TED2002
Mae Jemison: Teach arts and sciences together
Mae Jemison o nauczaniu przedmiotów sztuk pięknych razem ze ścisłymi
Filmed:
Readability: 4.4
907,108 views
Mae Jemison to astronautka, lekarka, kolekcjonerka dzieł sztuki, tancerka... Wspominając zdarzenia z czasów szkolnych oraz swojego pobytu w kosmosie, apeluje do osób zajmujących się edukacją o nauczanie zarówno sztuki, jak i nauki, intuicji i logiki - tak, by wychowywać odważne umysły.
Mae Jemison - Astronaut, engineer, entrepreneur, physician and educator
Astronaut Dr. Mae Jemison‘s inclusive, audacious journey to improving life here on earth and beyond is paving the way for human interstellar travel. Full bio
Astronaut Dr. Mae Jemison‘s inclusive, audacious journey to improving life here on earth and beyond is paving the way for human interstellar travel. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
What I want to do today is to spend
0
0
2000
Opowiem dziś o czymś,
00:17
some time talking about some stuff that's
1
2000
2000
co od ostatnich kilku lat
00:19
sort of giving me a little bit of
2
4000
2000
napawa mnie egzystencjalnym lękiem,
00:21
existential angst, for lack of a better word,
3
6000
3000
napawa mnie egzystencjalnym lękiem,
00:24
over the past couple of years, and
4
9000
2000
z braku lepszego określenia.
00:26
basically, these three quotes
5
11000
3000
Wyjaśnią to lepiej te trzy cytaty.
00:29
tell what's going on.
6
14000
2000
Wyjaśnią to lepiej te trzy cytaty.
00:31
"When God made the color purple,
7
16000
2000
"Stwarzając purpurę,
00:33
God was just showing off," Alice Walker
8
18000
2000
Bóg się tylko popisywał" - Alice Walker, "Kolor purpury".
00:35
wrote in "The Color Purple," and
9
20000
2000
Bóg się tylko popisywał" - Alice Walker, "Kolor purpury".
00:37
Zora Neale Hurston wrote in
10
22000
2000
Zora Neale Hurston w "Dust Tracks on a Road" pisze:
00:39
"Dust Tracks On A Road,"
11
24000
2000
Zora Neale Hurston w "Dust Tracks on a Road" pisze:
00:41
"Research is a formalized curiosity.
12
26000
2000
"Badanie to sformalizowana ciekawość,
00:43
It's poking and prying with a purpose."
13
28000
2000
wścibianie nosa z określonym celem".
00:45
And then finally,
14
30000
2000
wścibianie nosa z określonym celem".
00:47
when I think about the near future,
15
32000
2000
Ostatni dotyczy najbliższej przyszłości.
00:49
you know, we have this attitude, well,
16
34000
2000
Ostatni dotyczy najbliższej przyszłości.
00:51
whatever happens, happens. Right?
17
36000
2000
Mawiamy często: "Niech się dzieje, co chce".
00:53
So that goes along with the Chesire Cat
18
38000
2000
Kot z Alicji w Krainie Czarów mawiał:
00:55
saying, "If you don't care much
19
40000
2000
"Jeśli nie obchodzi cię, dokąd zmierzasz,
00:57
where you want to get to,
20
42000
2000
"Jeśli nie obchodzi cię, dokąd zmierzasz,
00:59
it doesn't much matter which way you go."
21
44000
2000
to nieważne też, którędy podążasz".
01:01
But I think it does matter
22
46000
2000
Sądzę, że ważne jest,
01:03
which way we go, and what road we take,
23
48000
2000
dokąd idziemy i jak dążymy do celu.
01:05
because when I think about design in the
24
50000
2000
W kwestii przyszłości designu
01:07
near future, what I think are the most
25
52000
2000
W kwestii przyszłości designu
01:09
important issues, what's really
26
54000
2000
najważniejszym zadaniem jest
01:11
crucial and vital is that we need
27
56000
2000
ożywienie sztuki i nauki,
01:13
to revitalize the arts and sciences
28
58000
2000
ożywienie sztuki i nauki,
01:15
right now in 2002.
29
60000
3000
już teraz, w 2002 roku.
01:18
(Applause)
30
63000
5000
(Oklaski)
01:23
If we describe the near future
31
68000
2000
Jeśli przez najbliższą przyszłość
01:25
as 10, 20, 15 years from now,
32
70000
2000
rozumiemy okres za 10-20 lat,
01:27
that means that what we do today
33
72000
3000
wszystko, co zrobimy teraz,
01:30
is going to be critically important,
34
75000
2000
będzie niezmiernie ważne.
01:32
because in the year 2015,
35
77000
2000
W roku 2015, 2020, 2025,
01:34
and the year 2020, 2025, the world
36
79000
2000
W roku 2015, 2020, 2025,
01:36
our society is going to be building on,
37
81000
2000
podstawą codziennego świata
01:38
the basic knowledge and abstract ideas,
38
83000
2000
będą dzisiejsza wiedza, idee i odkrycia.
01:40
the discoveries that we came up with today,
39
85000
3000
będą dzisiejsza wiedza, idee i odkrycia.
01:43
just as all these wonderful things we're
40
88000
2000
Tak jak te wszystkie cuda,
01:45
hearing about here at the TED conference
41
90000
2000
o których słyszymy na TED,
01:47
that we take for granted in the world
42
92000
2000
dziś dla nas oczywiste,
01:49
right now, were really knowledge
43
94000
2000
opierają się na wiedzy i ideach
01:51
and ideas that came up
44
96000
2000
opierają się na wiedzy i ideach
01:53
in the '50s, the '60s, and the '70s.
45
98000
3000
z lat '50, '60 i '70.
01:56
That's the substrate that we're exploiting
46
101000
3000
To nasz "surowiec",
01:59
today, whether it's the internet,
47
104000
2000
czyli Internet, inżynieria genetyczna,
02:01
genetic engineering, laser scanners,
48
106000
2000
lasery, pociski kierowane,
02:03
guided missiles, fiber optics, high-definition
49
108000
2000
światłowody, telewizja HD,
02:05
television, sensing, remote-sensing
50
110000
2000
teledetekcja z orbity,
02:07
from space and the wonderful
51
112000
2000
piękne zdjęcia satelitarne,
02:09
remote-sensing photos that we see in
52
114000
2000
piękne zdjęcia satelitarne,
02:11
3D weaving, TV programs like Tracker,
53
116000
3000
tkaniny 3D, programy jak Tracker czy Enterprise,
02:14
and Enterprise, CD rewrite drives,
54
119000
2000
nagrywarki CD,
02:16
flatscreen, Alvin Ailey's Suite Otis,
55
121000
3000
płaskie telewizory, spektakle muzyczne,
02:19
or Sarah Jones' "Your Revolution Will Not
56
124000
3000
albo piosenka "Your Revolution" Sarah Jones,
02:22
Be Between These Thighs," which
57
127000
2000
albo piosenka "Your Revolution" Sarah Jones,
02:24
by the way was banned by the FCC,
58
129000
2000
nawiasem mówiąc zabroniona przez FCC, albo ska.
02:26
or ska, all of these things
59
131000
2000
Wszystkie, prawie bez wyjątku,
02:28
without question, almost without exception,
60
133000
2000
Wszystkie, prawie bez wyjątku,
02:30
are really based on ideas
61
135000
2000
oparte są na pomysłach,
02:32
and abstract and creativity
62
137000
2000
abstraktach i twórczości sprzed wielu lat.
02:34
from years before,
63
139000
2000
abstraktach i twórczości sprzed wielu lat.
02:36
so we have to ask ourselves,
64
141000
2000
Musimy zastanowić się,
02:38
what are we contributing to that legacy
65
143000
2000
co dokładamy do tej spuścizny?
02:40
right now? And when I think about it,
66
145000
2000
Szczerze mówiąc, ta kwestia naprawdę mnie niepokoi.
02:42
I'm really worried. To be quite frank,
67
147000
2000
Szczerze mówiąc, ta kwestia naprawdę mnie niepokoi.
02:44
I'm concerned. I'm skeptical
68
149000
2000
Wątpię, żebyśmy się do tego przykładali.
02:46
that we're doing very much of anything.
69
151000
3000
Wątpię, żebyśmy się do tego przykładali.
02:49
We're, in a sense, failing to act
70
154000
2000
W zasadzie nie robimy niczego dla przyszłości.
02:51
in the future. We're purposefully,
71
156000
3000
W zasadzie nie robimy niczego dla przyszłości.
02:54
consciously being laggards.
72
159000
2000
Świadomie i celowo zostajemy w tyle.
02:56
We're lagging behind.
73
161000
2000
Świadomie i celowo zostajemy w tyle.
02:58
Frantz Fanon, who was a psychiatrist
74
163000
2000
Frantz Fanon, psychiatra z Martyniki, powiedział:
03:00
from Martinique, said, "Each generation
75
165000
2000
Frantz Fanon, psychiatra z Martyniki, powiedział:
03:02
must, out of relative obscurity,
76
167000
2000
"Każde pokolenie musi z niejasności
03:04
discover its mission, and fulfill or betray it."
77
169000
4000
wynieść swe powołanie i spełnić je lub zdradzić".
03:09
What is our mission? What do we have
78
174000
2000
Co jest naszym zadaniem?
03:11
to do? I think our mission is
79
176000
2000
Co jest naszym zadaniem?
03:13
to reconcile, to reintegrate
80
178000
2000
Sądzę, że pogodzenie i ponowna integracja nauki ze sztuką.
03:15
science and the arts, because right now
81
180000
3000
Sądzę, że pogodzenie i ponowna integracja nauki ze sztuką.
03:18
there's a schism that exists
82
183000
3000
Obecnie w kulturze popularnej jest między nimi rozłam.
03:21
in popular culture. You know,
83
186000
2000
Obecnie w kulturze popularnej jest między nimi rozłam.
03:23
people have this idea that science
84
188000
2000
Panuje przeświadczenie,
03:25
and the arts are really separate.
85
190000
2000
że nauka i sztuka są zupełnie niezależne,
03:27
We think of them as separate
86
192000
2000
że to dwie różne rzeczy.
03:29
and different things, and this idea was
87
194000
2000
Pomysł połączenia ich pojawił się pewnie setki lat temu,
03:31
probably introduced centuries ago,
88
196000
2000
Pomysł połączenia ich pojawił się pewnie setki lat temu,
03:33
but it's really becoming critical now,
89
198000
2000
ale teraz to ogromnie ważna kwestia.
03:35
because we're making decisions about our
90
200000
2000
Podejmując kolejne decyzje
03:37
society every day that,
91
202000
3000
dotyczące społeczeństwa,
03:40
if we keep thinking that the arts
92
205000
2000
jeśli będziemy dalej sądzić,
03:42
are separate from the sciences,
93
207000
2000
że sztuka i nauka są sobie obce
03:44
and we keep thinking it's cute to say,
94
209000
2000
i mówić beztrosko:
03:46
"I don't understand anything about this one,
95
211000
2000
"Ja tego nie rozumiem".
03:48
I don't understand anything about the other
96
213000
2000
"Nie rozumiem zupełnie tego drugiego"...
03:50
one," then we're going to have problems.
97
215000
2000
znajdziemy się w tarapatach.
03:52
Now I know no one here at TED
98
217000
2000
Na TED nikt tak nie uważa.
03:54
thinks this. All of us, we already know
99
219000
2000
Wszyscy świetnie wiemy,
03:56
that they're very connected, but I'm going
100
221000
2000
że te dziedziny są powiązane.
03:58
to let you know that some folks
101
223000
2000
Jednak są na świecie ludzie,
04:00
in the outside world, believe it or not,
102
225000
2000
choć trudno w to uwierzyć,
04:02
they think it's neat when they say,
103
227000
2000
którzy z przekonaniem mówią:
04:04
"You know, scientists and science is not
104
229000
2000
"W nauce nie ma kreatywności,
04:06
creative. Maybe scientists are ingenious,
105
231000
2000
"W nauce nie ma kreatywności,
04:08
but they're not creative.
106
233000
2000
najwyżej pomysłowość".
04:10
And then we have this tendency, the career
107
235000
2000
Jest też inna tendencja.
04:12
counselors and various people say things
108
237000
2000
Doradcy zawodowi mówią:
04:14
like, "Artists are not analytical.
109
239000
2000
"Artyści nie myślą analitycznie.
04:16
They're ingenious, perhaps,
110
241000
3000
Może są pomysłowi,
04:19
but not analytical," and
111
244000
3000
ale nie analityczni".
04:22
when these concepts underly our teaching
112
247000
2000
Jeśli takie rozumowanie jest podstawą naszej edukacji
04:24
and what we think about the world,
113
249000
2000
Jeśli takie rozumowanie jest podstawą naszej edukacji
04:26
then we have a problem, because we
114
251000
2000
to mamy problem,
04:28
stymie support for everything.
115
253000
2000
bo niweczymy nim rozwój.
04:30
By accepting this dichotomy,
116
255000
2000
Akceptując tę dychotomię,
04:32
whether it's tongue-in-cheek, when
117
257000
2000
nawet tylko w żartach,
04:34
we attempt to accommodate it in our world,
118
259000
2000
sami wdrażamy ją w życie,
04:36
and we try to build our foundation
119
261000
2000
budujemy takie podstawy świata
04:38
for the world, we're messing up the future,
120
263000
2000
i niszczymy przyszłość.
04:40
because, who wants to be uncreative?
121
265000
2000
Kto chce być niekreatywny?
04:42
Who wants to be illogical?
122
267000
2000
Kto chce być nielogiczny?
04:44
Talent would run from either of these fields
123
269000
2000
W ten sposób odstraszamy
04:46
if you said you had to choose either.
124
271000
2000
od obu dziedzin.
04:48
Then they're going to go to something
125
273000
2000
Chętniej wybierze się coś,
04:50
where they think, "Well, I can be creative
126
275000
2000
co pozwoli uważać się za osobę
04:52
and logical at the same time."
127
277000
2000
twórczą i logiczną.
04:54
Now I grew up in the '60s and I'll admit it,
128
279000
2000
Dorastałam w latach '60.
04:56
actually, my childhood spanned the '60s,
129
281000
3000
To czas mojego dzieciństwa,
04:59
and I was a wannabe hippie and I always
130
284000
2000
chciałam być wtedy hipiską,
05:01
resented the fact that I wasn't really
131
286000
2000
niestety jednak
05:03
old enough to be a hippie.
132
288000
2000
byłam na to po prostu za młoda.
05:05
And I know there are people here, the
133
290000
2000
Podobne pragnienie ma dzisiejsza młodzież.
05:07
younger generation who want to be hippies,
134
292000
2000
Podobne pragnienie ma dzisiejsza młodzież.
05:09
but people talk about the '60s all the time,
135
294000
2000
Ciągle rozmawia się o tamtych czasach,
05:11
and they talk about the anarchy
136
296000
2000
mówi się o ówczesnej anarchii.
05:13
that was there, but when I think about
137
298000
2000
Z tamtych lat pamiętam jednak przeświadczenie,
05:15
the '60s, what I took away from it was
138
300000
2000
Z tamtych lat pamiętam jednak przeświadczenie,
05:17
that there was hope for the future.
139
302000
2000
że jest nadzieja na przyszłość,
05:19
We thought everyone could participate.
140
304000
2000
że każdy może pomóc.
05:21
There were wonderful, incredible ideas
141
306000
2000
Krążyły wtedy piękne idee.
05:23
that were always percolating,
142
308000
2000
Krążyły wtedy piękne idee.
05:25
and so much of what's cool or hot today
143
310000
3000
Wiele z tego, co uważamy dziś za modne
05:28
is really based on some of those concepts,
144
313000
2000
opiera się właśnie na nich.
05:30
whether it's, you know, people trying to
145
315000
2000
Na przykład stosowanie w praktyce
Pierwszej Dyrektywy ze Star Trek,
Pierwszej Dyrektywy ze Star Trek,
05:32
use the prime directive from Star Trek
146
317000
2000
Na przykład stosowanie w praktyce
Pierwszej Dyrektywy ze Star Trek,
Pierwszej Dyrektywy ze Star Trek,
05:34
being involved in things, or again that
147
319000
2000
Na przykład stosowanie w praktyce
Pierwszej Dyrektywy ze Star Trek,
Pierwszej Dyrektywy ze Star Trek,
05:36
three-dimensional weaving and
148
321000
2000
tkaniny przestrzenne,
05:38
fax machines that I read about in my
149
323000
2000
faksy, o których czytałam już w dzieciństwie,
05:40
weekly readers that the technology
150
325000
2000
faksy, o których czytałam już w dzieciństwie,
05:42
and engineering was just getting started.
151
327000
2000
gdy dopiero je wymyślono.
05:44
But the '60s left me with a problem.
152
329000
2000
Ale lata '60 przyniosły też problem.
05:46
You see, I always assumed I would go
153
331000
2000
Zawsze sądziłam, że polecę w kosmos,
05:48
into space, because I followed all of this,
154
333000
3000
Zawsze sądziłam, że polecę w kosmos,
05:51
but I also loved the arts and sciences.
155
336000
3000
interesowała mnie astronautyka.
05:54
You see, when I was growing up as
156
339000
2000
Ale uwielbiałam też naukę i sztukę.
05:56
a little girl and as a teenager,
157
341000
2000
Jako dziewczynka
05:58
I loved designing and making dogs' clothes
158
343000
2000
uwielbiałam szyć ubranka dla lalek,
06:00
and wanting to be a fashion designer.
159
345000
2000
chciałam być projektantką.
06:02
I took art and ceramics. I loved dance.
160
347000
3000
Uczyłam się plastyki, ceramiki, kochałam taniec.
06:05
Lola Falana. Alvin Ailey. Jerome Robbins.
161
350000
4000
Lola Falana, Alvin Ailey, Jerome Robbins.
06:09
And I also avidly followed the Gemini
162
354000
2000
Byłam też na bieżąco z programami Gemini i Apollo.
06:11
and the Apollo programs.
163
356000
3000
Byłam też na bieżąco z programami Gemini i Apollo.
06:14
I had science projects and tons of astronomy
164
359000
2000
Miałam tony książek astronomicznych,
06:16
books. I took calculus and philosophy.
165
361000
2000
uczyłam się analizy matematycznej i filozofii,
06:18
I wondered about the infinity
166
363000
2000
zastanawiałam się nad nieskończonością
06:20
and the Big Bang theory.
167
365000
2000
i Wielkim Wybuchem.
06:22
And when I was at Stanford,
168
367000
2000
Kiedy studiowałam na Stanfordzie,
06:24
I found myself, my senior year,
169
369000
2000
moim głównym kierunkiem
06:26
chemical engineering major, half the folks
170
371000
2000
była inżynieria chemiczna,
06:28
thought I was a political science and
171
373000
2000
ale ludzie myśleli, że studiuję politykę i sztuki sceniczne,
06:30
performing arts major, which was sort of
172
375000
2000
ponieważ udzielałam się
06:32
true because I was Black Student Union President
173
377000
2000
jako przewodniczący Związku Czarnych Studentów
06:34
and I did major in some other things,
174
379000
2000
i studiowałam parę innych kierunków.
06:36
and I found myself the last quarter juggling
175
381000
2000
Pod koniec studiów musiałam pogodzić
06:38
chemical engineering separation processes,
176
383000
2000
zajęcia z inżynierii chemicznej,
06:40
logic classes, nuclear magnetic resonance
177
385000
2000
logiki, spektroskopii NMR,
06:42
spectroscopy, and also producing
178
387000
2000
oraz rolę producentki i choreografki
06:44
and choreographing a dance production,
179
389000
2000
oraz rolę producentki i choreografki
06:46
and I had to do the lighting and the
180
391000
2000
przedstawienia tanecznego.
06:48
design work, and I was trying to figure out,
181
393000
3000
Zajmowałam się też oświetleniem i dekoracjami.
06:51
do I go to New York City
182
396000
2000
Rozważałam, czy przenieść się do Nowego Jorku
06:53
to try to become a professional dancer,
183
398000
2000
i rozpocząć karierę tancerki,
06:55
or do I go to medical school?
184
400000
3000
czy studiować medycynę?
06:58
Now, my mother helped me figure
185
403000
2000
Stanowczej odpowiedzi udzieliła mi mama. (Śmiech)
07:00
that one out. (Laughter)
186
405000
3000
Stanowczej odpowiedzi udzieliła mi mama. (Śmiech)
07:03
But when I went into space,
187
408000
2000
Ale kiedy poleciałam w kosmos,
07:05
when I went into space I carried a number
188
410000
2000
wzięłam ze sobą kilka przedmiotów.
07:07
of things up with me. I carried a poster
189
412000
2000
Plakat Alvina Aileya,
07:09
by Alvin Ailey, which you can figure out
190
414000
2000
uwielbiam jego zespół taneczny,
07:11
now, I love the dance company.
191
416000
2000
uwielbiam jego zespół taneczny,
07:13
An Alvin Ailey poster of Judith Jamison
192
418000
2000
plakat z Judith Jamison w tańcu "Cry",
07:15
performing the dance "Cry," dedicated to all
193
420000
2000
zadedykowanym wszystkim czarnym kobietom,
07:17
black women everywhere. A Bundu statue,
194
422000
2000
figurkę Bundu
07:19
which was from the Women's Society
195
424000
2000
z Towarzystwa Kobiet z Sierra Leone,
07:21
in Sierra Leone, and a certificate for the
196
426000
2000
z Towarzystwa Kobiet z Sierra Leone,
07:23
Chicago Public School students to work to
197
428000
2000
oraz umowę z uczniami szkół w Chicago,
07:25
improve their science and math,
198
430000
2000
gdzie obiecują pracować nad matematyką
07:27
and folks asked me,
199
432000
2000
i przedmiotami ścisłymi.
07:29
"Why did you take up what you took up?"
200
434000
2000
Czasem jestem pytana, czemu zabrałam właśnie to.
07:31
And I had to say,
201
436000
2000
Czasem jestem pytana, czemu zabrałam właśnie to.
07:33
"Because it represents human creativity,
202
438000
2000
Ponieważ reprezentują ludzką kreatywność.
07:35
the creativity that allowed us, that we were
203
440000
2000
Rzecz niezbędną,
07:37
required to have to conceive and build
204
442000
2000
żeby wyobrazić sobie, zbudować
07:39
and launch the space shuttle, springs from
205
444000
3000
i wystrzelić w kosmos prom kosmiczny.
07:42
the same source as the imagination and
206
447000
2000
W oparciu o tę samą wyobraźnię i logikę,
07:44
analysis it took to carve a Bundu statue,
207
449000
3000
co te potrzebne do wyrzeźbienia posążka Bundu,
07:47
or the ingenuity it took to design,
208
452000
3000
czy pomysłowość, niezbędną w tworzeniu
07:50
choreograph, and stage "Cry."
209
455000
3000
choreografii tańca "Cry".
07:53
Each one of them are different
210
458000
2000
To wszystko przykłady
07:55
manifestations, incarnations, of creativity,
211
460000
3000
uzewnętrznienia kreatywności.
07:58
avatars of human creativity,
212
463000
3000
Przejawy ludzkiej kreatywności.
08:01
and that's what we have to reconcile
213
466000
2000
Musimy nauczyć się dostrzegać,
08:03
in our minds, how these things fit together.
214
468000
2000
jak wszystko jest ze sobą powiązane.
08:05
The difference between arts and sciences
215
470000
2000
Różnica między nauką i sztuką
08:07
is not analytical versus intuitive, right?
216
472000
3000
to nie: "intuicja - logika". Prawda?
08:10
E=MC squared required
217
475000
3000
E=mc² wymagało
08:13
an intuitive leap, and then you had
218
478000
2000
intuicyjnego skoku w myśleniu,
08:15
to do the analysis afterwards.
219
480000
2000
dopiero potem poparto je analizą.
08:17
Einstein said, in fact, "The most beautiful
220
482000
2000
Sam Einstein powiedział:
08:19
thing we can experience is the mysterious.
221
484000
3000
"Najpiękniejszym, czego doświadczamy, jest tajemnica.
08:22
It is the source of all true art and science."
222
487000
3000
To źródło prawdziwej sztuki i nauki".
08:25
Dance requires us to express and want
223
490000
2000
Taniec wymaga od nas
08:27
to express the jubilation in life, but then you
224
492000
2000
wyrażenia radości życia,
08:29
have to figure out, exactly
225
494000
2000
wyrażenia radości życia,
08:31
what movement do I do to make sure
226
496000
2000
a potem analizujemy odpowiednie ruchy,
08:33
that it comes across correctly?
227
498000
2000
by właściwie wyrazić przekaz.
08:35
The difference between arts and sciences
228
500000
2000
Różnica pomiędzy nauką i sztuką
08:37
is also not constructive versus
229
502000
2000
to nie: "konstrukcja - dekonstrukcja". Prawda?
08:39
deconstructive, right? A lot of people
230
504000
2000
to nie: "konstrukcja - dekonstrukcja". Prawda?
08:41
think of the sciences as deconstructive.
231
506000
2000
Powszechny jest pogląd, że nauka
08:43
You have to pull things apart.
232
508000
2000
to rozkładanie na części pierwsze.
08:45
And yeah, sub-atomic physics
233
510000
2000
W fizyce cząstek elementarnych
08:47
is deconstructive. You literally try to
234
512000
2000
dosłownie rozrywa się atomy,
08:49
tear atoms apart to understand
235
514000
2000
żeby zrozumieć, co mają w środku.
08:51
what's inside of them. But sculpture, from
236
516000
2000
Ale, jak mówią wielcy rzeźbiarze,
08:53
what I understand from great sculptors,
237
518000
2000
Ale, jak mówią wielcy rzeźbiarze,
08:55
is deconstructive, because you see a piece
238
520000
2000
rzeźbiarstwo też jest dekonstrukcyjne.
08:57
and you remove what doesn't
239
522000
2000
rzeźbiarstwo też jest dekonstrukcyjne.
08:59
need to be there.
240
524000
2000
Widzimy dzieło i usuwamy zbędne części.
09:01
Biotechnology is constructive.
241
526000
2000
Biotechnologia opiera się na konstrukcji,
09:03
Orchestral arranging is constructive.
242
528000
2000
podobnie jak aranżacja orkiestrowa.
09:05
So in fact we use constructive and
243
530000
2000
We wszystkim konstruujemy
09:07
deconstructive techniques in everything.
244
532000
2000
i dekonstruujemy.
09:09
The difference between science
245
534000
3000
Różnica między nauką i sztuką
09:12
and the arts is not that they
246
537000
3000
nie polega na tym,
09:15
are different sides of the same coin, even,
247
540000
2000
że są to dwie strony medalu,
09:17
or even different parts
248
542000
2000
czy częściami jednego kontinuum.
09:19
of the same continuum, but rather
249
544000
2000
czy częściami jednego kontinuum.
09:21
they're manifestations of the same thing.
250
546000
3000
To raczej manifestacje tego samego.
09:24
Different quantum states of an atom?
251
549000
2000
Jak różne stany kwantowe.
09:26
Or maybe if I want to be more 21st century
252
551000
2000
Dziś powiedziałoby się,
09:28
I could say that they are different harmonic
253
553000
2000
że to różne drgania harmoniczne superstruny.
09:30
resonances of a superstring.
254
555000
2000
że to różne drgania harmoniczne superstruny.
09:32
But we'll leave that alone. (Laughter)
255
557000
2000
Ale mniejsza z tym. (Śmiech)
09:34
They spring from the same source.
256
559000
2000
Mają to samo źródło.
09:36
The arts and sciences are avatars of
257
561000
2000
Sztuka i nauka to przejawy
09:38
human creativity. It's our attempt
258
563000
2000
ludzkiej kreatywności,
09:40
as humans to build an understanding
259
565000
2000
są próbą zrozumienia wszechświata.
09:42
of the universe, the world around us.
260
567000
2000
są próbą zrozumienia wszechświata.
09:44
It's our attempt to influence things,
261
569000
2000
To próba wywierania wpływu
09:46
the universe internal to ourselves
262
571000
2000
na nasz wszechświat wewnętrzny
09:48
and external to us.
263
573000
2000
i zewnętrzny.
09:50
The sciences, to me, are manifestations
264
575000
2000
Nauki ścisłe
09:52
of our attempt to express
265
577000
3000
to manifestacja naszych starań,
09:55
or share our understanding,
266
580000
2000
by wyrazić lub podzielić się z innymi
09:57
our experience, to influence the universe
267
582000
2000
naszym pojmowaniem, doświadczeniem
09:59
external to ourselves.
268
584000
3000
i oddziaływaniem na świat zewnętrzny,
10:02
It doesn't rely on us as individuals.
269
587000
2000
który nie jest zależny od jednostek.
10:04
It's the universe, as experienced
270
589000
2000
To wszechświat, którego doświadczamy wszyscy.
10:06
by everyone, and the arts manifest
271
591000
2000
To wszechświat, którego doświadczamy wszyscy.
10:08
our desire, our attempt to share
272
593000
3000
Sztuka to nasze pragnienie
10:11
or influence others through experiences
273
596000
3000
dzielenia się i wpływania na innych
10:14
that are peculiar to us as individuals.
274
599000
2000
poprzez doświadczenie jednostki.
10:16
Let me say it again another way:
275
601000
2000
Wytłumaczę to inaczej.
10:18
science provides an understanding
276
603000
2000
Nauka oferuje zrozumienie doświadczenia powszechnego.
10:20
of a universal experience, and
277
605000
3000
Nauka oferuje zrozumienie doświadczenia powszechnego,
10:23
arts provides a universal understanding
278
608000
3000
a sztuka - doświadczenia osobistego.
10:26
of a personal experience.
279
611000
3000
a sztuka - doświadczenia osobistego.
10:29
That's what we have to think about,
280
614000
2000
To właśnie musimy brać pod uwagę.
10:31
that they're all part of us, they're
281
616000
2000
Obydwie są naszą częścią.
10:33
all part of a continuum.
282
618000
2000
To elementy jednej całości,
10:35
It's not just the tools, it's not just
283
620000
2000
nie tylko narzędzia czy dziedziny naukowe,
10:37
the sciences, you know, the mathematics
284
622000
2000
matematyka, liczenie, statystyka.
10:39
and the numerical stuff and the statistics,
285
624000
2000
matematyka, liczenie, statystyka.
10:41
because we heard, very much on this
286
626000
2000
Wcześniej na tej scenie
10:43
stage, people talked about music
287
628000
2000
mówiono o matematycznej stronie muzyki.
10:45
being mathematical. Right? Arts don't just
288
630000
2000
mówiono o matematycznej stronie muzyki.
10:47
use clay, aren't the only ones that use clay,
289
632000
2000
Sztuka to nie tylko glina, światło,
10:49
light and sound and movement.
290
634000
3000
dźwięk i ruch.
10:52
They use analysis as well.
291
637000
3000
To także myślenie analityczne.
10:55
So people might say, well,
292
640000
2000
Niektórzy powiedzą:
10:57
I still like that intuitive versus analytical
293
642000
2000
"Dalej rozróżniam między intuicją i logiką",
10:59
thing, because everybody wants to do the
294
644000
2000
tak modny jest temat
11:01
right brain, left brain thing, right?
295
646000
2000
różnic między półkulami mózgu.
11:03
We've all been accused of being
296
648000
2000
Każdemu ktoś kiedyś zarzucił "lewopółkulowość",
11:05
right-brained or left-brained at some point
297
650000
2000
Każdemu ktoś kiedyś zarzucił "lewopółkulowość",
11:07
in time, depending on who
298
652000
2000
czy "prawopółkulowość",
11:09
we disagreed with. (Laughter)
299
654000
2000
zależnie od tego, z kim się nie zgadzaliśmy. (Śmiech)
11:11
You know, people say intuitive, you know
300
656000
2000
zależnie od tego, z kim się nie zgadzaliśmy. (Śmiech)
11:13
that's like you're in touch with nature,
301
658000
2000
Intuicyjny - znaczy zwykle: w zgodzie z naturą,
11:15
in touch with yourself and relationships.
302
660000
2000
rozumiejący samego siebie i relacje.
11:17
Analytical: you put your mind to work, and
303
662000
2000
Logiczny - taki, który zmusza umysł do pracy.
11:19
I'm going to tell you a little secret. You all
304
664000
2000
Logiczny - taki, który zmusza umysł do pracy.
11:21
know this though, but sometimes people
305
666000
2000
Pewnie was nie zaskoczy,
11:23
use this analysis idea, that things are
306
668000
2000
że w kontekście logiki podkreśla się ideę
11:25
outside of ourselves, to be, say, that this
307
670000
2000
według której istnieją rzeczy "poza nami",
11:27
is what we're going to elevate
308
672000
2000
aby podnieść coś do kategorii
11:29
as the true, most important sciences, right?
309
674000
3000
prawdziwego zagadnienia naukowego.
11:32
And then you have artists, and you all
310
677000
2000
Wszyscy znamy problem artystów,
11:34
know this is true as well,
311
679000
2000
Wszyscy znamy problem artystów,
11:36
artists will say things about scientists
312
681000
3000
którzy narzekają, że naukowcy chcą wyłącznie konkretu,
11:39
because they say they're too concrete,
313
684000
2000
którzy narzekają, że naukowcy chcą wyłącznie konkretu,
11:41
they're disconnected with the world.
314
686000
3000
że są oderwani od świata.
11:44
But, we've even had that here on stage,
315
689000
2000
Słyszeliśmy to nawet z tej sceny,
11:46
so don't act like you don't know
316
691000
2000
więc nie udawajcie,
11:48
what I'm talking about. (Laughter)
317
693000
2000
że nie wiecie, o czym mowa. (Śmiech)
11:50
We had folks talking about the Flat Earth
318
695000
2000
Mówiono o Towarzystwie Płaskiej Ziemi
11:52
Society and flower arrangers, so there's
319
697000
2000
i aranżerach kwiatowych.
11:54
this whole dichotomy that we continue
320
699000
2000
Istnieje więc dychotomia,
11:56
to carry along, even when we know better.
321
701000
3000
którą nieustannie powielamy.
11:59
And folks say we need to choose either or.
322
704000
3000
Każe się nam wybierać: sztuka albo nauka.
12:02
But it would really be foolish to choose
323
707000
2000
Nierozsądnie byłoby wybrać tylko jedno.
12:04
either one, right?
324
709000
2000
Nierozsądnie byłoby wybrać tylko jedno.
12:06
Intuitive versus analytical?
325
711000
2000
Intuicyjny albo analityczny?
12:08
That's a foolish choice. It's foolish,
326
713000
2000
Idiotyczny wybór.
12:10
just like trying to choose between
327
715000
2000
Jak pomiędzy byciem realistą i idealistą.
12:12
being realistic or idealistic.
328
717000
2000
Jak pomiędzy byciem realistą i idealistą.
12:14
You need both in life. Why do people
329
719000
2000
Życie wymaga obu.
12:16
do this? I'm just gonna quote
330
721000
2000
Zacytuję biologa molekularnego, Sydney Brennera,
12:18
a molecular biologist, Sydney Brenner,
331
723000
2000
Zacytuję biologa molekularnego, Sydney Brennera,
12:20
who's 70 years old so he can say this. He said,
332
725000
2000
który jako 70-latek wie o czym mówi.
12:22
"It's always important to distinguish
333
727000
2000
"Istotnym jest, aby odróżnić
12:24
between chastity and impotence."
334
729000
2000
wstrzemięźliwość od impotencji".
12:26
Now... (Laughter)
335
731000
3000
(Śmiech)
12:29
I want to share with you
336
734000
3000
Pokażę wam teraz proste równanie.
12:32
a little equation, okay?
337
737000
3000
Pokażę wam teraz proste równanie.
12:35
How do understanding science
338
740000
3000
Dotyczy tego, jak nasze rozumienie nauki i sztuki
12:38
and the arts fit into our lives
339
743000
2000
Dotyczy tego, jak nasze rozumienie nauki i sztuki
12:40
and what's going on and the things
340
745000
2000
wpisuje się w nasze życie.
12:42
that we're talking about here
341
747000
2000
Mówiliśmy już o tym wcześniej.
12:44
at the design conference, and this is
342
749000
2000
Oto moje wnioski.
12:46
a little thing I came up with, understanding
343
751000
2000
Nasze pojmowanie, zasoby oraz chęci
12:48
and our resources and our will
344
753000
2000
Nasze pojmowanie, zasoby oraz chęci
12:50
cause us to have outcomes.
345
755000
2000
składają się na wynik.
12:52
Our understanding is our science, our arts,
346
757000
2000
Pojmowanie to nauka, sztuka,
12:54
our religion, how we see the universe
347
759000
2000
religia, to jak postrzegamy wszechświat.
12:56
around us, our resources, our money,
348
761000
2000
religia, to jak postrzegamy wszechświat.
12:58
our labor, our minerals, those things
349
763000
2000
Zasoby to pieniądze, praca, minerały,
13:00
that are out there in the world we have
350
765000
2000
wszystko to, z czego korzystamy.
13:02
to work with.
351
767000
2000
wszystko to, z czego korzystamy.
13:04
But more importantly, there's our will.
352
769000
2000
Najważniejsze są jednak nasze chęci.
13:06
This is our vision, our aspirations
353
771000
2000
Obejmują nasze wizje, aspiracje na przyszłość,
13:08
of the future, our hopes, our dreams,
354
773000
2000
nasze nadzieje i marzenia
13:10
our struggles and our fears.
355
775000
2000
oraz zmagania i lęki.
13:12
Our successes and our failures influence
356
777000
2000
Życiowe sukcesy i porażki wpływają na to,
13:14
what we do with all of those, and to me,
357
779000
2000
jak to wszystko wykorzystujemy.
13:16
design and engineering, craftsmanship and
358
781000
2000
Projektowanie, inżynieria, rzemiosło i fachowość
13:18
skilled labor, are all the things that work on
359
783000
2000
są narzędziami,
13:20
this to have our outcome,
360
785000
2000
za pomocą których tworzymy jakość naszego życia.
13:22
which is our human quality of life.
361
787000
3000
za pomocą których tworzymy jakość naszego życia.
13:25
Where do we want the world to be?
362
790000
2000
W jakim świecie chcemy żyć?
13:27
And guess what?
363
792000
2000
I wiecie co?
13:29
Regardless of how we look at this, whether
364
794000
2000
Nawet jeśli uznajemy
13:31
we look at arts and sciences are separate
365
796000
2000
sztukę i naukę za zupełnie niezależne,
13:33
or different, they're both being influenced
366
798000
2000
te dziedziny na siebie oddziałują
13:35
now and they're both having problems.
367
800000
2000
i obie nie są wolne od problemów.
13:37
I did a project called S.E.E.ing the Future:
368
802000
2000
Stworzyłam projekt S.E.E.ing the Future:
13:39
Science, Engineering and Education, and
369
804000
2000
Nauka, Inżynieria, Edukacja,
13:41
it was looking at how to shed light on
370
806000
2000
którego celem było znalezienie drogi
13:43
most effective use of government funding.
371
808000
2000
najbardziej efektywnego wykorzystania środków publicznych.
13:45
We got a bunch of scientists in all stages
372
810000
2000
Zaangażowaliśmy rozmaitych naukowców.
13:47
of their careers. They came to Dartmouth
373
812000
2000
Przybyli do Dartmounth College, gdzie nauczałam,
13:49
College, where I was teaching, and they
374
814000
2000
gdzie wraz z teologami i finansistami
13:51
talked about with theologians and financiers,
375
816000
2000
gdzie wraz z teologami i finansistami
13:53
what are some of the issues of public
376
818000
2000
rozmawiali na temat problemów finansowania badań
13:55
funding for science and engineering
377
820000
2000
z zakresu nauki i inżynierii.
13:57
research? What's most important about it?
378
822000
2000
Najistotniejszym wynikiem tych rozmów
13:59
There are some ideas that emerged that
379
824000
2000
było wyłonienie pomysłów silnie nawiązujących do sztuki.
14:01
I think have really powerful parallels
380
826000
2000
było wyłonienie pomysłów silnie nawiązujących do sztuki.
14:03
to the arts. The first thing they said was that
381
828000
2000
Zaczęli oni od stwierdzenia,
14:05
the circumstances that we find ourselves in
382
830000
2000
że okoliczności, w jakich obecnie znajdują się
14:07
today in the sciences and engineering that
383
832000
2000
nasze nauki ścisłe i techniczne,
14:09
made us world leaders is very different
384
834000
2000
które dały nam pozycje światowych liderów,
14:11
than the '40s, the '50s, and the '60s
385
836000
3000
są inne niż w latach '40, '50, '60,
14:14
and the '70s when we emerged
386
839000
2000
czy '70, kiedy osiągnęliśmy ten status.
14:16
as world leaders, because we're no longer
387
841000
2000
Dziś nie stajemy już
14:18
in competition with fascism, with
388
843000
2000
w szranki z faszyzmem,
14:20
Soviet-style communism, and by the way
389
845000
2000
ani sowieckim komunizmem.
14:22
that competition wasn't just military,
390
847000
2000
Tamta rywalizacja nie była czysto militarna,
14:24
it included social competition
391
849000
2000
miała również aspekt socjalny
14:26
and political competition as well,
392
851000
2000
i polityczny,
14:28
that allowed us to look at space
393
853000
2000
co pozwoliło nam sięgnąć w kosmos,
14:30
as one of those platforms to prove
394
855000
2000
by udowodnić,
14:32
that our social system was better.
395
857000
3000
że nasz system społeczny jest lepszy.
14:35
Another thing they talked about was the
396
860000
2000
Kolejną rzeczą, nad którą debatowali
14:37
infrastructure that supports the sciences
397
862000
2000
była infrastruktura wspomagająca nauki,
14:39
is becoming obsolete. We look at
398
864000
2000
a która traci na aktualności.
14:41
universities and colleges, small, mid-sized
399
866000
3000
Uniwersytety, uczelnie, małe i średnie
14:44
community colleges across the country,
400
869000
2000
krajowe placówki naukowe
14:46
their laboratories are becoming obsolete,
401
871000
3000
mają przestarzałe pracownie.
14:49
and this is where we train most of our
402
874000
2000
A tam własnie kształcimy większość
14:51
science workers and our researchers,
403
876000
2000
pracowników naukowych i badaczy,
14:53
and our teachers, by the way,
404
878000
2000
a także nauczycieli.
14:55
and then that there's a media that doesn't
405
880000
2000
Media również nie wspomagają
14:57
support the dissemination of any more than
406
882000
2000
rozpowszechniania informacji
14:59
the most mundane and inane of information.
407
884000
2000
ponad te najbardziej przyziemne i bezmyślne.
15:01
There's pseudo-science, crop circles,
408
886000
2000
ponad te najbardziej przyziemne i bezmyślne.
15:03
alien autopsy, haunted houses,
409
888000
2000
Pseudo-nauka, kręgi w zbożu,
15:05
or disasters. And that's what we see.
410
890000
3000
sekcje kosmitów, nawiedzone domy, katastrofy.
15:08
And this isn't really the information
411
893000
2000
Tym się nas karmi.
15:10
you need to operate in everyday life
412
895000
2000
Nie są to informacje konieczne do codziennego życia
15:12
and figure out how to participate in this
413
897000
2000
i czynnego udziału
15:14
democracy and determine what's going on.
414
899000
2000
w demokratycznym państwie.
15:16
They also said that there's a change
415
901000
2000
Stwierdzono również, że zaszła zmiana
15:18
in the corporate mentality. Whereas
416
903000
2000
w korporacyjnej mentalności.
15:20
government money had always been there
417
905000
2000
Podczas gdy rząd zawsze przeznaczał środki
15:22
for basic science and engineering research,
418
907000
2000
na podstawowe badania naukowe,
15:24
we also counted on some companies to do
419
909000
2000
liczyliśmy również na przedsiębiorstwa
15:26
some basic research, but what's happened
420
911000
2000
w tej kwestii.
15:28
now is companies put more energy into
421
913000
2000
Jednak obecnie firmy wkładają więcej zapału
15:30
short-term product development
422
915000
2000
w krótkoterminowe projekty rozwoju produktów,
15:32
than they do in basic engineering
423
917000
2000
w krótkoterminowe projekty rozwoju produktów,
15:34
and science research.
424
919000
3000
niż w podstawowe badania naukowe i technologiczne.
15:37
And education is not keeping up.
425
922000
3000
Także edukacja stoi w miejscu.
15:40
In K through 12, people are taking out
426
925000
3000
W edukacji podstawowej rezygnuje się
15:43
wet labs. They think if we put a computer
427
928000
2000
z zajęć praktycznych w pracowniach.
15:45
in the room it's going to take the place
428
930000
2000
Komputer ma zastąpić
15:47
of actually, we're mixing the acids,
429
932000
2000
mieszanie chemikaliów
15:49
we're growing the potatoes.
430
934000
2000
czy uprawianie roślin.
15:51
And government funding is decreasing
431
936000
2000
Maleją fundusze rządowe,
15:53
in spending and then they're saying,
432
938000
2000
czego wymówką
15:55
let's have corporations take over,
433
940000
2000
ma być zaangażowanie korporacji,
15:57
and that's not true. Government funding
434
942000
2000
co nie jest zgodne z prawdą.
15:59
should at least do things like recognize
435
944000
2000
Fundusze rządowe powinny chociaż uznać
16:01
cost-benefits of basic science and
436
946000
2000
koszty i korzyści w zakresie podstawowych nauk
16:03
engineering research. We have to know
437
948000
2000
oraz badań technologicznych.
16:05
that we have a responsibility
438
950000
2000
Musimy uznać naszą odpowiedzialność
16:07
as global citizens in this world.
439
952000
2000
jako globalnych obywateli tego świata.
16:09
We have to look at the education
440
954000
2000
Musimy zatroszczyć się o edukację.
16:11
of humans. We need to build our resources
441
956000
2000
Musimy dziś zadbać o to,
16:13
today to make sure that they're trained so
442
958000
2000
by zapewnić wykształcenie
16:15
that they understand the importance of
443
960000
2000
pozwalające na zrozumienie wagi tych rzeczy.
16:17
these things, and we have to support
444
962000
2000
Musimy wspierać
16:19
the vitality of science, and that doesn't
445
964000
2000
potencjał nauki.
16:21
mean that everything has to have one thing
446
966000
2000
Nie oznacza to, że musimy to robić jednotorowo,
16:23
that's going to go on, or we know
447
968000
2000
albo z góry przewidywać potencjalne efekty.
16:25
exactly what's going to be the outcome of it,
448
970000
2000
albo z góry przewidywać potencjalne efekty.
16:27
but that we support the vitality and the
449
972000
2000
Musimy tylko wspierać potencjał
16:29
intellectual curiosity that goes along,
450
974000
2000
oraz intelektualną ciekawość, która się z tym wiąże.
16:31
and if you think about those parallels
451
976000
2000
Tego typu analogie znajdziemy też w sztuce.
16:33
to the arts, the competition
452
978000
2000
Rywalizacja z zespołem baletowym Bolszoj
16:35
with the Bolshoi Ballet spurred
453
980000
2000
Rywalizacja z zespołem baletowym Bolszoj
16:37
the Joffrey and the New York City Ballet
454
982000
2000
dla zespołów Joffrey i New York City
16:39
to become better.
455
984000
2000
była bodźcem do ciągłego rozwoju.
16:41
Infrastructure museums, theaters,
456
986000
2000
Krajowa infrastruktura muzealna, teatralna
16:43
movie houses across the country
457
988000
2000
i kinematograficzna zanika.
16:45
are disappearing. We have more
458
990000
2000
Mamy za to więcej
16:47
television stations with less to watch,
459
992000
2000
stacji telewizyjnych ze skąpą ramówką,
16:49
we have more money spent on
460
994000
3000
wydajemy coraz więcej
16:52
rewrites to get old television programs
461
997000
3000
na przeróbki starych programów telewizyjnych.
16:55
in the movies.
462
1000000
2000
na przeróbki starych programów telewizyjnych.
16:57
We have corporate funding now that,
463
1002000
2000
Fundusze z korporacji na rzecz sztuki
16:59
when it goes to some company, when it
464
1004000
2000
polegają często na tym,
17:01
goes to support the arts, it almost requires
465
1006000
2000
że wymagają od artystów
17:03
that the product be part of the picture
466
1008000
2000
by ich produkt był integralną częścią dzieła.
17:05
that the artist draws, and we have
467
1010000
3000
by ich produkt był integralną częścią dzieła.
17:08
stadiums that are named over and over
468
1013000
2000
Nasze stadiony są nazywane
17:10
again by corporations.
469
1015000
2000
przez korporacje.
17:12
In Houston, we're trying to figure out
470
1017000
2000
W Huston zastanawiamy się
17:14
what to do with that Enron Stadium thing.
471
1019000
2000
co zrobić w przypadku Enron Stadium.
17:16
(Laughter) And fine arts and education
472
1021000
2000
(Śmiech) Sztuki piękne
17:18
in the schools is disappearing, and we have
473
1023000
2000
znikają z programów szkolnych.
17:20
a government that seems like it's gutting
474
1025000
2000
Rząd wydaje się redukować
17:22
the NEA and other programs,
475
1027000
2000
programy na rzecz edukacji.
17:24
so we have to really stop and think,
476
1029000
2000
Powinniśmy się zatrzymać i zastanowić,
17:26
what are we trying to do
477
1031000
2000
co takiego staramy się osiągnąć
17:28
with the sciences and the arts?
478
1033000
2000
na tym polu?
17:30
There's a need to revitalize them.
479
1035000
2000
Potrzebujemy ożywienia nauki i sztuki.
17:32
We have to pay attention to it. I just want
480
1037000
2000
Na tym musimy się skupić.
17:34
to tell you really quickly what I'm doing.
481
1039000
2000
Opowiem teraz krótko, co robię ja.
17:36
(Applause)
482
1041000
6000
(Oklaski)
17:42
I want to tell you what I've been doing
483
1047000
2000
Chcę wam opowiedzieć, co robię
17:44
a little bit since... I feel this need
484
1049000
4000
odkąd poczułam potrzebę
17:48
to sort of integrate some of the ideas
485
1053000
2000
połączenia pewnych pomysłów,
17:50
that I've had and run across over time.
486
1055000
2000
które z czasem przychodziły mi do głowy.
17:52
One of the things that I found out
487
1057000
3000
Jedną z nich
17:55
is that there's a need to repair
488
1060000
2000
jest potrzeba usunięcia
17:57
the dichotomy between the mind and body
489
1062000
2000
podziału pomiędzy umysłem a ciałem.
17:59
as well. My mother always told me,
490
1064000
2000
Moja matka zawsze mawiała,
18:01
you have to be observant, know what's
491
1066000
2000
że trzeba być spostrzegawczym,
18:03
going on in your mind and your body,
492
1068000
2000
znać swoje ciało i umysł.
18:05
and as a dancer I had this tremendous
493
1070000
2000
Jako tancerka miałam niesamowite przeświadczenie
18:07
faith in my ability to know my body,
494
1072000
2000
wiedzy na temat swojego ciała,
18:09
just as I knew how to sense colors.
495
1074000
2000
które było dla mnie czymś oczywistym.
18:11
Then I went to medical school, and I was
496
1076000
2000
Później poszłam do szkoły medycznej,
18:13
supposed to just go on
497
1078000
2000
gdzie wymagano ode mnie
18:15
what the machine said about bodies.
498
1080000
2000
zawierzeniu wiedzy maszyny.
18:17
You know, you would ask patients
499
1082000
2000
Kiedy zadawałam pacjentom pytania,
18:19
questions and some people would tell you,
500
1084000
2000
wiele osób mówiło mi:
18:21
"Don't, don't, don't listen to what
501
1086000
2000
"Nie bierz tego pod uwagę".
18:23
the patients said." We know that patients
502
1088000
2000
Wiadomo, że pacjenci
18:25
know and understand their bodies better,
503
1090000
2000
lepiej znają swoje ciała,
18:27
but these days we're trying to divorce them
504
1092000
2000
ale dziś staramy się pozbawić ich tego przekonania.
18:29
from that idea. We have to reconcile the
505
1094000
2000
Musimy pogodzić
18:31
patient's knowledge of their body
506
1096000
2000
wiedzę pacjenta na temat własnego ciała
18:33
with physician's measurements.
507
1098000
2000
z lekarskimi pomiarami.
18:35
We had someone talk about
508
1100000
2000
Ktoś już tu mówił
18:37
measuring emotions and getting machines
509
1102000
2000
o mierzeniu emocji
18:39
to figure out what, to keep us
510
1104000
2000
i wykorzystaniu maszyn
18:41
from acting crazy. Right?
511
1106000
2000
w celu powstrzymywania nas od aktów szaleństwa.
18:43
No, we shouldn't measure,
512
1108000
2000
w celu powstrzymywania nas od aktów szaleństwa.
18:45
we shouldn't use machines
513
1110000
2000
Nie powinniśmy używać maszyn
18:47
to measure road rage and then do
514
1112000
2000
do pomiarów wściekłości na drodze,
18:49
something to keep us from engaging in it.
515
1114000
2000
by potem hamować jej przejawy.
18:51
Maybe we can have machines help us
516
1116000
2000
Może maszyny będą pomocne
18:53
to recognize that we have road rage and
517
1118000
2000
przy rozpoznaniu tej przypadłości,
18:55
then we need to know how to control that
518
1120000
2000
byśmy nauczyli się kontrolować ją sami.
18:57
without the machines. We even need to be
519
1122000
2000
Powinniśmy być w stanie rozpoznać to i bez maszyn.
18:59
able to recognize that without the machines.
520
1124000
2000
Martwi mnie też kwestia tego,
19:01
What I'm very concerned about
521
1126000
2000
Martwi mnie też kwestia tego,
19:03
is how do we bolster our self-awareness
522
1128000
2000
jak wzmocnić naszą samoświadomość
19:05
as humans, as biological organisms?
523
1130000
3000
jako ludzi, jako żywych organizmów.
19:08
Michael Moschen spoke of having to teach
524
1133000
2000
Michael Moschen mówił o tym,
19:10
and learn how to feel with my eyes,
525
1135000
2000
jak nauczać i uczyć się
19:12
to see with my hands.
526
1137000
3000
odczuwania oczami i patrzenia rękami.
19:15
We have all kinds of possibilities to use
527
1140000
3000
Jest wiele możliwości wykorzystania zmysłów.
19:18
our senses by, and that's
528
1143000
2000
Oto czego musimy się nauczyć.
19:20
what we have to do.
529
1145000
2000
Oto czego musimy się nauczyć.
19:22
That's what I want to do, is to try to use
530
1147000
2000
Chcę wykorzystać
19:24
bioinstrumentation, those kind of things
531
1149000
3000
bioinstrumentarium,
19:27
to help our senses in what we do,
532
1152000
2000
narzędzia pomagające zmysłom w różnych czynnościach.
19:29
and that's the work I've been doing now as
533
1154000
3000
Tym się obecnie zajmuję
19:32
a company called BioSentient Corporation.
534
1157000
2000
w ramach BioSentient Corporation.
19:34
I figured I'd have to do that ad, because
535
1159000
2000
Pomyślałam, że muszę to trochę zareklamować,
19:36
I'm an entrepreneur, because entrepreneur
536
1161000
2000
ponieważ jestem przedsiębiorcą - a to ktoś,
19:38
says that that's somebody who does what
537
1163000
2000
kto robi co chce, bo stać go na to,
19:40
they want to do because they're not broke
538
1165000
2000
kto robi co chce, bo stać go na to,
19:42
enough that they have to get a real job.
539
1167000
2000
by nie szukać prawdziwej pracy.
19:44
(Laughter) But that's the work I'm doing
540
1169000
2000
(Śmiech) To właśnie robię
19:46
with BioSentient Corporation trying to figure
541
1171000
2000
w ramach BioSentient Corporation, próbuję zrozumieć
19:48
out how do we integrate these things?
542
1173000
2000
w jaki sposób integrować różne dziedziny.
19:50
Let me finish by saying that
543
1175000
2000
Pozwólcie, że zakończę
19:52
my personal design issue for the future
544
1177000
3000
moim osobistym życzeniem dotyczącym przyszłości,
19:55
is really about integrating, to think about
545
1180000
2000
że nastąpi całkowite zintegrowanie
19:57
that intuitive and that analytical.
546
1182000
3000
tego co intuicyjne i analityczne.
20:00
The arts and sciences are not separate.
547
1185000
4000
Sztuka i nauka nie są rozdzielnymi dziedzinami.
20:04
High school physics lesson before you
548
1189000
2000
Podczas licealnych lekcji fizyki
20:06
leave. High school physics teacher used to
549
1191000
2000
nauczycielka trzymała w powietrzu piłkę,
20:08
hold up a ball. She would say this ball
550
1193000
2000
i mówiła, że ma ona potencjalną energię,
20:10
has potential energy, but nothing
551
1195000
2000
i mówiła, że ma ona potencjalną energię,
20:12
will happen to it, it can't do any work
552
1197000
2000
ale nic się nie wydarzy,
20:14
until I drop it and it changes states.
553
1199000
2000
dopóki się jej nie upuści i nie zmieni stanu.
20:16
I like to think of ideas as potential energy.
554
1201000
3000
Lubię myśleć o ideach jako potencjalnej energii.
20:19
They're really wonderful, but nothing
555
1204000
2000
Są wspaniałe, ale nic się nie wydarzy,
20:21
will happen until we risk
556
1206000
3000
dopóki nie podejmie się ryzyka
20:24
putting them into action.
557
1209000
2000
podjęcia akcji.
20:26
This conference is filled
558
1211000
2000
Ta konferencja jest przepełniona
20:28
with wonderful ideas.
559
1213000
2000
wspaniałymi ideami.
20:30
We're going to share lots of things
560
1215000
2000
Wymieniamy się pomysłami
20:32
with people, but nothing's going to happen
561
1217000
2000
z wieloma osobami, ale nic się nie stanie,
20:34
until we risk putting those ideas into action.
562
1219000
3000
jeśli nie zdecydujemy się wcielić ich w życie.
20:37
We need to revitalize the arts and sciences
563
1222000
2000
Musimy ożywić dzisiejszą sztukę i naukę,
20:39
of today, we need to take responsibility
564
1224000
2000
wziąć odpowiedzialność za przyszłość,
20:41
for the future. We can't hide behind saying
565
1226000
2000
wziąć odpowiedzialność za przyszłość,
20:43
it's just for company profits,
566
1228000
3000
skończyć z wymówkami o zyskach firmy,
20:46
or it's just a business, or I'm an artist
567
1231000
2000
chować za frazami: 'to tylko biznes', 'artysta', czy 'akademik'.
20:48
or an academician.
568
1233000
2000
chować za frazami: 'to tylko biznes', 'artysta', czy 'akademik'.
20:50
Here's how you judge what you're doing.
569
1235000
2000
Oto jak oceniać swoje działania.
20:52
I talked about that balance between
570
1237000
2000
Mówiłam o balansie pomiędzy
20:54
intuitive, analytical.
571
1239000
2000
intuicją i analizą.
20:56
Fran Lebowitz, my favorite cynic,
572
1241000
3000
Fran Lebowitz, mój ulubiony cynik,
20:59
she said the three questions
573
1244000
2000
twierdzi, że są trzy kwestie
21:01
of greatest concern, now I'm going to
574
1246000
2000
warte rozważenia.
21:03
add on to design, is,
575
1248000
2000
Odniosę je do tematu wystąpienia.
21:05
"Is it attractive?"
576
1250000
2000
"Czy jest to atrakcyjne?"
21:07
That's the intuitive.
577
1252000
2000
To właśnie intuicja.
21:09
"Is it amusing?" The analytical.
578
1254000
3000
"Czy jest to zabawne?" - to analiza.
21:12
"And does it know its place?"
579
1257000
2000
"Czy zna swoje miejsce?"
21:14
The balance. Thank you very much.
580
1259000
3000
Równowaga. Dziękuję bardzo.
21:17
(Applause)
581
1262000
2000
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Mae Jemison - Astronaut, engineer, entrepreneur, physician and educatorAstronaut Dr. Mae Jemison‘s inclusive, audacious journey to improving life here on earth and beyond is paving the way for human interstellar travel.
Why you should listen
Dr. Mae Jemison, the first woman of color in space, is at the forefront of integrating physical and social sciences with art and culture to solve problems and foster innovation. Leading the 100 Year Starship seed funded by DARPA to ensure interstellar capabilities, she exploits her experience as a physician, engineer, social scientist and dancer to build a global movement generating radical leaps in knowledge, technology and humanity.
A member of the National Academies, Jemison founded two technology companies and nonprofit Dorothy Jemison Foundation, was Area Peace Corps Medical Officer for Sierra Leone and Liberia -- and appeared on Star Trek.
Mae Jemison | Speaker | TED.com