Danny Dorling: Maps that show us who we are (not just where we are)
Danny Dorling: ကျွန်ုပ်တို့ ဘယ်သူတွေလဲ (ဘယ်မှာ ရှိနေခြင်းကို သာမက) ပြနေကြတဲ့ မြေပုံများ
Danny Dorling teaches and writes about the geography of our human world. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
ပုံစံသစ်ဖြင့် မြင်တွေ့စေချင်တယ်။
ကျွန်တော်တို့ အားလုံး
ဘယ်တုန်းကမှ
have seen the planet depicted before.
ခင်ဗျားတို့ကို ဒီနေ့ ပြချင်တယ်။
that you're very familiar with.
ခင်ဗျားတို့ အားလုံး သိကြမှာပါ။
before we saw this image.
ကြီးလို့ ဒီပုံ ပေါ်မလာခင် မွေးခဲ့တာပါ။
were "moona, moona,"
စကားလုံးတွေက
having a particular fantasy
ကျွန်တော့မိခင်က တီဗီ မျက်နှာပြင်မှာ
ရုပ်ပုံက အဲဒီလို
black and white TV screen.
ဖြစ်ချင် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
thought of our planet as spherical.
သိလာတာ ရာစုနှစ် အနည်းငယ်ဘဲ ရှိခဲ့တယ်။
these images in the 1960s,
၁၉၆၀ ပြည့်နှစ်များမှာ စမြင်ရတော့၊
at an incredible rate.
နှုန်းဖြင့် ပြောင်းလဲလာနေခဲ့တယ်။
of human geography,
လူသားဆိုင်ရာ ပထဝီ ဘာသာထဲတွင်
ရေးဆွဲလာခဲ့ရာ
ကမ္ဘာကြီးရဲ့ မြေပုံပါပဲ၊
နည်းနည်းလေး
many people are drawn larger,
ဆာဟာရ နဲ့ ဟိမဝန္တာလို
like the Sahara and the Himalayas,
ချုံ့ပစ် သေးသွားစေအောင်
have been shrunk away.
မြင်နေရတာပါ။
is given an equal amount of space.
တူညီတဲ့ နေရာကို ပေးပြီး ဆွဲထားတယ်။
နေအောင် ဖေါ်ပြပေထားတယ်။
submarine cables and trade routes.
နဲ့ ကုန်သွယ်ရေး လမ်းကြောင်းတွေပါ။
that goes from the Chinese port of Dalian
ဆိပ်ကိမ်း Dalian မှနေပြီး
တူးမြောင်း
and round to Rotterdam.
ဆွဲထားတဲ့ လိုင်းရှိပါတယ်။
largest ship just a year ago,
သင်္ဘောရဲ့ လမ်းကြောင်းကို ပြနေတာပါ။
so many containers of goods
ကုန်စည်တွေပါခဲ့တဲ့ ကွန်တင်နားတွေ
they would have been 100 kilometers long.
ကီလိုမီတာ ၁၀၀ ရှည်လျားခဲ့မှာပါ။
ချိတ်ဆက်နေပုံက အဲဒီလိုပါ။
we are now moving around the world,
လမ်းကြောင်း တစ်ခုတည်းဖြင့်
ကျွန်တော်တို့ ပို့ပေးနိုင်ခဲ့တဲ့
for a very long time,
နေထိုင်လာခဲ့ကြတာ
မြို့တွေမှာ မနေထိုင်ကြပါ။
one of the world's first cities.
Çatalhöyük ပါ။
of others' houses to get to their home.
အိမ်တွေရဲ့ အမိုးပေါ်မှ လျှောက်ခဲ့ရတယ်။
at the map of the city,
ဂရုတစိုက် လေ့လာကြည့်မယ်ဆိုရင်၊
တီထွင်ခဲ့ကြလို့ပါ။
ဖြတ်ကျော်ခဲ့ရတယ်။
နည်းလမ်းတွေကို ကျွန်တော်တို့ဟာ
incredibly quickly most recently.
မယုံနိုင်ဖွယ် ပြောင်းလာခဲ့တယ်။
seven, or eight generations
ခုနစ် ဒါမှမဟုတ် အဌမမြောက် လက်ထဲမှာမှ
that we are a species.
ဖြစ်တာ နားလည် သိရှိလာခဲ့ကြတာပါ။
is the map of world population,
ကမ္ဘာ့လူဦးရေဘဲ ဖြစ်တာမှန်ပေမဲ့၊
showing how we spread out of Africa
ပျံ့နှံ့ရွေ့ရှားခဲ့ကြပုံကို ပြနေတဲ့
where we think we arrived
ဘယ် အချိန်ကာလမှာ ရောက်ရှိခဲ့ကြောင်းကို
every few months,
ရက်စွဲ တစ်ခုခု မှားနေကြောင်း
that a particular date was wrong.
ပြန်ပြန်ပြီး ရေးဆွဲပေးနေရပါတယ်။
at an incredible speed.
အကြောင်းကို သိလာရတာ မြန်လွန်းလှပါတယ်။
တဖြည်းဖြည်းချင်းပါ။
၉၀ ကျော်ရင် ကံကောင်းလှပြီ။
growth in the world.
ပြောင်းလဲမှုနှုန်းကို ပြနေတယ်။
သိပ်ကို နှေးနေခဲ့တယ်၊
from the moon of our planet,
မြင်ရတဲ့ ဒီလို ပုံတွေကို စမြင်ခဲ့ရစဉ်၊
was growing at two percent a year.
နှစ်ရာခိုင်နှုန်းဖြင့် ကြီးထွားလာနေခဲ့တယ်။
at two percent a year
နှစ်ရာခိုင်နှုန်းဖြင့် ရာစုနှင့်
ဆက်ကြီးထွားလာခဲ့မယ်ဆိုရင်၊
ဘယ်လောက်အထိကို
ခန္ဓာကိုယ်တွေဟာ တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦး
"the population bomb" in 1968.
ခေါ်ခဲ့တာကို ကြောက်လန့်လာရတယ်။
at the end of the graph,
ကျဆင်းလာခဲ့တယ်။
the '90s, the noughties,
၉၀ ပြည့်လွန် နှင့် သုညလွန် နှစ်များ၊
10, or 11 billion people
ဘီလီယံ ၁၀ ဒါမှမဟုတ် ၁၁
ဗလောင်ဆူမှုလည်း ရှိတတ်တယ်။
in 1918 from influenza.
ကျခဲ့တာကို ကျွန်တော် မြင်ခဲ့ကြရတယ်။
we tend to concentrate on.
အာရုံစိုက်ကြတယ်။
on the terrible events in the news.
ကျွန်တော်တို့ အာရုံစိုက်ကြတယ်။
on the gradual change
ပြောင်းလဲတာကို ကောင်းတဲ့ ပုံပြင်တွေကို
ဆိုတာ စိုးရိမ်တယ်။
get away from people.
ကျွန်တော်တို့ စိုးရိမ်တယ်။
changed again to make area large,
တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦး ဘယ်လောက် ဝေးတဲ့
people are from each area.
ပြထားတဲ့ မြေပုံပါ။
where to go to get away from everybody,
ဝေးတဲ့ နေရာကို သွားနေချင်ရင်
ပိုပိုကြီးလာနေကြတယ်၊
we are coming off the land globally.
စွန့်ထွက်လာနေကြလို့ပါ။
across the continent.
အနောက်ဖက်ကို ရွှေ့ပြောင်းနေကြတယ်။
where the water falls on our planet.
နေရာတွေကို ပြထားတယ်။
တည်ရှိခဲ့တဲ့ နေရာက
Africa, Asia, and Europe,
သုံးခု ဆုံတဲ့ နေရာပါ။
a large number of people living there
လူဦးရေဟာ အတော့်ကို ကြီးမားပေမဲ့
there is a great deal of rainfall as well.
နေရာတွေကိုလည်း ကျွန်တော်တို့ မြင်နိုင်တယ်။
the map be shaped by people,
ပြောင်းလဲ ဖေါ်ပြပေးနိုင်ပါတယ်။
moving around the planet,
မုတ်သုန်လေတွေကို မြင်ကြရမယ်၊
to have a heartbeat.
နှလုံးခုန်သံတောင် ရှိသလို ခံစားရမယ်။
နေရာတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး
အတွင်းမှာကို ဖြစ်ပါတယ်။
we grow our food in the world.
စိုက်ပျိုးတဲ့ နေရာတွေပါ။
most for rice and maize and corn.
နဲ့ ဂျုံအတွက် မှီခိုရတဲ့ ဒေသတွေပါ။
be enough food, but we know,
လူတွေ စိုးရိမ်ကြပေမဲ့၊
and fed less of the crops to animals,
ကောက်စပါးတွေကို တိရိစ္ဆာန်တို့အား
စုစည်းနေကြမယ် ဆိုပါက၊
as one group of people.
ကျွန်တော်တို့ သိကြပါတယ်။
of the world before.
မြေပုံကို အရင်တုန်းက မြင်ခဲ့ဘူးကြမှာပါ။
ထုတ်လုပ်ပေးတာ ဖြစ်ပြီး၊
around the planet
ဆလိုက်ကို မှတ်မိကြမယ်ဆိုရင်၊
of what the Earth looks like at night.
ပုံကို ဖေါ်ပြပေးထားပါတယ်။
ပုံမှန် ကြည့်မယ်ဆိုရင်
that most of you will be used to,
တစ်ခုလို ကြည့်ပါက၊
a map of where people live.
မြေပုံလို့ ထင်စရာ ရှိပါတယ်။
is where people live.
လူတွေ နေတဲ့ နေရာတွေပေါ့။
ကျွန်တော်တို့ဟာ
of people on this map.
လူဦးရေ ထူထပ်မှုဟာ တူညီပါတယ်။
where people are,
ရှိတဲ့ နေရာကို ပြသတာ မဟုတ်ပါ၊
the lights in Cairo, the lights in Tokyo,
တိုကျို့မြို့က မီးတွေ၊
of the United States,
အနောက်ဖက်ခြင်း ကမ်းခြေဒေသ မီးတွေ၊
သုံးဖြုန်းနိုင်ကြတဲ့ လူတွေရဲ့
ရနိုင်လောက်ပါတယ်။
နေရာတွေ ကျတော့၊
do not have access to that much energy,
မရှိကြတဲ့ နေရာတွေ၊
shining the light up into the sky.
လုပ်ရပ်မျိုးရပ်စဲသင့်တာ သိကြတဲ့ နေရာတွေပါ။
animated over time,
အချိန်ကာလ အလျောက် ပြောင်းလဲပုံကို
has actually become darker,
ဖေါ်ပြပြနိုင်ခဲ့မယ်ဆိုရင်၊ တိုကျိုဟာ
ဆူနာမီရဲ့ နောက်မှာ
on a quarter less electricity
စွမ်းအင်ဌာနကို
the nuclear power stations off.
လေးပုံတစ်ပုံ လျော့သွားခဲ့တယ်။
ကျဆင်းလာနေတယ်၊
at an incredible rate.
ကျဆင်းလာနေတာ။
in their first year of life in the world
သေကြတဲ့ ကလေးတွေရဲ့ ဦးရေဟာ
ပိုများလာပါတယ်၊
going to university in the world
လူငယ် အများစုက
အမျိုးသမီးတွေပါ။
after good news story
သတင်းတွေကို တစ်ခုပြီးတစ်ခု
better in the planet,
ပိုပြီး အာရုံပြုလိုကြပါတယ်။
put it brilliantly,
ထောက်ပြခဲ့တာ
of incremental, imperceptible changes
စွမ်းဆောင်ပေးနိုင်ကြကာ
မြင်မရနိုင်တဲ့
and which render our era
အရင်နှင့်မတူ သိပ်ကို ခြားနားကြပါတယ်။”
တည်ငြိမ်ခဲ့ကြပါတယ်။
nature of gradual transformation,
မဟုတ်တဲ့ သဘာဝကို ရံဖန်ရံခါ ဖြစ်တတ်တဲ့
ထောက်ပြနေကြတာပါ။”
အရာတွေ ဖြစ်ပျက်ကြပါတယ်။
အပတ်စဉ်တိုင်းမှာ၊
ပြသနေကြပါတယ်။
the population slowing down.
အကြောင်းတွေကို သူတို့ မပြောကြပါဘူး။
becoming more connected.
ဆက်သွယ်လာနေခြင်းကို ပြောမပြကြဘူး။
improvements in understanding.
တိုးတက်လာနေတာကို ပြောမပြကြပါဘူး။
how we are learning to begin
စားသုံးမှုကို လျှော့ရန်
သမုဒ္ဒရာတွေ နဲ့
in proportion to those people.
မြေပုံကို ရေးဆွဲထားတာပါ။
ကျော်ကျော်၊
city in the world in China,
တရုတ်နိုင်ငံမှာ မြင်နိုင်ပေမဲ့
ရှိနေတာကို ခင်ဗျားတို့ မြင်နိုင်တယ်။
Exeter ဒေသပါ။
တစ်ရာခိုင်နှုန်းလျော့လျော့
an urbanizing world,
မြို့ပြနဲ့ တူလာနေတဲ့
to be frightened about,
အများကြီး ရှိကြတာ မှန်ပါတယ်၊
to fear each other as much as we do,
အရင်တုန်းကလို ကြောက်ရန် မလိုပါ၊
that we are now living in a new world.
နေထိုင်နေကြတာ ကျွန်ုပ်တို့ မြင်ရန်လိုတယ်။
ABOUT THE SPEAKER
Danny Dorling - Social geographerDanny Dorling teaches and writes about the geography of our human world.
Why you should listen
Danny Dorling has invented new map projections and new ways of measuring and describing inequality -- and analyzed thousands of datasets about people and the planet. He is the Halford Mackinder Professor of Geography at the University of Oxford, UK. His work concerns issues of housing, health, employment, education, wealth and poverty.
In the press, Dorling has been described as "that rare university professor: expert, politically engaged and able to explain simply why his subject matters," and as one who has made it "his life's work to dig through the layers that make up Britain's human landscape, and then map it in ways nobody else had thought to do." Working with many others, he has done the same for all the countries of the world "giving a strikingly different perspective from the Mercator projection most commonly used." All this mapping lead him to worry more about inequality.
His recent books include co-authored texts The Atlas of the Real World: Mapping the Way We Live, Bankrupt Britain: An atlas of social change, and People and Places a 21st-century Atlas of the UK. Recent sole-authored books include So You Think You Know about Britain and Fair Play, both in 2011; in 2012 The No-nonsense Guide to Equality, The Visualization of Spatial Social Structure and The Population of the UK; Unequal Health: The Scandal of Our Times, The 32 Stops and Population Ten Billion in 2013; All That Is Solid in 2014; Injustice: Why social inequalities persist in 2015; and A Better Politics: How Government Can Make Us Happier in 2016.
Danny Dorling | Speaker | TED.com