TED2007
David Hoffman: Sputnik mania
David Hoffman Sputnik çılgınlığını sizinle paylaşıyor
Filmed:
Readability: 4.9
378,053 views
Yapımcı David Hoffman, Sovyetler Birliği'nin 1957'de Sputnik'i fırlatmasının uzay yarışına ve silahlanmaya nasıl dönüştüğünü -bununla birlikte bilim ve matematik eğitiminin tüm dünyada nasıl arttığını- gösterdiği uzun metrajlı belgeseli Sputnik Mania'yı anlatıyor,
David Hoffman - Filmmaker
In David Hoffman's long film career, he's made documentaries on everything from Amelia Earhardt to B.B. King, from double-dutch jump-roping to F-15 fighter pilots. Lately he's been fascinated with the early space program and our mania for all things Sputnik. Full bio
In David Hoffman's long film career, he's made documentaries on everything from Amelia Earhardt to B.B. King, from double-dutch jump-roping to F-15 fighter pilots. Lately he's been fascinated with the early space program and our mania for all things Sputnik. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:21
Fifty years ago in the old Soviet Union,
0
3000
3000
50 sene önce eski Sovyetler Birliği'nde,
00:24
a team of engineers was secretly moving a large object
1
6000
3000
bir grup mühendis, büyük bir objeyi gizlice
00:27
through a desolate countryside.
2
9000
3000
tenha bir kırsala taşıyordu.
00:30
With it, they were hoping to capture the minds of people everywhere
3
12000
3000
Uzayı fetheden ilk araç olarak,
00:33
by being the first to conquer outer space.
4
15000
3000
bütün insanların aklını başından almayı umuyorlardı.
00:36
The rocket was huge.
5
18000
2000
Roket çok büyüktü.
00:38
And packed in its nose was a silver ball
6
20000
2000
Ve roketin en uç noktasında içinde iki tane radyo bulunan
00:40
with two radios inside.
7
22000
3000
gümüş bir top vardı.
00:44
On October 4, 1957, they launched their rocket.
8
26000
3000
4 Ekim 1957'de roket uzaya fırlatıldı.
00:47
One of the Russian scientists wrote at the time:
9
29000
3000
O günlerde Rus bilimadamlarının aldıkları notlarda, şunlar yazıyordu:
00:50
"We are about to create a new planet
10
32000
2000
"Sputnik adını vereceğimiz bir gezegen
00:52
that we will call Sputnik.
11
34000
3000
kurmak üzereyiz.
00:55
In the olden days, explorers
12
37000
2000
Eski zamanlarda,
00:57
like Vasco da Gama and Columbus
13
39000
3000
Vasco da Gama ve Columbus gibi kaşifler
01:00
had the good fortune to open up the terrestrial globe.
14
42000
3000
yerküreyi keşfedecek kadar talihliydiler.
01:04
Now we have the good fortune to open up space.
15
46000
3000
Şimdi ise uzaya çıkacak kadar talihliyiz.
01:07
And it is for those in the future to envy us our joy."
16
49000
4000
Ve bunu, gelecekte bizim aldığımız hazza imrenecekler için yapacağız."
01:12
You're watching snippets from "Sputnik," my fifth documentary feature,
17
54000
3000
Sputnik'ten küçük parçalar izliyorsunuz, 5. uzun metrajlı belgeselim,
01:16
which is just about completed.
18
58000
3000
nerdeyse bitmek üzere.
01:19
It tells the story of Sputnik,
19
61000
2000
Sputnik'in hikayesini,
01:21
and the story of what happened to America as a result.
20
63000
3000
ve bu hikayenin sonunda Amerika'ya neler olduğunu anlatıyor.
01:24
For days after the launch,
21
66000
2000
Fırlatılışından sonraki günler
01:26
Sputnik was a wonderful curiosity.
22
68000
3000
Sputnik inanılmaz bir merak uyandırmıştı.
01:29
A man-made moon visible by ordinary citizens,
23
71000
3000
Sıradan vatandaşlar tarafından görülebilen el yapımı bir ay,
01:33
it inspired awe and pride
24
75000
3000
korkuyla karışık saygı ve gurur uyandırıyordu.
01:36
that humans had finally launched an object into space.
25
78000
3000
Sonunda insanoğlu uzaya bir nesne gönderebilmişti.
01:41
But just three days later, on a day they called Red Monday,
26
83000
3000
Ancak sadece üç gün sonra, Kırmızı Pazartesi denilen günde,
01:44
the media and the politicians told us,
27
86000
3000
medya ve politikacılar bize şunları anlattılar:
01:47
and we believed, that Sputnik was proof
28
89000
2000
ve biz de inandık. Sputnik
01:49
that our enemy had beaten us
29
91000
2000
düşmanımızın bizi bilim ve teknolojide
01:51
in science and technology,
30
93000
3000
yendiğinin kanıtıydı,
01:54
and that they could now attack us with hydrogen bombs,
31
96000
3000
ve artık bize hidrojen bombalarıyla saldırabilirlerdi,
01:57
using their Sputnik rocket as an IBM missile.
32
99000
4000
Sputnik roketini IBM füzesi olarak kullanabilirlerdi.
02:01
All hell broke loose.
33
103000
2000
Aman Allahım!!
02:03
Sputnik quickly became one of the three great shocks to hit America --
34
105000
3000
Sputnik aniden Amerika'yı sarsan üç büyük şoktan birisi oluverdi -
02:07
historians say the equal of Pearl Harbor or 9/11.
35
109000
3000
tarihçiler bunu Pearl Harbor veya 11 Eylül saldırılarıyla bir tutuyorlar.
02:11
It provoked the missile gap.
36
113000
3000
Bütün bunlar, füze yarışını kışkırttı.
02:14
It exploded an arms race.
37
116000
3000
Bu silahlanma yarışına neden oldu.
02:17
It began the space race.
38
119000
3000
Uzay yarışını başlattı.
02:20
Within a year, Congress funded huge weapons increases,
39
122000
3000
Bir yıl içinde, Kongre büyük miktarda silah artışını finanse etti
02:23
and we went from 1,200 nuclear weapons
40
125000
3000
ve 1200 nükleer başlık sayısı
02:26
to 20,000.
41
128000
2000
20.000'e çıktı.
02:28
And the reactions to Sputnik went far beyond weapons increases.
42
130000
3000
Ve Sputnik'e karşı verilen tepkiler silahlanmadaki artışın çok ötesine geçti.
02:31
For example, some here will remember
43
133000
3000
Örneğin, burada olanlardan bazılarınız belki hatırlar,
02:34
this day, June 1958,
44
136000
2000
Haziran 1958'de,
02:36
the National Civil Defense Drill,
45
138000
2000
Milli Sivil Savunma Tatbikatı'nda,
02:38
where tens of millions of people in 78 cities went underground.
46
140000
3000
o gün on milyonlarca insan 78 ayrı kentte yeraltına girdi.
02:42
Or the Gallup Poll that showed that seven in 10 Americans
47
144000
3000
Ya da 10 Amerikalı'dan 7'sinin nükleer savaş çıkacağına
02:45
believed that a nuclear war would happen,
48
147000
3000
inandığını gösteren Gallup Poll
02:48
and that at least 50 percent of our population
49
150000
2000
aynı zamanda çıkacak savaşta nüfusun yüzde 50'sinin
02:50
was going to be killed.
50
152000
2000
öleceğine olan inancı da gözler önüne seriyordu.
02:52
But Sputnik provoked wonderful changes as well.
51
154000
3000
Ancak, Sputnik aynı zamanda muhteşem değişimlere de yol açtı.
02:56
For example, some in this room went to school on scholarship
52
158000
2000
Örneğin, bu odada bulunan kişilerden bazıları
02:58
because of Sputnik.
53
160000
2000
Sputnik sayesinde okula burslu gittiler.
03:00
Support for engineering, math and science --
54
162000
3000
Mühendislik, matematik ve bilime
03:03
education in general -- boomed.
55
165000
3000
-kısaca eğitime- olan destek muazzam şekilde arttı.
03:06
And Vint Cerf points out that Sputnik
56
168000
2000
Vint Cerf'in belirttiği gibi, Sputnik
03:08
led directly to ARPA, and the Internet,
57
170000
2000
doğrudan ARPA, internet
03:10
and, of course, NASA.
58
172000
3000
ve tabi ki NASA'nın oluşumunda direk rol oynadı.
03:13
My feature documentary shows how a free society
59
175000
3000
Uzun metrajlı belgeselim, özgür bir toplumun, medyanın nasıl kullanılacağını
03:16
can be stampeded by those who know how to use media.
60
178000
3000
bilenler tarafından nasıl damgalandığını gözler önüne seriyor.
03:19
But it also shows how we can turn
61
181000
2000
Aynı zamanda, başta kötü görünen bir durumu
03:21
what appears at first to be a bad situation,
62
183000
3000
Amerika genelinde çok iyi
03:24
into something that was overall very good for America.
63
186000
3000
bir hale getirebileceğimizi de gösteriyor.
03:28
"Sputnik" will soon be released.
64
190000
3000
"Sputnik" çok yakında gösterimde olacak.
03:31
In closing, I would like to take a moment to thank
65
193000
2000
Kapanışta, yatırımcılarımdan birine
03:33
one of my investors:
66
195000
2000
teşekkür etmek istiyorum:
03:35
longtime TEDster, Jay Walker.
67
197000
2000
TED müdavimi, Jay Walker.
03:37
And I'd like to thank you all.
68
199000
2000
Ve hepinize teşekkür etmek istiyorum.
03:39
(Applause).
69
201000
4000
(Alkışlar)
03:43
Thank you, Chris.
70
205000
1000
Teşekkürler Chris.
ABOUT THE SPEAKER
David Hoffman - FilmmakerIn David Hoffman's long film career, he's made documentaries on everything from Amelia Earhardt to B.B. King, from double-dutch jump-roping to F-15 fighter pilots. Lately he's been fascinated with the early space program and our mania for all things Sputnik.
Why you should listen
Documentary filmmaker David Hoffman has been capturing reality for almost 4 decades, following his wide-ranging interests and turning them into films for PBS, The Discovery Channel, A&E, National Geographic. Highlights from his career include the groundbreaking experimental doc King, Murray, which blurred boundaries between truth and fiction as it tracks its subject through a debauched weekend in Las Vegas; A Day With Filmmaker Timmy Page, about a 12-year-old auteur; and his series of films on American indigenous music.
Lately, he has become fascinated with the Atomic-era Space Race, turning out a feature-length documentary about the Sputnik era. Sputnik Mania was scored by Thomas Dolby and has played at festivals and theaters around the country.
Hoffman suffered a devastating setback in early 2008 when, nine days before TED2008, his home, containing a vast archive from his long and fascinating career, burnt to the ground. His next project: to reframe his life and rebuild.
David Hoffman | Speaker | TED.com