TED2005
Luca Turin: The science of scent
लुका ट्युरिन: गंध विज्ञान
Filmed:
Readability: 3.7
621,001 views
उदात्त अत्तरामागील विज्ञान काय आहे? जैव-भौतिकशास्त्रज्ञ लुका टुरिन सुगंध बनवण्यामागील कला आणि अणु-रेणूंची रचनेचे विज्ञान, मनाला भुरळ पडेल अश्या अचूकप्रमाणे आपल्या पुढे मांडतात.
Luca Turin - Nose
Biophysicist Luca Turin studies the science of smell. He's the author of Perfumes: The Guide, and the subject of Chandler Burr's 2003 book The Emperor of Scent. His next project: developing an artificial nose. Full bio
Biophysicist Luca Turin studies the science of smell. He's the author of Perfumes: The Guide, and the subject of Chandler Burr's 2003 book The Emperor of Scent. His next project: developing an artificial nose. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
The fragrance that you will smell, you will never be able to smell this way again.
0
0
4000
आता जो सुगंध दरवाळणार आहे,
तो तुम्ही पुन्हा अनुभवू शकणार नाहीत.
तो तुम्ही पुन्हा अनुभवू शकणार नाहीत.
00:16
It’s a fragrance called Beyond Paradise,
1
4000
3000
या सुगंधाचे नाव आहे
'बियॉंड पॅराडाईज',
'बियॉंड पॅराडाईज',
00:19
which you can find in any store in the nation.
2
7000
3000
हा या देशातील बऱ्याचश्या
दुकानात तुम्हाला मिळू शकतो.
दुकानात तुम्हाला मिळू शकतो.
00:22
Except here it’s been split up in parts by Estée Lauder
3
10000
4000
परंतू येथे एस्टे लॉडरने याचे काही
भागांमध्ये विभाजन केले आहे.
भागांमध्ये विभाजन केले आहे.
00:26
and by the perfumer who did it, Calice Becker,
4
14000
3000
ज्याने हा सुगंध बनवला
त्याचे नाव - कॅलिस बेकर,
त्याचे नाव - कॅलिस बेकर,
00:29
and I'm most grateful to them for this.
5
17000
1000
मी दोघांचा आभारी आहे.
00:30
And it’s been split up in successive bits and a chord.
6
18000
4000
आणि हा सुगंध काही भागांमध्ये
विभागला गेला आहे.
विभागला गेला आहे.
00:34
So what you’re smelling now is the top note.
7
22000
2000
जो आता दरवळतोय,
ती सर्वांत उच्च गंधपट्टी.
ती सर्वांत उच्च गंधपट्टी.
00:36
And then will come what they call the heart, the lush heart note.
8
24000
4000
आणि यानंतरच्या गंधपट्टीला
'लश हार्ट' असे म्हणतात.
'लश हार्ट' असे म्हणतात.
00:40
I will show it to you.
9
28000
3000
अधिक माहिती काढल्यास
'ईडन' या वरच्या गंधपट्टीचे
'ईडन' या वरच्या गंधपट्टीचे
00:43
The Eden top note is named after the Eden Project in the U.K.
10
31000
3000
नाव यु. के. मधील 'ईडन'
प्रकल्पामुळे पडले.
प्रकल्पामुळे पडले.
00:46
The lush heart note, Melaleuca bark note -- which does not contain any Melaleuca bark,
11
34000
5000
'लश हार्ट' अथवा 'मेलेलुका बार्क' या
गंधपट्टीत मेलेलुका झाडाचे साल नसते,
गंधपट्टीत मेलेलुका झाडाचे साल नसते,
00:51
because it’s totally forbidden.
12
39000
3000
कारण या झाडाचा वापर
पूर्णपणे निषिद्ध आहे.
पूर्णपणे निषिद्ध आहे.
00:54
And after that, the complete fragrance.
13
42000
3000
आणि त्यानंतरची गंधपट्टीत
हा सुगंध पूर्ण होतो.
हा सुगंध पूर्ण होतो.
00:57
Now what you are smelling is a combination of --
14
45000
3000
आता तुम्हाला एका
मिश्रणाचा सुगंध येतोय --
मिश्रणाचा सुगंध येतोय --
01:00
I asked how many molecules there were in there, and nobody would tell me.
15
48000
4000
या मध्ये किती रेणू असावेत? असे विचारल्यास
याचे उत्तर कोणीही देऊ शकत नाही.
याचे उत्तर कोणीही देऊ शकत नाही.
01:04
So I put it through a G.C., a Gas Chromatograph that I have in my office,
16
52000
5000
याचे उत्तर माझ्या ऑफिसमधील जी. सी.,
अर्थात गॅस क्रोमॅटोग्राफ देऊ शकेल.
अर्थात गॅस क्रोमॅटोग्राफ देऊ शकेल.
01:09
and it’s about 400.
17
57000
3000
आणि याचे उत्तर
आहे -- ४०० रेणू.
आहे -- ४०० रेणू.
01:12
So what you’re smelling is several hundred molecules
18
60000
3000
अर्थातच आपण ज्याचा गंध घेत
आहात ते काही शंभर रेणू आहेत.
आहात ते काही शंभर रेणू आहेत.
01:15
floating through the air, hitting your nose.
19
63000
3000
जे हवेच्या माध्यमाने आपल्या
नाकापर्यंत पोहोचत आहेत.
नाकापर्यंत पोहोचत आहेत.
01:18
And do not get the impression that this is very subjective.
20
66000
4000
हे व्यक्तिनिष्ठ आहे
असे समजू नका.
असे समजू नका.
01:22
You are all smelling pretty much the same thing, OK?
21
70000
4000
आपण सर्वजण जवळपास
सारखाच गंध अनुभवत आहात.
सारखाच गंध अनुभवत आहात.
01:26
Smell has this reputation of being somewhat different for each person.
22
74000
4000
आपल्या समाजामध्ये गंध हा प्रत्येक
व्यक्तीसाठी वेगळा असतो.
व्यक्तीसाठी वेगळा असतो.
01:30
It’s not really true.
23
78000
1000
असा एक
गैरसमज आहे.
गैरसमज आहे.
01:31
And perfumery shows you that can’t be true,
24
79000
2000
अनुभवाने हे असत्य
आहे असे दिसून येते.
आहे असे दिसून येते.
01:33
because if it were like that it wouldn’t be an art, OK?
25
81000
6000
कारण जर सुगंध व्यक्तीनिष्ठ असला असता,
तर या कलेस 'कला' असे म्हणताच आले नसते.
तर या कलेस 'कला' असे म्हणताच आले नसते.
01:39
Now, while the smell wafts over you, let me tell you the history of an idea.
26
87000
4000
आता, हा सुगंध आपल्या भोवती दरवळत असताना
मी तुम्हाला याच्या इतिहासासंबंधित
एक कल्पना सांगतो,
एक कल्पना सांगतो,
01:43
Everything that you’re smelling in here
27
91000
4000
आता तुम्ही ज्या
सर्व गोष्टींचा वास अनुभवत आहात
सर्व गोष्टींचा वास अनुभवत आहात
01:47
is made up of atoms that come from what I call
28
95000
2000
हा वास अणूंनी बनलेला
असून त्यास मी
असून त्यास मी
01:49
the Upper East Side of the periodic table -- a nice, safe neighborhood.
29
97000
3000
आवर्तसारणीची पूर्वीकडील, यास आपण
एक सुरक्षित अशी जागा म्हणूयात.
एक सुरक्षित अशी जागा म्हणूयात.
01:52
(Laughter)
30
100000
4000
(प्रेक्षकांच्या हास्याचा आवाज)
01:56
You really don’t want to leave it if you want to have a career in perfumery.
31
104000
3000
तुम्हाला सुगंध बनवण्याच्या कलेमध्ये
व्यवसाय करायचा असेल,
व्यवसाय करायचा असेल,
01:59
Some people have tried in the 1920s
32
107000
2000
तर हा परिसर सोडून
चालणार नाही. १९२० मध्ये,
चालणार नाही. १९२० मध्ये,
02:01
to add things from the bad parts, and it didn’t really work.
33
109000
4000
काही लोकांनी आवर्तसारणीच्या इतर भागातील
अणु मिळवण्याचा प्रयत्न केला होता,
अणु मिळवण्याचा प्रयत्न केला होता,
02:05
These are the five atoms from which just about everything
34
113000
2000
पण त्यांना अपयश मिळाले.
आपण या जीवनात
आपण या जीवनात
02:07
that you’re going to smell in real life, from coffee to fragrance, are made of.
35
115000
6000
जे काही वास अनुभवत आहोत, ते
सर्व या पाच अणूंपासून बनले आहेत.
सर्व या पाच अणूंपासून बनले आहेत.
02:13
The top note that you smelled at the very beginning,
36
121000
2000
आपण सुरवातीला ज्या
गंधपट्टीचा गंध घेतला,
गंधपट्टीचा गंध घेतला,
02:15
the cut-grass green, what we call in perfumery -- they’re weird terms --
37
123000
4000
जो कापलेल्या गवतासारखा होता,
त्यास काहीतरी विचित्रच नाव आहे --
त्यास काहीतरी विचित्रच नाव आहे --
02:19
and this would be called a green note,
38
127000
2000
यास हिरवी गंधपट्टी
असेही म्हटले जाते,
असेही म्हटले जाते,
02:21
because it smells of something green, like cut grass.
39
129000
2000
कारण याचा गंध हिरव्या
रंगाशी संबंधित आहे.
रंगाशी संबंधित आहे.
02:23
This is cis-3-hexene-1-ol. And I had to learn chemistry on the fly
40
131000
7000
याचे नाव 'सिस-३-हेक्सन-१-ऑल'. आणि
मागील तीन वर्षांमध्ये, मला रसायनशास्त्रही
मागील तीन वर्षांमध्ये, मला रसायनशास्त्रही
02:30
in the last three years. A very expensive high school chemistry education.
41
138000
6000
शिकावे लागले. हे उच्चमाध्यमिक
रसायनशात्राचे शिक्षण खूपच महाग होते.
रसायनशात्राचे शिक्षण खूपच महाग होते.
02:36
This has six carbon atoms, so "hexa," hexene-1-ol.
42
144000
4000
यात सहा कार्बनचे अणु आहेत, म्हणून
षट / हेक्सा, याचे नाव हेक्सन-१-ऑल.
षट / हेक्सा, याचे नाव हेक्सन-१-ऑल.
02:40
It has one double bond, it has an alcohol on the end,
43
148000
4000
त्याचे एक दुहेरी बंध आहेत, शेवटी एक
मद्यार्क म्हणजेच अल्कोह'ऑल' आहे,
मद्यार्क म्हणजेच अल्कोह'ऑल' आहे,
02:44
so it’s "ol," and that’s why they call it cis-3-hexene-1-ol.
44
152000
3000
म्हणूनच सिस-३-हेक्सन-१-ऑल
असे याचे नाव आहे.
असे याचे नाव आहे.
02:47
Once you figure this out, you can really impress people at parties.
45
155000
3000
एकदा आपण हे समजल्यानंतर, आपण
पार्टीजमधील लोकांवर छाप पाडू शकता.
पार्टीजमधील लोकांवर छाप पाडू शकता.
02:50
This smells of cut grass. Now, this is the skeleton of the molecule.
46
158000
4000
हा कापलेल्या गवताचा सुगंध
आता रेणूंचा सांगाडा आहे.
आता रेणूंचा सांगाडा आहे.
02:54
If you dress it up with atoms, hydrogen atoms --
47
162000
3000
जर आपण त्यावर हैड्रोजन
अणूंचे कपडे घातले --
अणूंचे कपडे घातले --
02:57
that’s what it looks like when you have it on your computer --
48
165000
2000
तर तो संगणकाच्या
स्क्रीनवर यासारखा दिसेल--
स्क्रीनवर यासारखा दिसेल--
02:59
but actually it’s sort of more like this, in the sense that the atoms have a certain
49
167000
4000
पण प्रत्यक्षात तो या सारखा दिसेल, जसे
की या अणुंभोवती एक आवरण आहे
की या अणुंभोवती एक आवरण आहे
03:03
sphere that you cannot penetrate. They repel.
50
171000
3000
आपण त्यात प्रवेश करू शकत
नाही. ते आपणास मागे हटवतात.
नाही. ते आपणास मागे हटवतात.
03:06
OK, now. Why does this thing smell of cut grass, OK?
51
174000
6000
बर, आता आपण पाहुयात की ह्याचा वास
कापलेल्या गवतासारखाच का येतो?
कापलेल्या गवतासारखाच का येतो?
03:12
Why doesn’t it smell of potatoes or violets? Well, there are really two theories.
52
180000
6000
बटाट्यासारखा किंवा नीलकंठी फुलासारकखा
का येत नाही? याचे दोन सिद्धांत आहेत.
का येत नाही? याचे दोन सिद्धांत आहेत.
03:18
But the first theory is: it must be the shape.
53
186000
4000
आणि पहिला सिद्धांत आहे की
तो आकार असणे आवश्यक आहे.
तो आकार असणे आवश्यक आहे.
03:22
And that’s a perfectly reasonable theory in the sense that
54
190000
2000
आणि त्या दृष्टीने हा एक
वाजवी सिद्धांत आहे
वाजवी सिद्धांत आहे
03:24
almost everything else in biology works by shape.
55
192000
2000
जीवशास्त्रात आकाराला महत्त्व आहे.
03:26
Enzymes that chew things up, antibodies, it’s all, you know,
56
194000
4000
प्रतिपिंडे, एन्झाईम्स जे अन्न पचवतात,
हे सर्व काही तुम्हाला माहिती आहे,
हे सर्व काही तुम्हाला माहिती आहे,
03:30
the fit between a protein and whatever it is grabbing, in this case a smell.
57
198000
6000
प्रथिने आणि जे काही ते पकडत आहे,
येथे गंध, या दोघांमध्ये योग्यप्रकारे बसतात.
येथे गंध, या दोघांमध्ये योग्यप्रकारे बसतात.
03:36
And I will try and explain to you what’s wrong with this notion.
58
204000
3000
आणि या कल्पनेत काय चूक आहे हे
मी तुम्हाला सांगयचा प्रयत्न करेन.
मी तुम्हाला सांगयचा प्रयत्न करेन.
03:39
And the other theory is that we smell molecular vibrations.
59
207000
3000
आणि दुसरा सिद्धांत असा की
आपण रेणूंच्या कंपनांचा गंध घेतो.
आपण रेणूंच्या कंपनांचा गंध घेतो.
03:42
Now, this is a totally insane idea.
60
210000
2000
आता ही एक पूर्णपणे
वेडसर कल्पना आहे.
वेडसर कल्पना आहे.
03:44
And when I first came across it in the early '90s, I thought my predecessor,
61
212000
4000
९० च्या दशकाच्या सुरुवातीला जेव्हा मला
ही कल्पना आली, तेव्हा मला वाटले,
ही कल्पना आली, तेव्हा मला वाटले,
03:48
Malcolm Dyson and Bob Wright, had really taken leave of their senses,
62
216000
3000
माझ्या पूर्ववर्ती, मॉकॉम डायसन
व बॉब राईट यांनी स्वइंद्रियांना
व बॉब राईट यांनी स्वइंद्रियांना
03:51
and I’ll explain to you why this was the case.
63
219000
3000
सुट्टी दिली असावी, आणि मी
याबाबत सविस्तर माहिती देईल.
याबाबत सविस्तर माहिती देईल.
03:54
However, I came to realize gradually that they may be right --
64
222000
3000
तथापि, मला हळू हळू समजले की
ते कदाचित बरोबर असतील -
ते कदाचित बरोबर असतील -
03:57
and I have to convince all my colleagues that this is so, but I’m working on it.
65
225000
3000
व माझ्या सहकाऱ्यांना हे पटवून मी
यावर कार्यरीत आहे असे सांगितले.
यावर कार्यरीत आहे असे सांगितले.
04:00
Here’s how shape works in normal receptors.
66
228000
6000
सामान्य रिसेप्टर्समध्ये आकार
कसे कार्य करतो ते पाहू.
कसे कार्य करतो ते पाहू.
04:06
You have a molecule coming in, it gets into the protein, which is schematic here,
67
234000
5000
येथे एक रेणू येत आहे, तो प्रथिनांमध्ये
येतो, जो येथे योजनाबद्ध आहे,
येतो, जो येथे योजनाबद्ध आहे,
04:11
and it causes this thing to switch, to turn, to move in some way
68
239000
5000
आणि यामुळे या गोष्टीला काही भागांमध्ये
बंधन घालून. काही प्रमाणात बदलणे,
बंधन घालून. काही प्रमाणात बदलणे,
04:16
by binding in certain parts.
69
244000
4000
फिरविणे आणि हलीविणे शक्य होते.
04:20
And the attraction, the forces, between the molecule and the protein
70
248000
2000
आणि रेणू आणि प्रथिने यांच्यात
आकर्षण व शक्ती
आकर्षण व शक्ती
04:22
cause the motion. This is a shape-based idea.
71
250000
5000
यांमुळे गती निर्माण होते. ही आहे
आकारावर आधारीत असलेली संकल्पना.
आकारावर आधारीत असलेली संकल्पना.
04:27
Now, what’s wrong with shape is summarized in this slide.
72
255000
4000
आता या स्लाइडमध्ये आकारात काय चूक आहे,
याचा सारांश दिलेला आहे.
याचा सारांश दिलेला आहे.
04:31
The way --I expect everybody to memorize these compounds.
73
259000
5000
अश्या प्रकारे - प्रत्येकाने ही संयुगे
लक्षात ठेवावी मी अपेक्षा करतो.
लक्षात ठेवावी मी अपेक्षा करतो.
04:36
This is one page of work from a chemist’s workbook, OK?
74
264000
5000
केमिस्टच्या वहीमधील
हे एक पान आहे,
हे एक पान आहे,
04:41
Working for a fragrance company.
75
269000
2000
हा सुगंध बनवणाऱ्या
कंपनीत काम करत आहे.
कंपनीत काम करत आहे.
04:43
He’s making 45 molecules, and he’s looking for a sandalwood,
76
271000
3000
येथे तो ४५ रेणू बनवत असून चंदनाच्या
व चंदनासारखा वास येणाऱ्या
व चंदनासारखा वास येणाऱ्या
04:46
something that smells of sandalwood.
77
274000
1000
गोष्टीच्या शोधात आहे.
04:47
Because there’s a lot of money in sandalwoods.
78
275000
2000
कारण चंदनामध्ये बरेच पैसे आहेत.
04:49
And of these 45 molecules, only 4629 actually smells of sandalwood.
79
277000
7000
आणि या ४५ रेणूंपैकी केवळ ४६२९
प्रत्यक्षात चंदनचा वास येतो.
प्रत्यक्षात चंदनचा वास येतो.
04:56
And he puts an exclamation mark, OK? This is an awful lot of work.
80
284000
3000
आणि तो एक उद्गार चिन्ह ठेवतो,
हे काम फारच जास्त आहे.
हे काम फारच जास्त आहे.
04:59
This actually is roughly, in man-years of work, 200,000 dollars roughly,
81
287000
5000
हे प्रत्यक्षात, माणसाच्या वर्षांच्या
कामात, अंदाजे २००,००० डॉलर्स,
कामात, अंदाजे २००,००० डॉलर्स,
05:04
if you keep them on the low salaries with no benefits.
82
292000
4000
हे जर त्यांना कोणतेही फायदे
न देता कमी पगारावर ठेवले तर.
न देता कमी पगारावर ठेवले तर.
05:08
So this is a profoundly inefficient process.
83
296000
2000
तर ही एक अत्यंत
अकार्यक्षम प्रक्रिया आहे.
अकार्यक्षम प्रक्रिया आहे.
05:10
And my definition of a theory is, it’s not just something
84
298000
3000
आणि माझ्या सिद्धांताची व्याख्या
ही फक्त अशी नाही
ही फक्त अशी नाही
05:13
that you teach people; it’s labor saving.
85
301000
2000
शिकवू शकतात व श्रमबचत
सुद्धा होऊ शकते.
सुद्धा होऊ शकते.
05:15
A theory is something that enables you to do less work.
86
303000
3000
सिद्धांत अशी गोष्ट आहे जी आपल्याला
कमी काम करण्यास सक्षम करते.
कमी काम करण्यास सक्षम करते.
05:18
I love the idea of doing less work. So let me explain to you why -- a very simple fact
87
306000
6000
मला कमी काम करण्याची कल्पना आवडते.
मी एक अगदी सोपी गोष्ट समजावून सांगतो
मी एक अगदी सोपी गोष्ट समजावून सांगतो
05:24
that tells you why this shape theory really does not work very well.
88
312000
5000
हे आपल्याला सांगते की हा आकार सिद्धांत
खरोखर कार्य करु शकणारा नाही.
खरोखर कार्य करु शकणारा नाही.
05:29
This is cis-3-hexene-1-ol. It smells of cut grass.
89
317000
5000
हे 'सिस-३-हेक्सन-१-ऑल' आहे. याचा
सुगंध कापलेल्या गवतासारखा येतो.
सुगंध कापलेल्या गवतासारखा येतो.
05:34
This is cis-3-hexene-1-thiol, and this smells of rotten eggs, OK?
90
322000
7000
हे 'सिस-३-हेक्सन-१-थिओल' आहे. याचा
सुगंध कुजलेल्या अंड्यासारखा येतो.
सुगंध कुजलेल्या अंड्यासारखा येतो.
05:41
Now, you will have noticed that vodka never smells of rotten eggs.
91
329000
5000
आता, तुमच्या लक्षात आले असेल की
वोडक्यापासून कधीही अंड्यांचा वास येत नाही.
वोडक्यापासून कधीही अंड्यांचा वास येत नाही.
05:46
If it does, you put the glass down, you go to a different bar.
92
334000
4000
जर आला, तर तुम्ही ग्लास खाली
ठेऊन, दुसऱ्या बारमध्ये जाल.
ठेऊन, दुसऱ्या बारमध्ये जाल.
05:50
This is -- in other words, we never get the O-H --
93
338000
5000
याचा अर्थ असा की
आपण ओ-एच च्या जागी
आपण ओ-एच च्या जागी
05:55
we never mistake it for an S-H, OK?
94
343000
3000
एस-एच अशी चूक अनुभवत नाही.
05:58
Like, at no concentration, even pure, you know,
95
346000
3000
जसे की, एकाग्रतेशिवाय, अगदी शुद्ध
देखील, आपल्याला माहिती आहे, की
देखील, आपल्याला माहिती आहे, की
06:01
if you smelt pure ethanol, it doesn’t smell of rotten eggs.
96
349000
3000
आपण शुद्ध इथेनॉलचा वास घेताना,
सडलेल्या अंड्यांचा वास येत नाही.
सडलेल्या अंड्यांचा वास येत नाही.
06:04
Conversely, there is no concentration at which the sulfur compound will smell like vodka.
97
352000
7000
याउलट, सल्फर संयुगाला व्होडकासारख्या
वास येण्यासारखी काही वाव नाही.
वास येण्यासारखी काही वाव नाही.
06:11
It’s very hard to explain this by molecular recognition.
98
359000
4000
आण्विक मान्यता देऊन हे स्पष्ट
करणे फार कठीण आहे.
करणे फार कठीण आहे.
06:15
Now, I showed this to a physicist friend of mine who has a profound distaste
99
363000
2000
आता, मी हे माझ्या
भौतिकशास्त्राच्या
भौतिकशास्त्राच्या
06:17
for biology, and he says, "That’s easy! The things are a different color!"
100
365000
4000
मित्राला दाखविले, ज्यांना जीवशास्त्रात
रुची नाही, तो म्हणाला, "हे सोपे आहे,
रुची नाही, तो म्हणाला, "हे सोपे आहे,
06:21
(Laughter)
101
369000
5000
यांचा रंग वेगळा आहे."
06:26
We have to go a little beyond that. Now let me explain why vibrational theory has
102
374000
5000
आपल्याला त्याहून पलीकडे जावे लागेल,
मी तुम्हाला सांगतो कि कंपन सिद्धांत यात
मी तुम्हाला सांगतो कि कंपन सिद्धांत यात
06:31
some sort of interest in it. These molecules, as you saw in the beginning,
103
379000
4000
का लागू पडतो. जसे आपण
सुरवातीला पाहिलेत,
सुरवातीला पाहिलेत,
ही संयुगे यांच्यामध्ये स्प्रिंग्जचे जोड होते.
06:35
the building blocks had springs connecting them to each other.
104
383000
2000
06:37
In fact, molecules are able to vibrate at a set of frequencies
105
385000
3000
खरं तर, रेणू एका क्षमतेमध्ये
कंपन करण्यास सक्षम असतात
कंपन करण्यास सक्षम असतात
06:40
which are very specific for each molecule and for the bonds connecting them.
106
388000
4000
जे प्रत्येक रेणू आणि त्यास जोडणार्‍या
बंधांसाठी अतिशय विशिष्ट आहेत.
बंधांसाठी अतिशय विशिष्ट आहेत.
06:44
So this is the sound of the O-H stretch, translated into the audible range.
107
392000
8000
तर ऐकावयाच्या रेंजमध्ये अनुवादित केलेल्या
O-H स्ट्रेचचा आवाज असा ऐकू येतो.
O-H स्ट्रेचचा आवाज असा ऐकू येतो.
06:53
S-H, quite a different frequency.
108
401000
2000
एस-एच, बराच
वेगळा ऐकू येतो.
वेगळा ऐकू येतो.
06:55
Now, this is kind of interesting, because it tells you
109
403000
4000
आता हे एक प्रकारचे मनोरंजक आहे,
कारण ते आपल्याला सांगते
कारण ते आपल्याला सांगते
06:59
that you should be looking for a particular fact, which is this:
110
407000
3000
की आपण एक विशिष्ट सत्य
शोधत आहात, जे हे आहे:
शोधत आहात, जे हे आहे:
07:02
nothing in the world smells like rotten eggs except S-H, OK?
111
410000
4000
जगात एस-एच वगळता कुजलेल्या
अंड्यांसारखा वास इतर संयुगांतून येत नाही.
अंड्यांसारखा वास इतर संयुगांतून येत नाही.
07:06
Now, Fact B: nothing in the world has that frequency except S-H.
112
414000
7000
आता, दुसरे सत्य : एस-एचशिवाय जगात
कशाचाही रुपन्तारीत ध्वनी असा नसतो.
कशाचाही रुपन्तारीत ध्वनी असा नसतो.
07:13
If you look on this, imagine a piano keyboard.
113
421000
2000
आपण यावर नजर टाकल्यास, पियानो
किंवा पेटी वाद्याची कल्पना करा.
किंवा पेटी वाद्याची कल्पना करा.
07:15
The S-H stretch is in the middle of a part of the keyboard
114
423000
4000
एस-एच चा विस्तार पेटीच्या
एका भागाच्या मध्यभागी आहे
एका भागाच्या मध्यभागी आहे
07:19
that has been, so to speak, damaged,
115
427000
2000
आणि हा भाग खराब
झाल्यासारखा दिसतो.
झाल्यासारखा दिसतो.
07:21
and there are no neighboring notes, nothing is close to it.
116
429000
3000
आणि जवळपास
कोणत्याही पट्टया नाहीत.
कोणत्याही पट्टया नाहीत.
07:24
You have a unique smell, a unique vibration.
117
432000
2000
आपल्याकडे एक वेगळा वास,
एक अनोखा कंपन आहे.
एक अनोखा कंपन आहे.
07:26
So I went searching when I started in this game
118
434000
2000
ही कल्पना सुचल्यावर,
मी एक शोध सुरु केला
मी एक शोध सुरु केला
07:28
to convince myself that there was any degree of plausibility
119
436000
3000
स्वत: ला की काही प्रमाणात हे खरे
असेल असे पटवून देण्यासाठी या
असेल असे पटवून देण्यासाठी या
07:31
to this whole crazy story.
120
439000
2000
वेड्यासारख्या कथेतील,
ही धडपड होती.
ही धडपड होती.
07:33
I went searching for a type of molecule, any molecule,
121
441000
3000
मी वेगवेगळ्या रेणूंमध्ये
हे शोधू लागलो की
हे शोधू लागलो की
07:36
that would have that vibration and that -- the obvious prediction
122
444000
5000
त्यामध्य हे कंपन असेल
आणि साहजिकपणे
आणि साहजिकपणे
07:41
was that it should absolutely smell of sulfur.
123
449000
2000
त्याचा वास गंधकासारखा
असायला पाहिजे.
असायला पाहिजे.
07:43
If it didn’t, the whole idea was toast, and I might as well move on to other things.
124
451000
6000
जर ते तसे झाले नाही तर संपूर्ण कल्पना
खोटी ठरून मग कदाचित मी इतर गोष्टी पाहिल.
खोटी ठरून मग कदाचित मी इतर गोष्टी पाहिल.
07:49
Now, after searching high and low for several months,
125
457000
4000
आता कित्येक महिन्यांपर्यंत
कमीजास्त शोध केल्यानंतर,
कमीजास्त शोध केल्यानंतर,
07:53
I discovered that there was a type of molecule called a Borane
126
461000
5000
मला आढळले की बोरेन
नावाचा एक रेणूचा प्रकार होता
नावाचा एक रेणूचा प्रकार होता
07:58
which has exactly the same vibration.
127
466000
2000
ज्याचे कंपन अगदी
सारखे होते.
सारखे होते.
08:00
Now the good news is, Boranes you can get hold of.
128
468000
3000
आता एक चांगली बातमी अशी आहे
की, बोरेन आपण मिळवू शकता.
की, बोरेन आपण मिळवू शकता.
08:03
The bad news is they’re rocket fuels.
129
471000
3000
वाईट बातमी ते
रॉकेट इंधन आहे.
रॉकेट इंधन आहे.
08:06
Most of them explode spontaneously in contact with air,
130
474000
3000
त्यापैकी बहुतेक प्रमाणाचा हवेच्या
संपर्कात येताच स्फोट होतो.
संपर्कात येताच स्फोट होतो.
08:09
and when you call up the companies, they only give you minimum ten tons, OK?
131
477000
4000
आणि जेव्हा आपण कंपन्यांकडून विकत घेतो
तेव्हा कमीतकमी ९०७ किलो घ्यावे लागते.
तेव्हा कमीतकमी ९०७ किलो घ्यावे लागते.
08:13
(Laughter)
132
481000
3000
(हास्य)
08:16
So this was not what they call a laboratory-scale experiment,
133
484000
3000
म्हणूनच त्यांना प्रयोगशाळेतील
प्रयोग असे म्हणू शकत नाही.
प्रयोग असे म्हणू शकत नाही.
08:19
and they wouldn’t have liked it at my college.
134
487000
2000
आणि हा प्रयोग कॉलेजमध्ये
करणे शक्य नव्हते.
करणे शक्य नव्हते.
08:21
However, I managed to get a hold of a Borane eventually, and here is the beast.
135
489000
8000
तथापि, मी अखेरीस
बोरेन मिळवू शकलो.
बोरेन मिळवू शकलो.
08:29
And it really does have the same -- if you calculate,
136
497000
2000
आणि आपण गणना केल्यास,
खरोखर हेच आहे -
खरोखर हेच आहे -
08:31
if you measure the vibrational frequencies, they are the same as S-H.
137
499000
4000
आपण कंपनाचे मोजमाप केल्यास
ते एस-एच सारखेच आहेत.
ते एस-एच सारखेच आहेत.
08:35
Now, does it smell of sulfur? Well, if you go back in the literature,
138
503000
5000
आता त्यास गंधकाचा वास येतो का?
बरं, जर तुम्ही पुन्हा नीट वाचाल तर,
बरं, जर तुम्ही पुन्हा नीट वाचाल तर,
08:40
there’s a man who knew more about Boranes than anyone
139
508000
3000
हा असा माणूस ज्याला बोरेन बद्दल
इतरांपेक्षा जास्त माहिती होती.
इतरांपेक्षा जास्त माहिती होती.
08:43
alive then or since, Alfred Stock, he synthesized all of them.
140
511000
5000
अल्फ्रेड स्टॉक ज्याने त्या
सर्वांचे संश्लेषण केले होते.
सर्वांचे संश्लेषण केले होते.
08:48
And in an enormous 40-page paper in German he says, at one point --
141
516000
6000
आणि जर्मन भाषेत ४० पानांच्या
विपुल लेखात तो एका क्षणी म्हणतो,
विपुल लेखात तो एका क्षणी म्हणतो,
08:54
my wife is German and she translated it for me --
142
522000
3000
माझी पत्नी जर्मन आहे आणि तिने
माझ्यासाठी हे भाषांतर केले -
माझ्यासाठी हे भाषांतर केले -
08:57
and at one point he says, "ganz widerlich Geruch,"
143
525000
2000
आणि तो असे म्हणतो,
"गंझ वाइडरलिच गेरुच,"
"गंझ वाइडरलिच गेरुच,"
08:59
an "absolutely repulsive smell," which is good. Reminiscent of hydrogen sulfide.
144
527000
6000
हायड्रोजन सल्फाइडची आठवण करून
देणारा एक "पूर्णपणे तिरस्करणीय वास".
देणारा एक "पूर्णपणे तिरस्करणीय वास".
09:05
So this fact that Boranes smell of sulfur
145
533000
3000
त्यामुळे हे खरं आहे की बोरेनचा
वास गंधकासारखा आहे.
वास गंधकासारखा आहे.
09:08
had been known since 1910, and utterly forgotten until 1997, 1998.
146
536000
7000
हे १९१० पासून ओळखले जात होते
आणि १९९७, १९९८ पर्यंत पूर्णपणे विसरले.
आणि १९९७, १९९८ पर्यंत पूर्णपणे विसरले.
09:15
Now, the slight fly in the ointment is this: that
147
543000
4000
आता, कमतरता ही आहे की जर
आपल्याला आण्विक कंपन
आपल्याला आण्विक कंपन
09:19
if we smell molecular vibrations, we must have a spectroscope in our nose.
148
547000
5000
मोजायचे असेल तर आपल्या नाकात
स्पॅक्ट्रोस्कोप असणे आवश्यक आहे.
स्पॅक्ट्रोस्कोप असणे आवश्यक आहे.
09:24
Now, this is a spectroscope, OK, on my laboratory bench.
149
552000
5000
हे माझ्या प्रयोगशाळेच्या
बेंचवरील स्पेक्ट्रोस्कोप आहे.
बेंचवरील स्पेक्ट्रोस्कोप आहे.
09:29
And it’s fair to say that if you look up somebody’s nose,
150
557000
2000
आणि जर आपण एखाद्याचे
नाक पाहिले तर,
नाक पाहिले तर,
09:31
you’re unlikely to see anything resembling this.
151
559000
3000
आपणास यासारखे काहीतरी
दिसण्याची शक्यता नाही.
दिसण्याची शक्यता नाही.
09:34
And this is the main objection to the theory.
152
562000
2000
आणि हाच या सिद्धांताचा
मुख्य आक्षेप आहे.
मुख्य आक्षेप आहे.
09:36
OK, great, we smell vibrations. How? All right?
153
564000
5000
मग आपल्याला या कंपनांचा
वास येतो तरी कसा?
वास येतो तरी कसा?
09:41
Now when people ask this kind of question, they neglect something,
154
569000
2000
हा प्रश्न विचारताना लोक
यावर दुर्लक्ष करतात
यावर दुर्लक्ष करतात
09:43
which is that physicists are really clever, unlike biologists.
155
571000
4000
की जीवशास्त्रज्ञांपेक्षा भौतिकशास्त्रज्ञ
खरोखरच हुशार आहेत.
खरोखरच हुशार आहेत.
09:47
(Laughter)
156
575000
3000
(प्रेक्षकांच्या हास्याचा आवाज)
हे मजेत म्हणालो.
मी स्वतः जीवशास्त्रज्ञ आहे.
मी स्वतः जीवशास्त्रज्ञ आहे.
09:50
This is a joke. I’m a biologist, OK?
157
578000
2000
09:52
So it’s a joke against myself.
158
580000
1000
तर हा विनोदच होता.
09:53
Bob Jacklovich and John Lamb at Ford Motor Company,
159
581000
3000
फोर्ड मोटर कंपनीतील बॉब
जॅकलोविच आणि जॉन लँब,
जॅकलोविच आणि जॉन लँब,
09:56
in the days when Ford Motor was spending vast amounts of money
160
584000
2000
ज्या दिवसांमध्ये
फोर्ड मोटर
फोर्ड मोटर
09:58
on fundamental research, discovered a way
161
586000
4000
मूलभूत संशोधनावर मोठा खर्च
करीत होते तेव्हा एक शोध लागला
करीत होते तेव्हा एक शोध लागला
10:02
to build a spectroscope that was intrinsically nano-scale.
162
590000
4000
स्पेक्ट्रोस्कोप बनू लागले जे
अंतर्गतपणे नॅनो-स्केल होते.
अंतर्गतपणे नॅनो-स्केल होते.
10:06
In other words, no mirrors, no lasers, no prisms, no nonsense,
163
594000
3000
दुसर्‍या शब्दांत, कोणतेही आरसे,
लेझर आणि प्रिस्म नाहीत.
लेझर आणि प्रिस्म नाहीत.
10:09
just a tiny device, and he built this device. And this device uses electron tunneling.
164
597000
5000
फक्त एक लहान साधन अस्तित्वात आले
ज्यात इलेक्ट्रॉन टनेलिंगचा वापर होतो.
ज्यात इलेक्ट्रॉन टनेलिंगचा वापर होतो.
10:14
Now, I could do the dance of electron tunneling,
165
602000
3000
मी इलेक्ट्रॉन टनेलिंगचे
नृत्य करून दाखवले असते,
नृत्य करून दाखवले असते,
10:17
but I’ve done a video instead, which is much more interesting. Here’s how it works.
166
605000
5000
परंतु त्याऐवजी मी एक व्हिडिओ तयार
केला आहे, जो जास्त मनोरंजक आहे.
केला आहे, जो जास्त मनोरंजक आहे.
10:22
Electrons are fuzzy creatures, and they can jump across gaps,
167
610000
4000
इलेक्ट्रॉन हे अस्पष्ट प्राणी आहेत
आणि ते अंतर दिसताच उडी मारू शकतात.
आणि ते अंतर दिसताच उडी मारू शकतात.
10:26
but only at equal energy. If the energy differs, they can’t jump.
168
614000
5000
परंतु केवळ समान उर्जेवर. जर ऊर्जा भिन्न
असेल तर ते उडी मारू शकत नाहीत.
असेल तर ते उडी मारू शकत नाहीत.
10:31
Unlike us, they won’t fall off the cliff.
169
619000
2000
आपल्याप्रमाणे, ते उंच
कडांहून पडत नाहीत.
कडांहून पडत नाहीत.
10:33
OK. Now. If something absorbs the energy, the electron can travel.
170
621000
7000
जर एखाद्या गोष्टीने ऊर्जा शोषली
तर इलेक्ट्रॉन प्रवास करू शकतो.
तर इलेक्ट्रॉन प्रवास करू शकतो.
10:40
So here you have a system, you have something --
171
628000
3000
तर येथे आपल्याकडे
एक प्रणाली आहे --
एक प्रणाली आहे --
10:43
and there’s plenty of that stuff in biology --
172
631000
1000
जीवशास्त्राप्रमाणे --
10:44
some substance giving an electron, and the electron tries to jump,
173
632000
5000
काही पदार्थ इलेक्ट्रॉन देतात आणि
इलेक्ट्रॉन उडी मारण्याचा प्रयत्न करते,
इलेक्ट्रॉन उडी मारण्याचा प्रयत्न करते,
10:49
and only when a molecule comes along that has the right vibration
174
637000
4000
आणि जेव्हा रेणू बरोबर येतात
आणि योग्य कंपन असते,
आणि योग्य कंपन असते,
10:53
does the reaction happen, OK?
175
641000
2000
तेव्हाच
प्रतिक्रिया होते.
प्रतिक्रिया होते.
10:55
This is the basis for the device that these two guys at Ford built.
176
643000
4000
फोर्ड येथे या दोघानी बांधलेल्या
साधनाचा हा आधार आहे.
साधनाचा हा आधार आहे.
10:59
And every single part of this mechanism is actually plausible in biology.
177
647000
7000
आणि या यंत्रणेचा प्रत्येक भाग
जीवशास्त्रात स्वीकारण्यायोग्य आहे.
जीवशास्त्रात स्वीकारण्यायोग्य आहे.
11:06
In other words, I’ve taken off-the-shelf components,
178
654000
1000
दुसर्‍या शब्दांत,
11:07
and I’ve made a spectroscope.
179
655000
2000
यांच घटकांपासून
स्पेक्ट्रोस्कोप बनला आहे.
स्पेक्ट्रोस्कोप बनला आहे.
11:09
What’s nice about this idea, if you have a philosophical bent of mind,
180
657000
4000
या विचारात काय चांगले आहे, जर आपल्या
मनाचा कल तात्विक असेल तर,
मनाचा कल तात्विक असेल तर,
11:13
is that then it tells you that the nose,
181
661000
2000
तुम्ही या विचारास असे
बघू शकाल की नाक,
बघू शकाल की नाक,
11:15
the ear and the eye are all vibrational senses.
182
663000
3000
कान आणि डोळा ही कंपनास
संवेदनशील इंद्रिये आहेत.
संवेदनशील इंद्रिये आहेत.
11:18
Of course, it doesn’t matter, because it could also be that they’re not.
183
666000
4000
अर्थात यामुळे काही फरक पडत नाही, कारण
असे नसल्याची शक्यताही असू शकते.
असे नसल्याची शक्यताही असू शकते.
11:22
But it has a certain --
184
670000
1000
पण एक
निश्चित आहे -
निश्चित आहे -
11:23
(Laughter)
185
671000
2000
(हास्य)
11:25
-- it has a certain ring to it which is attractive to people
186
673000
4000
- याचे एक वैशिष्ट आहे,
ज्यांनी १९ व्या शतकातील
ज्यांनी १९ व्या शतकातील
11:29
who read too much 19th-century German literature.
187
677000
4000
जर्मन साहित्य बरेच वाचलेले असते,
त्यांनी ही गोष्ट आकर्षित करते.
त्यांनी ही गोष्ट आकर्षित करते.
11:33
And then a magnificent thing happened:
188
681000
1000
नंतर एक
अद्भुत गोष्ट
अद्भुत गोष्ट
11:34
I left academia and joined the real world of business,
189
682000
6000
घडली: मी शैक्षणिक जग सोडून
व्यवसायाच्या वास्तविक जगात प्रवेश केला,
व्यवसायाच्या वास्तविक जगात प्रवेश केला,
11:40
and a company was created around my ideas
190
688000
3000
माझ्या कल्पनांच्या भोवती एक
कंपनी तयार केली गेली
कंपनी तयार केली गेली
11:43
to make new molecules using my method,
191
691000
3000
यात माझी पद्धत वापरून
नवीन रेणू बनविले जात,
नवीन रेणू बनविले जात,
11:46
along the lines of, let’s put someone else’s money where your mouth is.
192
694000
4000
हे बोलणे सोपे आहे,
पण करणे अवघड.
पण करणे अवघड.
11:50
And one of the first things that happened was
193
698000
4000
आणि घडलेल्या पहिल्या
गोष्टींपैकी एक गोष्ट अशी की
गोष्टींपैकी एक गोष्ट अशी की
11:54
we started going around to fragrance companies
194
702000
2000
आम्ही गंध बनवणाऱ्या
कंपन्यांकडे जाऊ लागलो
कंपन्यांकडे जाऊ लागलो
11:56
asking for what they needed, because, of course,
195
704000
4000
आणि त्यांना कशाची गरज
आहे हे जाणून घेतले, कारण
आहे हे जाणून घेतले, कारण
12:00
if you could calculate smell, you don’t need chemists.
196
708000
2000
कोणी वास मोजू शकले
तर केमिस्टची गरजच नाही
तर केमिस्टची गरजच नाही
12:02
You need a computer, a Mac will do it, if you know how to program the thing right,
197
710000
4000
जर आपल्याला प्रोग्रामिंग माहित
असेल, तर एक मॅक ते करू शकेल,
असेल, तर एक मॅक ते करू शकेल,
12:06
OK? So you can try a thousand molecules,
198
714000
4000
तर तुम्ही एक हजार रेणूंवर
प्रोग्रामिंग करू शकता.
प्रोग्रामिंग करू शकता.
12:10
you can try ten thousand molecules in a weekend,
199
718000
3000
आपण आठवड्याच्या शेवटी दहा
हजार रेणूंवर प्रयोग करू शकता,
हजार रेणूंवर प्रयोग करू शकता,
12:13
and then you only tell the chemists to make the right one.
200
721000
3000
आणि मग आपण रसायनशास्त्रज्ञांना
योग्य रेणू बनवण्यास सांगू शकू.
योग्य रेणू बनवण्यास सांगू शकू.
12:16
And so that’s a direct path to making new odorants.
201
724000
4000
आणि म्हणूनच हा नवीन सुगंध
तयार करण्याचा सोपा मार्ग आहे.
तयार करण्याचा सोपा मार्ग आहे.
12:20
And one of the first things that happened was
202
728000
1000
आणि मग
असे घडले की
असे घडले की
12:21
we went to see some perfumers in France --
203
729000
2000
फ्रान्समध्ये गंध
बनवणाऱ्यांकडे गेलेलो --
बनवणाऱ्यांकडे गेलेलो --
12:23
and here’s where I do my Charles Fleischer impression --
204
731000
2000
येथे मी चार्ल्स फ्लेशरची
कल्पना वापरतो -
कल्पना वापरतो -
12:25
and one of them says, "You cannot make a coumarin."
205
733000
4000
आणि त्यातील एकजण म्हणतो, "आपण
कुमारिन हे संयुग बनवू शकत नाही."
कुमारिन हे संयुग बनवू शकत नाही."
12:29
He says to me, "I bet you cannot make a coumarin."
206
737000
3000
तो मला म्हणाला, "मी पैज लावतो
तू कुमरिन बनवू शकत नाही."
तू कुमरिन बनवू शकत नाही."
12:32
Now, coumarin is a very common thing, a material,
207
740000
4000
दक्षिण अमेरिकेतून आलेल्या
बीनपासून तयार झालेल्या
बीनपासून तयार झालेल्या
12:36
in fragrance which is derived from a bean that comes from South America.
208
744000
3000
सुगंधात आता कुमरिन ही
एक सामान्य गोष्ट आहे,
एक सामान्य गोष्ट आहे,
12:39
And it is the classic synthetic aroma chemical, OK?
209
747000
4000
आणि हे एक कृत्रिम
सुगंधित रसायन आहे,
सुगंधित रसायन आहे,
12:43
It’s the molecule that has made men’s fragrances
210
751000
4000
हा रेणू पुरुषांसाठी बनवलेल्या
अनेक सुगंधात आढळतो
अनेक सुगंधात आढळतो
12:47
smell the way they do since 1881, to be exact.
211
755000
3000
अचूकपणे सांगायचे झाले तर
१८८१ पासून याचा वापर सुरु झाला
१८८१ पासून याचा वापर सुरु झाला
12:50
And the problem is it’s a carcinogen.
212
758000
3000
आणि समस्या ही आहे की त्यात
कार्सिनोजन (कर्करोगकारक) असते.
कार्सिनोजन (कर्करोगकारक) असते.
12:53
So nobody likes particularly to -- you know, aftershave with carcinogens.
213
761000
6000
म्हणून कोणालाही विशेषतः हे आवडत
नाही - दाढी करून कॅसिनोजन कोण लावेल.
नाही - दाढी करून कॅसिनोजन कोण लावेल.
12:59
(Laughter)
214
767000
2000
(प्रेक्षकांच्या हास्याचा आवाज)
13:01
There are some reckless people, but it’s not worth it, OK?
215
769000
3000
तेथे काही बेपर्वा लोक
आहेत, परंतु हे योग्य नाही
आहेत, परंतु हे योग्य नाही
13:04
So they asked us to make a new coumarin. And so we started doing calculations.
216
772000
5000
म्हणून त्यांनी आम्हाला नवीन कुमरिन तयार
करण्यास सांगितले. व आमची तयारी सुरु झाली.
करण्यास सांगितले. व आमची तयारी सुरु झाली.
13:09
And the first thing you do is you calculate the vibrational spectrum
217
777000
3000
आम्ही केलेली पहिली गोष्ट म्हणजे
कुमारिनचे कंपन स्पेक्ट्रम मोजून
कुमारिनचे कंपन स्पेक्ट्रम मोजून
13:12
of coumarin, and you smooth it out,
218
780000
1000
त्यास समपातळीस
आणले,
आणले,
13:13
so that you have a nice picture of what the sort of chord, so to speak, of coumarin is.
219
781000
6000
जेणेकरून आपल्याकडे कुमारिनचे
एक छान चित्र तयार होईल
एक छान चित्र तयार होईल
13:19
And then you start cranking the computer to find other molecules,
220
787000
6000
आणि मग आम्ही संगणकावर
इतर रेणू शोधण्यास सुरु केले
इतर रेणू शोधण्यास सुरु केले
13:25
related or unrelated, that have the same vibrations.
221
793000
3000
संबंधित किंवा असंबंधित,
पण समान कंपने असलेली.
पण समान कंपने असलेली.
13:28
And we actually, in this case, I’m sorry to say,
222
796000
4000
आणि आम्ही खरं तर या
प्रकरणात दिलगीर आहोत, की
प्रकरणात दिलगीर आहोत, की
13:32
it happened -- it was serendipitous.
223
800000
2000
जे घडले --
ते अर्धवट राहिले.
ते अर्धवट राहिले.
13:34
Because I got a phone call from our chief chemist
224
802000
3000
कारण मला आमच्या मुख्य
रसायनशास्त्रज्ञाचा फोन आला
रसायनशास्त्रज्ञाचा फोन आला
13:37
and he said, look, I’ve just found this such a beautiful reaction,
225
805000
5000
आणि तो म्हणाला, पाहा, मला ही
एक सुंदर प्रतिक्रिया सापडली आहे,
एक सुंदर प्रतिक्रिया सापडली आहे,
13:42
that even if this compound doesn’t smell of coumarin,
226
810000
1000
जरी कुमरिनचा
वास नसेल
वास नसेल
13:43
I want to do it, it’s just such a nifty,
227
811000
3000
तरी मला हे करायचे आहे,
हे किती कुशालीचे आहे,
हे किती कुशालीचे आहे,
13:46
one step -- I mean, chemists have weird minds --
228
814000
3000
मी विचार केला - या रसायनशास्त्रज्ञांचे
मन विचित्र असते -
मन विचित्र असते -
13:49
one step, 90 percent yield, you know, and you get this lovely
229
817000
4000
९० टक्के उत्पन्न, आपल्याला माहिती आहे
आणि आपल्याला सुंदर असा
आणि आपल्याला सुंदर असा
13:53
crystalline compound. Let us try it.
230
821000
2000
स्फटिकासारखा संयुग मिळतो
चला प्रयत्न करूया.
चला प्रयत्न करूया.
13:55
And I said, first of all, let me do the calculation on that compound, bottom right,
231
823000
4000
आणि मी म्हणालो, आधी, मी संयुगांची
गणना करतो, उजवीकडील खालच्या बाजूला,
गणना करतो, उजवीकडील खालच्या बाजूला,
13:59
which is related to coumarin, but has an extra pentagon inserted into the molecule.
232
827000
6000
जो कौमारिनशी संबंधित आहे, परंतु या
रेणूमध्ये एक अतिरिक्त पंचकोन आहे.
रेणूमध्ये एक अतिरिक्त पंचकोन आहे.
14:05
Calculate the vibrations, the purple spectrum is that new fellow,
233
833000
5000
कंपांची गणना केल्यानंतर,
हा नवीन जांभळा स्पेक्ट्रम आढळला,
हा नवीन जांभळा स्पेक्ट्रम आढळला,
14:10
the white one is the old one.
234
838000
1000
हा पांढरा जुनाच आहे.
14:11
And the prediction is it should smell of coumarin.
235
839000
4000
आणि असे मानले की याचा
वास कोरमिनसारखा असेल
वास कोरमिनसारखा असेल
14:15
They made it ... and it smelled exactly like coumarin.
236
843000
8000
आणि ते अगदी खरे ठरले
याचा वास कुमरीनसारखच आला.
याचा वास कुमरीनसारखच आला.
14:23
And this is our new baby, called tonkene.
237
851000
5000
आणि हे आमचे नवीन बाळ आहे,
ज्याला टोंकेन म्हणतात.
ज्याला टोंकेन म्हणतात.
14:28
You see, when you’re a scientist, you’re always selling ideas.
238
856000
2000
आपण पहिले असेल वैज्ञानिक
लोक कल्पना विकतात
लोक कल्पना विकतात
14:30
And people are very resistant to ideas, and rightly so.
239
858000
4000
आणि लोक कल्पनांना लगेच
जुमानात नाहीत आणि अगदी बरोबर,
जुमानात नाहीत आणि अगदी बरोबर,
14:34
Why should new ideas be accepted?
240
862000
2000
नवीन कल्पना का
स्वीकारल्या पाहिजेत?
स्वीकारल्या पाहिजेत?
14:36
But when you put a little 10-gram vial on the table in front of perfumers
241
864000
6000
परंतु जेव्हा आपण सुगंध बनवणाऱ्यासमोर
एक छोटी १०ग्रॅमची कुपी ठेवता आणि
एक छोटी १०ग्रॅमची कुपी ठेवता आणि
14:42
and it smells like coumarin, and it isn’t coumarin,
242
870000
2000
वास कुमारिनसारखा
पण त्यात कुमारिन नाही
पण त्यात कुमारिन नाही
14:44
and you’ve found it in three weeks,
243
872000
2000
आणि आपल्याला ते तीन
आठवड्यांत सापडले आहे,
आठवड्यांत सापडले आहे,
14:46
this focuses everybody’s mind wonderfully.
244
874000
3000
याचे प्रत्येकाला
आश्चर्य वाटते.
आश्चर्य वाटते.
14:49
(Laughter)
245
877000
1000
(हास्याचा आवाज)
14:50
(Applause)
246
878000
6000
(टाळ्या)
14:56
And people often ask me, is your theory accepted?
247
884000
4000
आणि लोक मला वारंवार विचारतात,
आपला हा सिद्धांत स्वीकारला आहे का?
आपला हा सिद्धांत स्वीकारला आहे का?
15:00
And I said, well, by whom? I mean most, you know -- there’s three attitudes:
248
888000
5000
आणि मी म्हणालो, कोणाकडून?
अर्थात, येथे तीन दृष्टिकोन आहेतः
अर्थात, येथे तीन दृष्टिकोन आहेतः
15:05
You’re right, and I don’t know why, which is the most rational one at this point.
249
893000
4000
पहिला: आपण बरोबर आहात, आणि मला माहित
नाही का, जे या क्षणी सर्वात तर्कसंगत आहे.
नाही का, जे या क्षणी सर्वात तर्कसंगत आहे.
15:09
You’re right, and I don’t care how you do it, in a sense;
250
897000
4000
दुसरा: आपण बरोबर आहात, आणि हे कसे
केले हे माझ्यासाठी बिलकुल महत्त्वाचे नाही,
केले हे माझ्यासाठी बिलकुल महत्त्वाचे नाही,
15:13
you bring me the molecules, you know.
251
901000
1000
रेणू दिलाहे महत्वाचे.
15:14
And: You’re completely wrong, and I’m sure you’re completely wrong.
252
902000
3000
आणि तिसरा: आपण चुकीचे आहात
आणि याची मला पूर्णपणे खात्री आहे
आणि याची मला पूर्णपणे खात्री आहे
15:17
OK? Now, we’re dealing with people who only want results,
253
905000
3000
आम्ही अशा लोकांशी व्यवसाय करतो
ज्यांना केवळ निकाल हवा असतो,
ज्यांना केवळ निकाल हवा असतो,
15:20
and this is the commercial world.
254
908000
2000
आणि हे व्यावसायिक जग आहे.
15:22
And they tell us that even if we do it by astrology, they’re happy.
255
910000
5000
ते आम्हाला सांगतात की आम्ही ते
ज्योतिषशास्त्राद्वारे केले तरी चालेल.
ज्योतिषशास्त्राद्वारे केले तरी चालेल.
15:27
But we’re not actually doing it by astrology.
256
915000
3000
परंतु आम्ही ते खरोखर
ज्योतिषशास्त्राद्वारे करत नाही.
ज्योतिषशास्त्राद्वारे करत नाही.
15:30
But for the last three years, I’ve had what I consider to be
257
918000
2000
पण तीन वर्षांपासून,
मी जे काही करतोय
मी जे काही करतोय
15:32
the best job in the entire universe, which is to put my hobby --
258
920000
5000
ही संपूर्ण विश्वातील सर्वोत्कृष्ट
नोकरी, जी माझा छंद आहे -
नोकरी, जी माझा छंद आहे -
15:37
which is, you know, fragrance and all the magnificent things --
259
925000
2000
सुगंध आणि या
सर्व भव्य गोष्टी -
सर्व भव्य गोष्टी -
15:39
plus a little bit of biophysics, a small amount of self-taught chemistry
260
927000
5000
तसेच थोडेसे जीवभौतिकशास्त्र,
स्वत:हून शिकलेले रसायनशास्त्र
स्वत:हून शिकलेले रसायनशास्त्र
15:44
at the service of something that actually works.
261
932000
2000
हे सर्व चांगलेच कामी आले.
15:46
Thank you very much.
262
934000
1000
मनापासून
आभारी आहे.
आभारी आहे.
15:47
(Applause)
263
935000
1000
(टाळ्या)
ABOUT THE SPEAKER
Luca Turin - NoseBiophysicist Luca Turin studies the science of smell. He's the author of Perfumes: The Guide, and the subject of Chandler Burr's 2003 book The Emperor of Scent. His next project: developing an artificial nose.
Why you should listen
Biophysicist Luca Turin studies the science of smell. He's a leading proponent of the vibrational theory of smell -- the idea that when our noses pick up a scent, we're reacting to the vibrational properties of the molecule we're smelling. (This is in opposition to the shape theory of smell, which imagines smelly molecules fitting into conveniently shaped receptors in our noses.)
His work on olfactory reception and the prediction of what a particular molecule will smell like has led to an interesting line of work: designing new fragrances and flavor molecules, as part of the firm Flexitral, where he is CTO. Coming up, he'll be part of a team in Biomedical Engineering at MIT, headed by Professor Shuguang Zhang, to develop an artificial nose made with natural receptors as part of DARPA's just-launched RealNose program.
He's the author of several books on scent, including Perfumes: The Guide and The Secret of Scent, and is the subject of Chandler Burr's 2003 book The Emperor of Scent.
Luca Turin | Speaker | TED.com