TED2016
ShaoLan: The Chinese zodiac, explained
ShaoLan Hsueh: Objaśnienie chińskich znaków zodiaku
Filmed:
Readability: 4.3
2,804,498 views
1/4 ludzi na świecie bierze bardzo poważnie chińskie znaki zodiaku. Nawet jeśli w to nie wierzysz, byłoby mądrze, gdybyś wiedział, jak to działa, mówi technolog i przedsiębiorca ShaoLan Hseuh. W tej fajnej, informującej rozmowie, ShaoLan dzieli się z nami paroma wskazówkami do zrozumienia tej antycznej tradycji i opisuje, jak wpływa to na osobowość, karierę, szanse matrymonialne i widoki na nadchodzący rok. Co twój znak mówi o tobie?
ShaoLan Hsueh - Technologist, entrepreneur
ShaoLan want to help people understand China's culture and language, and to bridge the gap between East and West. Full bio
ShaoLan want to help people understand China's culture and language, and to bridge the gap between East and West. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Have you ever been asked
by your Chinese friend,
by your Chinese friend,
0
891
2798
Czy pytał cię kiedyś znajomy Chińczyk
00:15
"What is your zodiac sign?"
1
3713
1655
spod jakiego znaku zodiaku jesteś?
00:17
Don't think they are making small talk.
2
5947
2485
Nie myśl, że to banalne zagajenie rozmowy.
00:20
If you say, "I'm a Monkey,"
3
8456
1927
Jeśli powiesz: "Jestem spod Małpy",
00:22
they immediately know
4
10407
1359
będzie od razu wiedział,
00:23
you are either 24, 36, 48 or 60 years old.
5
11790
3396
że masz 24, 36, 48 lub 60 lat.
00:27
(Laughter)
6
15210
1006
(Śmiech)
00:28
Asking a zodiac sign is a polite way
of asking your age.
of asking your age.
7
16240
3558
Pytanie o znak zodiaku jest
uprzejmą formą pytania o wiek.
uprzejmą formą pytania o wiek.
00:32
By revealing your zodiac sign,
you are also being evaluated.
you are also being evaluated.
8
20616
3889
Ujawnianie znaku zodiaku
wystawia cię na ocenę.
wystawia cię na ocenę.
00:36
Judgments are being made
about your fortune or misfortune,
about your fortune or misfortune,
9
24529
4040
Osądzane są twoje szczęście i pech,
00:40
your personality, career prospects
10
28593
2378
osobowość, szanse dotyczące kariery
00:42
and how you will do in a given year.
11
30995
1968
i widoki na dany rok.
00:45
If you share you and your
partner's animal signs,
partner's animal signs,
12
33322
2896
Jeśli zdradzisz znak zodiaku
swój i partnera,
swój i partnera,
00:48
they will paint a picture in their mind
about your private life.
about your private life.
13
36242
3819
będą wyobrażać sobie twoje życie prywatne.
00:52
Maybe you don't believe
in the Chinese zodiac.
in the Chinese zodiac.
14
40725
2623
Może nie wierzysz w chiński zodiak.
00:55
As a quarter of the world population
is influenced by it,
is influenced by it,
15
43372
3831
Kiedy ma to wpływ na 1/4 ludzkości,
00:59
you'd be wise to do something about that.
16
47227
2399
warto coś z tym zrobić.
01:02
So what is the Chinese zodiac, exactly?
17
50406
2998
Czym właściwie jest chiński zodiak?
01:05
Most Westerners think
of Greco-Roman zodiac,
of Greco-Roman zodiac,
18
53991
3196
Większość ludzi z Zachodu myśli
o greko-romańskim zodiaku,
o greko-romańskim zodiaku,
01:09
the signs divided into 12 months.
19
57211
2223
znakach podzielonych na 12 miesięcy.
01:11
The Chinese zodiac is different.
20
59973
1951
Chiński zodiak jest inny.
01:13
It's a 12-year cycle labeled with animals,
21
61948
3178
To 12-letni cykl podzielony na zwierzęta,
01:17
starting with a Rat and ending with a Pig,
22
65150
2576
zaczynając od szczura i kończąc na świni,
01:19
and has no association
with constellations.
with constellations.
23
67750
3342
i nie ma nic wspólnego z konstelacjami.
01:23
For example, if you were born
in 1975, you are a Rabbit.
in 1975, you are a Rabbit.
24
71663
4849
Na przykład osoba urodzona
w roku 1975 to Królik.
w roku 1975 to Królik.
01:29
Can you see your zodiac sign there?
25
77273
1901
Widzisz tu swój znak zodiaku?
01:32
Our Chinese ancestors constructed
a very complicated theoretical framework
a very complicated theoretical framework
26
80139
5285
Nasi chińscy przodkowie stworzyli
bardzo skomplikowaną teoretyczną strukturę
bardzo skomplikowaną teoretyczną strukturę
01:37
based on yin and yang, the five elements
and the 12 zodiac animals.
and the 12 zodiac animals.
27
85448
4641
na podstawie yin i yang, 5 elementów
i 12 zodiakalnych zwierząt.
i 12 zodiakalnych zwierząt.
01:42
Over thousands of years,
28
90486
1795
Przez ponad 1000 lat
01:44
this popular culture has affected
people's major decisions,
people's major decisions,
29
92305
4472
ta popularna kultura miała wpływ
na najważniejsze decyzje,
na najważniejsze decyzje,
01:48
such as naming, marriage, giving birth
and attitude towards each other.
and attitude towards each other.
30
96801
5200
takie jak nadawanie imion, małżeństwo,
rodzenie dzieci i nastawienie do innych.
rodzenie dzieci i nastawienie do innych.
01:54
And some of the implications
are quite amazing.
are quite amazing.
31
102409
2870
Niektóre implikacje są zdumiewające.
01:58
The Chinese believe certain animals
get on better than the others.
get on better than the others.
32
106248
4330
Chińczycy wierzą, że niektóre zwierzęta
dogadują się ze sobą lepiej niż inne.
dogadują się ze sobą lepiej niż inne.
02:03
So parents choose specific years
to give birth to babies,
to give birth to babies,
33
111147
4694
Rodzice wybierali dane lata
na rodzenie dzieci
na rodzenie dzieci
02:07
because they believe the team effort
by the right combination of animals
by the right combination of animals
34
115865
4922
ponieważ wierzyli,
że dobra kombinacja zwierząt
że dobra kombinacja zwierząt
02:12
can give prosperity to families.
35
120811
2297
może dać rodzinom dobrobyt.
02:15
We even refer to the zodiac
when entering into romantic relations.
when entering into romantic relations.
36
123667
4512
Patrzymy na zodiak nawet
przy związkach uczuciowych.
przy związkach uczuciowych.
02:20
I'm a Pig; I should have perfect romance
with Tigers, Goats and Rabbits.
with Tigers, Goats and Rabbits.
37
128630
5406
Jestem Świnią;
powinno mi się świetnie układać
powinno mi się świetnie układać
z Tygrysami, Kozami i Królikami.
02:27
Chinese people believe some animals
are natural enemies.
are natural enemies.
38
135425
3580
Chińczycy wierzą, że niektóre zwierzęta
są naturalnymi wrogami.
są naturalnymi wrogami.
02:31
As a Pig, I need
to be careful with a Snake.
to be careful with a Snake.
39
139536
3001
Jako Świnia, muszę uważać na Węża.
02:35
Raise your hand if you are a Snake.
40
143102
1808
Niech Węże podniosą ręce.
02:37
Let's have a chat later.
41
145726
1533
Potem sobie porozmawiamy.
02:39
(Laughter)
42
147283
1395
(Śmiech)
02:40
We believe some animals
are luckier than the others,
are luckier than the others,
43
148702
3243
Wierzymy, że niektóre zwierzęta
mają więcej szczęścia niż inne,
mają więcej szczęścia niż inne,
02:43
such as the Dragon.
44
151969
1695
tak jak smok.
02:45
Unlike the Western tradition,
45
153688
1858
Inaczej niż w zachodniej tradycji,
02:47
the Chinese Dragon is a symbol
for power, strength and wealth.
for power, strength and wealth.
46
155570
4584
chiński smok jest symbolem
mocy, siły i dobrobytu.
mocy, siły i dobrobytu.
02:52
It's everyone's dream
to have a Dragon baby.
to have a Dragon baby.
47
160178
2683
Każdy marzy, aby mieć dziecko
w znaku smoka.
w znaku smoka.
02:55
Jack Ma's parents
must have been very proud.
must have been very proud.
48
163359
3116
Rodzice Jacka Ma
muszą być bardzo dumni.
muszą być bardzo dumni.
02:58
And they are not the only ones.
49
166499
1562
Nie oni jedni.
03:00
In 2012, the Year of the Dragon,
50
168085
2897
W 2012, roku Smoka,
03:03
the birthrate in China,
Hong Kong and Taiwan
Hong Kong and Taiwan
51
171006
2299
suma urodzeń w Chinach,
Hong Kong'u i Tajwanie
Hong Kong'u i Tajwanie
03:05
increased by five percent.
52
173329
1687
wzrosła o 5%.
03:07
That means another
one million more babies.
one million more babies.
53
175596
3365
To oznacza milion dzieci więcej.
03:12
With a traditional
preference to baby boys,
preference to baby boys,
54
180497
2913
Przy tradycyjnym preferowaniu chłopców
03:15
the boy-girl ratio that year
was 120 to 100.
was 120 to 100.
55
183434
4328
proporcja chłopcy-dziewczynki
wynosiła w tym roku 120:100.
wynosiła w tym roku 120:100.
03:20
When those Dragon boys grow up,
56
188431
1764
Kiedy ci smoczy chłopcy dorosną,
03:22
they will face much more severe
competition in love and job markets.
competition in love and job markets.
57
190219
4406
czeka ich trudniejsza rywalizacja
w miłości i na rynku pracy.
w miłości i na rynku pracy.
03:27
According to the BBC and the Chinese
government's press release,
government's press release,
58
195669
3914
Według BBC i chińskiej prasy rządowej
03:31
January 2015 saw a peak
of Cesarean sections.
of Cesarean sections.
59
199607
5204
w styczniu 2015 roku
wzrosła ilość cesarskich cięć.
wzrosła ilość cesarskich cięć.
03:36
Why?
60
204835
1169
Czemu?
03:38
That was the last month
for the Year of the Horse.
for the Year of the Horse.
61
206726
3411
To był ostatni miesiąc roku Konia.
03:42
It's not because they like horses so much,
62
210161
2602
Nie dlatego, że tak lubią Konie,
03:44
it's because they try to avoid
having unlucky Goat babies.
having unlucky Goat babies.
63
212787
3469
ale nie chcą mieć
pechowych dzieci Kóz.
pechowych dzieci Kóz.
03:48
(Laughter)
64
216280
1078
(Śmiech)
03:49
If you are a Goat, please don't feel bad.
65
217382
2779
Jeśli jesteś Kozą,
proszę, nie czuj się źle.
proszę, nie czuj się źle.
03:52
Those are Goat babies.
66
220185
1730
To są dzieci Kozy.
03:53
They don't look like losers to me.
67
221939
2110
Dla mnie nie wyglądają na nieudaczników.
03:56
(Laughter)
68
224073
1165
(Śmiech)
03:57
Tiger is another undesirable animal,
69
225262
2762
Tygrys jest kolejnym niepożądanym znakiem,
04:00
due to its volatile temperament.
70
228048
1808
ze względu na zmienny temperament.
04:02
Many Chinese regions
saw a sharp decline of birthrate
saw a sharp decline of birthrate
71
230337
3853
Wiele chińskich religii
doświadczyło ostrego spadku urodzeń
doświadczyło ostrego spadku urodzeń
04:06
during those years.
72
234214
1197
podczas tych lat.
04:08
Perhaps one should consider
zodiac in reverse,
zodiac in reverse,
73
236122
3670
Może ktoś powinien rozważyć
odwrócenie znaków zodiaku,
odwrócenie znaków zodiaku,
04:11
as those Tiger and Goat babies
will face much less competition.
will face much less competition.
74
239816
4204
bo dzieci Tygrysy i Kozy
będą miały o wiele mniejszą konkurencję.
będą miały o wiele mniejszą konkurencję.
04:16
Maybe they are the lucky ones.
75
244044
1722
Może to oni mają szczęście.
04:20
I went through the Forbes
top 300 richest people in the world,
top 300 richest people in the world,
76
248055
4460
Przejrzałam listę Forbesa
300 najbogatszych ludzi
300 najbogatszych ludzi
04:24
and it's interesting to see
77
252539
2033
i co ciekawe,
04:26
the most undesirable two animals,
the Goat and Tiger,
the Goat and Tiger,
78
254596
3578
najbardziej niechciane znaki,
Koza i Tygrys,
Koza i Tygrys,
04:30
are at the top of the chart,
79
258198
1682
są na jej szczycie,
04:32
even higher than the Dragon.
80
260544
1783
nawet wyżej niż Smok.
04:34
So maybe we should consider,
81
262351
2120
Może trzeba wziąć pod uwagę
04:36
maybe it's much better
to have less competition.
to have less competition.
82
264495
3153
że lepiej mieć mniej konkurencji.
04:40
One last but interesting point:
83
268384
2021
Ostatni, ale ciekawy punkt:
04:42
many Chinese people make
their investment decisions
their investment decisions
84
270429
2833
wielu Chińczyków podejmuje
decyzje dotyczące inwestycji
decyzje dotyczące inwestycji
04:45
based on the zodiac sign index.
85
273286
2317
na podstawie znaków zodiaku.
04:48
Although the belief and tradition
of the zodiac sign
of the zodiac sign
86
276611
3665
Choć tradycja i wiara w znaki zodiaku
04:52
has been over thousands of years,
87
280300
1838
ma wiele tysięcy lat,
04:55
the trend of using it
in making major decisions
in making major decisions
88
283051
3294
moda na używanie ich
przy podejmowaniu ważnych decyzji
przy podejmowaniu ważnych decyzji
04:58
did not really happen
until the past few decades.
until the past few decades.
89
286369
3181
trwa dopiero od kilkudziesięciu lat.
05:01
Our ancestors were very busy
surviving poverty, drought,
surviving poverty, drought,
90
289934
4396
Nasi przodkowie byli bardzo zajęci
walką z ubóstwem, suszą,
walką z ubóstwem, suszą,
05:06
famine, riot, disease and civil war.
91
294354
3650
głodem, zamieszkami,
chorobami i wojną domową.
chorobami i wojną domową.
05:10
And finally, Chinese people
have the time, wealth and technology
have the time, wealth and technology
92
298028
5762
Dopier teraz Chińczycy mają
czas, dobrobyt i technikę
czas, dobrobyt i technikę
05:15
to create an ideal life
they've always wanted.
they've always wanted.
93
303814
2949
do stworzenia idealnego życia,
o którym zawsze marzyli.
o którym zawsze marzyli.
05:19
The collective decision
made by 1.3 billion people
made by 1.3 billion people
94
307604
3647
Wspólne decyzje podjęte
przez 1,3 miliardów ludzi
przez 1,3 miliardów ludzi
05:23
has caused the fluctuation in economics
and demand on everything,
and demand on everything,
95
311275
4551
powodują wahania w ekonomii
i ogólnym popycie,
i ogólnym popycie,
05:27
from health care and education
to property and consumer goods.
to property and consumer goods.
96
315850
4575
od opieki zdrowotnej i edukacji
do nieruchomości i towarów.
do nieruchomości i towarów.
05:33
As China plays such an important role
in the global economy and geopolitics,
in the global economy and geopolitics,
97
321092
4974
Kiedy Chiny grają tak ważną rolę
w światowej ekonomii i geopolityce,
w światowej ekonomii i geopolityce,
05:38
the decisions made based on the zodiac
and other Chinese traditions
and other Chinese traditions
98
326090
4109
decyzje podjęte na podstawie
znaków zodiaku i innych chińskich tradycji
znaków zodiaku i innych chińskich tradycji
05:42
end up impacting everyone
around the world.
around the world.
99
330223
3470
wpływają na wszystkich na świecie.
05:47
Are there any Monkeys here?
100
335203
1460
Czy są tu Małpy?
05:50
2016 is the Year of the Monkey.
101
338030
2580
2016 jest rokiem Małpy.
05:53
Monkeys are clever, curious,
creative and mischievous.
creative and mischievous.
102
341220
5709
Małpy są bystre, ciekawe,
kreatywne i psotne.
kreatywne i psotne.
05:58
Thank you.
103
346953
1158
Dziękuję.
06:00
(Applause)
104
348135
3136
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
ShaoLan Hsueh - Technologist, entrepreneurShaoLan want to help people understand China's culture and language, and to bridge the gap between East and West.
Why you should listen
ShaoLan is an entrepreneur, angel investor, geek, writer, traveller and dreamer. She is the founder and creator of Chineasy, which she launched after her TED Talk in Long Beach, California in 2013.
In just over three years, she has built Chineasy into one of the most popular methods of learning Chinese across the Internet with several hundred thousand fellow learners. Her first book, Chineasy, The New Way to Read Chinese, was launched in March 2014 and has been translated into 18 languages. Her next book, Chineasy Everyday, was launched in March 2016.
ShaoLan is a tech entrepreneur with extensive business experience. At the age of 22, while studying for her MBA, she wrote four best-selling books on software in Taiwan, and her books were bundled by Microsoft. She co-founded pAsia, one of the major players on Internet in Asia in 1990’s. After a second masters degree at the University of Cambridge, she began Caravel Capital in 2005 to advise young tech companies.
Chineasy represents a return for ShaoLan to her artistic upbringing and in many ways a design project. This project is the culmination of her life’s journey through the East and West. Her aim is to help people to understand China, Chinese culture, its language and to bridge the gap between East and West. Her next step is to help Chinese children to enjoy and appreciate the beauty of their own language.
ShaoLan Hsueh | Speaker | TED.com