TEDxPeachtree
Ami Klin: A new way to diagnose autism
Ami Klin: Một cách mới để chẩn đoán bệnh tự kỉ
Filmed:
Readability: 3.9
674,356 views
Chẩn đoán sớm chứng tự kỉ rối loạn dạng chuỗi rộng có thể cải thiện cuộc sống của những người bệnh, nhưng cái mạng lưới rối rắm của những nguyên nhân khiến điều này trở nên rất khó dự đoán. Tại TEDxPeachtree, Ami Klin mô tả một phương cách phát hiện mới, sử dụng những kĩ thuật theo dõi tầm mắt để đánh giá tính giao tiếp xã hội của các em bé, và xác định một cách chính xác những nguy cơ phát triển của bệnh tự kỉ.
Ami Klin - Autism researcher
Ami Klin is an award winning autism spectrum disorder researcher finding new avenues for early diagnosis. Full bio
Ami Klin is an award winning autism spectrum disorder researcher finding new avenues for early diagnosis. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
I always wanted to become
0
1119
1908
Tôi luôn muốn trở thành
00:18
a walking laboratory of social engagement,
1
3027
2840
một phòng thí nghiệm di động trong các cuộc xã giao
00:21
to resonate other people's feelings, thoughts,
2
5867
4076
để cộng hưởng với những cảm xúc, tâm tư,
00:25
intentions, motivations, in the act of being with them.
3
9943
5056
ý định,động lực của mọi người qua hành động
đến gần với họ
đến gần với họ
00:30
As a scientist, I always wanted to measure that resonance,
4
14999
5879
Là một nhà khoa học,
tôi luôn muốn đo lường sự cộng hưởng đó
tôi luôn muốn đo lường sự cộng hưởng đó
00:36
that sense of the other that happens so quickly,
5
20879
2498
cái cảm xúc của người khác xuất hiện rất nhanh chóng,
00:39
in the blink of an eye.
6
23377
2305
chỉ trong nháy mắt.
00:41
We intuit other people's feelings.
7
25682
2350
Chúng tôi trực cảm những cảm xúc của con người.
00:43
We know the meaning of their actions
8
28032
987
Chúng tôi biết được ý nghĩa trong những hành động của họ
00:44
even before they happen.
9
29019
2940
thậm chí trước khi chúng xảy ra
00:47
We're always in this stance of being
10
31959
1898
Chúng tôi luôn đứng trên lập trường là
00:49
the object of somebody else's subjectivity.
11
33857
2971
đới tượng chủ quan của người nào đó
00:52
We do that all the time. We just can't shake it off.
12
36828
3197
Chúng tôi lúc nào cũng làm thế. Không thể từ bỏ được.
00:55
It's so important that the very tools that we use
13
40025
1651
Điều quan trọng là những công cụ chúng ta sử dụng
00:57
to understand ourselves, to understand
14
41676
2403
để tìm hiểu chính mình, để tìm hiểu
00:59
the world around them, is shaped by that stance.
15
44079
4147
thế giới xung quanh mình,
được hình thành trên lập trường đó.
được hình thành trên lập trường đó.
01:04
We are social to the core.
16
48226
3234
Về bản chất chúng ta mang tính xã hội
01:07
So my journey in autism really started when I lived
17
51460
2774
Nên cuộc hành trình trong trong lãnh vực
bệnh tự kỷ thực sự khởi đầu khi tôi sống
bệnh tự kỷ thực sự khởi đầu khi tôi sống
01:10
in a residential unit for adults with autism.
18
54234
3577
tại một khu nội trú cho bệnh nhân tự kỷ trưởng thành
01:13
Most of those individuals had spent most of their lives
19
57811
3318
Hầu hết từng người trong họ đã trải qua gần hết đời mình
01:17
in long-stay hospitals. This is a long time ago.
20
61129
3892
cư trú lâu dài trong các bệnh viện.
Hình ảnh này đã khá lâu rồi.
Hình ảnh này đã khá lâu rồi.
01:20
And for them, autism was devastating.
21
65021
4282
Đối với họ, tự kỷ có tính tàn phá thật đáng sợ.
01:25
They had profound intellectual disabilities.
22
69303
3255
Họ gánh chịu những khiếm khuyết về trí tuệ rất sâu sắc
01:28
They didn't talk. But most of all,
23
72558
3302
Họ không nói chuyện. Nhưng trên tất cả
01:31
they were extraordinarily isolated
24
75860
3830
họ bị cô lập một cách lạ thường
01:35
from the world around them, from their environment
25
79690
3241
khỏi thế giới xung quanh mình, môi trường của mình
01:38
and from the people.
26
82931
2461
và mọi người xung quanh.
01:41
In fact, at the time, if you walked into a school
27
85392
2852
Thực ra, một lúc nào đó, nếu bạn đi vào một ngôi trường
01:44
for individuals with autism, you'd hear a lot of noise,
28
88244
4023
cho những người tự kỷ,
bạn sẽ nghe thấy rất nhiều tiếng ồn,
bạn sẽ nghe thấy rất nhiều tiếng ồn,
01:48
plenty of commotion, actions, people doing things,
29
92267
5463
rất nhiều sự náo động, hành động,
và mọi người đang làm gì đó
và mọi người đang làm gì đó
01:53
but they're always doing things by themselves.
30
97730
3725
nhưng họ chỉ làm những việc đó một mình.
01:57
So they may be looking at a light in the ceiling,
31
101455
4072
Họ có thể đang ngắm một bóng đèn trên trần nhà
02:01
or they may be isolated in the corner,
32
105527
3409
hoặc bị cô lập trong một xó xỉnh nào đó
02:04
or they might be engaged in these repetitive movements,
33
108936
3559
hay họ bị vướng vào những chuyển động
mang tính lặp đi lặp lại
mang tính lặp đi lặp lại
02:08
in self-stimulatory movements that led them nowhere.
34
112495
4201
những chuyển động tự phát mà không đem lại kết quả gì
02:12
Extremely, extremely isolated.
35
116696
3399
Bị cô lập cực độ
02:15
Well, now we know that autism
36
120095
3593
Hiện nay chúng ta biết tự kỷ
02:19
is this disruption, the disruption of this resonance
37
123688
3738
là một sự ngắt quãng của sự cộng hưởng
02:23
that I am telling you.
38
127426
2344
mà tôi đang nói với các bạn ở đây
02:25
These are survival skills.
39
129770
1958
Đây là những kỹ năng sống còn.
02:27
These are survival skills that we inherited
40
131728
2151
Mà chúng ta được kế thừa
02:29
over many, many hundreds of thousands of years
41
133879
2554
qua hàng chục ngàn năm
02:32
of evolution.
42
136433
2286
một sự tiến hoá
02:34
You see, babies are born in a state of utter fragility.
43
138719
5314
Bạn thấy đó, trẻ con được sinh ra
trong tình trạng hoàn toàn yếu ớt
trong tình trạng hoàn toàn yếu ớt
02:39
Without the caregiver, they wouldn't survive, so it stands
44
144033
2031
Không có người chăm sóc, chúng không thể sống được,
vậy nên điều đó chứng minh
vậy nên điều đó chứng minh
02:41
to reason that nature would endow them with
45
146064
2383
cho lí lẽ là tự nhiên đã phú cho chúng
02:44
these mechanisms of survival.
46
148447
3233
những cơ chế sinh tồn.
02:47
They orient to the caregiver.
47
151680
2575
Chúng định hứơng cho người chăm sóc.
02:50
From the first days and weeks of life,
48
154255
3442
Từ những ngày và những tuần đầu đời,
02:53
babies prefer to hear human sounds rather than just
49
157697
3486
trẻ con thích nghe âm thanh từ con người hơn là
02:57
sounds in the environment.
50
161183
1945
âm thanh của môi trường.
02:59
They prefer to look at people rather than at things,
51
163128
2010
Chúng thích nhìn ngừơi hơn đồ vật.
03:01
and even as they're looking at people,
52
165138
2045
và thậm chí khi chúng nhìn con người
03:03
they look at people's eyes, because
53
167183
2564
chúng nhìn vào mắt họ, vì đôi mắt là cửa sổ
03:05
the eye is the window to the other person's experiences,
54
169747
4349
dẫn vào kho tàng của những trải nghiệm của ngừơi khác
03:09
so much so that they even prefer to look at people who are
55
174096
2118
vì thế chúng thậm chí thích nhìn vào những người
03:12
looking at them rather than people who are looking away.
56
176214
4311
đang nhìn chúng hơn là những người đang nhìn chỗ khác
03:16
Well, they orient to the caregiver.
57
180525
2606
Chúng định hướng cho người chăm sóc.
03:19
The caregiver seeks the baby.
58
183131
2327
Người chăm sóc tìm con trẻ.
03:21
And it's out of this mutually reinforcing choreography
59
185458
3627
Ngoài màn vũ đạo củng cố qua lại này ra còn có rất nhiều điều
03:24
that a lot that is of importance to the emergence of mind,
60
189085
3819
quan trọng khác liên quan đến sự xuất hiện của trí tuệ
03:28
the social mind, the social brain, depends on.
61
192904
4683
trí não xã hội, bộ não xã hội, còn tuỳ.......
03:33
We always think about autism
62
197587
2681
Chúng ta luôn nghĩ về chứng tự kỷ
03:36
as something that happens later on in life.
63
200268
5079
như một điều gì đó xảy ra trong cuộc sống sau này
03:41
It doesn't. It begins with the beginning of life.
64
205347
5398
Không phải thế.
Nó bắt đầu cùng với sự khởi đầu của sự sống
Nó bắt đầu cùng với sự khởi đầu của sự sống
03:46
As babies engage with caregivers, they soon realize
65
210745
4304
KHi trẻ em gắn kết với người chăm sóc,
chúng sớm nhận ra rằng
chúng sớm nhận ra rằng
03:50
that, well, there is something in between the ears
66
215049
4207
có cái gì đó giữa hai tai
03:55
that is very important --
67
219256
1410
mà rất quan trọng
03:56
it's invisible, you can't see -- but is really critical,
68
220666
4183
bạn không thể nhìn thấy nó--nhưng rất quan trọng
04:00
and that thing is called attention.
69
224849
1459
đó là cái gọi là sự chú ý
04:02
And they learn soon enough, even before they can
70
226308
2830
Chúng sớm học hỏi rằng thậm chí trước khi chúng có thể
04:05
utter one word that they can take that attention
71
229138
2680
thốt ra một từ mà lôi kéo được sự chú ý
04:07
and move somewhere in order to get things they want.
72
231818
5737
và di chuyển đến nơi nào đó để lấy cái mình muốn
04:13
They also learn to follow other people's gaze,
73
237555
3124
Chúng cũng học cách quan sát theo ánh mắt con người
04:16
because whatever people are looking at is
74
240679
2270
vì bất cứ cái gì mà người ta đang nhìn
04:18
what they are thinking about.
75
242949
3755
thì đó là cái mà người ta đang nghĩ đến
04:22
And soon enough, they start to learn about the meaning
76
246704
2642
Và chúng bắt đầu học biết được ý nghĩa
04:25
of things, because when somebody is looking at something
77
249346
3425
nhiều thứ, vì khi người ta nhìn vào cái gì đó
04:28
or somebody is pointing at something,
78
252771
2052
hay người nào đó chỉ tay về cái gì đó
04:30
they're not just getting a directional cue,
79
254823
2929
họ không chỉ nhận biết một ám hiệu về phương hướng
04:33
they are getting the other person's meaning
80
257752
2558
mà còn nhận biết ý nghĩa của người đó
04:36
of that thing, the attitude, and soon enough
81
260310
3079
về điều gì đó, về thái độ, và sau đó
04:39
they start building this body of meanings,
82
263389
4099
chúng bắt đầu xây dựng hình thể của các ý nghĩa
04:43
but meanings that were acquired within the realm
83
267488
2313
nhưng chỉ những ý nghĩa đạt được trong
04:45
of social interaction.
84
269801
2401
phạm vi tương tác xã hội
04:48
Those are meanings that are acquired as part
85
272202
1841
Những ý nghĩa có được như một phần
04:49
of their shared experiences with others.
86
274043
3987
kinh nghiệm của chúng chia sẻ với những người khác.
04:53
Well, this is a little 15-month-old little girl,
87
278030
6832
Đây là một bé gái 15 tháng tuổi nhỏ bé
05:00
and she has autism.
88
284862
3732
cháu mắc chứng tự kỷ
05:04
And I am coming so close to her that I am maybe
89
288594
3422
Tôi tiến đến rất gần cháu đến độ mà có lẽ
05:07
two inches from her face, and she's quite oblivious to me.
90
292016
4249
tôi chỉ cách 2 inch so với mặt cháu,
và cháu khá sao nhãng với sự hiện diện của tôi
và cháu khá sao nhãng với sự hiện diện của tôi
05:12
Imagine if I did that to you,
91
296265
1358
Tưởng tượng nếu tôi làm thế với bạn
05:13
and I came two inches from your face.
92
297623
1926
tôi tiến đến chỉ cách mặt bạn 2 inch
05:15
You'd do probably two things, wouldn't you?
93
299549
2106
Bạn có lẽ sẽ làm hai việc phải không nào?
05:17
You would recoil. You would call the police. (Laughter)
94
301655
4112
Bạn có lẽ giật lùi lại. Hay gọi cảnh sát (Cười)
05:21
You would do something, because it's literally impossible
95
305767
2549
Bạn sẽ làm gì đó, vì thực chất không thể nào
05:24
to penetrate somebody's physical space
96
308316
2576
xâm nhập không gian thân thể của ai đó
05:26
and not get a reaction.
97
310892
1355
mà không gặp phải sự phản ứng
05:28
We do so, remember, intuitively, effortlessly.
98
312247
3684
Chúng tôi làm thế đó, nhớ là, bằng trực giác
05:31
This is our body wisdom. It's not something that is
99
315931
1417
Đây là sự khôn ngoan của cơ thể chúng ta.
Nó không phải là cái gì đó
Nó không phải là cái gì đó
05:33
mediated by our language. Our body just knows that,
100
317348
4550
được dàn xếp bởi ngôn ngữ.
Cơ thể chỉ đơn giản hiểu biết thế
Cơ thể chỉ đơn giản hiểu biết thế
05:37
and we've known that for a long time.
101
321898
2763
chúng ta đã biết điều này lâu lắm rồi
05:40
And this is not something that happens to humans only.
102
324661
2939
Đây không phải là điều xảy đến với loài người mà thôi
05:43
It happens to some of our phylatic cousins,
103
327600
3224
mà còn với những loài họ hàng của chúng ta
05:46
because if you're a monkey,
104
330824
1994
vì nếu bạn là một chú khỉ
05:48
and you look at another monkey,
105
332818
2096
bạn nhìn một chú khỉ khác
05:50
and that monkey has a higher hierarchy position than you,
106
334914
4018
mà ở vị trí cấp bậc cao hơn bạn
05:54
and that is considered to be a signal or threat,
107
338932
3553
hành động đó được coi như một dấu hiệu đe doạ
05:58
well, you are not going to be alive for long.
108
342485
2880
và bạn sẽ chẳng sống được bao lâu nữa đâu
06:01
So something that in other species are survival mechanisms,
109
345365
4421
Có cái gì đó trong những loài khác
được gọi là những cơ chế sống còn
được gọi là những cơ chế sống còn
06:05
without them they wouldn't basically live,
110
349786
3421
không có chúng thì những loài này căn bản không tồn tại
06:09
we bring into the context of human beings,
111
353207
2700
Đưa những cơ chế này vào ngữ cảnh con người
06:11
and this is what we need to simply act, act socially.
112
355907
4163
và đây là điều mà đơn giản là chúng ta
cần hành động theo xã hội
cần hành động theo xã hội
06:15
Now, she is oblivious to me, and I am so close to her,
113
360070
2903
Cô bé hoàn toàn xa lạ với tôi, khi tôi lại gần cháu
06:18
and you think, maybe she can see you,
114
362973
1998
bạn nghĩ có lẽ cô bé nhìn thấy bạn
06:20
maybe she can hear you.
115
364971
1620
nghe thấy bạn
06:22
Well, a few minutes later, she goes to the corner of
116
366591
2340
Vài phút sau, cô bé đi vào góc phòng
06:24
the room, and she finds a tiny little piece of candy, an M&M.
117
368931
5599
tìm thấy một mẩu kẹo M & M
06:30
So I could not attract her attention,
118
374530
4870
Thế là tôi không thể thu hút sự chú ý của cháu
06:35
but something, a thing, did.
119
379400
2429
nhưng thứ gì đó đã làm được
06:37
Now, most of us make a big dichotomy
120
381829
2642
Hầu hết chúng ta đều tạo một sự phân chia rạch ròi
06:40
between the world of things and the world of people.
121
384471
4335
giữa thế giới vật chất và thế giới con người
06:44
Now, for this girl, that division line is not so clear,
122
388806
4591
Với cháu bé này, cái ranh giới đó không rõ ràng cho lắm
06:49
and the world of people is not attracting her
123
393397
3130
thế giới của con người không thu hút được cháu
06:52
as much as we would like.
124
396527
1483
như chúng ta muốn thế
06:53
Now remember that we learn a great deal
125
398010
2034
Hãy nhớ là chúng ta học được rất nhiều qua cách
06:55
by sharing experiences.
126
400044
2401
chia sẻ kinh nghiệm
06:58
Now, what she is doing right now is that
127
402445
3171
Cái mà cháu bé này đang làm
07:01
her path of learning is diverging moment by moment
128
405616
4479
là đường lối học hỏi đang bị phân tuyến theo từng lúc
07:05
as she is isolating herself further and further.
129
410095
3818
khi cháu càng tự cô lập mình
07:09
So we feel sometimes that the brain is deterministic,
130
413913
2966
Vậy nên đôi lúc ta cảm thấy bộ não là tất định
07:12
the brain determines who we are going to be.
131
416879
2522
bộ não quyết định con người chúng ta trở thành
07:15
But in fact the brain also becomes who we are,
132
419401
2840
Nhưng thực tế bộ não cũng trở thành con người của chúng ta
07:18
and at the same time that her behaviors are taking away
133
422241
4013
ngay lúc mà những hành vi của cháu đang bị rút ra khỏi
07:22
from the realm of social interaction, this is what's happening
134
426254
2883
lãnh địa của sự tương tác xã hội, đây là điều đang xảy ra
07:25
with her mind and this is what's happening with her brain.
135
429137
5392
với trí não của cháu và đây là điều đang xảy ra với bộ não
07:30
Well, autism is the most strongly genetic condition
136
434529
5838
Tự kỉ là chứng có tình trạng gien mạnh nhất
07:36
of all developmental disorders,
137
440367
3453
trong những dạng rối loạn phát triển thần kinh
07:39
and it's a brain disorder.
138
443820
2875
và nó là chứng rối loạn não bộ
07:42
It's a disorder that begins much prior to the time
139
446695
2609
Nó bắt đầu trước thời điểm
07:45
that the child is born.
140
449304
2866
mà đứa trẻ được sinh ra
07:48
We now know that there is a very broad spectrum of autism.
141
452170
3714
Hiện tại chúng ta đã biết có một dải rất rộng của chứng tự kỉ
07:51
There are those individuals who are profoundly
142
455884
2512
Có những cá nhân bị khiếm khuyết trí tuệ
07:54
intellectually disabled, but there are those that are gifted.
143
458396
2998
sâu sắc, nhưng cũng là những người có tài
07:57
There are those individuals who don't talk at all.
144
461394
2128
Có những người chẳng bao giờ nói chuyện
07:59
There are those individuals who talk too much.
145
463522
2272
Và những người nói quá nhiều
08:01
There are those individuals that if you observe them
146
465794
2501
Có những cá nhân mà nếu bạn quan sát họ
08:04
in their school, you see them running the periphery fence
147
468295
3009
lúc ở trường, bạn sẽ thấy họ chạy dọc hàng rào chắn
08:07
of the school all day if you let them,
148
471304
2299
của trường cả ngày nếu bạn cứ để họ làm thế
08:09
to those individuals who cannot stop coming to you
149
473603
2358
có những người không ngừng chạy tới bạn
08:11
and trying to engage you repeatedly, relentlessly,
150
475961
2005
cố hết lần này đến lần khác lôi kéo bạn
08:13
but often in an awkward fashion,
151
477966
3931
thường là theo một cách vụng về
08:17
without that immediate resonance.
152
481897
3775
mà không có sự cộng hưởng trực tiếp
08:21
Well, this is much more prevalent than we thought at the time.
153
485672
3932
Điều này có lúc phổ biến hơn chúng ta nghĩ
08:25
When I started in this field, we thought that there were
154
489604
1484
Ki tôi bắt đầu lĩnh vực này, chúng tôi nghĩ có khoảng
08:26
four individuals with autism per 10,000,
155
491088
2853
người mắc chứng tự kỉ trên 10,000 người,
08:29
a very rare condition.
156
493941
2031
một tình trạng khá hiếm
08:31
Well, now we know it's more like one in 100.
157
495972
4033
Hiện nay thì nhiều hơn thế, khoảng 1 trên 100
08:35
There are millions of individuals with autism all around us.
158
500005
5023
Có hàng triệu người mắc chứng tự kỉ xung quanh chúng ta
08:40
The societal cost of this condition is huge.
159
505028
3366
Gánh nặng xã hội mà tình trạng này gây ra rất lớn
08:44
In the U.S. alone, maybe 35 to 80 billion dollars,
160
508394
3163
Tại Mỹ, có lẽ khoảng 35 đến 80 tỉ dollar
08:47
and you know what? Most of those funds are associated
161
511557
3307
Bạn biết không, hầu hết những quỹ đó có liên quan đến
08:50
with adolescents and particularly adults
162
514864
2180
thanh thiếu niên và dặc biệt là những người trưởng thành
08:52
who are severely disabled,
163
517044
2161
bị khiếm khuyết nặng,
08:55
individuals who need wrap-around services, services
164
519205
2139
những người cần được chăm sóc liên tục
08:57
that are very, very intensive, and those services
165
521344
2726
với các dịch vụ đặc biệt và những dịch vụ đó
08:59
can cost in excess of 60 to 80,000 dollars a year.
166
524070
4269
có thể từ 60 cho đến ngoài tầm 80,000 dolla một năm,
09:04
Those are individuals who did not benefit from early treatment,
167
528339
3562
Những người đó không được hưởng sự điều trị sớm
ngay từ đầu
ngay từ đầu
09:07
because now we know that autism creates itself
168
531901
4459
vì chúng ta biết rằng bệnh tự kỉ mang tính tự phát
09:12
as they diverge in that pathway of learning
169
536360
2704
khi họ phân tuyến trên con đường học hỏi
09:14
that I mentioned to you.
170
539064
2136
mà tôi đã đề cập
09:17
Were we to be able to identify this condition
171
541200
2413
Chúng ta có thể nào phát hiện tình trạng này
09:19
at an earlier point, and intervene and treat,
172
543613
4067
trong thời kì đầu và can thiệp vào bằng những phép điều trị
09:23
I can tell you, and this has been probably
173
547680
1974
Tôi có thể nói rằng, điều này có lẽ
09:25
something that has changed my life in the past 10 years,
174
549654
3380
đã thay đổi cuộc đời tôi trong suốt 10 năm qua
09:28
this notion that we can absolutely attenuate
175
553034
3731
khái niệm mà chúng ta có thể làm giảm
09:32
this condition.
176
556765
2157
tình trạng này
09:34
Also, we have a window of opportunity, because
177
558922
2379
Chúng ta có một cơ hội mở, vì
09:37
the brain is malleable for just so long,
178
561301
3136
bộ não được rèn luyện trong thời gian dài
09:40
and that window of opportunity happens
179
564437
1352
và cơ hội mở đó xảy đến
09:41
in the first three years of life.
180
565789
1703
trong 3 năm đầu của duộc đời
09:43
It's not that that window closes. It doesn't.
181
567492
3398
Không phải cánh cửa cho cơ hội đó đóng lại
09:46
But it diminishes considerably.
182
570890
3569
Nhưng nó co hẹp lại đáng kể
09:50
And yet, the median age of diagnosis in this country
183
574459
3104
Tuy nhiên độ tuổi trung bình để chuẩn đóan bệnh
tại nước này
tại nước này
09:53
is still about five years,
184
577563
2151
vẫn vào tầm 5 tuổi
09:55
and in disadvantaged populations,
185
579714
2266
và chỉ diễn ra với những nhóm người không có điều kiện
09:57
the populations that don't have access to clinical services,
186
581980
3249
tiếp cận với những dịch vụ y tế
10:01
rural populations, minorities,
187
585229
3109
những nhóm người ở nông thôn, thiểu số
10:04
the age of diagnosis is later still,
188
588338
2619
thì độ tuổi chuẩn bệnh thường vẫn muộn hơn,
10:06
which is almost as if I were to tell you that we are
189
590957
2345
Đây cũng giống như thể tôi đang
10:09
condemning those communities to have individuals
190
593302
2417
lên án những cộng đồng có người tự kỉ
10:11
with autism whose condition is going to be more severe.
191
595719
4476
với tình trạng ngày một nặng
10:16
So I feel that we have a bio-ethical imperative.
192
600195
2973
Vậy nên tôi nghĩ chúng ta có một sự cấp bách
về đạo đức sinh học
về đạo đức sinh học
10:19
The science is there,
193
603168
2857
Khoa học có đó
10:21
but no science is of relevance if it doesn't have an impact
194
606025
3058
nhưng chẳng có khoa học nào thích hợp
nếu nó không tạo ra
nếu nó không tạo ra
10:24
on the community, and we just can't afford
195
609083
3658
một sự ảnh hưởng lên cộng đồng, và chúng ta
10:28
that missed opportunity,
196
612741
1964
không thể bỏ qua cơ hội đó được
10:30
because children with autism become adults with autism,
197
614705
3156
Vì trẻ em tự kỉ sẽ trở thành người lớn tự kỉ
10:33
and we feel that those things that we can do
198
617861
4278
và chúng tôi nghĩ đến những điều mà chúng ta có thể làm
10:38
for these children, for those families, early on,
199
622139
2323
cho những em đó, cho những gia đình đó, từ sớm
10:40
will have lifetime consequences,
200
624462
2394
sẽ có những kết quả để đời
10:42
for the child, for the family, and for the community at large.
201
626856
4096
cho bọn trẻ, cho gia đình và rộng hơn là cho cộng đồng
10:46
So this is our view of autism.
202
630952
2720
Đây là quan điểm của chúng tôi về bệnh tự kỉ
10:49
There are over a hundred genes that are associated
203
633672
2866
Có hơn 100 gien liên quan đến
10:52
with autism. In fact, we believe that there are going to be
204
636538
2126
chứng tự kỉ, Thực tế, chúng tôi tin rằng sẽ có
10:54
something between 300 and 600 genes associated with autism,
205
638664
4504
một con số nào đó giữa khoảng 300-600 gien
có liên quan đến chứng tự kỉ
có liên quan đến chứng tự kỉ
10:59
and genetic anomalies, much more than just genes.
206
643168
3671
đến những sự dị thường của gien, hơn là bản thân gien
11:02
And we actually have a bit of a question here,
207
646839
4591
Chúng tôi thực sự có một câu hỏi ở đây,
11:07
because if there are so many different causes of autism,
208
651430
3485
nếu có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra chứng tự kỉ
11:10
how do you go from those liabilities
209
654915
3015
làm thế nào bạn suy luận được những nguy cơ mắc phải kia
11:13
to the actual syndrome? Because people like myself,
210
657930
3000
là những triệu chứng thật sự của bệnh?
Vì những người như tôi
Vì những người như tôi
11:16
when we walk into a playroom,
211
660930
2685
Khi tôi bước vào phòng vui chơi của trẻ em
11:19
we recognize a child as having autism.
212
663615
3220
Chúng tôi nhận ra ngay một đứa trẻ đang mắc bệnh tự kỉ.
11:22
So how do you go from multiple causes
213
666835
2143
Làm thế nào bạn suy luận được từ nhiều nguyên nhân
11:24
to a syndrome that has some homogeneity?
214
668978
3450
sẽ dẫn đến một triệu chứng đồng nhất?
11:28
And the answer is, what lies in between,
215
672428
2577
Câu trả lời là: điều nằm giữa
11:30
which is development.
216
675005
2655
và đó là sự phát triển
11:33
And in fact, we are very interested in those first
217
677660
3116
Thực tế, chúng tôi tập trung vào
11:36
two years of life, because those liabilities
218
680776
2739
2 năm đầu đời, vì những nguy cơ mắc phải kia
11:39
don't necessarily convert into autism.
219
683515
2754
không nhất thiết chuyển thành chứng tự kỉ
11:42
Autism creates itself.
220
686269
2496
Chứng tự kỉ là tự phát
11:44
Were we to be able to intervene during those years of life,
221
688765
4849
Liêu chúng ta có thể can thiệp vào những năm đầu đời đó
11:49
we might attenuate for some, and God knows,
222
693614
2503
chúng ta có lẽ làm nhẹ bớt chứng bệnh cho một số người,
11:52
maybe even prevent for others.
223
696117
3636
hay có lẽ thậm chí ngăn ngừa bệnh cho những người khác
11:55
So how do we do that?
224
699753
2084
Vậy, chúng ta làm cách nào?
11:57
How do we enter that feeling of resonance,
225
701837
2916
Làm thế nào chúng ta thâm nhập vào
cảm xúc cộng hưởng đó
cảm xúc cộng hưởng đó
12:00
how do we enter another person's being?
226
704753
4025
làm thế nào chúng ta thâm nhập vào người khác được?
12:04
I remember when I interacted with that 15-month-older,
227
708778
3498
Tôi vẫn nhớ khi mình tương tác với cô bé 15 tháng tuổi đó
12:08
that the thing that came to mind was,
228
712276
2162
điều hiện lên trong đầu là
12:10
"How do you come into her world?
229
714438
2515
làm thế nào để bước vào thế giới của cô bé
12:12
Is she thinking about me? Is she thinking about others?"
230
716953
4280
Cháu có đang nghĩ về tôi, về những người khác không?
12:17
Well, it's hard to do that, so we had to create
231
721233
4344
Rất khó để làm được, vậy nên chúng tôi phải tạo ra
12:21
the technologies. We had to basically step inside a body.
232
725577
3479
những kỹ thuật. Chúng tôi căn bản phải
thâm nhậ pvào trong cơ thể
thâm nhậ pvào trong cơ thể
12:24
We had to see the world through her eyes.
233
729056
3929
Chúng tôi phải nhìn thế giới qua con mắt của cô bé
12:28
And so in the past many years we've been building
234
732985
3039
Và chúng tôi đã xây dựng những kỹ thuật này
trong nhiều năm trước
trong nhiều năm trước
12:31
these new technologies that are based on eye tracking.
235
736024
3633
dựa trên sự theo dõi tầm mắt.
12:35
We can see moment by moment
236
739657
2518
Chúng tôi có thể thấy mọi lúc
12:38
what children are engaging with.
237
742175
3281
cái mà trẻ em đang chú tâm vào
12:41
Well, this is my colleague Warren Jones, with whom
238
745456
2719
Đây là đồng nghiệp của tôi Warren Jones,
12:44
we've been building these methods, these studies,
239
748175
2977
người đã cùng tôi xây dựng dựng
những cách thức nàynhững nghiên cứu này
những cách thức nàynhững nghiên cứu này
12:47
for the past 12 years,
240
751152
1991
trong 12 năm qua
12:49
and you see there a happy five-month-older,
241
753143
2720
bạn thấy có một em bé 5 tháng tuổi vui vẻ
12:51
it's a five-month little boy who is going to watch things
242
755863
5823
đó là một bé trai 5 tháng tuổi sắp quan sát
12:57
that are brought from his world,
243
761686
2823
những gì mà thế giới mang lại
13:00
his mom, the caregiver, but also experiences
244
764509
2579
mẹ của bé, người chăm sóc,
nhưng cũng có những trải nghiệm
nhưng cũng có những trải nghiệm
13:02
that he would have were he to be in his daycare.
245
767088
4432
mà cháu sẽ cảm nhận ở nơi trông trẻ này
13:07
What we want is to embrace that world
246
771520
2632
Cái mà chúng tôi muốn làm đó là gói trọn thế giới
13:10
and bring it into our laboratory,
247
774152
1329
và mang vào trong phòng thí nghiệm
13:11
but in order for us to do that, we had to create
248
775481
3122
nhưng để làm thế, chúng tôi phải tạo ra
13:14
these very sophisticated measures,
249
778603
3250
những phương thức phức tạp
13:17
measures of how people, how little babies,
250
781853
3427
để xem xét làm thế nào người lớn, trẻ nhỏ
13:21
how newborns, engage with the world,
251
785280
2983
trẻ sơ sinh, tiếp xúc với thế giới
13:24
moment by moment,
252
788263
1627
theo từng khoảng khắc một
13:25
what is important, and what is not.
253
789890
3273
Và điều gì là quan trọng, điều gi là không?
13:29
Well, we created those measures, and here,
254
793163
2941
Chúng tôi tạo ra những cách thức đó
13:32
what you see is what we call a funnel of attention.
255
796104
3399
cái mà bạn thấy đây chúng tôi gọi là
đường hầm của sự chú ý
đường hầm của sự chú ý
13:35
You're watching a video.
256
799503
2333
Bạn đang xem một đoạn phim
13:37
Those frames are separated by about a second
257
801836
2658
những khung hình được chia khoảng nửa giây
13:40
through the eyes of 35 typically developing
258
804494
2768
qua con mắt của 35 em nhỏ
đang phát triển một,điển hình
đang phát triển một,điển hình
13:43
two-year-olds,
259
807262
1282
các em khoảng 2 tuổi
13:44
and we freeze one frame,
260
808544
2975
chúng tôi dừng một khung hình
13:47
and this is what the typical children are doing.
261
811519
3501
và đây là điều mà các bé đang làm
13:50
In this scan pass, in green here, are two-year-olds with autism.
262
815020
4441
Trong hình chụp, phần màu xanh đây là
những bé mắc chứng tự kỉ
những bé mắc chứng tự kỉ
13:55
So on that frame, the children who are typical
263
819461
3623
Trong khung hình này, các bé bình thường
13:58
are watching this,
264
823084
2955
đang theo dõi hình
14:01
the emotion of expression of that little boy
265
826039
2549
cảm xúc thể hiện của bé trai
14:04
as he's fighting a little bit with the little girl.
266
828588
2910
khi em đang hoạch hoẹ với bé gái
14:07
What are the children with autism doing?
267
831498
2060
Vậy những bé bị tự kỉ làm gì?
14:09
They are focusing on the revolving door,
268
833558
3445
Các em chú tâm vào chuyển động liên tục của cánh cửa
14:12
opening and shutting.
269
837003
2091
mở ra, đóng vào
14:14
Well, I can tell you that this divergence
270
839094
2452
Tôi có thể nói rằng sự phân tuyến
14:17
that you're seeing here
271
841546
869
mà bạn đang thấy
14:18
doesn't happen only in our five-minute experiment.
272
842415
3190
không chỉ xuất hiện trong thí nghiệm 5 phút này của chúng tôi
14:21
It happens moment by moment in their real lives,
273
845605
3401
Nó xuất hiện từng lúc trong cuộc sống thực tại của các cháu
14:24
and their minds are being formed,
274
849006
2720
tâm trí các cháu đang hình thành
14:27
and their brains are being specialized in something other
275
851726
3080
và bộ não đang được phân hoá nghiêng về một cái gì đó
14:30
than what is happening with their typical peers.
276
854806
3779
hơn là cái đang xảy ra trong những sự ngang bằng điển hình
14:34
Well, we took a construct from
277
858585
3187
Chúng tôi lấy một cơ cấu
14:37
our pediatrician friends,
278
861772
3194
từ những người bạn làm bác sĩ khoa nhi
14:40
the concept of growth charts.
279
864966
1927
khái niệm về biểu đồ phát triển
14:42
You know, when you take a child to the pediatrician,
280
866893
1969
Khi bạn mang một đứa bé đến gặp bác sỹ nhi
14:44
and so you have physical height, and weight.
281
868862
4204
bạn có đựơc thông tin về chiều cao, cân nặng
14:48
Well we decided that we're going to create growth charts
282
873066
2829
Chúng tôi quyết định rằng
mình sẽ tạo ra những biểu đồ phát triển
mình sẽ tạo ra những biểu đồ phát triển
14:51
of social engagement,
283
875895
2459
về tính xã giao
14:54
and we sought children from the time that they are born,
284
878354
2801
chúng tôi tìm kiếm những đứa trẻ từ lúc mới sinh
14:57
and what you see here on the x-axis is two, three, four,
285
881155
5829
cái mà bạn xem thấy tại đồ thị y
là những đứa trẻ ở độ tuổi
là những đứa trẻ ở độ tuổi
15:02
five, six months and nine, until about the age of 24 months,
286
886984
3840
2-3-4-5-6-9 tháng, cho tới khi chúng 24 tháng tuổi
15:06
and this is the percent of their viewing time
287
890824
2731
đây là tỉ lệ thời gian mà chúng
15:09
that they are focusing on people's eyes,
288
893555
1696
tập trung nhìn vào mắt của người khác
15:11
and this is their growth chart.
289
895251
2360
đây là biểu đồ phát triển cúa chúng.
15:13
They start over here, they love people's eyes,
290
897611
3030
Chúng bắt đầu từ đây, chúng thích nhìn vào mắt người khác
15:16
and it remains quite stable.
291
900641
2454
mà đồ thị biểu hiện khá ổn định
15:18
It sort of goes up a little bit in those initial months.
292
903095
3926
Có vẻ như nó tăng một chút ở những tháng đầu
15:22
Now, let's see what's happening with babies
293
907021
2294
Bây giờ hãy xem điều gì xảy ra cho những em bé
15:25
who became autistic.
294
909315
2508
mà sau này trở thành ngừơi tự kỉ
15:27
It's something very different.
295
911823
2205
Có điều gì đó rất khác biệt
15:29
It starts way up here, but then it's a free fall.
296
914028
3790
Đồ thị bắt đầu đi lên từ đây nhưng sau đó lại rơi tự do
15:33
It's very much like they brought into this world the reflex
297
917818
3419
Điều này giống như là
chúng mang đến thế giới này một sự phản xạ
chúng mang đến thế giới này một sự phản xạ
15:37
that orients them to people, but it has no traction.
298
921237
3931
mà định hướng chúng đến với những người khác
nhưng lại không có lực bám
nhưng lại không có lực bám
15:41
It's almost as if that stimulus, you,
299
925168
3070
Nó giống như đang kích thích bạn
15:44
you're not exerting influence on what happens
300
928238
2901
bạn không cố dùng sự ảnh hưởng
áp đặt lên những gì đang xảy ra,
áp đặt lên những gì đang xảy ra,
15:47
as they navigate their daily lives.
301
931139
3891
những cái đang định hướng cuộc sống
hàng ngày của chúng
hàng ngày của chúng
15:50
Now, we thought that those data were so powerful
302
935030
6022
Chúng tôi nghĩ rằng những số liệu đó thật hữu ích
15:56
in a way, that we wanted to see what happened
303
941052
3008
theo cách nào đó, mà chúng ta muốn xem cái đã xảy ra
15:59
in the first six months of life, because if you interact
304
944060
3393
trong 6 tháng đầu của cuộc đời, vì nếu bạn tương tác
16:03
with a two- and a three-month-older,
305
947453
1337
với một em bé khoảng 2-3 tháng tuổi
16:04
you'd be surprised by how social those babies are.
306
948790
4552
bạn sẽ bị ngạc nhiên vì tính thích
giao tiếp xã hội của các bé
giao tiếp xã hội của các bé
16:09
And what we see in the first six months of life
307
953342
2607
Cái mà chúng ta thấy trong 6 tháng đầu của cuộc đời
16:11
is that those two groups can be segregated very easily.
308
955949
6138
là hai nhóm này có thể đựơc tách biệt rất dễ dàng
16:17
And using these kinds of measures, and many others,
309
962087
2874
sử dụng những phương cách này, và những cách khác
16:20
what we found out is that our science could, in fact,
310
964961
4016
Cái chúng tôi tìm ra là khoa học của mình, thực tế
16:24
identify this condition early on.
311
968977
2641
xác định tình trạng này rất sớm
16:27
We didn't have to wait for the behaviors of autism
312
971618
2904
Chúng ta không cần phải đợi tới khi những
hành vi tự kỉ
hành vi tự kỉ
16:30
to emerge in the second year of life.
313
974522
3148
xuất hiện trong năm thứ 2 của cuộc đời
16:33
If we measured things that are, evolutionarily,
314
977670
3262
Nếu chúng ta đánh giá những điều mà, theo tiến hoá mà nói
16:36
highly conserved, and developmentally very early emerging,
315
980932
4122
đựơc bảo toàn tốt, và xuất hiện trong
thời kì phát triển từ rất sớm
thời kì phát triển từ rất sớm
16:40
things that are online from the first weeks of life,
316
985054
2701
những thứ xuất hiện trong những tuần đầu đời
16:43
we could push the detection of autism
317
987755
1862
Chúng ta có thể đẩy quá trình dò tìm bệnh tự kỉ
16:45
all the way to those first months,
318
989617
2464
về những tháng đầu tiên
16:47
and that's what we are doing now.
319
992081
4141
và đó là điều mà chúng tôi đang làm hiện nay
16:52
Now, we can create the very best technologies
320
996222
3068
Chúng ta có thể tạo ra những kĩ thuật tốt nhất
16:55
and the very best methods to identify the children,
321
999290
3605
những phương thức tốt nhất để xác định các em bé
16:58
but this would be for naught if we didn't have an impact
322
1002895
3143
nhưng cũng như không nếu chúng ta
không tạo được sự ảnh hưởng
không tạo được sự ảnh hưởng
17:01
on what happens in their reality in the community.
323
1006038
3642
lên những điều xảy ra trong thực tại ,
tại cộng đồng chúng sống
tại cộng đồng chúng sống
17:05
Now we want those devices, of course,
324
1009680
2306
Chúng tôi muốn những thiết bị đó, tất nhiên
17:07
to be deployed by those who are in the trenches,
325
1011986
2853
đựơc triển khai bởi những người trong ngành
17:10
our colleagues, the primary care physicians,
326
1014839
2523
những đồng nghiệp, bác sĩ sơ kỳ
17:13
who see every child,
327
1017362
2705
những người tiếp xúc với các em bé
17:15
and we need to transform those technologies
328
1020067
2143
và chúng tôi cần chuyển hóa những kỹ thuật đó
17:18
into something that is going to add value to their practice,
329
1022210
3105
thành cái gì đó góp phần làm tăng giá trị
cho nghề nghiệp của họ
cho nghề nghiệp của họ
17:21
because they have to see so many children.
330
1025315
2205
vì họ phải tiếp xúc với quá nhiều trẻ em
17:23
And we want to do that universally
331
1027520
2074
chúng tôi múôn làm điều đó ở mọi nơi
17:25
so that we don't miss any child,
332
1029594
2133
để không bị sót bất kì bé nào
17:27
but this would be immoral
333
1031727
2453
nhưng lại trái với luân lí
17:30
if we also did not have an infrastructure for intervention,
334
1034180
4901
nếu chúng ta cũng không có cơ sỡ hạ tầng
cho sự can thiệp này
cho sự can thiệp này
17:34
for treatment.
335
1039081
1247
cho sự điều trị
17:36
We need to be able to work with the families,
336
1040328
2536
Chúng tôi phải có thể hợp tác với gia đình
17:38
to support the families, to manage those first years
337
1042864
3415
hỗ trợ họ giám sát những năm đầu của trẻ
17:42
with them. We need to be able to really go
338
1046279
3912
cùng với họ. Chúng tôi cần phải đi từ
17:46
from universal screening to universal access to treatment,
339
1050191
4157
chọn lọc toàn cầu cho đến sự tiếp cận điều trị toàn cầu
17:50
because those treatments are going to change
340
1054348
3103
vì những sự điều trị đó sẽ thay đổi
17:53
these children's and those families' lives.
341
1057451
3579
cuộc đời của các em bé và gia đình của chúng
17:56
Now, when we think about what we [can] do
342
1061030
4257
Khi chúng tôi nghĩ đến những gì mình có thể làm
18:01
in those first years,
343
1065287
3223
trong những năm đầu đời đó
18:04
I can tell you,
344
1068510
2400
Tôi có thể nói rằng
18:06
having been in this field for so long,
345
1070910
2827
Ai đã làm việc tại lĩnh vực này lâu năm
18:09
one feels really rejuvenated.
346
1073737
3095
thì người đó sẽ cảm thấy được trẻ lại
18:12
There is a sense that the science that one worked on
347
1076832
3832
Có một lí lẽ đó là môn khoa học
mà ai đó đã nghiên cứu
mà ai đó đã nghiên cứu
18:16
can actually have an impact on realities,
348
1080664
3707
có thể thực sự ảnh hưởng đến thực tại
18:20
preventing, in fact, those experiences
349
1084371
2895
thực sự, ngăn ngừa những trải nghiệm
18:23
that I really started in my journey in this field.
350
1087266
4002
mà tôi thực sự đã bắt đầu trong
cuộc hành trình trong lĩnh vực này
cuộc hành trình trong lĩnh vực này
18:27
I thought at the time that this was an intractable condition.
351
1091268
3192
Có đôi lúc tôi đã nghĩ đây là một tình trạng khó uốn nắn
18:30
No longer. We can do a great deal of things.
352
1094460
3886
Không còn xa nữa khi chúng ta có thể làm rất nhiều điều
18:34
And the idea is not to cure autism.
353
1098346
2737
Và ý tưởng không phải là để chữa bệnh tự kỉ
18:36
That's not the idea.
354
1101083
2600
Không phải thế
18:39
What we want is to make sure
355
1103683
2206
Cái chúng tôi muốn là đảm bảo
18:41
that those individuals with autism can be free from
356
1105889
2576
những người bị tự kỉ có thể từng chút một được giải thoát
18:44
the devastating consequences that come with it at times,
357
1108465
4230
khỏi những hệ quả tàn phá đi cùng với bệnh
18:48
the profound intellectual disabilities, the lack of language,
358
1112695
2874
những khuyết tật về trí tuệ sâu sắc,
thiếu kỹ năng ngôn ngữ,
thiếu kỹ năng ngôn ngữ,
18:51
the profound, profound isolation.
359
1115569
3669
sự sô lập sâu sắc
18:55
We feel that individuals with autism, in fact,
360
1119238
2267
thực ra, chúng tôi cảm thấy những ngừơi tự kỉ
18:57
have a very special perspective on the world,
361
1121505
2795
có một tiền đồ rất đặc biệt trong thế giới,
19:00
and we need diversity, and they can work extremely well
362
1124300
3423
chúng ta cần sự đa dạng, và họ có thể làm việc rất tốt
19:03
in some areas of strength:
363
1127723
2367
trong những lãnh vực thế mạnh:
19:05
predictable situations, situations that can be defined.
364
1130090
3403
những tình húông có thể đoán biết, có thể khẳng định
19:09
Because after all, they learn about the world almost like
365
1133493
3009
Vì suy cho cùng, họ học biết về thế giới cũng giống như
19:12
about it, rather than learning how to function in it.
366
1136502
4701
chỉ biết về nó mà không học cách làm
thế nào để xoay xở với nó
thế nào để xoay xở với nó
19:17
But this is a strength, if you're working, for example,
367
1141203
2798
Nhưng đây lại là thế mạnh, nếu bạn làm việc trong ngành
19:19
in technology.
368
1144001
2080
kỹ thuật chẳng hạn
19:21
And there are those individuals who have incredible
369
1146081
2273
Và có những ngừơi tự kỉ với những khả năng
19:24
artistic abilities.
370
1148354
1425
nghệ thuật đang kinh ngạc
19:25
We want them to be free of that.
371
1149779
1920
Chúng tôi muốn họ bộc lộ đựơc điều đó
19:27
We want that the next generations of individuals with autism
372
1151699
3385
Chúng tôi muốn thế hệ tiếp theo của những người tự kỉ
19:30
will be able not only to express their strengths
373
1155084
3155
sẽ không chỉ có thể phơi bày thế mạnh của mình
19:34
but to fulfill their promise.
374
1158239
2222
mà còn thực hiện được những khả năng hứa hẹn đó
19:36
Well thank you for listening to me. (Applause)
375
1160461
3569
Cám ơn các bạn đã lắng nghe. (Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Ami Klin - Autism researcherAmi Klin is an award winning autism spectrum disorder researcher finding new avenues for early diagnosis.
Why you should listen
Born in Brazil to Holocaust survivors, Ami Klin is the Georgia Research Alliance Eminent Scholar Professor and Chief of the Division of Autism and Developmental Disabilities at Emory University School of Medicine, and Director of the Marcus Autism Center, a subsidiary of Children’s Healthcare of Atlanta. After studying psychology, political science and history at Hebrew University in Jerusalem, Klin received his PhD in Psychology at the University of London in 1988. He completed clinical and research post-doctoral fellowships at the Yale Child Study Center at the Yale University School of Medicine -- where he would direct the Autism Program as Harris Professor of Child Psychology & Psychiatry. He has written in over over 180 publications, including five books on the subject of Autism.
Ami Klin | Speaker | TED.com