TED2002
Mae Jemison: Teach arts and sciences together
Mae Jemison'dan sanat ve bilimlerin birlikte eğitimi üzerine
Filmed:
Readability: 4.4
907,108 views
Mae Jemison; astronot, doktor, sanat koleksiyoncusu, dansçı... Kendi eğitiminden ve uzayda geçirdiği zamanla ilgili hikayeler anlatarak, eğitimcileri daha bütüncül düşünürler yaratmak adına, sanat ve bilimi birlikte öğretmeye, içgüdüsel ve mantıksal olanı bir ve tek hale getirmeye çalışıyor.
Mae Jemison - Astronaut, engineer, entrepreneur, physician and educator
Astronaut Dr. Mae Jemison‘s inclusive, audacious journey to improving life here on earth and beyond is paving the way for human interstellar travel. Full bio
Astronaut Dr. Mae Jemison‘s inclusive, audacious journey to improving life here on earth and beyond is paving the way for human interstellar travel. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
What I want to do today is to spend
0
0
2000
Bugün son birkaç yıl boyunca
00:17
some time talking about some stuff that's
1
2000
2000
bana, tabiri caizse, bir miktar
00:19
sort of giving me a little bit of
2
4000
2000
varoluşsal öfke katan
00:21
existential angst, for lack of a better word,
3
6000
3000
bir konuya biraz zaman
00:24
over the past couple of years, and
4
9000
2000
ayırmak istiyorum.
00:26
basically, these three quotes
5
11000
3000
Ve kısaca bu üç alıntı
00:29
tell what's going on.
6
14000
2000
bize neler olup bittiğini anlatıyor.
00:31
"When God made the color purple,
7
16000
2000
"Tanrı renklerden moru yarattığında
00:33
God was just showing off," Alice Walker
8
18000
2000
sadece şov yapıyordu."
00:35
wrote in "The Color Purple," and
9
20000
2000
Alice Walter, The Color Purple'da böyle yazdı.
00:37
Zora Neale Hurston wrote in
10
22000
2000
Ve Zora Neale Hurston'ın
00:39
"Dust Tracks On A Road,"
11
24000
2000
Dust Tracks on a Road'taki sözleri,
00:41
"Research is a formalized curiosity.
12
26000
2000
"Araştırma, şekillendirilmiş meraktır.
00:43
It's poking and prying with a purpose."
13
28000
2000
Amaçlı olarak onu dürtmek ve ateşlemektir."
00:45
And then finally,
14
30000
2000
Ve son olarak,
00:47
when I think about the near future,
15
32000
2000
yakın geleceği düşündüğüm zaman,
00:49
you know, we have this attitude, well,
16
34000
2000
bu yaklaşıma sahip olduğumuzu biliyorsunuz,
00:51
whatever happens, happens. Right?
17
36000
2000
ne olursa kendi kendine olur. Öyle değil mi?
00:53
So that goes along with the Chesire Cat
18
38000
2000
Şimdi de Cheshire Kedisi'nin dedikleri geliyor,
00:55
saying, "If you don't care much
19
40000
2000
"Nereye varmak istediğini
00:57
where you want to get to,
20
42000
2000
umursamıyorsan,
00:59
it doesn't much matter which way you go."
21
44000
2000
hangi yöne gittiğin pek de fark etmez."
01:01
But I think it does matter
22
46000
2000
Oysa, bence hangi yöne gittiğimiz
01:03
which way we go, and what road we take,
23
48000
2000
ve hangi yolu seçtiğimiz bir fark yaratıyor,
01:05
because when I think about design in the
24
50000
2000
çünkü yakın gelecekteki tasarımı düşündüğümde,
01:07
near future, what I think are the most
25
52000
2000
bence en önemli meseleler,
01:09
important issues, what's really
26
54000
2000
en elzem ve hayati olan şey,
01:11
crucial and vital is that we need
27
56000
2000
bilim ve sanatı 2002 yılı
01:13
to revitalize the arts and sciences
28
58000
2000
itibariyle hemen şimdi
01:15
right now in 2002.
29
60000
3000
yeniden canlandırmamızdır.
01:18
(Applause)
30
63000
5000
yeniden canlandırmamızdır.
01:23
If we describe the near future
31
68000
2000
Yakın geleceği, bugünden
01:25
as 10, 20, 15 years from now,
32
70000
2000
10, 20, 15 yıl olarak tanımlarsak,
01:27
that means that what we do today
33
72000
3000
bugün yaptığımız şeylerin
01:30
is going to be critically important,
34
75000
2000
çok kritik olduğu anlamına gelir,
01:32
because in the year 2015,
35
77000
2000
çünkü 2015 yılında,
01:34
and the year 2020, 2025, the world
36
79000
2000
2020 ve 2025 yılında,
01:36
our society is going to be building on,
37
81000
2000
toplumumuzun temellendiği dünya
01:38
the basic knowledge and abstract ideas,
38
83000
2000
temel bilgiler ve soyut fikirler,
01:40
the discoveries that we came up with today,
39
85000
3000
bugün ulaştığımız keşifler olacaktır.
01:43
just as all these wonderful things we're
40
88000
2000
Burada TED konferansında duyduğumuz tüm
01:45
hearing about here at the TED conference
41
90000
2000
bu muhteşem şeyler
01:47
that we take for granted in the world
42
92000
2000
ki şimdinin dünyasında ele alınıyorlar,
01:49
right now, were really knowledge
43
94000
2000
gerçekte
01:51
and ideas that came up
44
96000
2000
50'lerin, 60'ların ve 70'lerin
01:53
in the '50s, the '60s, and the '70s.
45
98000
3000
bilgi ve fikirleridir.
01:56
That's the substrate that we're exploiting
46
101000
3000
İşte bugün araştırdığımız alt katman budur.
01:59
today, whether it's the internet,
47
104000
2000
Bugün, internet olsun,
02:01
genetic engineering, laser scanners,
48
106000
2000
lazer tarayıcılar, güdümlü füzeler, fiber optiklerden,
02:03
guided missiles, fiber optics, high-definition
49
108000
2000
yüksek-çözünürlüklü televizyona,
02:05
television, sensing, remote-sensing
50
110000
2000
algı sisteminden, uzaydan uzaktan-algılama
02:07
from space and the wonderful
51
112000
2000
ve gördüğümüz uzaktan algılama resimlerine
02:09
remote-sensing photos that we see in
52
114000
2000
3B dokumadan, Tracker (Takipçi) ve
02:11
3D weaving, TV programs like Tracker,
53
116000
3000
Enterprise (Girişimci) gibi TV programlarına, CD sürücülere
02:14
and Enterprise, CD rewrite drives,
54
119000
2000
düz ekrandan, Alvin Ailey'in "Suite Otis"ine
02:16
flatscreen, Alvin Ailey's Suite Otis,
55
121000
3000
düz ekrandan, Alvin Ailey'in "Suite Otis"ine
02:19
or Sarah Jones' "Your Revolution Will Not
56
124000
3000
Sarah Jones'un " Sizin Devriminiz Böyle Gerçekleşmeyecek"e,
02:22
Be Between These Thighs," which
57
127000
2000
bu arada bu FCC tarafından yasaklanmıştı,
02:24
by the way was banned by the FCC,
58
129000
2000
ya da ska, sorusuz,
02:26
or ska, all of these things
59
131000
2000
neredeyse istisnasız tüm bu şeyler,
02:28
without question, almost without exception,
60
133000
2000
bundan yıllar önceki
02:30
are really based on ideas
61
135000
2000
fikirler, düşünce ve
02:32
and abstract and creativity
62
137000
2000
yaratıcılık üzerinde
02:34
from years before,
63
139000
2000
temellenmiştir.
02:36
so we have to ask ourselves,
64
141000
2000
O zaman kendimize sormalıyız,
02:38
what are we contributing to that legacy
65
143000
2000
"Peki biz şimdi bu mirasa neler katıyoruz?"
02:40
right now? And when I think about it,
66
145000
2000
Ve ben bunu düşündüğümde,
02:42
I'm really worried. To be quite frank,
67
147000
2000
kaygılanıyorum. Açık olmak gerekirse, endişeliyim.
02:44
I'm concerned. I'm skeptical
68
149000
2000
Çok bir şey yaptığımız
02:46
that we're doing very much of anything.
69
151000
3000
konusunda endişeliyim.
02:49
We're, in a sense, failing to act
70
154000
2000
Gelecekte gibi davranma rolünde başarısız gibiyiz.
02:51
in the future. We're purposefully,
71
156000
3000
Mahsus ve bilinçli olarak uyuşuğuz.
02:54
consciously being laggards.
72
159000
2000
Geriden
02:56
We're lagging behind.
73
161000
2000
takip ediyoruz.
02:58
Frantz Fanon, who was a psychiatrist
74
163000
2000
Martinque'den
03:00
from Martinique, said, "Each generation
75
165000
2000
Frantz Fannon adında bir psikiyatrist
03:02
must, out of relative obscurity,
76
167000
2000
demişti ki: "Her nesil göreceli bilinmezlikten uzaklaşmalı,
03:04
discover its mission, and fulfill or betray it."
77
169000
4000
vazifesini keşfetmeli ve ona uymalı veya ona ihanet etmeli."
03:09
What is our mission? What do we have
78
174000
2000
Peki bizim vazifemiz ne? Ne yapmamız gerek?
03:11
to do? I think our mission is
79
176000
2000
Bence görevimiz bilim ve sanatı
03:13
to reconcile, to reintegrate
80
178000
2000
bir araya getirmek ve
03:15
science and the arts, because right now
81
180000
3000
birlikte sunmaktır. Çünkü hala
03:18
there's a schism that exists
82
183000
3000
bilim ve sanatı birbirinden bağımsız
03:21
in popular culture. You know,
83
186000
2000
düşünenler çoğunluktalar.
03:23
people have this idea that science
84
188000
2000
İnsanlar bilim ve sanatı
03:25
and the arts are really separate.
85
190000
2000
ayrı ayrı ele alıyorlar.
03:27
We think of them as separate
86
192000
2000
Onları farklı düşünüyor olmamızın
03:29
and different things, and this idea was
87
194000
2000
nedeni muhtemelen
03:31
probably introduced centuries ago,
88
196000
2000
yüzyıllar öncesine dayanıyor,
03:33
but it's really becoming critical now,
89
198000
2000
fakat henüz ciddi bir durum aldı,
03:35
because we're making decisions about our
90
200000
2000
çünkü hergün toplumumuz
03:37
society every day that,
91
202000
3000
hakkında kararlar veriyoruz.
03:40
if we keep thinking that the arts
92
205000
2000
Eğer sanatın bilimden farklı
03:42
are separate from the sciences,
93
207000
2000
olduğunu düşünmeye devam edersek
03:44
and we keep thinking it's cute to say,
94
209000
2000
ve şöyle konuşmanın hoş olduğunu düşünürsek,
03:46
"I don't understand anything about this one,
95
211000
2000
"Buna kafam basmıyor,
03:48
I don't understand anything about the other
96
213000
2000
bundan da bir şey anlamıyorum."
03:50
one," then we're going to have problems.
97
215000
2000
bazı sorunlarla karşı karşıyayız demektir.
03:52
Now I know no one here at TED
98
217000
2000
TED'deki hiç kimsenin böyle düşünmeyeceği
03:54
thinks this. All of us, we already know
99
219000
2000
kesin. Hepimiz sıkı sıkıya bağlı
03:56
that they're very connected, but I'm going
100
221000
2000
oldukları konusunda hemfikiriz.
03:58
to let you know that some folks
101
223000
2000
Ama size dış dünyadan bazı söylentileri aktarayım,
04:00
in the outside world, believe it or not,
102
225000
2000
ister inanın ister inanmayın,
04:02
they think it's neat when they say,
103
227000
2000
şöyle derken zeki olduklarını sanırlar,
04:04
"You know, scientists and science is not
104
229000
2000
"Bence fen bilimleriyle uğraşanlar
04:06
creative. Maybe scientists are ingenious,
105
231000
2000
hiç de yaratıcı değiller. Zeki olsalar bile
04:08
but they're not creative.
106
233000
2000
yaratıcı değiller."
04:10
And then we have this tendency, the career
107
235000
2000
Ama bizde kariyer danışmanı ve benzeri çeşitli insanlarda
04:12
counselors and various people say things
108
237000
2000
şunu söyleme eğilimi vardır,
04:14
like, "Artists are not analytical.
109
239000
2000
"Sanatçılar analitik değildir.
04:16
They're ingenious, perhaps,
110
241000
3000
Belki zekidirler,
04:19
but not analytical," and
111
244000
3000
ama analitik değiller."
04:22
when these concepts underly our teaching
112
247000
2000
Bu fikirler öğretimimizin temelini oluşturduğunda,
04:24
and what we think about the world,
113
249000
2000
ve dünyayı böyle düşündüğümüzde,
04:26
then we have a problem, because we
114
251000
2000
bir sorun var demektir, çünkü
04:28
stymie support for everything.
115
253000
2000
desteklediğimiz şeylere engel oluyoruz.
04:30
By accepting this dichotomy,
116
255000
2000
Bu ikilemi kabul ederek,
04:32
whether it's tongue-in-cheek, when
117
257000
2000
şaka yoluyla da olsa,
04:34
we attempt to accommodate it in our world,
118
259000
2000
bu fikri kendi dünyamıza yerleştirmeye çalışırsak
04:36
and we try to build our foundation
119
261000
2000
ve benimsersek
04:38
for the world, we're messing up the future,
120
263000
2000
geleceğimizi berbat ederiz.
04:40
because, who wants to be uncreative?
121
265000
2000
Sonuçta kim üretkenlikten yoksun olmak ister ki?
04:42
Who wants to be illogical?
122
267000
2000
Ya da mantıksız olmak?
04:44
Talent would run from either of these fields
123
269000
2000
Yetenekli birine bu iki alandan birini seçmesini
04:46
if you said you had to choose either.
124
271000
2000
söylerseniz ikisinden de kaçacaktır.
04:48
Then they're going to go to something
125
273000
2000
Hem yeteneklerini hem zekalarını
04:50
where they think, "Well, I can be creative
126
275000
2000
kullanabilecekleri bir yer
04:52
and logical at the same time."
127
277000
2000
aramaya başlayacaklardır.
04:54
Now I grew up in the '60s and I'll admit it,
128
279000
2000
Ben 60'larda yaşadım. Şunu itiraf edeyim ki,
04:56
actually, my childhood spanned the '60s,
129
281000
3000
çocukluğum 60'lı yıllara denk geldi
04:59
and I was a wannabe hippie and I always
130
284000
2000
ve ben hep bir hippi olmak istedim,
05:01
resented the fact that I wasn't really
131
286000
2000
fakat hiçbir zaman yaşım tutmadığı için
05:03
old enough to be a hippie.
132
288000
2000
çok içerlemiştim.
05:05
And I know there are people here, the
133
290000
2000
Mutlaka burada da hippi olmak
05:07
younger generation who want to be hippies,
134
292000
2000
isteyen gençler vardır.
05:09
but people talk about the '60s all the time,
135
294000
2000
İnsanlar 60'lar hakkında konuşmaya başladıklarında
05:11
and they talk about the anarchy
136
296000
2000
o yıllardaki anarşiden dem vuruyorlar.
05:13
that was there, but when I think about
137
298000
2000
Ben 60'ları düşündüğümde, bugünden tek farkının
05:15
the '60s, what I took away from it was
138
300000
2000
yılların götürdüğü umutlar
05:17
that there was hope for the future.
139
302000
2000
olduğunu görüyorum.
05:19
We thought everyone could participate.
140
304000
2000
Herkesin iş birliği içerisinde olacağını sanıyorduk.
05:21
There were wonderful, incredible ideas
141
306000
2000
Her an yepyeni, dahice fikirler
05:23
that were always percolating,
142
308000
2000
ortaya atılıyor
05:25
and so much of what's cool or hot today
143
310000
3000
ve bugün piyasada ne varsa,
05:28
is really based on some of those concepts,
144
313000
2000
bunların birçoğu,
05:30
whether it's, you know, people trying to
145
315000
2000
insanların ilk kez Star Trek
05:32
use the prime directive from Star Trek
146
317000
2000
direktifleriyle konuşmasından tutun da
05:34
being involved in things, or again that
147
319000
2000
bunun dışında
05:36
three-dimensional weaving and
148
321000
2000
3B dokumacılığa ve
05:38
fax machines that I read about in my
149
323000
2000
faks makinelerine kadar, bugün her yerde
05:40
weekly readers that the technology
150
325000
2000
karşıma çıkan şeyler
05:42
and engineering was just getting started.
151
327000
2000
daha yeni yeni temelleniyordu.
05:44
But the '60s left me with a problem.
152
329000
2000
Fakat ben 60'larda bir sorunla karşılaştım.
05:46
You see, I always assumed I would go
153
331000
2000
O güne kadar hep uzaya gideceğimi düşünmüştüm,
05:48
into space, because I followed all of this,
154
333000
3000
çünkü bunun için çalışmıştım.
05:51
but I also loved the arts and sciences.
155
336000
3000
Aynı zamanda sanata da ilgim vardı.
05:54
You see, when I was growing up as
156
339000
2000
Ben daha küçük bir
05:56
a little girl and as a teenager,
157
341000
2000
kız çocuğuyken bile
05:58
I loved designing and making dogs' clothes
158
343000
2000
köpek kıyafetleri tasarlar ve
06:00
and wanting to be a fashion designer.
159
345000
2000
moda tasarımcısı olmayı hayal ederdim.
06:02
I took art and ceramics. I loved dance.
160
347000
3000
Seramik ile uğraştım. Dans etmeyi severdim.
06:05
Lola Falana. Alvin Ailey. Jerome Robbins.
161
350000
4000
Lola Falana. Alvin Ailey. Jerome Robbins.
06:09
And I also avidly followed the Gemini
162
354000
2000
Fakat bir yandan da Gemini ve Apollo
06:11
and the Apollo programs.
163
356000
3000
programlarını kaçırmadan izlerdim.
06:14
I had science projects and tons of astronomy
164
359000
2000
Bir sürü bilim projesi hazırlamış, astronomi kitaplarını
06:16
books. I took calculus and philosophy.
165
361000
2000
yalayıp yutmuştum. Matematik ve felsefe okudum.
06:18
I wondered about the infinity
166
363000
2000
Sonsuzluk ve Büyük Patlama
06:20
and the Big Bang theory.
167
365000
2000
teorilerine merak duyuyordum.
06:22
And when I was at Stanford,
168
367000
2000
Stanford'taki son senemde,
06:24
I found myself, my senior year,
169
369000
2000
kimya mühendisliği okuyorken,
06:26
chemical engineering major, half the folks
170
371000
2000
okulun yarısı benim siyasal bilimler bölümünde
06:28
thought I was a political science and
171
373000
2000
ya da sahne sanatlarında olduğumu sanıyordu.
06:30
performing arts major, which was sort of
172
375000
2000
Bu bir bakıma doğruydu,
06:32
true because I was Black Student Union President
173
377000
2000
çünkü Siyahi Öğrenciler Birliğinin başkanlığı
06:34
and I did major in some other things,
174
379000
2000
yapıyor ve farklı alanlarda uğraşıyordum,
06:36
and I found myself the last quarter juggling
175
381000
2000
ve dönemin sonlarına doğru
06:38
chemical engineering separation processes,
176
383000
2000
kimyasal çözümleme yöntemleri
06:40
logic classes, nuclear magnetic resonance
177
385000
2000
mantık dersleri, nükleer manyetik rezonans
06:42
spectroscopy, and also producing
178
387000
2000
spektroskopisi ile boğuşurken bir de
06:44
and choreographing a dance production,
179
389000
2000
dans koreografisi hazırlıyor,
06:46
and I had to do the lighting and the
180
391000
2000
ışıklandırma ve dizayn işleriyle ilgileniyor,
06:48
design work, and I was trying to figure out,
181
393000
3000
iki arada bir derede kalmış
06:51
do I go to New York City
182
396000
2000
New York'a gidip profesyonel
06:53
to try to become a professional dancer,
183
398000
2000
bir dansçı mı olmalı yoksa
06:55
or do I go to medical school?
184
400000
3000
tıp mı okumalı diye düşünüyordum.
06:58
Now, my mother helped me figure
185
403000
2000
İşte annemin bu kararımda
07:00
that one out. (Laughter)
186
405000
3000
büyük yardımı dokundu.
07:03
But when I went into space,
187
408000
2000
Fakat ben uzaya gittiğimde
07:05
when I went into space I carried a number
188
410000
2000
yanımda götürdüğüm bazı şeyler
07:07
of things up with me. I carried a poster
189
412000
2000
oldu. Bunlardan biri
07:09
by Alvin Ailey, which you can figure out
190
414000
2000
Alvin Ailey posteriydi, ki artık ne kadar
07:11
now, I love the dance company.
191
416000
2000
sevdiğimi anlamışsınızdır.
07:13
An Alvin Ailey poster of Judith Jamison
192
418000
2000
Judith Jamison'un tüm zenci kadınlara
07:15
performing the dance "Cry," dedicated to all
193
420000
2000
adadığı "Feryat" dansını sergilediği
07:17
black women everywhere. A Bundu statue,
194
422000
2000
Alvin Ailey posteri, Sierra Leone'daki
07:19
which was from the Women's Society
195
424000
2000
Kadınlar Topluluğundan gelen bir Bundu heykeli
07:21
in Sierra Leone, and a certificate for the
196
426000
2000
ve Chicago Devlet Okulundaki öğrencilerin
07:23
Chicago Public School students to work to
197
428000
2000
fen bilgisinde ilerlemeleri
07:25
improve their science and math,
198
430000
2000
karşılığında bir sertifika.
07:27
and folks asked me,
199
432000
2000
"Niye bütün bunları
07:29
"Why did you take up what you took up?"
200
434000
2000
yanına aldın?" diye soranlar oldu.
07:31
And I had to say,
201
436000
2000
Şöyle yanıt verdim,
07:33
"Because it represents human creativity,
202
438000
2000
"Çünkü tüm bunlar insanoğlunun
07:35
the creativity that allowed us, that we were
203
440000
2000
yaratıcılığını simgeliyor. O yaratıcılık ki
07:37
required to have to conceive and build
204
442000
2000
bize uzay mekiği tasarlamak için
07:39
and launch the space shuttle, springs from
205
444000
3000
gerekli olanı sağlarken
07:42
the same source as the imagination and
206
447000
2000
aynı zamanda
07:44
analysis it took to carve a Bundu statue,
207
449000
3000
bir Bundu heykelini oymak için ustalığı
07:47
or the ingenuity it took to design,
208
452000
3000
ya da kareograf hazırlamak
07:50
choreograph, and stage "Cry."
209
455000
3000
ve "Feryat"ı sahnelemek için beceriyi vermiştir.
07:53
Each one of them are different
210
458000
2000
Her biri de insan yaratıcılığının
07:55
manifestations, incarnations, of creativity,
211
460000
3000
farklı yollarla ifade edilişi,
07:58
avatars of human creativity,
212
463000
3000
yansıması, vücut bulmuş halidir.
08:01
and that's what we have to reconcile
213
466000
2000
Bizim farkına varmamız gereken de
08:03
in our minds, how these things fit together.
214
468000
2000
bunların nasıl bağdaştıklarıdır.
08:05
The difference between arts and sciences
215
470000
2000
Bilim ve sanatı birbirinden
08:07
is not analytical versus intuitive, right?
216
472000
3000
sezgisel ve analitik diye ayıramayız, değil mi?
08:10
E=MC squared required
217
475000
3000
E=MC kare başlangıçta
08:13
an intuitive leap, and then you had
218
478000
2000
sezgisel bir adım, ardından analizler
08:15
to do the analysis afterwards.
219
480000
2000
ile ortaya çıktı.
08:17
Einstein said, in fact, "The most beautiful
220
482000
2000
Einstein'ın kendisi, "Tecrübe edebileceğimiz en güzel
08:19
thing we can experience is the mysterious.
221
484000
3000
ve en derin heyecan mistik duygudur.
08:22
It is the source of all true art and science."
222
487000
3000
Bu gerçek ilmin tohumudur." demiştir.
08:25
Dance requires us to express and want
223
490000
2000
Dans, hayattaki coşkunluğu
08:27
to express the jubilation in life, but then you
224
492000
2000
sahneye taşımayı gerektirir,
08:29
have to figure out, exactly
225
494000
2000
bunun için de doğru hareketleri
08:31
what movement do I do to make sure
226
496000
2000
bunun için de doğru hareketleri
08:33
that it comes across correctly?
227
498000
2000
önceden hesap etmeniz lazımdır.
08:35
The difference between arts and sciences
228
500000
2000
Bilim ve sanatı ayıran yıkıcı ya da
08:37
is also not constructive versus
229
502000
2000
yapıcı oluşları da olamaz,
08:39
deconstructive, right? A lot of people
230
504000
2000
değil mi? Birçok kimse bilimi
08:41
think of the sciences as deconstructive.
231
506000
2000
yıkıcı olarak algılar.
08:43
You have to pull things apart.
232
508000
2000
Bir şeyleri parçalamanız gerekir.
08:45
And yeah, sub-atomic physics
233
510000
2000
Tabiki atom fiziğinin işleyişi
08:47
is deconstructive. You literally try to
234
512000
2000
böyledir. Gerçekten de
08:49
tear atoms apart to understand
235
514000
2000
içerisindekini anlamak için atomları
08:51
what's inside of them. But sculpture, from
236
516000
2000
ayırmanız gerekir. Fakat heykelcilik de,
08:53
what I understand from great sculptors,
237
518000
2000
tüm o görkemli heykel yapıtları,
08:55
is deconstructive, because you see a piece
238
520000
2000
böyle oluşmuştur. Esasında yaptıkları
08:57
and you remove what doesn't
239
522000
2000
orada olmaması gereken bir parçayı
08:59
need to be there.
240
524000
2000
çıkarmaktır.
09:01
Biotechnology is constructive.
241
526000
2000
Biyoteknoloji yapıcıdır.
09:03
Orchestral arranging is constructive.
242
528000
2000
Orkestra düzeni yapıcıdır.
09:05
So in fact we use constructive and
243
530000
2000
Yani aslında ayırma ve birleştirme
09:07
deconstructive techniques in everything.
244
532000
2000
yollarını her yerde kullanmaktayız.
09:09
The difference between science
245
534000
3000
Bilim ve sanatın farkı
09:12
and the arts is not that they
246
537000
3000
onların aynı paranın farkı yüzleri
09:15
are different sides of the same coin, even,
247
540000
2000
olmaları bile değildir,
09:17
or even different parts
248
542000
2000
hatta aralarında aynı süremdeki farklı
09:19
of the same continuum, but rather
249
544000
2000
parçalar olması kadar fark yoktur.
09:21
they're manifestations of the same thing.
250
546000
3000
Aynı şeyin değişik tezahürleridir.
09:24
Different quantum states of an atom?
251
549000
2000
Ya da bir atomun farklı kuantum hali?
09:26
Or maybe if I want to be more 21st century
252
551000
2000
Hatta daha 21. yüzyıl deyişiyle
09:28
I could say that they are different harmonic
253
553000
2000
aynı süpercimin farklı
09:30
resonances of a superstring.
254
555000
2000
harmonik rezonanslarına benzetebilirim.
09:32
But we'll leave that alone. (Laughter)
255
557000
2000
Ama bunu pek kurcalamayalım.
09:34
They spring from the same source.
256
559000
2000
Her ikisi de aynı kaynaktan doğuyor.
09:36
The arts and sciences are avatars of
257
561000
2000
Sanat ve bilim insan yaratıcılığının
09:38
human creativity. It's our attempt
258
563000
2000
vücut bulmuş halleridir. Evrendeki
09:40
as humans to build an understanding
259
565000
2000
işleyişi anlamaya çalışmak
09:42
of the universe, the world around us.
260
567000
2000
bizim işimizdir.
09:44
It's our attempt to influence things,
261
569000
2000
Hem iç hem dış dünyamızla
09:46
the universe internal to ourselves
262
571000
2000
etkileşim kurmak da
09:48
and external to us.
263
573000
2000
bizim görevimizdir.
09:50
The sciences, to me, are manifestations
264
575000
2000
Bana göre fen bilimleri dış
09:52
of our attempt to express
265
577000
3000
dünyayı tanımak,
09:55
or share our understanding,
266
580000
2000
anlamak ve ifade etmek için
09:57
our experience, to influence the universe
267
582000
2000
ortaya çıkardığımız
09:59
external to ourselves.
268
584000
3000
sonuçlardır.
10:02
It doesn't rely on us as individuals.
269
587000
2000
Bizi bireyler olarak ele almaz.
10:04
It's the universe, as experienced
270
589000
2000
Herkesin içinde yaşadığı evreni
10:06
by everyone, and the arts manifest
271
591000
2000
konu alır. Sanat dalları ise
10:08
our desire, our attempt to share
272
593000
3000
yalnızca bize özgü olanı
10:11
or influence others through experiences
273
596000
3000
paylaşma arzusu
10:14
that are peculiar to us as individuals.
274
599000
2000
sonucu oluşmuştur.
10:16
Let me say it again another way:
275
601000
2000
Başka bir deyişle;
10:18
science provides an understanding
276
603000
2000
bilim bize evrensel
10:20
of a universal experience, and
277
605000
3000
bir bakış kazandırırken; sanat ile
10:23
arts provides a universal understanding
278
608000
3000
kişisel bir tecrübeden evrensel
10:26
of a personal experience.
279
611000
3000
sonuçlar çıkarmayı öğreniriz.
10:29
That's what we have to think about,
280
614000
2000
Bizim anlamamız gereken de
10:31
that they're all part of us, they're
281
616000
2000
birbirinden ayrı düşünülemez
10:33
all part of a continuum.
282
618000
2000
olduklarıdır.
10:35
It's not just the tools, it's not just
283
620000
2000
Sadece aletler, bilimler
10:37
the sciences, you know, the mathematics
284
622000
2000
ya da matematik, sayı ve
10:39
and the numerical stuff and the statistics,
285
624000
2000
istatistiklerden ibaret olmadıklarıdır.
10:41
because we heard, very much on this
286
626000
2000
Burada bir sürü kişinin müziği
10:43
stage, people talked about music
287
628000
2000
matematikle ilişkilendirdiğine
10:45
being mathematical. Right? Arts don't just
288
630000
2000
tanık olduk. Sanat da bir tek
10:47
use clay, aren't the only ones that use clay,
289
632000
2000
kilden yapılmıyor ya da ışık,
10:49
light and sound and movement.
290
634000
3000
ses ve hareketlerden oluşmuyor.
10:52
They use analysis as well.
291
637000
3000
İçerisinde analitik de bulunduruyor.
10:55
So people might say, well,
292
640000
2000
İnsanlar sezgisel ve analitik
10:57
I still like that intuitive versus analytical
293
642000
2000
ayrımı savunmaya devam edebilir,
10:59
thing, because everybody wants to do the
294
644000
2000
sağ lob sol lob durumu
11:01
right brain, left brain thing, right?
295
646000
2000
işlerine geliyor olabilir.
11:03
We've all been accused of being
296
648000
2000
Hepimiz içinde bulunduğumuz tartışmaya
11:05
right-brained or left-brained at some point
297
650000
2000
göre her iki tarafı da
11:07
in time, depending on who
298
652000
2000
kullanıyor olmakla
11:09
we disagreed with. (Laughter)
299
654000
2000
itham edilmişizdir.
11:11
You know, people say intuitive, you know
300
656000
2000
İnsanlar sezgisel olanı
11:13
that's like you're in touch with nature,
301
658000
2000
tanımlamaya başladıklarında doğayla,
11:15
in touch with yourself and relationships.
302
660000
2000
çevreyle içiçe olmaya benzetirler.
11:17
Analytical: you put your mind to work, and
303
662000
2000
Analitik denildiğinde ise kendini işine kaptırırsın.
11:19
I'm going to tell you a little secret. You all
304
664000
2000
Size bir sır vereceğim: gerçi bunu
11:21
know this though, but sometimes people
305
666000
2000
biliyorsunuz ama, bazen insanlar
11:23
use this analysis idea, that things are
306
668000
2000
şu analizi yapıyor, maddenin bizim
11:25
outside of ourselves, to be, say, that this
307
670000
2000
dışımızda var olduğunu söylüyor
11:27
is what we're going to elevate
308
672000
2000
ve bunun doğruluğunu
11:29
as the true, most important sciences, right?
309
674000
3000
kabul etmemiz gerekiyor.
11:32
And then you have artists, and you all
310
677000
2000
Sonra bir de sanatçılar var,
11:34
know this is true as well,
311
679000
2000
bunları da tanıyorsunuz,
11:36
artists will say things about scientists
312
681000
3000
bilim insanlarının dar görüşlü,
11:39
because they say they're too concrete,
313
684000
2000
dış dünyadan kopuk
11:41
they're disconnected with the world.
314
686000
3000
olduklarını düşünen sanatçılar.
11:44
But, we've even had that here on stage,
315
689000
2000
Böylelerini bu sahnede
11:46
so don't act like you don't know
316
691000
2000
bile gördük, o yüzden
11:48
what I'm talking about. (Laughter)
317
693000
2000
bilmiyormuş gibi yapmayın.
11:50
We had folks talking about the Flat Earth
318
695000
2000
Dünya Düzdür Cemiyetini ve
11:52
Society and flower arrangers, so there's
319
697000
2000
çiçek aranjmancıları ağırladık.
11:54
this whole dichotomy that we continue
320
699000
2000
Ne kadar ilerleme kaydetsek de
11:56
to carry along, even when we know better.
321
701000
3000
bu ikilem sürüyor.
11:59
And folks say we need to choose either or.
322
704000
3000
İkisinden birini seçmemizi söylüyorlar.
12:02
But it would really be foolish to choose
323
707000
2000
Fakat böyle bir tercih yapmak
12:04
either one, right?
324
709000
2000
yanlış olmaz mı?
12:06
Intuitive versus analytical?
325
711000
2000
Sezgisel ile analitik arasında?
12:08
That's a foolish choice. It's foolish,
326
713000
2000
Mantıksız bir seçim. Mantıksız çünkü
12:10
just like trying to choose between
327
715000
2000
bunun gerçekçi ya da idealistik olanı
12:12
being realistic or idealistic.
328
717000
2000
seçmekten farkı yok.
12:14
You need both in life. Why do people
329
719000
2000
Hayatta her ikisi de lazım. Niçin
12:16
do this? I'm just gonna quote
330
721000
2000
bunu yapıyorlar? Moleküler biyolojist
12:18
a molecular biologist, Sydney Brenner,
331
723000
2000
Sydney Brenner'ın sözünü aktaracağım.
12:20
who's 70 years old so he can say this. He said,
332
725000
2000
Kendisi yetmişinde olduğu için kayda değer.
12:22
"It's always important to distinguish
333
727000
2000
"Erdemli olma ile boyun eğme
12:24
between chastity and impotence."
334
729000
2000
arasındaki farkı bilmek önemlidir."
12:26
Now... (Laughter)
335
731000
3000
Şimdi de
12:29
I want to share with you
336
734000
3000
size bir denklemden
12:32
a little equation, okay?
337
737000
3000
söz edeceğim.
12:35
How do understanding science
338
740000
3000
Bilim ve sanatın hayatımızda
12:38
and the arts fit into our lives
339
743000
2000
ne şekilde yer aldığı ve
12:40
and what's going on and the things
340
745000
2000
burada, bu dizayn konferansında
12:42
that we're talking about here
341
747000
2000
konuştuklarımız, bir de
12:44
at the design conference, and this is
342
749000
2000
birikimimiz, kaynaklarımız ve
12:46
a little thing I came up with, understanding
343
751000
2000
isteklerimizin nasıl sonuçlar
12:48
and our resources and our will
344
753000
2000
doğurduğu ile ilgili
12:50
cause us to have outcomes.
345
755000
2000
söyleyeceklerim var.
12:52
Our understanding is our science, our arts,
346
757000
2000
Bizim bilgimiz aynı zamanda bilimimiz,
12:54
our religion, how we see the universe
347
759000
2000
sanatımız, inancımız, dünyaya bakışımız,
12:56
around us, our resources, our money,
348
761000
2000
kaynaklarımız, paramız, emeğimiz,
12:58
our labor, our minerals, those things
349
763000
2000
madenimiz, hayatımızda
13:00
that are out there in the world we have
350
765000
2000
yer alan tüm bu şeyleri
13:02
to work with.
351
767000
2000
var eder.
13:04
But more importantly, there's our will.
352
769000
2000
En önemlisi de amaçlarımızı...
13:06
This is our vision, our aspirations
353
771000
2000
Bizim görüşümüz, geleceğe dair
13:08
of the future, our hopes, our dreams,
354
773000
2000
planlarımız, umutlarımız, hayallerimiz,
13:10
our struggles and our fears.
355
775000
2000
mücadelemiz ve korkularımızdır.
13:12
Our successes and our failures influence
356
777000
2000
Başarı ve başarısızlıklarımız
13:14
what we do with all of those, and to me,
357
779000
2000
bütün bunları etkiler, ve bence,
13:16
design and engineering, craftsmanship and
358
781000
2000
uygarlıkları bir yere getiren de
13:18
skilled labor, are all the things that work on
359
783000
2000
tasarım ve mühendislikler, zanaatkarlık
13:20
this to have our outcome,
360
785000
2000
ve nitelikli iş gücü
13:22
which is our human quality of life.
361
787000
3000
olmuştur.
13:25
Where do we want the world to be?
362
790000
2000
Nerede olmak istiyoruz?
13:27
And guess what?
363
792000
2000
Ne var biliyor musunuz,
13:29
Regardless of how we look at this, whether
364
794000
2000
her ne kadar sanata ve bilime
13:31
we look at arts and sciences are separate
365
796000
2000
farklı iki şeymiş gibi yaklaşsak da,
13:33
or different, they're both being influenced
366
798000
2000
her ikisi de değişim geçiriyor
13:35
now and they're both having problems.
367
800000
2000
ve bunda sorun yaşıyorlar.
13:37
I did a project called S.E.E.ing the Future:
368
802000
2000
Geleceğe Dair: Bilim, Mühendislik
13:39
Science, Engineering and Education, and
369
804000
2000
ve Eğitim adıyla bir proje hazırladım.
13:41
it was looking at how to shed light on
370
806000
2000
Devlet fonlarının en karlı kullanımı
13:43
most effective use of government funding.
371
808000
2000
konusu üzerinde çalışıyordu.
13:45
We got a bunch of scientists in all stages
372
810000
2000
Değişik alanlardan uzmanlar getirmiştik.
13:47
of their careers. They came to Dartmouth
373
812000
2000
O sıralar ğretmenlik yaptığım Dartmouth
13:49
College, where I was teaching, and they
374
814000
2000
Kolejinde kamu kaynaklarının bilim ve
13:51
talked about with theologians and financiers,
375
816000
2000
mühendislikler payında kullanımı
13:53
what are some of the issues of public
376
818000
2000
hakkında teologlar ve
13:55
funding for science and engineering
377
820000
2000
finansörlerin fikirlerini aldılar.
13:57
research? What's most important about it?
378
822000
2000
Önemini tartıştılar.
13:59
There are some ideas that emerged that
379
824000
2000
Orada konuşulan bazı fikirlerin
14:01
I think have really powerful parallels
380
826000
2000
sanat ile yakın benzerlik gösterdiğini
14:03
to the arts. The first thing they said was that
381
828000
2000
düşünüyorum. Söyledikleri ilk şey
14:05
the circumstances that we find ourselves in
382
830000
2000
bugünkü koşullar ile zamanında
14:07
today in the sciences and engineering that
383
832000
2000
dünyada hakimiyet kurmamıza yarayan bilim ve
14:09
made us world leaders is very different
384
834000
2000
mühendisliğin, 40'lı 50'li
14:11
than the '40s, the '50s, and the '60s
385
836000
3000
60'lı ve 70'li yılların,
14:14
and the '70s when we emerged
386
839000
2000
farklı olduğunu çünkü artık
14:16
as world leaders, because we're no longer
387
841000
2000
faşizim ve sovyet komünizm ile
14:18
in competition with fascism, with
388
843000
2000
mücadele içinde olmadığımızı,
14:20
Soviet-style communism, and by the way
389
845000
2000
bu arada bu çatışmalar sadece
14:22
that competition wasn't just military,
390
847000
2000
askeri değildi, aynı zamanda
14:24
it included social competition
391
849000
2000
sosyal ve politik
14:26
and political competition as well,
392
851000
2000
yönleri de vardı ve
14:28
that allowed us to look at space
393
853000
2000
bize farklı bir gözle bakarak
14:30
as one of those platforms to prove
394
855000
2000
sosyal yapımızın daha iyi olduğunu
14:32
that our social system was better.
395
857000
3000
anlama imkanı sağladı.
14:35
Another thing they talked about was the
396
860000
2000
Değindikleri bir başka konu da
14:37
infrastructure that supports the sciences
397
862000
2000
fen bilimlerini destekleyen altyapının
14:39
is becoming obsolete. We look at
398
864000
2000
yetersiz kalması ile ilgiliydi.
14:41
universities and colleges, small, mid-sized
399
866000
3000
Üniversite ve kolejlere baktığımızda,
14:44
community colleges across the country,
400
869000
2000
ülkenin dört bir yanındaki devlet okullarında,
14:46
their laboratories are becoming obsolete,
401
871000
3000
bizim bilim adamları, araştırmacılar,
14:49
and this is where we train most of our
402
874000
2000
öğretmenler yetiştiğimiz
14:51
science workers and our researchers,
403
876000
2000
laboratuvarların eksik kaldığını
14:53
and our teachers, by the way,
404
878000
2000
ve bir de sıradan,
14:55
and then that there's a media that doesn't
405
880000
2000
günlük haberler yayımlamaktan
14:57
support the dissemination of any more than
406
882000
2000
başka bilgi vermeyen bir medyaya
14:59
the most mundane and inane of information.
407
884000
2000
sahip olduğumuzu görüyoruz.
15:01
There's pseudo-science, crop circles,
408
886000
2000
Hurafeler, hasat çemberleri,
15:03
alien autopsy, haunted houses,
409
888000
2000
uzaylı otopsileri, perili evler, afetler...
15:05
or disasters. And that's what we see.
410
890000
3000
Bunları izliyoruz ama bize
15:08
And this isn't really the information
411
893000
2000
olan bitenden haberdar
15:10
you need to operate in everyday life
412
895000
2000
olmak ve demokratik gelişmeleri
15:12
and figure out how to participate in this
413
897000
2000
takip etmek için
15:14
democracy and determine what's going on.
414
899000
2000
gerekli olanlar bunlar değil.
15:16
They also said that there's a change
415
901000
2000
Kurumsal zihniyette oluşan
15:18
in the corporate mentality. Whereas
416
903000
2000
değişiklikten de söz ettiler. Devlet
15:20
government money had always been there
417
905000
2000
bilimsel araştırmalar için bütçesinde
15:22
for basic science and engineering research,
418
907000
2000
yer ayırmışken biz aynı zamanda
15:24
we also counted on some companies to do
419
909000
2000
bazı şirketlere de bel bağladık,
15:26
some basic research, but what's happened
420
911000
2000
fakat sonuçta şirketler bilimsel
15:28
now is companies put more energy into
421
913000
2000
gelişime odaklanmak yerine
15:30
short-term product development
422
915000
2000
kısa sürede sonuç alabilecekleri
15:32
than they do in basic engineering
423
917000
2000
çalışmalara öncelik
15:34
and science research.
424
919000
3000
verdiler.
15:37
And education is not keeping up.
425
922000
3000
Eğitim konusu da iç açıcı değil.
15:40
In K through 12, people are taking out
426
925000
3000
K-12 laboratuvar araç gereçlerini
15:43
wet labs. They think if we put a computer
427
928000
2000
topluyorlar. Odaya bir bilgisayar koyunca
15:45
in the room it's going to take the place
428
930000
2000
aynı işi göreceğini sanıyorlar,
15:47
of actually, we're mixing the acids,
429
932000
2000
asitleri karıştıracağını,
15:49
we're growing the potatoes.
430
934000
2000
patates yetiştireceğini...
15:51
And government funding is decreasing
431
936000
2000
Devlet fonlarından daha az harcama
15:53
in spending and then they're saying,
432
938000
2000
yapılıyor ve diyorlar ki
15:55
let's have corporations take over,
433
940000
2000
şirketler üstesinden gelir,
15:57
and that's not true. Government funding
434
942000
2000
ama gerçekte böyle değil. Devlet fonlarının
15:59
should at least do things like recognize
435
944000
2000
en azından bilimsel araştırmalardaki
16:01
cost-benefits of basic science and
436
946000
2000
kar-zarar durumunu belirlemesi
16:03
engineering research. We have to know
437
948000
2000
gerekir. Dünya vatandaşı
16:05
that we have a responsibility
438
950000
2000
olarak görevlerimiz olduğunu
16:07
as global citizens in this world.
439
952000
2000
bilmemiz gerekiyor.
16:09
We have to look at the education
440
954000
2000
İnsanların eğitimi ile ilgilenmemiz
16:11
of humans. We need to build our resources
441
956000
2000
şart. Kaynaklarımızı şimdiden belirleyelim ki
16:13
today to make sure that they're trained so
442
958000
2000
ileride bilinçli ve önemini
16:15
that they understand the importance of
443
960000
2000
kavrayacak düzeyde olsunlar.
16:17
these things, and we have to support
444
962000
2000
Ayrıca bilimin gerekliliğini
16:19
the vitality of science, and that doesn't
445
964000
2000
vurgulamalıyız, fakat bu şu anlama
16:21
mean that everything has to have one thing
446
966000
2000
gelmemeli, bu böyle olursa şu da
16:23
that's going to go on, or we know
447
968000
2000
şu demektir, bu şu eşitliği verir
16:25
exactly what's going to be the outcome of it,
448
970000
2000
gibi değil de önemini kavratarak
16:27
but that we support the vitality and the
449
972000
2000
entelektüel merakı
16:29
intellectual curiosity that goes along,
450
974000
2000
körüklemeye çalışmalı.
16:31
and if you think about those parallels
451
976000
2000
Bir de bunların sanat kısmını
16:33
to the arts, the competition
452
978000
2000
düşünürsek, Bolshoi Balesi ile
16:35
with the Bolshoi Ballet spurred
453
980000
2000
tutuştuğumuz rekabet
16:37
the Joffrey and the New York City Ballet
454
982000
2000
Joffrey ve New York Balesi'ni
16:39
to become better.
455
984000
2000
ateşledi.
16:41
Infrastructure museums, theaters,
456
986000
2000
Altyapı müzeleri, tiyatrolar,
16:43
movie houses across the country
457
988000
2000
sinemaların sayısı
16:45
are disappearing. We have more
458
990000
2000
azalıyor. Daha çok televizyon
16:47
television stations with less to watch,
459
992000
2000
kanalı, daha az izlenecek şey var;
16:49
we have more money spent on
460
994000
3000
eski televizyon programlarını
16:52
rewrites to get old television programs
461
997000
3000
yeniden çekmek için
16:55
in the movies.
462
1000000
2000
para harcıyoruz.
16:57
We have corporate funding now that,
463
1002000
2000
Şirket fonlarımız var tabii ama
16:59
when it goes to some company, when it
464
1004000
2000
bir şirkete gittiğinde, sanat için
17:01
goes to support the arts, it almost requires
465
1006000
2000
bir yatırım olduğunda, karşılığında
17:03
that the product be part of the picture
466
1008000
2000
bu ürünün ressamın çizdiği resmin
17:05
that the artist draws, and we have
467
1010000
3000
bir parçası olması bekleniyor,
17:08
stadiums that are named over and over
468
1013000
2000
şirketlerin isimlerini duyurmak için döşediği
17:10
again by corporations.
469
1015000
2000
bir sürü stadyum var.
17:12
In Houston, we're trying to figure out
470
1017000
2000
Houston'da, şu Ernon Stadyum'u
17:14
what to do with that Enron Stadium thing.
471
1019000
2000
için ne yapacağımızı düşünüyoruz.
17:16
(Laughter) And fine arts and education
472
1021000
2000
Okullarda verilen güzel sanatlar
17:18
in the schools is disappearing, and we have
473
1023000
2000
eğitimi kalkıyor ve devletimiz
17:20
a government that seems like it's gutting
474
1025000
2000
NEA ve benzeri programları
17:22
the NEA and other programs,
475
1027000
2000
temizlemeye çalışıyor.
17:24
so we have to really stop and think,
476
1029000
2000
Şöyle durup düşünmemiz gerekiyor:
17:26
what are we trying to do
477
1031000
2000
bilim ve sanat konusunda
17:28
with the sciences and the arts?
478
1033000
2000
ne yapmaya çalışıyoruz?
17:30
There's a need to revitalize them.
479
1035000
2000
Onlara işlerlik kazandırmak gerekiyor.
17:32
We have to pay attention to it. I just want
480
1037000
2000
Bununla ilgilenmemiz gerekiyor. Ben
17:34
to tell you really quickly what I'm doing.
481
1039000
2000
size kısaca ne yaptığımdan
17:36
(Applause)
482
1041000
6000
söz edeceğim.
17:42
I want to tell you what I've been doing
483
1047000
2000
Uzun süredir üzerinde düşündüğüm
17:44
a little bit since... I feel this need
484
1049000
4000
bazı fikirlerimi bir araya getirmek
17:48
to sort of integrate some of the ideas
485
1053000
2000
amacıyla yaptıklarımdan
17:50
that I've had and run across over time.
486
1055000
2000
söz etmek istiyorum.
17:52
One of the things that I found out
487
1057000
3000
Öğrendiğim şeylerden biri
17:55
is that there's a need to repair
488
1060000
2000
vücut ve akıl arasındaki ikiliğin
17:57
the dichotomy between the mind and body
489
1062000
2000
onarılması gerektiği oldu.
17:59
as well. My mother always told me,
490
1064000
2000
Annem hep şöyle derdi,
18:01
you have to be observant, know what's
491
1066000
2000
uyanık olmalısın, aklından geçen ile
18:03
going on in your mind and your body,
492
1068000
2000
bedeninin farkında olmalısın.
18:05
and as a dancer I had this tremendous
493
1070000
2000
Bir dansçı olarak renklere
18:07
faith in my ability to know my body,
494
1072000
2000
duyarlılığım kadar bedenimi tanıma
18:09
just as I knew how to sense colors.
495
1074000
2000
becerime de inancım büyüktü.
18:11
Then I went to medical school, and I was
496
1076000
2000
Sonra tıp okuluna gittim ve orada
18:13
supposed to just go on
497
1078000
2000
makinlerin insan vücudu hakkında
18:15
what the machine said about bodies.
498
1080000
2000
söyledikleriyle yetinmeliydim.
18:17
You know, you would ask patients
499
1082000
2000
Hani hastaya sorular sorduğunuzda
18:19
questions and some people would tell you,
500
1084000
2000
bazıları müdahale ederek
18:21
"Don't, don't, don't listen to what
501
1086000
2000
"Sen hastanın söylediklerini
18:23
the patients said." We know that patients
502
1088000
2000
boşver." diyecektir. Biliyoruz ki
18:25
know and understand their bodies better,
503
1090000
2000
kendi bedenini en iyi hasta tanır,
18:27
but these days we're trying to divorce them
504
1092000
2000
fakat son zamanlarda bu gerçeği
18:29
from that idea. We have to reconcile the
505
1094000
2000
bilmezden geliyoruz. Hastanın
18:31
patient's knowledge of their body
506
1096000
2000
ifadesiyle doktorun raporlarını
18:33
with physician's measurements.
507
1098000
2000
birlikte değerlendirmeliyiz.
18:35
We had someone talk about
508
1100000
2000
Ruh halinizi ölçerek yanlış
18:37
measuring emotions and getting machines
509
1102000
2000
hareketlerde bulunmayı önleyecek
18:39
to figure out what, to keep us
510
1104000
2000
makinler olması gerektiğini
18:41
from acting crazy. Right?
511
1106000
2000
savunan biri çıkmıştı.
18:43
No, we shouldn't measure,
512
1108000
2000
Hayır, ölçüm yapmamız gerekmez,
18:45
we shouldn't use machines
513
1110000
2000
yol ayrımında kaldığımızda ne
18:47
to measure road rage and then do
514
1112000
2000
yapacağımızı söyleyerek bizim katılımımızı
18:49
something to keep us from engaging in it.
515
1114000
2000
engelleyecek makineler kullanamayız.
18:51
Maybe we can have machines help us
516
1116000
2000
Belki bir yol ayrımında olduğumuzu
18:53
to recognize that we have road rage and
517
1118000
2000
fark ettirecek makineler olabilir,
18:55
then we need to know how to control that
518
1120000
2000
ancak makineler olmadan üstesinden
18:57
without the machines. We even need to be
519
1122000
2000
gelebilmeliyiz. Bunu bile makinesiz
18:59
able to recognize that without the machines.
520
1124000
2000
fark edebiliyor olmamız gerek.
19:01
What I'm very concerned about
521
1126000
2000
Gerçekten endişendiğim konu
19:03
is how do we bolster our self-awareness
522
1128000
2000
insanlar olarak, biyolojik organizmalar olarak
19:05
as humans, as biological organisms?
523
1130000
3000
özfarkındalığı nasıl desteklediğimiz.
19:08
Michael Moschen spoke of having to teach
524
1133000
2000
Michael Moschen gözler ile hissedip
19:10
and learn how to feel with my eyes,
525
1135000
2000
eller ile görmeyi öğrenme ve öğretme
19:12
to see with my hands.
526
1137000
3000
ile ilgili konuşmuştu.
19:15
We have all kinds of possibilities to use
527
1140000
3000
Duyumlarımızı her şekilde kullanma
19:18
our senses by, and that's
528
1143000
2000
yetisine sahibiz ve bizim
19:20
what we have to do.
529
1145000
2000
yapmamız gereken de bu.
19:22
That's what I want to do, is to try to use
530
1147000
2000
Benim yapmak istediğim de bu,
19:24
bioinstrumentation, those kind of things
531
1149000
3000
biyolojik ölçüm gibi şeyleri
19:27
to help our senses in what we do,
532
1152000
2000
kullanarak duyularımıza yol göstermek.
19:29
and that's the work I've been doing now as
533
1154000
3000
BioSentient Şirketi adıyla
19:32
a company called BioSentient Corporation.
534
1157000
2000
kurduğum yerde bu işi sürdürüyorum.
19:34
I figured I'd have to do that ad, because
535
1159000
2000
Bunu belirtmem gerektiğini düşündüm,
19:36
I'm an entrepreneur, because entrepreneur
536
1161000
2000
çünkü ben bir girişimciyim ve
19:38
says that that's somebody who does what
537
1163000
2000
girişimci de yapmak istediği işin
19:40
they want to do because they're not broke
538
1165000
2000
peşinden gidendir, çünkü henüz gerçek bir
19:42
enough that they have to get a real job.
539
1167000
2000
iş edinecek kadar sefil halde değildir.
19:44
(Laughter) But that's the work I'm doing
540
1169000
2000
Benim BioSentient Şirketindeki işim
19:46
with BioSentient Corporation trying to figure
541
1171000
2000
bunları bir araya getirmenin
19:48
out how do we integrate these things?
542
1173000
2000
yollarını aramak.
19:50
Let me finish by saying that
543
1175000
2000
İzin verirseniz son olarak
19:52
my personal design issue for the future
544
1177000
3000
gelecek için kişisel tasarımın
19:55
is really about integrating, to think about
545
1180000
2000
entegre etme, sezgisel ve analitik olanı
19:57
that intuitive and that analytical.
546
1182000
3000
düşünme olduğunu belirteyim.
20:00
The arts and sciences are not separate.
547
1185000
4000
Bilim ve sanat birbirinden ayrı şeyler değil.
20:04
High school physics lesson before you
548
1189000
2000
Siz gitmeden bir de lisede fizik dersi
20:06
leave. High school physics teacher used to
549
1191000
2000
örneği... Lise fizik hocası bir topu
20:08
hold up a ball. She would say this ball
550
1193000
2000
elinde tutar. O topun potansiyel bir
20:10
has potential energy, but nothing
551
1195000
2000
enerjisi olduğunu, fakat elinden topu
20:12
will happen to it, it can't do any work
552
1197000
2000
düşürmediği, durum değiştirmediği sürece
20:14
until I drop it and it changes states.
553
1199000
2000
bir işlevi de olmayacağını söyler.
20:16
I like to think of ideas as potential energy.
554
1201000
3000
Ben de fikirleri potansiyel enerji gibi düşünürüm.
20:19
They're really wonderful, but nothing
555
1204000
2000
Gerçekten müthiştirler, fakat biz
20:21
will happen until we risk
556
1206000
3000
onları eyleme dönüştürmezsek
20:24
putting them into action.
557
1209000
2000
bir işe yaramazlar.
20:26
This conference is filled
558
1211000
2000
Bu konferans harika
20:28
with wonderful ideas.
559
1213000
2000
fikirlerle dolu.
20:30
We're going to share lots of things
560
1215000
2000
İnsanlarla bir alay şey paylaşacağız,
20:32
with people, but nothing's going to happen
561
1217000
2000
fakat bunları gerçekleştirene kadar
20:34
until we risk putting those ideas into action.
562
1219000
3000
bir karşılığı olmayacak.
20:37
We need to revitalize the arts and sciences
563
1222000
2000
Bugünün sanat ve bilimini bir olarak
20:39
of today, we need to take responsibility
564
1224000
2000
düşünmeli, gelecek için sorumluluk
20:41
for the future. We can't hide behind saying
565
1226000
2000
üstlenmeliyiz. Şirket kazançları için
20:43
it's just for company profits,
566
1228000
3000
deyip bunun arkasına saklanamayız,
20:46
or it's just a business, or I'm an artist
567
1231000
2000
sadece bir iş, ben sanatçıyım
20:48
or an academician.
568
1233000
2000
ben akademisyenim diyemeyiz.
20:50
Here's how you judge what you're doing.
569
1235000
2000
İşte ne yaptığınıza nasıl değer biçeceğiniz,
20:52
I talked about that balance between
570
1237000
2000
size sezgisel ve analitik arasındaki
20:54
intuitive, analytical.
571
1239000
2000
dengeden söz ettim.
20:56
Fran Lebowitz, my favorite cynic,
572
1241000
3000
Fran Levowitz, benim gözde kiniğim,
20:59
she said the three questions
573
1244000
2000
diyor ki, üç soruda en büyük
21:01
of greatest concern, now I'm going to
574
1246000
2000
kaygılarım, benim de tasarıma
21:03
add on to design, is,
575
1248000
2000
ekleyeceğim,
21:05
"Is it attractive?"
576
1250000
2000
"Çekici mi?"
21:07
That's the intuitive.
577
1252000
2000
Bu sezgisel olan.
21:09
"Is it amusing?" The analytical.
578
1254000
3000
"Etkileyici mi?" Bu analitik.
21:12
"And does it know its place?"
579
1257000
2000
"Ve yerini biliyor mu?"
21:14
The balance. Thank you very much.
580
1259000
3000
İşte denge. Çok teşekkür ederim.
21:17
(Applause)
581
1262000
2000
İşte denge. Çok teşekkür ederim.
ABOUT THE SPEAKER
Mae Jemison - Astronaut, engineer, entrepreneur, physician and educatorAstronaut Dr. Mae Jemison‘s inclusive, audacious journey to improving life here on earth and beyond is paving the way for human interstellar travel.
Why you should listen
Dr. Mae Jemison, the first woman of color in space, is at the forefront of integrating physical and social sciences with art and culture to solve problems and foster innovation. Leading the 100 Year Starship seed funded by DARPA to ensure interstellar capabilities, she exploits her experience as a physician, engineer, social scientist and dancer to build a global movement generating radical leaps in knowledge, technology and humanity.
A member of the National Academies, Jemison founded two technology companies and nonprofit Dorothy Jemison Foundation, was Area Peace Corps Medical Officer for Sierra Leone and Liberia -- and appeared on Star Trek.
Mae Jemison | Speaker | TED.com