TEDxOilSpill
Carl Safina: The oil spill's unseen villains -- and victims
Carl Safina: Những thủ phạm và nạn nhân đằng sau vụ tràn dầu.
Filmed:
Readability: 3.2
817,323 views
Vụ tràn dầu ở vùng vịnh khá khó hiểu nhưng chúng ta đều biết nó chẳng tốt đẹp gì. Carl Safina lật tung các chứng cứ trong cuộc kiểm tra chéo sôi máu này, và biện luận rằng các hệ lụy sẽ không chỉ ảnh hưởng đến riêng vùng vịnh và nhiều giải pháp đang làm trầm trọng thêm vấn đề.
Carl Safina - Ecologist, writer
Carl Safina's writing explores the scientific, moral and social dimensions of our relationship with nature. Full bio
Carl Safina's writing explores the scientific, moral and social dimensions of our relationship with nature. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
This is the ocean as I used to know it.
0
1000
3000
Đây là đại dương như tôi từng biết.
00:19
And I find that
1
4000
2000
Và đối với tôi--
00:21
since I've been in the Gulf a couple of times,
2
6000
2000
vì tôi đã đến vùng Vịnh một vài lần,
00:23
I really kind of am traumatized
3
8000
2000
tôi rất đau đớn,
00:25
because whenever I look at the ocean now,
4
10000
3000
vì, bây giờ,bất cứ khi nào tôi nhìn vào vùng biển đó
00:28
no matter where I am,
5
13000
2000
bất kể chỗ nào,
00:30
even where I know
6
15000
2000
thậm chí nơi tôi biết
00:32
none of the oil has gone,
7
17000
2000
mà không có dầu,
00:34
I sort of see slicks,
8
19000
2000
Tôi thấy các vết dầu loang,
00:36
and I'm finding that I'm very much
9
21000
2000
và cảm giác mình
00:38
haunted by it.
10
23000
2000
bị ám ảnh bởi điều đó.
00:41
But what I want to talk to you about today
11
26000
2000
Nhưng hôm này điều mà tôi muốn nói
00:43
is a lot of things that try
12
28000
2000
là cố gắng đặt tất cả
00:45
to put all of this in context,
13
30000
2000
vào trong bối cảnh,
00:47
not just about the oil eruption,
14
32000
3000
không chỉ về tràn dầu,
00:50
but what it means and why it has happened.
15
35000
3000
mà còn về ý nghĩa và nguyên nhân.
00:53
First, just a little bit about me.
16
38000
2000
Trước hết, xin nói đôi điều về bản thân.
00:55
I'm basically just a guy that likes to go fishing
17
40000
2000
Tôi chỉ là 1 anh chàng thích đi câu cá
00:57
ever since I was a little kid,
18
42000
2000
từ khi còn nhỏ.
00:59
and because I did,
19
44000
2000
Và vì thế,
01:01
I wound up studying sea birds
20
46000
2000
tôi chuyển sang nghiên cứu các loài chim biển
01:03
to try to stay in the coastal habitats that I so loved.
21
48000
3000
để được sống cùng với các sinh vật bờ biển mà tôi yêu mến vô cùng.
01:06
And now I mainly write books
22
51000
2000
Và hiện tại, tôi chủ yếu viết sách
01:08
about how the ocean is changing,
23
53000
2000
về việc đại dương đang thay đổi ra sao.
01:10
and the ocean is certainly changing very rapidly.
24
55000
3000
Và nó chắc chắn đang thay đổi rất nhanh.
01:13
Now we saw this kind of graphic earlier on,
25
58000
3000
Nào, chúng ta đã thấy loại đồ thị này trước đây.
01:16
that we really live on a hard marble
26
61000
3000
Rằng chúng ta sống trên nền đá cẩm thạch cứng
01:19
that has just a slight
27
64000
2000
với chút xíu
01:21
bit of wetness to it.
28
66000
2000
hơi ẩm trên đó.
01:23
It's like you dipped a marble in water.
29
68000
2000
Nó giống như bạn dấn 1 tảng đá vào nước.
01:25
And the same thing with the atmosphere:
30
70000
2000
Và tương tự với khí quyển.
01:27
If you took all the atmosphere
31
72000
2000
Nếu bạn lấy bầu khí quyển
01:29
and rolled it up in a ball,
32
74000
2000
và cuộn nó lại thành 1 quả cầu,
01:31
you would get that little sphere of gas on the right.
33
76000
2000
bạn sẽ có 1 quả cầu khí nhỏ ở bên phải.
01:33
So we live on
34
78000
2000
Thế nên chúng ta sống trên
01:35
the most fragile, little soap bubble you can imagine,
35
80000
3000
quả bong bóng xà phòng dễ vỡ nhất có thể tưởng tượng,
01:38
a very sacred soap bubble,
36
83000
2000
1 quả bong bóng rất linh thiêng,
01:40
but one that is very, very easy to affect.
37
85000
3000
nhưng dễ bị ảnh hưởng.
01:43
And all the burning of oil and coal and gas,
38
88000
3000
Và tất cả việc đốt dầu, than đá và khí gas,
01:46
all the fossil fuels,
39
91000
2000
các loại nhiên liệu hóa thạch,
01:48
have changed the atmosphere greatly.
40
93000
2000
đã làm khí quyển biến đổi mạnh mẽ.
01:50
Carbon dioxide level has gone up and up and up.
41
95000
3000
Nồng độ CO2 tăng không ngừng.
01:53
We're warming the climate.
42
98000
3000
Chúng ta đang làm khí hậu nóng lên.
01:56
So the blowout in the Gulf
43
101000
2000
Thế nên vụ phun trào dầu ở vịnh Mexico
01:58
is just a little piece
44
103000
2000
chỉ là 1 phần nhỏ
02:00
of a much larger problem that we have
45
105000
3000
trong 1 vấn đề lớn hơn nhiều của chúng ta
02:03
with the energy that we use to run civilization.
46
108000
3000
với nguồn năng lượng sử dụng cho nền văn minh.
02:06
Beyond warming,
47
111000
2000
Trên cả việc ấm lên,
02:08
we have the problem of the oceans getting more acidified --
48
113000
3000
chúng ta gặp rắc rối khi các đại dương đang ngày càng axit hóa.
02:11
and already measurably so,
49
116000
2000
Chúng ta đã đo được như vậy,
02:13
and already affecting animals.
50
118000
3000
và cũng đã gây ảnh hưởng đến các loài động vật rồi.
02:16
Now in the laboratory,
51
121000
2000
Trong phòng thí nghiệm,
02:18
if you take a clam and you put it in the pH
52
123000
2000
nếu bắt 1 con trai và đo độ pH
02:20
that is -- not 8.1,
53
125000
2000
không phải 8.1,
02:22
which is the normal pH of seawater --
54
127000
2000
là độ pH bình thường của nước biển --
02:24
but 7.5,
55
129000
2000
mà là 7.5,
02:26
it dissolves in about three days.
56
131000
3000
nó hòa tan trong khoảng 3 ngày.
02:29
If you take a sea urchin larva
57
134000
2000
Nếu lấy ấu trùng nhím biển
02:31
from 8.1,
58
136000
2000
từ môi trường pH 8.1
02:33
put it in a pH of 7.7 --
59
138000
2000
vào môi trường pH 7.7 --
02:35
not a huge change --
60
140000
2000
sự thay đổi không đáng kể --
02:37
it becomes deformed and dies.
61
142000
3000
nhưng chúng sẽ biến dạng và chết.
02:40
And already, commercial oyster larvae
62
145000
3000
Và các con sò con được nuôi trồng
02:43
are dying at large scales
63
148000
2000
đang chết trên quy mô lớn
02:45
in some places.
64
150000
2000
ở 1 số nơi.
02:47
Coral reefs are growing slower
65
152000
2000
Các vỉa san hô đang phát triển chậm hơn
02:49
in some places because of this problem.
66
154000
2000
ở 1 số nơi do nguyên nhân này.
02:51
So this really matters.
67
156000
2000
Thế nên vấn đề này rất quan trọng.
02:53
Now, let's take a little tour
68
158000
2000
Nào, chúng ta hãy đi thăm quan 1 chuyến
02:55
around the Gulf a little bit.
69
160000
2000
xung quanh vịnh.
02:57
One of the things that really impresses me about the people in the Gulf:
70
162000
3000
Một trong các điều gây ấn tượng cho tôi về con người vùng vịnh
03:00
They are really, really aquatic people.
71
165000
3000
là họ thực sự rất gắn bó với nước.
03:03
And they can handle water.
72
168000
2000
Họ có thể đối phó với nước.
03:05
They can handle a hurricane that comes and goes.
73
170000
2000
Họ có thể đối phó 1 cơn bão, đến rồi đi.
03:07
When the water goes down, they know what to do.
74
172000
3000
Khi mực nước giảm , họ biết nên làm gì.
03:10
But when it's something other than water,
75
175000
2000
Nhưng khi 1 điều gì đó, không phải nước,
03:12
and their water habitat changes,
76
177000
2000
làm thay đổi môi trường nước.
03:14
they don't have many options.
77
179000
2000
họ không có nhiều lựa chọn.
03:16
In fact, those entire communities
78
181000
2000
Thực tế, các cộng đồng đó
03:18
really don't have many options.
79
183000
2000
không có nhiều lựa chọn.
03:20
They don't have another thing they can do.
80
185000
3000
Họ không có việc gì khác để làm.
03:23
They can't go and work
81
188000
2000
Họ không thể đi làm việc
03:25
in the local hotel business
82
190000
2000
trong ngành kinh doanh khách sạn địa phương
03:27
because there isn't one in their community.
83
192000
3000
vì trong cộng đồng của họ không có ngành đó.
03:31
If you go to the Gulf and you look around,
84
196000
2000
Nếu tới vùng vịnh và nhìn xung quanh,
03:33
you do see a lot of oil.
85
198000
2000
bạn sẽ thấy rất nhiều dầu.
03:35
You see a lot of oil on the ocean.
86
200000
2000
Bạn thấy rất nhiều dầu trên mặt biển,
03:37
You see a lot of oil on the shoreline.
87
202000
3000
và cả trên đường bờ biển.
03:40
If you go to the site of the blowout,
88
205000
2000
Nếu bạn tới khu vực dầu phun trào,
03:42
it looks pretty unbelievable.
89
207000
2000
nó trông rất khó tin.
03:44
It looks like you just emptied the oil pan in your car,
90
209000
3000
Như thể bạn mới đổ hết bể dầu trong xe ô tô
03:47
and you just dumped it in the ocean.
91
212000
2000
và nhúng nó vào đại dương.
03:49
And one of the really most incredible things, I think,
92
214000
3000
Và 1 trong số những điều ngạc nhiên, theo tôi
03:52
is that there's nobody out there
93
217000
2000
là chẳng có ai ngoài đó
03:54
trying to collect it
94
219000
2000
cố gắng thu gom dầu
03:56
at the site where it is densest.
95
221000
3000
ở khu vực dày đặc nhất.
03:59
Parts of the ocean there
96
224000
2000
Các phần của đại dương
04:01
look just absolutely apocalyptic.
97
226000
3000
trông cực kỳ đáng sợ.
04:05
You go in along the shore,
98
230000
2000
Bạn đi dọc bờ biển
04:07
you can find it everywhere.
99
232000
2000
và sẽ thấy nó ở bất cứ đâu.
04:09
It's really messy.
100
234000
2000
Nó thực sự lộn xộn.
04:11
If you go to the places where it's just arriving,
101
236000
2000
Nếu bạn tới nơi dầu mới loang đến
04:13
like the eastern part of the Gulf, in Alabama,
102
238000
3000
như vùng biển phía đông của vịnh, ở Alabama,
04:16
there's still people using the beach
103
241000
2000
thì vẫn có những người giải trí ở bãi biển
04:18
while there are people cleaning up the beach.
104
243000
2000
trong khi có những người đang dọn sạch bãi biển.
04:20
And they have a very strange way of cleaning up the beach.
105
245000
3000
Và họ có 1 cách dọn sạch bãi biển rất kỳ lạ.
04:23
They're not allowed to put more than 10 pounds of sand
106
248000
2000
Họ không được phép cho quá 10 lbs cát
04:25
in a 50-gallon plastic bag.
107
250000
2000
vào trong 1 túi nhựa 50 gallon.
04:27
They have thousands and thousands of plastic bags.
108
252000
2000
Họ có hàng nghìn, hàng nghìn túi nhựa như thế.
04:29
I don't know what they're going to do with all that stuff.
109
254000
2000
Tôi không biết họ sẽ làm gì với chúng.
04:31
Meanwhile, there are still people trying to use the beach.
110
256000
2000
Trong khi đó, vẫn có nhiều người sử dụng bãi biển.
04:33
They don't see the little, tiny sign
111
258000
2000
Mà không thấy 1 biển báo nhỏ xíu
04:35
that says: "Stay out of the water."
112
260000
2000
" Tránh xa nước biển"
04:37
Their kids are in the water; they're getting tar
113
262000
2000
Con cái họ đang tắm dưới biển, chúng bị dính đầy
04:39
all over their clothes and their sandals. It's a mess.
114
264000
3000
nhựa đường trên áo quần và dép. Thật lộn xộn.
04:42
If you go to the place where the oil has been a while,
115
267000
2000
Nếu tới nơi mà dầu đã loang được 1 thời gian,
04:44
it's an even bigger mess.
116
269000
2000
nó thậm chí lộn xộn hơn.
04:46
And there's basically nobody there anymore,
117
271000
3000
Và gần như chẳng còn ai ở đó nữa,
04:49
a few people trying
118
274000
2000
1 vài người cố gắng
04:51
to keep using it.
119
276000
2000
tiếp tục sử dụng biển.
04:53
You see people who are really shell-shocked.
120
278000
2000
Các bạn thấy những người dân sốc thực sự.
04:55
They are very hardworking people.
121
280000
2000
Họ làm việc rất cần mẫn.
04:57
All they know about life is they get up in the morning,
122
282000
2000
Cuộc sống của họ là thức dậy vào sáng sớm,
04:59
and if their engine starts, they go to work.
123
284000
3000
khởi động đầu máy và bắt tay vào việc.
05:02
They always felt that they could rely on
124
287000
3000
Họ luôn cảm thấy có thể dựa vào
05:05
the assurances that nature brought them
125
290000
2000
sự đảm bảo mà thiên nhiên ban tặng
05:07
through the ecosystem of the Gulf.
126
292000
2000
thông qua hệ sinh thái vùng vịnh.
05:09
They're finding that their world is really collapsing.
127
294000
3000
Sau đó họ thấy thế giới của mình đang sụp đổ.
05:12
And so you can see, literally,
128
297000
3000
Và bạn có thể thấy ở họ
05:15
signs of their shock,
129
300000
3000
những dấu hiệu của choáng váng
05:20
signs of their outrage,
130
305000
3000
của sự phẫn nộ,
05:25
signs of their anger,
131
310000
3000
của tức giận,
05:32
and signs of their grief.
132
317000
3000
và cả đau khổ.
05:35
These are the things that you can see.
133
320000
3000
Đó là những cung bậc cảm xúc bạn có thể thấy.
05:40
There's a lot you can't see, also,
134
325000
2000
Nhưng có nhiều điều bạn không thể,
05:42
underwater.
135
327000
2000
như những thứ dưới nước.
05:44
What's going on underwater?
136
329000
2000
Chuyện gì đang xảy ra ở dưới nước?
05:46
Well, some people say
137
331000
2000
Một số nói
05:48
there are oil plumes.
138
333000
2000
có các chùm dầu.
05:50
Some people say there are not oil plumes.
139
335000
3000
Một số nói không.
05:53
And Congressman Markey asks, you know,
140
338000
3000
Và nghị sĩ Markey hỏi:
05:56
"Is it going to take a submarine ride
141
341000
3000
" Liệu có kế hoạch thăm dò đáy biển
05:59
to see if there are really oil plumes?"
142
344000
3000
xem có thực sự có các chùm dầu hay không?"
06:02
But I couldn't take a submarine ride --
143
347000
2000
Nhưng tôi không thể đi 1 chuyến thăm dò đáy biển
06:04
especially between the time I knew I was coming here and today --
144
349000
3000
đặc biệt là giữa lúc tôi biết mình sẽ đến đây ngày hôm nay --
06:07
so I had to do
145
352000
2000
nên tôi đã làm
06:09
a little experiment myself
146
354000
2000
1 thí nghiệm nhỏ
06:11
to see if there was oil in the Gulf of Mexico.
147
356000
2000
để xem liệu có dầu ở vịnh Mexico không.
06:13
So this is the Gulf of Mexico,
148
358000
3000
Đây là vịnh Mexico,
06:16
sparkling place full of fish.
149
361000
3000
lấp lánh các loại cá.
06:19
I created a little oil spill
150
364000
2000
Tôi đã thực hiện 1 thí nghiệm tràn dầu nhỏ
06:21
in the Gulf of Mexico.
151
366000
2000
ở vịnh Mexico.
06:23
And I learned -- in fact, I confirmed -- the hypothesis
152
368000
2000
Và tôi đã học được-- tôi đã xác nhận được giả thuyết
06:25
that oil and water don't mix
153
370000
3000
dầu và nước không hòa với nhau được
06:28
until you add a dispersant,
154
373000
3000
cho đến khi thêm 1 chất phân tán.
06:33
and then
155
378000
3000
Sau đó
06:36
they start mixing.
156
381000
2000
chúng bắt đầu trộn đều.
06:38
And you add a little energy
157
383000
2000
Và bạn thêm 1 ít năng lượng
06:40
from the wind and the waves,
158
385000
2000
từ gió và sóng.
06:42
and you get a big mess,
159
387000
3000
Bạn sẽ được 1 hỗn hợp,
06:45
a big mess
160
390000
2000
một đống bùi nhùi lớn
06:47
that you can't possibly clean,
161
392000
2000
không thể rửa sạch,
06:49
you can't touch, you can't extract
162
394000
3000
không thể chạm tới, không thể chiết tách
06:52
and, I think most importantly -- this is what I think --
163
397000
3000
và quan trọng nhất, theo tôi
06:55
you can't see it.
164
400000
2000
là bạn không thể thấy nó.
06:57
I think it's being hidden on purpose.
165
402000
3000
Tôi nghĩ nó bị cố tình giấu đi.
07:00
Now this is such a catastrophe and such a mess,
166
405000
3000
Nào, đây thật là 1 thảm họa và rối ren,
07:03
that lots of stuff is leaking out on the edges of the information stream.
167
408000
3000
đến nối nhiều thứ đang rò rỉ khỏi các bờ của dòng thông tin.
07:06
But as many people have said,
168
411000
2000
Nhưng như nhiều người đã nói,
07:08
there's a large attempt to suppress what's going on.
169
413000
3000
1 nỗ lực lớn hiện đang được thực hiện để khắc phục vấn đề.
07:11
Personally, I think that
170
416000
2000
Riêng tôi, tôi nghĩ rằng
07:13
the dispersants are
171
418000
2000
các chất tán sắc là
07:15
a major strategy to hide the body,
172
420000
3000
chiến thuật chính để giấu cái xác,
07:18
because we put the murderer
173
423000
2000
vì chúng ta buộc tội kẻ giết người
07:20
in charge of the crime scene.
174
425000
2000
lãnh trách nhiệm trong vụ án.
07:22
But you can see it.
175
427000
2000
Nhưng bạn có thể thấy cái xác.
07:24
You can see where the oil
176
429000
2000
Bạn có thể thấy nơi dầu
07:26
is concentrated at the surface,
177
431000
2000
tập trung ở bề mặt,
07:28
and then it is attacked,
178
433000
3000
sau đó nó bị tấn công,
07:31
because they don't want the evidence, in my opinion.
179
436000
3000
vì họ không muốn có chứng cứ.
07:34
Okay.
180
439000
2000
Được thôi.
07:36
We heard that bacteria eat oil?
181
441000
2000
Chúng ta đã nghe nói 1 số vi khuẩn ăn dầu?
07:38
So do sea turtles.
182
443000
2000
Và cả rùa biển nữa.
07:40
When it breaks up,
183
445000
2000
Khi nó vỡ ra,
07:42
it has a long way to go
184
447000
2000
dầu phải trôi dạt xa nữa
07:44
before it gets down to bacteria.
185
449000
2000
trước khi nó chìm tới các vi khuẩn đó.
07:46
Turtles eat it. It gets in the gills of fish.
186
451000
3000
Rùa biển ăn dầu. Dầu bám vào mang cá.
07:49
These guys have to swim around through it.
187
454000
2000
Chúng phải bơi qua lớp dầu.
07:51
I heard the most incredible story today
188
456000
3000
Hôm nay tôi đã nghe được câu chuyện khó tin nhất
07:54
when I was on the train coming here.
189
459000
3000
khi đang trên tàu đến đây.
07:57
A writer named Ted Williams called me,
190
462000
2000
Một nhà văn tên Ted Williams gọi tôi.
07:59
and he was asking me a couple of questions
191
464000
2000
Anh ấy hỏi tôi 2 câu hỏi
08:01
about what I saw,
192
466000
2000
về những gì tôi đã thấy,
08:03
because he's writing an article for Audubon magazine.
193
468000
2000
vì anh đang viết 1 bài báo cho tạp chí Audubon.
08:05
He said that he had been in the Gulf a little while ago --
194
470000
3000
Anh nói anh đã ở vùng Vịnh cách đây không lâu --
08:08
like about a week ago --
195
473000
2000
khoảng 1 tuần trước --
08:10
and a guy who had been a recreational fishing guide
196
475000
3000
và 1 người hướng dẫn câu cá giải trí
08:13
took him out to show him what's going on.
197
478000
3000
dẫn anh ấy đi xem chuyện gì đang diễn ra.
08:16
That guide's entire calendar year
198
481000
3000
Toàn bộ lịch trình hướng dẫn của anh ta
08:19
is canceled bookings.
199
484000
2000
bị hủy các cuộc hẹn.
08:21
He has no bookings left.
200
486000
2000
Không ai đặt trước nữa.
08:23
Everybody wanted their deposit back. Everybody is fleeing.
201
488000
3000
Mọi người muốn lấy lại tiền đặt cọc. Họ đang di tán.
08:26
That's the story of thousands of people.
202
491000
2000
Đó là câu chuyện của hàng ngàn người.
08:28
But he told Ted
203
493000
3000
Nhưng anh ta đã kể với Ted
08:31
that on the last day he went out,
204
496000
2000
là vào ngày cuối cùng anh ra ngoài,
08:33
a bottlenose dolphin
205
498000
2000
1 con cá heo mũi to
08:35
suddenly appeared next to the boat,
206
500000
3000
đột nhiên xuất hiện cạnh chiếc thuyền.
08:38
and it was splattering oil
207
503000
2000
Và nó đang phun dầu
08:40
out its blowhole.
208
505000
3000
từ lỗ phun nước của nó.
08:43
And he moved away
209
508000
2000
Và anh ta bỏ đi
08:45
because it was
210
510000
2000
vì đó là
08:47
his last fishing trip,
211
512000
2000
chuyến câu cuối cùng của anh
08:49
and he knew that the dolphins scare fish.
212
514000
2000
và anh biết cá heo làm các con cá khác sợ.
08:51
So he moved away from it,
213
516000
2000
Nên anh ta đã bỏ đi chỗ khác.
08:53
turned around a few minutes later,
214
518000
2000
Sau đó vài phút, anh nhìn xung quanh
08:55
it was right next to the side of the boat again.
215
520000
2000
con cá heo lại ở ngay bên cạnh chiếc thuyền.
08:57
He said that in 30 years of fishing
216
522000
2000
Anh nói trong 30 năm làm nghề câu cá
08:59
he had never seen a dolphin do that.
217
524000
2000
anh chưa bao giờ thấy 1 con cá heo làm như thế.
09:01
And he felt that --
218
526000
3000
Và anh cảm thấy rằng --
09:04
he felt that it was
219
529000
2000
Anh cảm thấy nó đang
09:06
coming to ask for help. Sorry.
220
531000
3000
đến để cầu cứu. Xin lỗi.
09:12
Now, in the Exxon Valdez spill,
221
537000
3000
Nào, ở chỗ dầu tràn Exxon Valdez,
09:15
about 30 percent of the killer whales
222
540000
2000
khoảng 30% cá mập sát thủ
09:17
died in the first few months.
223
542000
3000
chết trong vài tháng đầu tiên.
09:20
Their numbers have never recovered.
224
545000
2000
Số lượng của chúng không bao giờ hồi phục.
09:22
So the recovery rate of all this stuff
225
547000
2000
Mức độ phục hồi của các loài
09:24
is going to be variable.
226
549000
2000
sẽ rất khác nhau.
09:26
It's going to take longer for some things.
227
551000
3000
Với 1 số loài sẽ lâu hơn.
09:29
And some things, I think, will probably
228
554000
2000
Và 1 số, theo tôi, sẽ có thể
09:31
come back a little faster.
229
556000
2000
quay trở lại nhanh hơn 1 chút.
09:33
The other thing about the Gulf that is important
230
558000
3000
Một điều quan trọng khác nữa về vùng Vịnh
09:36
is that there are a lot of animals
231
561000
2000
là có nhiều loài động vật
09:38
that concentrate in the Gulf
232
563000
2000
tập trung ở Vịnh
09:40
at certain parts of the year.
233
565000
3000
ở 1 số thời điểm nhất định trong năm.
09:43
So the Gulf is a really important piece of water --
234
568000
2000
Nên vùng Vịnh là hải phận quan trọng --
09:45
more important than a similar volume
235
570000
3000
quan trọng hơn vùng biển với lượng nước
09:48
of water in the open Atlantic Ocean.
236
573000
3000
tương đương ở Đại Tây Dương mở.
09:51
These tuna swim the entire ocean.
237
576000
2000
Các con cá hồi bơi khắp đại dương.
09:53
They get in the Gulf Stream. They go all the way to Europe.
238
578000
2000
Chúng bơi vào dòng nước ở vùng Vịnh. Chúng đi tới khắp châu Âu.
09:55
When it comes time to spawn, they come inside,
239
580000
2000
Khi đến thời kỳ sinh nở, chúng tiến vào trong.
09:57
and these two tuna that were tagged,
240
582000
2000
Và 2 con cá hồi được đánh dấu này.
09:59
you can see them on the spawning grounds
241
584000
3000
bạn có thể thấy chúng trên" ổ đẻ trứng"
10:02
very much right in the area of the slick.
242
587000
2000
ở ngay vùng dầu loang.
10:04
They're probably having, at the very least,
243
589000
3000
Chúng có thể sẽ có
10:07
a catastrophic spawning season this year.
244
592000
3000
1 mùa sinh sản thảm họa năm nay.
10:10
I'm hoping that maybe the adults
245
595000
2000
Tôi hy vọng có thể các con lớn
10:12
are avoiding that dirty water.
246
597000
2000
sẽ tránh vùng nước bẩn.
10:14
They don't usually like to go into water
247
599000
2000
Chúng không thường xuyên bơi vào
10:16
that is very cloudy anyway.
248
601000
2000
vùng nước đục.
10:18
But these are really high-performance
249
603000
2000
Nhưng chúng là những "vận động viên"
10:20
athletic animals.
250
605000
2000
xuất sắc.
10:22
I don't know what this kind of stuff will do in their gills.
251
607000
3000
Tôi không biết dầu sẽ làm gì trong mang của chúng.
10:25
I don't know if it'll affect the adults.
252
610000
2000
Cũng không biết liệu nó có ảnh hưởng tới các con trưởng thành hay không.
10:27
If it's not, it's certainly affecting
253
612000
2000
Nếu không thì chắc chắn nó sẽ ảnh hưởng tới
10:29
their eggs and larvae, I would certainly think.
254
614000
2000
trứng và con non.
10:31
But if you look at that graph that goes down and down and down,
255
616000
3000
Nhưng nếu bạn nhìn vào biểu đồ giảm dần,
10:34
that's what we've done to this species
256
619000
2000
đó là điều chúng ta đã làm với loài này
10:36
through overfishing over many decades.
257
621000
3000
do đánh bắt cá nhiều thập kỷ qua.
10:39
So while the oil spill,
258
624000
2000
Trong khi dầu tràn,
10:41
the leak, the eruption,
259
626000
2000
rò rỉ và phun trào
10:43
is a catastrophe,
260
628000
2000
là 1 thảm họa,
10:45
I think it's important to keep in mind
261
630000
2000
tôi nghĩ chúng ta nên nhớ
10:47
that we've done a lot to affect what's in the ocean
262
632000
2000
rằng con người đã gây ảnh hưởng tới đại dương
10:49
for a very, very long time.
263
634000
2000
từ lâu nay.
10:51
It's not like we're starting with something
264
636000
2000
Không như chúng ta bắt đầu với 1 thứ
10:53
that's been okay.
265
638000
2000
vốn ổn định.
10:55
We're starting with something that's had a lot of stresses
266
640000
2000
Mà với thứ có rất nhiều vấn đề
10:57
and a lot of problems to begin with.
267
642000
2000
và phải chịu đựng quá mức.
10:59
If you look around at the birds,
268
644000
2000
Nếu bạn nhìn vào những con chim,
11:01
there are a lot of birds in the Gulf
269
646000
2000
có nhiều loại chim ở vùng Vịnh
11:03
that concentrate in the Gulf at certain times of the year,
270
648000
3000
tập trung ở đó trong các thời điểm nhất định trong năm,
11:06
but then leave.
271
651000
2000
sau đó bỏ đi.
11:08
And they populate much larger areas.
272
653000
3000
Và chúng tụ tập ở các vùng rộng hơn.
11:11
So for instance,
273
656000
2000
Ví dụ,
11:13
most of the birds in this picture are migratory birds.
274
658000
3000
hầu hết các con chim trong bức tranh này là chim di cư.
11:16
They were all on the Gulf in May,
275
661000
2000
Chúng bay tới vùng Vịnh vào tháng năm,
11:18
while oil was starting to come ashore in certain places.
276
663000
3000
trong khi dầu bắt đầu dạt vào bờ ở 1 số nơi.
11:22
Down on the lower left there
277
667000
2000
Ở phía dưới bên trái đó
11:24
are Ruddy Turnstones and Sanderlings.
278
669000
2000
là Ruddy Turnstones và Sanderlings.
11:26
They breed in the high arctic,
279
671000
2000
Chúng sinh sống ở cực Bắc,
11:28
and they winter down in southern South America.
280
673000
2000
và tránh rét ở phía nam Nam Mỹ.
11:30
But they concentrate in the Gulf
281
675000
2000
Nhưng chúng tập trung ở vịnh Mexico
11:32
and then fan out all across the arctic.
282
677000
3000
sau đó tỏa đi khắp phương bắc.
11:35
I saw birds that breed in Greenland
283
680000
2000
Tôi đã thấy các con chim sinh sản ở Greenland
11:37
in the Gulf,
284
682000
2000
ở vùng Vịnh.
11:40
so this is a hemispheric issue.
285
685000
3000
Nên đây là vấn đề bán cầu.
11:43
The economic effects
286
688000
2000
Các hiệu ứng kinh tế
11:45
go at least nationally in many ways.
287
690000
3000
ảnh hưởng ít nhất trong phạm vị quốc gia.
11:48
The biological effects are certainly hemispheric.
288
693000
3000
Các hiệu ứng sinh học gây ảnh hưởng trong phạm vi bán cầu.
11:53
I think that this is one of the most
289
698000
2000
Tôi nghĩ đó là 1 trong các ví dụ
11:55
absolutely mind-boggling
290
700000
3000
đáng sợ nhất
11:58
examples of total unpreparedness
291
703000
2000
do thiếu chuẩn bị
12:00
that I can even think of.
292
705000
2000
mà tôi có thể nghĩ tới.
12:02
Even when the Japanese bombed Pearl Harbor,
293
707000
3000
Kể cả khi người Nhật đánh bom Trân Châu cảng,
12:05
at least they shot back.
294
710000
2000
ít nhất họ bắn trả.
12:07
And we just seem to be
295
712000
2000
Và chúng ta có vẻ không thể
12:09
unable to figure out what to do.
296
714000
2000
xác định xem nên làm gì.
12:11
There was nothing ready,
297
716000
3000
Chúng ta không chuẩn bị sẵn sàng ứng chiến.
12:15
and, you know, as we can see
298
720000
2000
Và như chúng ta có thể thấy
12:17
by what they're doing.
299
722000
2000
nhờ những gì họ làm.
12:19
Mainly what they're doing is booms and dispersants.
300
724000
2000
Chủ yếu là hàng rào nổi và các chất phân tán.
12:21
The booms are absolutely not made for open water.
301
726000
3000
Các hàng rào nổi không được làm cho vùng nước mở.
12:24
They don't even attempt to corral
302
729000
3000
Họ không cố ngăn vết dầu loang
12:27
the oil where it is most concentrated.
303
732000
3000
ở nơi dầu tập trung nhất.
12:30
They get near shore. Look at these two boats.
304
735000
2000
Họ đến dần bờ biển. Hãy nhìn 2 chiếc thuyền này.
12:32
That one on the right is called Fishing Fool.
305
737000
3000
Cái bên phải là Fishing Fool ( ngư dân đần độn).
12:35
And I think, you know, that's a great name
306
740000
2000
Tôi nghĩ, đó là 1 cái tên hay
12:37
for boats that think that they're going to do anything
307
742000
3000
cho những con thuyền định làm bất cứ điều gì
12:40
to make a dent in this by dragging a boom between them
308
745000
3000
để tạo 1 vết lõm ở đây bằng cách kéo cái hàng rào giữa chúng,
12:43
when there are literally hundreds of thousands
309
748000
2000
khi có hàng trăm nghìn
12:45
of square miles in the Gulf right now
310
750000
2000
dặm vuông dầu loang
12:47
with oil at the surface.
311
752000
2000
ở vùng vịnh hiện giờ.
12:49
The dispersants make the oil go right under the booms.
312
754000
3000
Các chất gây phân tán làm cho dầu rơi xuống dưới hàng rào.
12:52
The booms are only about
313
757000
2000
Đường kính các hàng rào
12:54
13 inches in diameter.
314
759000
2000
khoảng 13 inch.
12:57
So it's just absolutely crazy.
315
762000
3000
Cho nên làm thế thật điên hết sức.
13:00
Here are shrimp boats employed.
316
765000
2000
Đây là các thuyền đánh bắt tôm được thuê.
13:02
There are hundreds of shrimp boats employed to drag booms instead of nets.
317
767000
3000
Có hàng trăm thuyền tôm được thuê để kéo hàng rào nổi thay vì kéo lưới.
13:05
Here they are working.
318
770000
2000
Họ đang làm việc.
13:07
You can see easily
319
772000
2000
Bạn có thể dễ dàng thấy
13:09
that all the oily water just goes over the back of the boom.
320
774000
3000
rằng tất cả nước lẫn dầu đi đến phần sau hàng rào.
13:12
All they're doing is stirring it.
321
777000
3000
Họ đang khoắng lộn nó lên.
13:15
It's just ridiculous.
322
780000
2000
Thật nực cười.
13:17
Also, for all the shoreline that has booms --
323
782000
3000
Đối với tất cả đường biển có hàng rào nổi --
13:20
hundreds and hundreds of miles of shoreline --
324
785000
2000
hàng trăm nghìn dặm đường biển --
13:22
all of the shoreline that has booms,
325
787000
2000
tất cả,
13:24
there's adjacent shoreline that doesn't have any booms.
326
789000
3000
có cả đường biển gần kề không có hàng rào nổi nào cả.
13:27
There is ample opportunity
327
792000
2000
Có cơ hội lớn
13:29
for oil and dirty water to get in behind them.
328
794000
3000
cho dầu và nước bẩn tràn vào phía sau hàng rào.
13:32
And that lower photo, that's a bird colony that has been boomed.
329
797000
3000
Và ở bức ảnh phía dưới, có 1 quần thể chim bị vướng vào hàng rào.
13:35
Everybody's trying to protect
330
800000
3000
Mọi người đang cố gắng bảo vệ
13:38
the bird colonies there.
331
803000
2000
các quần thể chim ở đó.
13:40
Well, as an ornithologist,
332
805000
3000
Là 1 nhà điểu cầm học,
13:43
I can tell you that birds fly, and that --
333
808000
3000
Tôi có thể nói rằng chim thì bay và --
13:46
(Laughter)
334
811000
2000
(Tiếng cười)
13:50
and that booming a bird colony
335
815000
3000
Và việc kéo cả 1 quẩn thể chim vào hàng rào nổi
13:53
doesn't do it; it doesn't do it.
336
818000
3000
thì không có hiệu quả.
13:56
These birds make a living by diving into the water.
337
821000
3000
Những con chim đó kiếm sống nhờ ngụp lặn xuống nước.
14:00
In fact,
338
825000
3000
Thực ra,
14:03
really what I think they should do, if anything --
339
828000
3000
tôi nghĩ họ nên làm, nếu bất cứ điều gì --
14:06
they're trying so hard to protect those nests --
340
831000
3000
họ đang làm việc rất vất vả để bảo vệ các tổ chim --
14:09
actually, if they destroyed every single nest
341
834000
3000
nếu họ phá hỏng 1 tổ thôi
14:12
some of the birds would leave,
342
837000
2000
thì 1 số chim khác sẽ bỏ đi,
14:14
and that would be better for them this year.
343
839000
3000
và như thế sẽ tốt hơn cho chúng trong năm nay.
14:17
As far as cleaning them,
344
842000
3000
Trong việc tắm sạch cho chúng
14:20
I don't mean to cast any aspersion
345
845000
3000
tôi không có ý xúc phạm
14:23
on people cleaning birds.
346
848000
2000
những người đang tắm sạch cho các con chim.
14:25
It's really, really important
347
850000
2000
Chúng ta biểu hiện lòng trắc ẩn
14:27
that we express our compassion.
348
852000
2000
là rất quan trọng.
14:29
I think that's the most important thing that people have,
349
854000
2000
Tôi nghĩ điều quan trọng nhất mọi người có
14:31
is compassion.
350
856000
2000
là lòng trắc ẩn.
14:33
It's really important to get those images
351
858000
2000
Việc có được các hình ảnh đó
14:35
and to show it.
352
860000
2000
và cho mọi người xem là rất quan trọng.
14:37
But really, where are those birds going to get released to?
353
862000
3000
Nhưng các con chim đó sẽ được phóng thích đi đâu?
14:40
It's like taking somebody out of a burning building,
354
865000
2000
Nó giống như cứu ai đó khỏi tòa nhà đang cháy
14:42
treating them for smoke inhalation
355
867000
2000
sơ cứu khỏi triệu chứng hít phải khói
14:44
and sending them back into the building, because the oil is still gushing.
356
869000
3000
và gửi người ta lại tòa nhà đó, vì dầu vẫn đang loang rộng.
14:48
I refuse to acknowledge this
357
873000
2000
Tôi từ chối coi điều này
14:50
as anything like an accident.
358
875000
3000
là 1 tai nạn.
14:53
I think that this is the result of gross negligence.
359
878000
3000
Tôi nghĩ đó là kết quả của sự thờ ơ lãnh đạm.
14:56
(Applause)
360
881000
5000
(Vỗ tay)
15:01
Not just B.P.
361
886000
2000
Không chỉ tập đoàn BP
15:03
B.P. operated
362
888000
2000
BP làm việc rất
15:05
very sloppily and very recklessly
363
890000
3000
tùy tiện và cẩu thả
15:08
because they could.
364
893000
2000
vì họ đã có thể thế.
15:10
And they were allowed to do so
365
895000
2000
Và họ được phép làm thế
15:12
because of the absolute failure of oversight
366
897000
3000
do chính phủ đã sơ suất trong giám sát,
15:15
of the government that's supposed to be
367
900000
3000
là chính phủ có nhiệm vụ
15:18
our government, protecting us.
368
903000
3000
bảo vệ chúng ta.
15:23
It turns out that --
369
908000
2000
Hóa ra là --
15:25
you see this sign on almost every commercial vessel in the United States --
370
910000
3000
bạn thấy cái biển báo này ở hầu hết các tàu thương mại ở Mỹ --
15:28
you know, if you spilled a couple of gallons of oil,
371
913000
2000
nếu bạn làm đổ 2 gallon dầu,
15:30
you would be in big trouble.
372
915000
2000
bạn sẽ gặp rắc rối to đấy.
15:32
And you have to really wonder
373
917000
2000
Và nếu bạn phân vân
15:34
who are the laws made for,
374
919000
3000
các luật đó được làm cho ai,
15:37
and who has gotten above the laws.
375
922000
3000
và ai được đặt lên trên luật.
15:40
Now there are things that we can do in the future.
376
925000
2000
Nào, đây là những điều chúng ta có thể làm trong tương lai.
15:42
We could have the kinds of equipment that we would really need.
377
927000
3000
Chúng ta có thể có thiết bị chúng ta thực sự cần.
15:45
It would not take an awful lot
378
930000
2000
Sẽ không mất nhiều
15:47
to anticipate
379
932000
2000
để dự đoán
15:49
that after making 30,000 holes
380
934000
2000
rằng sau khi khoan 30,000 lỗ
15:51
in the sea floor of the Gulf of Mexico looking for oil,
381
936000
3000
trên đáy biển ở vịnh Mexico để thăm dò dầu,
15:54
oil might start coming out of one of them.
382
939000
2000
dầu sẽ bắt đầu chảy ra từ 1 trong số đó.
15:56
And you'd have some idea of what to do.
383
941000
3000
Và bạn sẽ biết nên làm gì.
15:59
That's certainly one of the things we need to do.
384
944000
3000
Đó chắc chắn là 1 trong những điều cần làm.
16:02
But I think we have to understand where this leak
385
947000
2000
Nhưng chúng ta cần hiểu sự rò rỉ này
16:04
really started from.
386
949000
3000
bắt đầu từ đâu.
16:07
It really started from the destruction
387
952000
2000
Nó bắt đầu từ sự phá hoại
16:09
of the idea that the government is there
388
954000
3000
ý tưởng rằng chính phủ ở đó
16:12
because it's our government, meant to protect
389
957000
3000
vì chính phủ có nhiệm vụ bảo vệ
16:15
the larger public interest.
390
960000
2000
vấn đề được đa số dân chúng quan tâm.
16:21
So I think that the oil blowout,
391
966000
2000
Nên tôi nghĩ vụ phun trào dầu này,
16:23
the bank bailout,
392
968000
2000
việc cứu trợ ngân hàng,
16:25
the mortgage crisis and all these things
393
970000
3000
cuộc khủng hoảng vay nợ, tất cả
16:28
are absolutely symptoms of
394
973000
3000
là triệu chứng của
16:31
the same cause.
395
976000
2000
cùng 1 nguyên nhân.
16:33
We still seem to understand
396
978000
2000
Chúng ta có vẻ vẫn hiểu
16:35
that at least we need the police to protect us
397
980000
3000
rằng ít nhất chúng ta cần lực lượng cảnh sát bảo vệ
16:38
from a few bad people.
398
983000
3000
khỏi kẻ xấu.
16:41
And even though the police can be a little annoying at times --
399
986000
2000
Và dù cảnh sát có thể đôi khi phiền phức --
16:43
giving us tickets and stuff like that --
400
988000
2000
đưa vé phạt chẳng hạn--
16:45
nobody says that we should just get rid of them.
401
990000
3000
chắng ai nói chúng ta nên từ bỏ họ.
16:48
But in the entire rest of government right now
402
993000
3000
Nhưng trong toàn bộ các cơ quan chức năng còn lại hiện giờ
16:51
and for the last at least 30 years,
403
996000
2000
và ít nhất trong 30 năm qua,
16:53
there has been a culture of deregulation
404
998000
3000
tồn tại văn hóa xuống cấp luật pháp
16:56
that is caused directly
405
1001000
2000
trực tiếp gây ra
16:58
by the people who
406
1003000
2000
do những người
17:00
we need to be protected from,
407
1005000
2000
mà ta cần bảo vệ khỏi,
17:02
buying the government out from under us.
408
1007000
3000
mua chuộc chính phủ đằng sau chúng ta.
17:05
(Applause)
409
1010000
9000
(Vỗ tay)
17:15
Now this has been a problem for a very, very long time.
410
1020000
3000
Nào, đây là vấn đề từ rất lâu rồi.
17:18
You can see that
411
1023000
3000
Bạn có thể thấy là
17:21
corporations were illegal at the founding of America,
412
1026000
2000
các tập đoàn đều bất hợp pháp ngay từ khi thành lập nước Mỹ.
17:23
and even Thomas Jefferson complained
413
1028000
3000
Và ngay cả Thomas Jefferson đã phàn nàn
17:26
that they were already
414
1031000
3000
rằng họ đã
17:29
bidding defiance to the laws of our country.
415
1034000
3000
bỏ tiền để cưỡng lại luật pháp nước Mỹ.
17:33
Okay, people who say
416
1038000
2000
Ok, mọi người nói
17:35
they're conservative,
417
1040000
2000
họ bảo thủ,
17:37
if they really wanted to be
418
1042000
2000
nếu họ thực sự muốn
17:39
really conservative and really patriotic,
419
1044000
2000
bảo thủ và yêu nước,
17:41
they would tell these corporations
420
1046000
2000
họ sẽ nguyền rủa
17:43
to go to hell.
421
1048000
2000
các tập đoàn này.
17:45
That's what it would really mean to be conservative.
422
1050000
3000
Đó mới chính là bảo thủ.
17:49
So what we really need to do
423
1054000
2000
Nên chúng ta cần
17:51
is regain the idea
424
1056000
2000
lấy lại ý tưởng
17:53
that it's our government
425
1058000
2000
rằng chính phủ của chúng ta
17:55
safeguarding our interests
426
1060000
2000
đang bảo vệ các vấn đề lo ngại của người dân
17:57
and regain a sense of unity
427
1062000
2000
lấy lại tình cảm đoàn kết
17:59
and common cause in our country
428
1064000
2000
và mục tiêu chính ở nước ta
18:01
that really has been lost.
429
1066000
2000
dù đã bị mất.
18:04
I think there are signs of hope.
430
1069000
2000
Tôi nghĩ có những tia hy vọng le lói.
18:06
We seem to be waking up a little bit.
431
1071000
2000
Chúng ta có vẻ thức tỉnh 1 chút.
18:08
The Glass-Steagall Act --
432
1073000
2000
Đạo luật Glass_Steagall --
18:10
which was really to protect us from the kind of thing
433
1075000
2000
bảo vệ chúng ta khỏi
18:12
that caused the recession to happen,
434
1077000
2000
cuộc suy thoái,
18:14
and the bank meltdown
435
1079000
2000
và sự sụp đổ của các ngân hàng
18:16
and all that stuff that required the bailouts --
436
1081000
2000
và các thảm kịch đó đều yêu cầu được cứu trợ --
18:18
that was put in effect in 1933,
437
1083000
2000
đã có hiệu lực từ năm 1933,
18:20
was systematically destroyed.
438
1085000
3000
thì đều bị phá hủy một cách hệ thống.
18:23
Now there's a mood to put some of that stuff
439
1088000
2000
Hiện giờ việc tái hiệu lực đạo luật đó
18:25
back in place,
440
1090000
2000
là rất cần thiết.
18:27
but the lobbyists are already there
441
1092000
2000
Nhưng các nhà vận động hành lang đang
18:29
trying to weaken the regulations
442
1094000
2000
cố gắng làm giảm hiệu lực của các điều luật
18:31
after the legislation has just passed.
443
1096000
3000
sau khi nó được thông qua.
18:34
So it's a continued fight.
444
1099000
2000
Đây là 1 cuộc chiến triền miên.
18:36
It's a historic moment right now.
445
1101000
2000
Đó là 1 khoảnh khắc lịch sử.
18:38
We're either going to have an absolutely
446
1103000
2000
Chúng ta sẽ đương đầu
18:40
unmitigated catastrophe
447
1105000
2000
với 1 thảm họa khó kết thúc
18:42
of this oil leak in the Gulf,
448
1107000
2000
do vụ dầu rò rỉ này ở vùng vịnh,
18:44
or we will make the moment we need out of this,
449
1109000
2000
và chúng ta sẽ có thời khắc ta cần từ nó
18:46
as many people have noted today.
450
1111000
2000
như nhiều người đã ghi nhận ngày hôm nay.
18:48
There's certainly a common theme
451
1113000
2000
Có 1 chủ đề chung
18:50
about needing to make the moment out of this.
452
1115000
2000
về nhu cầu tạo ra bước ngoặt từ đây.
18:52
We've been through this before
453
1117000
2000
Chúng ta đã thoát khỏi rắc rối này trước đó
18:54
with other ways of offshore drilling.
454
1119000
2000
bằng nhiều cách khoan ngoài khơi.
18:56
The first offshore wells were called whales.
455
1121000
3000
Các giếng ngoài khơi đầu tiên gọi là cá voi.
18:59
The first offshore drills were called harpoons.
456
1124000
3000
Các mũi khoan ngoài khơi đầu tiên tên là cái lao xiên cá voi.
19:02
We emptied the ocean of the whales at that time.
457
1127000
3000
Lúc ấy chúng ta làm cạn đại dương của cá voi.
19:05
Now are we stuck with this?
458
1130000
2000
Bây giờ chúng ta có mắc kẹt vì nó không?
19:07
Ever since we lived in caves,
459
1132000
2000
Kể từ khi chúng ta còn sống trong hang,
19:09
every time we wanted any energy,
460
1134000
2000
mỗi lần muốn có năng lượng
19:11
we lit something on fire, and that is still what we're doing.
461
1136000
3000
chúng ta đốt lửa, và điều đó vẫn là điều chúng ta đang làm.
19:14
We're still lighting something on fire
462
1139000
2000
Chúng ta vẫn đang thắp sắng bằng lửa
19:16
every time we want energy.
463
1141000
3000
mỗi khi cần năng lượng.
19:19
And people say
464
1144000
2000
Và mọi người nói
19:21
we can't have clean energy
465
1146000
2000
chúng ta không thể có năng lượng sạch
19:23
because it's too expensive.
466
1148000
3000
vì nó quá đắt.
19:26
Who says it's too expensive?
467
1151000
2000
Ai nói thế?
19:28
People who sell us fossil fuels.
468
1153000
2000
Những người bán nhiên liệu hóa thạch cho chúng ta.
19:30
We've been here before with energy,
469
1155000
3000
Chúng ta đã tồn tại trước đó nhờ năng lượng,
19:33
and people saying the economy
470
1158000
2000
và mọi người nói rằng nền kinh tế
19:35
cannot withstand a switch,
471
1160000
2000
không thể chịu đựng việc chuyển đổi
19:37
because the cheapest energy was slavery.
472
1162000
3000
vì năng lượng rẻ nhất là nô lệ.
19:40
Energy is always a moral issue.
473
1165000
3000
Năng lượng luôn là vấn đề đạo đức.
19:43
It's an issue that is moral right now.
474
1168000
2000
Giờ nó là vấn đề đạo đức.
19:45
It's a matter of right and wrong.
475
1170000
2000
Là vấn đề đúng và sai.
19:47
Thank you very much.
476
1172000
2000
Xin cảm ơn.
ABOUT THE SPEAKER
Carl Safina - Ecologist, writerCarl Safina's writing explores the scientific, moral and social dimensions of our relationship with nature.
Why you should listen
Carl Safina explores how the ocean is changing and what those changes mean for wildlife and for people.
Safina is author of seven books, including Song for the Blue Ocean, which was a New York Times Notable Book of the Year, Eye of the Albatross, Voyage of the Turtle and The View From Lazy Point. Safina is founding president of The Safina Center at Stony Brook University, where he also co-chairs the University's Alan Alda Center for Communicating Science. A winner of the 2012 Orion Award and a MacArthur Prize, among others, his work has been featured in outlets such as The New York Times, National Geographic, CNN.com and The Huffington Post, and he hosts “Saving the Ocean” on PBS.
His latest book, Beyond Words: What Animals Think And Feel, explores the inner lives of animals.
Carl Safina | Speaker | TED.com