ABOUT THE SPEAKER

Neri Oxman - Architect, designer
From the micro scale to the building scale, Neri Oxman imagines and creates structures and objects that are inspired, informed and engineered by, for and with nature.

Why you should listen

Neri Oxman creates designs that usher the next building revolution by constructing products that transcend parts and assemblies. Head of the Mediated Matter research group at the MIT Media Lab, an architect and designer, she leads the search for ways in which digital fabrication technologies interact with natural environments and the biological world. Oxman’s approach, termed "Material Ecology," spans biology, computation, materials and digital fabrication. Her works are included in permanent collections in museums worldwide including the MoMA, Centre Pompidou, the Boston MFA and the Smithsonian Institution.

More profile about the speaker
Neri Oxman | Speaker | TED.com

TED2015

Neri Oxman: Design at the intersection of technology and biology

Neri Oxman: နည်းပညာနဲ့ ဇီဝဗေဒ ဆုံမှတ်မှ ဒီဇိုင်းလက်ရာ

Filmed: 2015-03-19

Readability: 5.3

2,427,289 views

ဒီဇိုင်နာ ဗိသုကာပညာရှင် Neri Oxman ဟာ ဒီဂျစ်တယ် တီထွင်မှုနည်းပညာနဲ့ ဇီဝ ကမ္ဘာတို့ အပြန်အလှန် အကျိုးပြုနိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတွေကို ဦးဆောင်ရှာနေသူပါ။ ကွန်ပျုတာ ဒီဇိုင်း၊ ဖြည့်ဆည်း ထုတ်လုပ်မှု၊ ကုန်ကြမ်း ပြုပြင်မှု နဲ့ လူလုပ် ဇီဝဗေဒ ဆုံမှတ်မှာ အလုပ်လုပ်ရင်း သူမရဲ့ ဓာတ်ခွဲခန်းက အဏုဇီဝပိုး၊ ကျွနု်ပ်တို့ရဲ့ ခန္ဓာ၊ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ထုတ်ကုန်နဲ့ အဆောက်အအုံကြား အကျိုးရှိပူးပေါင်းမှု ခေတ်သစ်ကို တီထွင်နေပါတယ်။

Neri Oxman - Architect, designer
From the micro scale to the building scale, Neri Oxman imagines and creates structures and objects that are inspired, informed and engineered by, for and with nature. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13

Two twin domes,

0

1037

2647

အမိုးခုံးအမွှာနှစ်ခု။

00:15

two radically opposed design cultures.

1

3708

3430

လုံးဝ ဆန့်ကျင်ဘက် ဒီဇိုင်းလက်ရာနှစ်ခု။

00:19

One is made of thousands of steel parts,

2

7709

3040

တစ်ခုက သံမဏိအပိုင်း
မြောက်များစွာနဲ့လုပ်ထားတယ်။

00:22

the other of a single silk thread.

3

10773

2776

နောက်တစ်ခုက ပိုးချည်တစ်မျှင်တည်းနဲ့ပါ။

00:26

One is synthetic, the other organic.

4

14035

2466

တစ်ခုက လူလုပ်ထားတာ နောက်တစ်ခုက သဘာဝ။

00:28

One is imposed on the environment,

5

16936

2277

တစ်ခုက ပတ်ဝန်းကျင်မှာ တည်ထားတာ

00:31

the other creates it.

6

19237

2093

နောက်တစ်ခုက ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဖန်တီးတာ။

00:33

One is designed for nature,
the other is designed by her.

7

21666

3634

တစ်ခုက သဘာဝတရားအတွက် လုပ်ထားတာ။
နောက်တစ်ခု သူမက လုပ်ထားတာ။

00:38

Michelangelo said that
when he looked at raw marble,

8

26032

2893

Michelangelo က စကျင်ကျောက်တုံးကို
ကြည့်လိုက်စဉ် လွတ်ဖို့

00:40

he saw a figure struggling to be free.

9

28949

2452

ရုန်းကန်းနေတဲ့ ရုပ်ကို မြင်ရတယ်
လို့ ပြောဘူးပါတယ်။

00:43

The chisel was Michelangelo's only tool.

10

31425

4122

ဆောက်က Michelangelo ရဲ့
တစ်ခုတည်းသော ကိရိယာပါ။

00:49

But living things are not chiseled.

11

37261

2184

ဒါပေမဲ့ သက်ရှိတွေကို ဆောက်နဲ့ မထုထားဘူးလေ။

00:51

They grow.

12

39999

1184

သူတို့က ကြီးထွားတာပါ။

00:53

And in our smallest units of life,
our cells, we carry all the information

13

41999

5466

ကျွန်မတို့ အသက်ရဲ့ အသေးဆုံး ယူနစ်
ဆဲလ်ထဲမှာ ဆဲလ်တွေ အလုပ်လုပ်ဖို့နဲ့

00:59

that's required for every other cell
to function and to replicate.

14

47489

5368

ပုံတူပွားဖို့ အတွက် လိုတာတွေပါပါတယ်။

01:06

Tools also have consequences.

15

54155

2229

ကိရိယာတွေမှာလည်း နောက်ဆက်တွဲတွေရှိပါတယ်။

01:08

At least since the Industrial Revolution,
the world of design has been dominated

16

56922

4610

စက်မှုတော်လှန်ရေးကတည်းက
ဒီဇိုင်းကမ္ဘာကြီးဟာ ထုတ်လုပ်မှု

01:13

by the rigors of manufacturing
and mass production.

17

61556

2671

တဟုန်ထိုးတိုးပွားမှု့တွေနဲ့
လွမ်းမိုးခံနေရပါတယ်။

01:16

Assembly lines have dictated
a world made of parts,

18

64703

3272

တပ်ဆင်မှုပိုင်းက အပိုင်းအစတွေနဲ့
လုပ်ထားတဲ့ကမ္ဘာကို ဖန်တီးလိုက်ပါပြီ။

01:19

framing the imagination
of designers and architects

19

67999

2592

အရာဝတ္ထုကို အသုံးဝင်မှုကိုယ်စီနဲ့
အပိုင်းအစတွေ တပ်ဆင်မှုအနေနဲ့

01:22

who have been trained to think
about their objects as assemblies

20

70615

3104

တွေးမြင်ဖို့ လေ့ကျင့်ခံရတဲ့ ဒီဇိုင်းနာတွေ
ဗိသုကာပညာရှင်တွေရဲ့

01:25

of discrete parts with distinct functions.

21

73743

3374

စိတ်ကူးစိတ်သန်ကို ဘောင်ခတ်ရင်းပေါ့။

01:30

But you don't find homogenous
material assemblies in nature.

22

78165

4690

ဒါပေမဲ့ သဘာဝတရားမှာ အမျိုးတူ
ပစ္စည်းတပ်ဆင်မှုကို မတွေ့ရပါဘူး

01:35

Take human skin, for example.

23

83434

2254

လူအရေပြားကို ဥပမာထားပါ။

01:38

Our facial skins are thin
with large pores.

24

86054

3568

ကျွန်မတို့ မျက်နှာအရေပြားက ပါးပြီး
ချွေးပေါက်ကြီးတွေပါတယ်။

01:41

Our back skins are thicker,
with small pores.

25

89999

3083

နောက်ကျောအရေပြားက ထူပြီး
ချွေးပေါက်သေးနဲ့။

01:45

One acts mainly as filter,

26

93559

2618

တစ်ခုက စကာ။

01:48

the other mainly as barrier,

27

96201

1764

နောက်တစ်ခုက အကာ။

01:49

and yet it's the same skin:
no parts, no assemblies.

28

97989

4268

အရေပြားတစ်ခုတည်းပါ။
အစိတ်အပိုင်းတွေ တပ်ဆင်တာတွေမပါဘူး။

01:54

It's a system that gradually
varies its functionality

29

102281

3365

ဒါက ရုန့်ပြန်သတ္တိကို ပြောင်းလဲရင်း
သူ့ရဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်တာကို

01:57

by varying elasticity.

30

105670

1681

ဖြည်းဖြည်းချင်းပြောင်းလဲတဲ့ စနစ်ပါ။

01:59

So here this is a split screen
to represent my split world view,

31

107835

3942

ဒါကတော့ ကျွန်မရဲ့ နှစ်ပိုင်းအမြင်ကို
ပြဖို့ ပိတ်ကားနှစ်ခုပါ။

02:03

the split personality of every designer
and architect operating today

32

111801

4404

ဆောက်နဲ့ ဗီဇကြား၊ စက်နဲ့ သက်ရှိကြား၊
တပ်ဆင်မှုနဲ့ ကြီးထွားမှုကြား

Henry Ford နဲ့
Charles Darwin ကြား ယနေ့ခေတ်

02:08

between the chisel and the gene,

33

116229

2319

02:10

between machine and organism,
between assembly and growth,

34

118572

4838

လုပ်ကိုင်နေကြတဲ့ ဒီဇိုင်နာနဲ့

ဗိသုကာပညာရှင်တို့ရဲ့
စိတ်နှစ်ခွ စရိုက်တွေပါ။

02:15

between Henry Ford and Charles Darwin.

35

123434

2538

02:18

These two worldviews,
my left brain and right brain,

36

126734

3002

ဒီအမြင်နှစ်ခု ကျွန်မ ညာဦးနှောက်နဲ့
ဘယ်ဦးနှောက်

02:21

analysis and synthesis, will play out
on the two screens behind me.

37

129760

6645

ဆန်းစစ်မှုနဲ့ ထုတ်လုပ်မှုကို ကျွန်မနောက်က
ပိတ်ကားပေါ်မှာ တင်ဆက်ပါမယ်။

02:29

My work, at its simplest level,

38

137754

2446

ကျွန်မအလုပ် အရိုးရှင်းဆုံး အဆင့်မှာက

02:32

is about uniting these two worldviews,

39

140224

2735

ဒီ အမြင်နှစ်ခုကို ပေါင်းစပ်ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

02:34

moving away from assembly

40

142983

2214

တပ်ဆင်မှုကနေ စွန့်ခွာပြီး

02:37

and closer into growth.

41

145221

3038

ကြီးထွားမှုဆီ ရွေ့ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

02:41

You're probably asking yourselves:

42

149099

2112

ရှင်တို့ကိုယ့်ကို ပြန်မေးကြပါလိမ့်မယ်။

02:43

Why now?

43

151235

1150

ဘာလို့ အခုမှလဲပေါ့။

02:44

Why was this not possible 10
or even five years ago?

44

152766

3781

ဒါက လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၀နှစ် ဒါမှမဟုတ်
၅နှစ်ကတည်းက မရခဲ့တာလဲ။

02:50

We live in a very special time in history,

45

158451

2128

ကျွန်မတို့ သမိုင်းရဲ့
ထူးခြားတဲ့ အချိန်မှာ

02:52

a rare time,

46

160603

2072

နေနေကြရတာပါ၊ ရှားပါးချိန်လေးပေါ့။

02:54

a time when the confluence of four fields
is giving designers access to tools

47

162699

4579

နည်းပညာနယ်ပယ်လေးခု ပေါင်းစည်းမှုက
ဒီဇိုင်နာတွေ တစ်ခါမှ မသုံးဖူးတဲ့ ကိရိယာတွေ

02:59

we've never had access to before.

48

167302

2250

အသုံးပြုခွင့်ပေးတဲ့ အချိန်လေးပါ။

03:02

These fields are computational design,

49

170205

2864

ဒီနယ်ပယ်တွေကတော့
ကျွန်မတို့ကို ရိုးရှင်းတဲ့ကုဒ်နဲ့

03:05

allowing us to design
complex forms with simple code;

50

173093

5008

ရှုပ်ထွေးတဲ့ ဒီဇိုင်းတွေ ဖန်တီး
ခွင့်ပြုထားတဲ့ ကွန်ပျုတာ ဒီဇိုင်း၊

03:10

additive manufacturing,
letting us produce parts

51

178125

4034

ကုန်ကြမ်းတွေ ထွင်းထုမယ့်အစား
အသစ်တွေကို ပေါင်းထည့်ရင်း

03:14

by adding material
rather than carving it out;

52

182183

3626

အစိတ်အပိုင်းအသစ် ထုတ်ခွင့်ပြုတဲ့
ဖြည့်ဆည်း ထုတ်လုပ်မှု၊

03:17

materials engineering, which lets us
design the behavior of materials

53

185833

3444

ကုန်ကြမ်းတွေရဲ့ ဂုဏ်သတ္တိကို အသေးစိတ်
ပုံစံပြုပြင်ခွင့်ပေးထားတဲ့

03:21

in high resolution;

54

189301

1717

ကုန်ကြမ်း ပြုပြင်မှု နည်းပညာ၊

03:23

and synthetic biology,

55

191042

1857

ပြီးရင် DNA ကို ပြုပြင်ရင်း

03:24

enabling us to design new biological
functionality by editing DNA.

56

192923

4076

ဇီဝ စွမ်းရည်အသစ်ကို ပုံစံထုတ်ခွင့်ပြုတဲ့
လူလုပ် ဇီဝဗေဒ။

03:29

And at the intersection
of these four fields,

57

197491

2240

ဒီ နယ်ပယ်လေးခုရဲ့ ဆုံမှတ်မှာ

03:31

my team and I create.

58

199755

1713

ကျွန်မနဲ့ ကျွန်မအသင်းက ဖန်တီးပါတယ်။

03:33

Please meet the minds and hands

59

201492

2405

ကျေးဇူးပြု၍ ကျွန်မရဲ့ ပညာရှင်
ဒီဇိုင်နာ ကျောင်းသား

03:35

of my students.

60

203921

1396

ကျောင်းသူတွေနဲ့ မိတ်ဆက်ပါရစေ။

03:39

We design objects and products
and structures and tools across scales,

61

207772

5661

ကျွန်မတို့ ထုတ်ကုန် ပစ္စည်း ကိရိယာတွေ
အရွယ်စုံထုတ်ပါတယ်။

03:45

from the large-scale,

62

213457

1771

အရွယ်စားကြီး အချင်း ပေ ၈၀ရှိပြီး

03:47

like this robotic arm
with an 80-foot diameter reach

63

215252

3516

စက်မော်တာအောက်ခြေနဲ့ တစ်နေ့
အဆောက်အအုံတစ်ခုလုံးကို ပရင့်ထုတ်မဲ့

03:50

with a vehicular base that will
one day soon print entire buildings,

64

218792

4134

စက်ရုပ်လက်မောင်းကနေ

03:54

to nanoscale graphics made entirely
of genetically engineered microorganisms

65

222950

4087

အမှောင်ထဲမှာ လင်းထိန်မယ့် ဗီဇပြုပြင်ထားတဲ့
အဏုဇီဝပိုးမွှားနဲ့လုပ်ထားတဲ့ အရွယ်သေး

03:59

that glow in the dark.

66

227061

1380

ဂရပ်ဖစ်ပုံ အထိပါ။

04:01

Here we've reimagined the mashrabiya,

67

229261

2184

ဒါက mashrabiya ပြတင်းပေါက်ကို
ပြန်ဆန်းသစ်ထားတာပါ။

04:03

an archetype of ancient
Arabic architecture,

68

231469

3373

ရှေးခေတ် အာရပ် အဆောက်အအုံ
အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုပါ။

04:06

and created a screen where
every aperture is uniquely sized

69

234866

3564

ပြီးရင် ဖြတ်သွားတဲ့ အလင်းနဲ့ အပူကို
ပုံသွင်းပေးမယ့် အပေါက်လေးတွေနဲ့

04:10

to shape the form of light and heat
moving through it.

70

238454

3586

အကာကို ဖန်တီးထားပါတယ်။

04:14

In our next project,

71

242999

1716

ကျွန်မတို့ နောက်စီမံကိန်းမှာ

04:16

we explore the possibility
of creating a cape and skirt --

72

244739

3210

ဝတ်ရုံရှည်နဲ့ စကတ်ကို ဖန်တီးဖို့
ဖြစ်နိုင်ခြေကို ရှာဖွေထားပါတယ်။

04:19

this was for a Paris fashion show
with Iris van Herpen --

73

247973

3190

ဒါကတော့ ပါရီ ဖက်ရှင်ရှိုးပွဲအတွက်ပါ
Iris van Herpen နဲ့အတူပေါ့။

04:23

like a second skin
that are made of a single part,

74

251187

2788

အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုတည်းနဲ့ လုပ်ထားတဲ့
ဒုတိယ အရေပြားလိုပါဘဲ

04:25

stiff at the contours,
flexible around the waist.

75

253999

3050

အသွင်အပြင်က တောင့်တင်းပြီး
ခါးပတ်လည်မှာ ကွေ့ကောက်လို့ရပါတယ်။

04:29

Together with my long-term
3D printing collaborator Stratasys,

76

257589

4200

ကျွန်မရဲ့ နှစ်ရှည် လက်တွဲဖော်
3D ပရင့်ထုတ်တဲ့ Stratasys နှင့်အတူ

04:33

we 3D-printed this cape and skirt
with no seams between the cells,

77

261813

5007

ကျွန်မတို့ ဒီဝတ်ရုံရှည်နဲ့ စကတ်ကိုဆဲလ်တွေ
ကြား ချုပ်ရိုးမပါဘဲ 3D ပရင့်ထုတ်ခဲ့ပါတယ်။

04:38

and I'll show more objects like it.

78

266844

1996

ဒီလိုပစ္စည်းတွေများစွာ ကျွန်မ ပြသပါမယ်။

04:41

This helmet combines
stiff and soft materials

79

269452

3413

ဒီခေါင်းဆောင်းကတော့ ၂၀ micron
ပုံမှန်ပမာဏမှာ တောင့်တင်းတဲ့အရာနဲ့

04:44

in 20-micron resolution.

80

272889

3112

ပျော့တဲ့အရာနဲ့ ပေါင်းစပ်ထားတာပါ။

04:48

This is the resolution of a human hair.

81

276025

2388

ဒါကတော့ လူဆံပင်ရဲ့ ကြံ့ခိုင်မှုဖြစ်သလို

04:50

It's also the resolution of a CT scanner.

82

278437

2586

CT ဖတ်စက်ရဲ့ ပြတ်သားမှုလည်းဖြစ်ပါတယ်။

04:53

That designers have access

83

281531

1541

ဒီဇိုင်နာတွေက အဲဒီလို မြင့်မားလှတဲ့

04:55

to such high-resolution
analytic and synthetic tools,

84

283096

4398

ဆန်းစစ်ရေးနဲ့ ထုတ်လုပ်ရေး
ကိရိယာတွေကို သုံးခွင့်ရပါတယ်။

04:59

enables to design products that fit
not only the shape of our bodies,

85

287518

4562

ကျွန်မတို့ ခန္ဓာ ပုံသဏ္ဍာန်နဲ့ ကိုက်ရုံ
တင်မက ကျွန်မတို့ တစ်ရှုးရဲ့ ဇီဝကမ္မ

05:04

but also the physiological
makeup of our tissues.

86

292104

3508

ဖွဲ့စည်းပုံနဲ့ လိုက်မဲ့
ပစ္စည်းတွေထုတ်လုပ်နိုင်မှာပါ။

05:08

Next, we designed an acoustic chair,

87

296445

2008

နောက် အသံစုပ်
ကုလားထိုင်ကိုထွင်ထားပါတယ်။

05:10

a chair that would be at once
structural, comfortable

88

298477

3212

ပုံစံလည်းကျ သက်တောင့်သက်သာလည်းရှိ
အသံကိုလည်း စုပ်ယူတဲ့

05:13

and would also absorb sound.

89

301713

2324

ပက်လက်ကုလားထိုင်လေးပါ။

05:16

Professor Carter, my collaborator, and I
turned to nature for inspiration,

90

304529

4446

ကျွန်မ တွဲဖော် ပါမောက္ခ Carter နဲ့ ကျွန်မက
သဘာဝတရားကနေ အကြံအဉာဏ်ရယူခဲ့ပါတယ်။

05:20

and by designing this irregular
surface pattern,

91

308999

2685

ဒီလို ပုံမမှန်တဲ့ မျက်နှာပြင်
ဖန်တီးပေးလိုက်ရာ

05:23

it becomes sound-absorbent.

92

311708

2371

ကုလားထိုင်က အသံကို စုပ်ယူတတ်လာပါတယ်။

05:26

We printed its surface
out of 44 different properties,

93

314659

3900

ကျွန်မတို့ သူ့မျက်နှာပြင်ကို
ဂုဏ်သတ္တိ ၄၄မျိုးနဲ့ ပရင့်ထုတ်ထားပါတယ်။

05:30

varying in rigidity, opacity and color,

94

318583

3393

ကိုယ်ခန္ဓာရဲ့ ဖိအားမှတ်တွေအလိုက်
တောင့်တင်းမှု၊ အရောင်နဲ့

05:34

corresponding to pressure points
on the human body.

95

322000

3999

မြင်နိုင်စွမ်းအားကို
ပြောင်းလဲရင်းပေါ့။

05:38

Its surface, as in nature,
varies its functionality

96

326023

3992

ဘသာဝလိုပါဘဲ ၄င်းမျက်နှာပြင်
အသုံးဝင်ပုံ ကိုပြောင်းလဲပါတယ်။

05:42

not by adding another material
or another assembly,

97

330039

3627

နောက်ပစ္စည်းတစ်ခု နောက်တပ်ဆင်မှု
ပေါင်းထည့်ခြင်းမဟုတ်ဘဲနဲ့

05:45

but by continuously and delicately
varying material property.

98

333690

4719

ဒါပေမဲ့ ပစ္စည်းဂုဏ်သတ္တိကို ဆက်လက်
ညင်သာစွာပြောင်းလဲရင်းနဲ့ပေါ့။

05:52

But is nature ideal?

99

340496

1817

သဘာဝတရားက စံဖြစ်ရဲ့လား။

05:56

Are there no parts in nature?

100

344146

2142

သဘာဝတရားထဲမှာကော
အစိတ်အပိုင်းတွေမရှိဘူးလား။

06:01

I wasn't raised
in a religious Jewish home,

101

349185

3271

ကျွန်မက ဂျူးဘာသာကိုးကွယ်တဲ့
အိမ်မှာ ကြီးပြင်းတာတော့ မဟုတ်ဘူးလေ။

06:04

but when I was young,

102

352480

1156

ကျွန်မ ငယ်ငယ်တုန်းက

06:05

my grandmother used to tell me
stories from the Hebrew Bible,

103

353660

3397

ကျွန်မ အဘွားက Hebrew သမ္မာကျမ်းစာက
ပုံပြင်တွေကို ပြောပြလေ့ရှိပါတယ်။

06:09

and one of them stuck with me and came
to define much of what I care about.

104

357081

4005

အဲထဲက တစ်ပုံ ကျွန်မ ငြိစွန်းသွားပြီး
ကျွန်မ ဂရုစိုက်တဲ့အရာဖြစ်လာပါတယ်။

06:13

As she recounts:

105

361110

2008

သူ ပြောပြတယ်။

06:15

"On the third day of Creation,
God commands the Earth

106

363142

2943

"တတိယမြောက်ဖန်ဆင်းတဲ့နေ့မှာ
ဘုရားသခင်က ကမ္ဘာကြီးကို

06:18

to grow a fruit-bearing fruit tree."

107

366109

2516

အသီးသီးတဲ့ အသီးပင်ပေါက်ဖို့
အမိန့်ပေးခဲ့ပါတယ်။

06:20

For this first fruit tree,
there was to be no differentiation

108

368649

3227

ပထမဆုံး အသီးပင်အတွက်
ကွဲပြားမှုတွေမရှိဘူး

06:23

between trunk, branches,
leaves and fruit.

109

371900

4370

ပင်စည်၊ အကိုင်းတွေ၊ သစ်ရွက်တွေ
နဲ့ အသီးတွေ အကြားမှာပေါ့။

06:28

The whole tree was a fruit.

110

376294

2149

သစ်ပင်တစ်ခုလုံးက အသီးလေ။

06:32

Instead, the land grew trees
that have bark and stems and flowers.

111

380229

5219

အဲဒါအစား မြေပြင်ကနေ သစ်ခေါက်
ပင်စည် ပန်းပွင့် ပါတဲ့ အပင်ပေါက်တယ်။

06:38

The land created a world made of parts.

112

386337

3373

မြေကြီးက အစိတ်ပိုင်းနဲ့လုပ်ထားတဲ့
ကမ္ဘာကို ဖန်တီးခဲ့ပါတယ်။

06:42

I often ask myself,

113

390514

1858

ကျွန်မကိုယ့်ကို မကြာမကြာမေးပါတယ်။

06:44

"What would design be like
if objects were made of a single part?

114

392396

4293

"အရာဝတ္ထုတွေသာ အစိတ်အပိုင်းတခုတည်းနဲ့
လုပ်ထားရင် ဒီဇိုင်းက ဘာနဲ့တူမလဲ။

06:49

Would we return to a better
state of creation?"

115

397412

3437

ကျွန်မတို့တွေ ပိုကောင်းတဲ့ ဖန်ဆင်းမှုဆီ
ပြန်သွားနိုင်မလား။"

06:54

So we looked for that biblical material,

116

402999

1955

သမ္မာကျမ်းစာထဲက
ကုန်ကြမ်းကို ရှာခဲ့ပါတယ်။

06:56

that fruit-bearing fruit tree
kind of material, and we found it.

117

404978

4653

အသီးသီးတဲ့ အသီးပင်လို့ ကုန်ကြမ်းပေါ့။
ကျွန်မတို့ ရှာတွေ့ခဲ့တယ်လေ။

07:03

The second-most abundant biopolymer
on the planet is called chitin,

118

411494

3756

ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဒုတိယအများဆုံး
ဇီဝ ပေါ်လီမာကတော့ chitin ပါ။

07:07

and some 100 million tons of it
are produced every year

119

415274

3701

နှစ်စဉ် ပုဇွန်၊ ဂဏန်း၊ ကင်းမြီးကောက်
လိပ်ပြာတွေကနေ တန်ချိန်

07:10

by organisms such as shrimps,
crabs, scorpions and butterflies.

120

418999

3856

သန်း ၁၀၀ လောက်ထွက်ပါတယ်။

07:15

We thought if we could tune
its properties,

121

423259

2716

သူ့ရဲ့ ဂုဏ်သတ္တိကို ပြုပြင်လိုက်ရင်
အစိတ်ပိုင်းတစ်ခုနဲ့

07:17

we could generate structures
that are multifunctional

122

425999

2628

လုပ်ငန်းဆောင်တာ မျိုးစုံပါတဲ့
တည်ဆောက်မှုတွေ

07:20

out of a single part.

123

428651

1560

လုပ်နိုင်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်။

07:22

So that's what we did.

124

430235

1744

ဒီတော့ ဒါက ကျွန်မတို့ လုပ်ခဲ့တာပါ။

07:24

We called Legal Seafood --

125

432999

1993

တရားဝင် ပင်လယ်အစာလို့ ခေါ်ပါတယ်။

07:27

(Laughter)

126

435016

1036

(ရယ်သံများ)

07:28

we ordered a bunch of shrimp shells,

127

436076

2857

ပုဇွန်အခွံ အပုံလိုက်
ကျွန်မတို့ မှာလိုက်ပါတယ်။

07:30

we grinded them
and we produced chitosan paste.

128

438957

3070

အဲဒါတွေကို ကြိတ်ပြီး
chitin အနှစ်ဖြစ်အောင်လုပ်ပါတယ်။

07:34

By varying chemical concentrations,

129

442583

1964

ဓာတု ပါဝင်မှုကို ပြောင်းလဲရင်းနဲ့

07:36

we were able to achieve
a wide array of properties --

130

444571

3294

ဂုဏ်သတ္တိမျိုးစုံကို ကျွန်မတို့
ဖန်တီးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

07:39

from dark, stiff and opaque,

131

447889

1777

အရောင်ရင့်၊ တောင့်တင်းပြီး
အလင်းပိတ်ကနေ

07:41

to light, soft and transparent.

132

449690

2316

အရောင်ဖျော့၊ ပျော့ပြီး
အလင်းဖောက်ထွင်းအထိပါ။

07:44

In order to print the structures
in large scale,

133

452689

2940

အရွယ်ကြီး ပစ္စည်းတွေကို ပရင့်ထုတ်ဖို့

07:47

we built a robotically controlled
extrusion system with multiple nozzles.

134

455653

4427

ကျွန်မတို့ ဆေးပြွန်ခေါင်းပါပြီး စက်ရုပ်နဲ့
ထိန်းချုပ်တဲ့ ဆေးထုတ်စနစ်ကို

ဆောက်ခဲ့ပါတယ်။ အလုပ်လုပ်ရင်း စက်ရုပ်က
ကုန်ကြမ်းဂုဏ်သတ္တိကို ပြောင်းလဲပြီး

07:52

The robot would vary
material properties on the fly

135

460390

3158

07:55

and create these 12-foot-long structures
made of a single material,

136

463572

5103

ကုန်ကြမ်းတစ်ခုတည်းနဲ့ လုပ်ထားတဲ့
၁၂ ပေရှည် ပစ္စည်းတွေကို ဖန်တီးပါတယ်။

08:00

100 percent recyclable.

137

468699

2742

၁၀၀ % ပြန်လည် သုံးစွဲလို့ရပါတယ်။

08:03

When the parts are ready,
they're left to dry

138

471465

2674

အစိတ်အပိုင်းတွေက အသင့်ဖြစ်ရင်
အခြောက်သွေ့ခံပြီး

08:06

and find a form naturally
upon contact with air.

139

474163

3579

လေနဲ့ ထိတွေ့ပြီး ပုံသွင်းပါတယ်။

08:10

So why are we still
designing with plastics?

140

478313

3929

ဒါဆို ကျွန်မ တို့တွေ ဘာလို့
ပလက်စတစ်တွေနဲ့ ဒီဇိုင်းဆင်နေရတာလဲ။

08:15

The air bubbles that were a byproduct
of the printing process

141

483999

3463

ပရင့်ထုတ်နေစဉ်အတွင်း
ဖြစ်လာတဲ့ လေပူပေါင်းလေးထဲမှာ

08:19

were used to contain
photosynthetic microorganisms

142

487486

2876

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၃.၅ ဘီလျံတုန်းက
ပေါ်ပေါက်ခဲ့တဲ့

08:22

that first appeared on our planet
3.5 billion year ago,

143

490386

2873

အလင်းကနေ အစာချက်တဲ့ ပိုးမွှားလေးတွေ
ပါလေ့ရှိပါတယ်။

08:25

as we learned yesterday.

144

493283

1562

ကျွန်မတို့ မကြာခင်က သိထားတာပါ။

08:27

Together with our collaborators
at Harvard and MIT,

145

495999

2587

Harvard နဲ့ MIT က ကျွန်မတို့
လုပ်ကိုင်ဖက်ေတွေနဲ့အတူ

08:30

we embedded bacteria
that were genetically engineered

146

498610

2753

လေထုက ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ကို
ယူပြီး သကြားအဖြစ်

08:33

to rapidly capture carbon
from the atmosphere

147

501387

3142

ပြောင်းလဲနိုင်ဖို့ ဗီဇပြုပြင်ထားတဲ့
ဘက်တီးရီယားပိုးမွှားတွေကို

08:36

and convert it into sugar.

148

504553

2007

ကျွန်မတို့ ထည့်သွင်းထားပါတယ်။

08:39

For the first time,

149

507449

1787

ပထမဆုံးအကြိမ်

08:41

we were able to generate structures
that would seamlessly transition

150

509260

3966

ယက်မကနေ ဇကာကို ချောမွေ့စွာ
ပြောင်းလဲမဲ့ ပစ္စည်းတွေ

08:45

from beam to mesh,

151

513250

3334

ထုတ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

08:48

and if scaled even larger, to windows.

152

516608

2395

ဒီထက်ပိုကြီးရင် ပြတင်းပေါက်အထိပေါ့။

08:52

A fruit-bearing fruit tree.

153

520019

1556

အသီးသီးတဲ့ အသီးပင်ကြီးပေါ့။

08:54

Working with an ancient material,

154

522626

2686

ရှေးခေတ်ကုန်ကြမ်း ကမ္ဘာပေါ်က
ပထမဆုံး သက်ရှိ

08:57

one of the first lifeforms on the planet,

155

525336

2639

ရေများများနဲ့ လူလုပ်ဇီဝဗေဒ နဲ့

08:59

plenty of water and a little bit
of synthetic biology,

156

527999

3976

အလုပ်လုပ်ရင်း

09:03

we were able to transform a structure
made of shrimp shells

157

531999

3507

ပုဇွန်ခွံနဲ့ လုပ်ထားတဲ့အရာကို
သစ်ပင်လို ပြုမှုတဲ့

09:07

into an architecture
that behaves like a tree.

158

535530

3567

ပရိဘောဂ အဖြစ်ပြောင်းလဲနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

09:11

And here's the best part:

159

539724

2301

ဒါကတော့ အားသာချက်ပါ

09:14

for objects designed to biodegrade,

160

542049

1947

ဇီဝနည်းအရ ပြိုကွဲမယ့်အရာတွေအတွက်

09:16

put them in the sea,
and they will nourish marine life;

161

544020

2911

ပင်လယ်ထဲပစ်လိုက်ရင်လည်း
အဏ္ဏဝဇီဝသက်ရှိတွေကို အဟာရပြုပါမယ်။

09:19

place them in soil,
and they will help grow a tree.

162

547740

3826

မြေထဲထည့်လိုက်ရင်လည်း အပင်
ကြီးဖို့အတွက် အထောက်အကူပြုပါလိမ့်မယ်။

09:24

The setting for our next exploration
using the same design principles

163

552415

4017

တူညီတဲ့ ဒီဇိုင်း စည်းမျဉ်းကိုအသုံးပြုပြီး
ကျွန်မတို့ ရှာဖွေမှုရဲ့ နောက်ခံကတော့

09:28

was the solar system.

164

556456

1721

နေအဖွဲ့အစည်းပါ။

09:30

We looked for the possibility
of creating life-sustaining clothing

165

558693

4282

ဂြိုလ်တုခရီးစဉ်အတွက် အသက်
အထောက်အကူပြု ဝတ်စုံတွေကို ဖန်တီးဖို့

09:34

for interplanetary voyages.

166

562999

2168

ဖြစ်နိုင်ခြေတွေကို
ကျွန်မတို့ ရှာဖွေခဲ့ပါတယ်။

09:38

To do that, we needed to contain bacteria
and be able to control their flow.

167

566707

5038

အဲဒါကို လုပ်ဖို့ ဘက်တီးရီယားပါဖို့၊ သူတို့
ရဲ့ လမ်းကြောင်းကို ထိန်းဖို့လိုပါတယ်။

09:43

So like the periodic table, we came up
with our own table of the elements:

168

571769

4560

ဒါကြောင့်ဓာတုဗေဒ ဒြပ်စင်ဇယားလို ကျွန်မတို့
ကိုယ်ပိုင် ဒြပ်စင်ဇယားကို ထွင်ခဲ့တယ်။

09:48

new lifeforms that
were computationally grown,

169

576353

3389

ကွန်ပျူတာနည်းနဲ့ ကြီးပြင်းထား၊
ဖြည့်ဆည်းထုတ်လုပ်ထား၊

09:51

additively manufactured

170

579766

2041

ဇီဝနည်းကျ တိုးမြှင့်ထားတဲ့

09:53

and biologically augmented.

171

581831

2448

သက်ရှိအသစ်တွေပါ။

09:58

I like to think of synthetic biology
as liquid alchemy,

172

586096

3525

လူလုပ်ဇီဝဗေဒကို
အရည်အဂ္ဂိရက်လို့စဉ်းစားချင်ပါတယ်။

10:01

only instead of transmuting
precious metals,

173

589645

2739

အဖိုးတန် ကြေးထည်တွေကို
ပုံပြောင်းမယ့်အစား

10:04

you're synthesizing new biological
functionality inside very small channels.

174

592408

3739

ပြွန်သေးသေးလေးထဲမှာ ဇီဝလုပ်ငန်းဆောင်တာ
အသစ် ဖန်တီးနေတာဖြစ်ပါတယ်။

10:08

It's called microfluidics.

175

596171

2348

အရည်ထိန်းချုပ် နည်းပညာလို့ ခေါ်ပါတယ်။

10:11

We 3D-printed our own channels
in order to control the flow

176

599067

4175

မွေးထားတဲ့ ဘက်တီးရီးယား
ရွေးလျားမှုကို ထိန်းချုပ်ဖို့

10:15

of these liquid bacterial cultures.

177

603266

2364

ပြွန်ကို 3D ပရင့်ထုတ်ခဲ့ပါတယ်။

10:19

In our first piece of clothing,
we combined two microorganisms.

178

607432

4001

ကျွန်မတို့ရဲ့ ပထမဆုံး အဝတ်အထည်မှာ
အဏုဇီဝပိုး နှစ်ကောင်ကို ပေါင်းထည့်ထားတယ်။

10:23

The first is cyanobacteria.

179

611457

1911

ပထမက ကျွန်မတို့ သမုဒ္ဒရာထဲ
ရေအိုင်ထဲမှာ

10:25

It lives in our oceans
and in freshwater ponds.

180

613392

2976

ရှင်သန်တဲ့ cyanobacteria ပါ။

10:28

And the second, E. coli, the bacterium
that inhabits the human gut.

181

616392

3923

ဒုတိယက လူသားအူထဲမှာ
ပေါက်ပွားတဲ့ E. coli ဘက်တီးရီးယားပါ။

10:32

One converts light into sugar,
the other consumes that sugar

182

620862

3573

တစ်ကောင်က အလင်းကို သကြားအဖြစ် ပြောင်းတယ်
နောက်တစ်ကောင်က သကြားကို သုံးပြီး

10:36

and produces biofuels
useful for the built environment.

183

624459

3349

ပတ်ဝန်းကျင်အတွက် အသုံးတည့်မယ့်
ဇီဝ ဒီဇယ်ကို ထုတ်ပါတယ်။

10:39

Now, these two microorganisms
never interact in nature.

184

627832

4487

အခု ဒီနှစ်ကောင်က ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ဘယ်တော့မှ
အပြန်အလှန်အကျိုးမပြုဖူးဘူး။

10:44

In fact, they never met each other.

185

632343

1858

တကယ်တော့ သူတို့ အချင်းချင်း မဆုံဖူးဘူး။

10:46

They've been here,
engineered for the first time,

186

634225

3179

သူတို့က ပထမဆုံးအကြိမ် ပြုပြင်ခံရပြီး
ဒီထဲကို ရောက်နေတာပါ။

10:49

to have a relationship
inside a piece of clothing.

187

637428

3356

အဝတ်အထည်အတွင်းက ဆက်ဆံရေးအတွက်ပေါ့။

10:53

Think of it as evolution
not by natural selection,

188

641340

3635

သဘာဝတရား ရွေးချယ်မှုရဲ့
ဇီဝဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်လို့မတွေးဘဲ

10:56

but evolution by design.

189

644999

1818

ဒီဇိုင်းကြောင့်လို့တွေးပါ။

10:59

In order to contain these relationships,

190

647515

2199

ဒီဆက်နွယ်မှုတွေပါဝင်ဖို့

11:01

we've created a single channel
that resembles the digestive tract,

191

649738

4105

အစာခြေလမ်းကြောင်းနဲ့တူတဲ့
ပြွန်တစ်ခုကို ဖန်တီးလိုက်ပါတယ်။

11:05

that will help flow these bacteria
and alter their function along the way.

192

653867

4502

ဘက်တီးရီးယားရွေ့လျားဖို့နဲ့ လမ်းကြောင်း
တစ်လျှောက် အသုံးဝင်ပုံပြောင်းဖို့ အတွက်ပါ။

11:10

We then started growing
these channels on the human body,

193

658822

3629

ဒီပြွန်လေးတွေကို လိုလားတဲ့
အသုံးဝင်မှုအရ ကုန်ကြမ်းဂုဏ်ကိုပြောင်းရင်း

11:14

varying material properties
according to the desired functionality.

194

662475

3329

လူကိုယ်ပေါ်မှာ စပျိုးထောင်ပါတယ်။

11:17

Where we wanted more photosynthesis,
we would design more transparent channels.

195

665828

4530

အလင်းမှီအစာဖွဲ့မှု ပိုရချင်တဲ့ နေရာမှာဆို
အလင်းဖောက်နိုင်တဲ့ ပြွန်ကို ဖန်တီးပါတယ်။

11:23

This wearable digestive system,
when it's stretched end to end,

196

671101

5104

ဒီဝတ်လို့ရတဲ့ အစာခြေလမ်းကြောင်း
အစ အဆုံး ဆန့်လိုက်ရင်

11:28

spans 60 meters.

197

676229

2064

မီတာ ၆၀ လောက်ရှိပါတယ်။

11:30

This is half the length
of a football field,

198

678317

2658

ဒါက ဘောလုံးကွင်း အလျားရဲ့
တစ်ဝက်လည်းဖြစ်ပါတယ်။

11:32

and 10 times as long
as our small intestines.

199

680999

3349

ကျွန်မတို့ အူသိမ်ထက် ၁၀ ဆ ရှည်ပါတယ်။

11:37

And here it is for the first time
unveiled at TED --

200

685612

2708

အခု Ted မှာ ပထမဆုံးကြိမ် ခင်းကျင်း
ပြသတာပါ။

11:40

our first photosynthetic wearable,

201

688344

2103

ဒါက ကျွန်မတို့ရဲ့ ပထမဆုံး အလင်းမှီအစာဖွဲ့

11:42

liquid channels glowing with life
inside a wearable clothing.

202

690471

3620

အဝတ်လေးပါ။ သက်ရှိနဲ့ တောက်ပနေတဲ့
အရည်ပြွန်လေးတွေပါ။

11:46

(Applause)

203

694694

1128

(လက်ခုပ်သံများ)

11:47

Thank you.

204

695846

3049

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

11:51

Mary Shelley said, "We are unfashioned
creatures, but only half made up."

205

699871

3976

Mary Shelley က "ကျွန်မတို့ဟာ တစ်ဝက်ပဲ
ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ပုံမဲ့သက်ရှိတွေ"လို့ဆိုတယ်။

11:55

What if design could provide
that other half?

206

703871

3881

ဒီဇိုင်းသာ နောက်တစ်ဝက်ကို
စီစဉ်ပေးရင် ဘာဖြစ်မလဲ။

11:59

What if we could create structures
that would augment living matter?

207

707776

4807

သက်ရှိအရာကို တိုးမြှင့်ပေးမဲ့ တည်ဆောက်
ပုံတွေကို ဖန်တီးနိုင်ရင် ဘာဖြစ်မလဲ။

12:06

What if we could create
personal microbiomes

208

714035

3433

ကျွန်မတို့ရဲ့ အရေပြားကို စစ်ဆေး၊
ပျက်ဆီးနေတဲ့ တစ်ရှုးတွေကိုပြင်၊

12:09

that would scan our skins,
repair damaged tissue

209

717492

3875

ကျွန်မတို့ ခန္ဓာကိုယ်ကို ထိန်းသိမ်းပေးမဲ့
တစ်ကိုယ်ရေ အဏုဇီဝပိုးကို ဖန်တီးနိုင်ရင်

12:13

and sustain our bodies?

210

721391

1729

ဘာဖြစ်မလဲ။

12:16

Think of this as a form of edited biology.

211

724062

2913

ဒါကို တည်းဖြတ် ဇီဝဗေဒအနေနဲ့ စဉ်းစားပါ။

12:18

This entire collection, Wanderers,
that was named after planets,

212

726999

3976

ဂြိုလ်နာမည်ပေးထားတဲ့
"လှည့်လည်သူများ" ဒီစုစည်းမှုတစ်ခုလုံးဟာ

12:22

was not to me really about fashion per se,

213

730999

2658

ကျွန်မအတွက်က ပင်ကိုယ်သဘောအရ
ဖက်ရှင်အကြောင်းမဟုတ်ပါဘူး။

12:25

but it provided an opportunity
to speculate about the future

214

733681

3359

ဒါပေမဲ့ ဒီကမ္ဘာပေါ်နဲ့ ကျော်လွန်ပြီးတော့
ကျွန်မတို့ လူမျိုးစုရဲ့

12:29

of our race on our planet and beyond,

215

737064

2622

အနာဂတ်နဲ့ ပတ်သတ်ပြီး မှန်းဆခွင့်၊

12:31

to combine scientific insight
with lots of mystery

216

739710

3731

သိပ္ပံရပ် နားလည်ချက်နဲ့ များစွာသော
ပဟေဠိတွေကို ပေါင်းစပ်ခွင့်၊

12:35

and to move away
from the age of the machine

217

743465

3321

စက်ပစ္စည်းခေတ်ကနေထွက်ခွါပြီး

12:38

to a new age of symbiosis
between our bodies,

218

746810

3476

ကျွန်မတို့ ခန္ဓာ၊ ကျွန်မတို့ မှီခိုနေတဲ့
ပိုးမွှား၊

12:42

the microorganisms that we inhabit,

219

750310

2439

ကျွန်မတို့ ထုတ်ကုန်နဲ့
ကျွန်မတို့ အဆောက်အအုံကြား

12:44

our products and even our buildings.

220

752773

1928

ပူးပေါင်းခွင့်ပေးပါတယ်။

12:46

I call this material ecology.

221

754725

2842

ဒါကို ကျွန်မ အရာဝတ္ထု ဂေဟဗေဒလို့ခေါ်တယ်။

12:49

To do this, we always need
to return back to nature.

222

757591

4577

ဒါကို လုပ်ဖို့ဆိုရင် ကျွန်မတို့
သဘာဝတရားဆီ ပြန်သွားဖို့လိုပါတယ်။

12:54

By now, you know that a 3D printer
prints material in layers.

223

762999

3998

အခုဆို 3D ပရင့်ထုတ်စက်က ပစ္စည်းတွေကို
အလွှာလိုက် ထုတ်တာကို ရှင်တို့သိလောက်ပြီ။

12:59

You also know that nature doesn't.

224

767759

1912

သဘာဝတရားက ဒီလိုမလုပ်တာ
ရှင်တို့သိပါတယ်။

13:02

It grows. It adds with sophistication.

225

770182

3500

သူက ကြီးထွားတယ်။
ကျွမ်းကျင်မှုနဲ့အတူ ဖြည့်ဆည်းပါတယ်။

13:06

This silkworm cocoon, for example,

226

774102

2564

ဥပမာ ပိုးအိမ်ဟာ

13:08

creates a highly
sophisticated architecture,

227

776690

3320

ခေတ်မီ ရှုပ်ထွေးတဲ့ ဗိသုကာလက်ရာကို
ဖန်တီးပါတယ်။

13:12

a home inside which to metamorphisize.

228

780034

2801

ပုံပြောင်းဖို့အတွက် အိမ်လေးတစ်ခုပေါ့။

13:14

No additive manufacturing today gets even
close to this level of sophistication.

229

782859

5652

ယနေ့ခေတ် ဖြည့်ဆည်းထုတ်လုပ်ရေး
ဒီကျွမ်းကျင်မှုအဆင့်ကို မရောက်ဘူး။

13:20

It does so by combining not two materials,

230

788535

3072

ဒါက ကုန်ကြမ်းနှစ်ခု မပေါင်းစပ်ပဲနဲ့

13:23

but two proteins
in different concentrations.

231

791631

3309

ပမာဏမတူတဲ့ ပရိုးတင်းနှစ်မျိုးကို
ရောစပ်ရင်း ပြုလုပ်တာပါ။

13:27

One acts as the structure,
the other is the glue, or the matrix,

232

795487

3996

တစ်ခုက ဖွဲ့စည်းမှု
နောက်တစ်ခုက အမျှင်တွေကိုစုစည်းပေးတဲ့

13:31

holding those fibers together.

233

799507

2421

ကော် ဒါမှမဟုတ် ကြားခံပါ။

13:33

And this happens across scales.

234

801952

1760

ဒါက အရွယ်စုံမှာ ဖြစ်နေတာပါ။

13:36

The silkworm first attaches itself
to the environment --

235

804717

2732

ပိုးကောင်လေးက သူ့ကိုသူ
ပတ်ဝန်းကျင်မှာ တွယ်လိုက်တယ်။

13:39

it creates a tensile structure --

236

807473

2016

ပြီးရင် ဆွဲဆန့်နိုင်တဲ့အရာ ဖန်တီးလိုက်တယ်။

13:41

and it then starts spinning
a compressive cocoon.

237

809513

3097

ဒါနောက် ကျုံ့၀င်သွားတဲ့ ပိုးအိမ်လေးကို
စတင်ရက်လုပ်ပါတယ်။

13:44

Tension and compression,
the two forces of life,

238

812999

3531

ဆန့်နိုင်စွမ်း နဲ့ ကျုံ့နိုင်စွမ်း
သက်ရှိရဲ့ အားနှစ်မျိုးပါ။

13:48

manifested in a single material.

239

816554

3054

ဒီပစ္စည်းတစ်ခုတည်းမှာ ဖြစ်ပေါ်နေတာပေါ့။

13:53

In order to better understand
how this complex process works,

240

821337

3211

ဒီလို ရှုပ်ထွေးတဲ့ ဖြစ်စဉ် ဖြစ်ပျက်ပုံကို
ကောင်းကောင်းနားလည်ဖို့

13:56

we glued a tiny earth magnet

241

824572

2187

သံလိုက်သေးသေးလေးကို
ပိုးကောင်ရဲ့ ဦးခေါင်း

13:58

to the head of a silkworm,
to the spinneret.

242

826783

2999

ပိုးမျှင်ထုတ်အင်္ဂါမှာ ကပ်ပေးလိုက်ပါတယ်။

14:01

We placed it inside a box
with magnetic sensors,

243

829806

2948

သူ့ကို သံလိုက်အာရုံခံကိရိယာပါတဲ့
သေတ္တာလေးထဲ ထည့်လိုက်တယ်။

14:04

and that allowed us to create
this 3-dimensional point cloud

244

832778

3087

ဒါမှ သုံးဖက်မြင် ပုံကြမ်းဖန်တီးနိုင်မှာ
ဖြစ်ပြီး ပိုးအိမ်ရဲ့

14:07

and visualize the complex architecture
of the silkworm cocoon.

245

835889

4942

ရှုပ်ထွေးတဲ့ တည်ဆောက်ပုံကို
ပုံဖော်နိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။

14:13

However, when we placed
the silkworm on a flat patch,

246

841736

3654

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့ ပိုးကောင်လေးကို
ကဒ်ပြားပေါ်တင်လိုက်တဲ့အခါ

14:17

not inside a box,

247

845414

1738

ဘူးထဲမဟုတ်ဘူးပေါ့

14:19

we realized it would spin a flat cocoon

248

847176

3191

သူ့က ပိုးအိမ်ပြားလေးကို ရက်လုပ်ပြီး
ကျန်းမာစွာဘဲ

14:22

and it would still
healthily metamorphisize.

249

850391

2977

အသွင်ပြောင်းမယ်ဆိုတာ နားလည်လိုက်ပါတယ်။

14:25

So we started designing different
environments, different scaffolds,

250

853781

3985

ဒါကြောင့် ကျွန်မတို့ ပတ်ဝန်းကျင်၊ ငြမ်းစင်
အမျိုးမျိုး စတင် ဒီဇိုင်းဆင်ပါတယ်။

14:29

and we discovered that
the shape, the composition,

251

857790

2735

ကျွန်မတို့ တွေ့ရှိလိုက်တာက
ပိုးအိမ်ရဲ့ ပုံစံ၊ ဖွဲ့စည်းပုံ၊

14:32

the structure of the cocoon, was directly
informed by the environment.

252

860549

3713

တည်ဆောက်ပုံတွေက ပတ်ဝန်းကျင်ရဲ့
သက်ရောက်မှုကို တိုက်ရိုက်ခံနေရတာကိုပါ။

14:36

Silkworms are often boiled to death
inside their cocoons,

253

864866

4353

ပိုးကောင်လေးတွေက မကြာမကြာ သူတို့
ပိုးအိမ်လေးထဲမှာ ပြုတ်သတ်ခံရပါတယ်။

14:41

their silk unraveled and used
in the textile industry.

254

869243

3182

သူတို့ရဲ့ ပိုးချည်တွေကို ဖြည်ပြီး
ပိုးထည်လုပ်ငန်းမှာ အသုံးပြုပါတယ်။

14:44

We realized that designing these templates
allowed us to give shape to raw silk

255

872933

6459

ဒီလို ပုံစံပြား ဖန်တီးရင်းနဲ့ ပိုးချည်
ပုံသွင်းလို့ရတယ်ဆိုတာ သိလိုက်ရပါတယ်။

14:51

without boiling a single cocoon.

256

879416

3070

ပိုးအိမ်တစ်လုံးလေးကိုတောင်
မပြုတ်ဘဲနဲ့ပေါ့။

14:54

(Applause)

257

882950

3243

(လက်ခုပ်သံများ)

14:58

They would healthily metamorphisize,

258

886217

2722

သူတို့ ကျန်းမာစွာဘဲ အသွင်ပြောင်းမှာပါ။

15:00

and we would be able
to create these things.

259

888963

2530

ပြီးရင် ဒီလို အရာတွေ ကျွန်မတို့
ဖန်တီးနိုင်မှာပါ။

15:03

So we scaled this process up
to architectural scale.

260

891517

3107

ဒီဖြစ်စဉ်ကို ဗိသုကာစကေးအထိ
ချဲ့လိုက်ပါတယ်။

15:07

We had a robot spin
the template out of silk,

261

895170

3131

စက်ရုပ်နဲ့ ပုံစံပြားကို
ပိုးချည်နဲ့ ရက်လုပ်လိုက်ပြီး

15:10

and we placed it on our site.

262

898325

1680

ကျွန်မတို့ နေရာမှာ ထားလိုက်ပါတယ်။

15:12

We knew silkworms migrated
toward darker and colder areas,

263

900489

4884

ပိုးကောင်လေးတွေက အေးပြီး မှောင်တဲ့
နေရာဆီ သွားမှာကို ကျွန်မတို့ သိခဲ့လို့

15:17

so we used a sun path diagram
to reveal the distribution

264

905397

3320

နေအလင်းတန်းပုံကြမ်းသုံးပြီး
ကျွန်မတို့ရဲ့ တည်ဆောက်မှုပေါ်

15:20

of light and heat on our structure.

265

908741

2149

အလင်းနဲ့ အပူကျရောက်မှုကို
ဖော်ထုတ်ခဲ့ပါတယ်။

15:23

We then created holes, or apertures,

266

911692

2510

ဒါပြီး အဲ့ဒီ တည်ဆောက်ပုံပေါ်က
ပိုးကောင်လေးတွေပေါ်

15:26

that would lock in the rays
of light and heat,

267

914226

3749

ကျရောက်နေတဲ့အလင်းနဲ့
အပူကို ဖမ်းယူနိုင်မယ့် အပေါက်တွေကို

15:29

distributing those silkworms
on the structure.

268

917999

3715

ပြုလုပ်လိုက်ပါတယ်။

15:34

We were ready to receive the caterpillars.

269

922777

2373

ကျွန်မတို့က ခူကောင်ကို လက်ခံဖို့ အသင့်ပါ။

15:37

We ordered 6,500 silkworms
from an online silk farm.

270

925174

3719

ကျွန်မတို့ ပိုးကောင် ၆၅၀၀ ကျော်ကို
အွန်လိုင်းပိုးခြံကနေ မှာယူခဲ့တယ်။

15:42

And after four weeks of feeding,
they were ready to spin with us.

271

930031

3928

၄ ပတ်လောက် ကျွေးမွေးပြီးနောက် သူတို့က
ကျွန်မတို့နဲ့ အတူ ပိုးချည်ရက်ဖို့ အသင့်ပါ။

15:45

We placed them carefully
at the bottom rim of the scaffold,

272

933983

3532

သူတို့ကို ငြမ်းစင်ရဲ့ အောက်ခြေအနားသတ်မှာ
ဂရုတစိုက်ထားပါတယ်။

15:49

and as they spin they pupate,
they mate, they lay eggs,

273

937539

4436

သူတို့ ပိုးချည်ရက်၊ ပိုးတုံးလုံးဖြစ်
မိတ်လိုက်၊ ဥအုတာနဲ့ အမျှ

15:53

and life begins all over again --
just like us but much, much shorter.

274

941999

5105

ဘဝက အစကနေ ပြန်စပါတယ်
ကျွန်မတို့လိုပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ပိုပိုတိုပါတယ်။

16:00

Bucky Fuller said that tension
is the great integrity,

275

948300

4745

Bucky Fuller က တင်းအားဟာ
ကြီးမားတဲ့ တည်မြဲမှုလို့ ပြောပါတယ်။

16:05

and he was right.

276

953069

1623

သူ မှန်ပါတယ်။

16:06

As they spin biological silk
over robotically spun silk,

277

954716

3722

စက်ရုပ်နဲ့ ရက်လုပ်ထားတဲ့ ပိုးချည်ပေါ်
ဇီဝပိုးချည်ကို သူတို့ ရက်လုပ်တာနဲ့ အမျှ

16:10

they give this entire
pavilion its integrity.

278

958462

2664

ဒီအမိုးခုံးကို ခိုင်ခန့်စေပါတယ်။

16:13

And over two to three weeks,

279

961150

1850

၂ ပတ် ၃ ပတ်ကျော်တော့

16:15

6,500 silkworms spin 6,500 kilometers.

280

963024

4655

ပိုးကောင် ၆၅၀၀ က ပိုးချည်
၆၅၀၀ ကီလိုမီတာကို ရက်လုပ်ပြီးသွားပါပြီ။

16:19

In a curious symmetry, this is also
the length of the Silk Road.

281

967703

3673

ထူးဆန်းစွာဘဲ ဒါက ပိုးချည်ခရီးလမ်း
အရှည်နဲ့ ညီပါတယ်။

16:24

The moths, after they hatch,
produce 1.5 million eggs.

282

972837

3855

ပိုးကောင်တွေ အကောင်ပေါက်ပြီးနောက်
ဥ ၁.၅ သန်းကို ထုတ်လုပ်ပါတယ်။

16:28

This could be used for 250
additional pavilions for the future.

283

976716

4114

ဒါကို နောက် အမိုးခုံး ၂၅၀ အတွက်
အသုံးပြုလို့ရတယ်လေ။

16:33

So here they are, the two worldviews.

284

981639

3065

ဒါကတော့ အမြင်နှစ်ခုပါ။

16:36

One spins silk out of a robotic arm,

285

984728

3767

တစ်ခုက စက်ရုပ်နဲ့ ပိုးချည်ရက်တယ်။

16:40

the other fills in the gaps.

286

988519

2332

နောက်တစ်ခုက အပေါက်တွေဖြည့်တယ်။

16:44

If the final frontier of design
is to breathe life into the products

287

992182

3781

ဒီဇိုင်းပညာရဲ့ နောက်ဆုံးနယ်နိမိတ်က
ကျွန်မတို့ အနီးအနားက ထုတ်ကုန်တွေ၊

16:47

and the buildings around us,

288

995987

1794

အဆောက်အအုံတွေထဲ
အသက်သွင်းဖို့၊

16:49

to form a two-material ecology,

289

997805

2170

အရာဝတ္ထုနှစ်ခု ဂေဟစနစ်
ဖန်တီးဖို့ဆိုရင်

16:51

then designers must unite
these two worldviews.

290

999999

3604

ဒီဇိုင်းနာတွေက ဒီအမြင်နှစ်ခုကို
ပေါင်းစပ်ရပါမယ်။

16:55

Which brings us back, of course,
to the beginning.

291

1003627

3777

အဲ့ကနေမှ ကျွန်မတို့ အစကို
ပြန်ရောက်တာပေါ့။

17:00

Here's to a new age of design,
a new age of creation,

292

1008121

3603

ဒါကတော့ ဒီဇိုင်း ခေတ်သစ်ပါ။
ဖန်တီးမှု ခေတ်သစ်ပါ။

17:03

that takes us from
a nature-inspired design

293

1011748

3348

အဲဒါက ကျွန်မတို့ကို သဘာဝတရား
ဖန်တီးတဲ့ ဒီဇိုင်းကနေ

17:07

to a design-inspired nature,

294

1015120

2855

ဒီဇိုင်း ဖန်တီးတဲ့ သဘာဝတရားဆီ
ခေါ်ဆောင်သွားသလို

17:09

and that demands of us for the first time

295

1017999

3976

သဘာဝတရားကို ပြုစုယုယဖို့
ပထမဆုံးအကြိမ် ကျွန်မတို့ကို

17:13

that we mother nature.

296

1021999

4143

တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။

17:18

Thank you.

297

1026793

1034

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

17:19

(Applause)

298

1027851

6996

(လက်ခုပ်သံများ)

17:26

Thank you very much. Thank you.

299

1034871

2104

ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်။ ကျေးဇူးပါ။

17:28

(Applause)

300

1036999

3000

(လက်ခုပ်သံများ)

Translated by Aung Min
Reviewed by sann tint

ABOUT THE SPEAKER

Neri Oxman - Architect, designer
From the micro scale to the building scale, Neri Oxman imagines and creates structures and objects that are inspired, informed and engineered by, for and with nature.

Why you should listen

Neri Oxman creates designs that usher the next building revolution by constructing products that transcend parts and assemblies. Head of the Mediated Matter research group at the MIT Media Lab, an architect and designer, she leads the search for ways in which digital fabrication technologies interact with natural environments and the biological world. Oxman’s approach, termed "Material Ecology," spans biology, computation, materials and digital fabrication. Her works are included in permanent collections in museums worldwide including the MoMA, Centre Pompidou, the Boston MFA and the Smithsonian Institution.

More profile about the speaker
Neri Oxman | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Neri Oxman: နည်းပညာနဲ့ ဇီဝဗေဒ ဆုံမှတ်မှ ဒီဇိုင်းလက်ရာ | TED Talk | TED.com