TED2014
Sara Lewis: The loves and lies of fireflies
Sara Lewis: Ateşböceklerinin aşkları ve yalanları
Filmed:
Readability: 4.7
1,025,796 views
Biyolog Sara Lewis son 20 yılı, ateş böceklerinin sihrini ve mucizesinin temeline inmekle geçirdi. O, bu büyüleyici konuşmasında sessiz ışıklarını nasıl ve neden ürettiklerini, iki ateş böceği ilişkiye girdiğinde ne olduğunu ve dişi türlerinden birinin neden vampir ateş böceği olarak bilindiğini anlatıyor. (Hiç hoş değil.)
Lewis'in dipnotu hakkında hayret verici daha fazla gerçek, aşağıda.
Sara Lewis - Firefly specialist
Evolutionary ecologist Sara Lewis digs deep into firefly mating rituals to uncover a world of secret languages and strange gifts in these silent sparks. Full bio
Evolutionary ecologist Sara Lewis digs deep into firefly mating rituals to uncover a world of secret languages and strange gifts in these silent sparks. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
As a scientist, and also as a human being,
0
877
3243
Bir bilim insanı olarak ve
aynı zamanda bir insan olarak,
aynı zamanda bir insan olarak,
00:16
I've been trying to make myself
1
4120
2004
kendimi harikalara karşı
00:18
susceptible to wonder.
2
6124
3375
duyarlı yapmaya çalışıyorum.
00:21
I think Jason Webley last night called it
3
9499
2869
Galiba dün gece Jason Webley buna
00:24
"conspiring to be part of the magic."
4
12368
4027
"sihrin bir parçası olmak için
plan yapmak" dedi.
plan yapmak" dedi.
00:28
So it's fortunate that my career as a biologist
5
16395
2821
Yani bir biyolog olarak kariyerim,
00:31
lets me dive deeply into the lives
6
19216
2644
gezegenimizi paylaşan bu
00:33
of some truly wondrous creatures
7
21860
2518
harika yaratıkların yaşamlarına derinden
00:36
that share our planet:
8
24378
2379
bakmama izin verdiği için çok şanslıyım:
00:38
fireflies.
9
26757
1695
ateş böceklerinin.
00:40
Now, for many of you, I know that fireflies
10
28452
2283
Şimdi, biliyorum ki bir çoğunuz için
00:42
might conjure up some really great memories:
11
30735
2743
ateş böcekleri birkaç harika
anıyı ortaya çıkartacaktır:
anıyı ortaya çıkartacaktır:
00:45
childhood, summertime,
12
33478
3054
çocukluk, yaz,
00:48
even other TED Talks.
13
36532
1770
hatta başka bir TED konuşması.
00:50
Maybe something like this.
14
38302
4140
Belki bunun gibi bir şey.
00:57
My seduction into the world of fireflies
15
45360
2455
Ateş böceklerinin dünyasına olan ilgim
00:59
began when I was back in graduate school.
16
47815
3849
yüksek lisans yaparken başladı.
01:03
One evening, I was sitting out in my backyard
17
51664
2824
Bir akşam, Kuzey Carolina'daki
01:06
in North Carolina,
18
54488
1938
evin arka bahçesinde oturuyordum
01:08
and suddenly, these silent sparks
19
56426
5299
ve aniden bu sessiz kıvılcımlar
01:13
rose up all around me,
20
61725
1854
etrafımdan yükseldi
01:15
and I began to wonder:
21
63579
1382
sonra merak etmeye başladım:
01:16
How do these creatures make light,
22
64961
2690
Bu yaratıklar nasıl ışık yayıyor
01:19
and what's with all this flashing?
23
67651
1690
ve bu parlamalar da neyin nesi?
01:21
Are they talking to one another?
24
69341
1839
Birbirleriyle konuşuyorlar mı?
01:23
And what happens after the lights go out?
25
71180
3191
Ve ışıklar söndükten sonra ne oluyor?
01:26
I've been lucky enough to answer
26
74371
1291
Gece dünyasını keşfettikçe
01:27
some of these questions
27
75662
1368
bu sorulardan bazılarını
01:29
as I've explored this nocturnal world.
28
77030
4091
cevaplayacak kadar şanslıydım.
01:33
Now if you've ever seen
29
81121
2339
Şimdi hiç ateş böceği gördüyseniz
01:35
or even heard about fireflies,
30
83460
2101
ya da haklarında bir şey duyduysanız,
01:37
then you'll know how magically they can transform
31
85561
2646
her günkü manzaramızı
nasıl sihirli bir şekilde ruhani ve uhrevi
01:40
our everyday landscape into something
32
88207
2391
01:42
ethereal and otherworldly,
33
90598
1903
bir şeye dönüştürdüklerini bilirsiniz
01:44
and this happens around the globe,
34
92501
1941
ve bu bütün dünyada olur,
01:46
like this hillside in the Smoky Mountains
35
94442
2090
mavi hayalet ateş
böceklerinin ürkütücü
böceklerinin ürkütücü
01:48
that I saw transformed into a living cascade of light
36
96532
4086
ışıkları tarafından yaşayan bir ışık
şelalesine dönüştüğünü gördüğüm
şelalesine dönüştüğünü gördüğüm
01:52
by the eerie glows of these blue ghost fireflies,
37
100618
4360
Smoky Mountains'deki
bu yamaç gibi
bu yamaç gibi
01:56
or a roadside river that I visited in Japan
38
104978
3020
ya da Japonya'da ziyaret ettiğim
yol kenarındaki nehirde
yol kenarındaki nehirde
01:59
as it was giving birth to the slow, floating flashes
39
107998
4106
Genji ateş böceklerinin yavaş, dalgalanan
02:04
of these Genji fireflies,
40
112104
2631
parlamaları ortaya çıkarması gibi
02:06
or in Malaysia, the mangrove trees
41
114735
2562
ya da Malezya'da, mangrov ağaçlarının
02:09
that I watched blossom nightly
42
117297
2328
çiçeklerle değil de, bin tane
02:11
not with flowers
43
119625
1430
ateş böceğinin
02:13
but with the lights of a thousand —
(Bleep! Bleep!) — fireflies,
(Bleep! Bleep!) — fireflies,
44
121055
2868
inanılmaz bir senkronizasyonla
-(Bip! Bip!)
-(Bip! Bip!)
beraber parıldamalarının
02:15
all blinking together
45
123923
1330
02:17
in stunning synchrony.
46
125253
3158
ışığıyla gece çiçek açması gibi.
02:20
These luminous landscapes
47
128411
2096
Bu parlak manzara
02:22
still fill me with wonder,
48
130507
2392
beni hala hayret ettiriyor
02:24
and they keep me connected to the magic
49
132899
2520
ve beni doğal yaşamın
02:27
of the natural world.
50
135419
2408
sihrine bağlı tutuyor.
02:29
And I find it amazing that they're created
51
137827
1616
Ve bu manzaranın
küçük böcekler
küçük böcekler
02:31
by these tiny insects.
52
139443
3288
tarafından oluşturulmasını
inanılmaz buluyorum.
inanılmaz buluyorum.
02:34
In person, fireflies are charming.
53
142731
2891
Şahsen, ateş böcekleri büyüleyicidir.
02:37
They're charismatic.
54
145622
1813
Karizmatiktirler.
02:39
They've been celebrated in art
55
147435
1684
Yüzyıllar boyunca sanatta
02:41
and in poetry for centuries.
56
149119
2475
ve şiirde övülmüşlerdir.
02:43
As I've traveled around the world,
57
151594
1398
Dünyayı dolaştığım esnada,
02:44
I've met many thoughtful people
58
152992
2018
Tanrı'nın onları Dünya'ya insanların
02:47
who have told me that God put fireflies on Earth
59
155010
2829
eğlenmesi için koyduğunu söyleyen
02:49
for humans to enjoy.
60
157839
2151
bir çok düşünceli insanla tanıştım.
02:51
Other creatures can enjoy them too.
61
159990
2396
Başka yaratıklar da onlarla
eğlenebilir tabii.
eğlenebilir tabii.
02:54
I think these graceful insects are truly miraculous
62
162386
4329
Bence bu zarif böcekler gerçekten mucizevi
02:58
because they so beautifully illuminate
63
166715
4005
çünkü evrimin yaratıcı doğaçlamasını
03:02
the creative improvisation of evolution.
64
170720
4231
çok güzel bir şekilde aydınlatıyorlar.
03:06
They've been shaped by two powerful
65
174951
1810
Onlar iki güçlü evrimsel güç
03:08
evolutionary forces:
66
176761
1531
tarafından şekillendirildi:
03:10
natural selection, the struggle for survival,
67
178292
3660
doğal seleksiyon: hayatta kalma mücadelesi
03:13
and sexual selection,
68
181952
2149
ve cinsel seleksiyon:
03:16
the struggle for reproductive opportunity.
69
184101
4061
çoğalma imkanı için mücadele.
03:20
As a firefly junkie, the past 20 years
70
188162
2351
Bir ateş böceği hastası olarak, son 20 yıl
03:22
have been quite an exciting ride.
71
190513
2486
benim için bayağı heyecanlı
bir yolculuk oldu.
bir yolculuk oldu.
03:24
Together with my students at Tufts University
72
192999
2497
Tufts Üniversitesi'ndeki
öğrencilerim ve diğer
öğrencilerim ve diğer
03:27
and other colleagues,
73
195496
1016
meslektaşlarımla beraber
03:28
we've made lots of new discoveries about fireflies:
74
196512
3607
ateş böcekleri hakkında
birçok yeni keşif yaptık:
birçok yeni keşif yaptık:
03:32
their courtship and sex lives,
75
200119
2009
kur yapmaları ve cinsel yaşamları,
03:34
their treachery and murder.
76
202128
2894
ihanetleri ve cinayetleri.
03:37
So today I'd like to share with you
77
205022
1817
Yani bugün sizinle
03:38
just a couple of tales that we've brought back
78
206839
2471
bu saklı dünyada yaşadığımız
03:41
from our collective adventures
79
209310
2478
toplu maceralarımızdan
03:43
into this hidden world.
80
211788
3710
sadece birkaç hikaye paylaşacağım.
03:47
Fireflies belong to a very beautiful
81
215498
3162
Ateş böcekleri çok güzel ve çeşitli
03:50
and diverse group of insects, the beetles.
82
218660
4238
bir böcek grubu olan
kın kanatlılara aittirler.
kın kanatlılara aittirler.
03:54
Worldwide, there are more than 2,000 firefly species,
83
222898
4613
Dünya çapında, 2000'in üzerinde
ateş böceği türü vardır
ateş böceği türü vardır
03:59
and these have evolved remarkably diverse
84
227511
2160
ve bunlar eş bulmanın ve
04:01
courtship signals,
85
229671
1355
cezbetmenin farklı yolları olan
04:03
that is, different ways to find and attract mates.
86
231026
3634
oldukça çeşitli kur
sinyallari geliştirmişler.
sinyallari geliştirmişler.
04:06
Around 150 million years ago,
87
234660
2256
Yaklaşık 150 milyon yıl önce,
04:08
the very first fireflies probably looked like this.
88
236916
3129
ilk ateş böcekleri muhtemelen
böyle görünüyordu.
böyle görünüyordu.
04:12
They flew during the daytime
89
240045
1357
Gündüz uçuyorlardı
04:13
and they didn't light up.
90
241402
2263
ve ışık saçmıyorlardı.
04:15
Instead, males used their fantastic antennae
91
243665
3173
Onun yerine, erkekler şahane antenlerini
04:18
to sniff out perfumes given off by their females.
92
246838
4111
dişiler tarafından yayılan parfümleri
koklamak için kullanıyorlardı.
koklamak için kullanıyorlardı.
04:22
In other fireflies, it's only the females who light up.
93
250949
3606
Farklı ateş böceklerinde ise,
ışık saçanlar yalnızca dişilerdir.
ışık saçanlar yalnızca dişilerdir.
04:26
They are attractively plump and wingless,
94
254555
4342
Onlar çekici biçimde
dolgun ve kanatsızlar
dolgun ve kanatsızlar
04:30
so every night, they climb up onto perches
95
258897
1924
yani her gece pencere pervazlarına
04:32
and they glow brightly for hours
96
260821
1968
tırmanıp uçan ama ışık yakmayan erkekleri
04:34
to attract their flying but unlit males.
97
262789
5191
çekmek için saatlerce
parlak ışık yayarlar.
parlak ışık yayarlar.
04:39
In still other fireflies, both sexes
98
267980
1850
Daha başka türlerde, her iki
cinsiyet de
cinsiyet de
04:41
use quick, bright flashes to find their mates.
99
269830
3387
eş bulmak için çabuk ve
parlak ışıltılar kullanırlar.
parlak ışıltılar kullanırlar.
04:45
Here in North America,
100
273217
1471
Burada, Kuzey Amerika'da,
04:46
we have more than 100 different kinds of firefly
101
274688
3141
gövdelerinden ışık yayabilme konusunda
04:49
that have the remarkable ability to shine energy
102
277829
3577
inanılmaz bir yetenğe sahip
100'ün üzerinde
100'ün üzerinde
04:53
out from their bodies
103
281406
2238
farklı ateş böceği
04:55
in the form of light.
104
283644
2326
türümüz var.
04:57
How do they do that?
105
285970
2450
Bunu nasıl yapıyorlar?
05:00
It seems totally magical,
106
288420
2033
Tamamen sihirli gibi görünüyor
05:02
but these bioluminescent signals
107
290453
1283
ama bu biyolojik sinyaller
05:03
arise from carefully orchestrated chemical reactions
108
291736
3304
ateş böceğinin lambasının
içinde meydana gelen
içinde meydana gelen
05:07
that happen inside the firefly lantern.
109
295040
2894
özenle planlanmış kimyasal
reaksiyonlardan ortaya çıkar.
reaksiyonlardan ortaya çıkar.
05:09
The main star is an enzyme called luciferase,
110
297934
3307
Ana yıldız,
05:13
which in the course of evolution
111
301241
1755
evrim süresince,
05:14
has figured out a way to wrap its tiny arms
112
302996
3194
onun minik kollarını lusiferin adlı
05:18
around an even smaller molecule called luciferin,
113
306190
3590
enzimle sarmanın bir yolunu
bulmuş olan lusiferin adlı enzimdir,
bulmuş olan lusiferin adlı enzimdir,
05:21
in the process getting it so excited
114
309780
2677
bu sırada bu işlem o kadar
heyecan verici ki
heyecan verici ki
05:24
that it actually gives off light.
115
312457
3374
o ışık saçıyor.
05:27
Incredible.
116
315831
1675
İnanılmaz.
05:29
But how could these bright lights
117
317506
1828
Ama bu parlak ışıkların
05:31
have benefited some proto-firefly?
118
319334
4145
bir proto- ateş böceğine
nasıl faydası dokunabilir?
nasıl faydası dokunabilir?
05:35
To answer this question, we need to flip back
119
323479
2110
Bu soruyu yanıtlamak için,
aile fotoğraf
aile fotoğraf
05:37
in the family album to some baby pictures.
120
325589
4364
albümünde geriye dönüp
bebeklik fotoğraflarına bakmalıyız.
bebeklik fotoğraflarına bakmalıyız.
05:41
Fireflies completely reinvent
their bodies as they grow.
their bodies as they grow.
121
329953
3712
Ateş böcekleri büyüdükçe vücutlarını
baştan aşağı değiştirirler.
baştan aşağı değiştirirler.
05:45
They spend the vast majority of their lifetime,
122
333665
2301
Yaşamlarının büyük çoğunluğu olan
05:47
up to two years,
123
335966
1743
yaklaşık iki yılı,
05:49
in this larval form.
124
337709
2861
bu larva formunda geçirirler.
05:52
Their main goal here, like my teenagers,
125
340570
2253
Buradaki temel amaçları,
benim genç çocuklarım gibi..
benim genç çocuklarım gibi..
05:54
is to eat and grow.
126
342823
3155
yemek ve büyümektir.
05:57
And firefly light first originated
127
345978
2452
Ve ateş böceği ışığı ilk defa
06:00
in these juveniles.
128
348430
2047
bu gençlerde ortaya çıktı.
06:02
Every single firefly larva can light up,
129
350477
2430
Her bir ateş böceği larvası ışıldayabilir,
06:04
even when their adults can't.
130
352907
2879
onların yetişkinleri bile yapamazken.
06:07
But what's the point
131
355786
1092
Ama bu kadar bariz
06:08
to being so conspicuous?
132
356878
3637
olmanın anlamı ne?
06:12
Well, we know that these juveniles
133
360515
1618
Evet, biliyoruz ki bu gençler,
06:14
make nasty-tasting chemicals
134
362133
1980
uzun çocukluk döneminde hayatta kalmaya
06:16
that help them survive their extended childhood,
135
364113
3618
yardımcı olan tadı tiksindirici
olan kimyasallar üretiyorlar,
olan kimyasallar üretiyorlar,
06:19
so we think these lights first evolved as a warning,
136
367731
3830
dolayısıyla bu ışıkların önceleri uyarı
olarak geliştirildiğini düşünüyoruz,
olarak geliştirildiğini düşünüyoruz,
06:23
a neon sign that says, "Toxic! Stay away!"
137
371561
4559
herhangi bir avcıya "Zehirli! Uzak durun!"
06:28
to any would-be predators.
138
376120
2894
diyen bir neon tabelanın yaptığı gibi.
06:31
It took many millions of years
139
379014
2950
Bu parlak ışıkların
06:33
before these bright lights
140
381964
1399
sadece olası avcılara karşı
06:35
evolved into a smart communication tool
141
383363
2538
korunmak için değil aynı zamanda
olası eşleri çekmek için
olası eşleri çekmek için
06:37
that could be used not just to
ward off potential predators
ward off potential predators
142
385901
3015
kullanılan usta bir iletişim
aracına dönüşmesi
aracına dönüşmesi
06:40
but to bring in potential mates.
143
388916
2970
milyonlarca yıl aldı.
06:43
Driven now by sexual selection,
144
391886
2801
Şimdi cinsel seleksiyon
tarafından yönlendirilen
tarafından yönlendirilen
06:46
some adult fireflies
145
394687
1890
bazı yetişkin ateş böcekleri
06:48
like this proud male
146
396577
2396
-bu gururlu erkek gibi-
kur yapmayı yepyeni bir
seviyeye çıkartarak
seviyeye çıkartarak
06:50
evolved a shiny new glow-in-the-dark lantern
147
398973
3792
karanlıkta parlayan yeni
06:54
that would let them take courtship
148
402765
1844
06:56
to a whole new level.
149
404609
3780
bir fener geliştirdi.
07:00
These adults only live a few weeks,
150
408389
2452
Bu yetişkinler yalnızca birkaç hafta yaşar
ve şimdi de tek odakları cinsel ilişkidir,
07:02
and now they're single-mindedly focused on sex,
151
410841
4916
07:07
that is, on propelling their genes
152
415757
1970
yani, genlerini
07:09
into the next firefly generation.
153
417727
2776
gelecek ateş böceği
nesillerine aktarmaktır.
nesillerine aktarmaktır.
Dolayısıyla bu erkeği yeni kur yapma
07:12
So we can follow this male out into the field
154
420503
3264
07:15
as he joins hundreds of other males
155
423767
3024
sinyallerini gösteren yüzlerce erkeğe
katılırken kırlara takip edebiliriz.
07:18
who are all showing off their new courtship signals.
156
426791
4378
07:23
It's amazing to think that the luminous displays
157
431169
2992
Hayret edici şey ise, bayıldığımız
07:26
we admire
158
434161
1684
bu aydınlık sergilerin
07:27
here and in fact everywhere around the world
159
435845
2435
burada ve hatta dünyanın her yerinde
aslında erkek ateş böceklerinin
07:30
are actually the silent love songs
160
438280
4196
aşk şarkıları olmasıdır.
07:34
of male fireflies.
161
442476
2977
Uçuyorlar ve kalplerindekileri
ışıkla ifade ediyorlar.
ışıkla ifade ediyorlar.
07:37
They're flying and flashing their hearts out.
162
445453
4087
07:41
I still find it very romantic.
163
449540
3540
Ben bunu hala romantik buluyorum.
Ama bu esnada, bütün dişiler nerede?
07:45
But meanwhile, where are all the females?
164
453080
3417
07:48
Well, they're lounging down below
165
456497
1595
Evet, aşağıda tembelce uzanıp
07:50
surveying their options.
166
458092
1738
seçeneklere bakıyorlar.
07:51
They have plenty of males to choose from,
167
459830
1928
Seçilmek için çok sayıda erkek var
07:53
and these females turn out to be very picky.
168
461758
4092
ve bu dişiler bayağı seçici çıktılar.
07:57
When a female sees a flash
169
465850
2365
Bir dişi bir ışıltı gördüğünde
hele de çekici bir erkekten geliyorsa,
08:00
from an especially attractive male,
170
468215
2647
lambasını erkeğin tarafına doğrultur
08:02
she'll aim her lantern in his direction,
171
470862
2981
ve geri ışıldar.
08:05
and give him a flash back.
172
473843
2527
08:08
It's her "come hither" sign.
173
476370
3401
Bu onun "buraya gel" işaretidir.
O zaman erkek yakına uçar
ve tekrar ışıldar.
ve tekrar ışıldar.
08:11
So he flies closer and he flashes again.
174
479771
3595
08:15
If she still likes him,
175
483366
1126
Eğer dişi,
erkeği hala beğeniyorsa,
bir iletişim başlatırlar.
bir iletişim başlatırlar.
08:16
they'll strike up a conversation.
176
484492
3211
Bu yaratıklar aşklarını
08:19
These creatures speak their love
177
487703
2692
08:22
in the language of light.
178
490395
2903
ışığın dilinde dile getirirler.
Peki bu dişiler tam olarak
neyi çekici buluyor?
neyi çekici buluyor?
08:25
So what exactly do these females consider sexy?
179
493298
4897
08:30
We decided to conduct some firefly opinion polls
180
498195
2745
Biz birkaç tane ateş böceğinin
düşüncelerini
düşüncelerini
08:32
to find out.
181
500940
1762
almaya karar verdik.
Dişileri göz kırpan LED yanıp sönen
test ettiğimizde,
test ettiğimizde,
08:34
When we tested females using blinking LED lights,
182
502702
3208
08:37
we discovered they prefer males
183
505910
2315
dişilerin daha uzun süren ışıltı veren
08:40
who give longer-lasting flashes.
184
508225
4055
erkekleri tercih ettiğini keşfettik.
(Gülüş) (Alkış)
08:44
(Laughter) (Applause)
185
512280
3611
Biliyorum merak ediyorsunuz,
08:47
I know you're wondering,
186
515891
1179
08:49
what gives these males their sex appeal?
187
517070
3203
bu erkekler çekiciliklerini
neye borçlular?
neye borçlular?
Şimdi ışıklar söndüğünde
08:52
Now we get to see what happens
188
520273
1375
08:53
when the lights go out.
189
521648
2561
neler olduğunu göreceğiz.
08:56
The first thing we discovered
190
524209
1469
Keşfettiğimiz ilk şey,
08:57
is that once a male and female hook up like this,
191
525678
2769
bir erkek ile dişi bu şekilde
beraber olduktan sonra,
beraber olduktan sonra,
09:00
they stay together all night long,
192
528447
2745
bütün geceyi beraber geçiriyorlar.
09:03
and when we looked inside
193
531192
1227
İçeriye neler
09:04
to see what might be happening,
194
532419
1434
olup bittiğine baktığımızda,
ateş böceğinin
cinsel ilişkisinde şaşırtıcı,
cinsel ilişkisinde şaşırtıcı,
09:05
we discovered a surprising new twist
195
533853
2288
09:08
to firefly sex.
196
536141
1964
yeni bir dönüm noktası keşfettik.
09:10
While they're mating,
197
538105
1170
Çiftleşirlerken,
09:11
the male is busy giving the female
198
539275
1804
erkek dişiye
sadece spermini vermekle değil
09:13
not just his sperm
199
541079
1971
aynı zamanda düğün hediyesi denilen
09:15
but also a nutrient-filled package
200
543050
4106
09:19
called a nuptial gift.
201
547156
4621
besleyici dolu paketi vermekle de
meşgul oluyor.
meşgul oluyor.
09:23
We can zoom in to look more closely
202
551777
1934
Bu çiftleşen ikiliye daha yakından
09:25
inside this mating pair.
203
553711
1563
bakmak için zumlayabiliriz.
Aslında hediyeyi görebiliriz,
09:27
We can actually see the gift —
204
555274
1693
09:28
it's shown here in red —
205
556967
1412
burada kırmızıyla gösteriliyor
09:30
as it's being passed from the male to the female.
206
558379
3950
şu an erkekten dişiye aktarılıyor.
09:34
What makes this gift so valuable
207
562329
3135
Bu hediyeyi değerli yapan şey,
09:37
is that it's packed with protein
208
565464
1856
dişinin yumurtalarını beslemek için
09:39
that the female will use to provision her eggs.
209
567320
4461
kullanacağı proteinle dolu olması.
Yani dişiler olası eşlere bakarken
09:43
So females are keeping their eyes on this prize
210
571781
3870
09:47
as they size up potential mates.
211
575651
2272
bu ödüle dikkat ediyorlar.
Keşfettik ki, dişiler erkeklerin
ışık sinyallerini
ışık sinyallerini
09:49
We discovered that females use male flash signals
212
577923
2869
09:52
to try to predict which males
213
580792
2047
hangi erkeğin
09:54
have the biggest gifts to offer,
214
582839
2070
daha büyük hediye vereceğini önceden
09:56
because this bling helps the female lay more eggs
215
584909
4837
kestirmek için kullanıyor çünkü bu hazine
dişilerin daha fazla yumurtlamasına
dişilerin daha fazla yumurtlamasına
ve sonuç olarak da gelecek
nesillere daha fazla
nesillere daha fazla
10:01
and ultimately launch more of her own offspring
216
589746
3251
katkı sağlamasına yardımcıdır.
10:04
into the next generation.
217
592997
2750
10:09
So it's not all sweetness and light.
218
597687
2008
Ancak ateş böceği romantizmi risklidir,
10:11
Firefly romance is risky.
219
599695
2771
hep tatlılık ve ışıktan ibaret değildir.
Çoğu zaman, bu yetişkin ateş böcekleri
10:14
For the most part, these adult fireflies
220
602466
2477
yenmiyor çünkü gençlerinde gibi
10:16
don't get eaten because like their juveniles
221
604943
2684
10:19
they can manufacture toxins that are repellent
222
607627
2936
kuşları ve başka böcek yiyicileri
uzak tutan toksinleri üretebiliyorlar,
10:22
to birds and other insectivores,
223
610563
3057
10:25
but somewhere along the line,
224
613620
2500
ama belli bir ateş böceği grubu
10:28
one particular group of fireflies
225
616120
2320
yollarda bir yerlerde,
10:30
somehow lost the metabolic machinery
226
618440
3127
bir şekilde korunma
toksinleri için gerekli
toksinleri için gerekli
10:33
needed to make their own protective toxins.
227
621567
3803
metabolik mekanizmayı kaybetmiş.
10:37
This evolutionary flaw,
228
625370
2280
İş arkadaşım Tom Eisner
tarafından
tarafından
10:39
which was discovered by my colleague Tom Eisner,
229
627650
2706
keşfedilen evrimsel hata,
10:42
has driven these fireflies
230
630356
1943
bu ateş böceklerini
10:44
to take their bright lights out into the night
231
632299
3398
parlak ışıklarını
10:47
with treacherous intent.
232
635697
3683
hain bir niyetle geceye taşımaya itmiştir.
10:51
Dubbed "femme fatales"
233
639380
1630
Başka bir iş arkadaşım Jim Lloyd
10:53
by Jim Lloyd, another colleague,
234
641010
2485
tarafından "femme fatale" lakabı takılan
bu dişiler,
bu dişiler,
10:55
these females have figured out how to target
235
643495
2918
başka türden
erkek ateş böceklerini
erkek ateş böceklerini
nasıl hedef alabileceklerini çözmüş.
10:58
the males of other firefly species.
236
646413
3811
O halde av avcıyla başlar
11:02
So the hunt begins with the predator —
237
650224
1900
11:04
she's shown here in the lower left —
238
652124
2047
-burada solda aşağıda görünüyor-
orada sessizce oturuyor
11:06
where she's sitting quietly
239
654171
2047
11:08
and eavesdropping on the courtship conversation
240
656218
3132
ve olası avının kur yapmasına
kulak misafiri oluyor
11:11
of her intended prey,
241
659350
1440
11:12
and here's how it might go.
242
660790
2013
ve şu şekilde geçiyor konuşma.
İlk önce erkek avı ışıkla,
"Beni seviyor musun?" der.
"Beni seviyor musun?" der.
11:14
First the prey male flashes, "Do you love me?"
243
662803
3870
11:18
His own female responds, "Maybe."
244
666673
4106
Dişisi de, "Belki" diye cevaplar.
11:22
So then he flashes again.
245
670779
2826
O zaman da erkek tekrar ışıldar.
11:25
But this time, the predator sneaks in a reply
246
673605
3553
Ama bu sefer, avcı sinsice
öbür dişiyi taklit ederek cevap verir.
11:29
that cleverly mimics exactly
what the other female just said.
what the other female just said.
247
677158
5676
Ancak o aşk aramıyor: toksin arıyor.
11:34
She's not looking for love: she's looking for toxins.
248
682834
4466
11:39
If she's good, she can lure this male close enough
249
687300
3881
Eğer taklitte çok iyiyse,
uzanıp yakalamak için
uzanıp yakalamak için
11:43
to reach out and grab him,
250
691181
2991
erkeği yeterince yakınına çekebilir
ve erkek sadece
hafif bir atıştırma değildir.
hafif bir atıştırma değildir.
11:46
and he's not just a light snack.
251
694172
2441
Sonraki bir saat içinde, avcı yavaşça
11:48
Over the next hour, she slowly
252
696613
2835
11:51
exsanguinates this male
253
699448
2859
geride sadece iğrenç kalıntılar
kalıncaya kadar
kalıncaya kadar
11:54
leaving behind just some gory remains.
254
702307
3693
erkeğe kan kaybettirir.
Kendileri toksin üretemeyince,
11:58
Unable to make their own toxins,
255
706000
2751
12:00
these females resort to drinking the blood
256
708751
2337
bu dişiler o koruyucu
kimyasalları almak için
kimyasalları almak için
12:03
of other fireflies to get these protective chemicals.
257
711088
4695
başka ateş böceklerinin
kanını emme yoluna başvurur.
kanını emme yoluna başvurur.
Evet, vampir ateş böceği,
12:07
So a firefly vampire,
258
715783
5845
12:13
brought to you by natural selection.
259
721628
4352
doğal seleksiyon sayesinde size getirildi.
12:17
We still have a lot to learn about fireflies,
260
725980
3181
Bizim ateş böcekleri hakkında
öğreneceğimiz hala çok şey var
öğreneceğimiz hala çok şey var
12:21
but it looks like many stories will remain untold,
261
729161
3383
ama öyle görünüyor ki
birçok hikaye saklı kalacak,
birçok hikaye saklı kalacak,
çünkü dünyanın her yerinde,
12:24
because around the world, firefly populations
262
732544
2429
12:26
are blinking out.
263
734973
2655
ateş böceği sayısı hızla sönmekte.
12:29
The main culprit: habitat loss.
264
737628
2588
Temel suçlu: doğal ortamın azalması.
12:32
Pretty much everywhere, the fields and forests,
265
740216
2486
Neredeyse her yer, tarlalar ve ormanlar,
mangrovlar ve kırlar,
ateş böceklerinin yaşamak için
ateş böceklerinin yaşamak için
12:34
the mangroves and meadows
that fireflies need to survive,
that fireflies need to survive,
266
742702
2947
12:37
are giving way to development and to sprawl.
267
745649
3632
gerektiği yerler, gelişmek
ve yayılmak için kullanılıyor.
ve yayılmak için kullanılıyor.
İşte bir problem daha:
Biz karanlığı fethettik
Biz karanlığı fethettik
12:41
Here's another problem: we've conquered darkness,
268
749281
4189
12:45
but in the process, we spill so
much extra light out into the night
much extra light out into the night
269
753470
3494
ancak bu esnada,
diğer canlıların hayatlarını
diğer canlıların hayatlarını
mahvedecek kadar ışığı geceye saçtık,
12:48
that it disrupts the lives of other creatures,
270
756964
3126
12:52
and fireflies are especially sensitive to light pollution
271
760090
3444
ve ateş böcekleri
eşlerini bulmak için kullandıkları
eşlerini bulmak için kullandıkları
sinyalleri belirsizleştirdiği
12:55
because it obscures the signals
272
763534
2621
12:58
that they use to find their mates.
273
766155
4459
için ışık kirliliğine
karşı oldukça hassastırlar.
karşı oldukça hassastırlar.
13:02
Do we really need fireflies?
274
770614
1978
Peki gerçekten onlara ihtiyacımız var mı?
Sonuçta onlar sadece dünyanın
13:04
After all, they're just one tiny bit
275
772592
2039
13:06
of Earth's biodiversity.
276
774631
2269
biyoçeşitliliğinin ufak bir kısmı.
13:08
Yet every time a species is lost,
277
776900
3308
Ancak bir türün yok olması
13:12
it's like extinguishing a room full of candles
278
780208
2689
mumla dolu bir odadaki
mumların teker teker
mumların teker teker
13:14
one by one.
279
782897
2928
sönmesi gibidir.
İlk mumlar sönmeye başladığında
13:17
You might not notice
280
785825
946
13:18
when the first few flames flicker out,
281
786771
3290
durumu fark edemeyebilirsiniz.
13:22
but in the end, you're left sitting in darkness.
282
790061
4374
ancak sonunda,
karanlıkta oturarak kalırsınız.
karanlıkta oturarak kalırsınız.
13:31
As we work together to craft a planetary future,
283
799591
4820
Gezegenin geleceğini inşa
edermişçesine beraber çalışırsak
edermişçesine beraber çalışırsak
13:36
I hope we can find a way
284
804411
2464
bu parlak ışıkların parıldamasını
13:38
to keep these bright lights shining.
285
806875
3453
devam ettirecek bir yol
bulabiliriz umarım.
bulabiliriz umarım.
13:42
Thank you.
286
810328
2036
Teşekkürler.
13:44
(Applause)
287
812364
2308
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Sara Lewis - Firefly specialistEvolutionary ecologist Sara Lewis digs deep into firefly mating rituals to uncover a world of secret languages and strange gifts in these silent sparks.
Why you should listen
Before Sara Lewis lifted the lid on the unexplored lives of fireflies, much of the sexual intrigue behind their flashing displays was a mystery. Although initially focused on sea creatures, Lewis became hooked on these enigmatic insects, realizing that when it came to firefly mating habits, "we had no idea what went on once the lights went out," as she told the New York Times.
Her fascination has led Lewis, a professor at Tufts University, to pursue field and laboratory studies of fireflies around the world. In the course of her groundbreaking research, she’s illuminated many surprising twists of firefly behavior: including elaborate flash dances, predatory eavesdropping and deceit, and “wedding gift” delivery services (video).
More profile about the speakerHer fascination has led Lewis, a professor at Tufts University, to pursue field and laboratory studies of fireflies around the world. In the course of her groundbreaking research, she’s illuminated many surprising twists of firefly behavior: including elaborate flash dances, predatory eavesdropping and deceit, and “wedding gift” delivery services (video).
Sara Lewis | Speaker | TED.com