ABOUT THE SPEAKER
Mark Plotkin - Amazonian ethnobotanist
As fast as the rainforest is disappearing -- the people of the rainforest are disappearing even faster. Mark Plotkin works to preserve generations of knowledge.

Why you should listen

Mark Plotkin is an ethnobotanist, studying the traditional uses for plants in Central and South America forests. He works closely with shamans, community leaders who practice traditional healing techniques using plants and animals, learned over uncounted generations. But when forests are disrupted (by illegal logging, for instance), that knowledge risks being lost. Plotkin's work helps to collect and share shamanic learning, with a twofold goal: to preserve the rainforest by showing its value as a source of yet-to-be-discovered pharmaceuticals.
 
Plotkin pioneered his research working with the Trio Indians of southern Suriname, and has also worked with elder shamans from Mexico, Panama, Venezuela, Ecuador, Peru, Colombia and Brazil. He's the author of the best-selling book Tales of a Shaman's Apprentice. With his wife, Liliana Madrigal, he co-founded the Amazon Conservation Team, a group that helps indigenous people purchase and protect their sacred sites.

 

More profile about the speaker
Mark Plotkin | Speaker | TED.com
TEDGlobal 2014

Mark Plotkin: What the people of the Amazon know that you don't

Mark Plotkin: Amazon insanları bilmediğiniz neyi biliyor

Filmed:
1,613,699 views

Mark Plotkin diyor ki: "Amazon ormanlarındaki en büyük yok olma tehlikesi altındaki türler jaguar veya harpy kartalı değil, temas edilmemiş izole kabilelerdir. Ekobotanist enerjik ve ciddi bir konuşmayla bize yerli kabileleri ve onların şamanlarının tedavide kullandığı inanılmaz tıbbi bitkileri anlatıyor. Bu insanları tehlikeye atan zorlukları, tehlikeleri ve onların bilgeliklerini anlatıyor ve bizi yeri doldurulamayacak olan bu bilgi hazinelerini korumaya davet ediyor .
- Amazonian ethnobotanist
As fast as the rainforest is disappearing -- the people of the rainforest are disappearing even faster. Mark Plotkin works to preserve generations of knowledge. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:12
Now, I'm an ethnobotanistethnobotanist.
0
0
1876
Ben bir etnobotanistim.
00:13
That's a scientistBilim insanı who
worksEserleri in the rainforestyağmur ormanı
1
1876
2245
İnsanların yerel bitkileri nasıl
kullandığını
00:16
to documentbelge how people use localyerel plantsbitkiler.
2
4121
3431
belgelemek için yağmur ormanlarında
çalışan bir bilim insanıyım.
00:19
I've been doing this for a long time,
3
7552
3056
Bu işi uzun süredir yapmaktayım
ve söylemek isterim ki,
00:22
and I want to tell you,
4
10608
1769
buralardaki insanlar ormanları ve
içerisindeki tıbbi mucizeleri
00:24
these people know these forestsormanlar
and these medicinaltıbbi treasureshazineler
5
12377
2967
00:27
better than we do and
better than we ever will.
6
15344
3149
bizden daha iyi, hatta bizim asla
bilemeyeceğimiz kadar iyi biliyorlar.
00:30
But alsoAyrıca, these cultureskültürler,
7
18493
2308
Ancak şu da var ki, bu kültürler,
00:32
these indigenousyerli cultureskültürler,
8
20801
1544
bu yerli kültürler,
00:34
are disappearingyok olan much fasterDaha hızlı
than the forestsormanlar themselveskendilerini.
9
22345
4679
ormanlardan bile daha hızlı
yok olmaktalar.
00:39
And the greatestEn büyük and
mostçoğu endangerednesli tehlike altında olan speciesTürler
10
27024
2950
Amazon yağmur ormanlarındaki
en görkemli ve en tehlike
00:41
in the AmazonAmazon RainforestYağmur ormanları
11
29974
1804
altındaki tür
00:43
is not the jaguarjaguar,
12
31778
1840
jaguar değil,
00:45
it's not the harpyHarpy eaglekartal,
13
33618
1725
harpy kartalı da değil,
00:47
it's the isolatedyalıtılmış and uncontacteduncontacted tribeskabileler.
14
35343
3821
bunlar medeniyetten uzak
ve iletişime geçilmemiş kabileler.
Dört yıl önce, tırmanış yaparken
ayağımı sakatladım
00:51
Now fourdört yearsyıl agoönce, I injuredyaralı my
footayak in a climbingTırmanmak accidentkaza
15
39164
3449
00:54
and I wentgitti to the doctordoktor.
16
42613
1534
ve doktora gittim.
00:56
She gaveverdi me heatsıcaklık,
17
44147
1594
Sıcak pres yaptı,
00:57
she gaveverdi me coldsoğuk, aspirinAspirin,
18
45741
2704
soğuk pres yaptı, aspirin verdi,
01:00
narcoticNarkotik painkillersağrı kesici, anti-inflammatoriesAnti-emflamatuarlara,
19
48445
3230
narkotik ağrı kesiciler,
iltihap sökücüler,
01:03
cortisoneKortizon shotsçekim.
20
51675
1867
kortizon iğneleri verdi.
01:05
It didn't work.
21
53542
2017
İşe yaramadı.
01:07
SeveralBirkaç monthsay latersonra,
22
55559
1837
Birkaç ay sonra,
01:09
I was in the northeastKuzeydoğu AmazonAmazon,
23
57396
2217
kuzeydoğu Amazon'daydım,
01:11
walkedyürüdü into a villageköy,
24
59613
1993
bir köye girmiştim
01:13
and the shamanşaman said, "You're limpingaksak."
25
61606
2467
ve köyün şamanı, "topallıyorsun" dedi.
01:16
And I'll never forgetunutmak
this as long as I livecanlı.
26
64073
2559
Bunu hayatım boyunca
hiç unutmayacağım.
01:18
He lookedbaktı me in the faceyüz and he said,
27
66632
1834
Yüzüme baktı ve
01:20
"Take off your shoeayakkabı and give
me your machetepala."
28
68466
3916
"ayakkabını çıkar ve palayı
bana ver." dedi.
01:24
(LaughterKahkaha)
29
72382
2205
(Gülüşmeler)
01:26
He walkedyürüdü over to a palmavuç içi treeağaç
30
74587
1984
Sonra bir palmiyeye doğru yürüdü,
01:28
and carvedoyma off a fernFern,
31
76571
1546
eğrelti otunu kesti,
01:30
threwattı it in the fireateş,
32
78117
1312
ateşe attı,
01:31
applieduygulamalı it to my footayak,
33
79429
1692
ayağıma uyguladı,
01:33
threwattı it in a pottencere of waterSu,
34
81121
1829
sonra kaptaki suya biraz attı
01:34
and had me drinkiçki the teaÇay.
35
82950
2126
ve çayını bana içirdi.
01:37
The painAğrı disappearedkayboldu for sevenYedi monthsay.
36
85076
3442
Ağrı yedi ay boyunca yok oldu.
Tekrar başladığında, yeniden
şamanı görmeye gittim.
01:40
When it camegeldi back, I wentgitti
to see the shamanşaman again.
37
88518
1926
01:42
He gaveverdi me the sameaynı treatmenttedavi,
38
90444
1805
Aynı tedaviyi tekrar uyguladı
ve üç yıldır ağrım yok.
01:44
and I've been curedtedavi for threeüç yearsyıl now.
39
92249
3750
01:47
Who would you ratherdaha doğrusu be treatedişlenmiş by?
40
95999
2672
Siz kime tedavi olmak isterdiniz?
(Alkışlar)
01:50
(ApplauseAlkış)
41
98671
2886
01:53
Now, make no mistakehataWesternWestern medicinetıp
42
101557
2228
Sakın yanlış anlaşılmasın - Batı tıbbı
01:55
is the mostçoğu successfulbaşarılı systemsistem
of healingşifa ever devisedtasarladı,
43
103785
3110
bu zamana kadar tasarlanmış
en başarılı sağlık sistemi,
01:58
but there's plentybol of holesdelikler in it.
44
106895
2575
ancak birçok eksiği de var.
02:01
Where'sNerede the cureÇare for breastmeme cancerkanser?
45
109470
2038
Meme kanserinin tedavisi nerede?
Şizofreni tedavisi nerede?
02:03
Where'sNerede the cureÇare for schizophreniaşizofreni?
46
111508
1870
02:05
Where'sNerede the cureÇare for acidasit refluxreflü?
47
113378
2394
Reflü tedavisine ne oldu?
Uykusuzluğun tedavisi peki?
02:07
Where'sNerede the cureÇare for insomniauykusuzluk?
48
115772
2197
02:09
The factgerçek is that these people
49
117969
1919
Gerçek şu ki, bu insanlar
02:11
can sometimesara sıra, sometimesara sıra, sometimesara sıra
50
119888
2036
bazen, bazen ve bazen bizim
02:13
cureÇare things we cannotyapamam.
51
121924
1646
iyi edemediklerimizi iyileştiriyor.
02:15
Here you see a medicinetıp man
in the northeastKuzeydoğu AmazonAmazon
52
123570
2382
Burada kuzeydoğu Amazon'da bir
şifacı görüyorsunuz
02:17
treatingtedavi leishmaniasisLeishmaniasis,
53
125952
1580
şark çıbanı tedavi ediyor,
02:19
a really nastykötü protozoalprotozoal diseasehastalık
54
127532
2331
dünyada 12 milyon insanı etkileyen
02:21
that afflictsafflicts 12 millionmilyon
people around the worldDünya.
55
129863
2961
çok fena bir protozoal hastalıktır.
02:24
WesternWestern treatmenttedavi are
injectionsenjeksiyonları of antimonyantimon.
56
132824
2703
Batı tarzı tedavi, antimon iğneleri
içermektedir.
02:27
They're painfulacı verici, they're expensivepahalı,
57
135527
2501
Oldukça acı verici ve pahalıdırlar,
02:30
and they're probablymuhtemelen
not good for your heartkalp;
58
138028
2111
muhtemelen kalbinize de pek iyi gelmezler;
02:32
it's a heavyağır metalmetal.
59
140139
1640
çünkü ağır metaldir.
Bu adam ise Amazon yağmur ormanındaki
üç adet bitki ile hastalığı tedavi ediyor.
02:33
This man cureskürler it with threeüç plantsbitkiler
from the AmazonAmazon RainforestYağmur ormanları.
60
141779
3618
02:37
This is the magicsihirli frogkurbağa.
61
145397
2315
İşte bu sihirli kurbağa.
02:39
My colleagueçalışma arkadaşı, the lategeç
great LorenLoren McIntyreMcIntyre,
62
147712
2736
Meslektaşım, değerli Loren McIntyre,
02:42
discovererDiscoverer of the sourcekaynak
lakegöl of the AmazonAmazon,
63
150448
2164
Amazon kaynak gölünün kâşifi,
02:44
LagunaLaguna McIntyreMcIntyre in the PeruvianPeru AndesAndes,
64
152612
2444
Peru And Dağları'ndaki McIntyre
02:47
was lostkayıp on the Peru-BrazilPeru-Brezilya
bordersınır about 30 yearsyıl agoönce.
65
155056
3105
30 sene önce Peru-Brezilya
sınırında kaybolmuştu.
02:50
He was rescuedkurtarıldı by a groupgrup of
isolatedyalıtılmış IndiansKızılderililer calleddenilen the MatsPaspaslarés.
66
158161
4595
Matsés denilen bir grup izole yaşayan
yerli tarafından kurtarıldı.
02:54
They beckonedçağırdı for him to followtakip et
them into the forestorman, whichhangi he did.
67
162756
3779
Kendilerini ormanda takip etmesini
söylediler, o da öyle yaptı.
02:58
There, they tookaldı out palmavuç içi leafYaprak basketssepetleri.
68
166535
2424
Sonra, palmiye yapraklarından
yapılmış sepetler çıkardılar.
03:00
There, they tookaldı out these
greenyeşil monkeymaymun frogskurbağalar
69
168959
2482
İçinden büyük Yeşil Maymun
Kurbağaları çıkardılar
03:03
these are bigbüyük suckerspiç,
they're like this —
70
171441
1998
- bu namussuzlar şöyle bir şeyler -
03:05
and they beganbaşladı lickingyalama them.
71
173439
2523
ve onları yalamaya başladılar.
03:07
It turnsdönüşler out, they're
highlybüyük ölçüde hallucinogenichalüsinojenik.
72
175962
2968
Şiddetli halüsinasyon yapıcı şeylermiş.
03:10
McIntyreMcIntyre wroteyazdı about this and it was readokumak
by the editoreditör of HighYüksek TimesKez magazinedergi.
73
178930
4902
McIntyre bunu yazdı ve High Times'ın
editörü bunu okudu.
03:15
You see that ethnobotanistsethnobotanists have
friendsarkadaşlar in all sortssıralar of strangegarip cultureskültürler.
74
183832
4351
Gördüğünüz gibi ekobotanistlerin
her tür garip kültürden arkadaşları var.
03:20
This guy decidedkarar he would go down
to the AmazonAmazon and give it a whirlJakuzziler,
75
188183
3430
Bu adam şöyle bir Amazonlara gidip
bunu denemeye karar verdi.
03:23
or give it a lickyalamak, and
he did, and he wroteyazdı,
76
191616
3734
Kurbağayı yaladı, yaptı bunu
ve şöyle yazdı:
03:27
"My bloodkan pressurebasınç wentgitti throughvasitasiyla the roofçatı,
77
195350
2485
"Tansiyonum tavanı delip geçti,
03:29
I lostkayıp fulltam controlkontrol of
my bodilybedensel functionsfonksiyonlar,
78
197835
2190
vücudumun bütün kontrolünü kaybettim,
03:32
I passedgeçti out in a heapyığın,
79
200025
1830
bayılıp yere yığıldım,
03:33
I wokeuyandı up in a hammockhamak sixaltı hourssaatler latersonra,
80
201855
2526
altı saat sonra bir hamakta uyandım
03:36
feltkeçe like God for two daysgünler."
81
204381
2174
ve iki gün boyunca kendimi
tanrı gibi hissettim."
03:38
(LaughterKahkaha)
82
206555
1309
(Gülüşmeler)
03:39
An Italianİtalyanca chemistkimyager readokumak this and said,
83
207864
1883
İtalyan bir kimyacı bunu okumuş ve
03:41
"I'm not really interestedilgili in the theologicalteolojik
aspectsyönleri of the greenyeşil monkeymaymun frogkurbağa.
84
209747
3836
"Yeşil maymun kurbağasının teolojik
yönü fazla ilgimi çekmedi
ama kan basıncıncındaki bu
değişiklik de neydi?" demiş.
03:45
What's this about the
changedeğişiklik in bloodkan pressurebasınç?"
85
213583
2585
03:48
Now, this is an Italianİtalyanca chemistkimyager
86
216168
2404
Bu İtalyan kimyacı
03:50
who'skim workingçalışma on a newyeni treatmenttedavi
for highyüksek bloodkan pressurebasınç
87
218572
2615
artık yeni bir tansiyon tedavisi
üzerinde çalışıyor.
Tedavi bu kurbağanın derisindeki
peptidlere dayanıyor.
03:53
basedmerkezli on peptidespeptidler in the skincilt
of the greenyeşil monkeymaymun frogkurbağa,
88
221187
2850
03:56
and other scientistsBilim adamları are looking
89
224037
2282
Diğer bilim adamları
ilaca dirençli Stap aureus bakterisine
tedavi arıyor.
03:58
at a cureÇare for drug-resistantilaca dirençli StaphStafilokok aureusAureus.
90
226319
3841
04:02
How ironicİronik if these isolatedyalıtılmış
IndiansKızılderililer and theironların magicsihirli frogkurbağa
91
230160
3589
Bu izole Yerliler ve onların
sihirli kurbağası bu tedavilerden
04:05
provekanıtlamak to be one of the cureskürler.
92
233749
2109
biri olursa, ne ironik bir şey olur.
04:07
Here'sİşte an ayahuascaAyahuasca shamanşaman
93
235858
2189
Bu bir Ayahuasca şamanı,
04:10
in the northwestKuzey Batı AmazonAmazon, in
the middleorta of a yagearının ceremonytöreni.
94
238047
2913
Kuzeybatı Amazonlarda
bir yage töreni sırasında.
04:12
I tookaldı him to LosLos AngelesAngeles to
meetkarşılamak a foundationvakıf officersubay
95
240960
3014
Onu, Los Angeles'a, Monies
kültürünü korumak için
04:15
looking for supportdestek for moniesparalar
to protectkorumak theironların culturekültür.
96
243974
3488
destek arayan bir vakıf yöneticisiyle
tanıştırmaya götürdüm.
04:19
This fellowadam lookedbaktı at the
medicinetıp man, and he said,
97
247462
2598
Adam, bizim büyücü doktora baktı ve
04:22
"You didn't go to
medicaltıbbi schoolokul, did you?"
98
250060
3147
"Tıp Fakültesi'ne gitmedin
değil mi?" diye sordu
04:25
The shamanşaman said, "No, I did not."
99
253207
1830
Şaman "Hayır, gitmedim." dedi.
Adam "O zaman tedavi
konusunda ne bilirsin ki?" dedi.
04:27
He said, "Well, then what can
you know about healingşifa?"
100
255037
2631
04:29
The shamanşaman lookedbaktı at him and he said,
101
257668
1764
Şaman adama bakıp şöyle dedi:
"Bak ne diyeceğim? Eğer enfeksiyon
kaparsan doktora git
04:31
"You know what? If you have
an infectionenfeksiyon, go to a doctordoktor.
102
259432
3816
04:35
But manyçok humaninsan afflictionsçabuk ilerlediğinin kanıtı are diseaseshastalıklar
of the heartkalp, the mindus and the spiritruh.
103
263248
6561
ama insanın rahatsızlıklarının çoğu
kalp, akıl ve ruh rahatsızlığıdır.
04:41
WesternWestern medicinetıp can't
touchdokunma those. I cureÇare them."
104
269809
4552
Batı tıbbı bunlara ulaşamaz.
Onları ben tedavi ederim."
(Alkışlar)
04:46
(ApplauseAlkış)
105
274361
4189
04:50
But all is not rosypembe in learningöğrenme from
naturedoğa about newyeni medicinesilaçlar.
106
278550
3508
Ancak doğada yeni ilaçlar bulmak
her zaman güllük gülistanlık olmuyor.
04:54
This is a viperEngerek from BrazilBrezilya,
107
282058
2287
Bu bir Brezilya engereği,
04:56
the venomzehir of whichhangi was studiedokudu at
the UniversidadeUniversidade dede São PauloPaulo here.
108
284345
3258
bu yılanın zehri burada Sao Paulo
Üniversitesi'nde incelendi
04:59
It was latersonra developedgelişmiş
into ACEACE inhibitorsinhibitörler.
109
287603
3451
ve sonra bir ACE inhibitörü
olarak geliştirildi.
05:03
This is a frontlineCephe treatmenttedavi
for hypertensionyüksek tansiyon.
110
291054
2396
Bu hipertansiyon için
önde gelen bir tedavi.
05:05
HypertensionHipertansiyon causesnedenleri over 10 percentyüzde
111
293450
2634
Bugün gezegendeki ölümlerin
%10'dan fazlasına
hipertansiyon neden oluyor.
05:08
of all deathsölümler on the planetgezegen everyher day.
112
296084
2374
Bu 4 milyar dolarlık bir endüstri,
05:10
This is a $4 billionmilyar industrysanayi
113
298458
2084
05:12
basedmerkezli on venomzehir from a BrazilianBrezilya snakeYılan,
114
300542
2192
bir Brezilya yılanına dayanıyor
05:14
and the BraziliansBrezilyalılar did not get a nickelNikel.
115
302734
3334
ve Brezilyalılar bundan
tek kuruş bile kazanmıyorlar.
Bu kabul edilebilir bir iş
yapma biçimi değil.
05:18
This is not an acceptablekabul edilebilir
way of doing business.
116
306068
4988
05:23
The rainforestyağmur ormanı has been calleddenilen the
greatestEn büyük expressionifade of life on EarthDünya.
117
311056
3614
Yağmur ormanları Yeryüzü'nde
en fazla yaşam bulunan yer.
05:26
There's a sayingsöz in SurinameSurinam
that I dearlypahalıya love:
118
314670
2666
Çok sevdiğim bir Surinam sözü var:
05:29
"The rainforestsyağmur ormanları holdambar answerscevaplar
to questionssorular we have yethenüz to asksormak."
119
317336
5609
"Yağmur ormanları henüz sormadığımız
soruların cevabını bilir."
05:34
But as you all know,
it's rapidlyhızla disappearingyok olan.
120
322945
2877
Ancak hepinizin bildiği gibi
hızla yok oluyor.
Burada, Brezilya'da,
05:37
Here in BrazilBrezilya, in the AmazonAmazon,
121
325822
2116
Amazon'da ve bütün dünyada.
05:39
around the worldDünya.
122
327938
1397
05:41
I tookaldı this pictureresim from a smallküçük planeuçak
123
329335
2170
Buranın kuzeyindeki Mato
Grossa eyaletindeki
05:43
flyinguçan over the easterndoğu bordersınır
of the XinguXingu indigenousyerli reserverezerv
124
331505
2948
Xingu Yerlileri koruma bölgesinin
doğu sınırında küçük bir uçakla
05:46
in the statebelirtmek, bildirmek of MatoMato GrossoGrosso
to the northwestKuzey Batı of here.
125
334453
3049
uçarak fotoğraflar çektim.
05:49
The topüst halfyarım of the pictureresim,
126
337502
1653
Resmin üst kısmında, yerlilerin
05:51
you see where the IndiansKızılderililer livecanlı.
127
339155
1702
yaşadığı yeri görüyorsunuz.
05:52
The linehat throughvasitasiyla the middleorta
128
340857
1557
Şu ortadan geçen hat
05:54
is the easterndoğu bordersınır of the reserverezerv.
129
342414
2347
bölgenin doğu sınırı.
Üst kısım Yerliler, alt kısım beyazlar.
05:56
TopSayfanın Üstü halfyarım IndiansKızılderililer, bottomalt halfyarım whitebeyaz guys.
130
344761
3478
06:00
TopSayfanın Üstü halfyarım wondermerak etmek drugsilaçlar,
131
348239
2172
Üst kısımdakiler ilaçların peşinde,
06:02
bottomalt halfyarım just a bunchDemet
of skinny-asssıska götlü cowsinekler.
132
350411
3585
alt kısımdakiler birkaç cılız ineğin.
Üst kısım karbonu ait olduğu
yerde, ormanda tutuyor,
06:05
TopSayfanın Üstü halfyarım carbonkarbon sequesteredmünzevi
in the forestorman where it belongsaittir,
133
353996
3473
06:09
bottomalt halfyarım carbonkarbon in the atmosphereatmosfer
134
357469
2674
alt kısım karbonu atmosfere salıyor,
06:12
where it's drivingsürme climateiklim changedeğişiklik.
135
360143
2403
bu da iklim değişikliğini getiriyor.
06:14
In factgerçek, the numbernumara two causesebeb olmak
136
362546
2488
Aslında atmosfere salınan karbonun
06:17
of carbonkarbon beingolmak releasedyayınlandı
into the atmosphereatmosfer
137
365034
2539
ikinci büyük nedeni
06:19
is forestorman destructionimha.
138
367573
2838
ormanların yok edilmesidir.
06:22
But in talkingkonuşma about destructionimha,
139
370411
1816
Yok etmek demişken,
06:24
it's importantönemli to keep in mindus
140
372227
1944
şunu aklımızda tutalım.
06:26
that the AmazonAmazon is the mightiesten güçlü
landscapepeyzaj of all.
141
374171
4003
Amazon en güçlü toprak parçasıdır.
06:30
It's a placeyer of beautygüzellik and wondermerak etmek.
142
378174
2452
Güzellik ve hayranlığın topraklarıdır.
06:32
The biggesten büyük anteaterkarınca yiyen in the worldDünya
143
380626
2491
Dünyanın en büyük karıncayiyeni
06:35
liveshayatları in the rainyağmur forestorman,
144
383117
1948
bu yağmur ormanında yaşar,
06:37
tipsİpuçları the scaleölçek at 90 poundspound.
145
385065
2403
40 kilo ağırlığındadır.
06:39
The goliathGoliath bird-eatingkuş yiyen spiderörümcek
146
387468
2051
Kuş yiyen golyat örümceği
06:41
is the world'sDünyanın en largesten büyük spiderörümcek.
147
389519
1948
dünyadaki en büyük örümcektir,
06:43
It's foundbulunan in the AmazonAmazon as well.
148
391467
2301
o da Amazonlarda bulunur.
06:45
The harpyHarpy eaglekartal wingspanKanat açıklığı
is over sevenYedi feetayaklar.
149
393768
3888
Harpy kartalı, kanat açıklığı
2 metreden fazladır.
06:49
And the blacksiyah caymanKayman
150
397656
2797
Ve siyah timsah -
06:52
these monsterscanavarlar can tipbahşiş the
scaleölçek at over halfyarım a tonton.
151
400453
3056
bu canavar yarım ton gelebilir.
06:55
They're knownbilinen to be man-eatersMan-eaters.
152
403509
3349
İnsan yiyen olarak bilinirler.
06:58
The anacondaanakonda, the largesten büyük snakeYılan,
153
406858
2790
Anakonda, en büyük yılan,
07:01
the capybaraCapibara, the largesten büyük rodentkemirgen.
154
409648
2727
Kapibara en büyük kemirgen.
07:04
A specimennumune from here in BrazilBrezilya
155
412375
1662
Burada Brezilya'da bulunan bir örnek
07:06
tippeduçlu the scaleölçek at 201 poundspound.
156
414037
3696
91 kilo geldi.
07:09
Let's visitziyaret etmek where these creaturesyaratıklar livecanlı,
157
417733
2295
Bu yaratıkları Kuzey Amazonlarda
07:12
the northeastKuzeydoğu AmazonAmazon,
158
420028
1836
yaşadıkları yerde, Akuyiro kabilesinin
07:13
home to the AkuriyoAkuriyo tribekabile.
159
421864
1699
vatanında ziyaret edelim.
07:15
UncontactedUncontacted peopleshalklar holdambar a
mysticalmistik and iconicikonik rolerol
160
423563
5513
Bu temas edilmemiş insanların
hayal dünyamızda mistik ve
07:21
in our imaginationhayal gücü.
161
429076
2135
ikonik bir rolleri var.
07:23
These are the people who
know naturedoğa besten iyi.
162
431211
2337
Doğayı en iyi bilenler bu insanlar.
07:25
These are the people who trulygerçekten livecanlı
163
433548
1851
Doğayla gerçekten tam bir
07:27
in totalGenel Toplam harmonyarmoni with naturedoğa.
164
435399
3058
uyum içinde yaşıyorlar.
07:30
By our standardsstandartlar, some would
dismissgörevden these people as primitiveilkel.
165
438457
2964
Bazıları bu insanları bizim
standardımıza göre ilkel sayabilir.
07:33
"They don't know how to make fireateş,
166
441421
1641
"Ateş yakmasını bilmiyorlar
07:35
or they didn't when they
were first contactedtemas."
167
443062
2252
veya temas kurulana
kadar bilmiyorlardı."
07:37
But they know the forestorman faruzak
better than we do.
168
445314
3144
Ama ormanı bizden çok
daha iyi biliyorlar.
07:40
The AkuriyosAkuriyos have 35 wordskelimeler for honeybal,
169
448458
2994
Akuriyoların bal için 35 kelimesi var
07:43
and other IndiansKızılderililer look up to them
170
451452
2050
ve diğer Yerliler onlara bu zümrüt
07:45
as beingolmak the truedoğru mastersyüksek lisans
of the emeraldZümrüt realmDiyar.
171
453502
4255
krallığın gerçek efendileri olarak
saygı duyuyorlar.
07:49
Here you see the faceyüz of my friendarkadaş PohnayPohnay.
172
457757
2315
Bu benim arkadaşım Pohney.
07:52
When I was a teenagergenç rockingsallanan out
173
460072
1743
Ben New Orleans'taki evimde
07:53
to the RollingHaddeleme StonesTaşlar in my
hometownMemleket of NewYeni OrleansOrleans,
174
461815
2444
Rolling Stones dinleyen bir
yeniyetme iken,
07:56
PohnayPohnay was a forestorman nomadgöçebe
175
464259
2535
Pohnay bir orman göçebesiydi,
07:58
roamingGezici the junglesormanlarda of
the northeastKuzeydoğu AmazonAmazon
176
466794
2497
Kuzeydoğu Amazonlarda dolaşıyor ve
08:01
in a smallküçük bandgrup, looking for gameoyun,
177
469291
3230
küçük grubuyla av arıyor,
08:04
looking for medicinaltıbbi plantsbitkiler,
178
472531
2095
tıbbi bitkiler arıyor,
08:06
looking for a wifekadın eş,
179
474626
1397
diğer göçebe kabilelerde
08:08
in other smallküçük nomadicgöçebe bandsbantları.
180
476023
2278
kendine bir eş arıyordu.
08:10
But it's people like these
181
478301
2478
Bunun gibi insanlar
08:12
that know things that we don't,
182
480779
1933
bizim bilmediğimiz şeyleri biliyor
08:14
and they have lots of
lessonsdersler to teachöğretmek us.
183
482712
4110
ve bize öğretecek çok şeyleri var.
Ancak, Amazonların çoğu
bölgesine gittiğinizde
08:18
HoweverAncak, if you go into mostçoğu of
the forestsormanlar of the AmazonAmazon,
184
486832
3398
artık yerlileri görmüyorsunuz.
08:22
there are no indigenousyerli peopleshalklar.
185
490230
1807
Bulduğunuz şey işte bu:
08:24
This is what you find:
186
492037
1934
Yerlilerin kayalara açtığı oyuklar.
08:25
rockKaya carvingsoymalar whichhangi indigenousyerli peopleshalklar,
187
493971
3149
08:29
uncontacteduncontacted peopleshalklar, used to sharpenKeskinleştirme
the edgekenar of the stonetaş axebalta.
188
497120
4430
Burada temas edilmeyen insanlar
eskiden taş baltalarını bileyliyordu.
08:33
These cultureskültürler that oncebir Zamanlar danceddans,
189
501550
2072
Bu kültürler bir zamanlar, dans ediyor,
08:35
madeyapılmış love, sangşarkı söyledi to the godstanrılar,
190
503622
2581
âşık oluyor, tanrıya şarkılar söylüyor
08:38
worshippedibadet the forestorman,
191
506203
1583
ve ormana tapıyordu,
08:39
all that's left is an imprintdamga in stonetaş,
as you see here.
192
507786
3648
şimdi tek kalan şey,
gördüğünüz gibi taşlardaki izler.
08:43
Let's movehareket to the westernbatı AmazonAmazon,
193
511434
2570
Haydi Batı Amazon'a doğru gidelim,
08:46
whichhangi is really the epicentermerkez üssü
of isolatedyalıtılmış peopleshalklar.
194
514004
3087
izole yaşayan insanların merkez üssüdür.
08:49
EachHer of these dotsnoktalar representstemsil
195
517091
2038
Bu noktaların her biri, küçük,
08:51
a smallküçük, uncontacteduncontacted tribekabile,
196
519129
2293
dokunulmamış bir kabileyi gösteriyor
08:53
and the bigbüyük revealortaya çıkartmak todaybugün is we believe
there are 14 or 15 isolatedyalıtılmış groupsgruplar
197
521422
4958
ve günümüzün büyük keşfi,
sadece Kolombiya Amazonu'nda
08:58
in the ColombianKolombiya AmazonAmazon aloneyalnız.
198
526381
3381
14,15 izole grup olduğuna inanıyoruz.
09:01
Why are these people isolatedyalıtılmış?
199
529762
2242
Peki, bu insanlar neden izole yaşıyor?
Varlığımızın farkındalar, dışarıda
bir dünya olduğunu biliyorlar.
09:04
They know we existvar olmak, they
know there's an outsidedışında worldDünya.
200
532004
2707
09:06
This is a formform of resistancedirenç.
201
534711
2020
Bu bir tür direnme,
09:08
They have chosenseçilmiş to remainkalmak isolatedyalıtılmış,
202
536731
2135
izole yaşamayı tercih ediyorlar
09:10
and I think it is theironların
humaninsan right to remainkalmak so.
203
538866
3573
ve sanıyorum öyle kalmak
onların insanlık hakkı.
09:14
Why are these the tribeskabileler
that hidesaklamak from man?
204
542439
2423
Bu kabileler neden insanlardan saklanıyor?
09:16
Here'sİşte why.
205
544862
1105
Nedeni şu:
09:17
ObviouslyBelli ki, some of this
was setset off in 1492.
206
545967
3258
Öyle görünüyor ki kısmen 1942'de başladı
09:21
But at the turndönüş of the last centuryyüzyıl
207
549225
2022
ama sebep, geçen yüzyılın başındaki
09:23
was the rubbersilgi tradeTicaret.
208
551247
1825
kauçuk ticaretiydi.
09:25
The demandtalep for naturaldoğal rubbersilgi,
209
553072
1650
Amazonlardan gelen doğal
09:26
whichhangi camegeldi from the AmazonAmazon,
210
554722
1906
kauçuğa olan talep,
09:28
setset off the botanicalBotanik
equivalenteşdeğer of a goldaltın rushacele.
211
556628
3174
altına hücumun botanikteki dengidir.
09:31
RubberKauçuk for bicyclebisiklet tireslastikler,
212
559802
1876
Bisiklet lastiği için kauçuk,
09:33
rubbersilgi for automobileotomobil tireslastikler,
213
561678
1618
otomobil lastiği için kauçuk,
09:35
rubbersilgi for zeppelinsZeplinler.
214
563296
1751
zeplinler için kauçuk.
09:37
It was a maddeli raceyarış to get that rubbersilgi,
215
565047
3007
Kauçuğa ulaşmak için
çılgın bir yarış vardı
09:40
and the man on the left, JulioJulio AranaArana,
216
568054
2678
ve soldaki adam, Julio Arana
09:42
is one of the truedoğru thugshaydut of the storyÖykü.
217
570732
3067
bu hikâyedeki gerçek
haydutlardan biridir.
09:45
His people, his companyşirket,
218
573799
1693
Onun adamları ve şirketi
09:47
and other companiesşirketler like them
219
575492
2102
ve onlara benzeyen diğer şirketler
09:49
killedöldürdü, massacredhareket ettiği için katledildi, torturedişkence,
butcheredKasap IndiansKızılderililer
220
577594
3155
slaytın sağ tarafında gördüğünüz
Wittonolar gibi yerlileri
09:52
like the WitotosWitotos you see on the
right handel sideyan of the slidekaymak.
221
580749
4907
öldürdü, katletti,
işkence etti ve doğradı
09:57
Even todaybugün, when people
come out of the forestorman,
222
585656
2425
Bugün bile bu insanlar
ormandan çıktıklarında
10:00
the storyÖykü seldomnadiren has a happymutlu endingbitirme.
223
588081
2705
hikâye mutlu sonla bitmiyor.
10:02
These are NukaksNukaks. They
were contactedtemas in the '80s.
224
590786
3120
Bunlar Nukaklar.
80'lerde onlarla temasa geçildi
10:05
Withinİçinde a yearyıl, everybodyherkes over 40 was deadölü.
225
593906
3957
ve bir yıl içinde 40 yaşın üzerindeki
herkes ölmüştü.
10:09
And rememberhatırlamak, these
are preliteratepreliterate societiestoplumlar.
226
597863
2232
Unutmayın, bunlar yazıları
olmayan toplumlar.
10:12
The eldersyaşlılar are the librarieskütüphaneler.
227
600095
1780
Onların kütüphanesi yaşlılar.
10:13
EveryHer time a shamanşaman dieskalıp,
228
601875
1778
Ne zaman bir şaman ölse,
10:15
it's as if a librarykütüphane has burnedyanmış down.
229
603653
3389
bir kütüphane yanmış gibi olur.
10:19
They have been forcedzorunlu off theironların landstoprakları.
230
607042
2496
Topraklarından zorla sürüldüler.
10:21
The drugilaç traffickersKaçakçılar have
takenalınmış over the NukakNukak landstoprakları,
231
609538
4223
Nukakların topraklarını
uyuşturucu tacirleri ele geçirdi
10:25
and the NukaksNukaks livecanlı as beggarsdilenciler
232
613761
1978
ve Nukaklar doğu Kolombiya'da,
10:27
in publichalka açık parksparklar in easterndoğu ColombiaKolombiya.
233
615739
3242
parklarda dilenci olarak yaşıyorlar.
10:30
From the NukakNukak landstoprakları, I want to
take you to the southwestgüneybatısında,
234
618981
2900
Sizi Nukak topraklarından
güneybatıya götüreyim,
10:33
to the mostçoğu spectacularmuhteşem
landscapepeyzaj in the worldDünya:
235
621881
2647
dünyadaki en göz alıcı manzaraya.
10:36
ChiribiqueteChiribiquete NationalUlusal ParkPark.
236
624528
2073
Chiribiquete Millî Parkı,
10:38
It was surroundedçevrili by threeüç isolatedyalıtılmış tribeskabileler
237
626601
2139
etrafında üç izole kabile yaşıyor
10:40
and thanksTeşekkürler to the ColombianKolombiya governmenthükümet
and ColombianKolombiya colleaguesmeslektaşlar,
238
628740
3031
ve Kolombiya Hükûmeti
ve meslektaşlarımız sayesinde
10:43
it has now expandedgenişletilmiş.
239
631771
1946
alan genişletildi.
10:45
It's biggerDaha büyük than the statebelirtmek, bildirmek of MarylandMaryland.
240
633717
1977
Maryland Eyaleti'nden daha büyük,
10:47
It is a treasureHazine trovehazinesi
of botanicalBotanik diversityçeşitlilik.
241
635694
3441
botanik çeşitlilik bakımından bir hazine.
10:51
It was first exploredaraştırdı botanicallyBotanik in 1943
242
639135
2955
Botanik anlamda keşfini 1943'de
10:54
by my mentorakıl hocası, RichardRichard SchultesSchultes,
243
642090
1790
akıl hocam Richard Schultes yaptı,
10:55
seengörüldü here atopüstünde the BellBell MountainDağ,
244
643880
2870
Bell Dağı'nın tepesinde
otururken görüyorsunuz.
Bu Kariyonaların kutsal dağıdır.
10:58
the sacredkutsal mountainsdağlar of the KarijonasKarijonas.
245
646750
2435
11:01
And let me showgöstermek you
what it looksgörünüyor like todaybugün.
246
649185
2291
Size dağın bugün nasıl
olduğunu göstereyim.
11:03
FlyingUçan over ChiribiqueteChiribiquete,
247
651476
1929
Chiribiquete'nin üzerinde uçarken
11:05
realizegerçekleştirmek that these lostkayıp worldDünya
mountainsdağlar are still lostkayıp.
248
653405
2578
bu kayıp dünyanın dağlarının
hâlâ kayıp olduğunu gördüm.
11:07
No scientistBilim insanı has been atopüstünde them.
249
655983
1805
Tepelerinde bilim adamları yok.
11:09
In factgerçek, nobodykimse has been
atopüstünde the BellBell MountainDağ
250
657788
2193
Aslında Bell Dağı'nın tepesine
11:11
sincedan beri SchultesSchultes in '43.
251
659981
1959
1943'de Schults'dan sonra çıkan olmadı.
11:13
And we'lliyi endson up here
with the BellBell MountainDağ
252
661940
2872
Burada, resmin doğusundaki
11:16
just to the eastDoğu of the pictureresim.
253
664812
2258
Bell Dağı ile bitireceğiz.
11:19
Let me showgöstermek you what it looksgörünüyor like todaybugün.
254
667070
2690
Bugün nasıl olduğunu göstereyim.
11:21
Not only is this a treasureHazine
trovehazinesi of botanicalBotanik diversityçeşitlilik,
255
669760
3177
Burası sadece bir
botanik çeşitlilik hazinesi değil,
11:24
not only is it home to
threeüç isolatedyalıtılmış tribeskabileler,
256
672937
2778
bu üç izole kabilenin vatanları değil,
11:27
but it's the greatestEn büyük treasureHazine trovehazinesi
257
675715
1788
aynı zamanda Kolombiya devleti öncesi
11:29
of pre-Colombianönceden Kolombiya artSanat in the worldDünya:
258
677503
3325
sanat hazinesi de:
11:32
over 200,000 paintingsresimlerinde.
259
680828
2539
200 binden fazla resim,
11:35
The DutchHollanda dili scientistBilim insanı ThomasThomas vankamyonet derder HammenHammen
260
683367
2644
Hollandalı bilim adamı
Thomas van der Hammen
11:38
describedtarif edilen this as the SistineSistine ChapelŞapel
of the AmazonAmazon RainforestYağmur ormanları.
261
686011
5686
bunları Amazon'un Sistin Şapeli
olarak tanımlıyor.
11:43
But movehareket from ChiribiqueteChiribiquete
down to the southeastgüneydoğu,
262
691697
2574
Ancak Chiribiquete'den
güneydoğuya inelim,
11:46
again in the ColombianKolombiya AmazonAmazon.
263
694271
1811
yine Kolombiya Amazonu'ndayız.
Unutmayın, Kolombiya Amazonu
New England eyaletinden büyüktür
11:48
RememberHatırlıyorum, the ColombianKolombiya AmazonAmazon
is biggerDaha büyük than NewYeni Englandİngiltere.
264
696082
2882
11:50
The Amazon'sAmazon'un a bigbüyük forestorman,
265
698964
1617
Amazonlar büyük bir ormandır
11:52
and Brazil'sBrezilya'nın got a bigbüyük partBölüm of it,
266
700581
1631
ve çoğunluğu Brezilya'dadır
11:54
but not all of it.
267
702212
1486
ama hepsi o kadar değil.
Şu iki millî parka doğru gidersek,
11:55
MovingHareketli down to these two nationalUlusal parksparklar,
268
703698
1588
11:57
CahuinariCahuinari and PurPURé
269
705286
2149
Cahuinari ve Puré,
Kolombiya Amazonu'nda
11:59
in the ColombianKolombiya AmazonAmazon
270
707435
1346
- sağdaki Brezilya sınırı -
12:00
that's the BrazilianBrezilya
bordersınır to the right —
271
708781
2688
12:03
it's home to severalbirkaç groupsgruplar
272
711469
2374
burası izole ve temas edilmemiş
12:05
of isolatedyalıtılmış and uncontacteduncontacted peopleshalklar.
273
713843
1744
birkaç grubun vatanıdır.
12:07
To the trainedeğitilmiş eyegöz, you
can look at the roofsçatılar
274
715587
2129
Dikkatli gözlerle şu uzun ortak evlerin,
12:09
of these malocasmalocas, these longhousesUzunev,
275
717716
2091
malocasların, çatılarına bakın
12:11
and see that there's culturalkültürel diversityçeşitlilik.
276
719807
1921
ve kültürel çeşitliliği görün.
12:13
These are, in factgerçek, differentfarklı tribeskabileler.
277
721728
2048
Aslında bunlar farklı kabileler.
12:15
As isolatedyalıtılmış as these areasalanlar are,
278
723776
2564
Bu bölgeler böyle izole iken
12:18
let me showgöstermek you how the
outsidedışında worldDünya is crowdingkalabalık in.
279
726340
4253
size dışarıdaki dünyanın nasıl
bir kalabalıkla geldiğini göstereyim.
Burada, Putumayo'da, artan
ulaşım ve ticareti görüyoruz.
12:22
Here we see tradeTicaret and transporttaşıma
increasedartmış in PutumayoPutumayo.
280
730595
2721
12:25
With the diminishmentdüşüklüğü of
the CivilSivil WarSavaş in ColombiaKolombiya,
281
733316
2440
Kolombiya'daki iç savaşın
hafiflemesinden sonra
12:27
the outsidedışında worldDünya is showinggösterme up.
282
735756
2612
dış dünya kendini gösteriyor.
12:30
To the northkuzeyinde, we have illegalyasadışı goldaltın miningmadencilik,
283
738368
2752
Kuzeyde yasadışı altın madenciliği,
aynı zamanda doğudan, Brezilya'dan.
12:33
alsoAyrıca from the eastDoğu, from BrazilBrezilya.
284
741120
1692
12:34
There's increasedartmış huntingavcılık and fishingBalık tutma
for commercialticari purposesamaçlar.
285
742812
3640
Artan bir ticari avcılık ve balıkçılık.
12:38
We see illegalyasadışı logginggünlüğü
cominggelecek from the southgüney,
286
746452
3057
Güneyden gelen yasadışı kerestecilik
12:41
and drugilaç runnerskoşucu are tryingçalışıyor to
movehareket throughvasitasiyla the parkpark
287
749509
2655
ve parkın içinden geçip
Brezilya'ya ulaşmak isteyen
uyuşturucu kaçakçıları.
12:44
and get into BrazilBrezilya.
288
752164
2206
Bu, geçmişte, neden izole yerlilere
12:46
This, in the pastgeçmiş, is why you didn't messdağınıklık
289
754370
2758
bulaşılmaması gerektiğinin resmi.
12:49
with isolatedyalıtılmış IndiansKızılderililer.
290
757128
1621
12:50
And if it looksgörünüyor like this
pictureresim is out of focusodak
291
758749
1864
Resmin bulanık olmasının nedeni
12:52
because it was takenalınmış
in a hurryacele, here'sburada why.
292
760613
3286
gördüğünüz nedenle odaksız
aceleyle çekilmesidir.
12:55
(LaughterKahkaha)
293
763899
2517
(Gülüşmeler)
12:58
This looksgörünüyor like — (ApplauseAlkış)
294
766416
5887
Bu sanki -- (Alkışlar)
13:04
This looksgörünüyor like a hangarHangar
from the BrazilianBrezilya AmazonAmazon.
295
772303
2520
Bu Brezilya Amazonu'nda
bir hangar gibi sanki.
13:06
This is an artSanat exhibitsergi in HavanaHavana, CubaKüba.
296
774823
2743
Bu Küba Havana'da yapılan bir
sanat sergisiydi.
13:09
A groupgrup calleddenilen LosLos CarpinterosCarpinteros.
297
777566
1657
Los Carpinteros denen bir gruptu.
13:11
This is theironların perceptionalgı of why you
shouldn'tolmamalı messdağınıklık with uncontacteduncontacted IndiansKızılderililer.
298
779223
4351
Yerlilere neden bulaşmamamız gerektiğini
bu şekilde anlatmışlardı.
13:15
But the worldDünya is changingdeğiştirme.
299
783574
1977
Ama dünya değişiyor.
13:17
These are Mashco-PirosMashco-Piros
on the Brazil-PeruBrezilya-Peru bordersınır
300
785551
2768
Bunlar Brezilya-Peru sınırındaki
Mascho-Piroslar
13:20
who stumbledtökezledi out of the jungleorman
301
788319
2141
ormandan dışarıya çıkmışlar,
13:22
because they were essentiallyesasen chasedkovaladı out
302
790460
1954
çünkü aslında uyuşturucu kaçakçıları
13:24
by drugilaç runnerskoşucu and timberkereste people.
303
792414
2378
ve keresteciler onları kovmuş.
13:26
And in PeruPeru, there's
a very nastykötü business.
304
794792
2633
Peru'da çok pis bir iş yapılıyor,
13:29
It's calleddenilen humaninsan safarisSafari.
305
797425
1820
buna insan safarisi diyorlar.
13:31
They will take you in to isolatedyalıtılmış
groupsgruplar to take theironların pictureresim.
306
799245
3032
Sizi resim çekmeniz için
izole bir gruba götürüyorlar.
13:34
Of coursekurs, when you give them
clothesçamaşırlar, when you give them toolsaraçlar,
307
802277
3046
Tabii ki onlara elbise,
alet edevat verirken
13:37
you alsoAyrıca give them diseaseshastalıklar.
308
805323
1898
hastalık da veriyorsunuz.
13:39
We call these "inhumaninsanlık dışı safarisSafari."
309
807221
2847
Biz buna "insanlık dışı safari diyoruz."
13:42
These are IndiansKızılderililer again
on the PeruPeru bordersınır,
310
810068
2098
Yine bu insanlar
Peru sınırındaki Yerliler,
13:44
who were overflowntaşar by flightsuçuşlar
sponsoredsponsor by missionariesmisyonerler.
311
812166
3218
üzerlerinden misyonerlerin finanse
ettiği uçuşlar yapılıyor.
13:47
They want to get in there
and turndönüş them into ChristiansHıristiyanlar.
312
815384
2931
Oraya gidip bu insanları hristiyan
yapmak istiyorlar.
13:50
We know how that turnsdönüşler out.
313
818315
2195
Bu işin sonu nasıl biter biliyoruz.
13:52
What's to be donetamam?
314
820510
1774
Ne yapılmalı?
13:54
IntroduceTanıtmak technologyteknoloji
to the contactedtemas tribeskabileler,
315
822284
2426
Temas kurulan kabilelere
teknoloji sağlayın,
13:56
not the uncontacteduncontacted tribeskabileler,
316
824710
1902
temas kurulmayanlara değil
13:58
in a culturallykültürel sensitivehassas way.
317
826612
3133
ve kültürlerine saygılı olun.
Bu 21. yüzyılın teknolojisi ile
şaman bilgeliğinin
14:01
This is the perfectmükemmel marriageevlilik of
ancienteski shamanicşaman wisdombilgelik
318
829745
4146
14:05
and 21stst centuryyüzyıl technologyteknoloji.
319
833891
2826
mükemmel bir evliliği olur.
14:08
We'veBiz ettik donetamam this now with over 30 tribeskabileler,
320
836717
3011
30'dan fazla kabilede bunu yaptık,
14:11
mappedeşlenen, managedyönetilen and increasedartmış protectionkoruma
321
839728
2924
28 milyon hektardan fazla alanı
14:14
of over 70 millionmilyon acresdönüm
of ancestralatalarının rainforestyağmur ormanı.
322
842652
3903
ve kadim yağmur ormanlarını
haritalalıyor ve yönetiyoruz.
14:18
(ApplauseAlkış)
323
846555
5273
(Alkışlar)
14:23
So this allowsverir the IndiansKızılderililer to take controlkontrol
324
851828
3222
Bu yerlilerin kültürel ve çevresel
14:27
of theironların environmentalçevre
and culturalkültürel destinyKader.
325
855050
3527
kaderlerini kontrol etmesini sağlıyor.
14:30
They alsoAyrıca then setset up guardbekçi housesevler
326
858577
1989
Aynı zamanda yabancıları uzak tutmak
14:32
to keep outsidersdışarıdan out.
327
860566
2006
için nöbet evleri oluşturuyor.
14:34
These are IndiansKızılderililer, trainedeğitilmiş
as indigenousyerli parkpark rangersRangers,
328
862572
2639
Bu insanlar Yerli, park korucusu
olarak eğitildiler,
14:37
patrollingdevriye the borderssınırlar
329
865211
1656
sınırlarda devriye geziyor
14:38
and keepingkoruma the outsidedışında worldDünya at bayDefne.
330
866867
3081
ve dış dünyayı uzak tutuyorlar.
14:41
This is a pictureresim of actualgerçek contacttemas.
331
869948
2759
Bu gerçek bir temasın resmi.
14:44
These are ChitonahuaChitonahua IndiansKızılderililer
332
872707
1907
Bunlar Brezilya-Peru sınırındaki
14:46
on the Brazil-PeruBrezilya-Peru bordersınır.
333
874614
2003
Chitonahua Yerlileri.
14:48
They'veOnlar ettik come out of the jungleorman
334
876617
1704
Ormandan çıkmışlar
14:50
askingsormak for help.
335
878321
1741
ve yardım istiyorlar.
14:52
They were shotatış at,
336
880062
1406
Onlara ateş edilmiş,
14:53
theironların malocasmalocas, theironların
longhousesUzunev, were burnedyanmış.
337
881468
2737
malocasları, onların uzun evleri yakılmış.
14:56
Some of them were massacredhareket ettiği için katledildi.
338
884205
2503
Bazıları katledilmiş.
14:58
UsingKullanarak automaticOtomatik weaponssilahlar to
slaughterkatliam uncontacteduncontacted peopleshalklar
339
886708
5786
Otomatik silahlar kullanarak
temas edilmemiş insanları katletmek,
15:04
is the singletek mostçoğu despicableaşağılık and
disgustingiğrenç humaninsan rightshaklar abusetaciz
340
892494
4232
bugün gezegenimizdeki
en rezil ve iğrenç
15:08
on our planetgezegen todaybugün, and it has to stop.
341
896726
2945
insan hakları ihlalidir ve durmalıdır.
15:11
(ApplauseAlkış)
342
899671
6534
(Alkışlar)
15:18
But let me concludesonuçlandırmak by sayingsöz,
343
906205
2723
Şunu söyleyerek tamamlamak istiyorum,
bu iş ruhsal anlamda
ödüllendirici olabilir
15:20
this work can be spirituallyruhsal rewardingödüllendirme,
344
908928
2864
ancak zor ve tehlikeli olabiliyor.
15:23
but it's difficultzor and
it can be dangeroustehlikeli.
345
911792
2844
15:26
Two colleaguesmeslektaşlar of mineMayın
passedgeçti away recentlyson günlerde
346
914636
2902
Geçenlerde iki meslektaşım
küçük bir uçağın
15:29
in the crashkaza of a smallküçük planeuçak.
347
917538
2365
düşmesi sonucu öldü.
15:31
They were servingservis the forestorman
348
919903
1778
Onlar temas edilmemiş
kabileleri korumak için
15:33
to protectkorumak those uncontacteduncontacted tribeskabileler.
349
921681
2748
ormana hizmet ediyorlardı.
15:36
So the questionsoru is, in conclusionSonuç,
350
924429
1937
Sonuç olarak soru şudur,
15:38
is what the futuregelecek holdstutar.
351
926366
1825
gelecekte ne olacak?
Bunlar Brezilya'daki Uray halkı.
15:40
These are the UrayUray people in BrazilBrezilya.
352
928191
2097
Onların geleceği kimin elinde
15:42
What does the futuregelecek holdambar for them,
353
930288
1681
15:43
and what does the futuregelecek holdambar for us?
354
931969
2671
ve gelecek bize ne getirecek?
15:46
Let's think differentlyfarklı olarak.
355
934640
2481
Farklı düşünelim.
Daha iyi bir dünya yapalım.
15:49
Let's make a better worldDünya.
356
937121
1797
Eğer iklim değişecekse,
15:50
If the climate'sİklim 's going to changedeğişiklik,
357
938918
1918
bu iklim daha kötü değil,
daha iyi bir dünyaya doğru değişsin.
15:52
let's have a climateiklim that changesdeğişiklikler for
the better ratherdaha doğrusu than the worsedaha da kötüsü.
358
940836
4081
15:56
Let's livecanlı on a planetgezegen
359
944919
3165
Öyle bir gezegende yaşayalım ki,
16:00
fulltam of luxuriantbereketli vegetationbitki örtüsü,
360
948084
2820
bereketli bitkilerle dolu,
16:02
in whichhangi isolatedyalıtılmış peopleshalklar
361
950904
2106
dokunulmamış insanların
16:05
can remainkalmak in isolationyalıtım,
362
953010
1859
dokunulmadan yaşayabildiği,
16:06
can maintainsürdürmek that mysterygizem
363
954869
1973
eğer öyle istiyorlarsa
16:08
and that knowledgebilgi
364
956842
1526
gizemlerini ve bilgilerini
16:10
if they so chooseseçmek.
365
958368
1645
koruyabildikleri.
16:12
Let's livecanlı in a worldDünya
366
960013
2115
Şamanların kendi
16:14
where the shamansşamanlar livecanlı in these forestsormanlar
367
962128
2369
ormanlarında yaşadığı, kendilerini
16:16
and healiyileşmek themselveskendilerini and us
368
964497
2944
ve bizi, gizemli bitkileriyle
16:19
with theironların mysticalmistik plantsbitkiler
369
967441
2737
ve kutsal kurbağalarıyla iyileştirdiği
16:22
and theironların sacredkutsal frogskurbağalar.
370
970178
2057
bir dünyada yaşayalım.
Tekrar teşekkürler.
16:24
Thanksteşekkürler again.
371
972235
1847
(Alkışlar)
16:26
(ApplauseAlkış)
372
974082
3919
Translated by berat güven
Reviewed by Ramazan Şen

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Mark Plotkin - Amazonian ethnobotanist
As fast as the rainforest is disappearing -- the people of the rainforest are disappearing even faster. Mark Plotkin works to preserve generations of knowledge.

Why you should listen

Mark Plotkin is an ethnobotanist, studying the traditional uses for plants in Central and South America forests. He works closely with shamans, community leaders who practice traditional healing techniques using plants and animals, learned over uncounted generations. But when forests are disrupted (by illegal logging, for instance), that knowledge risks being lost. Plotkin's work helps to collect and share shamanic learning, with a twofold goal: to preserve the rainforest by showing its value as a source of yet-to-be-discovered pharmaceuticals.
 
Plotkin pioneered his research working with the Trio Indians of southern Suriname, and has also worked with elder shamans from Mexico, Panama, Venezuela, Ecuador, Peru, Colombia and Brazil. He's the author of the best-selling book Tales of a Shaman's Apprentice. With his wife, Liliana Madrigal, he co-founded the Amazon Conservation Team, a group that helps indigenous people purchase and protect their sacred sites.

 

More profile about the speaker
Mark Plotkin | Speaker | TED.com