TEDGlobal>London
Rodrigo Bijou: Governments don't understand cyber warfare. We need hackers
Rodrigo Bijou: အစိုးရတွေဟာ ဆိုက်ဘာ စစ်ပွဲကို နားမလည်ကြဘူး။ ကျွန်တော်တို့ ဟက်ကာတွေလိုအပ်တယ်။
Filmed:
Readability: 5.6
1,396,708 views
အင်တာနက်ဟာ စစ်ပွဲရဲ့ ရှေ့တန်းမျက်နှာစာတွေကို ပြောင်းလဲလိုက်ပြီး အစိုးရတွေကို နောက်တန်းမှာ ချန်ထားနေပါတယ်။ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ဆန်းစစ်သူ Rodrigo Bijou ပြသထားတာက ခေတ်ပေါ် ပဋိပက္ခတွေဟာ နိုင်ငံမဲ့ အုပ်စုတွေ၊ လှုပ်ရှားတက်ကြွသူတွေနဲ့ ပုဂ္ဂလိက ကော်ပိုရေးရှင်းတွေကြားမှာ ဆင်နွှဲနေကြပြီး ဒစ်ဂျစ်တယ်မြင်ကွင်းက အကြမ်းဖက်သမားတွေရဲ့ တပ်သားသစ်စုစောင်းမှုနဲ့ အစွန်းရောက် ပြောင်းလဲလိုခြင်းအတွက် မြေသြဇာကောင်းတဲ့ မြေပြင်ကို အထောက်အပံ့ပြုနေပါတယ်။ တစ်ချိန်တည်းမှာ ကြမ်းတမ်းပြင်းထန်တဲ့ စောင့်ကြည့်ရေး ပရိုဂရမ်တွေဟာ အမြတ်ထုတ်ဖို့ အရန်သင့်ဖြစ်နေပါတယ်။ Bijou က အစိုးရတွေကို အများပြည်သူကိုစောင့်ကြည့်တဲ့ ပရိုဂရမ်တွေကို အဆုံးသတ်ဖို့ နဲ့ လက်သီးပုန်းထိုးတဲ့နည်းနဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေကို ရပ်ပစ်လိုက်ဖို့ တိုက်တွန်းထားပြီး တစ်ဦးချင်းစီ ရှေ့ကိုတက်လာကြဖို့ လှုံ့ဆော်ထားပါတယ်။
Rodrigo Bijou - Security researcher
Rodrigo Bijou's work focuses on the cross section of intelligence, data science and information security. Full bio
Rodrigo Bijou's work focuses on the cross section of intelligence, data science and information security. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
In 2008, Burhan Hassan, age 17,
0
840
4096
၂၀၀၈ မှာ အသက် ၁၇ နှစ်ရှိ Burhan Hassan ဟာ
00:16
boarded a flight from Minneapolis
1
4960
1936
Minneapolis ကနေ Horn of Africa သို့
00:18
to the Horn of Africa.
2
6920
2296
လေယာဉ်စီးခဲ့တယ်။
00:21
And while Burhan was the youngest recruit,
3
9240
2416
Burhan ဟာ အငယ်ဆုံး တပ်သားသစ် ဆိုတော့
00:23
he was not alone.
4
11680
1656
သူတစ်ယောက်တည်းတော့ မဟုတ်ဘူး။
00:25
Al-Shabaab managed to recruit
over two dozen young men
over two dozen young men
5
13360
3376
Al-Shabaab ဟာ Facebook လို
လူမှုရေး ပလက်ဖောင်းတွေပေါ်က
လူမှုရေး ပလက်ဖောင်းတွေပေါ်က
00:28
in their late teens and early 20s
6
16760
2576
ကြီးမားတဲ့ဆွဲဆောင်မှုနဲ့
ဆယ်ကျော်သက် နှောင်းပိုင်းနဲ့
ဆယ်ကျော်သက် နှောင်းပိုင်းနဲ့
00:31
with a heavy presence
on social media platforms like Facebook.
on social media platforms like Facebook.
7
19360
4016
၂၀ စွန်းစ လူငယ် နှစ်ဒါဇင်ကျော်ကို
စုဆောင်းနိုင်ခဲ့တယ်။
စုဆောင်းနိုင်ခဲ့တယ်။
00:35
With the Internet and other technologies,
8
23400
2256
အင်တာနက်နဲ့ အခြား နည်းပညာတွေနဲ့အတူ
00:37
they've changed our everyday lives,
9
25680
1696
သူတို့ဟာ ကျွန်တော်တို့
နေ့စဉ်ဘဝတွေ
နေ့စဉ်ဘဝတွေ
00:39
but they've also changed
recruitment, radicalization
recruitment, radicalization
10
27400
3816
တင်သာမက လူသစ် စုဆောင်းမှု၊
အစွန်းရောက် ပြောင်းလဲမှုနဲ့ ယနေ့ ပဋိပက္ခ
အစွန်းရောက် ပြောင်းလဲမှုနဲ့ ယနေ့ ပဋိပက္ခ
00:43
and the front lines of conflict today.
11
31240
2720
တွေရဲ့ ရှေ့မျက်နှာစာတွေကိုပါ
ပြောင်းလိုက်ကြတယ်။
ပြောင်းလိုက်ကြတယ်။
00:47
What about the links connecting Twitter,
12
35680
2456
Twitter Google နဲ့ ဒီမိုကရေစီ
အတွက်တိုက်ခိုက်
အတွက်တိုက်ခိုက်
00:50
Google and protesters
fighting for democracy?
fighting for democracy?
13
38160
3936
ဆန္ဒပြသူတွေရဲ့ ဆက်သွယ်မှုတွေကျတော့ရော။
00:54
These numbers represent
Google's public DNS servers,
Google's public DNS servers,
14
42120
4016
ဒီကိန်းဂဏန်းတွေကို Google ရဲ့ DNS
ဆာဗာတွေက ကိုယ်စားပြုပြီး
ဆာဗာတွေက ကိုယ်စားပြုပြီး
00:58
effectively the only
digital border crossing
digital border crossing
15
46160
2536
ထိရောက်တဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ်
နယ်နိမိတ်ဖြတ်ကျော်တာကို
နယ်နိမိတ်ဖြတ်ကျော်တာကို
01:00
protesters had and could use
16
48720
2056
ဆန္ဒပြသူတွေမှာပဲ ရှိပြီး သုံးနိုင်တာက
01:02
to communicate with each other,
to reach the outside world
to reach the outside world
17
50800
2816
အချင်းချင်းဆက်သွယ်ဖို့၊ ပြင်ပကမ္ဘာကို
ရောက်ရှိဖို့၊
ရောက်ရှိဖို့၊
01:05
and to spread viral awareness
18
53640
1616
ကိုယ့်နိုင်ငံမှာ ဖြစ်ပျက်နေတာ
01:07
of what was happening
in their own country.
in their own country.
19
55280
2280
သိရှိမှုကို ဗိုင်းရပ်သဖွယ် ပျံ့နှံ့ဖိုပါ။
01:10
Today, conflict is essentially borderless.
20
58960
2416
ဒီနေ့မှာ ပဋိပက္ခဟာ အခြေခံအားဖြင့်
နယ်နိမိတ်မဲ့ပါ။
နယ်နိမိတ်မဲ့ပါ။
01:13
If there are bounds to conflict today,
21
61400
2656
ဒီနေ့ ပဋိပက္ခ ဖြစ်လာဖွယ် ရှိတယ်ဆိုရင်
01:16
they're bound by digital,
not physical geography.
not physical geography.
22
64080
3896
ဒါတွေဟာ ရုပ်ပိုင်း ပထဝီကြောင့်မဟုတ်ပဲ
ဒစ်ဂျစ်တယ်ကြောင့် ဖြစ်ဖို့ရှိပါတယ်။
ဒစ်ဂျစ်တယ်ကြောင့် ဖြစ်ဖို့ရှိပါတယ်။
01:20
And under all this is a vacuum of power
23
68000
3056
ဒီအောက်မှာတော့ အာဏာ လေဟာနယ်ရှိပြီး
01:23
where non-state actors, individuals
and private organizations
and private organizations
24
71080
4056
အဲဒီမှာ နိုင်ငံမဲ့ လှုပ်ရှားသူတွေ၊ တသီး
ပုဂ္ဂလတွေနဲ့ ပုဂ္ဂလိက အဖွဲ့အစည်းတွေဟာ
ပုဂ္ဂလတွေနဲ့ ပုဂ္ဂလိက အဖွဲ့အစည်းတွေဟာ
01:27
have the advantage over slow, outdated
military and intelligence agencies.
military and intelligence agencies.
25
75160
5240
နှေးကွေးပြီး ခေတ်မမီတဲ့ စစ်တပ်၊ ထောက်
လှမ်းရေးဋ္ဌာနတွေကို အသာစီးယူတယ်။
လှမ်းရေးဋ္ဌာနတွေကို အသာစီးယူတယ်။
01:33
And this is because,
in the digital age of conflict,
in the digital age of conflict,
26
81240
2776
အကြောင်းကတော့ ပဋိပက္ခ ဒစ်ဂျစ်တယ်ခေတ်မှာ
01:36
there exists a feedback loop
27
84040
2256
ခုနက ဖေါ်ပြခဲ့တဲ့ ပလက်ဖောင်းတွေလို
01:38
where new technologies,
platforms like the ones I mentioned,
platforms like the ones I mentioned,
28
86320
2856
နည်းပညာသစ်တွေရှိရာမှာ
တုံ့ပြန်ချက် ပတ်လမ်းတစ်ခုရှိပြီး
တုံ့ပြန်ချက် ပတ်လမ်းတစ်ခုရှိပြီး
01:41
and more disruptive ones,
29
89200
1456
ပို နှောက်ယှက်တာတွေကို
01:42
can be adapted, learned, and deployed
by individuals and organizations
by individuals and organizations
30
90680
4776
အစိုးရတွေ တုံ့ပြန်နိုင်တာထက်
တစ်ဦးချင်းနဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေကနေ
တစ်ဦးချင်းနဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေကနေ
01:47
faster than governments can react.
31
95480
2520
ပြင်ဆင်နိုင်၊ သင်ယူနိုင်၊
ဖြန့်ကျက်နိုင်လို့ပါ။
ဖြန့်ကျက်နိုင်လို့ပါ။
01:51
To understand the pace
of our own government thinking on this,
of our own government thinking on this,
32
99840
4096
ဒီကိစ္စအပေါ် ကျွန်တော်တို့ အစိုးရ
စဉ်းစားတဲ့ နှုန်းကို နားလည်ဖို့
စဉ်းစားတဲ့ နှုန်းကို နားလည်ဖို့
01:55
I like to turn to something aptly named
33
103960
1976
Worldwide Threat Assessment လို့
01:57
the Worldwide Threat Assessment,
34
105960
3136
လိုက်ဖက်စွာ အမည်ပေးထားတဲ့
တစ်ခုခုကို လှည့်ချင်ပါတယ်။
တစ်ခုခုကို လှည့်ချင်ပါတယ်။
02:01
where every year the Director
of National Intelligence in the US
of National Intelligence in the US
35
109120
3696
အဲဒီမှာ နှစ်တိုင်း US ကအမျိုးသား
ထောက်လှမ်းရေး ဒါရိုက်တာကနေ
ထောက်လှမ်းရေး ဒါရိုက်တာကနေ
02:04
looks at the global threat landscape,
36
112840
2816
ကမ္ဘာတစ်လွှား ခြိမ်းခြောက်မှု
မြင်ကွင်းကို ကြည့်ပြီး
မြင်ကွင်းကို ကြည့်ပြီး
02:07
and he says, "These are the threats,
these are the details,
these are the details,
37
115680
3256
ပြောတာက "ဒါတွေက ခြိမ်းခြောက်မှုတွေ၊
ဒါတွေက အသေးစိတ်တွေ၊
ဒါတွေက အသေးစိတ်တွေ၊
02:10
and this is how we rank them."
38
118960
2056
ဒါကတော့ တို့တွေ အဆင့်ခွဲထားပုံတွေ"တဲ့။
02:13
In 2007, there was absolutely
no mention of cyber security.
no mention of cyber security.
39
121040
3416
၂၀၀၇ ခုနှစ်မှာ ဆိုင်ဘာလုံခြုံရေးကို
လုံးဝဖေါ်ပြတာ မရှိခဲ့ဘူး။
လုံးဝဖေါ်ပြတာ မရှိခဲ့ဘူး။
02:16
It took until 2011,
when it came at the end,
when it came at the end,
40
124480
3695
၂၀၁၁ ခုထိ အချိန်ယူခဲ့ပြီး ဒါ အဆုံးသတ်တော့
02:20
where other things, like West
African drug trafficking, took precedence.
African drug trafficking, took precedence.
41
128199
3897
အနောက် အာဖရိက ကုန်ကူးမှုတွေလို
အခြားအရာတွေ ဦးပေးတာ ဖြစ်ခဲ့တယ်။
အခြားအရာတွေ ဦးပေးတာ ဖြစ်ခဲ့တယ်။
02:24
In 2012, it crept up, still behind things
like terrorism and proliferation.
like terrorism and proliferation.
42
132120
5496
၂၀၁၂ မှာ တွယ်တက်လာတယ်၊ အကြမ်း
ဖက်မှုနဲ့ ပွားများ လာတာတွေ နောက်မှာရှိဆဲ
ဖက်မှုနဲ့ ပွားများ လာတာတွေ နောက်မှာရှိဆဲ
02:29
In 2013, it became the top threat,
43
137640
2096
၂၀၁၃ မှာ ထိပ်တန်း ခြိမ်းခြောက်မှု
ဖြစ်ခဲ့တယ်
ဖြစ်ခဲ့တယ်
02:31
in 2014 and for the foreseeable future.
44
139760
3480
၂၀၁၄ မှာ နဲ့ ကြိုမြင်နိုင်တဲ့
အနာဂတ်အတွက်ပေါ့။
အနာဂတ်အတွက်ပေါ့။
02:36
What things like that show us
45
144240
1656
ဒီလိုမျိုးတွေက ယနေ့ခေတ်မှာ
02:37
is that there is
a fundamental inability today
a fundamental inability today
46
145920
2976
အစိုးရပိုင်းမှာ ဒစ်ဂျစ်တယ်
ပဋိပက္ခမှာ လိုက်ဖက်အောင်
ပဋိပက္ခမှာ လိုက်ဖက်အောင်
02:40
on the part of governments
to adapt and learn in digital conflict,
to adapt and learn in digital conflict,
47
148920
4640
ပြင်ဆင်ပြီး သင်ယူဖို့ အခြေခံ
အရည်အချင်းမရှိတာကို ပြနေပါတယ်။
အရည်အချင်းမရှိတာကို ပြနေပါတယ်။
02:46
where conflict can be immaterial,
borderless, often wholly untraceable.
borderless, often wholly untraceable.
48
154120
4560
ပဋိပက္ခဆိုတာဟာ ဒြပ်မဲ့၊ နယ်နိမိတ်မဲ့
မကြာခဏတော့ ခြေရာခံလို့မရနိုင်တဲ့နေရာမှာပါ။
မကြာခဏတော့ ခြေရာခံလို့မရနိုင်တဲ့နေရာမှာပါ။
02:51
And conflict isn't just online to offline,
as we see with terrorist radicalization,
as we see with terrorist radicalization,
49
159560
4616
ပဋိပက္ခဟာ အကြမ်းဖက် အစွန်းရောက်တာနဲ့
တွဲမြင်သလို online ကနေ offline ပဲ
တွဲမြင်သလို online ကနေ offline ပဲ
02:56
but it goes the other way as well.
50
164200
2080
မဟုတ်ပဲ အခြားနည်းနဲ့လည်း သွားပါတယ်။
02:59
We all know the horrible events
that unfolded in Paris this year
that unfolded in Paris this year
51
167520
3536
အားလုံးသိတဲ့ ဒီနှစ် Paris မှာ Charlie
Hebdo အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှုတွေနဲ့
Hebdo အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှုတွေနဲ့
03:03
with the Charlie Hebdo terrorist attacks.
52
171080
1953
ဖွင့်ပြလိုက်တဲ့ ဆိုးဝါးတဲ့ အဖြစ်
တွေလိုပါ။
တွေလိုပါ။
03:05
What an individual hacker or a small group
of anonymous individuals did
of anonymous individuals did
53
173057
4479
ဟက်ကာတစ်ဦးချင်း(သို့) အုပ်စုငယ်တစ်ခု
(သို့) အမည်မဲ့ တစ်ဦးချင်းတွေလုပ်ခဲ့တာက
(သို့) အမည်မဲ့ တစ်ဦးချင်းတွေလုပ်ခဲ့တာက
03:09
was enter those social media conversations
that so many of us took part in.
that so many of us took part in.
54
177560
4616
ကျွန်တော်တို့ ပါဝင်တဲ့ များစွာသော လူမှုရေး
မီဒီယာ စကားပြောတာတွေထဲက
မီဒီယာ စကားပြောတာတွေထဲက
03:14
#JeSuisCharlie.
55
182200
2136
#jesuisCharlie မှာဝင်ခဲ့တာပါ။
03:16
On Facebook, on Twitter, on Google,
56
184360
2216
Facebook မှာ Twitter မှာ Google မှာ
03:18
all sorts of places where millions
of people, myself included,
of people, myself included,
57
186600
3456
ကျွန်တော် အပါအဝင်လူ
သန်းချီရှိတဲ့ နေရာစုံမှာ
သန်းချီရှိတဲ့ နေရာစုံမှာ
03:22
were talking about the events
58
190080
1616
အဖြစ်အပျက်တွေကို ပြောနေပြီး
03:23
and saw images like this,
59
191720
1456
တွေ့ခဲ့တာက ဒီလို ပုံတွေပါ။
03:25
the emotional, poignant image of a baby
with "Je suis Charlie" on its wrist.
with "Je suis Charlie" on its wrist.
60
193200
5136
၎င်းရဲ့ လက်ကောက်ဝတ်မှာ "je suis Charlie"
နဲ့ စိတ်ထိခိုက် ကရုဏာသက်ဖွယ် ကလေးပုံပါ။
နဲ့ စိတ်ထိခိုက် ကရုဏာသက်ဖွယ် ကလေးပုံပါ။
03:30
And this turned into a weapon.
61
198360
2096
ပြီးတော့ ဒါက လက်နက်တစ်ခု ဖြစ်သွားတယ်။
03:32
What the hackers did
was weaponize this image,
was weaponize this image,
62
200480
2336
ဟက်ကာတွေ လုပ်ခဲ့တာက ဒီပုံကို
လက်နက်အဖြစ်သုံးတာပါ။
လက်နက်အဖြစ်သုံးတာပါ။
03:34
where unsuspecting victims,
63
202840
1656
ဒီစကားပြောတွေထဲက ကျွန်တော်တို့လို
03:36
like all of us in those conversations,
64
204520
1896
သတိမမူမိတဲ့ သားကောင်တွေရှိရာမှာ
03:38
saw this image, downloaded it
65
206440
2616
တွေ့တော့၊ ဒါကို ဆွဲယူလိုက်တယ်၊
03:41
but it was embedded with malware.
66
209080
2136
ဒါပေမဲ့ အဲဒီထဲ
အန္တရာယ်ကို မြှုပ်ထည့်ထားတယ်။
အန္တရာယ်ကို မြှုပ်ထည့်ထားတယ်။
03:43
And so when you downloaded this image,
67
211240
1976
ဒီတော့ ဒီပုံကို ဆွဲယူလိုက်ရော
03:45
it hacked your system.
68
213240
2056
ကိုယ့် ကွန်ပြူတာကို ဝင်ကြည့်တော့တာပေါ့။
03:47
It took six days to deploy
a global malware campaign.
a global malware campaign.
69
215320
4040
တစ်ကမ္ဘာလုံး နှောက်ယှက်တဲ့ တိုက်ပွဲစဉ်က
ခြောက်ရက်ကြာခဲ့တယ်။
ခြောက်ရက်ကြာခဲ့တယ်။
03:52
The divide between physical
and digital domains today
and digital domains today
70
220400
2736
ယနေ့ခေတ် ရုပ်ပိုင်းနဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ်
ပိုင်နက်တွေရဲ့
ပိုင်နက်တွေရဲ့
03:55
ceases to exist,
71
223160
1416
အကန့်အပိုင်းဟာ ပျောက်သွားတယ်။
03:56
where we have offline attacks
like those in Paris
like those in Paris
72
224600
2936
Paris မှာလိုမျိုးတွေ offline
တိုက်ခိုက်မှုရှိတဲ့နေရာမှာ
တိုက်ခိုက်မှုရှိတဲ့နေရာမှာ
03:59
appropriated for online hacks.
73
227560
2240
အွန်လိုင်း ဟက်လုပ်ဖို့ လျာထားတယ်။
04:03
And it goes the other way as well,
with recruitment.
with recruitment.
74
231320
2456
လူသစ်စုဆောင်းမှုနဲ့အတူ
အခြားနည်းနဲ့လည်း သွားပါတယ်။
အခြားနည်းနဲ့လည်း သွားပါတယ်။
04:05
We see online radicalization of teens,
75
233800
2456
offline အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုတွေအတွက်
ကမ္ဘာတဝှမ်း
ကမ္ဘာတဝှမ်း
04:08
who can then be deployed globally
for offline terrorist attacks.
for offline terrorist attacks.
76
236280
4280
တပ်ဖြန့်နိုင်တဲ့ ဆယ်ကျော်သက်တွေရဲ့ online
အစွန်းရောက်တော်လှန်မှုကို တွေ့ရပါတယ်။
အစွန်းရောက်တော်လှန်မှုကို တွေ့ရပါတယ်။
04:13
With all of this, we see that there's
a new 21st century battle brewing,
a new 21st century battle brewing,
77
241480
4856
ဒါအားလုံးနဲ့ ၂၁ ရာစု စစ်ပွဲသစ်ကို
ကြံစည်နေကြပြီး
ကြံစည်နေကြပြီး
04:18
and governments
don't necessarily take a part.
don't necessarily take a part.
78
246360
2160
အစိုးရတွေဟာ သေချာပေါက် မပါဝင်ကြတာ
တွေ့ရပါတယ်။
တွေ့ရပါတယ်။
04:21
So in another case,
Anonymous vs. Los Zetas.
Anonymous vs. Los Zetas.
79
249560
5336
ဒါနဲ့ နောက်ကိစ္စတစ်ခုက
အမည်မဲ့ နဲ့ Los Zetas ပါ။
အမည်မဲ့ နဲ့ Los Zetas ပါ။
04:26
In early September 2011 in Mexico,
80
254920
2536
Mexico မှာ ၂၀၁၁ စက်တင်ဘာ အစောပိုင်းက
04:29
Los Zetas, one of the most
powerful drug cartels,
powerful drug cartels,
81
257480
3056
Los Zetas ဆိုတဲ့ အားအကောင်းဆုံး
မူယစ်ဆေး ရာဇာတွေဟာ
မူယစ်ဆေး ရာဇာတွေဟာ
04:32
hung two bloggers with a sign that said,
82
260560
2336
blogger ၂ဦးနဲ့တွဲပြီး အမှတ်အသားပြုတာက
04:34
"This is what will happen
to all Internet busybodies."
to all Internet busybodies."
83
262920
3680
" ဒါက အင်တာနက် စပ်စုတွေအားလုံး
ဖြစ်မယ်ဟာပါ" တဲ့။
ဖြစ်မယ်ဟာပါ" တဲ့။
04:39
A week later, they beheaded a young girl.
84
267720
1976
တစ်ပတ်အကြာ မိန်းကလေးတစ်ဦးကို ခေါင်းဖြတ်၊
04:41
They severed her head,
put it on top of her computer
put it on top of her computer
85
269720
2456
ခေါင်းပြတ်ကို သူမရဲ့
ကွန်ပြူတာထိပ်မှာ အလားတူ
ကွန်ပြူတာထိပ်မှာ အလားတူ
04:44
with a similar note.
86
272200
1216
စာတိုနဲ့အတူ တင်ထားတယ်။
04:45
And taking the digital counteroffensive
87
273440
2856
ဒစ်ဂျစ်တယ် တန်ပြန်ထိုးစစ်ယူခြင်းဟာ
04:48
because governments couldn't even
understand what was going on or act,
understand what was going on or act,
88
276320
3286
အစိုးရတွေက ဘာလုပ်ဆောင်ရမှာကို
နားတောင် မလည်ကြလို့ပါ။
နားတောင် မလည်ကြလို့ပါ။
04:51
Anonymous, a group we might not associate
as the most positive force in the world,
as the most positive force in the world,
89
279630
3896
ကမ္ဘာပေါ်က အကောင်းအမြင်ဆုံး တပ်ဖွဲ့အဖြစ်
ကျွန်တော်တို့ မပေါင်းလောက်တဲ့ အမည်မဲ့
ကျွန်တော်တို့ မပေါင်းလောက်တဲ့ အမည်မဲ့
04:55
took action,
90
283550
1186
အုပ်စုက အရေးယူလိုက်တယ်။
04:56
not in cyber attacks, but threatening
information to be free.
information to be free.
91
284760
3600
ဆိုက်ဘာ တိုက်ခိုက်မှုတင်မဟုတ်ပဲ၊
သတင်းကို ဖွင့်ဖို့ ခြိမ်းခြောက်ရင်းနဲ့ပါ။
သတင်းကို ဖွင့်ဖို့ ခြိမ်းခြောက်ရင်းနဲ့ပါ။
05:01
On social media, they said,
92
289920
1696
လူမှုရေး မီဒီယာမှာ သူတို့ပြောတာက
05:03
"We will release information
93
291640
1656
"အစိုးရရှေ့နေတွေနဲ့ အကြီးအကဲတွေ
05:05
that ties prosecutors and governors
to corrupt drug deals with the cartel."
to corrupt drug deals with the cartel."
94
293320
4320
မူးယစ်ဆေးရာဇာနဲ့ ပတ်သက်ပြီးခြစားဖို့
ချည်တဲ့သတင်းတို လွှင့်လိုက်မယ်"တဲ့
ချည်တဲ့သတင်းတို လွှင့်လိုက်မယ်"တဲ့
05:10
And escalating that conflict,
95
298800
2376
ဒီပဋိပက္ခဟာ အရှိန်မြင့်လာပြီး
05:13
Los Zetas said, "We will kill 10 people
for every bit of information you release."
for every bit of information you release."
96
301200
5800
Los Zetas က " မင်းတို့လွှင့်တဲ့ သတင်း
တစ်ခုစီအတွက် လူ ၁၀ ယောက်သတ်မယ်။"
တစ်ခုစီအတွက် လူ ၁၀ ယောက်သတ်မယ်။"
05:19
And so it ended there because
it would become too gruesome to continue.
it would become too gruesome to continue.
97
307880
4640
ဒီလိုနဲ့ ထိတ်လန့်စရာကောင်းလွန်းတော့
ဒါက ဒီမှာပဲ အဆုံးသတ်သွားတယ်။
ဒါက ဒီမှာပဲ အဆုံးသတ်သွားတယ်။
05:25
But what was powerful about this
98
313560
2040
ဒါပေမဲ့ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး အားကြီးတာက
05:28
was that anonymous individuals,
99
316640
2576
ကမ္ဘာမှာ အားအကြီးဆုံး အကြမ်းဖက် အဖွဲ့
05:31
not federal policia,
not military, not politicians,
not military, not politicians,
100
319240
3616
အစည်းတွေရဲ့နှလုံးသားထဲ
ကြောက်စိတ်ကို နစ်ဝင်အောင်
ကြောက်စိတ်ကို နစ်ဝင်အောင်
05:34
could strike fear deep into the heart
101
322880
4176
ရိုက်သွင်းနိုင်တာက ပြည်ထောင်စု ရဲတွေ၊
05:39
of one of the most powerful,
violent organizations in the world.
violent organizations in the world.
102
327080
4400
စစ်တပ်၊ နိုင်ငံရေးသမားတွေမဟုတ်ပဲ
အမည်မဲ့ တစ်ဦးချင်းတွေ ဆိုတာပါ။
အမည်မဲ့ တစ်ဦးချင်းတွေ ဆိုတာပါ။
05:44
And so we live in an era
103
332320
2176
ဒီလိုနဲ့ ကျွန်တော်တို့ဟာ ပဋိပက္ခဆိုင်ရာ
05:46
that lacks the clarity
of the past in conflict,
of the past in conflict,
104
334520
3536
အတိတ်ကို မသိနိုင်ကြတဲ့
ခေတ်ကြီးမှာနေထိုင်ကြတာပါ၊
ခေတ်ကြီးမှာနေထိုင်ကြတာပါ၊
05:50
in who we're fighting,
in the motivations behind attacks,
in the motivations behind attacks,
105
338080
3816
ဘယ်သူကို ကျွန်တော်တို့ တိုက်နေတာ၊
တိုက်ခိုက်မှုတွေနောက်က လှုံ့ဆော်မှုတွေ၊
တိုက်ခိုက်မှုတွေနောက်က လှုံ့ဆော်မှုတွေ၊
05:53
in the tools and techniques used,
106
341920
1856
အသုံးပြုတဲ့ ကိရိယာနဲ့ နည်းစနစ်တွေနဲ့
05:55
and how quickly they evolve.
107
343800
1640
ဒါတွေ အမြန် ပြောင်းလဲပုံတွေပေါ့။
05:58
And the question still remains:
108
346720
1496
ပြီးတော့ မေးစရာက ကျန်သေးတယ်၊
06:00
what can individuals,
organizations and governments do?
organizations and governments do?
109
348240
5536
ပုဂ္ဂလိက အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့
အစိုးရတွေက ဘာလုပ်နိုင်လဲ ဆိုတာပါ။
အစိုးရတွေက ဘာလုပ်နိုင်လဲ ဆိုတာပါ။
06:05
For answers to these questions,
it starts with individuals,
it starts with individuals,
110
353800
2816
ဒီမေးခွန်းတွေကို ဖြေဖို့အတွက်
တစ်ဦးချင်းက စရန်လိုပြီး
တစ်ဦးချင်းက စရန်လိုပြီး
06:08
and I think peer-to-peer security
is the answer.
is the answer.
111
356640
2760
အချင်းချင်း လက်တွဲလုံခြုံရေးဟာ
အဖြေလို့ ထင်ပါတယ်။
အဖြေလို့ ထင်ပါတယ်။
06:12
Those people in relationships
that bought over teens online,
that bought over teens online,
112
360800
3936
ဆယ်ကျော်သက်တွေကို onlineကို
ခေါ်လာတဲ့ဆက်စပ်မှုထဲက လူတွေ၊
ခေါ်လာတဲ့ဆက်စပ်မှုထဲက လူတွေ၊
06:16
we can do that with peer-to-peer security.
113
364760
2056
ဒါအချင်းချင်း လုံခြုံမှုနဲ့ လုပ်နိုင်တယ်။
06:18
Individuals have more power
than ever before
than ever before
114
366840
2536
မိမိနိုင်ငံနဲ့ နိုင်ငံတကာ
လုံခြုံရေးကို ထိခိုက်ဖို့
လုံခြုံရေးကို ထိခိုက်ဖို့
06:21
to affect national
and international security.
and international security.
115
369400
2920
တစ်ဦးချင်းတွေဟာ အရင်ကထက်
ပိုပြီး စွမ်းအားရှိပါတယ်။
ပိုပြီး စွမ်းအားရှိပါတယ်။
06:25
And we can create those positive
peer-to-peer relationships
peer-to-peer relationships
116
373360
3256
ဒီအပြုသဘောဆောင်တဲ့ အချင်းချင်း
ဆက်နွယ်မှုတွေကို online နဲ့ offline
ဆက်နွယ်မှုတွေကို online နဲ့ offline
06:28
on and offline,
117
376640
1200
မှာပါ ဖန်တီးနိုင်ပါတယ်၊
06:30
we can support and educate the next
generation of hackers, like myself,
generation of hackers, like myself,
118
378720
4336
"မင်းဟာ ရာဇဝတ်ကောင်၊ မဟုတ်ရင် NSA
မှာပါတယ်" လို့ပြောမယ့်အစား ကျွန်တော့လိုပဲ
မှာပါတယ်" လို့ပြောမယ့်အစား ကျွန်တော့လိုပဲ
06:35
instead of saying, "You can either be
a criminal or join the NSA."
a criminal or join the NSA."
119
383080
3560
လာမယ့်မျိုးဆက်သစ် ဟက်ကာတွေကို
ထောက်ပံ့နိုင်၊ ပညာပေးနိုင်ပါတယ်၊
ထောက်ပံ့နိုင်၊ ပညာပေးနိုင်ပါတယ်၊
06:39
That matters today.
120
387360
1360
ယနေ့မှာ ဒါက အရေးကြီးပါတယ်။
06:41
And it's not just individuals --
it's organizations, corporations even.
it's organizations, corporations even.
121
389840
5296
ဒါက တစ်ဦးချင်းတင်မဟုတ်ပဲ၊ အဖွဲ့အစည်း
တွေ၊ ကော်ပိုရေးရှင်းတွေတောင်ပါ။
တွေ၊ ကော်ပိုရေးရှင်းတွေတောင်ပါ။
06:47
They have an advantage
to act across more borders,
to act across more borders,
122
395160
2536
သူတို့မှာ အစိုးရတွေလုပ်နိုင်တာထက်
နယ်နိမိတ်တွေပိုပြီး
နယ်နိမိတ်တွေပိုပြီး
06:49
more effectively and more rapidly
than governments can,
than governments can,
123
397720
3536
ပိုထိရောက်၊ မြန်ဆန်စွာ ကူးပြီး
လုပ်ဆောင်ဖို့၊ တစ်ပန်းသာပါတယ်။
လုပ်ဆောင်ဖို့၊ တစ်ပန်းသာပါတယ်။
06:53
and there's a set
of real incentives there.
of real incentives there.
124
401280
2880
အဲဒီမှာ တကယ့် မက်လုံးတွေရဲ့
အခင်းအကျင်းတစ်ခု ရှိပါတယ်။
အခင်းအကျင်းတစ်ခု ရှိပါတယ်။
06:57
It's profitable and valuable
125
405440
1696
ဒစ်ဂျစ်တယ်ခေတ်မှာ
06:59
to be seen as trustworthy
in the digital age,
in the digital age,
126
407160
3496
ယုံကြည်လောက်သူအဖြစ် အမြင်ခံရတာဟာ
အမြတ်ရှိပြီး အဖိုးတန်ကာ
အမြတ်ရှိပြီး အဖိုးတန်ကာ
07:02
and will only be more so
in future generations to come.
in future generations to come.
127
410680
3976
လာမယ့် မျိုးဆက်သစ်တွေအတွက်ဆို
ပိုရုံသာရှိတော့မှာပါ။
ပိုရုံသာရှိတော့မှာပါ။
07:06
But we still can't ignore government,
128
414680
1816
ဒါပေမဲ့ အစိုးရကို ပစ်ပယ်လို့ မရသေးဘူး၊
07:08
because that's who we turn to
for collective action
for collective action
129
416520
3336
အကြောင်းက စုပေါင်းလုပ်ဆောင်မှု
အတွက် ကျွန်တော်တို့ ဘေးကင်း၊
အတွက် ကျွန်တော်တို့ ဘေးကင်း၊
07:11
to keep us safe and secure.
130
419880
2760
လုံခြုံစေဖို့က သူ့ဘက်ပဲ လှည့်ရမှာလေ။
07:16
But we see where that's gotten us so far,
131
424080
3016
ဒါပေမဲ့ ဒါက ကျွန်တော်တို့ကို ဘယ်လောက်
ဝေးဝေး ပို့ဆောင်ပေးတယ်၊
ဝေးဝေး ပို့ဆောင်ပေးတယ်၊
07:19
where there's an inability to adapt
and learn in digital conflict,
and learn in digital conflict,
132
427120
3736
ဒစ်ဂျစ်တယ် ပဋိပက္ခမှာ လိုက်ဖက်အောင်
ပြင်ဖို့နဲ့ သင်ယူဖို့ မစွမ်းတာက ဘယ်မှာ၊
ပြင်ဖို့နဲ့ သင်ယူဖို့ မစွမ်းတာက ဘယ်မှာ၊
07:22
where at the highest levels of leadership,
133
430880
3056
ခေါင်းဆောင်မှု အမြင့်ဆုံးအဆင့်ဟာ
ဘယ်မှာဆိုတာ မြင်ပါတယ်။
ဘယ်မှာဆိုတာ မြင်ပါတယ်။
07:25
the Director of the CIA,
Secretary of Defense,
Secretary of Defense,
134
433960
2376
CIA ဒါရိုက်တာ၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး
တို့ပြောတာက
တို့ပြောတာက
07:28
they say, "Cyber Pearl Harbor will happen."
"Cyber 9/11 is imminent."
"Cyber 9/11 is imminent."
135
436360
4440
"ဆိုက်ဘာ ပုလဲဆိပ်ကမ်း ဖြစ်လာမယ်။"
"ဆိုက်ဘာ 9/11က ဖြစ်အံ့ဆဲဆဲ"တဲ့။
"ဆိုက်ဘာ 9/11က ဖြစ်အံ့ဆဲဆဲ"တဲ့။
07:35
But this only makes us
more fearful, not more secure.
more fearful, not more secure.
136
443080
3000
ဒါပေမဲ့ ဒါက ကျွန်တော်တို့ကို
ပိုလန့်၊ ပိုမလုံခြုံအောင်ပဲလုပ်တယ်။
ပိုလန့်၊ ပိုမလုံခြုံအောင်ပဲလုပ်တယ်။
07:39
By banning encryption in favor
of mass surveillance and mass hacking,
of mass surveillance and mass hacking,
137
447200
3736
လူထုကို စောင့်ကြည့်တာနဲ့ ဟက်လုပ်တာ
ထောက်ခံတဲ့ သတင်းဝှက်ကို ပိတ်ပင်ခြင်းက
ထောက်ခံတဲ့ သတင်းဝှက်ကို ပိတ်ပင်ခြင်းက
07:42
sure, GCHQ and the NSA can spy on you.
138
450960
2720
သေချာတာက GCHQ နဲ့ NSA တို့က
သင့်ကို စောင့်ကြည့်နိုင်တာပါ။
သင့်ကို စောင့်ကြည့်နိုင်တာပါ။
07:46
But that doesn't mean
that they're the only ones that can.
that they're the only ones that can.
139
454880
2715
ဒါပေမဲ့ သူတို့ပဲ လုပ်နိုင်တာလို့
ဆိုလိုတာမဟုတ်ပါဘူး။
ဆိုလိုတာမဟုတ်ပါဘူး။
07:49
Capabilities are cheap, even free.
140
457619
2157
လုပ်နိုင်စွမ်းတွေက စျေးပေါပြီး
အလကားတောင်ရတယ်
အလကားတောင်ရတယ်
07:51
Technical ability
is rising around the world,
is rising around the world,
141
459800
2616
နည်းပညာ စွမ်းပကားဟာ ကမ္ဘာတစ်လွှားမှာ
တိုးတက်နေပြီး
တိုးတက်နေပြီး
07:54
and individuals and small groups
have the advantage.
have the advantage.
142
462440
3520
တစ်ဦးချင်းနဲ့ အုပ်စုငယ်တွေဟာ
တစ်ပန်းသာပါတယ်။
တစ်ပန်းသာပါတယ်။
07:59
So today it might just be
the NSA and GCHQ,
the NSA and GCHQ,
143
467520
2936
ဒီတော့ ဒီနေ့မှာ NSA နဲ့ GCHQ တို့ပဲ
ဖြစ်လောက်ပေမဲ့
ဖြစ်လောက်ပေမဲ့
08:02
but who's to say that the Chinese
can't find that backdoor?
can't find that backdoor?
144
470480
2762
လက်သီးပုန်းထိုးတာ တရုတ်က
မတွေ့ဘူးလို့ ဘယ်သူပြောနိုင်လဲ။
မတွေ့ဘူးလို့ ဘယ်သူပြောနိုင်လဲ။
08:06
Or in another generation,
some kid in his basement in Estonia?
some kid in his basement in Estonia?
145
474120
3120
သို့မဟုတ် နောက်မျိုးဆက်မှာ Estonia က
ကလေးရဲ့ မြေအောက်ခန်းမှာရော။
ကလေးရဲ့ မြေအောက်ခန်းမှာရော။
08:10
And so I would say that it's
not what governments can do,
not what governments can do,
146
478880
4776
ဒီတော့ အစိုးရက လုပ်နိုင်တာမဟုတ်ဘူးလို့
ပြောချင်တာပါ။
ပြောချင်တာပါ။
08:15
it's that they can't.
147
483680
1280
ဒါက သူတို့မတတ်နိုင်တာပါ။
08:17
Governments today
need to give up power and control
need to give up power and control
148
485720
4496
ကျွန်တော်တို့ကို ပိုပြီး လုံခြုံစေဖို့
ယနေ့ အစိုးရတွေဟာ အာဏာနဲ့
ယနေ့ အစိုးရတွေဟာ အာဏာနဲ့
08:22
in order to help make us more secure.
149
490240
2280
ထိန်းချုပ်မှုကို စွန့်လွှတ်ဖို့လိုပါတယ်။
08:25
Giving up mass surveillance and hacking
and instead fixing those backdoors
and instead fixing those backdoors
150
493600
4096
လူထုကို စောင့်ကြည့်တာနဲ့ ဟက်လုပ်တာကို
စွန့်လွှတ်ခြင်းနဲ့ လက်သီးပုန်းထိုးတာ
စွန့်လွှတ်ခြင်းနဲ့ လက်သီးပုန်းထိုးတာ
08:29
means that, yeah, they can't spy on us,
151
497720
2256
တပ်ဆင် တာအစား၊ ဆိုလိုတာက သူတိ့သာမက
08:32
but neither can the Chinese
152
500000
1336
တရုတ်ရော၊ အခုမျိုးဆက်ကစတဲ့
08:33
or that hacker in Estonia
a generation from now.
a generation from now.
153
501360
2360
Estonia က ဟက်ကာမျိုးဆက်ရော
စောင့်မကြည့်နိုင်ဘူး။
စောင့်မကြည့်နိုင်ဘူး။
08:37
And government support
for technologies like Tor and Bitcoin
for technologies like Tor and Bitcoin
154
505280
3456
Tor နဲ့ Bitcoin လို နည်းပညာတွေကို အစိုးရက
ထောက်ခံတာဟာ ထိန်းချုပ်မှုကို
ထောက်ခံတာဟာ ထိန်းချုပ်မှုကို
08:40
mean giving up control,
155
508760
1576
စွန့်လွှတ်တဲ့ သဘောဆိုပေမဲ့
08:42
but it means that developers, translators,
anybody with an Internet connection,
anybody with an Internet connection,
156
510360
4295
ဒါက ကျူဘာ၊ အီရန် နဲ့ တရုတ်စတဲ့ နိုင်ငံတွေက
ဖွံ့ဖြိုးရေးသမားတွေ၊ ဘာသာပြန်တွေ၊
ဖွံ့ဖြိုးရေးသမားတွေ၊ ဘာသာပြန်တွေ၊
08:46
in countries like Cuba, Iran and China,
can sell their skills, their products,
can sell their skills, their products,
157
514679
4096
အင်တာနက် ဆက်သွယ်သူတွေဟာ ကျွမ်းကျင်
မှုတွေ၊ ထုတ်ကုန်တွေကို ကမ္ဘာ့စျေးကွက်မှာ
မှုတွေ၊ ထုတ်ကုန်တွေကို ကမ္ဘာ့စျေးကွက်မှာ
08:50
in the global marketplace,
158
518799
1377
ရောင်းနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ သဘောပါ။
08:52
but more importantly sell their ideas,
159
520200
2216
ပိုအရေးကြီးတာက စိတ်ကူးတွေကို
ရောင်းတာက
ရောင်းတာက
08:54
show us what's happening
in their own countries.
in their own countries.
160
522440
2680
သူတို့ဆီမှာ ဖြစ်နေတာတွေကို
ကျွန်တော်တို့ကို ပြတာပါ။
ကျွန်တော်တို့ကို ပြတာပါ။
08:58
And so it should be not fearful,
161
526080
2296
ဒီတော့ ဒါက ကြောက်စရာ မဖြစ်သင့်ပဲ၊
09:00
it should be inspiring
to the same governments
to the same governments
162
528400
2416
ပြည့်သူ့ရပိုင်ခွင့်၊ ပြောဆိုခွင့်၊
ဒီမိုကရေစီအတွက်
ဒီမိုကရေစီအတွက်
09:02
that fought for civil rights,
free speech and democracy
free speech and democracy
163
530840
2856
ပြီးခဲ့တဲ့ ရာစုက စစ်ပွဲကြီးတွေမှာ
တိုက်ပွဲဝင်ကြတဲ့ အလားတူ
တိုက်ပွဲဝင်ကြတဲ့ အလားတူ
09:05
in the great wars of the last century,
164
533720
2016
အစိုးရတွေကို လှုံ့ဆော်ပေးတာ ဖြစ်သင့်ပါတယ်
09:07
that today, for the first time
in human history,
in human history,
165
535760
3056
ဒီနေ့တော့၊ လူသားသမိုင်းမှာ ပထမဆုံးအနေနဲ့
09:10
we have a technical opportunity
166
538840
2216
အရင် ဘယ်တုန်းကမှ မရှိခဲ့ဘူးတဲ့
ကမ္ဘာပေါ်က
ကမ္ဘာပေါ်က
09:13
to make billions of people
safer around the world
safer around the world
167
541080
2616
သန်းထောင်ချီရှိတဲ့ လူတွေကို
ပိုပြီး လုံခြုံစေဖို့
ပိုပြီး လုံခြုံစေဖို့
09:15
that we've never had before
in human history.
in human history.
168
543720
2536
နည်းပညာ အခွင့်အလမ်းတစ်ခု
ကျွန်တော်တို့မှာ ရှိပါတယ်။
ကျွန်တော်တို့မှာ ရှိပါတယ်။
09:18
It should be inspiring.
169
546280
2080
ဒါက အားတက်စရာအချက် ဖြစ်သင့်ပါတယ်။
09:21
(Applause)
170
549840
5400
(လက်ခုပ်သံများ)
ABOUT THE SPEAKER
Rodrigo Bijou - Security researcherRodrigo Bijou's work focuses on the cross section of intelligence, data science and information security.
Why you should listen
Rodrigo Bijou is an information security researcher with a background in threat intelligence, security analytics and privacy technology. Named a Global Privacy Scholar by the International Association of Privacy Professionals, he is also currently a Watson Fellow exploring “Trust in Technology.”
Bijou previously worked as a consultant to the finance and technology industries and at companies such as Palantir. When not hacking data directly, Rodrigo can be found writing policy analysis in outlets such as IHS Jane’s Intelligence Review and the Harvard Law Review.
Rodrigo Bijou | Speaker | TED.com