TED2009
Kary Mullis: A next-gen cure for killer infections
Kary Mullis dhe gjenerata e ardhshme e medikamenteve ndaj infektimeve fatale.
Filmed:
Readability: 3.4
691,090 views
Bakteriet rezistente ndaj ilaçeve vrasin, edhe në spitalet më të mirë. Por tani infeksionet më të rënda si stafilokoku dhe antraksi mund të kenë surpriza. Çmimi Nobel në kimi Kary Mulls, që pa një mik të tij të vdesë pasi edhe antibiotikët më të fuqishëm falimentuan, zbulon një kurë të re radikale që jep premtim të jashtëzakonshëm.
Kary Mullis - Biochemist
Kary Mullis won the Nobel Prize in Chemistry for developing a way to copy a strand of DNA. (His technique, called PCR, jump-started the 1990s' biorevolution.) He's known for his wide-ranging interests -- and strong opinions. Full bio
Kary Mullis won the Nobel Prize in Chemistry for developing a way to copy a strand of DNA. (His technique, called PCR, jump-started the 1990s' biorevolution.) He's known for his wide-ranging interests -- and strong opinions. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
So it was about four years ago, five years ago,
0
0
3000
Dikur para katër apo pesë vjetësh,
00:21
I was sitting on a stage in Philadelphia, I think it was,
1
3000
2000
isha i ulur në një skenë në Filadelfia, mendoj se ishte,
00:23
with a bag similar to this.
2
5000
3000
me një çantë të ngjashme me këtë.
00:26
And I was pulling a molecule out of this bag.
3
8000
3000
Dhe isha duke nxjerre nje molekulë nga kjo çantë.
00:29
And I was saying, you don't know this molecule really well,
4
11000
3000
Dhe thoja, ju nuk e njihni ketë molekulë shumë mirë,
00:32
but your body knows it extremely well.
5
14000
3000
por trupi juaj e njeh teper mirë.
00:35
And I was thinking that your body hated it, at the time,
6
17000
4000
Dhe në atë kohë, mendoja se trupi juaj e urrente atë,
00:39
because we are very immune to this. This is called alpha-gal epitope.
7
21000
3000
sepse ne jemi të imunizuar kundër saj. Kjo quhet alpha-gal epitope.
00:42
And the fact that pig heart valves have lots of these on them
8
24000
4000
Dhe fakti se valvulat e zemrës së derrit kanë shumë kesi gjërash
00:46
is the reason that you can't transplant a pig heart valve into a person easily.
9
28000
4000
është arsyeja pse ju nuk mund të transplantoni zemrën e derrit në një njeri.
00:50
Actually our body doesn't hate these.
10
32000
2000
Faktikisht trupi ynë nuk i urren ato.
00:52
Our body loves these. It eats them.
11
34000
3000
Trupi ynë i pëlqen ato. I ha ato.
00:55
I mean, the cells in our immune system are always hungry.
12
37000
3000
Dua të them që qelizat e sistemit tonë imunitar jane gjithnje te uritura.
00:58
And if an antibody is stuck to one of these things
13
40000
4000
Dhe nëse ndonjë antitrup mbërthehet në një nga këto gjëra
01:02
on the cell, it means "that's food."
14
44000
3000
në qelizë, do të thotë "kjo është ushqim".
01:05
Now, I was thinking about that and I said, you know, we've got this
15
47000
2000
Tani, unë isha duke menduar për atë gjë dhe thashë, e dini, ne kemi këtë
01:07
immune response to this ridiculous molecule
16
49000
3000
përgjigje imune ndaj kësaj molekule qesharake
01:10
that we don't make, and we see it a lot in other animals and stuff.
17
52000
4000
që ne nuk e krijojmë, dhe e shohim në shumë kafshë etj.
01:14
But I said we can't get rid of it,
18
56000
3000
Por unë thashë ne nuk mund ta heqim atë,
01:17
because all the people who tried to transplant heart valves
19
59000
2000
sepse të gjithë njerëzit që u munduan të transplantojnë valvulat e zemrës
01:19
found out you can't get rid of that immunity.
20
61000
2000
kanë gjetur se ju nuk mund të hiqni këtë imunitet.
01:21
And I said, why don't you use that?
21
63000
2000
Dhe unë thashë, pse nuk e përdorni atë?
01:23
What if I could stick this molecule,
22
65000
3000
Çfarë ndodh, nëse unë do ta futja këtë molekulë,
01:26
slap it onto a bacteria
23
68000
2000
në një bakterie
01:28
that was pathogenic to me, that had just invaded my lungs?
24
70000
4000
do të ishte patogjenike per mua, që sapo ka pushtuar mushkëritë e mia?
01:32
I mean I could immediately tap into
25
74000
2000
Unë mendoj se mund të futja menjëherë
01:34
an immune response that was already there,
26
76000
2000
një përgjigje imune që tashmë do të ishte aty brenda,
01:36
where it was not going to take five or six days to develop it --
27
78000
3000
ku nuk do te kërkonte më shumë se 5 - 6 dite për tu zhvilluar --
01:39
it was going to immediately attack whatever this thing was on.
28
81000
3000
do të sulmonte kudo qe kjo gje do te futej.
01:42
It was kind of like the same thing that happens when you,
29
84000
2000
Eshtë e ngjashme me gjërat që ndodhin kur ju,
01:44
like when you're getting stopped for a traffic ticket in L.A.,
30
86000
4000
sikur ju t'ju kenë ndaluar për një gjobë qarkullimi rrugor në Los Anxheles
01:48
and the cop drops a bag of marijuana in the back of your car,
31
90000
3000
dhe polici ju fut një çantë me marijuana në autoveturën tuaj,
01:51
and then charges you for possession of marijuana.
32
93000
3000
dhe pastaj ju dënon për mbajtje marijuane.
01:54
It's like this very fast, very efficient way to get people off the street.
33
96000
4000
Është si kjo shumë shpejte, shumë e lehtë për ë hequr njërzit nga rruga.
01:58
(Laughter)
34
100000
2000
(Të qeshura)
02:00
So you can take a bacteria
35
102000
2000
Pra ju mund të merrni një bakterie
02:02
that really doesn't make these things at all,
36
104000
2000
kjo nuk i ben gjerat aspak,
02:04
and if you could clamp these on it really well
37
106000
2000
dhe nëse mund të futni këto mirë
02:06
you have it taken off the street.
38
108000
2000
ju mund ti hiqni nga rrugët.
02:08
And for certain bacteria
39
110000
2000
Dhe për disa bakterie
02:10
we don't have really efficient ways to do that anymore.
40
112000
2000
ne nuk mund ta bëjmë këtë gjë.
02:12
Our antibiotics are running out.
41
114000
2000
Antibiotikët tane po humbin aftësi.
02:14
And, I mean, the world apparently is running out too.
42
116000
3000
Dhe, mendoj, se bota po harxhohet gjithashtu.
02:17
So probably it doesn't matter 50 years from now --
43
119000
3000
Pra nuk ka rëndësi se në 50 vite --
02:20
streptococcus and stuff like that will be rampant --
44
122000
3000
streptococcus dhe gjëra si kjo do të jenë endemikë --
02:23
because we won't be here. But if we are --
45
125000
2000
sepse ne nuk do te jemi këtu. Por nëse jemi --
02:25
(Laughter)
46
127000
2000
(Të qeshura)
02:27
we're going to need something to do with the bacteria.
47
129000
2000
ne na duhet një gjë për të ndaluar këto bakterie.
02:29
So I started working with this thing,
48
131000
4000
Pra unë fillova të punoja ne këtë gjë,
02:33
with a bunch of collaborators.
49
135000
2000
me shumë koleg tjerë.
02:35
And trying to attach this to things that were
50
137000
3000
Dhe per të bashkuar këtë gjë me gjëra që janë
02:38
themselves attached to certain specific target zones,
51
140000
4000
vetë të bashkuara me zona tjera
02:42
bacteria that we don't like.
52
144000
2000
me bakterie që ne nuk i duam.
02:44
And I feel now like George Bush.
53
146000
4000
Dhe tani ndihem si George Bush.
02:48
It's like "mission accomplished."
54
150000
2000
Është si "misioni i kryer."
02:50
So I might be doing something dumb, just like he was doing at the time.
55
152000
3000
Pra mund te jem duke bere diçka tue keqe, sikur ai që kishte bërë në atë kohë.
02:53
But basically what I was talking about there we've now gotten to work.
56
155000
4000
Por dua te them qe ne kemi filluar te punojmë.
02:57
And it's killing bacteria. It's eating them.
57
159000
4000
Dhe është duke mbytur bakteriet. Duke i ngrënë ato.
03:01
This thing can be stuck, like that little green triangle up there,
58
163000
4000
Kjo gjë mund të ngjitet, si ky trekëndëshi i gjelbert këtu lart,
03:05
sort of symbolizing this right now.
59
167000
3000
që simbolizon këtë tani.
03:08
You can stick this to something called a DNA aptamer.
60
170000
3000
You mund ta bashkoni këtë me ADN.
03:11
And that DNA aptamer will attach specifically
61
173000
2000
Dhe ajo ADN do të bashkohet
03:13
to a target that you have selected for it.
62
175000
2000
me objektivin që ju keni zgjedhur për të.
03:15
So you can find a little feature on a bacterium that you don't like,
63
177000
4000
Pra ju mund të gjeni një karakteristikë të vogël në një bakterie që nuk e dëshironi
03:19
like Staphylococcus -- I don't like it in particular,
64
181000
3000
si stafilokoku -- mua nuk më pëlqen dha aq,
03:22
because it killed a professor friend of mine last year.
65
184000
3000
pasi vrau një mikun tim, profesor, vitin e kaluar.
03:25
It doesn't respond to antibiotics. So I don't like it.
66
187000
3000
Nuk i reagon antibiotikeve. Pra nuk më pëlqen.
03:28
And I'm making an aptamer that will have this attached to it.
67
190000
3000
Dhe jam duke bërë diçka që të bashkohet me të.
03:31
That will know how to find Staph when it's in your body,
68
193000
3000
Qe do të di si të gjejë stafilokok ku është në trupin tuaj,
03:34
and will alert your immune system to go after it.
69
196000
3000
dhe që do të alarmojë sistemin imunitar për ta sulmuar.
03:37
Here's what happened. See that line on the very top
70
199000
3000
Kjo është ç'ndodhi. E vëreni këtë vizë në majë fare
03:40
with the little dots?
71
202000
2000
me pikat e vogla?
03:42
That's a bunch of mice that had been poisoned
72
204000
3000
Janë një grup minj që janë helmuar
03:45
by our scientist friends down in Texas,
73
207000
2000
nga shokët tanë shkencëtar ne Teksas,
03:47
at Brooks Air Base, with anthrax.
74
209000
3000
në Bazën Ajrore Bruks (Brooks), me anthrax.
03:50
And they had also been treated with a drug that we made
75
212000
3000
Dhe po ashtu ata janë trajtuar me një medikament që ne kemi prodhuar
03:53
that would attack anthrax in particular,
76
215000
3000
që do të sulmojë vetëm anthraksin,
03:56
and direct your immune system to it.
77
218000
2000
dhe do të drejtojë sistemin imunitar tek ai.
03:58
You'll notice they all lived, the ones on the top line --
78
220000
2000
Ju do ta shihni se ata te gjithë mbetën gjallë, ata në majë --
04:00
that's a 100 percent survival rate.
79
222000
2000
me një indeks mbijetese 100 përqind
04:02
And they actually lived another 14 days,
80
224000
3000
Në të vertetë ata jetuan edhe 14 dite tjera,
04:05
or 28 when we finally killed them,
81
227000
2000
apo 28 kur ne i vramë,
04:07
and took them apart and figured out what went wrong.
82
229000
3000
dhe i disektuam për të parë se çfarë vajti gabim.
04:10
Why did they not die?
83
232000
2000
Pse ata nuk ngordhën?
04:12
And they didn't die because they didn't have anthrax anymore.
84
234000
3000
Ata nuk ngordhën pasi ata nuk e kishin antraksin.
04:15
So we did it. Okay?
85
237000
2000
Pra ja dolem. Mire?
04:17
(Applause)
86
239000
2000
(Duartrokitje)
04:19
Mission accomplished!
87
241000
2000
Missioni u perfundua!
04:21
(Applause)
88
243000
7000
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
Kary Mullis - BiochemistKary Mullis won the Nobel Prize in Chemistry for developing a way to copy a strand of DNA. (His technique, called PCR, jump-started the 1990s' biorevolution.) He's known for his wide-ranging interests -- and strong opinions.
Why you should listen
In the early 1980s, Kary Mullis developed the polymerase chain reaction, an elegant way to make copies of a DNA strand using the enzyme polymerase and some basic DNA "building blocks." The process opened the door to more in-depth study of DNA -- like the Human Genome Project. Mullis shared the 1993 Nobel Prize in Chemistry for developing this technique.
As he tells it, after winning the Nobel Prize, his next career move was to learn how to surf. It's typical of Mullis, whose scientific method is to get deeply curious about a topic, work it out from first principles, and then imagine the next giant leap forward. As he puts it in his Nobel autobiography, revised several times since 1993, "I read a lot, and think a lot, and I can talk about almost anything. Being a Nobel laureate is a license to be an expert in lots of things as long as you do your homework."
Most recently, he's been taking a hard look at immunity; a recent patent from his company Altermune describes the redirection of an existing immune response to a new pathogen.
Kary Mullis | Speaker | TED.com