TED Fellows Retreat 2015
Jedidah Isler: The untapped genius that could change science for the better
Jedidah Isler: Niewykorzystany geniusz, który mógłby ulepszyć nauki ścisłe
Filmed:
Readability: 5.6
2,033,838 views
Jedidah Isler marzyła o byciu astrofizyczką od dzieciństwa, ale wszystko sprzysięgło się przeciw niej. W tamtym czasie jedynie 18 czarnoskórych kobiet w USA uzyskało doktorat z dyscyplin związanych z fizyką. W tej osobistej prelekcji Jedidah opowiada swoją historię i to, jak została pierwszą czarnoskórą kobietą z doktoratem z astrofizyki na Uniwersytecie Yale. Mówi także o swoim przekonaniu o tym, jak ogromną wartość ma różnorodność w naukach ścisłych. ,,Niech się wam nie zdaje, że to kim jesteście, ogranicza wasze marzenia'' - mówi Jedidah, dodając: ,,Trzymajcie się kurczowo tych marzeń, aby doprowadziły was do świata, jakiego nawet sobie nie wyobrażacie''.
Jedidah Isler - Astrophysicist
Jedidah Isler studies blazars — supermassive hyperactive black holes that emit powerful jet streams. They are the universe’s most efficient particle accelerators, transferring energy throughout galaxies. Full bio
Jedidah Isler studies blazars — supermassive hyperactive black holes that emit powerful jet streams. They are the universe’s most efficient particle accelerators, transferring energy throughout galaxies. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Great things happen at intersections.
0
1359
3417
Wspaniałe rzeczy dzieją się na rozdrożach.
00:16
In fact, I would argue
that some of the most interesting things
that some of the most interesting things
1
4800
3216
Powiedziałabym, że niektóre z naszych
najciekawszych doświadczeń
najciekawszych doświadczeń
00:20
of the human experience
occur at the intersections,
occur at the intersections,
2
8039
3777
mają miejsce właśnie tam,
00:23
in the liminal space,
3
11840
1656
w przestrzeni progowej,
00:25
where by liminal
I mean the space in-between.
I mean the space in-between.
4
13520
4056
przez co rozumiem przestrzeń graniczną.
00:29
There's freedom in that in-between,
5
17600
2696
To tam jest wolność
00:32
freedom to create from the indefiniteness
of not-quite-here, not-quite-there,
of not-quite-here, not-quite-there,
6
20320
5776
do tworzenia z niesprecyzowanego
trochę tu, trochę tam
trochę tu, trochę tam
00:38
a new self-definition.
7
26120
3216
nowej samo-definicji.
00:41
Some of the great intersections
of the world come to mind,
of the world come to mind,
8
29360
3015
To przypomina najświetniejsze
skrzyżowania świata.
skrzyżowania świata.
00:44
like the Arc de Triomphe in Paris,
9
32400
2216
Łuk Triumfalny w Paryżu,
00:46
or Times Square in New York City,
10
34640
2456
czy Times Square w Nowym Jorku,
00:49
both bustling with the excitement
of a seemingly endless stream of people.
of a seemingly endless stream of people.
11
37120
5936
oba tętniące nieprzebranym tłumem ludzi.
00:55
Other intersections,
12
43080
1496
Czy inne rozdroża,
00:56
like the Edmund Pettus Bridge
in Selma, Alabama,
in Selma, Alabama,
13
44600
2856
jak most Edmund Pettus w Selma, Alabamie,
00:59
or Canfield Drive and Copper Creek Court
in Ferguson, Missouri, also come to mind
in Ferguson, Missouri, also come to mind
14
47480
5696
czy Canfield Drive z sądem Copper Creek
w Ferguson, Missouri,
w Ferguson, Missouri,
01:05
because of the tremendous energy
at the intersection of human beings,
at the intersection of human beings,
15
53200
4936
a to przez pokłady energii
pochodzącej z punktu przecięcia się
pochodzącej z punktu przecięcia się
01:10
ideologies and the ongoing
struggle for justice.
struggle for justice.
16
58160
4936
ideologii z ciągłą walką o sprawiedliwość.
01:15
Beyond the physical
landscape of our planet,
landscape of our planet,
17
63120
2336
Poza fizycznym obrazem naszej planety,
01:17
some of the most famous celestial images
are of intersections.
are of intersections.
18
65480
4016
niektóre z najpopularniejszych obrazów
niebiańskich pochodzą z rozdroży.
niebiańskich pochodzą z rozdroży.
01:21
Stars are born at the messy
intersection of gas and dust,
intersection of gas and dust,
19
69520
4376
Gwiazdy rodzą się tam,
gdzie gaz spotyka się z kurzem,
gdzie gaz spotyka się z kurzem,
01:25
instigated by gravity's irrevocable pull.
20
73920
3496
zainicjowane niezłomną siłą grawitacji.
01:29
Stars die by this same intersection,
this time flung outward
this time flung outward
21
77440
4336
Gwiazdy umierają w ten sam sposób,
tyle że na odwrót
tyle że na odwrót
01:33
in a violent collision of smaller atoms,
22
81800
2376
przez gwałtowną kolizję atomów,
01:36
intersecting and efficiently fusing
into altogether new and heavier things.
into altogether new and heavier things.
23
84200
5720
przecinających się i efektownie łączących
w nowe i większe całości.
w nowe i większe całości.
01:42
We can all think of intersections
that have special meaning to us.
that have special meaning to us.
24
90840
4896
Każdy z nas jest na jakimś rozdrożu,
które ma dla niego szczególne znaczenie.
które ma dla niego szczególne znaczenie.
01:47
To be intersectional, then,
25
95760
1816
Bycie na rozdrożu zatem
01:49
is to occupy a position
at an intersection.
at an intersection.
26
97600
3800
to zajęcie tego stanowiska.
01:54
I've lived the entirety of my life
in the in-between,
in the in-between,
27
102600
4376
Ja całe swoje życie jestem pomiędzy,
01:59
in the liminal space
between dreams and reality,
between dreams and reality,
28
107000
4256
na granicy między marzeniami
a rzeczywistością,
a rzeczywistością,
02:03
race and gender,
29
111280
2296
rasa i płcią,
02:05
poverty and plenty,
30
113600
2016
biedą i nadmiarem,
02:07
science and society.
31
115640
3056
nauką i społeczeństwem.
02:10
I am both black and a woman.
32
118720
2936
Jestem czarnoskóra i jestem kobietą.
02:13
Like the birth of stars in the heavenlies,
33
121680
2336
Jak narodziny gwiazd w przestworzach,
02:16
this robust combination of knowing
results in a shining example
results in a shining example
34
124040
4496
ta solidna mieszanina poznania,
skutkująca w błyszczącej,
skutkująca w błyszczącej,
02:20
of the explosive fusion of identities.
35
128560
3496
wybuchowej mieszance tożsamości.
02:24
I am also an astrophysicist.
36
132080
3096
Jestem również astrofizyczką.
02:27
I study blazars, supermassive,
hyperactive black holes
hyperactive black holes
37
135200
5056
Badam blazary, supermasywne,
hiperaktywne czarne dziury
hiperaktywne czarne dziury
02:32
that sit at the centers
of massive galaxies
of massive galaxies
38
140280
2656
które okupują centra rozległych galaktyk
02:34
and shoot out jets
nearby those black holes
nearby those black holes
39
142960
2856
i wyrzucają dżety w pobliżu czarnych dziur
02:37
at speeds approaching the speed of light
40
145840
2736
w prędkości zbliżonej do prędkości światła
02:40
in a process we are still trying
to completely understand.
to completely understand.
41
148600
3640
w procesie, nad którego całkowitym
zrozumieniem nadal pracujemy.
zrozumieniem nadal pracujemy.
02:45
I have dreamed
of becoming an astrophysicist
of becoming an astrophysicist
42
153600
3096
O zostaniu astrofizyczką marzyłam
02:48
since I was 12 years old.
43
156720
2456
odkąd skończyłam 12 lat.
02:51
I had no idea that at that time,
44
159200
2376
Nie miałam pojęcia, że wówczas
02:53
according to Dr. Jamie Alexander's archive
of African-American women in physics,
of African-American women in physics,
45
161600
5696
według archiwów Dr Jamie Alexander
o Afro-Amerykankach w fizyce
o Afro-Amerykankach w fizyce
02:59
only 18 black women in the United States
had ever earned a PhD
had ever earned a PhD
46
167320
4336
zaledwie 18 czarnoskórych kobiet
zrobiło w USA doktorat
zrobiło w USA doktorat
03:03
in a physics-related discipline,
47
171680
1976
w dyscyplinach związanych z fizyką.
03:05
and that the first black woman to graduate
with a PhD in an astronomy-related field
with a PhD in an astronomy-related field
48
173680
4656
A pierwsza doktorantka w tej dziedzinie
03:10
did so just one year before my birth.
49
178360
3640
dokonała tego zaledwie rok
przed moim urodzeniem.
przed moim urodzeniem.
03:14
As I journeyed along my path,
50
182880
1816
W trakcie swojej podróży
03:16
I encountered the best and worst
of life at an intersection:
of life at an intersection:
51
184720
4856
doświadczyłam najgorszego
i najlepszego na rozdrożach:
i najlepszego na rozdrożach:
03:21
the tremendous opportunity to self-define,
52
189600
2816
ogromnej możliwości samo zdefiniowania,
03:24
the collision of expectation
and experience,
and experience,
53
192440
3536
zderzenia oczekiwań z doświadczeniem,
03:28
the exhilaration
of victorious breakthroughs
of victorious breakthroughs
54
196000
2736
euforii po zwycięskich
momentach przełomowych,
momentach przełomowych,
03:30
and, sometimes,
55
198760
1696
a czasami
03:32
the explosive pain of regeneration.
56
200480
3040
rozrywającego bólu regeneracji.
03:36
I began my college experience
just after my family had fallen apart.
just after my family had fallen apart.
57
204360
5736
Rozpoczęłam college zaraz
po rozpadzie mojej rodziny.
po rozpadzie mojej rodziny.
03:42
Our financial situation disintegrated
58
210120
2616
Nasza sytuacja finansowa pogorszyła się
03:44
just after my father's
departure from our lives.
departure from our lives.
59
212760
3416
jak tylko opuścił nas ojciec.
03:48
This thrust my mother, my sister and I
60
216200
2896
Dla mnie, dla mojej mamy i siostry
03:51
out of the relative comfort
of middle-class life
of middle-class life
61
219120
2976
w miarę komfortowe życie
klasy średniej zakończyło się.
klasy średniej zakończyło się.
03:54
and into the almost constant struggle
to make ends meet.
to make ends meet.
62
222120
4376
Rozpoczął się nieustanny trud
życia od wypłaty do wypłaty.
życia od wypłaty do wypłaty.
03:58
Thus, I was one of roughly
60 percent of women of color
60 percent of women of color
63
226520
3816
I tak zostałam jedną na 60
czarnoskórych kobiet, dla których
czarnoskórych kobiet, dla których
04:02
who find finances to be a major barrier
to their educational goals.
to their educational goals.
64
230360
4856
sytuacja finansowa była główną przeszkodą
w drodze do osiągnięcia celów.
w drodze do osiągnięcia celów.
04:07
Thankfully, Norfolk State University
provided me with full funding,
provided me with full funding,
65
235240
3616
Na szczęście Universytet Stanu Norfolk
sfinansował mi studia
sfinansował mi studia
04:10
and I was able to achieve
my bachelor's in physics.
my bachelor's in physics.
66
238880
3936
i zdobyłam licencjat z fizyki.
04:14
After graduation, and despite knowing
that I wanted a PhD in astrophysics,
that I wanted a PhD in astrophysics,
67
242840
5016
Po studiach, choć chciałam
zrobić doktorat z astrofizyki,
zrobić doktorat z astrofizyki,
04:19
I fell through the cracks.
68
247880
2176
sprawy wymknęły mi się spod kontroli.
04:22
It was a poster that saved my dream,
69
250080
3096
To pewien plakat ocalił moje marzenia,
04:25
and some really incredible
people and programs.
people and programs.
70
253200
3776
pewni wspaniali ludzie i pewne programy.
04:29
The American Physical Society
had this beautiful poster
had this beautiful poster
71
257000
3616
W Amerykańskim Towarzystwie Fizycznym
wisiał piękny plakat,
wisiał piękny plakat,
04:32
encouraging students of color
to become physicists.
to become physicists.
72
260640
3696
zachęcający ciemnoskórych studentów
do zostania fizykami.
do zostania fizykami.
04:36
It was striking to me
because it featured a young black girl,
because it featured a young black girl,
73
264360
3496
Zwrócił moją uwagę bo była na nim
młoda czarnoskóra dziewczynka,
młoda czarnoskóra dziewczynka,
04:39
probably around 12 years old,
74
267880
1776
może 12-letnia,
04:41
looking studiously
at some physics equations.
at some physics equations.
75
269680
3040
mocno zamyślona nad równaniami fizycznymi.
04:46
I remember thinking
76
274200
2176
Pamiętam, że myślałam
04:48
I was looking directly back
at the little girl
at the little girl
77
276400
2696
o tej dziewczynce we mnie,
04:51
who first dared to dream this dream.
78
279120
2816
która po raz pierwszy
ośmieliła się o tym zamarzyć.
ośmieliła się o tym zamarzyć.
04:53
I immediately wrote to the Society
79
281960
1936
Natychmiast napisałam do nich
04:55
and requested my personal
copy of the poster,
copy of the poster,
80
283920
3896
i zamówiłam ten plakat.
04:59
which to this day
still hangs in my office.
still hangs in my office.
81
287840
3376
Do dziś wisi u mnie w biurze.
05:03
I described to them in the email
my educational path,
my educational path,
82
291240
2856
Opisałam im swoją edukację
05:06
and my desire to find myself again
in pursuit of the PhD.
in pursuit of the PhD.
83
294120
4896
i pragnienie powrotu
na drogę do doktoratu.
na drogę do doktoratu.
05:11
They directed me to the Fisk-Vanderbilt
University Bridge Program,
University Bridge Program,
84
299040
3736
Skierowali mnie
do organizacji Fisk-Vanderbilt,
do organizacji Fisk-Vanderbilt,
05:14
itself an intersection
of the master's and PhD degrees
of the master's and PhD degrees
85
302800
3776
łączącej magisterium i doktorat
05:18
at two institutions.
86
306600
1680
w dwóch instytucjach.
05:21
After two years out of school,
they accepted me into the program,
they accepted me into the program,
87
309560
3496
Po dwóch latach zaakceptowali mnie
05:25
and I found myself again
on the path to the PhD.
on the path to the PhD.
88
313080
4416
i znów byłam na drodze do doktoratu.
05:29
After receiving my master's at Fisk,
89
317520
2456
Po uzyskaniu magistra w Fisk-Vanderbilt,
05:32
I went on to Yale to complete my PhD.
90
320000
3336
ukończyłam doktorat na Uniwersytecie Yale.
05:35
Once I was physically occupying
the space that would ultimately give way
the space that would ultimately give way
91
323360
4136
Jak już byłam na drodze,
która ostatecznie miała mnie doprowadzić
która ostatecznie miała mnie doprowadzić
05:39
to my childhood aspirations,
92
327520
1976
do zrealizowania celu z dzieciństwa.
05:41
I anticipated a smooth glide to the PhD.
93
329520
3176
sądziłam, że będzie już tylko z górki.
05:44
(Laughter)
94
332720
1976
(Śmiech)
05:46
It became immediately apparent
95
334720
2056
Wkrótce okazało się,
05:48
that not everyone was thrilled
to have that degree of liminality
to have that degree of liminality
96
336800
4016
że nie każdy był podekscytowany
05:52
in their space.
97
340840
1616
tak bliskim kontaktem.
05:54
I was ostracized by many of my classmates,
98
342480
3056
Byłam wykluczana przez wielu rówieśników.
05:57
one of whom went so far as to invite me
to "do what I really came here to do"
to "do what I really came here to do"
99
345560
5336
Jeden pozwolił sobie ze słowami
"Rób to, po co naprawdę przyszłaś"
"Rób to, po co naprawdę przyszłaś"
06:02
as he pushed all the dirty dishes
from our meal in front of me to clean up.
from our meal in front of me to clean up.
100
350920
4440
podsunąć mi stos brudnych naczyń.
06:08
I wish that were an isolated occurrence,
101
356560
2896
Chciałabym by to były
pojedyncze przypadki,
pojedyncze przypadki,
06:11
but for many women of color
102
359480
1736
ale wiele ciemnoskórych kobiet
06:13
in science, technology, engineering,
and mathematics, or STEM,
and mathematics, or STEM,
103
361240
5816
w nauce, technologii, inżynierii,
matematyce czy w skrócie STEM
matematyce czy w skrócie STEM
06:19
this is something they have long endured.
104
367080
2576
znosi to od dawna.
06:21
One hundred percent
of the 60 women of color
of the 60 women of color
105
369680
3136
100% czarnoskórych kobiet,
06:24
interviewed in a recent study
by Joan C. Williams at UC Hastings
by Joan C. Williams at UC Hastings
106
372840
4336
które wzięły udział w badaniu
Joan C. Williams z UC Hastings
Joan C. Williams z UC Hastings
06:29
reported facing racialized gender bias,
107
377200
3376
doświadczyło stronniczości
na tle rasowo-płciowym,
na tle rasowo-płciowym,
06:32
including being mistaken
for the janitorial staff.
for the janitorial staff.
108
380600
3720
w tym bycie wziętym za woźną.
06:37
This mistaken identity was not reported
109
385280
2896
Taka sytuacja nie przydarzyła się
06:40
by any of the white women
interviewed for this study,
interviewed for this study,
110
388200
2536
żadnej z badanych białych kobiet,
06:42
which comprised 557 women in total.
111
390760
3600
a w sumie zbadano 557 kobiet.
06:47
While there is nothing inherently wrong
with a janitorial position,
with a janitorial position,
112
395560
4056
Nie ma nic złego w byciu woźną.
06:51
and in fact my forefathers and foremothers
were able to attend college
were able to attend college
113
399640
3416
Moi przodkowie mieli możliwość
pójscia do college'u,
pójscia do college'u,
06:55
because many of their parents
worked these jobs,
worked these jobs,
114
403080
2856
bo ich rodzice mieli tę pracę.
06:57
it was a clear attempt
to put me in my place.
to put me in my place.
115
405960
3800
Chodziło o "ustawienie mnie na miejscu".
07:02
While there was certainly
the acute pain of the encounter,
the acute pain of the encounter,
116
410840
3216
Poza dotkliwym bólem
07:06
the real issue is that my appearance
117
414080
2576
problem w tym, że to na podstawie wyglądu
07:08
can tell anyone anything about my ability.
118
416680
4536
oceniane są moje umiejętności.
07:13
Beyond that, though, it underscores
119
421240
2336
A co więcej podkreśla to,
07:15
that the women of color in STEM
do not experience the same set of barriers
do not experience the same set of barriers
120
423600
5976
że ciemnoskóre kobiety w STEM
nie mają tych samych przeszkód,
nie mają tych samych przeszkód,
07:21
that just women
or just people of color face.
or just people of color face.
121
429600
4096
co po prostu kobiety
czy ciemnoskóre osoby.
czy ciemnoskóre osoby.
07:25
That's why today I want to highlight
women of color in STEM,
women of color in STEM,
122
433720
3856
Dlatego dziś chciałabym wyróżnić
ciemnoskóre kobiety w STEM,
ciemnoskóre kobiety w STEM,
07:29
who are inexorably, unapologetically
123
437600
2896
które nieubłaganie, niepokornie
07:32
living as the inseparable
sum of identities.
sum of identities.
124
440520
3800
żyją jako nierozłączna całość.
07:37
STEM itself is an intersectional term,
125
445600
2976
STEM sam w sobie jest rodzajem rozdroża,
07:40
such that its true richness
cannot be appreciated
cannot be appreciated
126
448600
3256
gdzie jego prawdziwe bogactwo
nie może być docenione
nie może być docenione
07:43
without considering
the liminal space between disciplines.
the liminal space between disciplines.
127
451880
3856
bez uwzględnienia granicznej
przestrzeni między dyscyplinami.
przestrzeni między dyscyplinami.
07:47
Science, the pursuit
of understanding the physical world
of understanding the physical world
128
455760
2776
Nauka, dążenie do zrozumienia
świata fizycznego
świata fizycznego
07:50
by way of chemistry, physics, biology,
129
458560
3096
przez chemię, fizykę, biologię,
07:53
cannot be accomplished
in the absence of mathematics.
in the absence of mathematics.
130
461680
3776
nie da się osiągnąć
bez obecności matematyki.
bez obecności matematyki.
07:57
Engineering requires the application
of basic science and math
of basic science and math
131
465480
4056
Inżynieria wymaga zastosowania
podstaw nauki i matematyki
podstaw nauki i matematyki
08:01
to the lived experience.
132
469560
2016
do otaczającego nas życia.
08:03
Technology sits firmly
on the foundation of math,
on the foundation of math,
133
471600
3696
Solidną podstawą technologii
jest matematyka,
jest matematyka,
08:07
engineering and science.
134
475320
2336
inżynieria i nauka.
08:09
Math itself serves
the critical role of Rosetta Stone,
the critical role of Rosetta Stone,
135
477680
4016
Matematyka służy jako Kamień z Rosetty
08:13
decoding and encoding
the physical principles of the world.
the physical principles of the world.
136
481720
4736
do kodowania i odkodowania
fizycznych zasad świata.
fizycznych zasad świata.
08:18
STEM is utterly incomplete
without each individual piece.
without each individual piece.
137
486480
4936
STEM jest totalnie niekompletny
bez każdego ze swoich elementów.
bez każdego ze swoich elementów.
08:23
This is to say nothing
of the enrichment that is realized
of the enrichment that is realized
138
491440
3376
Inaczej nie byłoby bogactwa
08:26
when STEM is combined
with other disciplines.
with other disciplines.
139
494840
3616
uzyskiwanego przez połączenie
STEM z innymi dyscyplinami.
STEM z innymi dyscyplinami.
08:30
The purpose for this talk is twofold:
140
498480
2576
Ta prelekcja ma dwa cele:
08:33
first, to say directly to every black,
Latina, indigenous, First Nation
Latina, indigenous, First Nation
141
501080
5736
Przekazanie każdej ciemnoskórej kobiecie,
latynosce, Indiance,
latynosce, Indiance,
08:38
or any other woman or girl
142
506840
2016
każdej kobiecie bądź dziewczynce,
08:40
who finds herself resting
at the blessed intersection
at the blessed intersection
143
508880
3216
która znalazła się na rozdrożu
08:44
of race and gender,
144
512120
2015
rasy i płci,
08:46
that you can be anything you want to be.
145
514159
2961
że możecie być tym, czym zechcecie.
08:50
My personal hope is
that you'll become an astrophysicist,
that you'll become an astrophysicist,
146
518159
3496
Moją osobistą nadzieją jest,
że zostaniecie astrofizyczkami
że zostaniecie astrofizyczkami
08:53
but beyond that, anything you want.
147
521679
3057
ale ponadto, tym czym chcecie.
08:56
Do not think for one minute
148
524760
3056
Ani przez chwilę nie myślcie,
08:59
that because you are who you are,
149
527840
2256
że przez to kim jesteście,
09:02
you cannot be
who you imagine yourself to be.
who you imagine yourself to be.
150
530120
3536
nie możecie zostać tym, kim marzycie być.
09:05
Hold fast to those dreams
151
533680
2456
Trzymajcie się kurczowo tych marzeń,
09:08
and let them carry you
into a world you can't even imagine.
into a world you can't even imagine.
152
536160
3680
aby doprowadziły was do świata,
którego nawet sobie nie wyobrażacie.
którego nawet sobie nie wyobrażacie.
09:12
Secondly, among the most
pressing issues of our time,
pressing issues of our time,
153
540640
3736
Po drugie większość najważniejszych
problemów dzisiejszego świata
problemów dzisiejszego świata
09:16
most now find
their intersection with STEM.
their intersection with STEM.
154
544400
3616
styka się z naukami ścisłymi.
09:20
We have as a global society solved
155
548040
2016
Jako globalne społeczeństwo rozwiązaliśmy
09:22
most of the single-faceted
issues of our time.
issues of our time.
156
550080
3696
większość jednopłaszczyznowych
problemów naszych czasów.
problemów naszych czasów.
09:25
Those that remain
require a thorough investigation
require a thorough investigation
157
553800
3456
Te pozostałe wymagają dogłębnych badań
09:29
of the liminal space between disciplines
158
557280
2776
przestrzeni granicznej
między różnymi dyscyplinami,
między różnymi dyscyplinami,
09:32
to create the multifaceted
solutions of tomorrow.
solutions of tomorrow.
159
560080
4416
aby stworzyć wielopłaszczyznowe
rozwiązania dla przyszłości.
rozwiązania dla przyszłości.
09:36
Who better to solve these liminal problems
160
564520
3096
Kto lepiej rozwiąże ten problem
09:39
than those who have faced
their whole lives at the intersections.
their whole lives at the intersections.
161
567640
4336
niż ci, którzy całe życie są na rozdrożu?
09:44
We as thought leaders and decision makers
162
572000
2936
Jako liderzy intelektualni i decydenci
09:46
must push past
the first steps of diversity
the first steps of diversity
163
574960
3416
musimy pozostawić czasy podziałów
09:50
and into the richer
and more robust territory
and more robust territory
164
578400
3296
i wejść na bogatszy i potężniejszy obszar,
09:53
of full inclusion and equal opportunity.
165
581720
4016
który nie wyklucza
i daje równe możliwości.
i daje równe możliwości.
09:57
One of my favorite examples
of liminal excellence
of liminal excellence
166
585760
3056
Przykładem na to, jak doskonałe
są osoby z takim doświadczeniem,
są osoby z takim doświadczeniem,
10:00
comes from the late Dr. Claudia Alexander,
167
588840
2856
jest dr Claudii Alexander,
10:03
a black woman plasma physicist,
168
591720
1736
czarnoskóra fizyczka plazmowa,
10:05
who passed away this past July
after a 10-year bout with breast cancer.
after a 10-year bout with breast cancer.
169
593480
5056
która zmarła zeszłego lipca
po 10-letniej walce z rakiem piersi.
po 10-letniej walce z rakiem piersi.
10:10
She was a NASA project scientist
who spearheaded the NASA side
who spearheaded the NASA side
170
598560
4096
Była naukowcem NASA, która zainicjowała
10:14
of the Rosetta mission,
171
602680
1456
misję Rosetta,
10:16
which became famous this year
for landing a rover on a comet,
for landing a rover on a comet,
172
604160
4456
która w tym roku zdobyła sławę
za wylądowanie na komecie,
za wylądowanie na komecie,
10:20
and the 1.5 billion dollar
Galileo mission to Jupiter,
Galileo mission to Jupiter,
173
608640
4496
oraz misję Galileo na Jowisza
za półtora biliona dolarów,
za półtora biliona dolarów,
10:25
two high-profile scientific victories
174
613160
2976
dwa wysokiej rangi zwycięstwa naukowe
10:28
for NASA, the United States
and the world.
and the world.
175
616160
4096
dla NASA, USA i świata.
10:32
Dr. Alexander said it this way:
176
620280
2696
Dr Alexander opisała to w taki sposób:
10:35
"I'm used to walking between two cultures.
177
623000
2696
"Łączenie kultur to dla mnie nic nowego.
10:37
For me, it's among the purposes of my life
178
625720
3136
To z jednym z moich celów życiowych,
10:40
to take us from states of ignorance
to states of understanding
to states of understanding
179
628880
3616
aby przenieść nas
z ignorancji w zrozumienie,
z ignorancji w zrozumienie,
10:44
with bold exploration
that you can't do every day."
that you can't do every day."
180
632520
4376
ze śmiałą eksploracją, na którą
nie można sobie pozwolić na co dzień''.
nie można sobie pozwolić na co dzień''.
10:48
This shows exactly
the power of a liminal person.
the power of a liminal person.
181
636920
3776
To idealnie obrazuje
możliwości takich osób.
możliwości takich osób.
10:52
She had the technical ability to spearhead
182
640720
2376
Alexander miała możliwości
techniczne, by dowodzić
techniczne, by dowodzić
10:55
some of the most ambitious
space missions of our time,
space missions of our time,
183
643120
3096
jedną z najambitniejszych
misji kosmicznych naszych czasów
misji kosmicznych naszych czasów
10:58
and she perfectly understood her place
184
646240
3336
i doskonale rozumiała swoje położenie,
11:01
of being exactly who she was
in any place she was.
in any place she was.
185
649600
3640
w którym była właśnie tym,
kim chciała być i tam, gdzie chciała być.
kim chciała być i tam, gdzie chciała być.
11:06
Jessica Matthews, inventor
of the SOCCKET line of sports products,
of the SOCCKET line of sports products,
186
654240
3616
Jessica Matthews, która wynalazła
linie produktów SOCCKET,
linie produktów SOCCKET,
11:09
like soccer balls, that generate
renewable energy as you play with them,
renewable energy as you play with them,
187
657880
3976
jak piłki do gry, które generują
odnawialną energię podczas gry.
odnawialną energię podczas gry.
11:13
said it this way:
188
661880
1856
Skomentowała to tak:
11:15
"A major part of invention
isn't just creating things,
isn't just creating things,
189
663760
3456
"Aby coś wynaleźć,
nie wystarczy kreatywność,
nie wystarczy kreatywność,
11:19
it's understanding people
190
667240
1816
trzeba rozumieć ludzi
11:21
and understanding the systems
that make this world."
that make this world."
191
669080
3240
i systemy w jakich obraca się nasz świat".
11:25
The reason I tell my story
192
673320
1816
Dlaczego dzielę się swoją historią
11:27
and the story of Dr. Alexander
and Jessica Matthews
and Jessica Matthews
193
675160
3056
i historią Dr Alexander
czy Jessici Matthews?
czy Jessici Matthews?
11:30
is because they are fundamentally
intersectional stories,
intersectional stories,
194
678240
3856
Dlatego, że są to historie
ludzi na rozdrożu,
ludzi na rozdrożu,
11:34
the stories of lives lived at the nexus
of race, gender and innovation.
of race, gender and innovation.
195
682120
6000
historie życia w splocie
rasy, płci i innowacji.
rasy, płci i innowacji.
11:40
Despite implicit and explicit questions
of my right to be in an elite space,
of my right to be in an elite space,
196
688760
5616
Mimo ukrytego i jawnego kwestionowania
mojego prawa przynależności do elit,
mojego prawa przynależności do elit,
z dumą podzielę się,
że z chwilą ukończenia studiów
że z chwilą ukończenia studiów
11:46
I'm proud to report that when I graduated,
197
694400
2576
byłam pierwszą czarnoskórą kobietą,
która uzyskała doktorat z astrofizyki
która uzyskała doktorat z astrofizyki
11:49
I was the first black woman
to earn a PhD in astrophysics
to earn a PhD in astrophysics
198
697000
3456
11:52
in Yale's then 312-year history.
199
700480
3096
w 312-letniej historii Uniwersytetu Yale.
11:55
(Applause)
200
703600
5896
(Brawa)
12:01
I am now part of a small but growing cadre
of women of color in STEM
of women of color in STEM
201
709520
5416
Jestem teraz częścią małej ale rosnącej
żeńskiej, ciemnoskórej kadry w STEM,
żeńskiej, ciemnoskórej kadry w STEM,
12:06
who are poised to bring new perspectives
and new ideas to life
and new ideas to life
202
714960
4016
zdeterminowanej do wprowadzenia w życie
nowych perspektyw i pomysłów
nowych perspektyw i pomysłów
12:11
on the most pressing issues of our time:
203
719000
2776
dotyczących najbardziej naglących
problemów tego świata:
problemów tego świata:
12:13
things like educational inequities,
204
721800
2176
takich jak edukacja,
12:16
police brutality, HIV/AIDS,
climate change, genetic editing,
climate change, genetic editing,
205
724000
5976
brutalność policji, HIV/AIDS,
zmiany klimatyczne, inżyniera genetyczna,
zmiany klimatyczne, inżyniera genetyczna,
12:22
artificial intelligence
and Mars exploration.
and Mars exploration.
206
730000
3376
sztuczna inteligencja i eksploracja Marsa.
12:25
This is to say nothing of the things
we haven't even thought of yet.
we haven't even thought of yet.
207
733400
4296
I inne rzeczy, które jeszcze
nikomu nie przyszły na myśl.
nikomu nie przyszły na myśl.
12:29
Women of color in STEM
occupy some of the toughest
occupy some of the toughest
208
737720
3496
Ciemnoskóre kobiety w STEM
zajmują się jednymi z najtrudniejszych
zajmują się jednymi z najtrudniejszych
12:33
and most exciting sociotechnological
issues of our time.
issues of our time.
209
741240
4776
i najbardziej ekscytujących problemów
socjo-technologicznych.
socjo-technologicznych.
12:38
Thus, we are uniquely positioned
210
746040
2336
Jesteśmy zatem w wyjątkowej pozycji,
12:40
to contribute to
and drive these conversations
and drive these conversations
211
748400
3416
aby zabrać głos i prowadzić te rozmowy,
12:43
in ways that are more inclusive
of a wider variety of lived experience.
of a wider variety of lived experience.
212
751840
5136
w sposób otwarty
na różnorodność doświadczeń.
na różnorodność doświadczeń.
12:49
This outlook can be expanded
to the many intersectional people
to the many intersectional people
213
757000
3576
Tę perspektywę można poszerzyć
o więcej osób na rozdrożach,
o więcej osób na rozdrożach,
12:52
whose experiences, positive and negative,
214
760600
3056
których doświadczenia,
te pozytywne i negatywne,
te pozytywne i negatywne,
12:55
enrich the conversations
in ways that outmatch
in ways that outmatch
215
763680
3056
wzbogacają ten dialog w sposób,
który przewyższa
który przewyższa
12:58
even the best-resourced homogenous groups.
216
766760
3080
nawet najlepiej zaopatrzone
grupy homogeniczne.
grupy homogeniczne.
13:02
This is not a request
born out of a desire to fit in.
born out of a desire to fit in.
217
770880
3896
To nie jest prośba zrodzona
z pragnienia przynależności.
z pragnienia przynależności.
13:06
It's a reminder that we cannot get
to the best possible outcomes
to the best possible outcomes
218
774800
4496
To przypomnienie, że nie można
osiągnąć najlepszych rezultatów
osiągnąć najlepszych rezultatów
13:11
for the totality of humanity
219
779320
2176
dla całej ludzkości
13:13
without precisely this collaboration,
220
781520
2456
bez takiej współpracy
13:16
this bringing together of the liminal,
221
784000
2536
i zgromadzenia tych z pogranicza,
13:18
the differently lived,
distinctly experienced
distinctly experienced
222
786560
3496
tych którzy żyją inaczej,
13:22
and disparately impacted.
223
790080
2536
wyjątkowo i nieporównywalnie
doświadczonych.
doświadczonych.
13:24
Simply put, we cannot be
the most excellent expression
the most excellent expression
224
792640
4016
Mówiąc prościej, nie da się wyrazić
13:28
of our collective genius
225
796680
1776
naszego zbiorowego geniusza
13:30
without the full measure
of humanity brought to bear.
of humanity brought to bear.
226
798480
3496
bez uwzględnienia całej ludzkości.
13:34
Thank you.
227
802000
1216
Dziękuję.
13:35
(Applause)
228
803240
5880
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Jedidah Isler - AstrophysicistJedidah Isler studies blazars — supermassive hyperactive black holes that emit powerful jet streams. They are the universe’s most efficient particle accelerators, transferring energy throughout galaxies.
Why you should listen
Jedidah Isler has been staring at the stars since she was 11 or 12. But because neither her undergraduate college or the university where she got her first master’s degree offered astronomy majors, she threw herself wholeheartedly into physics. It wasn’t until she entered a doctoral program that she was able to dedicate her time to the studying the night sky. In 2014, she became the first African-American woman to receive a Ph.D in Astrophysics from Yale.
Isler studies blazars — supermassive hyperactive black holes at the center of galaxies, some of which emit powerful streams of particles. Sometimes these are oriented toward Earth, offering us a unique perspective on the physics of the universe. Isler is a Chancellor’s Faculty Fellow in Physics at Syracuse University. She participates in the Future Faculty Leader program at Harvard's Center for Astrophysics and was named a 2015 TED Fellow.
Isler is also interested in breaking down barriers that prevent many students — especially women of color — from becoming scienists. She works to make STEM accessible to new communities.
Jedidah Isler | Speaker | TED.com