TED2005
Eva Vertes: Meet the future of cancer research
Eva Vertes: Nghiên cứu ung thư trong tương lai
Filmed:
Readability: 4.6
1,137,786 views
Eva Vertes-- chỉ mới 19 tuổi khi cô ấy nói bài diễn thuyết này-- thảo luận về cuộc hành trình học y và cách cô ấy hiểu về căn nguyên của ung thư và bệnh Alzheimer.
Eva Vertes - Neuroscience and cancer researcher
Eva Vertes is a microbiology prodigy. Her discovery, at age 17, of a compound that stops fruit-fly brain cells from dying was regarded as a step toward curing Alzheimer's. Now she aims to find better ways to treat -- and avoid -- cancer. Full bio
Eva Vertes is a microbiology prodigy. Her discovery, at age 17, of a compound that stops fruit-fly brain cells from dying was regarded as a step toward curing Alzheimer's. Now she aims to find better ways to treat -- and avoid -- cancer. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:26
Thank you. It's really an honor and a privilege to be here
0
2000
4000
Xin cảm ơn.
Được đứng đây là một vinh dự đối với tôi,
Được đứng đây là một vinh dự đối với tôi,
00:30
spending my last day as a teenager.
1
6000
2000
trong ngày cuối cùng
là một cô bé tuổi teen.
là một cô bé tuổi teen.
00:32
Today I want to talk to you about the future, but
2
8000
4000
Hôm nay tôi muốn nói về tương lai,
00:36
first I'm going to tell you a bit about the past.
3
12000
3000
nhưng trước tiên,
tôi sẽ kể lại một chút về quá khứ.
tôi sẽ kể lại một chút về quá khứ.
00:39
My story starts way before I was born.
4
15000
4000
Câu chuyện bắt đầu
từ trước khi tôi sinh ra.
từ trước khi tôi sinh ra.
00:43
My grandmother was on a train to Auschwitz, the death camp.
5
19000
4000
Bà của tôi ở trên tàu lửa đến Auschwitz,
trại tử thần.
trại tử thần.
00:47
And she was going along the tracks, and the tracks split.
6
23000
5000
Bà đang đi trên đường ray,
đến đoạn phân nhánh.
đến đoạn phân nhánh.
00:52
And somehow -- we don't really know exactly the whole story -- but
7
28000
5000
Và một cách nào đó- chúng ta không biết
chính xác toàn bộ câu chuyện- nhưng
chính xác toàn bộ câu chuyện- nhưng
00:57
the train took the wrong track and went to a work camp rather than the death camp.
8
33000
5000
đoàn tàu đi sai đường và đến một
trại lao động, thay vì trại tử thần.
trại lao động, thay vì trại tử thần.
01:02
My grandmother survived and married my grandfather.
9
38000
5000
Bà tôi đã sống sót và kết hôn với ông tôi.
01:07
They were living in Hungary, and my mother was born.
10
43000
3000
Họ sống ở Hungary, và sinh ra mẹ tôi.
01:10
And when my mother was two years old,
11
46000
2000
Và khi mẹ tôi 2 tuổi,
01:12
the Hungarian revolution was raging, and they decided to escape Hungary.
12
48000
5000
cách mạng Hungary nổ ra,
và họ quyết định trốn khỏi Hungary.
và họ quyết định trốn khỏi Hungary.
01:17
They got on a boat, and yet another divergence --
13
53000
4000
Họ lên 1 chiếc tàu thủy,
và lại trớ trêu thay,
và lại trớ trêu thay,
01:21
the boat was either going to Canada or to Australia.
14
57000
3000
con tàu hoặc sẽ tới Canada hoặc sẽ tới Úc.
01:24
They got on and didn't know where they were going, and ended up in Canada.
15
60000
4000
Họ lên tàu mà không biết sẽ đi đâu,
cuối cùng họ đã tới Canada.
cuối cùng họ đã tới Canada.
01:28
So, to make a long story short, they came to Canada.
16
64000
3000
Để tóm tắt lại, họ đã tới Canada.
01:31
My grandmother was a chemist. She worked at the Banting Institute in Toronto,
17
67000
4000
Bà tôi là nhà hóa học.
Bà làm tại Viện Banting ở Toronto,
Bà làm tại Viện Banting ở Toronto,
01:35
and at 44 she died of stomach cancer. I never met my grandmother,
18
71000
8000
và bà mất ở tuổi 44 vì ung thư dạ dày.
Tôi chưa bao giờ gặp bà tôi,
Tôi chưa bao giờ gặp bà tôi,
01:43
but I carry on her name -- her exact name, Eva Vertes --
19
79000
4000
nhưng tôi mang tên bà --
chính xác tên bà, Eva Vertes --
chính xác tên bà, Eva Vertes --
01:47
and I like to think I carry on her scientific passion, too.
20
83000
4000
và tôi thích ý nghĩ rằng mình cũng mang
theo cả niềm đam mê khoa học của bà.
theo cả niềm đam mê khoa học của bà.
01:51
I found this passion not far from here, actually, when I was nine years old.
21
87000
6000
Tôi nhận thấy đam mê của mình chỉ vừa đây,
chính xác là lúc tôi lên 9 tuổi.
chính xác là lúc tôi lên 9 tuổi.
01:57
My family was on a road trip and we were in the Grand Canyon.
22
93000
5000
Gia đình tôi trên đường dã ngoại
qua Grand Canyon.
qua Grand Canyon.
02:02
And I had never been a reader when I was young --
23
98000
3000
Và tôi chưa bao giờ
thích đọc sách khi còn nhỏ --
thích đọc sách khi còn nhỏ --
02:05
my dad had tried me with the Hardy Boys; I tried Nancy Drew;
24
101000
3000
bố tôi muốn tôi đọc Hardy Boys;
tôi lại đọc Nancy Drew;
tôi lại đọc Nancy Drew;
02:08
I tried all that -- and I just didn't like reading books.
25
104000
4000
tôi đã thử tất cả -- và tôi
thực sự không thích đọc sách.
thực sự không thích đọc sách.
02:12
And my mother bought this book when we were at the Grand Canyon
26
108000
4000
Mẹ tôi đã mua quyển sách này
khi chúng tôi ở Grand Canyon,
khi chúng tôi ở Grand Canyon,
02:16
called "The Hot Zone." It was all about the outbreak of the Ebola virus.
27
112000
3000
đó là quyển "Khu vực nóng".
Nó nói về sự bùng phát virus Ebola.
Nó nói về sự bùng phát virus Ebola.
02:19
And something about it just kind of drew me towards it.
28
115000
3000
Và có thứ gì đó cứ lôi cuốn tôi vào nó.
02:22
There was this big sort of bumpy-looking virus on the cover,
29
118000
3000
Có hình một loại virus trông ngoằn nghèo
trên bìa,
trên bìa,
02:25
and I just wanted to read it. I picked up that book,
30
121000
4000
và tôi chỉ muốn đọc nó thôi.
Tôi chọn quyển sách đó,
Tôi chọn quyển sách đó,
02:29
and as we drove from the edge of the Grand Canyon
31
125000
3000
và khi chúng tôi đi từ dọc Grand Canyon
02:32
to Big Sur, and to, actually, here where we are today, in Monterey,
32
128000
3000
tới Big Sur và tới- thực ra là
ở nơi chúng ta đang ở- Monterey.
ở nơi chúng ta đang ở- Monterey.
02:35
I read that book, and from when I was reading that book,
33
131000
5000
Tôi đã đọc quyển sách đó,
và từ lúc tôi đọc,
và từ lúc tôi đọc,
02:40
I knew that I wanted to have a life in medicine.
34
136000
3000
tôi đã biết mình muốn cống hiến
trong ngành y.
trong ngành y.
02:43
I wanted to be like the explorers I'd read about in the book,
35
139000
3000
Tôi muốn giống những nhà thám hiểm
mà tôi đọc trong sách,
mà tôi đọc trong sách,
02:46
who went into the jungles of Africa,
36
142000
2000
những người tới khu rừng rậm châu Phi,
02:48
went into the research labs and just tried to figure out
37
144000
2000
vào phòng thí nghiệm để
nghiên cứu và tìm hiểu
nghiên cứu và tìm hiểu
02:50
what this deadly virus was. So from that moment on, I read every medical book
38
146000
6000
virus gây chết người đó là gì.
Từ lúc đó, tôi đọc tất cả sách y học
Từ lúc đó, tôi đọc tất cả sách y học
02:56
I could get my hands on, and I just loved it so much.
39
152000
4000
mà tôi có, và tôi rất yêu thích nó.
03:00
I was a passive observer of the medical world.
40
156000
4000
Tôi đã từng là người ngoài cuộc mà
quan sát thế giới y học.
quan sát thế giới y học.
03:04
It wasn't until I entered high school that I thought,
41
160000
4000
Cho tới khi tôi vào cấp 3,
03:08
"Maybe now, you know -- being a big high school kid --
42
164000
3000
tôi nghĩ "Có thể bây giờ --
là học sinh trung học --
là học sinh trung học --
03:11
I can maybe become an active part of this big medical world."
43
167000
5000
tôi có thể trở thành một thành phần
hữu ích của thế giới y học to lớn này".
hữu ích của thế giới y học to lớn này".
03:16
I was 14, and I emailed professors at the local university
44
172000
5000
Lúc đó tôi 14 tuổi, và tôi gửi mail cho
các giảng viên ở trường đại học địa phương
các giảng viên ở trường đại học địa phương
03:21
to see if maybe I could go work in their lab. And hardly anyone responded.
45
177000
5000
để xem liệu tôi có thể làm trong
phòng thí nghiệm. Hầu như chẳng ai trả lời
phòng thí nghiệm. Hầu như chẳng ai trả lời
03:26
But I mean, why would they respond to a 14-year-old, anyway?
46
182000
4000
Nhưng tôi cũng nghĩ là sao họ phải trả lời
một đứa 14 tuổi chứ.
một đứa 14 tuổi chứ.
03:30
And I got to go talk to one professor, Dr. Jacobs,
47
186000
4000
Và tôi đi tới hỏi một giảng viên,
tiến sĩ Jacobs,
tiến sĩ Jacobs,
03:34
who accepted me into the lab.
48
190000
3000
người cho phép tôi vào phòng thí nghiệm.
03:37
At that time, I was really interested in neuroscience
49
193000
3000
Lúc đó, tôi rất thích thú
với khoa học thần kinh
với khoa học thần kinh
03:40
and wanted to do a research project in neurology --
50
196000
3000
và muốn thực hiện dự án nghiên cứu
về thần kinh học --
về thần kinh học --
03:43
specifically looking at the effects of heavy metals on the developing nervous system.
51
199000
5000
đặc biệt là quan sát những tác động
của kim loại nặng lên hệ thống thần kinh.
của kim loại nặng lên hệ thống thần kinh.
03:48
So I started that, and worked in his lab for a year,
52
204000
5000
Vì vậy tôi đã bắt đầu, và làm trong đó
khoảng 1 năm,
khoảng 1 năm,
03:53
and found the results that I guess you'd expect to find
53
209000
4000
và tìm thấy kết quả mà tôi nghĩ
mọi người đều đoán được
mọi người đều đoán được
03:57
when you feed fruit flies heavy metals -- that it really, really impaired the nervous system.
54
213000
5000
khi bạn cho ruồi giấm ăn kim loại nặng --
nó thực sự hủy hoại hệ thần kinh.
nó thực sự hủy hoại hệ thần kinh.
04:02
The spinal cord had breaks. The neurons were crossing in every which way.
55
218000
4000
Tủy sống có những vết nứt.
Nơron thần kinh chồng chéo lên nhau.
Nơron thần kinh chồng chéo lên nhau.
04:06
And from then I wanted to look not at impairment, but at prevention of impairment.
56
222000
5000
Từ đó tôi không chỉ muốn tìm hiểu
sự hủy hoại, mà cả cách ngăn ngừa nó.
sự hủy hoại, mà cả cách ngăn ngừa nó.
04:11
So that's what led me to Alzheimer's. I started reading about Alzheimer's
57
227000
6000
Đó là lí do dẫn tôi đến bệnh Alzheimer's.
Tôi đã bắt đầu đọc về căn bệnh này
Tôi đã bắt đầu đọc về căn bệnh này
04:17
and tried to familiarize myself with the research,
58
233000
3000
và cố làm quen với các nghiên cứu,
04:20
and at the same time when I was in the --
59
236000
2000
khi tôi đang ở trong thư viện --
04:22
I was reading in the medical library one day, and I read this article
60
238000
3000
tôi đến thư viện y học, và
tôi đọc được một bài báo
tôi đọc được một bài báo
04:25
about something called "purine derivatives."
61
241000
2000
về "các chất dẫn xuất của purine"
04:27
And they seemed to have cell growth-promoting properties.
62
243000
5000
Chúng có vẻ có thành phần
kích thích tế bào tăng trưởng.
kích thích tế bào tăng trưởng.
04:32
And being naive about the whole field, I kind of thought,
63
248000
3000
Và vì chưa biết gì về lĩnh vực này,
tôi chỉ nghĩ là
tôi chỉ nghĩ là
04:35
"Oh, you have cell death in Alzheimer's
64
251000
2000
"Ồ, bạn có tế bào chết của bệnh Alzheimer
04:37
which is causing the memory deficit, and then you have this compound --
65
253000
5000
gây ra suy giảm trí nhớ, và rồi bạn có
hợp chất này -- chất dẫn xuất purine
hợp chất này -- chất dẫn xuất purine
04:42
purine derivatives -- that are promoting cell growth."
66
258000
2000
-- là thứ kích thích tế bào tăng trưởng."
04:44
And so I thought, "Maybe if it can promote cell growth,
67
260000
3000
Và tôi nghĩ "Có lẽ nếu nó
kích thích tế bào tăng trưởng,
kích thích tế bào tăng trưởng,
04:47
it can inhibit cell death, too."
68
263000
2000
thì nó cũng có thể cản trở tế bào chết"
04:49
And so that's the project that I pursued for that year,
69
265000
3000
Đó là dự án mà tôi theo đuổi năm đó,
04:52
and it's continuing now as well,
70
268000
3000
và tiếp tục tới bây giờ.
04:55
and found that a specific purine derivative called "guanidine"
71
271000
5000
Tôi đã tìm ra rằng một dẫn xuất purine
được gọi là "guanidine"
được gọi là "guanidine"
05:00
had inhibited the cell growth by approximately 60 percent.
72
276000
3000
ngăn cản sự phát triển tế bào khoảng 60%.
05:03
So I presented those results at the International Science Fair,
73
279000
4000
Sau đó tôi trình bày kết quả này
ở Hội chợ Khoa học quốc tế,
ở Hội chợ Khoa học quốc tế,
05:07
which was just one of the most amazing experiences of my life.
74
283000
4000
đó là một trong những trải nghiệm
tuyệt vời nhất của tôi.
tuyệt vời nhất của tôi.
05:11
And there I was awarded "Best in the World in Medicine,"
75
287000
3000
Và tôi đã được trao "Giải nhất về y học",
05:14
which allowed me to get in, or at least get a foot in the door of the big medical world.
76
290000
7000
nó giúp tôi ít nhất đặt được 1 chân
vào thế giới y học rộng lớn.
vào thế giới y học rộng lớn.
05:21
And from then on, since I was now in this huge exciting world,
77
297000
6000
Từ lúc đó, và vì bây giờ
tôi đã ở trong thế giới thú vị ấy,
tôi đã ở trong thế giới thú vị ấy,
05:27
I wanted to explore it all. I wanted it all at once, but knew I couldn't really get that.
78
303000
5000
tôi muốn khám phá tất cả. Tôi muốn tất cả,
nhưng điều đó là không thể.
nhưng điều đó là không thể.
05:32
And I stumbled across something called "cancer stem cells."
79
308000
2000
Và tôi tình cờ đến với
"tế bào gốc ung thư"
"tế bào gốc ung thư"
05:34
And this is really what I want to talk to you about today -- about cancer.
80
310000
4000
Đây là điều mà tôi thực sự
muốn nói hôm nay- về ung thư.
muốn nói hôm nay- về ung thư.
05:38
At first when I heard of cancer stem cells,
81
314000
4000
Khi lần đầu tiên tôi nghe về
tế bào gốc ung thư,
tế bào gốc ung thư,
05:42
I didn't really know how to put the two together. I'd heard of stem cells,
82
318000
4000
tôi không biết sao có thể kết hợp 2 thứ đó
với nhau. Tôi đã nghe về tế bào gốc,
với nhau. Tôi đã nghe về tế bào gốc,
05:46
and I'd heard of them as the panacea of the future --
83
322000
3000
và tôi nghe về chúng như một thần dược --
05:49
the therapy of many diseases to come in the future, perhaps.
84
325000
3000
để điều trị bách bệnh trong tương lai.
05:52
But I'd heard of cancer as the most feared disease of our time,
85
328000
4000
Nhưng tôi lại nghe về ung thư
như loại bệnh đáng sợ nhất hiện nay,
như loại bệnh đáng sợ nhất hiện nay,
05:56
so how did the good and bad go together?
86
332000
4000
làm sao kết hợp 1 thứ tốt với 1 thứ xấu?
06:00
Last summer I worked at Stanford University, doing some research on cancer stem cells.
87
336000
6000
Hè vừa rồi, tôi làm trong Đại học Stanford
để nghiên cứu về tế bào gốc ung thư.
để nghiên cứu về tế bào gốc ung thư.
06:06
And while I was doing this, I was reading the cancer literature,
88
342000
3000
Và lúc đó, tôi đọc các bài về ung thư
06:09
trying to -- again -- familiarize myself with this new medical field.
89
345000
5000
cố gắng làm quen với
lĩnh vực y học mới mẻ này.
lĩnh vực y học mới mẻ này.
06:14
And it seemed that tumors actually begin from a stem cell.
90
350000
8000
Có vẻ như các khối u thực sự
hình thành từ tế bào gốc.
hình thành từ tế bào gốc.
06:22
This fascinated me. The more I read, the more I looked at cancer differently
91
358000
7000
Nó khiến tôi say mê. Càng đọc
tôi càng nhìn nhận khác đi về ung thư
tôi càng nhìn nhận khác đi về ung thư
06:29
and almost became less fearful of it.
92
365000
2000
và có vẻ như ít e sợ nó hơn.
06:32
It seems that cancer is a direct result to injury.
93
368000
5000
Ung thư có vẻ là hậu quả trực tiếp
của việc bị thương tổn.
của việc bị thương tổn.
06:37
If you smoke, you damage your lung tissue, and then lung cancer arises.
94
373000
5000
Nếu bạn hút thuốc, bạn hủy hoại mô phổi,
và làm xuất hiện ung thư phổi.
và làm xuất hiện ung thư phổi.
06:42
If you drink, you damage your liver, and then liver cancer occurs.
95
378000
5000
Nếu bạn uống rượu, bạn hủy hoại gan,
và dẫn tới ung thư gan.
và dẫn tới ung thư gan.
06:47
And it was really interesting -- there were articles correlating
96
383000
3000
Nó thực sự thú vị --
có rất nhiều bài báo liên quan
có rất nhiều bài báo liên quan
06:50
if you have a bone fracture, and then bone cancer arises.
97
386000
3000
nếu bạn bị gãy xương, thì có thể
dẫn tới ung thư xương.
dẫn tới ung thư xương.
06:53
Because what stem cells are -- they're these
98
389000
4000
Bởi vì tế bào gốc --
06:57
phenomenal cells that really have the ability to differentiate
99
393000
4000
là những tế bào có khả năng biệt hóa
07:01
into any type of tissue.
100
397000
2000
thành bất kì loại mô nào.
07:03
So, if the body is sensing that you have damage to an organ
101
399000
5000
Vì vậy, nếu cơ thể báo rằng
bạn bị tổn thương một bào quan
bạn bị tổn thương một bào quan
07:08
and then it's initiating cancer, it's almost as if this is a repair response.
102
404000
5000
tức là bắt đầu xuất hiện ung thư,
nó gần như là phản hồi mang tính sửa chữa.
nó gần như là phản hồi mang tính sửa chữa.
07:13
And the cancer, the body is saying the lung tissue is damaged,
103
409000
5000
Và khi cơ thể nói rằng
mô phổi đang bị tổn thương
mô phổi đang bị tổn thương
07:18
we need to repair the lung. And cancer is originating in the lung
104
414000
4000
thì ta cần chữa phổi.
Ung thư sẽ bắt đầu từ phổi
Ung thư sẽ bắt đầu từ phổi
07:22
trying to repair -- because you have this excessive proliferation
105
418000
4000
nó cố sửa chữa -- vì bạn có thừa
sự tăng trưởng của những tế bào này
sự tăng trưởng của những tế bào này
07:26
of these remarkable cells that really have the potential to become lung tissue.
106
422000
5000
mang tiềm năng trở thành mô phổi.
07:31
But it's almost as if the body has originated this ingenious response,
107
427000
4000
Gần như khi cơ thể
bắt đầu phản hồi một cách khéo léo,
bắt đầu phản hồi một cách khéo léo,
07:35
but can't quite control it.
108
431000
2000
nhưng lại không thể kiểm soát nó.
07:37
It hasn't yet become fine-tuned enough to finish what has been initiated.
109
433000
5000
Nó chưa đủ hoàn chỉnh để
kết thúc những gì đã bắt đầu.
kết thúc những gì đã bắt đầu.
07:42
So this really, really fascinated me.
110
438000
3000
Vì thế, nó thực sự làm tôi say mê.
07:45
And I really think that we can't think about cancer --
111
441000
5000
Tôi đoán chúng ta không thể nghĩ về
ung thư- nói chi đến các bệnh khác- với
những khái niệm đen trắng như vậy.
những khái niệm đen trắng như vậy.
07:50
let alone any disease -- in such black-and-white terms.
112
446000
3000
07:53
If we eliminate cancer the way we're trying to do now, with chemotherapy and radiation,
113
449000
6000
Nếu chúng ta tiêu diệt ung thư theo cách
ta đang làm, với hóa trị và xạ trị,
ta đang làm, với hóa trị và xạ trị,
07:59
we're bombarding the body or the cancer with toxins, or with radiation, trying to kill it.
114
455000
5000
là ta đang tàn phá cơ thể với chất độc,
phóng xạ, đang cố giết chết ung thư.
phóng xạ, đang cố giết chết ung thư.
08:04
It's almost as if we're getting back to this starting point.
115
460000
3000
Dường như ta đang quay lại điểm bắt đầu.
08:07
We're removing the cancer cells, but we're revealing the previous damage
116
463000
5000
Ta cố loại bỏ tế bào ung thư, nhưng ta
lại phơi bày ra những tổn thương trước đó
lại phơi bày ra những tổn thương trước đó
08:12
that the body has tried to fix.
117
468000
2000
mà cơ thể đã cố sửa chữa.
08:14
Shouldn't we think about manipulation, rather than elimination?
118
470000
5000
Sao chúng ta không nghĩ tới
kiểm soát nó, thay vì loại bỏ?
kiểm soát nó, thay vì loại bỏ?
08:19
If somehow we can cause these cells to differentiate --
119
475000
4000
Nếu một cách nào đó ta có thể
làm những tế bào này phân hóa
làm những tế bào này phân hóa
08:23
to become bone tissue, lung tissue, liver tissue,
120
479000
3000
để trở thành mô xương, mô phổi, mô gan,
08:26
whatever that cancer has been put there to do --
121
482000
3000
làm những điều mà ung thư vốn phải làm
08:29
it would be a repair process. We'd end up better than we were before cancer.
122
485000
9000
nó sẽ trở thành quá trình sửa chữa.
Ta sẽ khỏe hơn cả trước khi bị ung thư.
Ta sẽ khỏe hơn cả trước khi bị ung thư.
08:38
So, this really changed my view of looking at cancer.
123
494000
4000
Điều này đã thay đổi
suy nghĩ của tôi về ung thư.
suy nghĩ của tôi về ung thư.
08:42
And while I was reading all these articles about cancer,
124
498000
5000
Khi tôi đọc những bài báo về ung thư,
08:47
it seemed that the articles -- a lot of them -- focused on, you know,
125
503000
2000
có vẻ như rất nhiều bài báo đều tập trung
08:49
the genetics of breast cancer, and the genesis
126
505000
2000
về cấu trúc di truyền của ung thư vú cùng
08:51
and the progression of breast cancer --
127
507000
2000
sự hình thành và tiến triển của bệnh --
08:53
tracking the cancer through the body, tracing where it is, where it goes.
128
509000
6000
theo dõi ung thư trong cơ thể,
nơi chúng trú ngụ, di chuyển,
nơi chúng trú ngụ, di chuyển,
08:59
But it struck me that I'd never heard of cancer of the heart,
129
515000
5000
Nhưng điều ấn tượng là tôi chưa bao giờ
nghe tới ung thư tim,
nghe tới ung thư tim,
09:04
or cancer of any skeletal muscle for that matter.
130
520000
3000
hay ung thư cơ xương.
09:07
And skeletal muscle constitutes 50 percent of our body,
131
523000
4000
Cơ xương cấu thành nên
50% cơ thể
50% cơ thể
09:11
or over 50 percent of our body. And so at first I kind of thought,
132
527000
5000
hoặc hơn. Vì vậy lúc đầu tôi nghĩ
09:16
"Well, maybe there's some obvious explanation
133
532000
2000
"Có lẽ có một vài lí do hiển nhiên
09:18
why skeletal muscle doesn't get cancer -- at least not that I know of."
134
534000
4000
mà cơ xương không có ung thư --
ít nhất là tôi chưa biết tới"
ít nhất là tôi chưa biết tới"
09:22
So, I looked further into it, found as many articles as I could,
135
538000
5000
Nên tôi đã nghiên cứu sâu hơn,
tìm thật nhiều bài báo
tìm thật nhiều bài báo
09:27
and it was amazing -- because it turned out that it was very rare.
136
543000
4000
và thật đáng ngạc nhiên --
vì có rất ít tài liệu.
vì có rất ít tài liệu.
09:31
Some articles even went as far as to say that skeletal muscle tissue
137
547000
4000
Một vài bài báo đi sâu tới mức nói rằng
09:35
is resistant to cancer, and furthermore, not only to cancer,
138
551000
5000
mô cơ xương chống lại được ung thư,
và không chỉ vậy,
và không chỉ vậy,
09:40
but of metastases going to skeletal muscle.
139
556000
4000
nó còn chống di căn ung thư đến cơ xương.
09:44
And what metastases are is when the tumor --
140
560000
3000
Di căn là khi 1 phần khối u
09:47
when a piece -- breaks off and travels through the blood stream
141
563000
3000
bị tách ra và di chuyển theo dòng máu
09:50
and goes to a different organ. That's what a metastasis is.
142
566000
4000
tới các bào quan khác nhau. Đó là di căn.
09:54
It's the part of cancer that is the most dangerous.
143
570000
3000
Đó là phần nguy hiểm nhất của ung thư.
09:57
If cancer was localized, we could likely remove it,
144
573000
3000
Nếu ung thư chỉ xuất hiện tại 1 điểm,
ta có thể loại bỏ nó,
ta có thể loại bỏ nó,
10:00
or somehow -- you know, it's contained. It's very contained.
145
576000
4000
hoặc một cách nào đó có thể kiềm chế nó.
10:04
But once it starts moving throughout the body, that's when it becomes deadly.
146
580000
3000
Nhưng một khi nó bắt đầu di chuyển khắp
cơ thể, là lúc nó gây chết người.
cơ thể, là lúc nó gây chết người.
10:07
So the fact that not only did cancer not seem to originate in skeletal muscles,
147
583000
5000
Thực tế là không chỉ ung thư
không bắt nguồn từ cơ xương
không bắt nguồn từ cơ xương
10:12
but cancer didn't seem to go to skeletal muscle --
148
588000
3000
mà nó còn có vẻ không đi tới cơ xương-
10:15
there seemed to be something here.
149
591000
2000
hình như có điều gì đó ở đây.
10:17
So these articles were saying, you know, "Skeletal --
150
593000
2000
Những bài báo đó nói
10:19
metastasis to skeletal muscle -- is very rare."
151
595000
3000
"Di căn tới cơ xương là rất hiếm"
10:22
But it was left at that. No one seemed to be asking why.
152
598000
4000
Nhưng chỉ dừng lại ở đó,
không ai giải thích tại sao.
không ai giải thích tại sao.
10:26
So I decided to ask why. At first -- the first thing I did
153
602000
7000
Vì vậy tôi quyết định tìm hiểu.
Đầu tiên tôi gửi mail tới các giáo sư
10:33
was I emailed some professors who
154
609000
2000
10:35
specialized in skeletal muscle physiology, and pretty much said,
155
611000
3000
thuộc chuyên ngành giải phẫu cơ xương,
10:38
"Hey, it seems like cancer doesn't really go to skeletal muscle.
156
614000
6000
và nói: "Có vẻ ung thư không tới cơ xương
10:44
Is there a reason for this?" And a lot of the replies I got were that
157
620000
4000
Có lí do nào cho việc này không?"
Có nhiều câu trả lời tôi nhận được
Có nhiều câu trả lời tôi nhận được
10:48
muscle is terminally differentiated tissue.
158
624000
4000
nói rằng cơ xương là
mô biệt hóa giai đoạn cuối.
mô biệt hóa giai đoạn cuối.
10:52
Meaning that you have muscle cells, but they're not dividing,
159
628000
3000
Nghĩa là bạn có tế bào cơ,
nhưng chúng không phân chia,
nhưng chúng không phân chia,
10:55
so it doesn't seem like a good target for cancer to hijack.
160
631000
4000
nên nó không phải mục tiêu dễ dàng
để ung thư tấn công.
để ung thư tấn công.
10:59
But then again, this fact that the metastases
161
635000
3000
Nhưng lí do này có vẻ không chắc lắm
11:02
didn't go to skeletal muscle made that seem unlikely.
162
638000
4000
về việc di căn không tới cơ xương.
11:06
And furthermore, that nervous tissue -- brain -- gets cancer,
163
642000
5000
Hơn nữa, mô thần kinh- não- có ung thư,
11:11
and brain cells are also terminally differentiated.
164
647000
3000
dẫu tế bào não biệt hóa giai đoạn cuối.
11:14
So I decided to ask why. And here's some of, I guess, my hypotheses
165
650000
6000
Vì vậy, tôi đưa ra một vài giả thuyết
11:20
that I'll be starting to investigate this May at the Sylvester Cancer Institute in Miami.
166
656000
9000
mà tôi sẽ nghiên cứu vào tháng Năm này
tại Viện Ung thư Sylvester ở Miami.
tại Viện Ung thư Sylvester ở Miami.
11:29
And I guess I'll keep investigating until I get the answers.
167
665000
5000
Tôi nghĩ mình sẽ nghiên cứu cho tới khi
tìm được câu trả lời.
tìm được câu trả lời.
11:34
But I know that in science, once you get the answers,
168
670000
3000
Nhưng trong khoa học,
khi bạn có câu trả lời
khi bạn có câu trả lời
11:37
inevitably you're going to have more questions.
169
673000
2000
không thể tránh việc
sẽ có thêm nhiều nghi vấn mới.
sẽ có thêm nhiều nghi vấn mới.
11:39
So I guess you could say that I'll probably be doing this for the rest of my life.
170
675000
5000
Nên chắc tôi sẽ làm việc này
cho tới cuối đời.
cho tới cuối đời.
11:44
Some of my hypotheses are that
171
680000
3000
Vài giả thuyết của tôi cho rằng
11:47
when you first think about skeletal muscle,
172
683000
3000
điều đầu tiên bạn nghĩ tới cơ xương,
11:50
there's a lot of blood vessels going to skeletal muscle.
173
686000
3000
là có rất nhiều mạch máu tới đó.
11:53
And the first thing that makes me think is that
174
689000
4000
Và điều đầu tiên làm tôi suy nghĩ là
11:57
blood vessels are like highways for the tumor cells.
175
693000
3000
mạch máu là con đường của tế bào khối u.
12:00
Tumor cells can travel through the blood vessels.
176
696000
2000
Tế bào khối u có thể
di chuyển theo mạch máu.
di chuyển theo mạch máu.
12:02
And you think, the more highways there are in a tissue,
177
698000
4000
Và càng nhiều mạch máu trong mô,
12:06
the more likely it is to get cancer or to get metastases.
178
702000
4000
càng nhiều khả năng có ung thư hoặc di căn
12:10
So first of all I thought, you know, "Wouldn't it be favorable
179
706000
3000
Đầu tiên tôi nghĩ:
12:13
to cancer getting to skeletal muscle?" And as well,
180
709000
3000
"Chẳng phải sẽ thuận tiện hơn
cho ung thư tới cơ xương sao?"
cho ung thư tới cơ xương sao?"
12:16
cancer tumors require a process called angiogenesis,
181
712000
5000
Và ung thư cũng cần quá trình
hình thành mạch máu.
hình thành mạch máu.
12:21
which is really, the tumor recruits the blood vessels to itself
182
717000
4000
Thực chất là khối u dùng mạch máu
12:25
to supply itself with nutrients so it can grow.
183
721000
3000
để tự vận chuyển chất dinh dưỡng
cho sự phát triển của nó.
cho sự phát triển của nó.
12:28
Without angiogenesis, the tumor remains the size of a pinpoint and it's not harmful.
184
724000
7000
Nếu không có sự hình thành mạch máu,
khối u chỉ to bằng đầu cây kim và vô hại.
khối u chỉ to bằng đầu cây kim và vô hại.
12:35
So angiogenesis is really a central process to the pathogenesis of cancer.
185
731000
6000
Vì vậy sự hình thành mạch máu là quá trình
then chốt cho sự sinh bệnh của ung thư.
then chốt cho sự sinh bệnh của ung thư.
12:41
And one article that really stood out to me
186
737000
3000
Và một bài báo đã thực sự ấn tượng với tôi
12:44
when I was just reading about this, trying to figure out why cancer doesn't go to skeletal
187
740000
4000
khi tôi đang cố tìm hiểu tại sao ung thư
không tới cơ xương,
không tới cơ xương,
12:48
muscle, was that it had reported 16 percent of micro-metastases
188
744000
7000
bài báo đó ghi lại 16% di căn tới cơ xương
12:55
to skeletal muscle upon autopsy.
189
751000
2000
qua khám nghiệm tử thi.
12:57
16 percent! Meaning that there were these pinpoint tumors in skeletal muscle,
190
753000
5000
16%! Nghĩa là có những khối u
nhỏ như đầu kim này trong cơ xương
nhỏ như đầu kim này trong cơ xương
13:02
but only .16 percent of actual metastases --
191
758000
5000
nhưng chỉ 16% thực sự di căn --
13:07
suggesting that maybe skeletal muscle is able to control the angiogenesis,
192
763000
6000
tức là có lẽ cơ xương có thể kiểm soát
sự hình thành mạch máu,
sự hình thành mạch máu,
13:13
is able to control the tumors recruiting these blood vessels.
193
769000
5000
có thể kiểm soát những khối u
cần những mạch máu đó.
cần những mạch máu đó.
13:18
We use skeletal muscles so much. It's the one portion of our body --
194
774000
5000
Chúng ta sử dụng cơ xương rất nhiều.
Đó là một phần của cơ thể --
Đó là một phần của cơ thể --
13:23
our heart's always beating. We're always moving our muscles.
195
779000
3000
tim của chúng ta luôn đập.
Chúng ta luôn hoạt động cơ.
Chúng ta luôn hoạt động cơ.
13:26
Is it possible that muscle somehow intuitively knows
196
782000
4000
Có thể các cơ biết một cách trực quan rằng
13:30
that it needs this blood supply? It needs to be constantly contracting,
197
786000
4000
nó cần được cung cấp máu?
Nó cần co lại liên tục,
Nó cần co lại liên tục,
13:34
so therefore it's almost selfish. It's grabbing its blood vessels for itself.
198
790000
3000
do đó nó có vẻ ích kỉ.
Nó muốn các mạch máu cho bản thân mình.
Nó muốn các mạch máu cho bản thân mình.
13:37
Therefore, when a tumor comes into skeletal muscle tissue,
199
793000
4000
Vì vậy, khi một khối u đi vào mô cơ xương,
13:41
it can't get a blood supply, and can't grow.
200
797000
3000
nó không được cung cấp máu,
không thể phát triển.
không thể phát triển.
13:44
So this suggests that maybe if there is an anti-angiogenic factor
201
800000
5000
Điều này có nghĩa là có thể có
một nhân tố ngăn việc hình thành mạch máu
một nhân tố ngăn việc hình thành mạch máu
13:49
in skeletal muscle -- or perhaps even more,
202
805000
2000
trong cơ xương- và có thể còn hơn thế,
13:51
an angiogenic routing factor, so it can actually direct where the blood vessels grow --
203
807000
5000
như là nhân tố định hướng,
và nó có thể điều hướng mạch phát triển --
và nó có thể điều hướng mạch phát triển --
13:56
this could be a potential future therapy for cancer.
204
812000
4000
đây có thể là liệu pháp trong tương lai
để chữa ung thư.
để chữa ung thư.
14:00
And another thing that's really interesting is that
205
816000
5000
Một điều thú vị khác
14:05
there's this whole -- the way tumors move throughout the body,
206
821000
4000
là cách khối u di chuyển trong cơ thể,
14:09
it's a very complex system -- and there's something called the chemokine network.
207
825000
4000
nó là một hệ thống phức tạp- và có một thứ
được gọi là mạng lưới chemokine.
được gọi là mạng lưới chemokine.
14:13
And chemokines are essentially chemical attractants,
208
829000
4000
Chemokine là những chất hấp dẫn hóa học.
14:17
and they're the stop and go signals for cancer.
209
833000
3000
và chúng là tín hiệu "đi" hay "dừng"
của ung thư.
của ung thư.
14:20
So a tumor expresses chemokine receptors,
210
836000
5000
Khối u đưa ra những thụ quan chemokine,
14:25
and another organ -- a distant organ somewhere in the body --
211
841000
3000
và bào quan khác --
1 bào quan ở đâu đó trong cơ thể --
1 bào quan ở đâu đó trong cơ thể --
14:28
will have the corresponding chemokines,
212
844000
2000
sẽ đưa ra hồi đáp chemokine tương ứng.
14:30
and the tumor will see these chemokines and migrate towards it.
213
846000
4000
Khối u thấy chemokine sẽ đi về hướng đó.
14:34
Is it possible that skeletal muscle doesn't express this type of molecules?
214
850000
5000
Liệu cơ xương có thể đưa ra
loại phân tử này không?
loại phân tử này không?
14:39
And the other really interesting thing is that
215
855000
3000
Một điều thú vị khác nữa
14:42
when skeletal muscle -- there's been several reports that when skeletal
216
858000
4000
trong một vài báo cáo,
khi cơ xương bị tổn thương
khi cơ xương bị tổn thương
14:46
muscle is injured, that's what correlates with metastases going to skeletal muscle.
217
862000
7000
đó là thứ tương quan với
quá trình di căn tới cơ xương.
quá trình di căn tới cơ xương.
14:53
And, furthermore, when skeletal muscle is injured,
218
869000
3000
Hơn nữa, khi cơ xương bị hư tổn,
14:56
that's what causes chemokines -- these signals saying,
219
872000
4000
nó tạo ra chemokines -- tín hiệu báo rằng:
15:00
"Cancer, you can come to me," the "go signs" for the tumors --
220
876000
4000
"Ung thư có thể tới đây",
đó là "đèn xanh" cho khối u
đó là "đèn xanh" cho khối u
15:04
it causes them to highly express these chemokines.
221
880000
4000
nó khiến chemokines được thể hiện rõ rệt.
15:08
So, there's so much interplay here.
222
884000
7000
Có rất nhiều sự tương tác ở đây.
Ý tôi là có rất nhiều cách giải thích
15:15
I mean, there are so many possibilities
223
891000
2000
15:17
for why tumors don't go to skeletal muscle.
224
893000
3000
cho lí do khối u không tới cơ xương.
15:20
But it seems like by investigating, by attacking cancer,
225
896000
4000
Nhưng có vẻ như khi nghiên cứu
bằng cách tấn công ung thư,
bằng cách tấn công ung thư,
15:24
by searching where cancer is not, there has got to be something --
226
900000
4000
tìm xem nơi nào không có ung thư,
hẳn phải có điều gì đó --
hẳn phải có điều gì đó --
15:28
there's got to be something -- that's making this tissue resistant to tumors.
227
904000
6000
điều gì đó làm cho loại mô này
chống được ung thư.
chống được ung thư.
15:34
And can we utilize -- can we take this property,
228
910000
3000
Liệu chúng ta có thể tận dụng đặc tính này
15:37
this compound, this receptor, whatever it is that's controlling these
229
913000
4000
hợp chất này, thụ quan này,
hay bất cứ thứ gì
hay bất cứ thứ gì
15:41
anti-tumor properties and apply it to cancer therapy in general?
230
917000
7000
kiểm soát được đặc tính chống khối u và
ứng dụng nó vào liệu pháp ung thư chung?
ứng dụng nó vào liệu pháp ung thư chung?
15:48
Now, one thing that kind of ties the resistance of skeletal muscle to cancer --
231
924000
8000
Một thứ gắn kết khả năng
chống ung thư của cơ xương --
chống ung thư của cơ xương --
15:56
to the cancer as a repair response gone out of control in the body --
232
932000
5000
với loại ung thư xảy ra do
phản hồi sửa chữa bị mất kiểm soát --
phản hồi sửa chữa bị mất kiểm soát --
16:01
is that skeletal muscle has a factor in it called "MyoD."
233
937000
8000
đó là 1 nhân tố của cơ xương, tên là MyoD.
16:09
And what MyoD essentially does is, it causes cells to differentiate
234
945000
5000
MyoD làm tế bào biệt hóa thành tế bào cơ.
Vì vậy MyoD,
16:14
into muscle cells. So this compound, MyoD,
235
950000
5000
đã được thử nghiệm trên
nhiều loại tế bào khác nhau
nhiều loại tế bào khác nhau
16:19
has been tested on a lot of different cell types and been shown to
236
955000
4000
16:23
actually convert this variety of cell types into skeletal muscle cells.
237
959000
4000
và thực sự chuyển hóa những loại
tế bào đa dạng này thành tế bào cơ xương.
tế bào đa dạng này thành tế bào cơ xương.
16:27
So, is it possible that the tumor cells are going to the skeletal muscle tissue,
238
963000
6000
Vì vậy, liệu có khả năng tế bào khối u
có đi tới mô cơ xương
có đi tới mô cơ xương
16:33
but once in contact inside the skeletal muscle tissue,
239
969000
4000
nhưng khi vào trong mô cơ xương,
16:37
MyoD acts upon these tumor cells and causes them
240
973000
5000
MyoD tác động lên chúng
16:42
to become skeletal muscle cells?
241
978000
3000
và biến chúng thành tế bào cơ xương?
16:45
Maybe tumor cells are being disguised as skeletal muscle cells,
242
981000
3000
Có lẽ tế bào khối u được che đậy
dưới dạng tế bào cơ xương,
dưới dạng tế bào cơ xương,
16:48
and this is why it seems as if it is so rare.
243
984000
5000
đó là lí do tại sao nó lại hiếm như vậy.
Nó không có hại, nó chỉ sửa chữa lại cơ.
16:53
It's not harmful; it has just repaired the muscle.
244
989000
3000
16:56
Muscle is constantly being used -- constantly being damaged.
245
992000
3000
Cơ liên tục được sử dụng-
liên tục bị tổn thương.
liên tục bị tổn thương.
16:59
If every time we tore a muscle
246
995000
3000
Nếu mỗi lần chúng ta làm rách cơ
17:02
or every time we stretched a muscle or moved in a wrong way,
247
998000
3000
hay mỗi lần ta duỗi cơ
hay di chuyển sai cách,
hay di chuyển sai cách,
17:05
cancer occurred -- I mean, everybody would have cancer almost.
248
1001000
7000
ung thư đều xuất hiện- như vậy
mọi người đều sẽ có ung thư.
mọi người đều sẽ có ung thư.
17:12
And I hate to say that. But it seems as though muscle cell,
249
1008000
4000
Tôi rất ghét phải nói điều đó.
Nhưng có vẻ dù cho tế bào cơ,
Nhưng có vẻ dù cho tế bào cơ,
17:16
possibly because of all its use, has adapted
250
1012000
3000
có thể là do chức năng của nó,
đã thích nghi nhanh hơn
đã thích nghi nhanh hơn
17:19
faster than other body tissues to respond to injury,
251
1015000
3000
các mô khác trong việc phản hồi
thương tổn, để tạo ra
thương tổn, để tạo ra
17:22
to fine-tune this repair response and actually be able to finish the process
252
1018000
6000
phản hồi sữa chữa này và thực sự
có khả năng kết thúc
có khả năng kết thúc
17:28
which the body wants to finish. I really believe that the human body is very,
253
1024000
5000
quá trình mà cơ thể muốn.
Tôi thực sự tin rằng cơ thể con người
Tôi thực sự tin rằng cơ thể con người
rất thông minh, và ta không thể chống lại
những thứ mà cơ thể nói rằng phải làm.
những thứ mà cơ thể nói rằng phải làm.
17:33
very smart, and we can't counteract something the body is saying to do.
254
1029000
6000
17:39
It's different when a bacteria comes into the body --
255
1035000
3000
Điều này sẽ khác khi vi khuẩn vào cơ thể -
17:42
that's a foreign object -- we want that out.
256
1038000
4000
đó là vật ngoại lai --
ta muốn loại bỏ chúng.
ta muốn loại bỏ chúng.
17:46
But when the body is actually initiating a process
257
1042000
2000
Nhưng khi cơ thể thực sự
bắt đầu một quá trình ta gọi là
bắt đầu một quá trình ta gọi là
17:48
and we're calling it a disease, it doesn't seem as though elimination is
258
1044000
4000
bệnh tật, sự loại bỏ không phải
17:52
the right solution. So even to go from there, it's possible, although far-fetched,
259
1048000
8000
giải pháp thích hợp. Do đó từ đây,
dù cho có khó tin
dù cho có khó tin
18:00
that in the future we could almost think of cancer being used as a therapy.
260
1056000
7000
trong tương lai có thể ung thư
sẽ được sử dụng như một liệu pháp.
sẽ được sử dụng như một liệu pháp.
18:07
If those diseases where tissues are deteriorating --
261
1063000
3000
Nếu những căn bệnh nơi các mô bị hư hỏng-
18:10
for example Alzheimer's, where the brain, the brain cells, die
262
1066000
5000
ví dụ như Alzheimer's, nơi tế bào não chết
18:15
and we need to restore new brain cells, new functional brain cells --
263
1071000
4000
và ta cần tạo ra những tế bào não mới,
những tế bào chức năng mới --
những tế bào chức năng mới --
18:19
what if we could, in the future, use cancer? A tumor --
264
1075000
4000
điều gì sẽ xảy ra nếu ta có thể
sử dụng ung thư trong tương lai?
sử dụng ung thư trong tương lai?
18:23
put it in the brain and cause it to differentiate into brain cells?
265
1079000
5000
Một khối u đặt trong não và
khiến chúng biệt hóa thành tế bào não?
khiến chúng biệt hóa thành tế bào não?
18:28
That's a very far-fetched idea, but I really believe that it may be possible.
266
1084000
6000
Đó là 1 ý tưởng rất khó tin,
nhưng tôi tin nó có thể xảy ra.
nhưng tôi tin nó có thể xảy ra.
18:34
These cells are so versatile, these cancer cells are so versatile --
267
1090000
4000
Các tế bào rất linh hoạt,
các tế bào ung thư này cũng vậy –
các tế bào ung thư này cũng vậy –
18:38
we just have to manipulate them in the right way.
268
1094000
3000
chúng ta chỉ cần sử dụng chúng đúng cách.
18:41
And again, some of these may be far-fetched, but
269
1097000
4000
Một lần nữa, 1 số ý tưởng có thể
hơi khó tin, nhưng tôi nghĩ
hơi khó tin, nhưng tôi nghĩ
18:45
I figured if there's anywhere to present far-fetched ideas, it's here at TED, so
270
1101000
5000
nếu có nơi nào để trình bày những
ý tưởng như vậy thì hẳn phải tại TED
ý tưởng như vậy thì hẳn phải tại TED
xin trân trọng cám ơn.
18:50
thank you very much.
271
1106000
2000
(Vỗ tay)
18:52
(Applause)
272
1108000
3000
ABOUT THE SPEAKER
Eva Vertes - Neuroscience and cancer researcherEva Vertes is a microbiology prodigy. Her discovery, at age 17, of a compound that stops fruit-fly brain cells from dying was regarded as a step toward curing Alzheimer's. Now she aims to find better ways to treat -- and avoid -- cancer.
Why you should listen
Eva Vertes may not yet have the answers she needs to cure cancer, but she's asking some important -- and radical questions: If smoking can cause lung cancer, and drinking can cause liver cancer, is it possible that cancer is a direct result of injury? If so, could cancer be caused by the body's own repair system going awry?
She asks this and other breathtaking questions in her conference-closing 2005 talk. Her approach marks an important shift in scientific thinking, looking in brand-new places for cancer's cause -- and its cure. Her ultimate goal, which even she calls far-fetched, is to fight cancer with cancer.
Eva Vertes | Speaker | TED.com