TED2003
Evelyn Glennie: How to truly listen
Evelyn Glennie pokazuje, jak słuchać
Filmed:
Readability: 3
5,875,532 views
W swym fascynującym wystąpieniu głucha perkusistka Evelyn Glennie pokazuje, że słuchanie muzyki to o wiele więcej, niż odczuwanie kontaktu fal dźwiękowych z błoną bębenkową.
Evelyn Glennie - Musician
Percussionist and composer Dame Evelyn Glennie lost nearly all of her hearing by age 12. Rather than isolating her, it has given her a unique connection to her music. Full bio
Percussionist and composer Dame Evelyn Glennie lost nearly all of her hearing by age 12. Rather than isolating her, it has given her a unique connection to her music. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
I'm not quite sure whether I really want to see
0
0
4000
O dziewiątej rano werbel to nie najprzyjemniejszy widok.
00:29
a snare drum at nine o'clock or so in the morning.
1
4000
4000
O dziewiątej rano werbel to nie najprzyjemniejszy widok.
00:33
But anyway, it's just great to see such a full theater,
2
8000
4000
Ale cieszę się, że mamy pełną salę.
00:37
and really I must thank Herbie Hancock
3
12000
2000
Dziękuję Herbiemu Hancokowi za piękny występ.
00:39
and his colleagues for such a great presentation. (Applause)
4
14000
4000
Dziękuję Herbiemu Hancokowi za piękny występ.
00:43
One of the interesting things,
5
18000
4000
W jego wykładzie najbliższy mi jest temat stosunku żywej dłoni i instrumentu, technologii,
00:47
of course, is the combination of that raw hand on the instrument
6
22000
6000
W jego wykładzie najbliższy mi jest temat stosunku żywej dłoni i instrumentu, technologii,
00:53
and technology, and of course what he said about listening to our young people.
7
28000
7000
oraz to, co mówił o słuchaniu młodego pokolenia.
01:00
Of course, my job is all about listening,
8
35000
5000
Mój zawód polega przecież na słuchaniu,
01:05
and my aim, really, is to teach the world to listen.
9
40000
6000
a mój cel to nauczyć świat, jak słuchać.
01:11
That's my only real aim in life.
10
46000
4000
Do tego dążę w życiu.
01:15
And it sounds quite simple, but actually it's quite a big, big job.
11
50000
6000
Wydaje się to proste, ale to naprawdę wielkie zadanie.
01:21
Because you know, when you look at a piece of music -- for example,
12
56000
6000
Dlatego, że utwór muzyczny... gdzieś tu mam dla was przykład....
01:27
if I just open my little motorbike bag -- we have here, hopefully,
13
62000
8000
Dlatego, że utwór muzyczny... gdzieś tu mam dla was przykład....
01:35
a piece of music that is full of little black dots on the page.
14
70000
6000
W zapisie nutowym to takie czarne kropki.
01:41
And, you know, we open it up and I read the music.
15
76000
8000
Patrzymy na nie i tak odczytujemy muzykę.
01:49
So technically, I can actually read this.
16
84000
5000
Teoretycznie, coś takiego można po prostu odczytać.
01:54
I will follow the instructions, the tempo markings, the dynamics.
17
89000
4000
Są tu wytyczne dotyczące tempa, dynamiki...
01:58
I will do exactly as I'm told.
18
93000
5000
Zastosuję się do nich co do joty.
02:03
And so therefore, because time is short,
19
98000
3000
Mamy niewiele czasu,
02:06
if I just play you literally the first maybe two lines or so. It's very straightforward.
20
101000
9000
więc po prostu zagram kilka taktów... To bardzo prosta kompozycja.
02:15
There's nothing too difficult about the piece.
21
110000
1000
więc po prostu zagram kilka taktów... To bardzo prosta kompozycja.
02:16
But here I'm being told that the piece of music is very quick.
22
111000
4000
W nutach widzę, że utwór jest szybki.
02:20
I'm being told where to play on the drum.
23
115000
4000
Wiem, gdzie uderzać w bęben,
02:24
I'm being told which part of the stick to use.
24
119000
5000
której części pałeczki mam użyć i jaka jest dynamika utworu.
02:29
And I'm being told the dynamic.
25
124000
2000
której części pałeczki mam użyć i jaka jest dynamika utworu.
02:31
And I'm also being told that the drum is without snares.
26
126000
5000
Widzę też, że w werblu mają być zwolnione sprężyny.
02:36
Snares on, snares off.
27
131000
3000
Można je naciągnąć lub zwolnić.
02:39
So therefore, if I translate this piece of music, we have this idea. (Music)
28
134000
9000
To, co powstaje po przełożeniu zapisu na muzykę, wygląda tak.
03:18
And so on. My career would probably last about five years.
29
173000
6000
Z takim podejściem moja karierapociągnęłaby może z 5 lat.
03:24
However, what I have to do as a musician is do everything that is not on the music.
30
179000
8000
Jako muzyk zajmuję się jednak tym, czego w nutach nie ma.
03:32
Everything that there isn't time to learn from a teacher,
31
187000
6000
Tym, czego nie przekaże żaden nauczyciel.
03:38
or to talk about, even, from a teacher.
32
193000
3000
Tym, czego nie przekaże żaden nauczyciel.
03:41
But it's the things that you notice when you're not actually with your instrument
33
196000
5000
Interesuje mnie to, co istnieje poza instrumentem.
03:46
that in fact become so interesting, and that you want to explore
34
201000
5000
To właśnie chcę odkrywać za pomocą powierzchni malutkiego bębna.
03:51
through this tiny, tiny surface of a drum.
35
206000
4000
To właśnie chcę odkrywać za pomocą powierzchni malutkiego bębna.
03:55
So there, we experience the translation. Now we'll experience the interpretation. (Music) (Applause)
36
210000
6000
Doświadczyliśmy przekładu, a teraz pora na interpretację.
04:50
Now my career may last a little longer!
37
265000
8000
No, teraz to moja kariera może potrwa trochę dłużej!
04:58
But in a way, you know, it's the same if I look at you and I see
38
273000
5000
Podobny proces zachodzi, kiedy spoglądamy na kogoś i widzimy...
05:03
a nice bright young lady with a pink top on.
39
278000
3000
inteligentną dziewczynę w różowym swetrze.
05:06
I see that you're clutching a teddy bear, etc., etc.
40
281000
4000
Widzę, że trzymasz pluszowego misia, itp., itd.
05:10
So I get a basic idea as to what you might be about, what you might like,
41
285000
5000
Wygląd zewnętrzny daje mi jakieś pojęcie o tym,
05:15
what you might do as a profession, etc., etc.
42
290000
5000
co dana osoba lubi, czym się zajmuje, i tym podobne.
05:20
However, that's just, you know, the initial idea I may have that we all get
43
295000
6000
Ale wygląd przynosi jedynie wstępne zrozumienie.
05:26
when we actually look, and we try to interpret,
44
301000
3000
Na jego podstawie dochodzimy do płytkiej interpretacji.
05:29
but actually it's so unbelievably shallow.
45
304000
2000
Na jego podstawie dochodzimy do płytkiej interpretacji.
05:31
In the same way, I look at the music; I get a basic idea;
46
306000
3000
Zapis nutowy też daje mi podstawowe pojęcie
05:34
I wonder what technically might be hard, or, you know, what I want to do.
47
309000
5000
o tym, co w utworze jest trudne technicznie, na co zwrócić uwagę...
05:39
Just the basic feeling.
48
314000
2000
Ogólne rozeznanie.
05:41
However, that is simply not enough.
49
316000
2000
Ale to za mało.
05:43
And I think what Herbie said -- please listen, listen.
50
318000
4000
Pamiętajcie, co mówił Herbie - trzeba słuchać.
05:47
We have to listen to ourselves, first of all.
51
322000
4000
Przede wszystkim słuchać siebie.
05:51
If I play, for example, holding the stick -- where literally I do not let go of the stick --
52
326000
10000
Kiedy trzymam sztywno pałkę, nie puszczam jej podczas gry,
06:01
you'll experience quite a lot of shock coming up through the arm.
53
336000
4000
czuję w ręce bardzo silne drgania.
06:05
And you feel really quite -- believe it or not --
54
340000
2000
Może trudno to sobie wyobrazić, ale właśnie trzymając pałki tak sztywno,
06:07
detached from the instrument and from the stick,
55
342000
3000
Może trudno to sobie wyobrazić, ale właśnie trzymając pałki tak sztywno,
06:10
even though I'm actually holding the stick quite tightly.
56
345000
6000
czuję się bardzo oddzielona od nich i od instrumentu.
06:16
By holding it tightly, I feel strangely more detached.
57
351000
4000
Im mocniejszy uścisk, tym mniejszy czuję kontakt.
06:20
If I just simply let go and allow my hand, my arm, to be more of a support system,
58
355000
7000
Kiedy poluzuję uchwyt, dłoń i ramię staną się układem podtrzymującym pałeczkę,
06:27
suddenly I have more dynamic with less effort. Much more.
59
362000
9000
a ja będę mogła wprowadzić w utwór więcej dynamiki, przy znacznie mniejszym wysiłku.
06:36
And I just feel, at last, one with the stick and one with the drum.
60
371000
5000
Wtedy dopiero czuję jedność z pałeczką i werblem.
06:41
And I'm doing far, far less.
61
376000
2000
A robię mniej.
06:43
So in the same way that I need time with this instrument,
62
378000
3000
Muszę spędzić z tym instrumentem czas,
06:46
I need time with people in order to interpret them.
63
381000
6000
tak, jak muszę spędzić czas z ludźmi, by móc nie tylko przetłumaczyć, ale zinterpretować.
06:52
Not just translate them, but interpret them.
64
387000
2000
tak, jak muszę spędzić czas z ludźmi, by móc nie tylko przetłumaczyć, ale zinterpretować.
06:54
If, for example, I play just a few bars of a piece of music
65
389000
8000
Dla przykładu zagram parę taktów...
07:02
for which I think of myself as a technician --
66
397000
5000
podchodząc do utworu jako technik,
07:07
that is, someone who is basically a percussion player ... (Music)
67
402000
5000
ktoś, kto gra na instrumentach perkusyjnych...
07:24
And so on. If I think of myself as a musician ... (Music)
68
419000
4000
I tak dalej. Ale jako muzyk zagram tak...
07:50
And so on. There is a little bit of a difference there that is worth just -- (Applause)
69
445000
7000
Pojawia się pewna różnica, która daje do myślenia. (Brawa)
07:57
-- thinking about.
70
452000
2000
Pojawia się pewna różnica, która daje do myślenia. (Brawa)
07:59
And I remember when I was 12 years old,
71
454000
3000
Kiedy w wieku 12 lat
08:02
and I started playing tympani and percussion, and my teacher said,
72
457000
6000
rozpoczynałam naukę gry na instrumentach perkusyjnych,
08:08
"Well, how are we going to do this? You know, music is about listening."
73
463000
6000
nauczyciel zapytał: "Jak ty to sobie wyobrażasz? W muzyce podstawą jest słuch."
08:14
And I said, "Yes, I agree with that. So what's the problem?"
74
469000
4000
Ja na to: "Zgadzam się. W czym problem?"
08:18
And he said, "Well, how are you going to hear this? How are you going to hear that?"
75
473000
5000
"W jaki sposób ty możesz usłyszeć dźwięki?"
08:23
And I said, "Well, how do you hear it?"
76
478000
2000
"A jak pan je słyszy?"
08:25
He said, "Well, I think I hear it through here."
77
480000
4000
"Chyba uchem."
08:29
And I said, "Well, I think I do too -- but I also hear it through my hands,
78
484000
5000
Odpowiedziałam: "Ja chyba też... ale słyszę też dłońmi...
08:34
through my arms, cheekbones, my scalp, my tummy, my chest, my legs and so on."
79
489000
7000
ramionami, kośćmi czaszki, brzuchem, klatką piersiową, nogami, itd."
08:41
And so we began our lessons every single time tuning drums --
80
496000
6000
Na początku na każdej lekcji stroiliśmy bębny, szczególnie kocioł,
08:47
in particular, the kettle drums, or tympani --
81
502000
3000
do małych interwałów.
08:50
to such a narrow pitch interval, so something like ...
82
505000
9000
Brzmiało to mniej więcej tak...
08:59
that of a difference. Then gradually ... and gradually ...
83
514000
7000
Taka różnica. I stopniowo...
09:06
and it's amazing that when you do open your body up,
84
521000
5000
Fascynujące jest to, że kiedy otwieramy ciało
09:11
and open your hand up to allow the vibration to come through,
85
526000
4000
i pozwalamy, by wibracja doszła do nas przez rękę,
09:15
that in fact the tiny, tiny difference ...
86
530000
4000
możemy wyczuć najsubtelniejsze różnice między dźwiękami
09:19
can be felt with just the tiniest part of your finger, there.
87
534000
6000
nawet w koniuszku palca.
09:25
And so what we would do is that I would put my hands on the wall
88
540000
4000
Na lekcjach kładłam dłonie na ścianie
09:29
of the music room, and together we would "listen" to the sounds of the instruments,
89
544000
7000
i słuchałam z nauczycielem dźwięków instrumentów,
09:36
and really try to connect with those sounds
90
551000
3000
starając zbliżyć się do nich
09:39
far, far more broadly than simply depending on the ear.
91
554000
5000
w o wiele szerszym zakresie, niż pozwoliłoby mi ucho.
09:44
Because of course, the ear is, I mean, subject to all sorts of things.
92
559000
4000
To, co odbierze ucho, zależy od wielu czynników.
09:48
The room we happen to be in, the amplification, the quality of the instrument,
93
563000
5000
Pomieszczenia, nagłośnienia, jakości instrumentu,
09:53
the type of sticks ... etc., etc.
94
568000
10000
rodzaju pałek...
10:03
They're all different.
95
578000
8000
Pałki są różne.
10:11
Same amount of weight, but different sound colors.
96
586000
5000
Taka sama waga, ale różne barwy dźwięków.
10:16
And that's basically what we are. We're just human beings,
97
591000
2000
Wszyscy mamy w sobie takie "barwy dźwięku",
10:18
but we all have our own little sound colors, as it were,
98
593000
3000
Wszyscy mamy w sobie takie "barwy dźwięku",
10:21
that make up these extraordinary personalities
99
596000
3000
które tworzą różnorodność naszych osobowości,
10:24
and characters and interests and things.
100
599000
3000
usposobień, zainteresowań...
10:27
And as I grew older, I then auditioned for the Royal Academy of Music in London,
101
602000
6000
Po jakimś czasie podeszłam do egzaminu do Królewskiej Akademii Muzycznej w Londynie.
10:33
and they said, "Well, no, we won't accept you, because we haven't a clue,
102
608000
4000
Usłyszałam: "Nie możemy cię przyjąć.
10:37
you know, of the future of a so-called 'deaf' musician."
103
612000
5000
Nie mamy pojęcia, jaką przyszłość ma przed sobą "głuchy" muzyk".
10:42
And I just couldn't quite accept that.
104
617000
4000
Nie mogłam na to przystać.
10:46
And so therefore, I said to them, "Well, look, if you refuse --
105
621000
7000
Odpowiedziałam: "Jeśli nie przyjmiecie mnie z takiego powodu,
10:53
if you refuse me through those reasons,
106
628000
3000
zamiast wziąć pod uwagę umiejętność grania,
10:56
as opposed to the ability to perform and to understand and love
107
631000
9000
i to, jak rozumiem i kocham sztukę tworzenia dźwięków,
11:05
the art of creating sound --
108
640000
3000
należałoby się porządnie zastanowić nad tym,
11:08
then we have to think very, very hard about the people you do actually accept."
109
643000
6000
na jakiej podstawie przyjmujecie innych kandydatów."
11:14
And as a result -- once we got over a little hurdle, and having to audition twice --
110
649000
6000
W rezultacie, po pokonaniu jeszcze jednej przeszkody i ponownym egzaminie,
11:20
they accepted me. And not only that --
111
655000
4000
zostałam przyjęta.
11:24
what had happened was that it changed the whole role
112
659000
4000
Co więcej, zmieniła się rola szkół i akademii muzycznych w Wielkiej Brytanii.
11:28
of the music institutions throughout the United Kingdom.
113
663000
4000
Co więcej, zmieniła się rola szkół i akademii muzycznych w Wielkiej Brytanii.
11:32
Under no circumstances were they to refuse any application whatsoever on the basis of
114
667000
9000
Teraz nie można było odmówić komuś podejścia do egzaminu,
11:41
whether someone had no arms, no legs --
115
676000
2000
dlatego że na przykład nie ma nóg i rąk - może grać na instrumencie dętym na statywie.
11:43
they could still perhaps play a wind instrument if it was supported on a stand.
116
678000
4000
dlatego że na przykład nie ma nóg i rąk - może grać na instrumencie dętym na statywie.
11:47
No circumstances at all were used to refuse any entry.
117
682000
7000
Nie można odmówić podejścia do egzaminu na podstawie żadnych okoliczności zewnętrznych.
11:54
And every single entry had to be listened to, experienced and then
118
689000
5000
Wysłuchuje się każdego kandydata, i na podstawie tego doświadczenia
11:59
based on the musical ability -- then that person could either enter or not.
119
694000
8000
ocenia się talent muzyczny i przyjmuje, lub odrzuca kandydaturę.
12:07
So therefore, this in turn meant that there was an extremely interesting
120
702000
6000
Dzięki temu w szkołach muzycznych pojawiło się wielu nowych, ciekawych uczniów.
12:13
bunch of students who arrived in these various music institutions.
121
708000
4000
Dzięki temu w szkołach muzycznych pojawiło się wielu nowych, ciekawych uczniów.
12:17
And I have to say, many of them now
122
712000
3000
Muszę podkreślić, że wielu z nich obecnie gra w zawodowych orkiestrach.
12:20
in the professional orchestras throughout the world.
123
715000
4000
Muszę podkreślić, że wielu z nich obecnie gra w zawodowych orkiestrach.
12:24
The interesting thing about this as well, though --
124
719000
2000
A co ciekawe...
12:26
(Applause) --
125
721000
5000
(Brawa)
12:31
is quite simply that not only were people connected with sound --
126
726000
6000
Sukcesem było nie tylko otworzenie ludziom drogi do dźwięku.
12:37
which is basically all of us, and we well know that music really is our daily medicine.
127
732000
7000
Związek z muzyką wszystkich przecież podnosi na duchu.
12:44
I say "music," but actually I mean "sound."
128
739000
3000
Nie z muzyką, a dźwiękiem.
12:47
Because you know, some of the extraordinary things I've experienced
129
742000
3000
Jako muzyk doświadczyłam wielu wspaniałych rzeczy.
12:50
as a musician, when you may have a 15-year-old lad
130
745000
5000
Jako muzyk doświadczyłam wielu wspaniałych rzeczy.
12:55
who has got the most incredible challenges,
131
750000
5000
15-latek, który zmaga się z ogromnymi ograniczeniami,
13:00
who may not be able to control his movements,
132
755000
3000
nie kontroluje ruchów ciała,
13:03
who may be deaf, who may be blind, etc., etc. --
133
758000
3000
jest niesłyszący, niewidomy, itp.,
13:06
suddenly, if that young lad sits close to this instrument,
134
761000
6000
siada przy takim instrumencie,
13:12
and perhaps even lies underneath the marimba,
135
767000
3000
może nawet leży pod marimbą,
13:15
and you play something that's so incredibly organ-like, almost --
136
770000
6000
a my zagramy coś, co przypomina brzmienie organów...
13:21
I don't really have the right sticks, perhaps --
137
776000
3000
Nie wiem, czy mam odpowiednie pałki.
13:24
but something like this. Let me change. (Music)
138
779000
4000
Coś takiego... Lepiej zamienię ręce.
14:18
Something that's so unbelievably simple --
139
833000
1000
To prosty utwór, ale on doświadczyłby czegoś innego, niż ja,
14:19
but he would be experiencing something that I wouldn't be,
140
834000
6000
To prosty utwór, ale on doświadczyłby go inaczej, niż ja,
14:25
because I'm on top of the sound.
141
840000
2000
bo ja jestem nad dźwiękiem.
14:27
I have the sound coming this way.
142
842000
3000
bo ja jestem nad dźwiękiem.
14:30
He would have the sound coming through the resonators.
143
845000
3000
Do niego dźwięk biegłby rezonatorami.
14:33
If there were no resonators on here, we would have ... (Music)
144
848000
10000
Bez rezonatorów brzmi to tak...
14:43
So he would have a fullness of sound that those of you in the front few rows
145
858000
4000
On odczuwałby pełnię dźwięków,
14:47
wouldn't experience, those of you in the back few rows wouldn't experience either.
146
862000
4000
która nie dobiegłaby osób ani w ostatnim, ani pierwszym rzędzie.
14:51
Every single one of us, depending on where we're sitting,
147
866000
3000
W zależności od miejsca, gdzie siedzimy,
14:54
will experience this sound quite, quite differently.
148
869000
4000
każde z nas doświadczy dźwięku inaczej.
14:58
And of course, being the participator of the sound,
149
873000
3000
Różnice pojawiają się też, bo każdy z nas
15:01
and that is starting from the idea of what type of sound I want to produce --
150
876000
6000
uczestniczy w tworzeniu dźwięku, najpierw wyobrażając sobie go...
15:07
for example, this sound.
151
882000
3000
Weźmy ten dźwięk.
15:16
Can you hear anything?
152
891000
3000
Słyszycie coś?
15:19
Exactly. Because I'm not even touching it.
153
894000
3000
Oczywiście - nie dotykam instrumentu!
15:22
But yet, we get the sensation of something happening.
154
897000
6000
Ale czujemy, że coś się dzieje.
15:28
In the same way that when I see tree moves,
155
903000
2000
Widząc kołyszące się drzewo, automatycznie wyobrażam sobie szelest.
15:30
then I imagine that tree making a rustling sound.
156
905000
4000
Widząc kołyszące się drzewo, automatycznie wyobrażam sobie szelest.
15:34
Do you see what I mean?
157
909000
2000
Prawda?
15:36
Whatever the eye sees, then there's always sound happening.
158
911000
4000
Widok zawsze wiąże się z dźwiękiem.
15:40
So there's always, always that huge --
159
915000
4000
Dlatego muzyk zawsze czerpie z ogromnego kalejdoskopu inspiracji.
15:44
I mean, just this kaleidoscope of things to draw from.
160
919000
5000
Dlatego muzyk zawsze czerpie z ogromnego kalejdoskopu inspiracji.
15:49
So all of my performances are based on entirely what I experience,
161
924000
6000
Każdy mój występ oparty jest na moich doświadczeniach.
15:55
and not by learning a piece of music, putting on someone else's interpretation of it,
162
930000
4000
Nie chodzi tu o to, żeby wkuć nuty,
15:59
buying all the CDs possible of that particular piece of music, and so on and so forth.
163
934000
5000
skopiować interpretację innego muzyka, wysłuchać innych wykonań utworu...
16:04
Because that isn't giving me enough of something that is so raw and so basic,
164
939000
6000
Coś takiego nie dostarczy mi wystarczająco dużo czegoś surowego, podstawowego,
16:10
and something that I can fully experience the journey of.
165
945000
6000
czegoś, czego mogę w pełni doświadczyć w swojej podróży.
16:16
So it may be that, in certain halls, this dynamic may well work. (Music)
166
951000
9000
Możliwe, że w niektórych salach koncertowych sprawdziłaby się taka dynamika.
16:34
It may be that in other halls, they're simply not going to experience that
167
969000
4000
W innych natomiast nie można będzie jej doświadczyć.
16:38
at all and so therefore, my level of soft,
168
973000
3000
Tam, żeby stworzyć dźwięk cichy i delikatny, musiałabym zagrać tak...
16:41
gentle playing may have to be ... (Music)
169
976000
2000
Tam, żeby stworzyć dźwięk cichy i delikatny, musiałabym zagrać tak...
17:08
Do you see what I mean? So, because of this explosion in access to sound,
170
1003000
7000
Rozumiecie? Dlatego nagłe zwiększenie dostępności dźwięku,
17:15
especially through the deaf community,
171
1010000
2000
szczególnie w społeczności Głuchych,
17:17
this has not only affected how music institutions,
172
1012000
5000
wywarło wpływ nie tylko na podejście do dźwięku w szkołach muzycznych
17:22
how schools for the deaf treat sound -- and not just as a means of therapy --
173
1017000
6000
i szkołach dla niesłyszących - nie tylko w zakresie muzykoterapii,
17:28
although of course, being a participator of music,
174
1023000
3000
choć uczestniczenie w muzyce bez wątpienia oddziałuje terapeutycznie.
17:31
that definitely is the case as well.
175
1026000
3000
choć uczestniczenie w muzyce bez wątpienia oddziałuje terapeutycznie.
17:34
But it's meant that acousticians have had to really think about the types of halls
176
1029000
7000
Spowodowało to również, że akustycy musieli przemyśleć swe podejście
17:41
they put together. There are so few halls in this world
177
1036000
5000
do projektowania sal koncertowych. Tak niewiele z nich ma dobrą akustykę.
17:46
that actually have very good acoustics,
178
1041000
4000
Przynajmniej ja tak uważam.
17:50
dare I say. But by that I mean where you can absolutely do anything you imagine.
179
1045000
6000
Mało jest sal, w których można zrobić cokolwiek, co się zapragnie.
17:56
The tiniest, softest, softest sound to something that is so broad,
180
1051000
5000
Są takie, gdzie nawet najdelikatniejszy dźwięk
18:01
so huge, so incredible! There's always something --
181
1056000
5000
będzie niewiarygodnie szeroki, tymczasem zwykle
18:06
it may sound good up there, may not be so good there.
182
1061000
2000
coś brzmi dobrze w jednym miejscu sali, w innym już okropnie.
18:08
May be great there, but terrible up there.
183
1063000
2000
coś brzmi dobrze w jednym miejscu sali, w innym już okropnie.
18:10
Maybe terrible over there, but not too bad there, etc., etc.
184
1065000
4000
coś brzmi dobrze w jednym miejscu sali, w innym już okropnie.
18:14
So to find an actual hall is incredible
185
1069000
5000
Bardzo trudno znaleźć salę, gdzie można zagrać, co dusza zapragnie,
18:19
-- for which you can play exactly what you imagine,
186
1074000
4000
Bardzo trudno znaleźć salę, gdzie można zagrać, co dusza zapragnie,
18:23
without it being cosmetically enhanced.
187
1078000
3000
bez poprawek kosmetycznych.
18:26
And so therefore, acousticians are actually in conversation with people who are
188
1081000
7000
Dlatego rozpoczął się dialog między akustykami a osobami niedosłyszącymi,
18:33
hearing impaired, and who are participators of sound.
189
1088000
6000
które uczestniczą w tworzeniu i odbieraniu dźwięku.
18:39
And this is quite interesting.
190
1094000
2000
To bardzo interesujące.
18:41
I cannot, you know, give you any detail as far as what is actually happening
191
1096000
6000
Nie jestem w stanie wytłumaczyć szczegółowo, co zmienia się w architekturze sal,
18:47
with those halls, but it's just the fact that they are going to a group of people
192
1102000
6000
ale bardzo istotny jest fakt, że akustycy zwracają się wreszcie do osób,
18:53
for whom so many years we've been saying,
193
1108000
4000
o których tyle lat myśleliśmy:
18:57
"Well, how on Earth can they experience music? You know, they're deaf."
194
1112000
3000
"Jak mają doświadczyć muzyki, jeśli nie słyszą".
19:00
We just -- we go like that, and we imagine that that's what deafness is about.
195
1115000
4000
Tak wyobrażamy sobie głuchotę.
19:04
Or we go like that, and we imagine that's what blindness is about.
196
1119000
2000
Tak ślepotę.
19:06
If we see someone in a wheelchair, we assume they cannot walk.
197
1121000
5000
Widząc osobę na wózku, zakładamy, że nie umie chodzić.
19:11
It may be that they can walk three, four, five steps. That, to them, means they can walk.
198
1126000
7000
A może potrafi przejść trzy, cztery kroki. Dla takiej osoby oznacza to, że umie chodzić.
19:18
In a year's time, it could be two extra steps.
199
1133000
4000
Za rok może będzie to o 2 kroki więcej.
19:22
In another year's time, three extra steps.
200
1137000
3000
Rok później, jeszcze 3.
19:25
Those are hugely important aspects to think about.
201
1140000
5000
Powinniśmy zastanawiać się nad takimi rzeczami.
19:30
So when we do listen to each other,
202
1145000
4000
Kiedy słuchamy siebie nawzajem,
19:34
it's unbelievably important for us to really test our listening skills,
203
1149000
8000
ogromnie ważne jest, abyśmy sprawdzali, jak słuchamy.
19:42
to really use our bodies as a resonating chamber, to stop the judgment.
204
1157000
5000
Abyśmy użyli ciała jako rezonatora. I przestali osądzać.
19:47
For me, as a musician who deals with 99 percent of new music,
205
1162000
4000
Ja zwykle gram 99% nowych utworów.
19:51
it's very easy for me to say, "Oh yes, I like that piece.
206
1166000
3000
Łatwo byłoby mi powiedzieć: to lubię, to odpada.
19:54
Oh no, I don't like that piece." And so on.
207
1169000
2000
Łatwo byłoby mi powiedzieć: to lubię, to odpada.
19:56
And you know, I just find that I have to give those pieces of music real time.
208
1171000
6000
Ale z doświadczenia wiem, że muszę najpierw pobyć z utworem.
20:02
It may be that the chemistry isn't quite right between myself and that particular piece of music,
209
1177000
5000
Może akurat nie ma chemii między mną a tą muzyką.
20:07
but that doesn't mean I have the right to say it's a bad piece of music.
210
1182000
5000
Ale to niekoniecznie oznacza, że to niedobry utwór.
20:12
And you know, it's just one of the great things about being a musician,
211
1187000
5000
Jedna z rzeczy, które w muzyce lubię najbardziej, to ta płynność kategorii.
20:17
is that it is so unbelievably fluid.
212
1192000
4000
Jedna z rzeczy, które w muzyce lubię najbardziej, to ta płynność kategorii.
20:21
So there are no rules, no right, no wrong, this way, that way.
213
1196000
4000
Nie ma zasad, dobra, zła, wyraźnych granic.
20:25
If I asked you to clap -- maybe I can do this.
214
1200000
5000
Gdybym kazała wam klaskać... Może spróbujmy!
20:30
If I can just say, "Please clap and create the sound of thunder."
215
1205000
6000
Zacznijcie proszę klaskać i stwórzcie dźwięk gromu.
20:36
I'm assuming we've all experienced thunder.
216
1211000
3000
Chyba wszyscy doświadczyliśmy gromu.
20:39
Now, I don't mean just the sound;
217
1214000
2000
Zastanówcie się, jak odczuwacie w sobie grom.
20:41
I mean really listen to that thunder within yourselves.
218
1216000
5000
Zastanówcie się, jak odczuwacie w sobie grom.
20:46
And please try to create that through your clapping. Try. Just -- please try.
219
1221000
5000
I stwórzcie to, klaskając. Proszę, spróbujcie!
20:51
(Applause)
220
1226000
7000
(Brawa)
20:58
Very good! Snow. Snow. Have you ever heard snow?
221
1233000
10000
Świetnie! Teraz śnieg... (Nieśmiałe brawa) Słyszeliście kiedyś śnieg?
21:08
Audience: No.
222
1243000
1000
Publiczność: Nie.
21:09
Evelyn Glennie: Well then, stop clapping. (Laughter) Try again.
223
1244000
6000
Evelyn Glennie: No to przestańcie klaskać! (Śmiech). Jeszcze raz.
21:15
Try again. Snow.
224
1250000
6000
Spróbujcie ze śniegiem... (Brak oklasków)
21:21
See, you're awake.
225
1256000
2000
Obudziliście się!
21:23
Rain. Not bad. Not bad.
226
1258000
9000
Deszcz... (Ciche oklaski) Nieźle!
21:32
You know, the interesting thing here, though, is that I asked a group of kids
227
1267000
4000
Wiecie, niedawno przeprowadziłam to ćwiczenie z grupą dzieci...
21:36
not so long ago exactly the same question.
228
1271000
4000
Wiecie, niedawno przeprowadziłam to ćwiczenie z grupą dzieci...
21:40
Now -- great imagination, thank you very much.
229
1275000
4000
Gratuluję wam wyobraźni!
21:44
However, not one of you got out of your seats to think,
230
1279000
3000
Jednak nikt z publiczności nie wymyślił nowego sposobu klaskania...
21:47
"Right! How can I clap? OK, maybe ... (Claps)
231
1282000
2000
Jednak nikt z publiczności nie wymyślił nowego sposobu klaskania...
21:52
Maybe I can use my jewelry to create extra sounds.
232
1287000
3000
Nikt nie pomyślał: może stworzę dźwięk biżuterią?
21:55
Maybe I can use the other parts of my body to create extra sounds."
233
1290000
4000
A może wykorzystam inne części ciała?
21:59
Not a single one of you thought about clapping in a slightly different way
234
1294000
5000
Nikomu z was nie przyszło do głowy, by klaskać inaczej,
22:04
other than sitting in your seats there and using two hands.
235
1299000
4000
niż na siedząco i z użyciem dłoni.
22:08
In the same way that when we listen to music,
236
1303000
2000
Tak samo, kiedy słuchamy muzyki, zakładamy, że uszy to jedyna droga,
22:10
we assume that it's all being fed through here.
237
1305000
4000
Tak samo, kiedy słuchamy muzyki, zakładamy, że uszy to jedyna droga,
22:14
This is how we experience music. Of course it's not.
238
1309000
4000
że tak doświadcza się muzyki. Oczywiście, że nie!
22:18
We experience thunder -- thunder, thunder. Think, think, think.
239
1313000
4000
Grom to dla nas doświadczenie. Pomyślcie.
22:22
Listen, listen, listen. Now -- what can we do with thunder?
240
1317000
7000
Posłuchajcie. A teraz - co można zrobić z gromu?
22:29
I remember my teacher. When I first started, my very first lesson,
241
1324000
5000
Pamiętam, że na pierwszą lekcję przyszłam z pałkami,
22:34
I was all prepared with sticks, ready to go.
242
1329000
4000
gotowa grać.
22:38
And instead of him saying, "OK, Evelyn, please, feet slightly apart,
243
1333000
5000
Ale nauczyciel nie powiedział: "Evelyn, stań w rozkroku,
22:43
arms at a more-or-less 90 degree angle, sticks in a more-or-less V shape,
244
1338000
6000
ramiona pod kątem 90 stopni, pałki w kształcie litery V,
22:49
keep this amount of space here, etc.
245
1344000
3000
unieś tak ręce, nie garb się, itp, itd."
22:52
Please keep your back straight, etc., etc., etc." --
246
1347000
2000
unieś tak ręce, nie garb się, itp, itd."
22:54
where I was probably just going to end up absolutely rigid, frozen,
247
1349000
4000
Gdyby tak powiedział, stałabym pewnie jak posąg,
22:58
and I would not be able to strike the drum,
248
1353000
2000
a zamiast grać, skupiałabym się na 100 innych rzeczach.
23:00
because I was thinking of so many other things -- he said,
249
1355000
2000
a zamiast grać, skupiałabym się na 100 innych rzeczach.
23:02
"Evelyn, take this drum away for seven days, and I'll see you next week."
250
1357000
5000
On kazał mi wziąć werbel na tydzień do domu.
23:07
So, heavens! What was I to do? I no longer required the sticks;
251
1362000
5000
Nie wiedziałam, co robić. Kazał nie używać pałek.
23:12
I wasn't allowed to have these sticks.
252
1367000
2000
Nie wiedziałam, co robić. Kazał nie używać pałek.
23:14
I had to basically look at this particular drum,
253
1369000
4000
Musiałam przyjrzeć się instrumentowi,
23:18
see how it was made, what these little lugs did, what the snares did.
254
1373000
5000
nauczyć się, jak jest zbudowany, co robią sprężyny i lugi...
23:23
Turned it upside down, experimented with the shell, experimented with the head.
255
1378000
7000
Odwróciłam go do góry nogami, pobawiłam się korpusem, naciągiem.
23:30
Experimented with my body, experimented with jewelry,
256
1385000
6000
Używałam różnych części ciała, biżuterii...
23:36
experimented with all sorts of things.
257
1391000
2000
Badałam go z każdej strony.
23:48
And of course, I returned with all sorts of bruises and things like that --
258
1403000
3000
Skończyło się to oczywiście wieloma siniakami...
23:51
but nevertheless, it was such an unbelievable experience,
259
1406000
5000
Ale było to niesamowite doświadczenie,
23:56
because then, where on Earth are you going to experience that in a piece of music?
260
1411000
5000
którego nigdy nie dostarczy nam sam utwór muzyczny, ani żaden podręcznik.
24:01
Where on Earth are you going to experience that in a study book?
261
1416000
4000
którego nigdy nie dostarczy nam sam utwór muzyczny, ani żaden podręcznik.
24:05
So we never, ever dealt with actual study books.
262
1420000
3000
Dlatego nigdy nie używaliśmy podręczników.
24:08
So for example, one of the things that we learn
263
1423000
3000
Jako perkusistka, nie muzyk,
24:11
when we are dealing with being a percussion player, as opposed to a musician,
264
1426000
6000
uczyłabym się na przykład sekwencji uderzeń pojedynczych.
24:17
is basically straightforward single stroke rolls.
265
1432000
4000
uczyłabym się na przykład sekwencji uderzeń pojedynczych.
24:24
Like that. And then we get a little faster and a little faster and a little faster.
266
1439000
7000
Potem robi się coraz szybciej.
24:31
And so on and so forth. What does this piece require?
267
1446000
3000
I tak dalej. Czego wymaga ten utwór?
24:34
Single stroke rolls. So why can't I then do that whilst learning a piece of music?
268
1449000
8000
Uderzeń pojedynczych. Ale czemu ucząc się go nie mogę zrobić czegoś takiego?
24:42
And that's exactly what he did.
269
1457000
3000
Tak pracowałam z nauczycielem.
24:45
And interestingly, the older I became, and when I became a full-time student
270
1460000
5000
Co ciekawe, kiedy trochę dorosłam,
24:50
at a so called "music institution," all of that went out of the window.
271
1465000
6000
i zaczęłam naukę w "poważanej szkole", wszystko to przeminęło z wiatrem.
24:56
We had to study from study books.
272
1471000
2000
Uczyliśmy się z książek.
24:58
And constantly, the question, "Well, why? Why? What is this relating to?
273
1473000
4000
Pytałam: Do czego to potrzebne? Ja chcę grać!
25:02
I need to play a piece of music." "Oh, well, this will help your control!"
274
1477000
4000
Oni: "To pomaga wyćwiczyć kontrolę".
25:06
"Well, how? Why do I need to learn that? I need to relate it to a piece of music.
275
1481000
5000
Ale jak? Po co się tego uczyć? Muszę odnieść to do jakiegoś utworu.
25:11
You know. I need to say something.
276
1486000
3000
Muszę tym coś przekazać.
25:14
"Why am I practicing paradiddles?
277
1489000
2000
Po co ćwiczyć paradiddle?
25:20
Is it just literally for control, for hand-stick control? Why am I doing that?
278
1495000
5000
Dla wyrobienia kontroli nad pałką? Po co ja to robię?
25:25
I need to have the reason,
279
1500000
3000
Muszę mieć powód,
25:28
and the reason has to be by saying something through the music."
280
1503000
5000
a powodem musi być chęć przekazania czegoś muzyką.
25:33
And by saying something through music, which basically is sound,
281
1508000
5000
A przekazując coś przez muzykę, czyli dźwięk,
25:38
we then can reach all sorts of things to all sorts of people.
282
1513000
5000
możemy tak wielu przekazać tak wiele...
25:43
But I don't want to take responsibility of your emotional baggage.
283
1518000
3000
Nie jestem odpowiedzialna za emocje odbiorcy.
25:46
That's up to you, when you walk through a hall.
284
1521000
2000
To jego sprawa.
25:48
Because that then determines what and how we listen to certain things.
285
1523000
6000
To emocje określają, jak słuchamy.
25:54
I may feel sorrowful, or happy, or exhilarated, or angry when I play
286
1529000
6000
Kiedy gram, mogę być zrozpaczona, szczęśliwa, wesoła, zła...
26:00
certain pieces of music, but I'm not necessarily
287
1535000
2000
Kiedy gram, mogę być zrozpaczona, szczęśliwa, wesoła, zła...
26:02
wanting you to feel exactly the same thing.
288
1537000
4000
Ale niekoniecznie to chcę w was wywołać.
26:06
So please, the next time you go to a concert,
289
1541000
3000
Proszę - następnym razem, kiedy będziecie na koncercie,
26:09
just allow your body to open up, allow your body to be this resonating chamber.
290
1544000
7000
pozwólcie ciału się otworzyć, pozwólcie mu być rezonatorem.
26:16
Be aware that you're not going to experience the same thing as the performer is.
291
1551000
5000
Zrozumcie, że nie doświadczycie tego samego, co wykonawca.
26:21
The performer is in the worst possible position for the actual sound,
292
1556000
4000
Wykonawca odbiera dźwięk najgorzej.
26:25
because they're hearing the contact of the stick on the drum,
293
1560000
6000
Słyszy, jak pałka dotyka bębna, młoteczek ociera się o drewno, smyk o strunę, itp.
26:31
or the mallet on the bit of wood, or the bow on the string, etc.,
294
1566000
4000
Słyszy, jak pałka dotyka bębna, młoteczek ociera się o drewno, smyk o strunę, itp.
26:35
or the breath that's creating the sound from wind and brass.
295
1570000
4000
Słyszy oddech, który towarzyszy grze na instrumencie dętym.
26:39
They're experiencing that rawness there.
296
1574000
2000
Doświadcza dźwięku surowego.
26:41
But yet they're experiencing something so unbelievably pure,
297
1576000
4000
Ale doświadcza też czegoś niezmiernie czystego,
26:45
which is before the sound is actually happening.
298
1580000
4000
co pojawia się przed dźwiękiem.
26:49
Please take note of the life of the sound after the actual initial strike,
299
1584000
6000
Proszę, zwróćcie uwagę na życie dźwięku po pierwszym uderzeniu,
26:55
or breath, is being pulled. Just experience the whole journey of that sound
300
1590000
7000
po pierwszym oddechu. Doświadczcie pełnej podróży dźwięku.
27:02
in the same way that I wished I'd experienced the whole journey
301
1597000
4000
Ja chciałam doświadczyć pełnej podróży tej konferencji,
27:06
of this particular conference, rather than just arriving last night.
302
1601000
5000
zamiast przyjechać dopiero wczoraj wieczorem.
27:11
But I hope maybe we can share one or two things as the day progresses.
303
1606000
4000
Mam nadzieję, że uda nam się dziś jeszcze czymś podzielić.
27:15
But thank you very much for having me!
304
1610000
3000
Dziękuję bardzo za wysłuchanie mnie!
27:18
(Applause)
305
1613000
10000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Evelyn Glennie - MusicianPercussionist and composer Dame Evelyn Glennie lost nearly all of her hearing by age 12. Rather than isolating her, it has given her a unique connection to her music.
Why you should listen
Dame Evelyn Glennie's music challenges the listener to ask where music comes from: Is it more than simply a translation from score to instrument to audience?
The Grammy-winning percussionist and composer became almost completely deaf by the age of 12, but her hearing loss brought her a deeper understanding of and connection to the music she loves. She's the subject of the documentary Touch the Sound, which explores this unconventional and intriguing approach to percussion.
Along with her vibrant solo career, Glennie has collaborated with musicians ranging from classical orchestras to Björk. Her career has taken her to hundreds of concert stages around the world, and she's recorded a dozen albums, winning a Grammy for her recording of Bartók's Sonata for Two Pianos and Percussion, and another for her 2002 collaboration with Bela Fleck.
Her passion for music and musical literacy brought her to establish, in collaboration with fellow musicians Julian Lloyd Weber and Sir James Galway, the Music Education Consortium, which successfully lobbied for an investment of 332 million pounds in music education and musical resources in Britain.
Evelyn Glennie | Speaker | TED.com