Mark Plotkin: What the people of the Amazon know that you don't
Mark Plotkin: Điều gì cư dân vùng Amazon biết mà bạn thì không?
As fast as the rainforest is disappearing -- the people of the rainforest are disappearing even faster. Mark Plotkin works to preserve generations of knowledge. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
works in the rainforest
những khu rừng nhiệt đới,
các loại thực vật địa phương.
trong một thời gian dài,
and these medicinal treasures
và những dược liệu quý
better than we ever will.
than the forests themselves.
nhanh hơn cả những cánh rừng.
most endangered species
trong tình trạng nguy hiểm nhất
và chưa được tiếp cận này.
foot in a climbing accident
"Anh đi khập khiễng"
this as long as I live.
chuyện đó khi mình còn sống.
me your machete."
to see the shaman again.
tôi quay lại gặp vị pháp sư,
of healing ever devised,
mà chúng ta không thể.
in the northeast Amazon
một y sĩ ở miền bắc Amazon
people around the world.
trên khắp thế giới.
injections of antimony.
tiêm antimon
not good for your heart;
không tốt cho tim;
from the Amazon Rainforest.
3 loại cây lấy từ rừng nhiệt đới Amazon.
great Loren McIntyre,
Loren McIntyre nổi tiếng sau này,
lake of the Amazon,
của Amazon,
border about 30 years ago.
Peru-Brazil 30 năm trước.
isolated Indians called the Matsés.
thổ dân bị cô lập, gọi là Matsé.
them into the forest, which he did.
vào rừng, và anh ấy đi.
đan bằng lá cọ ra.
green monkey frogs —
những con ếch khỉ màu xanh --
they're like this —
cỡ như thế này đây --
highly hallucinogenic.
chất gây ảo giác mạnh.
by the editor of High Times magazine.
biên tập viên tờ High Times đọc được.
friends in all sorts of strange cultures.
có bạn bè thuộc nhiều nền văn hóa lạ lùng.
to the Amazon and give it a whirl,
Amazon và thử điều đó xem,
he did, and he wrote,
my bodily functions,
6 tiếng đồng hồ sau,
trong 2 ngày."
đọc được và nói,
aspects of the green monkey frog.
khía cạnh thần học về loài ếch khỉ xanh,
change in blood pressure?"
thay đổi huyết áp?
for high blood pressure
cho bệnh huyết áp cao
of the green monkey frog,
trên da loài ếch khỉ xanh,
kháng thuốc.
Indians and their magic frog
bị cô lập này và những con ếch của họ
the middle of a yage ceremony.
meet a foundation officer
để gặp một số nhà tổ chức
to protect their culture.
bảo tồn nền văn hóa của họ.
medicine man, and he said,
anh ta hỏi,
medical school, did you?"
you know about healing?"
về việc chữa trị?"
an infection, go to a doctor.
hãy đi đến bác sĩ.
of the heart, the mind and the spirit.
từ trái tim, tâm trí, và linh hồn.
touch those. I cure them."
Tôi chữa chúng."
nature about new medicines.
từ thiên nhiên không phải luôn dễ dàng.
the Universidade de São Paulo here.
tại trường đại học São Paulo.
into ACE inhibitors.
chất kìm hãm ACE.
for hypertension.
cho chứng tăng huyết áp.
một xu nào.
way of doing business.
không thể chấp nhận được.
greatest expression of life on Earth.
tuyệt vời nhất của sự sống trên trái đất.
that I dearly love:
mà tôi cực kỳ yêu thích:
to questions we have yet to ask."
những gì chúng ta chưa hỏi."
it's rapidly disappearing.
chúng đang biết mất rất nhanh.
of the Xingu indigenous reserve
dành riêng cho người Xingu
to the northwest of here.
cho đến tận phía bắc.
nửa dưới người da trắng.
of skinny-ass cows.
in the forest where it belongs,
trong rừng nơi chúng thuộc về,
into the atmosphere
landscape of all.
trong số tất cả.
is over seven feet.
với sải cánh đến hơn 2 mét.
scale at over half a ton.
nặng đến hơn nửa tấn.
những kẻ ăn thịt người.
loài gặm nhấm lớn nhất.
mystical and iconic role
một vị trí huyền bí và đặc trưng
know nature best.
rõ nhất.
dismiss these people as primitive.
phản bác rằng họ như người nguyên thủy.
were first contacted."
tiếp xúc lần đầu."
better than we do.
nói về mật ong.
of the emerald realm.
một vương quốc bảo ngọc.
hometown of New Orleans,
vùng quê nhà New Orleans,
the northeast Amazon
của vùng bắc Amazon
lessons to teach us.
the forests of the Amazon,
hầu hết những khu rừng ở Amazon,
người bản xứ,
the edge of the stone axe.
để mài lưỡi rìu đá.
as you see here.
như bạn thấy đấy.
of isolated peoples.
những cư dân biệt lập.
there are 14 or 15 isolated groups
tin rằng có 14 hoặc 15 nhóm sống biệt lập
know there's an outside world.
họ biết có thế giới ngoài kia.
human right to remain so.
that hide from man?
giấu mình khỏi con người?
was set off in 1492.
vào năm 1492.
equivalent of a gold rush.
khai thác cao su điên rồ,
trong câu chuyện này.
butchered Indians
xả thịt những người bộ lạc
right hand side of the slide.
bên phía tay phải trên màn hình.
come out of the forest,
những khu rừng,
có một cái kết tốt đẹp.
were contacted in the '80s.
Họ được tiếp xúc vào những năm 80.
trên 40 tuổi đều chết.
are preliterate societies.
tiền văn tự.
đã bị đốt cháy.
vùng đất của mình.
taken over the Nukak lands,
vùng đất của người Nukak,
phía nam Colombia.
take you to the southwest,
đến phía nam,
landscape in the world:
and Colombian colleagues,
và những cộng sự người Colombia,
of botanical diversity.
cho nền thực vật đa dạng.
vào năm 1943
của người Karijona.
what it looks like today.
hiện nay nó như thế nào.
mountains are still lost.
bị mất này vẫn còn thất lạc.
từng tới đỉnh núi này.
atop the Bell Mountain
with the Bell Mountain
với ngọn núi Bell
hiện nay.
trove of botanical diversity,
cho sự đa dạng thực vật,
three isolated tribes,
trên thế giới:
of the Amazon Rainforest.
của rừng rậm Amazon.
down to the southeast,
xuống phía nam,
is bigger than New England.
New England.
border to the right —
can look at the roofs
nhìn những mái nhà
khác nhau.
outside world is crowding in.
bên ngoài đông đúc như thế nào.
increased in Putumayo.
gia tăng ở Putumayo.
the Civil War in Colombia,
ở Colombia,
khai thác vàng bất hợp pháp.
for commercial purposes.
mục đích thương mại.
coming from the south,
trái phép đến từ phía nam,
move through the park
xuyên qua vùng này
bạn đã không chọc giận
picture is out of focus
in a hurry, here's why.
thì đây là lý do.
from the Brazilian Amazon.
từ Brazil Amazon.
ở Havana, Cuba.
shouldn't mess with uncontacted Indians.
không nên chọc giận người thổ dân.
on the Brazil-Peru border
ở biên giới Brazil-Peru
a very nasty business.
bẩn thỉu.
groups to take their picture.
biệt lập để chụp hình.
clothes, when you give them tools,
đem cho họ dụng cụ,
"cuộc đi săn vô nhân đạo".
on the Peru border,
ở biên giới Peru,
sponsored by missionaries.
những nhà truyền giáo.
and turn them into Christians.
thành người Cơ Đốc.
to the contacted tribes,
những bộ lạc đã tiếp xúc,
ancient shamanic wisdom
tri thức pháp sư cổ đại
bộ lạc cho đến nay,
of ancestral rainforest.
and cultural destiny.
as indigenous park rangers,
nhân viên kiểm lâm bản xứ.
longhouses, were burned.
bị đốt trụi.
slaughter uncontacted peoples
những cư dân biệt lập
disgusting human rights abuse
chống lại quyền con người nhất
và nó phải được dừng lại.
bằng cách nói rằng,
it can be dangerous.
khó khăn và nguy hiểm.
passed away recently
the better rather than the worse.
thay vì xấu đi.
trong những khu rừng
ABOUT THE SPEAKER
Mark Plotkin - Amazonian ethnobotanistAs fast as the rainforest is disappearing -- the people of the rainforest are disappearing even faster. Mark Plotkin works to preserve generations of knowledge.
Why you should listen
Mark Plotkin is an ethnobotanist, studying the traditional uses for plants in Central and South America forests. He works closely with shamans, community leaders who practice traditional healing techniques using plants and animals, learned over uncounted generations. But when forests are disrupted (by illegal logging, for instance), that knowledge risks being lost. Plotkin's work helps to collect and share shamanic learning, with a twofold goal: to preserve the rainforest by showing its value as a source of yet-to-be-discovered pharmaceuticals.
Plotkin pioneered his research working with the Trio Indians of southern Suriname, and has also worked with elder shamans from Mexico, Panama, Venezuela, Ecuador, Peru, Colombia and Brazil. He's the author of the best-selling book Tales of a Shaman's Apprentice. With his wife, Liliana Madrigal, he co-founded the Amazon Conservation Team, a group that helps indigenous people purchase and protect their sacred sites.
Mark Plotkin | Speaker | TED.com