TED2004
Eve Ensler: Happiness in body and soul
Eve Ensler: Hạnh phúc về thể xác và tinh thần
Filmed:
Readability: 3.9
1,319,042 views
Eve Ensler, tác giả của Màn độc thoại âm đạo, chia sẻ rằng một cuộc thảo luận về thời kỳ mãn kinh với bạn bè đã dẫn cô tới cuộc trò chuyện về tất cả các loại hành vi tình dục, tiến hành một chiến dịch toàn cầu nhằm chấm dứt bạo lực đối với phụ nữ và tìm thấy hạnh phúc của riêng mình như thế nào.
Eve Ensler - Playwright, activist
Eve Ensler created the ground-breaking "Vagina Monologues," whose success propelled her to found V-Day -- a movement to end violence against women and girls everywhere. Full bio
Eve Ensler created the ground-breaking "Vagina Monologues," whose success propelled her to found V-Day -- a movement to end violence against women and girls everywhere. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
I bet you're worried.
0
1000
2000
Tôi cá là bạn cũng đang lo lắng
00:27
(Laughter)
1
3000
2000
(Cười)
00:29
I was worried. That's why I began this piece.
2
5000
4000
Tôi đã từng lo lắng
Đó là lý do tại sao tôi bắt đầu
buổi nói chuyện này.
buổi nói chuyện này.
00:33
I was worried about vaginas. I was worried what we think about vaginas,
3
9000
6000
Tôi đã từng lo lắng về âm đạo.
Tôi lo về việc chúng ta nghĩ gì về âm đạo
00:39
and even more worried that we don't think about them.
4
15000
4000
và còn lo lắng nhiều hơn
nếu ta không nghĩ về nó
nếu ta không nghĩ về nó
Tôi đã từng lo lắng về âm đạo của tôi.
00:43
I was worried about my own vagina.
5
19000
2000
Cần có một bối cảnh, một nền văn hóa,
một cộng đồng với những âm đạo khác nhau.
một cộng đồng với những âm đạo khác nhau.
00:45
It needed a context, a culture, a community of other vaginas.
6
21000
5000
00:50
There is so much darkness and secrecy surrounding them.
7
26000
4000
Có quá nhiều mặt tối
và bí mật xung quanh chúng.
và bí mật xung quanh chúng.
Giống như Tam giác Quỷ Bermuda,
chưa ai từng báo cáo về nó.
chưa ai từng báo cáo về nó.
00:54
Like the Bermuda Triangle, nobody ever reports back from there.
8
30000
5000
(Cười)
00:59
(Laughter)
9
35000
1000
Trước hết, thật không dễ để xác định
đâu là âm đạo của bạn.
đâu là âm đạo của bạn.
01:00
In the first place, it's not so easy to even find your vagina.
10
36000
4000
Phụ nữ trải qua hàng ngày, tuần, tháng
mà không nhìn nó.
mà không nhìn nó.
01:04
Women go days, weeks, months, without looking at it.
11
40000
3000
01:07
I interviewed a high-powered businesswoman;
12
43000
2000
Tôi từng phỏng vấn
một nữ doanh nhân quyền lực;
một nữ doanh nhân quyền lực;
01:09
she told me she didn't have time.
13
45000
3000
Cô ấy nói rằng cô ấy không có thời gian.
"Nhìn vào âm hộ của bạn" cô ấy nói,
"sẽ tốn cả ngày",
"sẽ tốn cả ngày",
01:12
"Looking at your vagina," she said, "is a full day's work."
14
48000
3000
(Cười)
01:15
(Laughter)
15
51000
1000
"Bạn phải nằm ngửa trước gương,
01:16
"You've got to get down there on your back, in front of a mirror,
16
52000
3000
01:19
full-length preferred. You've got to get in the perfect position,
17
55000
3000
gương dài thì càng tốt.
Phải chọn tư thế tốt
với ánh sáng hoàn hảo,
với ánh sáng hoàn hảo,
01:22
with the perfect light, which then becomes shadowed by the angle you're at.
18
58000
4000
sao cho bóng của nó lộ rõ theo
góc nằm của bạn.
góc nằm của bạn.
Bạn phải ngước đầu lên,
cong lưng , thật mệt mỏi. "
cong lưng , thật mệt mỏi. "
01:26
You're twisting your head up, arching your back, it's exhausting."
19
62000
3000
01:29
She was busy; she didn't have time.
20
65000
3000
Cô ấy bận rộn lắm; không có thời gian đâu.
Do đó tôi đã quyết định nói với phụ nữ
về âm đạo của họ.
về âm đạo của họ.
01:32
So I decided to talk to women about their vaginas.
21
68000
3000
01:35
They began as casual vagina interviews,
22
71000
3000
Ban đầu, đó là cuộc phỏng vấn
thông thường về âm đạo,
thông thường về âm đạo,
01:38
and they turned into vagina monologues.
23
74000
3000
và rồi chuyển thành
những đoạn độc thoại về âm đạo.
những đoạn độc thoại về âm đạo.
Tôi từng nói chuyện với hơn 200 phụ nữ,
01:41
I talked with over 200 women. I talked to older women,
24
77000
4000
Tôi gặp những người lớn tuổi, người trẻ,
01:45
younger women, married women, lesbians, single women;
25
81000
3000
phụ nữ đã kết hôn, người đồng tính,
phụ nữ độc thân.
phụ nữ độc thân.
Tôi nói chuyện với nhân viên công sở,
giáo sư đại học, diễn viên, gái mại dâm.
giáo sư đại học, diễn viên, gái mại dâm.
01:48
I talked to corporate professionals, college professors, actors, sex workers;
26
84000
5000
Tôi gặp phụ nữ Mỹ gốc Phi,
phụ nữ Mỹ gốc Á,
phụ nữ Mỹ gốc Á,
01:53
I talked to African-American women, Asian-American women,
27
89000
4000
phụ nữ Mỹ bản xứ,
phụ nữ da trắng, phụ nữ Do Thái.
phụ nữ da trắng, phụ nữ Do Thái.
01:57
Native-American women, Caucasian women, Jewish women.
28
93000
4000
Vâng, ban đầu phụ nữ thường hơi e thẹn,
có chút ngại ngùng khi nói.
có chút ngại ngùng khi nói.
02:01
OK, at first women were a little shy, a little reluctant to talk.
29
97000
5000
Một khi họ đã nói,
bạn không thể nào dừng họ lại được.
bạn không thể nào dừng họ lại được.
02:06
Once they got going, you couldn't stop them.
30
102000
3000
Phụ nữ thích nói về âm đạo của họ,
sự thật là vậy.
sự thật là vậy.
02:09
Women love to talk about their vaginas -- they do.
31
105000
4000
Chỉ là không ai hỏi họ thôi.
02:13
Mainly because no one's ever asked them before.
32
109000
3000
(Cười)
02:16
(Laughter)
33
112000
1000
Hãy bắt đầu với từ
"âm đạo" -- âm đạo, âm đạo.
"âm đạo" -- âm đạo, âm đạo.
02:17
Let's just start with the word "vagina" -- vagina, vagina.
34
113000
5000
Nghe như là một sự truyền nhiễm.
02:22
It sounds like an infection at best. Maybe a medical instrument.
35
118000
5000
Có thể là một dụng cụ y khoa.
"Nhanh nào y tá, mang âm đạo lại đây!"
02:27
"Hurry, nurse, bring the vagina."
36
123000
2000
(Cười)
02:29
(Laughter)
37
125000
1000
Âm đạo, âm đạo, âm đạo.
02:30
Vagina, vagina, vagina. It doesn't matter how many times
38
126000
3000
Dù bạn nói ra từ đó bao nhiêu lần đi nữa,
02:33
you say the word, it never sounds like a word you want to say.
39
129000
3000
nghe nó không hề giống từ
mà bạn muốn nói đâu.
mà bạn muốn nói đâu.
02:36
It's a completely ridiculous, totally un-sexy word.
40
132000
5000
Đó thực sự là một từ rất buồn cười,
chẳng quyến rũ gì cả.
chẳng quyến rũ gì cả.
Nếu bạn dùng nó khi quan hệ,
02:41
If you use it during sex, trying to be politically correct,
41
137000
3000
hãy dùng nó đúng cách,
02:44
"Darling, would you stroke my vagina," you kill the act right there.
42
140000
6000
"anh yêu, hãy đâm mạnh vào âm đạo đi anh,"
và bạn làm hỏng chuyện ngay.
(Cười)
02:50
(Laughter)
43
146000
1000
02:51
I'm worried what we call them and don't call them.
44
147000
4000
Tôi lo lắng về cách chúng ta gọi và không
gọi nó.
gọi nó.
Ở Great Neck, New York,
họ gọi nó là Mèo con.
họ gọi nó là Mèo con.
02:55
In Great Neck, New York, they call it a "pussy-cat."
45
151000
3000
Một người phụ nữ nói mẹ của cô từng dặn,
02:58
A woman told me there, her mother used to tell her,
46
154000
2000
"Đừng mặc đồ lót khi ngủ, con yêu.
03:00
"Don't wear panties, dear, underneath your pajamas.
47
156000
2000
Con cần để Mèo con
được thông thoáng."
được thông thoáng."
03:02
You need to air out your pussy-cat."
48
158000
2000
03:04
(Laughter)
49
160000
4000
(Cười)
03:08
In Westchester they call it a "pooky," in New Jersey a "twat."
50
164000
5000
Ở Westchester, họ gọi nó là Gấu con,
ở New Jersey, thì là Twat.
Nào là Hộp phấn, Mông,
Pooky, Poochi, Poopi,
Pooky, Poochi, Poopi,
03:13
There's powder-box, derriere, a pooky, a poochy, a poopy,
51
169000
5000
Poopelu, Pooninana,
Padepachetchki, Pal, và Piche.
Padepachetchki, Pal, và Piche.
03:18
a poopaloo, a pooninana, a padepachetchki, a pow, and a peach.
52
174000
4000
(Cười)
03:22
(Laughter)
53
178000
2000
Rồi đến Toadie, Dee Dee, Nishi,
Dignity, Coochi Snorcher,
Dignity, Coochi Snorcher,
03:24
There's toadie, dee dee, nishi, dignity, coochie snorcher, cooter,
54
180000
5000
Cooter, Labbe, Gladys Seagelman, VA,
03:29
labi, gladis siegelman, va, wee-wee, whore-spot, nappy dugout,
55
185000
9000
Wee wee, Horsespot, Nappy Dugout,
Mongo, Ghoulie, Powderbox,
Mimi ở Miami,
Mimi ở Miami,
03:38
mungo, ghoulie, powder-box, a "mimi" in Miami,
56
194000
6000
Knish ở Philadelphia ...
03:44
a "split knish" in Philadelphia, and a "schmende" in the Bronx.
57
200000
6000
(Cười)
và Schmende ở Bronx.
(Cười)
03:50
(Laughter)
58
206000
1000
Tôi lo lắng về âm đạo.
03:51
I am worried about vaginas.
59
207000
2000
Đây là cách "Màn độc thoại về âm đạo"
bắt đầu.
bắt đầu.
03:53
This is how the "Vagina Monologues" begins.
60
209000
3000
Nhưng nó không thực sự bắt đầu ở đó.
03:56
But it really didn't begin there; it began with a conversation with a woman.
61
212000
6000
Mà là với cuộc nói chuyện với một phụ nữ.
Chúng tôi đã nói chuyện về
thời kỳ mãn kinh,
thời kỳ mãn kinh,
04:02
We were having a conversation about menopause,
62
218000
3000
và rồi chúng tôi nói về âm đạo
của cô ấy,
của cô ấy,
04:05
and we got onto the subject of her vagina --
63
221000
2000
điều bạn làm nếu nói về
thời kì mãn kinh.
thời kì mãn kinh.
04:07
which you'll do if you're talking about menopause.
64
223000
2000
04:09
And she said things that really shocked me about her vagina --
65
225000
3000
Cô ấy nói rằng điều làm cô ấy cảm thấy
bất ngờ về âm đạo của mình --
bất ngờ về âm đạo của mình --
04:12
that it was dried-up and finished and dead -- and I was kind of shocked.
66
228000
4000
là nó khô dần đi và chết --
và tôi rất bất ngờ.
Một lần tôi nói chuyện với bạn.
04:16
And so I said to a friend casually, "Well, what do you think about your vagina?"
67
232000
3000
"Cậu nghĩ gì về âm đạo của mình?"
Và cô ấy đã nói điều còn lạ hơn,
04:19
And that woman said something more amazing,
68
235000
3000
và người kế tiếp nói điều lạ hơn nữa,
04:22
and then the next woman said something more amazing,
69
238000
2000
và trước khi tôi nhận ra,
mỗi người đều nói
mỗi người đều nói
04:24
and before I knew it, every woman was telling me
70
240000
2000
04:26
I had to talk to somebody about their vagina because they had an amazing story,
71
242000
3000
tôi phải nói chuyện với vài người về
âm đạo
âm đạo
bởi họ có những câu chuyện lạ,
04:29
and I was sucked down the vagina trail.
72
245000
3000
và tôi bị kéo vào con đường về âm đạo.
(Cười)
04:32
(Laughter)
73
248000
2000
Và tôi thực sự không thể thoát ra được.
04:34
And I really haven't gotten off it. I think if you had told me
74
250000
3000
Tôi nghĩ nếu bạn nói với tôi
lúc tôi còn trẻ
lúc tôi còn trẻ
04:37
when I was younger that I was going to grow up, and be in shoe stores,
75
253000
3000
rằng tôi sẽ lớn lên,
và làm việc trong tiệm giày,
và làm việc trong tiệm giày,
và người ta sẽ hét lên,
"Cô ấy ở đây, Quý Cô Âm Đạo!"
"Cô ấy ở đây, Quý Cô Âm Đạo!"
04:40
and people were going to scream out, "There she is, the Vagina Lady!"
76
256000
3000
Tôi không biết rằng
đó sẽ là hoài bão đời tôi.
đó sẽ là hoài bão đời tôi.
04:43
I don't know that that would have been my life ambition.
77
259000
3000
(Cười)
04:46
(Laughter)
78
262000
1000
Nhưng tôi muốn nói một chút về hạnh phúc,
04:47
But I want to talk a little bit about happiness and the relationship
79
263000
3000
và mối quan hệ của nó với
hành trình âm đạo này,
hành trình âm đạo này,
04:50
to this whole vagina journey because
80
266000
2000
vì nó đã là
một chuyến đi đặc biệt
một chuyến đi đặc biệt
04:52
it has been an extraordinary journey that began eight years ago.
81
268000
3000
bắt đầu từ 8 năm trước.
04:55
I think before I did the "Vagina Monologues"
82
271000
3000
Tôi nghĩ trước khi làm
"Màn độc thoại về âm đạo,"
"Màn độc thoại về âm đạo,"
tôi không thực sự tin vào hạnh phúc.
04:58
I didn't really believe in happiness.
83
274000
3000
Thật lòng, tôi nghĩ chỉ có kẻ ngốc
mới hạnh phúc.
mới hạnh phúc.
05:01
I thought that only idiots were happy, to be honest.
84
277000
3000
Tôi nhớ 14 năm trước đây khi tôi bắt đầu
theo Phật giáo,
theo Phật giáo,
05:04
I remember when I started practicing Buddhism 14 years ago,
85
280000
4000
và tôi được bảo rằng kết thúc của việc này
là hạnh phúc.
là hạnh phúc.
05:08
and I was told that the end of this practice was to be happy,
86
284000
3000
Tôi nói, "Làm sao bạn có thể hạnh phúc,
sống chịu đựng
sống chịu đựng
05:11
I said, "How could you be happy and live in this world of suffering
87
287000
3000
05:14
and live in this world of pain?" I mistook happiness for a lot of other things,
88
290000
6000
trong thế giới khổ đau này?"
Tôi đã nhầm hạnh phúc với nhiều thứ khác,
như sự tê liệt hay sự suy đồi hay
sự ích kỷ.
sự ích kỷ.
05:20
like numbness or decadence or selfishness.
89
296000
4000
Và điều xảy đến sau
"Màn độc thoại âm đạo"
"Màn độc thoại âm đạo"
05:24
And what happened through the course of the "Vagina Monologues"
90
300000
2000
05:26
and this journey is I think I have come to understand
91
302000
3000
và cuộc hành trình này là,
tôi nghĩ tôi đã bắt đầu hiểu
tôi nghĩ tôi đã bắt đầu hiểu
05:29
a little bit more about happiness.
92
305000
2000
một chút về hạnh phúc.
05:31
There're three qualities I want to talk about.
93
307000
3000
Tôi muốn nói về ba phẩm chất.
Một là nhìn những điều ở
ngay trước mặt bạn
ngay trước mặt bạn
05:34
One is seeing what's right in front of you, and talking about it,
94
310000
5000
và nói về nó, nói thật rõ.
05:39
and stating it. I think what I learned from talking about the vagina,
95
315000
4000
Tôi nghĩ cái mà tôi đã học được
từ cuộc nói chuyện về âm đạo
từ cuộc nói chuyện về âm đạo
05:43
and speaking about the vagina, is it was the most obvious thing --
96
319000
3000
đó là nó là thứ rõ ràng nhất --
05:46
it was right in the center of my body and the center of the world --
97
322000
3000
ở ngay trung tâm cơ thể tôi
và trung tâm thế giới --
và trung tâm thế giới --
05:49
and yet it was the one thing nobody talked about.
98
325000
3000
nhưng là điều
không một ai nói đến.
không một ai nói đến.
Thứ hai, điều mà cuộc nói chuyện
về âm đạo đã làm được
về âm đạo đã làm được
05:52
The second thing is that what talking about the vagina did
99
328000
4000
là mở cánh cửa để tôi thấy rằng
05:56
is it opened this door which allowed me to see
100
332000
3000
05:59
that there was a way to serve the world to make it better.
101
335000
3000
có một cách phụng sự thế giới
trở nên tươi đẹp hơn.
trở nên tươi đẹp hơn.
06:02
And that's where the deepest happiness has actually come from.
102
338000
4000
Và đó là nơi bắt nguồn hạnh phúc thực sự.
Và nguyên tắc thứ ba của hạnh phúc,
điều mà tôi vừa nhận ra gần đây:
điều mà tôi vừa nhận ra gần đây:
06:06
And the third principle of happiness, which I've realized recently.
103
342000
4000
Tám năm trước, xung lượng, năng lượng
và "sóng V" này đã bắt đầu --
và "sóng V" này đã bắt đầu --
06:10
Eight years ago, this momentum and this energy, this "V-wave" started --
104
346000
4000
06:14
and I can only describe it as a "V-wave" because, to be honest,
105
350000
3000
và thực sự thì tôi chỉ có thể mô tả nó
như một "sóng V" vì
như một "sóng V" vì
06:17
I really don't understand it completely; I feel at the service of it.
106
353000
4000
tôi thực sự không hiểu hết về nó;
Tôi cảm thấy sẵn sàng phục vụ.
Tôi cảm thấy sẵn sàng phục vụ.
Nhưng làn sóng này bắt đầu,
và nếu tôi đặt câu hỏi về nó,
và nếu tôi đặt câu hỏi về nó,
06:21
But this wave started, and if I question the wave,
107
357000
3000
06:24
or try to stop the wave or look back at the wave,
108
360000
3000
hoặc cố dừng sóng lại
hay nhìn lại về phía nó,
hay nhìn lại về phía nó,
06:27
I often have the experience of whiplash
109
363000
3000
tôi thường bị trật khớp
hoặc có khả năng bị gãy cổ.
06:30
or the potential of my neck breaking. But if I go with the wave,
110
366000
4000
Nhưng nếu tôi thuận theo sóng,
tin vào sóng
và di chuyển cùng nó,
và di chuyển cùng nó,
06:34
and I trust the wave and I move with the wave, I go to the next place,
111
370000
3000
tôi đến nơi tiếp theo, và nó diễn ra
một cách logic, có hệ thống và đáng tin.
một cách logic, có hệ thống và đáng tin.
06:37
and it happens logically and organically and truthfully.
112
373000
3000
Và tôi bắt đầu cuộc nói chuyện này,
bằng những câu chuyện và bài tường thuật,
bằng những câu chuyện và bài tường thuật,
06:40
And I started this piece, particularly with stories and narratives,
113
376000
6000
và tôi đã nói chuyện với một người phụ nữ
và rồi dẫn tới một người khác
và rồi dẫn tới một người khác
06:46
and I was talking to one woman and that led to another woman
114
382000
3000
06:49
and that led to another woman, and then I wrote those stories down
115
385000
4000
và tiếp đến một người nữa.
Và tôi viết lại câu chuyện đó,
đưa ra trước mặt những người khác.
06:53
and I put them out in front of other people.
116
389000
2000
Và mỗi lần tôi bắt đầu chương trình,
06:55
And every single time I did the show at the beginning,
117
391000
2000
06:57
women would literally line up after the show
118
393000
3000
phụ nữ sẽ xếp hàng
khi chương trình kết thúc,
khi chương trình kết thúc,
07:00
because they wanted to tell me their stories.
119
396000
3000
vì họ muốn kể tôi nghe chuyện của họ.
Đầu tiên tôi nghĩ, "Mình sẽ
nghe về những khoảnh khắc tuyệt vời,
nghe về những khoảnh khắc tuyệt vời,
07:03
And at first I thought, "Oh great, I'll hear about wonderful orgasms,
120
399000
2000
07:05
and great sex lives, and how women love their vaginas."
121
401000
4000
đời sống chăn gối, cách phụ nữ yêu thương
âm đạo của mình."
âm đạo của mình."
Nhưng thực tế,
đó không phải là điều mà họ muốn nói.
đó không phải là điều mà họ muốn nói.
07:09
But in fact, that's not what women lined up to tell me.
122
405000
3000
Họ muốn nói về việc bị hãm hiếp thế nào,
07:12
What women lined up to tell me was how they were raped,
123
408000
3000
07:15
and how they were battered, and how they were beaten,
124
411000
3000
và họ bị bạo hành, bị đánh đập ra sao,
bị hãm hiếp ở bãi xe,
07:18
and how they were gang-raped in parking lots,
125
414000
2000
và bị chú của mình cưỡng bức như thế nào.
07:20
and how they were incested by their uncles.
126
416000
2000
Và tôi muốn ngừng "Màn độc thoại âm đạo,"
07:22
And I wanted to stop doing the "Vagina Monologues"
127
418000
3000
vì nó khiến tôi nản lòng.
07:25
because it felt too daunting. I felt like a war photographer
128
421000
3000
Tôi thấy mình như một nhiếp ảnh gia
chuyên chụp ảnh các sự kiện khủng khiếp,
chuyên chụp ảnh các sự kiện khủng khiếp,
07:28
who takes pictures of terrible events, but doesn't intervene on their behalf.
129
424000
4000
nhưng không giúp gì cho họ.
Và vì vậy năm 1997, tôi đã nói,
"Chúng ta hãy kết nối phụ nữ với nhau.
"Chúng ta hãy kết nối phụ nữ với nhau.
07:32
And so in 1997, I said, "Let's get women together.
130
428000
4000
07:36
What could we do with this information that all these women are being violated?"
131
432000
5000
Chúng ta có thể làm gì với thông tin
rằng tất cả họ đều đang bị bạo hành?"
07:41
And it turned out, after thinking and investigating,
132
437000
4000
Và hoá ra, sau khi suy nghĩ
và khảo sát,
và khảo sát,
tôi phát hiện - và Liên hợp quốc
gần đây nói rằng -
gần đây nói rằng -
07:45
that I discovered -- and the UN has actually said this recently --
133
441000
3000
trong ba phụ nữ trên hành tinh này
thì có một người
thì có một người
07:48
that one out of every three women on this planet
134
444000
3000
07:51
will be beaten or raped in her lifetime.
135
447000
3000
bị đánh hoặc bị hãm hiếp.
Đó giới tính quan trọng;
07:54
That's essentially a gender; that's essentially a resource of the planet, which is women.
136
450000
5000
Phụ nữ là nguồn tài nguyên cần thiết
trên hành tinh.
trên hành tinh.
Vì vậy năm 1997, tôi đã tập hợp những
người phụ nữ phi thường này lại và nói,
người phụ nữ phi thường này lại và nói,
07:59
So in 1997 we got all these incredible women together and we said,
137
455000
3000
08:02
"How can we use the play, this energy, to stop violence against women?"
138
458000
5000
"Làm thế nào để dùng khả năng của mình
chấm dứt bạo hành phụ nữ?"
chấm dứt bạo hành phụ nữ?"
Và chúng tôi tổ chức một sự kiện
ở New York, tại nhà hát,
ở New York, tại nhà hát,
08:07
And we put on one event in New York City, in the theater,
139
463000
2000
08:09
and all these great actors came -- from Susan Sarandon,
140
465000
3000
các diễn viên tuyệt vời
đã đến -- từ Susan Sarandon,
đã đến -- từ Susan Sarandon,
đến Glenn Close, Whoopi Goldberg --
08:12
to Glenn Close, to Whoopi Goldberg -- and we did one performance
141
468000
3000
và chúng tôi trình diễn một lần một tối,
08:15
on one evening, and that catalyzed this wave, this energy.
142
471000
6000
và điều này tạo ra làn sóng, năng lượng.
Trong vòng 5 năm,
08:21
And within five years, this extraordinary thing began to happen.
143
477000
4000
điều đặc biệt đã xảy ra.
08:25
One woman took that energy and she said, "I want to bring this wave,
144
481000
4000
Một phụ nữ nói
"Tôi muốn mang làn sóng,
"Tôi muốn mang làn sóng,
08:29
this energy, to college campuses," and so she took the play
145
485000
4000
nguồn năng lượng đến các trường đại học,"
và vì vậy cô đã làm và cô ấy nói,
08:33
and she said, "Let's use the play and have performances of the play
146
489000
3000
"Hãy sử dụng buổi biểu diễn và
thực hiện mỗi năm một lần,
thực hiện mỗi năm một lần,
08:36
once a year, where we can raise money to stop violence against women
147
492000
3000
nơi chúng tôi có thể quyên góp
để ngăn bạo hành phụ nữ
để ngăn bạo hành phụ nữ
08:39
in local communities all around the world."
148
495000
3000
ở địa phương
và trên toàn thế giới.
và trên toàn thế giới.
Và trong một năm, chương trình
đã đến 50 trường, và còn tiếp tục.
đã đến 50 trường, và còn tiếp tục.
08:42
And in one year, it went to 50 colleges, and then it expanded.
149
498000
3000
Sáu năm cuối cùng,
08:45
And over the course of the last six years, it's spread
150
501000
3000
nó lan truyền và lan truyền
khắp toàn cầu.
khắp toàn cầu.
08:48
and it's spread and it's spread and it's spread around the world.
151
504000
3000
Hai đều tôi học được là:
08:51
What I have learned is two things. One: that the epidemic
152
507000
6000
một là, nạn bạo hành phụ nữ
đang gây sốc; nó có quy mô toàn cầu
đang gây sốc; nó có quy mô toàn cầu
08:57
of violence towards women is shocking; it's global;
153
513000
4000
nó rất rõ nét
và có sức tàn phá,
và có sức tàn phá,
09:01
it is so profound and it is so devastating,
154
517000
2000
và nó tồn tại như vậy trong từng
ngóc ngách nhỏ,
ngóc ngách nhỏ,
09:03
and it is so in every little pocket of every little crater,
155
519000
3000
09:06
of every little society, that we don't even recognize it
156
522000
2000
của mọi xã hội nhỏ
mà chúng ta thậm chí không nhận ra,
mà chúng ta thậm chí không nhận ra,
09:08
because it's become ordinary. This journey has taken me to Afghanistan,
157
524000
6000
vì nó dần bình thường.
Hành trình này đưa tôi tới Afghanistan,
nơi tôi đã có
vinh dự và đặc ân
vinh dự và đặc ân
09:14
where I had the extraordinary honor and privilege to go into
158
530000
5000
để tới từng khu vực của Afghanistan
dưới thời Taliban.
dưới thời Taliban.
09:19
parts of Afghanistan under the Taliban -- I was dressed in a burqa --
159
535000
3000
Tôi đã trùm khăn và đi cùng
với một nhóm đặc biệt,
với một nhóm đặc biệt,
09:22
and I went in with an extraordinary group called the
160
538000
3000
gọi là Hiệp hội Cách mạng
của phụ nữ Afghanistan.
của phụ nữ Afghanistan.
09:25
Revolutionary Association of the Women of Afghanistan,
161
541000
3000
Và tôi đã thấy tận mắt
cách thức phụ nữ đã bị tước bỏ
cách thức phụ nữ đã bị tước bỏ
09:28
and I saw firsthand how women had been stripped
162
544000
3000
09:31
of every single right that was possible to strip women of --
163
547000
4000
các quyền có thể
tước khỏi phụ nữ -
tước khỏi phụ nữ -
từ giáo dục, đến tuyển dụng,
09:35
from being educated, to being employed, to being
164
551000
4000
đến sự cho phép
để ăn 1 que kem.
để ăn 1 que kem.
09:39
actually allowed to eat ice cream.
165
555000
2000
Bạn không biết rằng,
09:41
For those of you who don't know it, it was illegal to eat ice cream under the Taliban.
166
557000
3000
sẽ là phi pháp nếu ăn kem
dưới thời Taliban.
dưới thời Taliban.
09:44
And I actually saw and met women who had been flogged
167
560000
4000
Tôi thực sự nhìn thấy và gặp
những phụ nữ bị đánh đập
những phụ nữ bị đánh đập
09:48
by being caught eating vanilla ice cream.
168
564000
3000
vì bị bắt gặp ăn kem vani.
Tôi được đưa đến nơi bí mật để kem ăn
trong một thị trấn nhỏ,
trong một thị trấn nhỏ,
09:51
And I was taken to the secret ice cream-eating place in a little town,
169
567000
4000
nơi chúng tôi đến một căn phòng phía sau,
và phụ nữ đang ngồi
và phụ nữ đang ngồi
09:55
where we went to a back room, and women were seated
170
571000
3000
và một bức màn được kéo quanh chúng tôi,
và họ được phục vụ kem vani.
và họ được phục vụ kem vani.
09:58
and a curtain was pulled around us, and they were served vanilla ice cream.
171
574000
4000
Những người phụ nữ
nâng khăn của họ và ăn kem.
nâng khăn của họ và ăn kem.
10:02
And women lifted their burqas and ate this ice cream,
172
578000
3000
10:05
and I don't think I ever understood pleasure until that moment,
173
581000
3000
Và tôi không nghĩ rằng tôi hiểu rõ
sự thỏa mãn cho đến lúc đó,
sự thỏa mãn cho đến lúc đó,
10:08
and how women have found a way to keep their pleasure alive.
174
584000
4000
và cách phụ nữ tìm thấy con đường
để duy trì sự thỏa mãn đó.
để duy trì sự thỏa mãn đó.
Cuộc hành trình này đã đưa tôi
đến Islamabad,
đến Islamabad,
10:12
It has taken me, this journey, to Islamabad, where I have
175
588000
3000
nơi tôi chứng kiến khuôn mặt hổ thẹn
của những người phụ nữ.
của những người phụ nữ.
10:15
witnessed and met women with their faces melted off.
176
591000
3000
Tuần trước đó tôi tới Juarez, Mexico,
10:18
It has taken me to Juarez, Mexico, where I was a week ago,
177
594000
4000
đúng bãi đỗ xe nơi xương
phụ nữ bị trôi dạt
phụ nữ bị trôi dạt
10:22
where I have literally been there in parking lots
178
598000
3000
10:25
where bones of women have washed up and been dumped
179
601000
3000
và bị vứt bỏ cạnh những chai Coca-Cola.
10:28
next to Coca-Cola bottles.
180
604000
3000
Nó đã đưa tôi đến các trường đại học
khắp cả nước,
khắp cả nước,
10:31
It has taken me to universities
181
607000
2000
10:33
all over this country where girls are date-raped and drugged.
182
609000
3000
nơi các cô gái bị hãm hiếp và đánh thuốc.
10:36
I have seen terrible, terrible, terrible violence.
183
612000
4000
Tôi thấy bạo lực khủng khiếp.
Nhưng tôi cũng nhận ra,
trong quá trình nhìn thấy bạo lực,
trong quá trình nhìn thấy bạo lực,
10:40
But I have also recognized, in the course of seeing that violence,
184
616000
4000
rằng đối mặt
và nhìn thấy những gì xảy ra
và nhìn thấy những gì xảy ra
10:44
that being in the face of things and seeing actually
185
620000
3000
10:47
what's in front of us is the antidote to depression and to a feeling
186
623000
6000
là liều thuốc cho chứng trầm cảm,
và liều thuốc cho cảm giác
bản thân không có giá trị.
bản thân không có giá trị.
10:53
that one is worthless and has no value.
187
629000
2000
10:55
Because before the "Vagina Monologues,"
188
631000
2000
Vì trước "Màn độc thoại âm đạo,"
tôi sẽ nói rằng 80%
nhận thức của tôi đã đóng
nhận thức của tôi đã đóng
10:57
I will say that 80 percent of my consciousness was closed off
189
633000
3000
với những gì thực sự xảy ra,
11:00
to what was really going on in this reality.
190
636000
3000
điều đó làm giảm năng lượng sống của tôi.
11:03
And that closing-off closed off my vitality and my life energy.
191
639000
5000
Chuyện xảy ra còn là
trong các chuyến đi này --
trong các chuyến đi này --
11:08
What has also happened is in the course of these travels --
192
644000
2000
11:10
and it's been an extraordinary thing -- is that every single place
193
646000
4000
và đó là một điều phi thường --
là mỗi nơi tôi đặt chân tới trên thế giới,
11:14
that I have gone to in the world, I have met a new species.
194
650000
3000
Tôi gặp một loài mới.
11:17
And I really love hearing about all these species at the bottom of the sea.
195
653000
4000
Và tôi thích nghe về những loài
dưới đáy biển
dưới đáy biển
11:21
And I was thinking about how being with these
196
657000
2000
Và tôi nghĩ ở bên những người
tuyệt vời này
tuyệt vời này
11:23
extraordinary people on this particular panel
197
659000
3000
tại đây
11:26
that it's beneath, beyond, and between,
198
662000
3000
ở dưới, ở trên và ở giữa,
và âm đạo vừa khít
với mọi thể loại.
với mọi thể loại.
11:29
and the vagina kind of fits into all those categories.
199
665000
3000
(Cười)
11:32
(Laughter)
200
668000
1000
11:33
But one of the things I've seen is this species --
201
669000
3000
Nhưng một điều tôi thấy
ở các loài này ---
ở các loài này ---
11:36
and it is a species, and it is a new paradigm,
202
672000
3000
và đó là loài mới,
một dạng thức mới
một dạng thức mới
11:39
and it doesn't get reported in the press or in the media
203
675000
2000
và nó chưa được đăng báo
hay truyền thông
hay truyền thông
11:41
because I don't think good news ever is news,
204
677000
4000
vì tôi không nghĩ tin tốt
không phải tin tức
không phải tin tức
và tôi không nghĩ những người
thay đổi trái đất
thay đổi trái đất
11:45
and I don't think people who are transforming the planet
205
681000
2000
11:47
are what gets the ratings on TV shows.
206
683000
3000
sẽ tạo tỉ suất xem TV cao.
11:50
But every single country I have been to -- and in the last six years
207
686000
3000
Nhưng mỗi quốc gia tôi đến --
và trong 6 năm qua,
tôi đã tới 45 nước,
tôi đã tới 45 nước,
11:53
I've been to about 45 countries, and many tiny little villages and cities and towns --
208
689000
5000
và nhiều ngôi làng nhỏ
và thành phố và thị trấn --
và thành phố và thị trấn --
11:58
I have seen something what I've come to call "vagina warriors."
209
694000
4000
Tôi đã thấy điều mà tôi gọi là
"Chiến binh âm đạo."
"Chiến binh âm đạo."
12:02
A "vagina warrior" is a woman, or a vagina-friendly man,
210
698000
4000
Một "Chiến binh âm đạo" là phụ nữ,
hay đàn ông thân thiện với âm đạo,
hay đàn ông thân thiện với âm đạo,
người chứng kiến
hoặc từng chịu đựng bạo lực,
hoặc từng chịu đựng bạo lực,
12:06
who has witnessed incredible violence or suffered it,
211
702000
4000
và không có khẩu AK-47
hay vũ khí hủy diệt hạng nặng
hay vũ khí hủy diệt hạng nặng
12:10
and rather than getting an AK-47 or a weapon of mass destruction
212
706000
4000
12:14
or a machete, they hold the violence in their bodies;
213
710000
5000
hay một con dao lớn,
họ giữ bạo lực trong cơ thể mình;
12:19
they grieve it; they experience it; and then they go out and devote
214
715000
5000
họ kiềm chế; trải nghiệm;
và đi ra ngoài
và đi ra ngoài
và dành cuộc đời mình đảm bảo
nó sẽ không xảy ra với người khác.
nó sẽ không xảy ra với người khác.
12:24
their lives to making sure it doesn't happen to anybody else.
215
720000
4000
12:28
I have met these women everywhere on the planet.
216
724000
3000
Tôi đã gặp những phụ nữ
khắp nơi trên thế giới,
khắp nơi trên thế giới,
và tôi muốn kể chuyện,
12:31
And I want to tell a few stories because I believe that
217
727000
2000
vì tôi tin những câu chuyện là cách
chúng ta truyền tải thông điệp,
chúng ta truyền tải thông điệp,
12:33
stories are the way that we transmit information,
218
729000
3000
rồi tới cơ thể của chúng ta.
12:36
where it goes into our bodies. And I think that one of the things
219
732000
3000
Và tôi nghĩ một trong
những điều thú vị ở TED
những điều thú vị ở TED
12:39
about being at TED that's been very interesting
220
735000
3000
là tôi sống với cơ thể mình,
12:42
is that I live in my body a lot, and I don't live in my head very much anymore.
221
738000
4000
và không phải với tâm trí quá nhiều nữa.
12:46
And this is a very heady place.
222
742000
2000
Và đây là một nơi rất năng nổ.
12:48
And it's been really interesting to be in my head
223
744000
3000
Và thật thú vị khi được sống với tâm trí
trong hai ngày trước;
Tôi đã mất phương hướng --
Tôi đã mất phương hướng --
12:51
for the last two days; I've been very disoriented --
224
747000
2000
(Cười)
12:53
(Laughter)
225
749000
1000
Vì tôi nghĩ thế giới, thế giới âm đạo,
tồn tại trong cơ thể rất nhiều.
tồn tại trong cơ thể rất nhiều.
12:54
because I think the world, the V-world, is very much in your body.
226
750000
4000
Đó là thế giới thể xác, và có loài
sống trong cơ thể.
sống trong cơ thể.
12:58
It's a body world, and the species really exists in the body,
227
754000
4000
Tôi nghĩ việc liên kết thân thể
và đầu có ý nghĩa rất lớn,
và đầu có ý nghĩa rất lớn,
13:02
and I think there's a real significance in us
228
758000
2000
13:04
attaching our bodies to our heads -- that that separation
229
760000
3000
và sự phân tách đó tạo nên
13:07
has created a divide that is often separating purpose from intent.
230
763000
6000
sự chia cắt mục đích ban đầu.
Mối liên kết giữa thân thể và đầu
13:13
And the connection between body and head often brings those things into union.
231
769000
6000
thường mang mọi thứ lại gần nhau.
Tôi muốn nói về ba
người tôi từng gặp,
người tôi từng gặp,
13:19
I want to talk about three particular people
232
775000
2000
13:21
that I've met, vagina warriors, who really transformed my understanding
233
777000
4000
các chiến binh âm đạo,
những người thay đổi cách hiểu của tôi
những người thay đổi cách hiểu của tôi
về toàn bộ nguyên tắc và loài,
13:25
of this whole principle and species,
234
781000
2000
13:27
and one is a woman named Marsha Lopez.
235
783000
3000
và có một người phụ nữ
tên Marsha Lopez.
tên Marsha Lopez.
Marsha Lopez là một phụ nữ
tôi gặp ở Guatemala.
tôi gặp ở Guatemala.
13:30
Marsha Lopez was a woman I met in Guatemala.
236
786000
3000
Cô ấy 14 tuổi,
và đã kết hôn
và đã kết hôn
13:33
She was 14 years old, and she was in a marriage
237
789000
3000
13:36
and her husband was beating her on a regular basis,
238
792000
3000
và chồng cô ấy đánh đập cô hàng ngày.
13:39
and she couldn't get out because she was addicted to the relationship
239
795000
4000
Cô ấy không thể thoát,
vì đã bị nghiện với mối quan hệ này,
và cô ấy không có tiền.
13:43
and she had no money. Her sister was younger than her
240
799000
3000
Em gái cô ấy trẻ hơn cô ấy và đã đăng ký tham gia --
13:46
and she applied -- we had a "stop rape" contest a few years ago in New York --
241
802000
5000
chúng tôi có cuộc thi "Ngưng cưỡng bức"
vài năm trước ở New York --
vài năm trước ở New York --
và cô ấy đăng ký, hi vọng
mình sẽ trở thành quán quân
mình sẽ trở thành quán quân
13:51
and she applied, hoping that she would become a finalist
242
807000
3000
và đưa chị gái theo.
13:54
and she could bring her sister.
243
810000
2000
Cô ấy trở thành quán quân
và đưa Marsha tới New York
và đưa Marsha tới New York
13:56
She did become a finalist; she brought Marsha to New York.
244
812000
4000
Lúc đó,
14:00
And at that time we did this extraordinary V-Day
245
816000
2000
chúng tôi tổ chức Ngày âm đạo đặc biệt
tại Quảng trường Madison,
tại Quảng trường Madison,
14:02
at Madison Square Garden where we sold out the entire testosterone-filled dome,
246
818000
5000
nơi chúng tôi bán hết vé
cho toàn bộ những người đầy nhiệt huyết --
cho toàn bộ những người đầy nhiệt huyết --
14:07
18,000 people standing up to say
247
823000
2000
18,000 người đứng lên nói "Có" với âm đạo,
14:09
"yes" to vaginas, which was really a pretty incredible transformation.
248
825000
4000
và đó là một sự chuyển biến
đáng kinh ngạc.
đáng kinh ngạc.
Và cô ấy tới, chứng kiến điều này,
14:13
And she came, and she witnessed this, and she decided
249
829000
3000
và quyết định cô ấ y nên trở về
và rời bỏ chồng mình,
và rời bỏ chồng mình,
14:16
that she would go back and leave her husband,
250
832000
2000
và nên mang Ngày âm đạo tới Guatemala.
14:18
and that she would bring V-Day to Guatemala.
251
834000
2000
14:20
She was 21 years old. I went to Guatemala and she had sold out
252
836000
4000
Cô ấy 21 tuổi.
Tôi đến Guatemala và cô ấy đã bán hết vé
cho Rạp quốc gia Guatemala.
cho Rạp quốc gia Guatemala.
14:24
the National Theater of Guatemala.
253
840000
3000
14:27
And I watched her walk up on stage in her red short dress, and high heels,
254
843000
5000
Và tôi xem cô ấy bước lên sân khấu
với váy ngắn màu đỏ và giày cao gót,
với váy ngắn màu đỏ và giày cao gót,
và cô ấy đứng đó nói,
"Tên tôi là Marsha.
"Tên tôi là Marsha.
14:32
and she stood there and she said, "My name is Marsha.
255
848000
2000
14:34
I was beaten by my husband for five years.
256
850000
4000
Tôi bị chồng đánh 5 năm.
Anh ta suýt giết tôi.
Anh ta suýt giết tôi.
14:38
He almost murdered me. I left and you can too."
257
854000
3000
Tôi đã bỏ đi và bạn cũng có thể."
14:41
And the entire 2,000 people went absolutely crazy.
258
857000
4000
Và toàn bộ 2,000 người như phát điên.
Có một phụ nữ tên Esther Chávez
mà tôi gặp ở Juarez, Mexico.
mà tôi gặp ở Juarez, Mexico.
14:45
There's a woman named Esther Chavez
259
861000
2000
14:47
who I met in Juarez, Mexico. And Esther Chavez
260
863000
3000
Và Esther Chávez là một kế toán
xuất sắc ở thành phố Mexico.
xuất sắc ở thành phố Mexico.
14:50
was a brilliant accountant in Mexico City; she was 72 years old;
261
866000
3000
Bà 72 tuổi và đang có kế hoạch nghỉ hưu.
14:53
and she was planning to retire.
262
869000
2000
Bà tới Juarez chăm sóc người dì ốm yếu,
14:55
She went to Juarez to take care of an ailing aunt, and over the course of it,
263
871000
5000
và trong chuyến đi, bà bắt đầu
khám phá việc xảy ra
khám phá việc xảy ra
15:00
she began to discover what was happening to the murdered
264
876000
2000
với những phụ nữ bị giết hại
và mất tích ở Juarez.
và mất tích ở Juarez.
15:02
and disappeared women of Juarez.
265
878000
3000
15:05
She gave up her life; she moved to Juarez;
266
881000
3000
Bà từ bỏ cuộc sống của mình;
chuyển tới Juarez.
chuyển tới Juarez.
15:08
she started to write the stories which documented the disappeared women.
267
884000
4000
Bà bắt đầu viết những câu chuyện về
những phụ nữ mất tích.
những phụ nữ mất tích.
300 phụ nữ biến mất ở thị trấn biên giới
vì họ da nâu và nghèo khó.
vì họ da nâu và nghèo khó.
15:12
300 women have disappeared
268
888000
2000
15:14
in a border town because they're brown and poor.
269
890000
2000
15:16
There has been no response to the disappearance,
270
892000
2000
Không có câu trả lời cho
sự biến mất,
sự biến mất,
15:18
and not one person has been held accountable.
271
894000
2000
và không một ai chịu trách nhiệm.
15:20
She began to document it; she opened a center called Casa Amiga;
272
896000
5000
Bà ấy ghi chép lại nó.
Bà mở một trung tâm có tên
Casa Amiga và trong 6 năm,
Casa Amiga và trong 6 năm,
15:25
and in six years, she has literally brought this
273
901000
2000
bà đã khiến cả thế giới nhận thức
về câu chuyện này.
về câu chuyện này.
15:27
to the consciousness of the world.
274
903000
2000
Chúng tôi đã tới đó 1 tuần trước,
15:29
We were there a week ago, when there were 7,000 people on the street,
275
905000
3000
nơi 7,000 người có mặt trên phố,
và điều đó thực sự kì diệu.
và điều đó thực sự kì diệu.
15:32
and it was truly a miracle. And as we walked through the streets,
276
908000
4000
Và khi chúng tôi đi qua các con phố,
mọi người ở Juarez, mà bình thường họ
không ra phố bao giờ,
không ra phố bao giờ,
15:36
the people of Juarez, who normally don't even come into the streets
277
912000
3000
vì đường phố quá nguy hiểm,
15:39
because the streets are so dangerous, literally stood there and wept
278
915000
3000
đã thật sự đứng đó và rơi lệ,
15:42
to see that other people from the world had showed up
279
918000
3000
nhìn thấy những người khác
trên thế giới xuất hiện
trên thế giới xuất hiện
vì cộng đồng này.
15:45
for that particular community.
280
921000
3000
Có người phụ nữ khác tên là Agnes.
15:48
There's another woman named Agnes. And Agnes, for me,
281
924000
4000
Và Agnes, đối với tôi, chính là hình mẫu
của một chiến binh âm đạo.
của một chiến binh âm đạo.
15:52
epitomizes what a vagina warrior is.
282
928000
2000
15:54
I met her three years ago in Kenya. And Agnes was mutilated as a little girl,
283
930000
6000
Tôi gặp cô ấy cách đây 3 năm ở Kenya.
Và Agnes bị cắt khi còn là một cô bé;
16:00
she was circumcised against her will
284
936000
2000
cô bị cắt bỏ bộ phận sinh dục trái ý muốn
khi mới 10 tuổi,
khi mới 10 tuổi,
16:02
when she was 10 years old, and she really made a decision
285
938000
4000
và cô ấy đã quyết định
cô không muốn tục lệ này tiếp diễn
ở cộng đồng của mình.
ở cộng đồng của mình.
16:06
that she didn't want this practice to continue anymore in her community.
286
942000
4000
Vì vậy, khi lớn lên,
cô đã làm một điều phi thường:
cô đã làm một điều phi thường:
16:10
So when she got older she created this incredible thing:
287
946000
3000
16:13
it's an anatomical sculpture of a woman's body; it's half a woman's body.
288
949000
5000
đó là một điêu khắc giải phẫu
của cơ thể phụ nữ, một nửa cơ thể phụ nữ.
của cơ thể phụ nữ, một nửa cơ thể phụ nữ.
16:18
And she walked through the Rift Valley, and she had
289
954000
3000
Và cô ấy bước qua Thung lũng Rift,
và cô ấy có âm đạo
và các bộ phận thay thế âm đạo,
và các bộ phận thay thế âm đạo,
16:21
vagina and vagina replacement parts where she would teach
290
957000
3000
nơi cô dạy các bé gái
và bố mẹ và các cậu bé
và bố mẹ và các cậu bé
16:24
girls and parents and boys and girls what a healthy vagina looks like,
291
960000
4000
một âm đạo khỏe mạnh là như thế nào,
và âm đạo bị cắt bỏ trông thế nào.
và âm đạo bị cắt bỏ trông thế nào.
16:28
and what a mutilated vagina looks like. And in the course of her travel
292
964000
4000
Và trong chuyến đi --
cô đi qua Thung lũng Rift suốt 8 năm,
16:32
she walked literally for eight years through the Rift Valley,
293
968000
3000
vượt qua cát bụi, phải ngủ trên đất,
16:35
through dust, through sleeping on the ground -- because the Masais are nomads,
294
971000
4000
vì người Maasai là dân du mục,
16:39
and she would literally have to find them, and they would move,
295
975000
4000
và cô ấy phải tìm họ,
và họ di chuyển,
và họ di chuyển,
và cô ấy lại tìm kiếm họ lần nữa --
16:43
and she would find them again. She saved 1,500 girls from being cut.
296
979000
5000
cô ấy đã cứu 1,500 cô bé khỏi bị cắt bỏ.
Và khi đó, cô ấy tạo ra
một nghi lễ thay thế,
một nghi lễ thay thế,
16:48
And in that time she created an alternative ritual which involved
297
984000
3000
liên quan tới việc các cô bé
khi tới tuổi không bị cắt nữa.
khi tới tuổi không bị cắt nữa.
16:51
girls coming of age without the cut.
298
987000
3000
Ba năm trước khi chúng tôi gặp cô ấy,
16:54
When we met her three years ago,
299
990000
2000
chúng tôi nói,
"Ngày âm đạo có thể giúp gì cho cô?"
"Ngày âm đạo có thể giúp gì cho cô?"
16:56
we said, "What could V-Day do for you?"
300
992000
2000
Cô ấy nói, "Nếu cô cho tôi
một chiếc xe hơi, tôi sẽ đi nhanh hơn."
một chiếc xe hơi, tôi sẽ đi nhanh hơn."
16:58
And she said, "Well, if you got me a Jeep, I could get around a lot faster."
301
994000
3000
(Cười)
17:01
(Laughter)
302
997000
1000
Nên chúng tôi mua cho cô ấy xe hơi.
17:02
So we bought her a Jeep. And in the year that she had the Jeep,
303
998000
3000
Và cùng năm cô ấy có xe,
cô ấy đã cứu 4,500 cô bé khỏi bị cắt.
cô ấy đã cứu 4,500 cô bé khỏi bị cắt.
17:05
she saved 4,500 girls from being cut. So then we said to her,
304
1001000
4000
Chúng tôi hỏi,
"Chúng tôi có thể làm gì cho cô nữa?"
"Chúng tôi có thể làm gì cho cô nữa?"
17:09
"Agnes, well, what else could we do for you?" And she said,
305
1005000
2000
17:11
"Well, Eve, you know, if you gave me some money,
306
1007000
2000
Cô ấy nói, "Ồ, Eve,
nếu cô cho tôi tiền,
nếu cô cho tôi tiền,
tôi sẽ mở một nơi chốn
mà các cô bé có thể chạy thoát,
mà các cô bé có thể chạy thoát,
17:13
I could open a house and girls could run away and they could be saved."
307
1009000
4000
và họ sẽ được cứu giúp."
Và tôi muốn kể câu chuyện nhỏ
về những khởi đầu của tôi,
về những khởi đầu của tôi,
17:17
And I want to tell this little story about my own beginnings
308
1013000
3000
17:20
because it's very interrelated to happiness and Agnes.
309
1016000
4000
vì nó liên quan tới hạnh phúc và Agnes.
17:24
When I was a little girl -- and I grew up
310
1020000
3000
Khi tôi còn bé --
tôi sống trong một cộng đồng giàu có;
tôi sống trong một cộng đồng giàu có;
17:27
in a wealthy community; it was an upper-middle class white community,
311
1023000
4000
một cộng đồng gia trắng thượng lưu,
17:31
and it had all the trappings
312
1027000
2000
và tất cả đều hào nhoáng bên ngoài
17:33
and the looks of a perfectly nice, wonderful, great life.
313
1029000
5000
với một cuộc sống tuyệt vời.
Mọi người đều được cho là hạnh phúc
trong cộng đồng đó,
trong cộng đồng đó,
17:38
And everyone was supposed to be happy in that community
314
1034000
3000
và thực sự thì cuộc sống của tôi
như địa ngục.
như địa ngục.
17:41
and, in fact, my life was hell. I lived with an alcoholic father
315
1037000
3000
Tôi sống với người cha nghiện rượu
người đánh đập và quấy rối tôi,
17:44
who beat me and molested me, and it was all inside that.
316
1040000
3000
Là một đứa trẻ, tôi có ảo vọng rằng
người nào đó sẽ tới và cứu mình.
người nào đó sẽ tới và cứu mình.
17:47
And always as a child I had this fantasy that somebody would come and rescue me.
317
1043000
5000
Và tôi còn tưởng tượng ra một nhân vật
là Ngài Cá sấu.
là Ngài Cá sấu.
17:52
And I actually made up a little character whose name was Mr. Alligator,
318
1048000
3000
17:55
and I would call him up when things got really bad,
319
1051000
3000
Tôi gọi ông ấy khi mọi chuyện
trở nên tồi tệ,
trở nên tồi tệ,
và nói đã tới lúc ông đến và đưa tôi đi.
17:58
and I would say it was time to come and pick me up.
320
1054000
2000
18:00
And I would go and pack a little bag and I would wait for Mr. Alligator to come.
321
1056000
4000
Tôi chuẩn bị túi và đợi Ngài Cá sấu tới.
Ngài Cá sấu không bao giờ đến,
18:04
Now, Mr. Alligator never did come,
322
1060000
2000
nhưng ý tưởng về Ngài Cá sấu thực sự
đã cứu lấy sự tinh thần tôi
đã cứu lấy sự tinh thần tôi
18:06
but the idea of Mr. Alligator coming actually saved my sanity
323
1062000
5000
và khiến mọi chuyện ổn hơn để bước tiếp,
18:11
and made it OK for me to keep going because I believed,
324
1067000
2000
vì tôi tin, ở đâu đó,
18:13
in the distance, there would be someone coming to rescue me.
325
1069000
4000
có thể có một người sẽ tới cứu mình.
Khoảng 40 năm sau,
18:17
Cut to 40-some-odd years later, we go to Kenya,
326
1073000
4000
chúng tôi tới Kenya và khi đang đi bộ,
18:21
and we're walking, we arrive at the opening of this house --
327
1077000
4000
chúng tôi tới ngôi nhà mới mở này.
Và Agnes không cho tôi vào nhà
mấy ngày liền,
mấy ngày liền,
18:25
and Agnes hadn't let me come to the house for days
328
1081000
2000
18:27
because they were preparing this whole ritual.
329
1083000
2000
vì họ đang phải chuẩn bị toàn bộ nghi lễ.
18:29
And I want to tell you a great story. When Agnes first started
330
1085000
3000
Tôi muốn kể một câu chuyện hay.
Khi Agnes bắt đầu đấu tranh
18:32
fighting to stop female genital mutilation in her community,
331
1088000
4000
nhằm chấm dứt tục cắt bỏ
bộ phận sinh dục nữ ở cộng đồng cô ấy,
bộ phận sinh dục nữ ở cộng đồng cô ấy,
cô bị xa lánh, bị trục xuất và vu cáo,
18:36
she had become an outcast, and she was exiled and she was slandered,
332
1092000
3000
18:39
and the whole community turned against her.
333
1095000
2000
và cả cộng đồng ấy quay lưng chống lại cô.
18:41
But, being a vagina warrior, she kept going,
334
1097000
3000
Nhưng là một chiến binh âm đạo,
cô vấn tiếp tục,
cô vấn tiếp tục,
và kiên quyết với việc
thay đổi nhận thức.
thay đổi nhận thức.
18:44
and she kept committing herself to transforming consciousness.
335
1100000
3000
Và ở cộng đồng Maasai,
18:47
And in the Masai community, goats and cows are the most valued possession.
336
1103000
5000
dê và bò là những tài sản có giá trị nhất.
Chúng giống xe Mercedes-Benz
của Thung lũng Rift.
của Thung lũng Rift.
18:52
They're like the Mercedes-Benz of the Rift Valley.
337
1108000
4000
18:56
And she said, two days before the house opened, two different people
338
1112000
4000
Và cô ấy nói cách đây hai ngày
trước khi ngôi nhà mở cửa,
trước khi ngôi nhà mở cửa,
hai người lạ tới
và mỗi người cho cô một con dê,
và mỗi người cho cô một con dê,
19:00
arrived to give her a goat each, and she said to me,
339
1116000
3000
và cô ấy nói với tôi,
"Tôi biết tục cắt bỏ bộ phận sinh dục nữ
sẽ chấm dứt ở Châu Phi."
sẽ chấm dứt ở Châu Phi."
19:03
"I knew then that female genital mutilation would end one day in Africa."
340
1119000
5000
Rồi chúng tôi tới và khi đó,
19:08
Anyway, we arrived, and when we arrived,
341
1124000
3000
19:11
there were hundreds of girls dressed in red, homemade dresses --
342
1127000
4000
có hàng trăm cô gái mặc váy đỏ tự may --
đó là màu của người Maasai
và màu của Ngày âm đạo --
và màu của Ngày âm đạo --
19:15
which is the color of the Masai and the color of V-Day --
343
1131000
3000
và họ chào mừng chúng tôi.
19:18
and they greeted us, and they had made up these songs
344
1134000
3000
Họ sáng tác các bài hát,
19:21
that they were singing about the end of suffering,
345
1137000
2000
về việc kết thúc sự chịu đựng
và chấm dứt tục cắt bỏ,
và chấm dứt tục cắt bỏ,
19:23
and the end of mutilation, and they walked us down the path.
346
1139000
3000
và họ dẫn đường cho chúng tôi,
19:26
And it was a gorgeous day in the African sun,
347
1142000
2000
Đó là một ngày tuyệt vời
với ánh nắng Châu Phi,
với ánh nắng Châu Phi,
19:28
and the dust was flying and the girls were dancing,
348
1144000
3000
và cát bụi bay bay
và các cô gái nhảy múa,
và các cô gái nhảy múa,
Và ở ngôi nhà mới mở có ghi,
"Ngôi nhà Ngày âm đạo cho các cô gái."
"Ngôi nhà Ngày âm đạo cho các cô gái."
19:31
and there was this house, and it said, "V-Day Safe House for the Girls."
349
1147000
5000
Và vào lúc đó
tôi chợt nhận ra mất tới 47 năm,
tôi chợt nhận ra mất tới 47 năm,
19:36
And it hit me in that moment that it had taken 47 years,
350
1152000
5000
nhưng Ngài Cá sấu cuối cùng đã xuất hiện.
19:41
but that Mr. Alligator had finally shown up.
351
1157000
3000
Và Ngài ấy xuất hiện, rõ ràng là,
19:44
And he'd show up obviously in a form that it took me a long time to understand,
352
1160000
5000
theo cách mà tôi phải mất một thời gian
mới thấu hiểu,
mới thấu hiểu,
đó là khi chúng ta dành cho thế giới
điều ta mong muốn nhất,
điều ta mong muốn nhất,
19:49
which is that when we give
353
1165000
3000
19:52
in the world what we want the most, we heal the broken part inside each of us.
354
1168000
6000
chúng ta đã làm lành
vết thương cho chính mình.
vết thương cho chính mình.
19:58
And I feel, in the last eight years,
355
1174000
3000
Và tôi cảm thấy, trong 8 năm qua,
hành trình này --
hành trình âm đạo kì diệu này --
hành trình âm đạo kì diệu này --
20:01
that this journey, this miraculous vagina journey,
356
1177000
3000
đã dạy tôi bài học đơn giản ấy,
20:04
has taught me this really simple thing, which is that happiness exists in action;
357
1180000
7000
đó là để có hạnh phúc cần phải hành động;
hanh phúc sẽ kể sự thật
và nói cho bạn biết sự thật trong bạn;
và nói cho bạn biết sự thật trong bạn;
20:11
it exists in telling the truth and saying what your truth is;
358
1187000
4000
và nó tồn tại khi bạn trao đi
điều mình mong muốn nhất.
điều mình mong muốn nhất.
20:15
and it exists in giving away what you want the most.
359
1191000
4000
Và tôi cảm thấy kiến thức
và cuộc hành trình đó
và cuộc hành trình đó
20:19
And I feel that knowledge and that journey
360
1195000
4000
là một đặc ân tuyệt vời,
20:23
has been an extraordinary privilege,
361
1199000
2000
20:25
and I feel really blessed to have been here today to communicate that to you.
362
1201000
4000
và tôi thấy mình được ban phước
khi được ở đây giao lưu với các bạn,
Cảm ơn rất nhiều.
20:29
Thank you very much.
363
1205000
2000
(Vỗ tay)
20:31
(Applause)
364
1207000
3000
ABOUT THE SPEAKER
Eve Ensler - Playwright, activistEve Ensler created the ground-breaking "Vagina Monologues," whose success propelled her to found V-Day -- a movement to end violence against women and girls everywhere.
Why you should listen
Inspired by intimate conversations with friends, Eve Ensler wrote The Vagina Monologues. The play recounts tender, funny, gripping and horrifying stories she gathered from hundreds of women about their bodies, their sexual experiences, and yes, their vaginas. Since its first staging in 1996, it has been translated into more than 45 languages, performed in more than 120 countries and re-created as an HBO film.
The Vagina Monologues' success allowed Ensler to create V-Day, a global activist movement to end violence against women and girls, which has so far raised $85 million to prevent violence and protect abused women. In February 2011, Ensler received the Isabelle Stephenson Tony Award for her philanthropic work. Ensler has also drawn praise for The Good Body, a play that cuts to women's obsession with their appearance, and her film What I Want My Words to Do to You, which portrays a writing group she leads at a correctional facility for women. Today, she continues to find new projects and push the envelope. Her latest play, I Am an Emotional Creature: The Secret Life of Girls Around the World, hit the New York Times bestseller list and just wrapped a workshop production in Johannesburg -- nest stop is Paris and then Berkeley in June 2012.
Eve Ensler | Speaker | TED.com