ABOUT THE SPEAKER
David Hoffman - Filmmaker
In David Hoffman's long film career, he's made documentaries on everything from Amelia Earhardt to B.B. King, from double-dutch jump-roping to F-15 fighter pilots. Lately he's been fascinated with the early space program and our mania for all things Sputnik.

Why you should listen

Documentary filmmaker David Hoffman has been capturing reality for almost 4 decades, following his wide-ranging interests and turning them into films for PBS, The Discovery Channel, A&E, National Geographic. Highlights from his career include the groundbreaking experimental doc King, Murray, which blurred boundaries between truth and fiction as it tracks its subject through a debauched weekend in Las Vegas; A Day With Filmmaker Timmy Page, about a 12-year-old auteur; and his series of films on American indigenous music.

Lately, he has become fascinated with the Atomic-era Space Race, turning out a feature-length documentary about the Sputnik era. Sputnik Mania was scored by Thomas Dolby and has played at festivals and theaters around the country.

Hoffman suffered a devastating setback in early 2008 when, nine days before TED2008, his home, containing a vast archive from his long and fascinating career, burnt to the ground. His next project: to reframe his life and rebuild.

More profile about the speaker
David Hoffman | Speaker | TED.com
TED2007

David Hoffman: Sputnik mania

David Hoffman dzieli się swoją Sputnikomanią.

Filmed:
378,053 views

Dokumentalista David Hoffman pokazuje ujęcia ze swojego pełnometrażowego dokumentu "Sputnikomania", który opowiada o tym, jak wystrzelenie Sputnika przez Związek Radziecki w 1957 roku zainicjowało wyścig kosmiczny i wyścig zbrojeń -- a także wywołało gwałtowny rozwój nauki i edukacji matematycznej na całym świecie.
- Filmmaker
In David Hoffman's long film career, he's made documentaries on everything from Amelia Earhardt to B.B. King, from double-dutch jump-roping to F-15 fighter pilots. Lately he's been fascinated with the early space program and our mania for all things Sputnik. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:21
FiftyPięćdziesięciu yearslat agotemu in the oldstary SovietRadziecki UnionUnii,
0
3000
3000
Pięćdziesiąt lat temu w starym Związku Radzieckim
00:24
a teamzespół of engineersinżynierowie was secretlypotajemnie movingw ruchu a largeduży objectobiekt
1
6000
3000
grupa inżynierów w tajemnicy transportowała duży obiekt
00:27
throughprzez a desolateopuszczony countrysidewsi.
2
9000
3000
przez radzieckie pustkowia.
00:30
With it, they were hopingmieć nadzieję to capturezdobyć the mindsumysły of people everywherewszędzie
3
12000
3000
Marzyli, że wynalazek ten zachwyci ludzi na całym świecie,
00:33
by beingistota the first to conquerpodbić outerzewnętrzny spaceprzestrzeń.
4
15000
3000
jako pierwszy obiekt, który ruszy na podbój kosmosu.
00:36
The rocketrakieta was hugeolbrzymi.
5
18000
2000
Rakieta była ogromna,
00:38
And packedzapakowane in its nosenos was a silversrebro ballpiłka
6
20000
2000
a w jej czubie umieszczona była srebrna kula
00:40
with two radiosradia insidewewnątrz.
7
22000
3000
z dwoma radiami w środku.
00:44
On OctoberPaździernik 4, 1957, they launcheduruchomiona theirich rocketrakieta.
8
26000
3000
Czwartego października 1957 roku rakietę wystrzelono.
00:47
One of the RussianRosyjski scientistsnaukowcy wrotenapisał at the time:
9
29000
3000
Jeden z rosyjskich naukowców napisał wówczas:
00:50
"We are about to createStwórz a newNowy planetplaneta
10
32000
2000
"Stworzymy nową planetę,
00:52
that we will call SputnikSputnik.
11
34000
3000
którą nazwiemy Sputnik.
00:55
In the oldendawnych daysdni, explorersodkrywcy
12
37000
2000
Dawno temu odkrywcy tacy
00:57
like VascoVasco dada GamaGama and ColumbusColumbus
13
39000
3000
jak Vasco da Gama i Kolumb
01:00
had the good fortunefortuna to openotwarty up the terrestrialnaziemnej globeglob.
14
42000
3000
mieli szczęście otworzyć przed ludzkością cały glob.
01:04
Now we have the good fortunefortuna to openotwarty up spaceprzestrzeń.
15
46000
3000
Teraz my mamy szczęście otworzyć ludziom drogę w przestrzeń kosmiczną.
01:07
And it is for those in the futureprzyszłość to envyZawiść us our joyradość."
16
49000
4000
A przyszłe pokolenia mogą nam tylko zazdrościć tej radości."
01:12
You're watchingoglądanie snippetssnippets from "SputnikSputnik," my fifthpiąty documentaryfilm dokumentalny featurececha,
17
54000
3000
Oglądacie fragmenty ze "Sputnika", mojego piątego filmu dokumentalnego,
01:16
whichktóry is just about completedzakończony.
18
58000
3000
który jest teraz na ukończeniu.
01:19
It tellsmówi the storyfabuła of SputnikSputnik,
19
61000
2000
Opowiada on o Sputniku
01:21
and the storyfabuła of what happenedstało się to AmericaAmeryka as a resultwynik.
20
63000
3000
oraz o tym, co w rezultacie wydarzyło się w Ameryce.
01:24
For daysdni after the launchuruchomić,
21
66000
2000
Długo po wystrzeleniu
01:26
SputnikSputnik was a wonderfulwspaniale curiosityciekawość.
22
68000
3000
Sputnik pozostawał ciekawostką.
01:29
A man-madeprzez człowieka moonksiężyc visiblewidoczny by ordinaryzwykły citizensobywatele,
23
71000
3000
Sztuczny księżyc widoczny przez zwykłych ludzi,
01:33
it inspirednatchniony aweAWE and prideduma
24
75000
3000
budził zachwyt i dumę,
01:36
that humansludzie had finallywreszcie launcheduruchomiona an objectobiekt into spaceprzestrzeń.
25
78000
3000
że ludzkości nareszcie udało się wystrzelić obiekt w przestrzeń kosmiczną.
01:41
But just threetrzy daysdni laterpóźniej, on a day they callednazywa RedCzerwony MondayOd poniedziałku,
26
83000
3000
Trzy dni później, w Czerwony Poniedziałek
01:44
the mediagłoska bezdźwięczna and the politicianspolitycy told us,
27
86000
3000
media i politycy powiedzieli nam,
01:47
and we believeduwierzyli, that SputnikSputnik was proofdowód
28
89000
2000
a my uwierzyliśmy, że Sputnik był dowodem na to,
01:49
that our enemywróg had beatenbity us
29
91000
2000
że wróg pobił nas
01:51
in sciencenauka and technologytechnologia,
30
93000
3000
w rozwoju nauki i technologii
01:54
and that they could now attackatak us with hydrogenwodór bombsbomby,
31
96000
3000
i że mogą nas teraz zaatakować bombami wodorowymi
01:57
usingza pomocą theirich SputnikSputnik rocketrakieta as an IBMIBM missilepocisk.
32
99000
4000
używając rakiety Sputnika jako pocisku IBM.
02:01
All hellpiekło brokezepsuł się looseluźny.
33
103000
2000
Rozszalało się piekło.
02:03
SputnikSputnik quicklyszybko becamestał się one of the threetrzy great shocksamortyzatory to hittrafienie AmericaAmeryka --
34
105000
3000
Sputnik stał się dla Ameryki wielkim szokiem,
02:07
historianshistorycy say the equalrówny of PearlPerła HarborHarbor or 9/11.
35
109000
3000
który historycy porównują z Pearl Harbor i 9/11.
02:11
It provokedsprowokowany the missilepocisk gapszczelina.
36
113000
3000
Sputnik pozostawił Amerykę daleko w tyle.
02:14
It explodedeksplodował an armsramiona racewyścigi.
37
116000
3000
Sputnik wywołał wyścig zbrojeń.
02:17
It beganrozpoczął się the spaceprzestrzeń racewyścigi.
38
119000
3000
Rozpoczął wyścig kosmiczny.
02:20
WithinW ramach a yearrok, CongressKongres fundedfinansowane hugeolbrzymi weaponsBronie increaseswzrasta,
39
122000
3000
W przeciągu roku Kongres przekazał ogromne sumy pieniędzy na dozbrajanie,
02:23
and we wentposzedł from 1,200 nuclearjądrowy weaponsBronie
40
125000
3000
i zamiast 1200 głowic jądrowych
02:26
to 20,000.
41
128000
2000
mieliśmy 20000.
02:28
And the reactionsreakcje to SputnikSputnik wentposzedł fardaleko beyondpoza weaponsBronie increaseswzrasta.
42
130000
3000
A wzrost finansowania zbrojeń to tylko jedna z licznych reakcji na wystrzelenie Sputnika.
02:31
For exampleprzykład, some here will rememberZapamiętaj
43
133000
3000
Niektórzy z was będą pamiętać
02:34
this day, JuneCzerwca 1958,
44
136000
2000
ten dzień w czerwcu 1958 roku,
02:36
the NationalKrajowe CivilCywilnego DefenseObrony DrillWiertła,
45
138000
2000
kiedy odbyły się ćwiczenia Obrony Cywilnej
02:38
where tenskilkadziesiąt of millionsmiliony of people in 78 citiesmiasta wentposzedł undergroundpod ziemią.
46
140000
3000
i dziesiątki milionów ludzi w 78 miastach schroniło się po ziemią.
02:42
Or the GallupGallup PollAnkieta that showedpokazał that sevensiedem in 10 AmericansAmerykanie
47
144000
3000
Albo sondaż Gallupa, który pokazał, że 7 na 10 Amerykanów
02:45
believeduwierzyli that a nuclearjądrowy warwojna would happenzdarzyć,
48
147000
3000
wierzyło, że wojna jądrowa się wydarzy
02:48
and that at leastnajmniej 50 percentprocent of our populationpopulacja
49
150000
2000
i że co najmniej 50% populacji zginie.
02:50
was going to be killedzabity.
50
152000
2000
i że co najmniej 50% populacji zginie.
02:52
But SputnikSputnik provokedsprowokowany wonderfulwspaniale changeszmiany as well.
51
154000
3000
Ale Sputnik spowodował także wspaniałe zmiany.
02:56
For exampleprzykład, some in this roompokój wentposzedł to schoolszkoła on scholarshipstypendium
52
158000
2000
Niektórzy z was mogli iść do szkoły dzięki stypendiom,
02:58
because of SputnikSputnik.
53
160000
2000
dzięki Sputnikowi.
03:00
SupportWsparcie for engineeringInżynieria, mathmatematyka and sciencenauka --
54
162000
3000
Wsparcie dla inżynierii, matematyki i nauki --
03:03
educationEdukacja in generalgenerał -- boomedrozkwita.
55
165000
3000
edukacji w ogóle -- wzrosło niesamowicie.
03:06
And VintVint CerfCerf pointszwrotnica out that SputnikSputnik
56
168000
2000
Vint Cerf zauważył, że Sputnik
03:08
led directlybezpośrednio to ARPAARPA, and the InternetInternet,
57
170000
2000
doprowadził bezpośrednio do stworzenia ARPA oraz internetu.
03:10
and, of coursekurs, NASANASA.
58
172000
3000
No i oczywiście do powstania NASA.
03:13
My featurececha documentaryfilm dokumentalny showsprzedstawia how a freewolny societyspołeczeństwo
59
175000
3000
Mój film dokumentalny pokazuje, jak łatwo jest
03:16
can be stampededstampeded by those who know how to use mediagłoska bezdźwięczna.
60
178000
3000
straszyć całe społeczeństwo, jeśli się wie, jak użyć do tego mediów.
03:19
But it alsorównież showsprzedstawia how we can turnskręcać
61
181000
2000
Ale pokazuje też, że potrafimy zamienić coś,
03:21
what appearspojawia się at first to be a badzły situationsytuacja,
62
183000
3000
co w pierwszej chwili wygląda na złą sytuację,
03:24
into something that was overallogólnie very good for AmericaAmeryka.
63
186000
3000
w coś, co ostatecznie było bardzo dobre dla Ameryki.
03:28
"SputnikSputnik" will soonwkrótce be releasedwydany.
64
190000
3000
"Sputnik" ukaże się już niedługo.
03:31
In closingzamknięcie, I would like to take a momentza chwilę to thank
65
193000
2000
Na koniec chciałbym podziękować
03:33
one of my investorsinwestorzy:
66
195000
2000
jednemu z moich inwestorów,
03:35
longtimedługoletni TEDsterTeda, JayJay WalkerWalker.
67
197000
2000
wielokrotnemu prelegentowi TED, Jayowi Walkerowi.
03:37
And I'd like to thank you all.
68
199000
2000
Chciałbym też podziękować wam wszystkim.
03:39
(ApplauseAplauz).
69
201000
4000
(Brawa)
03:43
Thank you, ChrisChris.
70
205000
1000
Dziękuję Chris.
Translated by Rafal Marszalek
Reviewed by Marek Lisik

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
David Hoffman - Filmmaker
In David Hoffman's long film career, he's made documentaries on everything from Amelia Earhardt to B.B. King, from double-dutch jump-roping to F-15 fighter pilots. Lately he's been fascinated with the early space program and our mania for all things Sputnik.

Why you should listen

Documentary filmmaker David Hoffman has been capturing reality for almost 4 decades, following his wide-ranging interests and turning them into films for PBS, The Discovery Channel, A&E, National Geographic. Highlights from his career include the groundbreaking experimental doc King, Murray, which blurred boundaries between truth and fiction as it tracks its subject through a debauched weekend in Las Vegas; A Day With Filmmaker Timmy Page, about a 12-year-old auteur; and his series of films on American indigenous music.

Lately, he has become fascinated with the Atomic-era Space Race, turning out a feature-length documentary about the Sputnik era. Sputnik Mania was scored by Thomas Dolby and has played at festivals and theaters around the country.

Hoffman suffered a devastating setback in early 2008 when, nine days before TED2008, his home, containing a vast archive from his long and fascinating career, burnt to the ground. His next project: to reframe his life and rebuild.

More profile about the speaker
David Hoffman | Speaker | TED.com