TED2008
Helen Fisher: The brain in love
Helen Fisher'ın âşık beyin çalışmaları
Filmed:
Readability: 3.6
6,472,519 views
Neden aşkı bu kadar çok arzularız, uğrunda ölümü göze alacak kadar üstelik? Helen Fisher ve araştırma ekibi, âşık olan ve henüz terk edilmiş insanların MR görüntülerini, romantik aşka olan en gerçek ve fiziksel ihtiyaçlarımızı öğrenmek için incelediler.
Helen Fisher - Anthropologist, expert on love
Anthropologist Helen Fisher studies gender differences and the evolution of human emotions. She’s best known as an expert on romantic love. Full bio
Anthropologist Helen Fisher studies gender differences and the evolution of human emotions. She’s best known as an expert on romantic love. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:19
I and my colleagues Art Aron and Lucy Brown and others,
0
1000
3000
Art Aron, Lucy Brown ve diğer iş arkadaşlarımla birlikte
00:22
have put 37 people who are madly in love
1
4000
2000
37 sırılsıklam âşık insanın beyinlerinin
00:24
into a functional MRI brain scanner.
2
6000
3000
fonksiyonel MR görüntülerini çektik.
00:27
17 who were happily in love, 15 who had just been dumped,
3
9000
3000
Bunlardan 17'si mutlu birer âşıktı, 15'i ise henüz terk edilmişti,
00:30
and we're just starting our third experiment:
4
12000
3000
ve yeni başladığımız üçüncü deneyimizde ise
00:33
studying people who report that they're still in love
5
15000
2000
10 ila 25 yıllık evlilikten sonra
00:35
after 10 to 25 years of marriage.
6
17000
3000
hâlâ âşık olduğunu söyleyen insanları inceledik.
00:38
So, this is the short story of that research.
7
20000
3000
Bu da araştırmamızın kısa bir özeti.
00:41
In the jungles of Guatemala, in Tikal, stands a temple.
8
23000
6000
Tikal'da, Guatemala ormanlarında bir tapınak vardır,
00:47
It was built by the grandest Sun King,
9
29000
2000
En büyük Amerika medeniyeti Mayaların,
00:49
of the grandest city-state,
10
31000
3000
en büyük şehir devletinin,
00:52
of the grandest civilization of the Americas, the Mayas.
11
34000
3000
en büyük Güneş Kralı tarafından inşa edilmiştir.
00:55
His name was Jasaw Chan K'awiil.
12
37000
4000
Adı Jasaw Chan K'awiil idi.
00:59
He stood over six feet tall.
13
41000
2000
1.83 metre boyundaydı.
01:01
He lived into his 80s,
14
43000
2000
80'li yaşlarına kadar yaşadı,
01:03
and he was buried beneath this monument in 720 AD.
15
45000
5000
ve MS 720 yılında bu anıta gömüldü.
01:08
And Mayan inscriptions proclaim
16
50000
2000
Ve Maya yazıtlarına göre
01:10
that he was deeply in love with his wife.
17
52000
1000
eşine derin bir aşk duyuyormuş.
01:11
So, he built a temple in her honor, facing his.
18
53000
5000
Bu yüzden, eşinin şerefine kendininkinin karşısına bir tapınak inşa etti.
01:16
And every spring and autumn, exactly at the equinox,
19
58000
3000
Her ilkbahar ve sonbaharda, tam ekinoks zamanında,
01:19
the sun rises behind his temple,
20
61000
3000
Güneş kralın tapınağının arkasından doğar,
01:22
and perfectly bathes her temple with his shadow.
21
64000
5000
ve gölgesi mükemmel bir şekilde eşinin tapınağını kaplar.
01:27
And as the sun sets behind her temple in the afternoon,
22
69000
4000
Ve güneş eşinin tapınağının arkasından batarken,
01:31
it perfectly bathes his temple with her shadow.
23
73000
3000
gölgesi kralın tapınağını mükemmel bir şekilde kaplar.
01:34
After 1,300 years, these two lovers
24
76000
4000
1300 yıldan sonra bile, bu iki sevgili
01:38
still touch and kiss from their tomb.
25
80000
3000
hâlâ mezarlarından dokunmakta ve öpüşmektedirler.
01:41
Around the world, people love.
26
83000
3000
Bütün dünyada insanlar âşık olur.
01:44
They sing for love, they dance for love,
27
86000
3000
Aşk için şarkı söylerler, dans ederler,
01:47
they compose poems and stories about love.
28
89000
3000
aşk için şiirler ve hikayeler yazarlar.
01:50
They tell myths and legends about love.
29
92000
2000
Aşk hakkında efsaneler anlatırlar.
01:52
They pine for love, they live for love,
30
94000
4000
Aşk için yas tutarlar, aşk için yaşarlar,
01:56
they kill for love, and they die for love.
31
98000
2000
aşk için öldürürler, ve aşk için ölürler.
01:58
As Walt Whitman once said,
32
100000
2000
Walt Whitman'ın bir seferinde dediği gibi,
02:00
he said, "Oh, I would stake all for you."
33
102000
3000
"Ah, senin için her şeyden vazgeçebilirim."
02:03
Anthropologists have found evidence of romantic love in 170 societies.
34
105000
5000
İnsan bilimciler 170 toplumda romantik aşkın kanıtlarını buldular.
02:08
They've never found a society that did not have it.
35
110000
3000
Romantik aşkın olmadığı bir toplum bulamadılar.
02:11
But love isn't always a happy experience.
36
113000
3000
Fakat aşk her zaman mutluluk verici olmaz.
02:14
In one study of college students,
37
116000
2000
Kolej öğrencileri üzerine bir araştırmada,
02:16
they asked a lot of questions about love,
38
118000
2000
aşk üzerine bir çok soru sordular,
02:18
but the two that stood out to me the most were,
39
120000
3000
bunların en dikkat çekici iki tanesi şunlardı:
02:21
"Have you ever been rejected by somebody who you really loved?"
40
123000
5000
"Gerçekten sevdiğiniz biri tarafından reddedildiniz mi?"
02:26
And the second question was,
41
128000
1000
Diğeri ise:
02:27
"Have you ever dumped somebody who really loved you?"
42
129000
4000
"Sizi gerçekten seven birini terk ettiniz mi?"
02:31
And almost 95 percent of both men and women said yes to both.
43
133000
5000
Ve yaklaşık hem erkeklerden hem bayanlardan yüzde 95'i iki soruya da evet dedi.
02:36
Almost nobody gets out of love alive.
44
138000
4000
Nerdeyse kimse aşktan canlı kurtulamaz.
02:40
So, before I start telling you about the brain,
45
142000
3000
İnsan beyninden bahsetmeden önce,
02:43
I want to read for you
46
145000
2000
size
02:45
what I think is the most powerful love poem on Earth.
47
147000
3000
kanaatimce dünyanın en güçlü aşk şiirini okumak isterim.
02:48
There's other love poems that are, of course, just as good,
48
150000
2000
Elbette bu kadar güzel başka aşk şiirleri de vardır,
02:50
but I don't think this one can be surpassed.
49
152000
2000
ama bence hiçbiri bundan üstün değildir.
02:52
It was told by an anonymous Kwakiutl Indian of southern Alaska
50
154000
6000
Bunu, 1896'da misyonerlik gezisine çıkmış olan
02:58
to a missionary in 1896, and here it is.
51
160000
4000
Güney Alaskalı isimsiz bir Kwakutl yerlisinden öğrendim.
03:02
I've never had the opportunity to say it before.
52
164000
4000
Bunu ilk defa okuma şansına sahip oluyorum.
03:06
"Fire runs through my body with the pain of loving you.
53
168000
3000
"Aşkının ıztırabıyla ateş vücudumda akıyor,
03:09
Pain runs through my body with the fires of my love for you.
54
171000
5000
ıztırap aşkının ateşiyle vücudumda akıyor.
03:14
Pain like a boil about to burst with my love for you,
55
176000
3000
Aşkınla kızışarak kaynayan ıztırabımı,
03:17
consumed by fire with my love for you.
56
179000
4000
aşkının ateşi tüketiyor,
03:21
I remember what you said to me.
57
183000
2000
Bana dediklerini hatırlıyorum.
03:23
I am thinking of your love for me.
58
185000
2000
Bana olan aşkını düşünüyorum,
03:25
I am torn by your love for me.
59
187000
2000
Bana olan aşkınla paralanıyorum.
03:27
Pain and more pain --
60
189000
3000
Daha da çok ıztırap,
03:30
where are you going with my love?
61
192000
1000
benim aşkımla nereye gidiyorsun?
03:31
I am told you will go from here.
62
193000
3000
Buradan gidecekmişsin.
03:34
I am told you will leave me here.
63
196000
1000
Beni burada bırakacakmışsın.
03:35
My body is numb with grief.
64
197000
3000
Kederden hissizim.
03:38
Remember what I said, my love.
65
200000
2000
Dediklerimi hatırla, sevgilim.
03:40
Goodbye, my love, goodbye."
66
202000
4000
Elveda, sevgilim, elveda."
03:44
Emily Dickinson once wrote,
67
206000
2000
Emily Dickinson şöyle yazmıştır,
03:46
"Parting is all we need to know of hell."
68
208000
4000
"Cehennem azabından tek bildiğimiz şey ayrılıktır."
03:50
How many people have suffered
69
212000
2000
Bütün milyonlarca yıllık insan evrimi boyunca
03:52
in all the millions of years of human evolution?
70
214000
4000
kaç insan acı çekmiştir?
03:56
How many people around the world
71
218000
2000
Bu dakikada dünya üzerinde kaç insan
03:58
are dancing with elation at this very minute?
72
220000
4000
coşku ve mutluluk ile dans etmektedir?
04:02
Romantic love is one of the most powerful sensations on Earth.
73
224000
3000
Romantik aşk dünyadaki en güçlü hislerden biridir.
04:05
So, several years ago, I decided to look into the brain
74
227000
4000
Birkaç yıl önce, beyni incelemeye karar verdim,
04:09
and study this madness.
75
231000
4000
bu çılgınlığı araştırmayı...
04:13
Our first study of people who were happily in love
76
235000
2000
İlk çalışmamız mutlu ve âşık insanlar üzerineydi ve
04:15
has been widely publicized,
77
237000
1000
basında geniş yer buldu,
04:16
so I'm only going to say a very little about it.
78
238000
3000
bu yüzden bundan çok az bahsedeceğim.
04:19
We found activity in a tiny, little factory near the base of the brain
79
241000
4000
Beynin merkezine yakın ventral tegmentum adı verilen küçük bir bölgede
04:23
called the ventral tegmental area.
80
245000
2000
etkinlik tespit ettik.
04:25
We found activity in some cells called the A10 cells,
81
247000
3000
ApEn hücreleri adı verilen bazı hücrelerde etkinlik tespit ettik.
04:28
cells that actually make dopamine, a natural stimulant,
82
250000
3000
Bu hücreler dopamin üretip beynin birçok bölgesine iletir.
04:31
and spray it to many brain regions.
83
253000
2000
Dopamin doğal bir uyarıcıdır.
04:33
Indeed, this part, the VTA, is part of the brain's reward system.
84
255000
4000
Aslında ventral tegmentum bölgesi beynin mükâfat sistemidir.
04:37
It's way below your cognitive thinking process.
85
259000
3000
Kavramsal düşünme sürecinin çok altındadır.
04:40
It's below your emotions.
86
262000
2000
Duygularınızın altındadır.
04:42
It's part of what we call the reptilian core of the brain,
87
264000
3000
Beynin sürüngensi adını verdiğimiz bölümünün bir parçasıdır,
04:45
associated with wanting, with motivation,
88
267000
3000
ve bu bölgenin istekle, motivasyonla,
04:48
with focus and with craving.
89
270000
2000
konsantrasyonla ve arzuyla ilgisi vardır.
04:50
In fact, the same brain region where we found activity
90
272000
3000
Aslında, beynin bu bölgesi
04:53
becomes active also when you feel the rush of cocaine.
91
275000
4000
kokain alımında da etkinleşmektedir.
04:57
But romantic love is much more than a cocaine high --
92
279000
3000
Ancak romantik aşk kokain sarhoşluğundan çok daha fazlasıdır --
05:00
at least you come down from cocaine.
93
282000
3000
en azından kokainden sonra ayılırsınız.
05:03
Romantic love is an obsession. It possesses you.
94
285000
3000
Romantik aşk bir saplantıdır. Sizi ele geçirir.
05:06
You lose your sense of self.
95
288000
1000
Kişilik bilincini kaybedersiniz.
05:07
You can't stop thinking about another human being.
96
289000
4000
Başka bir insanı düşünmeden duramazsınız.
05:11
Somebody is camping in your head.
97
293000
2000
Biri kafanıza yerleşmiştir.
05:13
As an eighth-century Japanese poet said,
98
295000
3000
Bir sekizinci yüzyıl Japon şairi der ki,
05:16
"My longing had no time when it ceases."
99
298000
3000
"Hasretimin sonu geldiğinde vakti yoktur."
05:19
Wild is love.
100
301000
2000
Aşk vahşidir.
05:22
And the obsession can get worse when you've been rejected.
101
304000
3000
Ve reddedildiğinde bu saplantı daha da kötüye gidebilir.
05:25
So, right now, Lucy Brown and I, the neuroscientist on our project,
102
307000
5000
Bu sıralar, projemizin nörobilimcimisi Lucy Brown ve ben
05:30
are looking at the data of the people
103
312000
2000
henüz terk edilen insanlardan elde edilen
05:32
who were put into the machine after they had just been dumped.
104
314000
4000
verilere bakıyoruz.
05:36
It was very difficult actually,
105
318000
2000
Esasında bu insanları
05:38
putting these people in the machine,
106
320000
1000
makineye sokmak hayli zordu,
05:39
because they were in such bad shape.
107
321000
1000
çünkü berbat bir durumdaydılar.
05:40
(Laughter)
108
322000
5000
(Gülüşmeler)
05:45
So anyway, we found activity in three brain regions.
109
327000
2000
Her neyse, üç beyin bölgesinde etkinlik tespit ettik.
05:47
We found activity in the brain region,
110
329000
3000
Şiddetli romantik aşk ile ilgili olan
05:50
in exactly the same brain region
111
332000
2000
beyin bölgelerinde
05:52
associated with intense romantic love.
112
334000
2000
etkinlik tespit ettik.
05:54
What a bad deal.
113
336000
2000
Ne kadar kötü bir durum.
05:56
You know, when you've been dumped,
114
338000
2000
Terk edilince yapmayı en çok isteyeceğiniz şey
05:58
the one thing you love to do is just forget about this human being,
115
340000
2000
yalnızca o insanı unutmak
06:00
and then go on with your life --
116
342000
1000
ve hayatınıza devam etmektir,
06:01
but no, you just love them harder.
117
343000
3000
ama hayır, onları daha çok seversiniz.
06:04
As the poet Terence, the Roman poet once said,
118
346000
5000
Romalı şair Terrence'in dediği gibi,
06:09
he said, "The less my hope, the hotter my love."
119
351000
2000
"Ne kadar umutsuzsam aşkım o kadar ateşli olur."
06:11
And indeed, we now know why.
120
353000
3000
Doğrusu artık sebebini biliyoruz.
06:14
Two thousand years later, we can explain this in the brain.
121
356000
3000
2000 yıl sonra bunu açıklayabiliyoruz.
06:17
That brain system -- the reward system
122
359000
3000
Beyindeki istek, motivasyon,
06:20
for wanting, for motivation, for craving, for focus --
123
362000
4000
arzu, konsantrasyon için olan mükâfat sistemi
06:24
becomes more active when you can't get what you want.
124
366000
3000
istediğimizi elde edemeyince daha da aktifleşir.
06:27
In this case, life's greatest prize:
125
369000
2000
Bu durumda, yaşamın en büyük ödülü:
06:29
an appropriate mating partner.
126
371000
3000
uygun bir çiftleşme partneri.
06:32
We found activity in other brain regions also --
127
374000
2000
Başka beyin bölgelerinde de etkinlik tespit ettik,
06:34
in a brain region associated with calculating gains and losses.
128
376000
5000
Kazanç ve kayıpları hesaplayan bölgede.
06:39
You know, you're lying there, you're looking at the picture,
129
381000
2000
Orada yatarken, resme bakarken,
06:41
and you're in this machine,
130
383000
1000
yani makinenin içindeyken,
06:42
and you're calculating, you know, what went wrong.
131
384000
4000
neyin ters gittiğini hesaplıyorsunuz.
06:46
How, you know, what have I lost?
132
388000
2000
Nasıl ve neyi kaybettiğinizi.
06:48
As a matter of fact, Lucy and I have a little joke about this.
133
390000
3000
Aslında Lucy ile aramızda bu konuda ufak bir fıkra var.
06:51
It comes from a David Mamet play,
134
393000
4000
David Mamet'in bir oyunundan geliyor,
06:55
and there's two con artists in the play,
135
397000
1000
oyunda iki dolandırıcı vardır,
06:56
and the woman is conning the man,
136
398000
3000
ve kadın erkeği dolandırıyordur,
06:59
and the man looks at the woman and says,
137
401000
1000
erkek kadına bakıp der ki,
07:00
"Oh, you're a bad pony, I'm not going to bet on you."
138
402000
6000
"Ah, sen kötü bir midillisin. Senin üzerine bahis oynamayacağım."
07:06
And indeed, it's this part of the brain,
139
408000
2000
Esasında, bu beyin bölgesi,
07:08
the core of the nucleus accumbens, actually, that is becoming active
140
410000
3000
kazanç ve kayıplarınızı hesaplarken etkinleşen
07:11
as you're measuring your gains and losses.
141
413000
2000
nucleus accumbens'in merkezidir.
07:13
It's also the brain region that becomes active
142
415000
3000
Bu beyin bölgesi aynı zamanda
07:16
when you're willing to take enormous risks
143
418000
2000
büyük kazanç ve kayıplar için
07:18
for huge gains and huge losses.
144
420000
3000
inanılmaz riskler almak istediğimiz zaman etkinleşir.
07:21
Last but not least, we found activity in a brain region
145
423000
3000
Son olarak, bir bireye bağlanmayla ilgili
07:24
associated with deep attachment to another individual.
146
426000
5000
başka bir beyin bölgesinde etkinlik tespit ettik.
07:29
No wonder people suffer around the world,
147
431000
4000
Bütün dünyada insanların acı çekmesine ve
07:33
and we have so many crimes of passion.
148
435000
3000
bu kadar çok tutku cinayetine şaşmamak gerek.
07:36
When you've been rejected in love,
149
438000
1000
Âşıkken reddedildiğinizde,
07:37
not only are you engulfed with feelings of romantic love,
150
439000
4000
sadece romantik aşk duygularına garkolmazsınız,
07:41
but you're feeling deep attachment to this individual.
151
443000
3000
o bireye derin bir bağlılık hissedersiniz.
07:44
Moreover, this brain circuit for reward is working,
152
446000
3000
Dahası, mükâfat sistemi çalışır,
07:47
and you're feeling intense energy, intense focus,
153
449000
4000
ve son derece enerjik, konsantre,
07:51
intense motivation and the willingness to risk it all
154
453000
4000
motive ve herşeyi riske etmeye hazır hissedersiniz,
07:55
to win life's greatest prize.
155
457000
4000
yaşamın en büyük ödülünü kazanmak için.
07:59
So, what have I learned from this experiment
156
461000
3000
O hâlde, bu deneyden dünyaya söylemek isteyeceğim
08:02
that I would like to tell the world?
157
464000
2000
neler öğrendim?
08:04
Foremost, I have come to think
158
466000
2000
Öncelikle, aşk bir güdüdür,
08:06
that romantic love is a drive, a basic mating drive.
159
468000
3000
temel çiftleşme güdüsü.
08:09
Not the sex drive -- the sex drive gets you out there,
160
471000
2000
Seks güdüsü değil. Seks güdüsü sizi dışarı
08:11
looking for a whole range of partners.
161
473000
2000
partner aramaya çıkartır.
08:13
Romantic love enables you to focus your mating energy
162
475000
3000
Romantik aşk çiftleşme enerjinizi yoğunlaştırmanızı sağlar,
08:16
on just one at a time, conserve your mating energy,
163
478000
3000
çiftleşme enerjinizi korur,
08:19
and start the mating process with this single individual.
164
481000
3000
ve tek bir birey ile çiftleşme sürecinizi başlatır.
08:22
I think of all the poetry that I've read about romantic love,
165
484000
4000
Şimdiye kadar okuduğum aşk hakkındaki bütün şiirler içinde
08:26
what sums it up best is something that is said by Plato,
166
488000
4000
en iyi özetleyeni bence Plato tarafından
08:30
over 2,000 years ago.
167
492000
2000
2000 yıldan önce söylenmiş olanıdır.
08:32
He said, "The god of love lives in a state of need.
168
494000
4000
Der ki, "Aşkın tanrısı ihtiyaç halinde yaşar.
08:36
It is a need. It is an urge.
169
498000
3000
Bir ihtiyaçtır. Bir itici güçtür.
08:39
It is a homeostatic imbalance.
170
501000
3000
Bir homeostaz dengesizliktir.
08:42
Like hunger and thirst, it's almost impossible to stamp out."
171
504000
4000
Açlık ve susuzluk gibi, yok edilemezdir."
08:46
I've also come to believe that romantic love is an addiction:
172
508000
4000
Romantik aşkın bağımlılık yaptığı çıkardığım başka bir sonuç.
08:50
a perfectly wonderful addiction when it's going well,
173
512000
2000
İşler yolundayken harika bir bağımlılık,
08:52
and a perfectly horrible addiction when it's going poorly.
174
514000
4000
işler kötüyken ise korkunç bir bağımlılık.
08:56
And indeed, it has all of the characteristics of addiction.
175
518000
3000
Ve elbette bir bağımlılığın bütün özelliklerine sahiptir.
08:59
You focus on the person, you obsessively think about them,
176
521000
3000
O kişiye odaklanırsınız, saplantılı bir şekilde onu düşünürsünüz,
09:02
you crave them, you distort reality,
177
524000
3000
onu arzularsınız, gerçekliği çarpıtırsınız,
09:05
your willingness to take enormous risks to win this person.
178
527000
2000
o kişiyi kazanmak için muazzam riskler alırsınız.
09:08
And it's got the three main characteristics of addiction:
179
530000
2000
Ve bir bağımlılığın üç ana özelliğine sahiptir.
09:10
tolerance, you need to see them more, and more, and more;
180
532000
4000
Tahammül, geri çekilme,
09:14
withdrawals; and last, relapse.
181
536000
2000
ve son olarak, nüksetme.
09:16
I've got a girlfriend who's just getting over a terrible love affair.
182
538000
4000
Bir bayan arkadaşım var ve berbat bir aşkı ancak atlatabiliyor,
09:20
It's been about eight months, she's beginning to feel better.
183
542000
2000
sekiz ay kadar oldu ve artık daha iyi hissediyor.
09:22
And she was driving along in her car the other day,
184
544000
3000
Ve geçenlerde arabasını sürerken,
09:25
and suddenly she heard a song on the car radio
185
547000
2000
ansızın radyoda çalan bir şarkı
09:27
that reminded her of this man.
186
549000
2000
ona "onu" hatırlatmış.
09:29
And she -- not only did the instant craving come back,
187
551000
3000
Bir anda hasretin geri dönmesi bir yana,
09:32
but she had to pull over
188
554000
2000
arabayı kenara çekmiş
09:34
from the side of the road and cry.
189
556000
2000
ve ağlamış.
09:36
So, one thing I would like the medical community,
190
558000
2000
Tıp camiasından istediğim,
09:38
and the legal community, and even the college community,
191
560000
3000
hukuk camiasından, ve hatta akademik camiadan istediğim,
09:41
to see if they can understand, that indeed,
192
563000
3000
romantik aşkın dünyanın en bağımlılık yapan maddelerinden biri
09:44
romantic love is one of the most addictive substances on Earth.
193
566000
4000
olduğunu anlamaya çalışmalarıdır.
09:48
I would also like to tell the world that animals love.
194
570000
4000
Dünyaya hayvanların da âşık olduğunu söylemek isterim.
09:52
There's not an animal on this planet
195
574000
1000
Dünyada ne gelirse bağlanan
09:53
that will copulate with anything that comes along.
196
575000
3000
bir hayvan yoktur.
09:56
Too old, too young, too scruffy, too stupid, and they won't do it.
197
578000
5000
Çok yaşlı, çok genç, çok pasaklı, çok aptal birini istemezler.
10:01
Unless you're stuck in a laboratory cage --
198
583000
3000
Tabi eğer bir laboratuvar kafesine tıkılmamışlarsa.
10:04
and you know, if you spend your entire life in a little box,
199
586000
3000
Yani, eğer bütün hayatınızı ufak biri kutuda geçirirseniz,
10:07
you're not going to be as picky about who you have sex with --
200
589000
4000
kiminle seks yapacağınız konusunda o kadar da seçici olmazsınız.
10:11
but I've looked in a hundred species,
201
593000
2000
Ama yüz hayvan türüne baktım,
10:13
and everywhere in the wild, animals have favorites.
202
595000
4000
vahşi hayatta hayvanların gözdeleri olur.
10:17
As a matter of fact ethologists know this.
203
599000
2000
Aslında etolojistler bunu bilir.
10:19
There are over eight words for what they call "animal favoritism:"
204
601000
4000
Hayvanların gözdelerinin olmasının en az sekiz adı vardır.
10:23
selective proceptivity, mate choice, female choice, sexual choice.
205
605000
5000
Proseptif seçilim, erkek seçimi, dişi seçimi, cinsel seçim.
10:28
And indeed, there are now three academic articles
206
610000
3000
Bu çekim üzerine olan üç akademik makale var.
10:31
in which they've looked at this attraction,
207
613000
3000
Makalelerde incelenen bu çekim,
10:34
which may only last for a second,
208
616000
2000
belki sadece bir saniye sürer,
10:36
but it's a definite attraction,
209
618000
1000
ama apaçık bir çekimdir.
10:37
and either this same brain region, this reward system,
210
619000
4000
Buna ya beynin mükâfatlandırma bölgesi,
10:41
or the chemicals of that reward system are involved.
211
623000
3000
ya da bu bölgenin kimyasal maddeleri yol açar.
10:44
In fact, I think animal attraction can be instant --
212
626000
3000
Aslında hayvanlar arası çekim bir anda olabilir.
10:47
you can see an elephant instantly go for another elephant.
213
629000
3000
Bir filin başka bir filden bir anda etkilendiğini görebilirsiniz.
10:50
And I think that this is really the origin
214
632000
2000
Fikrimce bu,
10:52
of what you and I call "love at first sight."
215
634000
2000
"ilk görüşte aşk"ın kökenidir.
10:54
People have often asked me whether
216
636000
5000
İnsanlar bana, aşk hakkında bildiklerimin
10:59
what I know about love has spoiled it for me.
217
641000
3000
aşkın heyecanını kaçırıp kaçırmadığını soruyor.
11:02
And I just simply say, "Hardly."
218
644000
2000
Ben de diyorum ki, hiç de değil.
11:04
You can know every single ingredient in a piece of chocolate cake,
219
646000
3000
Bir pastanın içindeki her bileşeni biliyor olabilirsiniz,
11:07
and then when you sit down and eat that cake,
220
649000
3000
ama sonra oturup yediğinizde,
11:10
you can still feel that joy.
221
652000
2000
hâlâ haz alırsınız.
11:12
And certainly, I make all the same mistakes
222
654000
2000
Elbette ben de herkesin yaptığı hataları yapıyorum.
11:14
that everybody else does too,
223
656000
2000
Elbette ben de herkesin yaptığı hataları yapıyorum.
11:16
but it's really deepened my understanding
224
658000
4000
Ama bu, bütün insanlara olan anlayışımı,
11:20
and compassion, really, for all human life.
225
662000
4000
ve merhametimi derinleştirdi diyebilirim.
11:24
As a matter of fact, in New York, I often catch myself
226
666000
3000
Nitekim, bazen kendimi New York'ta
11:27
looking in baby carriages and feeling a little sorry for the tot.
227
669000
4000
bebek arabalarına bakıp çocuğa üzülürken yakalıyorum,
11:31
And in fact, sometimes I feel a little sorry
228
673000
3000
ve bazen tabağımdaki tavuğa da
11:34
for the chicken on my dinner plate,
229
676000
1000
üzüntü duyuyorum,
11:35
when I think of how intense this brain system is.
230
677000
6000
beyin sisteminin ne kadar güçlü olduğunu düşündüğümde.
11:41
Our newest experiment has been hatched
231
683000
5000
En yeni deneyimiz iş arkadaşım Art Aron tarafından
11:46
by my colleague, Art Aron --
232
688000
2000
başlatıldı.
11:48
putting people who are reporting that they are still in love,
233
690000
3000
Hâlâ aşık olduklarını söyleyen ve
11:51
in a long-term relationship, into the functional MRI.
234
693000
4000
uzun süreli ilişki içindeki insanları fonsiyonel MR makinesinde görüntülüyoruz.
11:55
We've put five people in so far,
235
697000
2000
Şimdiye kadar beş insanı görüntüledik,
11:57
and indeed, we found exactly the same thing. They're not lying.
236
699000
5000
ve aynı şeyi bulduk. Yalan söylemiyorlar.
12:02
The brain areas
237
704000
4000
Yoğun romantik aşk ile
12:06
associated with intense romantic love
238
708000
2000
ilgili olan beyin bölgeleri,
12:08
still become active, 25 years later.
239
710000
4000
25 yıl sonra bile hâlâ aktifleşiyor.
12:12
There are still many questions to be answered
240
714000
3000
Hala romantik aşk hakkında cevaplanacak
12:15
and asked about romantic love.
241
717000
3000
ve sorulacak pek çok soru var.
12:18
The question that I'm working on right this minute --
242
720000
1000
Şimdi üzerinde çalıştığım soru ise,
12:19
and I'm only going to say it for a second, and then end --
243
721000
3000
bunu söyleyip bitireceğim,
12:22
is, why do you fall in love with one person, rather than another?
244
724000
4000
neden bir başkasına değil de o insana âşık olursunuz?
12:26
I never would have even thought to think of this,
245
728000
3000
Hiç böyle bir şeyin aklıma geleceğini düşünmemiştim,
12:29
but Match.com, the Internet-dating site,
246
731000
2000
ama internet arkadaşlık sitesi Match.com,
12:31
came to me three years ago and asked me that question.
247
733000
2000
üç yıl önce gelip bana bu soruyu sordu.
12:33
And I said, I don't know.
248
735000
2000
Bilmiyorum dedim.
12:35
I know what happens in the brain, when you do become in love,
249
737000
3000
Âşık olunca beyinde neler olduğunu biliyorum,
12:38
but I don't know why you fall in love with one person
250
740000
2000
ama neden başkası değil de ona âşık oluruz
12:40
rather than another.
251
742000
1000
bilmiyorum.
12:41
And so, I've spent the last three years on this.
252
743000
4000
Böylece son üç yılımı bunun üzerinde geçirdim.
12:45
And there are many reasons that you fall in love with one person
253
747000
2000
Bir insana âşık olmamızın birçok sebebi vardır.
12:47
rather than another, that psychologists can tell you.
254
749000
2000
Psikologlar size anlatabilir.
12:49
And we tend to fall in love with somebody
255
751000
1000
Âşık olma eğilimimiz olan insanlar genelde
12:50
from the same socioeconomic background,
256
752000
3000
aynı sosyoekonomik geçmişten gelirler,
12:53
the same general level of intelligence,
257
755000
1000
genel olarak aynı akıllılık seviyesindedirler,
12:54
the same general level of good looks,
258
756000
2000
genel olarak aynı alımlılıktadırlar,
12:56
the same religious values.
259
758000
2000
ve aynı dinî görüşte olurlar.
12:58
Your childhood certainly plays a role, but nobody knows how.
260
760000
3000
Çocukluğunuzun elbette bir rolü vardır ama kimse nasıl olduğunu bilmiyor.
13:01
And that's about it, that's all they know.
261
763000
2000
Bu kadar, bütün bildikleri bu.
13:03
No, they've never found the way two personalities
262
765000
3000
Asla bir ilişki için birbirine uyan
13:06
fit together to make a good relationship.
263
768000
3000
iki karakter bulamadılar.
13:09
So, it began to occur to me
264
771000
2000
Benim de aklıma geldi ki,
13:11
that maybe your biology pulls you
265
773000
2000
belki sizin biyolojiniz sizi
13:13
towards some people rather than another.
266
775000
3000
birine doğru çekiyordur.
13:16
And I have concocted a questionnaire to see to what degree
267
778000
4000
Ne derece dopamin, seratonin, östrojen ve testosteron salgıladığımızı
13:20
you express dopamine, serotonin, estrogen and testosterone.
268
782000
5000
ölçmek için bir anket hazırladım.
13:25
I think we've evolved four very broad personality types
269
787000
3000
Beyindeki dört kimyasala göre
13:28
associated with the ratios of these four chemicals in the brain.
270
790000
4000
genel olarak dört tane kişilik tipi belirledik.
13:32
And on this dating site that I have created,
271
794000
2000
Benim yarattığım arkadaşlık websitesi
13:34
called Chemistry.com, I ask you first a series of questions
272
796000
6000
Chemistry.com'da, size ilk olarak birkaç soru soruluyor.
13:40
to see to what degree you express these chemicals,
273
802000
3000
Böylece bu kimyasalları ne kadar salgıladığınız ölçülüyor.
13:43
and I'm watching who chooses who to love.
274
805000
4000
Ben de kimin kimi sevmeyi seçtiğine bakıyorum.
13:47
And 3.7 million people have taken the questionnaire in America.
275
809000
3000
Bu ankete Amerika'da 3,7 milyon,
13:50
About 600,000 people have taken it in 33 other countries.
276
812000
6000
ve diğer 33 ülkede ise yaklaşık 600.000 insan katıldı.
13:56
I'm putting the data together now,
277
818000
1000
Şimdi verileri bir araya getiriyorum.
13:57
and at some point -- there will always be magic to love,
278
819000
3000
Âşık olmak her zaman sihirli olacak.
14:00
but I think I will come closer to understanding
279
822000
3000
Ancak bir noktada şu bilinmeyeni çözmeye çok yaklaşacağız:
14:03
why it is you can walk into a room
280
825000
3000
Neden herkesin sizinle aynı sosyal çevreden,
14:06
and everybody is from your background,
281
828000
2000
aynı zekâ seviyesinden,
14:08
your same general level of intelligence,
282
830000
2000
aynı alımlılıktan olduğu bir odada
14:10
your same general level of good looks,
283
832000
1000
herkese karşı
14:11
and you don't feel pulled towards all of them.
284
833000
3000
aynı derecede bir çekim hissetmeyiz?
14:14
I think there's biology to that.
285
836000
2000
Bence bu biyoloji ile açıklanabilir.
14:16
I think we're going to end up, in the next few years,
286
838000
3000
Beş yıl sonra bizi herhangi birinden ziyade
14:19
to understand all kinds of brain mechanisms
287
841000
2000
belli bir kişiye çeken
14:21
that pull us to one person rather than another.
288
843000
3000
bütün beyin mekanizmalarını çözmüş olacağız.
14:24
So, I will close with this. These are my older people.
289
846000
6000
Böylece konuşmamı kapatıyorum. Onlar benim büyüklerim.
14:30
Faulkner once said, "The past is not dead,
290
852000
3000
Faulkner der ki, "Geçmiş ölmüş değildir,
14:33
it's not even the past."
291
855000
1000
hatta geçmiş bile değildir."
14:34
Indeed, we carry a lot of luggage
292
856000
3000
Elbette geçen yılından kalan
14:37
from our yesteryear in the human brain.
293
859000
3000
bir sürü yük taşıyoruz beynimizde.
14:40
And so, there's one thing
294
862000
1000
Beni, insan beynini
14:41
that makes me pursue my understanding of human nature,
295
863000
7000
anlamaya sevk eden bir şey var.
14:48
and this reminds me of it.
296
870000
2000
Bu bana onu hatırlatıyor.
14:50
These are two women.
297
872000
1000
İki bayan görüyoruz.
14:51
Women tend to get intimacy differently than men do.
298
873000
3000
Bayanlar erkeklerden farklı samimiyet kurarlar.
14:54
Women get intimacy from face-to-face talking.
299
876000
2000
Bayanlar yüz yüze konuşarak samimiyet kurarlar.
14:56
We swivel towards each other,
300
878000
2000
Birbirimize dönüveririz,
14:58
we do what we call the "anchoring gaze" and we talk.
301
880000
4000
birbirimize "çengel atarız" ve konuşuruz.
15:02
This is intimacy to women.
302
884000
2000
Bayanlar için samimiyet budur.
15:04
I think it comes from millions of years
303
886000
1000
Bence milyonlarca yıl boyunca
15:05
of holding that baby in front of your face,
304
887000
2000
bebeği yüzümüze doğru tutmamızdan ileri geliyor,
15:07
cajoling it, reprimanding it, educating it with words.
305
889000
3000
onu iknâ etmek, azarlamak, kelimelerle eğitmekten ileri geliyor.
15:10
Men tend to get intimacy from side-by-side doing.
306
892000
4000
Erkekler ise yan yana oturarak samimiyet kurmaya meyillidirler.
15:14
(Laughter)
307
896000
1000
(Gülüşmeler)
15:15
As soon as one guy looks up, the other guy will look away.
308
897000
3000
Biri baktığında, diğeri bakışını kaçırır.
15:18
(Laughter)
309
900000
2000
(Gülüşmeler)
15:20
I think it comes from millions of years
310
902000
2000
Bence bu da milyonlarca yıl boyunca
15:22
of standing behind that -- sitting behind the bush,
311
904000
3000
çalının arkasında durmaktan geliyor,
15:25
looking straight ahead,
312
907000
2000
dümdüz ileri bakarak,
15:27
trying to hit that buffalo on the head with a rock.
313
909000
2000
bufaloyu başından kayayla vurmaya çalışarak.
15:29
(Laughter)
314
911000
1000
(Gülüşmeler)
15:30
I think, for millions of years, men faced their enemies,
315
912000
2000
Kanaatimce milyonlarca yıl erkekler düşmanlarıyla karşı karşıya olmuşlar,
15:32
they sat side by side with friends.
316
914000
3000
arkadaşlarıyla ise yan yana oturmuşturlar.
15:35
So my final statement is: love is in us.
317
917000
4000
Son diyeceklerime gelince: Aşk içimizdedir.
15:39
It's deeply embedded in the brain.
318
921000
3000
Beynimizin derinliklerine yerleşmiştir.
15:42
Our challenge is to understand each other. Thank you.
319
924000
3000
Mesele birbirimizi anlamaktır. Teşekkür ederim.
15:45
(Applause)
320
927000
5000
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Helen Fisher - Anthropologist, expert on loveAnthropologist Helen Fisher studies gender differences and the evolution of human emotions. She’s best known as an expert on romantic love.
Why you should listen
Fisher's several books lay bare the mysteries of our most treasured emotion: its evolution, its biochemical foundations and its vital importance to human society. Fisher describes love as a universal human drive (stronger than the sex drive; stronger than thirst or hunger; stronger perhaps than the will to live), and her many areas of inquiry shed light on timeless human mysteries like why we choose one partner over another. Her classic study, Anatomy of Love, first published in 1992, has just been re-issued in a fully updated edition, including her recent neuroimaging research on lust, romantic love and attachment as well as discussions of sexting, hooking up, friends with benefits, other contemporary trends in courtship and marriage, and a dramatic current trend she calls “slow love.”
Helen Fisher | Speaker | TED.com