Shop of Horrors."
"Little Shop of Horrors."
80
239090
2923
هەموو شتێک بە دڵی دەرهێنەرە.
من چەند فرمانێکی جیاواز
بەیەکەوە دەبەستمەوە کە بە شێوازێک
بەیەکەوە دەبەستمەوە کە بە شێوازێک
04:14
I'm combining specific types of signals
81
242398
2684
04:17
that mimic how our body responds to injury
to help us regenerate.
to help us regenerate.
82
245106
4708
ڕەفتار دەکات، کاتێک لە کاتی پێکان جەستەمان
فرمانی دووبارە دروست بوون خانە دەدات.
فرمانی دووبارە دروست بوون خانە دەدات.
04:22
In the future, we could see
a scar-proof band-aid,
a scar-proof band-aid,
83
250283
3528
لە داهاتوودا برینپێچی نەهێشتنی شوختی
دەمووچاو،
دەمووچاو،
04:25
a moldable muscle filler
or even a wound-healing vaccine.
or even a wound-healing vaccine.
84
253835
3978
خانەی دروست کەری ماسولکە
و ڤاکسینی چارەسەری برینیش دروست دەبێت.
و ڤاکسینی چارەسەری برینیش دروست دەبێت.
لە شەو ڕۆژێکدا لە خەو هەڵناستین و
جەستەمان وەک ئاژەڵی وڵڤرین ڕەفتار بکات
جەستەمان وەک ئاژەڵی وڵڤرین ڕەفتار بکات
04:29
Now, we aren't going to wake up tomorrow
and be able to heal like Wolverine.
and be able to heal like Wolverine.
85
257837
3577
04:33
Probably not next Tuesday, either.
86
261438
1866
هەفتەی داهاتووش بەم چەشنە نابێت.
بەڵام بەهۆی ئەم
پێشکەوتنانە،
پێشکەوتنانە،
04:35
But with these advances,
87
263328
1184
04:36
and working with our immune system
to help build tissue and heal wounds,
to help build tissue and heal wounds,
88
264536
4205
و ئیشکردن لەسەر سیستەمی بەرگریمان بۆ
،بەرهەمهێنانی شانە و خێرا چاکبوونەوەی برین
،بەرهەمهێنانی شانە و خێرا چاکبوونەوەی برین
وردە وردە ئەم دەرمانەنە
لە بازاڕەکان بەردەست دەبن
لە بازاڕەکان بەردەست دەبن
04:40
we could begin seeing
products on the market
products on the market
89
268765
2229
04:43
that work with our body's defense system
to help us regenerate,
to help us regenerate,
90
271018
3866
کە ئیش لەسەر سیستەمی بەرگریمان دەکەن تا
دووبارە خانە بەرهەمبهێنێتەوە،
دووبارە خانە بەرهەمبهێنێتەوە،
04:46
and maybe one day be able
to keep pace with a salamander.
to keep pace with a salamander.
91
274908
4055
و لەوانەیە ڕۆژێک ئارامتر لەگەڵ
سالامەندەر هەڵسوکەوت بکەین.
سالامەندەر هەڵسوکەوت بکەین.
04:51
Thank you.
92
279876
1151
سوپاس.
04:53
(Applause)
93
281051
3639
(چەپڵە)
ABOUT THE SPEAKER
Kaitlyn Sadtler - Regenerative tissue engineerKaitlyn Sadtler researches how our body can regenerate tissue through instructions from our immune system.
Why you should listen
Kaitlyn Sadtler is a postdoctoral fellow at MIT and received her Ph.D. from the Johns Hopkins University School of Medicine, where she discovered a certain type of immune cell -- the T cell -- was critical for muscle regeneration. This work was published in Science Magazine and has led to more findings in how our immune system responds to materials used in tissue engineering.
Kaitlyn Sadtler | Speaker | TED.com