TED@Westpac
Michelle Knox: Talk about your death while you're still healthy
Michelle Knox: Nói về cái chết khi bạn vẫn còn khỏe mạnh
Filmed:
Readability: 4.1
1,338,468 views
Bạn có biết mình muốn gì khi chết đi? Bạn có biết mình muốn được tưởng nhớ như thế nào? Trong bài diễn thuyết chân thành về chủ đề mà hầu hết chúng ta không muốn nói đến, Michelle Knox đề nghị mỗi người hãy nhìn lại giá trị cốt lõi của bản thân xung quanh cái chết và chia sẻ chúng với những người thân yêu, để họ có thể đưa ra những quyết định đúng mà không sợ đi ngược với nguyện ước của ta. "Cuộc sống sẽ dễ sống hơn nếu chúng ta nói về cái chết bây giờ," Knox nói. "Chúng ta cần nói về những vấn đề này khi vẫn đang khỏe mạnh để có thể giữ bình tĩnh khi nói về nó - để, sau đó, biết được không chỉ những gì là quan trọng, mà còn tại sao nó quan trọng."
Michelle Knox - Project and change professional
Westpac's Michelle Knox has led large-scale transformation programs in the UK, Ireland and Australia. Full bio
Westpac's Michelle Knox has led large-scale transformation programs in the UK, Ireland and Australia. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
Đi bán muối,
00:12
To kick the bucket,
0
788
1766
về với đất,
00:14
bite the dust,
1
2578
1687
00:16
cash in your chips,
2
4289
2123
dừng cuộc chơi,
00:18
check out, depart, expire,
3
6436
2966
ra đi, khởi hành, hết đát,
00:21
launch into eternity ...
4
9426
1520
về cõi vĩnh hằng...
Đây là những uyển ngữ
được dùng để nói
được dùng để nói
00:24
These are all euphemisms we use in humor
5
12359
3183
một cách khôi hài về sự kiện trong đời
mà ai cũng sẽ trải qua:
mà ai cũng sẽ trải qua:
00:27
to describe the one life event
we are all going to experience:
we are all going to experience:
6
15566
3587
cái chết.
00:32
death.
7
20597
1150
00:34
But most of us don't want
to acknowledge death,
to acknowledge death,
8
22759
2987
Nhưng hầu hết chúng ta
không muốn thừa nhận cái chết,
không muốn thừa nhận cái chết,
00:37
we don't want to plan for it,
9
25770
1874
không muốn lên kế hoạch cho nó,
00:39
and we don't want to discuss it with
the most important people in our lives.
the most important people in our lives.
10
27668
3675
và không muốn nói về nó với
những người quan trọng nhất trong đời.
những người quan trọng nhất trong đời.
Tôi lớn lên
trong một cộng đồng người Úc
trong một cộng đồng người Úc
00:44
I grew up in an Australian community
where people got old or sick
where people got old or sick
11
32551
3131
nơi mọi người già đi
hoặc bệnh tật và qua đời,
hoặc bệnh tật và qua đời,
00:47
and passed away,
12
35706
1151
00:48
and only the adults attended the funeral.
13
36881
1967
và chỉ người lớn
mới tham dự lễ tang.
mới tham dự lễ tang.
00:51
My parents would come home
looking sad and drained,
looking sad and drained,
14
39495
2556
Cha mẹ tôi thường về nhà
với vẻ buồn rầu và kiệt sức,
với vẻ buồn rầu và kiệt sức,
00:54
but they didn't discuss it with us.
15
42075
1785
nhưng không nói
với chúng tôi về nó.
với chúng tôi về nó.
Nên tôi đã không biết gì về cái chết
và lễ đưa tiễn đau khổ đó.
và lễ đưa tiễn đau khổ đó.
00:56
So I was ignorant to death
and of the grieving process.
and of the grieving process.
16
44306
3347
01:01
At 15, I got my invitation.
17
49021
2147
Ở tuổi 15, tôi nhận được một lời mời.
Người hàng xóm yêu quý
như là cô của tôi
như là cô của tôi
01:03
A dear neighbor who was like an aunt to me
18
51872
2358
đột tử vì đau tim,
01:06
died suddenly of a heart attack,
19
54254
1849
01:08
and I attended my first funeral
and did my first reading.
and did my first reading.
20
56127
2752
và tôi đã lần đầu tiên dự lễ tang
và đọc bài điếu.
và đọc bài điếu.
01:12
I didn't know the tightness in my chest
and the dryness in my mouth was normal.
and the dryness in my mouth was normal.
21
60122
4778
Tôi không biết tức nghẹn ở ngực
và miệng khô khốc là bình thường.
và miệng khô khốc là bình thường.
Linh mục đã nói sai một số việc
và nó làm tôi rất tức giận.
và nó làm tôi rất tức giận.
01:18
The celebrant got some of the facts wrong,
and it made me really angry.
and it made me really angry.
22
66376
3436
01:23
He talked about how she loved knitting.
23
71027
2761
Ông ấy nói rằng bà rất thích đan.
Đan.
01:28
Knitting.
24
76239
1151
01:29
(Laughter)
25
77414
1294
(Cười)
01:30
He didn't mention that, at 75,
she still mowed her own lawn,
she still mowed her own lawn,
26
78732
4060
Ông ấy không nói rằng ở tuổi 75,
bà vẫn tự cắt thảm cỏ của mình,
bà vẫn tự cắt thảm cỏ của mình,
làm một bể cá tuyệt vời ở sân trước
01:34
built an amazing fish pond
in her front yard
in her front yard
27
82816
2127
01:36
and made her own ginger beer.
28
84967
1483
và tự làm bia gừng.
01:39
I'm pretty sure "keen knitter"
29
87390
2501
Tôi khá chắc rằng
"người đan len tinh xảo"
"người đan len tinh xảo"
01:41
isn't what she would
have chosen for her eulogy.
have chosen for her eulogy.
30
89915
2316
không phải điều bà muốn
chọn cho điếu văn của mình.
chọn cho điếu văn của mình.
01:44
(Laughter)
31
92255
1983
(Cười)
Tôi tin nếu nói về cái chết
như một phần cuộc sống hàng ngày,
như một phần cuộc sống hàng ngày,
01:46
I believe if we discuss death
as part of day-to-day living,
as part of day-to-day living,
32
94262
3301
ta cho mình cơ hội nhìn lại
những giá trị cốt lõi của bản thân,
những giá trị cốt lõi của bản thân,
01:49
we give ourselves the opportunity
to reflect on our core values,
to reflect on our core values,
33
97587
3358
01:52
share them with our loved ones,
34
100969
1945
chia sẻ chúng
với những người thân yêu,
với những người thân yêu,
01:54
and then our survivors
can make informed decisions
can make informed decisions
35
102938
3664
và để những người ở lại
có thể đưa quyết định đúng đắn
có thể đưa quyết định đúng đắn
01:58
without fear or regret
of having failed to honor our legacy.
of having failed to honor our legacy.
36
106626
3730
mà không sợ hay hối tiếc
vì đã đi ngược với nguyện ước của ta.
vì đã đi ngược với nguyện ước của ta.
Tôi may mắn dẫn dắt
một đội đa dạng về văn hóa,
một đội đa dạng về văn hóa,
02:04
I am blessed to lead a wonderful,
culturally diverse team,
culturally diverse team,
37
112316
3722
và trong 12 tháng vừa qua,
02:08
and in the last 12 months,
38
116062
1660
02:09
we've lost five parents,
39
117746
2119
chúng tôi đã mất năm cha mẹ,
02:11
including my own father,
40
119889
2015
trong đó có cha tôi,
02:13
and most recently, a former colleague
who died at 41 from bowel cancer.
who died at 41 from bowel cancer.
41
121928
3968
và gần đây nhất, một đồng nghiệp cũ
đã mất ở tuổi 41 vì ung thư ruột.
đã mất ở tuổi 41 vì ung thư ruột.
Chúng tôi bắt đầu những buổi đối thoại
thẳng thắn và cởi mở
thẳng thắn và cởi mở
02:19
We started having
open and frank conversations
open and frank conversations
42
127392
2274
02:21
about what we were experiencing.
43
129690
1555
về những gì đã trải qua.
02:24
We talked about the practical stuff,
44
132027
2460
Chúng tôi nói về những thứ thực tiễn,
02:26
the stuff no one prepares you for:
45
134511
1714
những thứ mà không ai
chuẩn bị cho bạn:
chuẩn bị cho bạn:
giải quyết với cơ quan nhà nước,
02:29
dealing with government agencies,
46
137098
2038
02:31
hospitals, nursing homes,
47
139160
2054
bệnh viện, viện dưỡng lão,
02:33
advanced care directives,
48
141238
1638
những chỉ thị dự phòng y tế,
02:34
funeral directors
49
142900
1433
quản lý nhà táng
02:36
and extended family members,
50
144357
2698
và những họ hàng xa.
(Cười)
02:39
(Laughter)
51
147079
1573
02:40
making decisions about coffins,
52
148676
2386
đưa ra quyết định về quan tài,
bia mộ,
02:43
headstones,
53
151086
1258
02:44
headstone wording,
54
152368
1482
chữ khắc trên bia mộ,
02:45
headstone font size,
55
153874
1946
cỡ chữ bia mộ,
02:47
all while sleep-deprived.
56
155844
1592
tất cả trong khi bị mất ngủ.
02:50
We also discussed some of the issues
57
158834
1874
Chúng tôi cũng thảo luận
những vấn đề
những vấn đề
02:52
triggered by our various
cultural backgrounds,
cultural backgrounds,
58
160732
2562
đến từ sự đa dạng văn hóa
của chúng tôi,
của chúng tôi,
và chúng tôi nhận ra
có thể có những khác biệt lớn
có thể có những khác biệt lớn
02:55
and we realized there can be
some significant differences
some significant differences
59
163318
2706
02:58
in how we honor
the passing of a loved one.
the passing of a loved one.
60
166048
2174
trong cách tôn kính
sự ra đi của người thân.
sự ra đi của người thân.
03:01
A great example of this
is "Sorry Business,"
is "Sorry Business,"
61
169504
2707
Ví dụ tiêu biểu cho điều này
là "Lễ tưởng niệm,"
là "Lễ tưởng niệm,"
03:04
practiced by Aboriginal
and Torres Strait Islander people.
and Torres Strait Islander people.
62
172235
2903
được duy trì bởi người thổ dân Úc
và người dân đảo Torres Strait.
và người dân đảo Torres Strait.
03:07
During Sorry Business,
63
175895
2085
Trong suốt lễ tưởng niệm,
03:10
family members will take on
specific roles and responsibilities,
specific roles and responsibilities,
64
178004
3761
thành viên gia đình sẽ đảm nhiệm
những vai trò và trách nhiệm riêng,
những vai trò và trách nhiệm riêng,
các nghi thức như hạn chế
sử dụng máy ảnh,
sử dụng máy ảnh,
03:13
protocols such as limiting
the use of photographs,
the use of photographs,
65
181789
2841
03:16
saying the name of the deceased,
66
184654
2333
nói tên người đã khuất,
03:19
and holding a smoking ceremony
67
187011
2215
và tổ chức lễ tạo khói
03:21
are all a sign of respect and allow
for a peaceful transition of the spirit.
for a peaceful transition of the spirit.
68
189250
4031
là biểu tượng tôn kính và cho phép
tinh thần biến chuyển bình an.
tinh thần biến chuyển bình an.
Những tập tục này có thể
trái ngược hoàn toàn
trái ngược hoàn toàn
03:26
These customs can be a complete contrast
69
194642
1960
với những điều ta có
ở văn hóa Phương tây,
ở văn hóa Phương tây,
03:28
to those we might practice
in Western cultures,
in Western cultures,
70
196626
2468
03:31
where we would honor
the memory of a loved one
the memory of a loved one
71
199118
2167
nơi cđề cao
sự tưởng nhớ một người thân
sự tưởng nhớ một người thân
03:33
by talking about them
and sharing photographs.
and sharing photographs.
72
201309
2586
bằng việc nói về họ và
chia sẻ những bức ảnh.
chia sẻ những bức ảnh.
03:37
So my lesson from this last year is,
73
205312
2570
Bài học của tôi
về điều này năm ngoái là,
về điều này năm ngoái là,
03:39
life would be a lot easier to live
if we talked about death now,
if we talked about death now,
74
207906
5144
cuộc sống có thể dễ dàng hơn
nếu chúng ta nói về cái chết bây giờ,
nếu chúng ta nói về cái chết bây giờ,
khi còn khỏe mạnh,
03:45
while we're healthy.
75
213074
1261
03:47
For most of us, we wait
until we are too emotional,
until we are too emotional,
76
215066
3607
Hầu hết chúng ta
đợi đến khi quá xúc động,
đợi đến khi quá xúc động,
03:50
too ill
77
218697
1500
quá ốm
hay quá mệt mỏi -
hay quá mệt mỏi -
03:52
or too physically exhausted --
78
220221
1746
và đó là quá muộn.
03:55
and then it's too late.
79
223269
1275
03:57
Isn't it time we started taking ownership
of our finale on this earth?
of our finale on this earth?
80
225933
4134
Đây chẳng phải là lúc ta định đọat
kết thúc của cuộc đời mình hay sao?
kết thúc của cuộc đời mình hay sao?
Hãy bắt đầu đi.
04:03
So let's get going.
81
231060
1206
Bạn có biết mình muốn gì
khi chết đi không?
khi chết đi không?
04:05
Do you know what you want when you die?
82
233581
1936
04:08
Do you know how you want to be remembered?
83
236231
2291
Bạn có biết mình muốn
được tưởng nhớ như thế nào?
được tưởng nhớ như thế nào?
04:10
Is location important?
84
238834
1770
Địa điểm có quan trọng không?
04:13
Do you want to be near the ocean
85
241005
2197
Bạn muốn ở gần biển
hay trở về với biển?
04:15
or in the ocean?
86
243226
1526
04:16
(Laughter)
87
244776
1993
(Cười)
Bạn muốn một nghi lễ tôn giáo
hay một bữa tiệc thân mật,
hay một bữa tiệc thân mật,
04:18
Do you want a religious service
or an informal party,
or an informal party,
88
246793
3333
hay bạn muốn ra đi
với một tiếng nổ,
với một tiếng nổ,
04:22
or do you want to go out with a bang,
89
250150
2469
04:24
literally, in a firework?
90
252643
2350
cùng với pháo hoa?
04:27
(Laughter)
91
255017
1714
(Cười)
04:28
When it comes to death,
there's so much to discuss,
there's so much to discuss,
92
256755
2396
Khi cái chết đến,
có rất nhiều thứ để bàn,
có rất nhiều thứ để bàn,
04:31
but I want to focus on two aspects:
93
259175
2237
nhưng tôi muốn tập trung
vào hai khía cạnh:
vào hai khía cạnh:
04:33
why talking about and planning your death
can help you experience a good death,
can help you experience a good death,
94
261436
5595
tại sao nói và lên kế hoạch về cái chết
có thể giúp bạn đón nhận cái chết tốt hơn,
có thể giúp bạn đón nhận cái chết tốt hơn,
04:39
and then reduce the stress
on your loved ones;
on your loved ones;
95
267055
2469
và giảm căng thẳng
cho những người thân yêu;
cho những người thân yêu;
04:41
and how talking about death can help us
support those who are grieving.
support those who are grieving.
96
269548
3357
và làm thế nào nói về cái chết có thể
giúp người ở lại đỡ đau khổ.
giúp người ở lại đỡ đau khổ.
04:45
So let's start with planning.
97
273876
1648
Hãy bắt đầu với việc lên kế hoạch.
04:48
How many of you have a will?
98
276241
1881
Bao nhiêu người có di chúc?
04:50
Put your hand up.
99
278146
1150
Giơ tay bạn lên.
04:51
Oh, this is fantastic.
100
279898
2074
Ồ, tuyệt vời.
04:53
In Australia, 45 percent
of adults over the age of 18
of adults over the age of 18
101
281996
4183
Ở Úc, 45% người trưởng thành
trên 18 tuổi
trên 18 tuổi
04:58
do not have a legal will.
102
286203
1864
không có di chúc hợp pháp.
Ở đây trên trung bình một chút.
05:01
You're a little bit above average.
103
289133
2674
Đây là một thống kê bất ngờ
05:03
This is a startling statistic
104
291831
2346
05:06
given that writing a will can actually
be quite simple and inexpensive.
be quite simple and inexpensive.
105
294201
3614
rằng viết di chúc có thể
rẻ và đơn giản ho8n bạn tưởng.
rẻ và đơn giản ho8n bạn tưởng.
Tôi đã bắt đầu hỏi bạn bè
và hàng xóm của mình
và hàng xóm của mình
05:10
So I started asking
my friends and neighbors
my friends and neighbors
106
298750
2096
05:12
and was really surprised to learn
many of them don't have a will,
many of them don't have a will,
107
300870
3207
và ngạc nhiên khi biết rằng
nhiều người không có di chúc,
nhiều người không có di chúc,
05:16
and some couples don't realize
they need individual wills.
they need individual wills.
108
304101
2927
và vài cặp đôi không nhận ra
họ cần di chúc riêng.
họ cần di chúc riêng.
05:19
The usual explanation was, well,
it's all going to go to my partner anyway.
it's all going to go to my partner anyway.
109
307627
3793
Lời giải thích thường là, tất cả
sẽ thuộc về bạn đời của tôi.
sẽ thuộc về bạn đời của tôi.
Hãy nhớ rằng luật thay đổi
05:24
So keep in mind that laws vary
110
312667
1827
05:26
from state to state
and country to country,
and country to country,
111
314518
2817
theo bang và theo đất nước,
đây là những gì xảy ra
ở New South Wales
ở New South Wales
05:29
but this is what happens
in New South Wales
in New South Wales
112
317359
2158
05:31
if you die without leaving a legal will.
113
319541
2476
nếu bạn chết mà không để lại
một di chúc hợp pháp.
một di chúc hợp pháp.
Đầu tiên, một người quản lý tài sản
phù hợp phải được chỉ định
phù hợp phải được chỉ định
05:35
Firstly, a suitable administrator
must be appointed
must be appointed
114
323621
3198
05:38
by the Supreme Court of New South Wales.
115
326843
2222
bởi Tòa án tối cao
của New South Wales.
của New South Wales.
05:41
Chances are this is someone
who would never have met the deceased.
who would never have met the deceased.
116
329854
3174
Rất có thể là ai đó
chưa bao giờ gặp người đã mất.
chưa bao giờ gặp người đã mất.
05:45
That person is then responsible
for arranging your funeral,
for arranging your funeral,
117
333814
3411
Người này, sau đó, chịu trách nhiệm
cho việc tổ chức đám tang của bạn,
cho việc tổ chức đám tang của bạn,
05:49
collecting assets and distributing them
after paying debts and taxes.
after paying debts and taxes.
118
337249
3841
thu thập tài sản và phân bổ chúng
sau khi trả nợ và thuế.
sau khi trả nợ và thuế.
Và một trong những món nợ
sẽ là hóa đơn cho dịch vụ của họ.
sẽ là hóa đơn cho dịch vụ của họ.
05:54
And one of those debts
will be the bill for their services.
will be the bill for their services.
119
342042
2984
05:57
This is not someone who would have known
120
345462
1905
Người này không biết được rằng
bạn muốn tặng con hươu cao cổ gỗ
cao hơn 1m trong phòng khách
cao hơn 1m trong phòng khách
05:59
you want the four-foot
wooden giraffe in your living room
wooden giraffe in your living room
121
347391
2667
06:02
to go to the person who helped you
carry it halfway across the world,
carry it halfway across the world,
122
350082
3455
cho người đã giúp bạn
chuyển nó đi nửa vòng trái đất,
chuyển nó đi nửa vòng trái đất,
06:05
and yes, that's in my will.
123
353561
2313
và vâng, nó có trong di chúc của tôi.
06:07
(Laughter)
124
355898
1901
(Cười)
06:10
If you die leaving a spouse
or a domestic partner,
or a domestic partner,
125
358251
2688
Nếu bạn chết để lại bạn đời hoặc
một bạn đời chung thân,
một bạn đời chung thân,
06:12
then chances are
they will receive your estate,
they will receive your estate,
126
360963
2819
khả năng là họ sẽ nhận tài sản của bạn,
06:15
but if you are single,
it's far more complicated,
it's far more complicated,
127
363806
2920
nhưng nếu bạn độc thân,
sẽ phức tạp hơn nhiều,
sẽ phức tạp hơn nhiều,
06:18
as parents, siblings, half-siblings
and dependents all come into play.
and dependents all come into play.
128
366750
4556
vì cha mẹ, anh em, anh em khác cha mẹ
và người phụ thuộc cũng có phần.
và người phụ thuộc cũng có phần.
Và bạn có biết rằng
nếu quyên tặng cho tổ chức từ thiện,
nếu quyên tặng cho tổ chức từ thiện,
06:24
And did you know that if you make
a regular donation to charity,
a regular donation to charity,
129
372101
4354
06:28
that charity may have grounds
to make a claim on your estate?
to make a claim on your estate?
130
376479
2915
tổ chức từ thiện đó có thể có
chứng cứ đòi tài sản của bạn?
chứng cứ đòi tài sản của bạn?
06:32
The most important thing to know
is the bigger your estate,
is the bigger your estate,
131
380511
3273
Điều quan trọng nhất
là tài sản của bạn càng lớn,
là tài sản của bạn càng lớn,
sẽ lại càng phức tạp,
06:35
the more complicated that will will be,
132
383808
1890
06:37
and the more expensive that bill.
133
385722
1982
và chi phí càng đắt đỏ.
06:40
So if you don't have a will, I ask you ...
134
388882
3185
Nếu bạn không có di chúc,
tôi hỏi bạn
tôi hỏi bạn
06:45
when else in your life
135
393406
1996
khi nào trong đời,
06:47
have you willingly given money
to the government
to the government
136
395426
3141
bạn sẵn lòng đưa tiền cho chính phủ
dù không bị buộc phải làm vậy?
06:50
when you didn't have to?
137
398591
1438
06:52
(Laughter)
138
400053
2214
(Cười)
06:55
I lost my father in February
to a progressive lung disease.
to a progressive lung disease.
139
403682
3381
Cha tôi mất vào tháng hai
do bệnh phổi tiến triển.
do bệnh phổi tiến triển.
Khi biết cái chết cận kề,
06:59
When dad knew his death was imminent,
140
407706
1800
07:01
he had three clear wishes.
141
409530
1414
ông đã có ba ước nguyện rõ ràng.
07:03
He wanted to die at home;
142
411698
2318
Ông muốn chết ở nhà;
07:06
he wanted to die surrounded by family;
143
414040
2529
ông muốn chết
có gia đình ở bên;
có gia đình ở bên;
07:08
and he wanted to die peacefully,
not choking or gasping for air.
not choking or gasping for air.
144
416593
3081
và ông muốn chết yên bình,
không nghẹn hay thở hổn hển.
không nghẹn hay thở hổn hển.
Và tôi mừng khi nói rằng gia đình tôi
đã có thể giúp ông đạt được
đã có thể giúp ông đạt được
07:13
And I'm pleased to say that my family
were able to support dad's wishes,
were able to support dad's wishes,
145
421008
4175
những ước nguyện
và mục tiêu của mình,
và mục tiêu của mình,
07:17
and he achieved his goals,
146
425207
1607
07:18
and in that sense, he had a good death.
147
426838
2979
và ở góc nhìn đó, ông đã có
một cái chết tốt lành.
một cái chết tốt lành.
07:22
He had the death he planned for.
148
430444
1762
Ông đã có một cái chết
như kế hoạch.
như kế hoạch.
07:25
Because dad wanted to die at home,
149
433538
1699
Vì cha muốn chết ở nhà,
07:27
we had to have some
pretty tough conversations
pretty tough conversations
150
435261
2144
chúng tôi phải có những hội ý
khá khó khăn
khá khó khăn
07:29
and fill out a lot of paperwork.
151
437429
1704
và điền vào rất nhiều giấy tờ.
07:31
The questions on the forms cover everything
from resuscitation to organ donation.
from resuscitation to organ donation.
152
439853
4285
Những câu hỏi trên mẫu đơn gồm
mọi thứ từ hồi sức đến hiến tạng.
mọi thứ từ hồi sức đến hiến tạng.
Cha nói: "Lấy bất cứ cơ quan nào
bạn có thể dùng."
bạn có thể dùng."
07:37
Dad said, "Take whatever
organs you can use."
organs you can use."
153
445282
3111
Điều này làm mẹ tôi đau buồn,
07:41
This was upsetting to my mum,
154
449226
2063
07:43
as my dad's health
was deteriorating rapidly,
was deteriorating rapidly,
155
451313
2425
vì sức khỏe của cha tôi
suy giảm nhanh chóng,
suy giảm nhanh chóng,
và không còn đúng thời điểm
để nói về việc hiến tạng.
để nói về việc hiến tạng.
07:45
and it was no longer the right time
to talk about organ donation.
to talk about organ donation.
156
453762
3511
Tôi tin chúng tôi cần thảo luận
những vấn đề này khi còn khỏe,
những vấn đề này khi còn khỏe,
07:50
I believe we need to discuss these issues
when we are fit and healthy,
when we are fit and healthy,
157
458912
3286
07:54
so we can take the emotion out of it,
158
462222
2448
để có thể tránh
việc quá xúc động về nó,
việc quá xúc động về nó,
và có thể biết được
không chỉ điều gì là quan trọng,
không chỉ điều gì là quan trọng,
07:56
and then we can learn
not just what is important,
not just what is important,
159
464694
2778
07:59
but why it's important.
160
467496
1602
mà còn tại sao nó quan trọng.
08:02
So as part of my journey,
161
470269
2460
Như một phần hành trình,
08:04
I started engaging my family and friends
to find out their thoughts on death,
to find out their thoughts on death,
162
472753
4524
tôi bắt đầu khiến gia đình và bạn bè
suy nghĩ về cái chết của họ,
suy nghĩ về cái chết của họ,
08:09
and how they wanted to be remembered.
163
477301
1817
và cách họ muốn được tưởng nhớ.
08:12
I discovered you can host
a "Death Over Dinner,"
a "Death Over Dinner,"
164
480406
4333
Tôi khám phá ra bạn có thể tổ chức
một buổi "Cái chết trong bữa tối,"
một buổi "Cái chết trong bữa tối,"
08:16
or a "Death Cafe,"
165
484763
1960
hoặc "Cà phê về cái chết,"
08:18
which is a great, casual way
to introduce the topic ...
to introduce the topic ...
166
486747
2760
một cách tình cờ và tuyệt vời
để bắt đầu chủ đề ...
để bắt đầu chủ đề ...
08:21
(Laughter)
167
489531
2033
(Cười)
và có được
những thấu hiểu tuyệt vời.
những thấu hiểu tuyệt vời.
08:23
and gain some wonderful insight.
168
491588
1754
08:25
(Laughter)
169
493366
1695
(Cười)
08:27
Did you know that your body
has to be legally disposed of,
has to be legally disposed of,
170
495085
3659
Bạn có biết rằng
cơ thể bạn phải được hủy hợp pháp,
cơ thể bạn phải được hủy hợp pháp,
08:30
and you can't just be shoved off a cliff
171
498768
2564
chứ không chỉ là vứt khỏi mỏm đá
hoặc đốt trong sân sau?
hoặc đốt trong sân sau?
08:33
or set fire to in the backyard?
172
501356
1690
(Cười)
08:35
(Laughter)
173
503070
1233
Ở Úc, bạn có ba lựa chọn.
08:36
In Australia, you have three options.
174
504327
1877
Hai lựa chọn phổ biết nhất
là chôn và hỏa táng,
là chôn và hỏa táng,
08:38
The two most common
are burial and cremation,
are burial and cremation,
175
506228
2247
08:40
but you can also donate
your body to science.
your body to science.
176
508499
3039
nhưng bạn có thể hiến tặng
cơ thể cho khoa học.
cơ thể cho khoa học.
08:43
And I am pleased to report
that innovation has touched
that innovation has touched
177
511562
2929
Và tôi vui mừng thông báo rằng
việc hủy thi hài đã có những đổi mới.
việc hủy thi hài đã có những đổi mới.
08:46
the world of corpse disposal.
178
514515
1594
(Cười)
08:48
(Laughter)
179
516133
1101
08:49
You can now opt for an eco-funeral.
180
517258
2056
Bạn có thể lựa chọn
một đám tang sinh thái,
một đám tang sinh thái,
chôn dưới một cái cây
08:51
You can be buried at the base of a tree
181
519338
2068
08:53
in recycled cardboard or a wicker basket,
182
521430
2804
trong bìa carton tái chế
hay giỏ đan liễu gai,
hay giỏ đan liễu gai,
08:56
and for those who love the ocean,
183
524258
1642
và cho những ai yêu đại dương,
08:57
there are eco-friendly urns
that will dissolve at sea.
that will dissolve at sea.
184
525924
2556
là bình cốt thân thiện với
môi trường hòa tan trong nước biển.
môi trường hòa tan trong nước biển.
09:01
Personally, I plan to be cremated,
185
529448
2731
Cá nhân tôi có kế hoạch hỏa táng,
09:04
but given that I get seasick,
186
532203
2514
vì bị say sóng, tôi nghĩ
thật không có gì tệ hơn
thật không có gì tệ hơn
09:06
I can think of nothing worse
187
534741
1811
việc tro cốt mình bị rắc
xuống đại dương mênh mông.
xuống đại dương mênh mông.
09:08
than having my ashes
flung into a huge ocean swell.
flung into a huge ocean swell.
188
536576
3246
09:12
I've actually bought a plot
in the rose garden next to my dad.
in the rose garden next to my dad.
189
540735
2920
Tôi đã mua một miếng đất
trong vườn hoa hồng cạnh cha mình,
trong vườn hoa hồng cạnh cha mình,
và gọi nó là tài sản đầu tư.
09:16
I call it my investment property.
190
544314
1953
(Cười)
09:18
(Laughter)
191
546291
2460
09:20
But sadly, there's no tax deduction.
192
548775
3125
Nhưng đáng buồn,
không được giảm thuế.
không được giảm thuế.
09:23
(Laughter)
193
551924
2237
(Cười)
09:26
So if you plan for your death,
194
554185
3349
Nếu bạn lên kế hoạch cho
cái chết của mình,
cái chết của mình,
những người ở lại
sẽ biết cách đón nhận
sẽ biết cách đón nhận
09:29
then your survivors will know
how to experience a healthy bereavement
how to experience a healthy bereavement
195
557558
4096
việc mất đi người thân
một cách lành mạnh
một cách lành mạnh
09:33
without fear or guilt of having failed
to honor your legacy.
to honor your legacy.
196
561678
3103
mà không sợ hay thấy tội lỗi
vì đã đi ngược với nguyện ước của bạn.
vì đã đi ngược với nguyện ước của bạn.
09:37
As part of my research,
I've been to seminars,
I've been to seminars,
197
565866
2667
Như một phần nghiên cứu,
tôi đã đến các hội thảo,
tôi đã đến các hội thảo,
đọc sách và nói chuyện với các y tá.
09:40
read books and talked
to palliative care nurses.
to palliative care nurses.
198
568557
3046
Và tôi hiểu như hậu quả của việc
không nói về cái chết,
không nói về cái chết,
09:43
And I've come to understand
199
571627
1331
09:44
as a consequence
of not talking about death,
of not talking about death,
200
572982
3319
chúng ta không biết cách
ở cùng nỗi đau.
ở cùng nỗi đau.
09:48
we don't know how to be around grief.
201
576325
2127
Và ngược lại,
nếu nói về cái chết nhiều hơn,
nếu nói về cái chết nhiều hơn,
09:51
And on the flip side,
if we talk about death more,
if we talk about death more,
202
579591
3219
09:54
we will become more comfortable with
the emotions we experience around grief.
the emotions we experience around grief.
203
582834
4317
ta sẽ trở nên thoải mái
với cảm xúc mà nỗi đau mang lại.
với cảm xúc mà nỗi đau mang lại.
Tôi nhận ra, vào năm nay,
10:01
I discovered, this year,
204
589556
1771
thực sự là một đặc ân
khi giúp ai ra khỏi cuộc đời này,
khi giúp ai ra khỏi cuộc đời này,
10:03
it's actually a privilege
to help someone exit this life,
to help someone exit this life,
205
591351
3873
10:07
and although my heart
is heavy with loss and sadness,
is heavy with loss and sadness,
206
595248
3863
và trái tim tôi dù trĩu nặng
với mất mát và nỗi buồn,
với mất mát và nỗi buồn,
lại không phải
trĩu nặng với hối tiếc.
trĩu nặng với hối tiếc.
10:11
it is not heavy with regret.
207
599135
1524
10:13
I knew what dad wanted,
208
601524
1993
Tôi biết những gì cha muốn,
10:15
and I feel at peace knowing
I could support his wishes.
I could support his wishes.
209
603541
2872
và cảm thấy nhẹ nhõm khi biết rằng
tôi có thể giúp cho ước muốn của ông.
tôi có thể giúp cho ước muốn của ông.
24 giờ cuối cùng của cha
là một hôn mê bình yên,
là một hôn mê bình yên,
10:21
My dad's last 24 hours
were in a peaceful coma,
were in a peaceful coma,
210
609057
3641
và sau nhiều ngày
chăm sóc không ngừng,
chăm sóc không ngừng,
10:24
and after days of around-the-clock care,
211
612722
2008
10:26
we had time to sit, hold his hand,
212
614754
2413
chúng tôi có thời gian để ngồi,
nắm tay ông và nói lời tạm biêt.
nắm tay ông và nói lời tạm biêt.
10:29
and say goodbye.
213
617191
1284
10:31
He passed away on a Monday morning
just before breakfast,
just before breakfast,
214
619494
3389
Ông qua đời vào sáng thứ hai,
ngay trước bữa sáng.
ngay trước bữa sáng.
Sau khi bác sĩ đến
10:34
and after the doctor came
215
622907
1667
10:36
and we waited for the funeral home,
216
624598
2616
và trong lúc chờ đợi bên tang lễ,
10:39
I went into the kitchen,
and I ate a big bowl of porridge.
and I ate a big bowl of porridge.
217
627238
3746
tôi vào bếp,
và ăn một bát cháo to.
và ăn một bát cháo to.
Khi tôi nói với vài người bạn
điều này, họ thực sự sốc:
điều này, họ thực sự sốc:
10:45
When I told some of my friends this,
they were really shocked.
they were really shocked.
218
633041
3095
10:48
"How could you eat at a time like that?"
219
636947
3038
"Sao cậu có thể ăn
vào lúc đó?"
vào lúc đó?"
10:53
Well, I was hungry.
220
641164
2909
Ồ, tôi thấy đói.
(Cười)
10:56
(Laughter)
221
644097
4690
Bạn xem, nỗi đau ảnh hưởng tới
giấc ngủ của tôi và khả năng tập trung,
giấc ngủ của tôi và khả năng tập trung,
11:00
You see, grief impacted my sleep
and my ability to concentrate,
and my ability to concentrate,
222
648811
3953
11:04
but it never impacted my stomach.
I was always hungry.
I was always hungry.
223
652788
3251
nhưng chưa bao giờ ảnh hưởng
đến dạ dày tôi. Tôi luôn đói.
đến dạ dày tôi. Tôi luôn đói.
(Cười)
11:08
(Laughter)
224
656063
1184
11:09
It's different for all of us,
225
657271
1610
Mỗi người chúng ta
sẽ khác nhau
sẽ khác nhau
11:10
and it's really important
that we acknowledge that.
that we acknowledge that.
226
658905
2721
và việc công nhận nó
là rất quan trọng.
là rất quan trọng.
Nếu không nói về cái chết
của mình hay của những người thân yêu,
của mình hay của những người thân yêu,
11:14
So if we don't talk about our death
and the death of loved ones,
and the death of loved ones,
227
662698
3151
11:17
how can we possibly support
a friend, a colleague, a neighbor
a friend, a colleague, a neighbor
228
665873
4131
làm thế nào ta có thể giúp
bạn bè, đồng nghiệp, hàng xóm bớt đau khổ?
bạn bè, đồng nghiệp, hàng xóm bớt đau khổ?
11:22
who is grieving?
229
670028
1617
Làm thế nào có thể giúp
ai đó đột ngột mất người thân,
ai đó đột ngột mất người thân,
11:23
How do we support someone
who has lost someone suddenly,
who has lost someone suddenly,
230
671669
3009
11:26
like an accident or suicide?
231
674702
1903
vì tai nạn hay tự tử?
11:29
We tend to avoid them ...
232
677685
1460
Ta có xu hướng
né tránh họ
né tránh họ
11:32
not because we don't care,
233
680359
2461
không phải vì
không quan tâm,
không quan tâm,
mà vì ta
không biết phải nói gì.
không biết phải nói gì.
11:34
because we don't know what to say.
234
682844
1872
Là một người bạn, ta biết
điều đó là không thể thay đổi,
điều đó là không thể thay đổi,
11:37
We know as a friend we can't fix it,
235
685912
2652
11:40
we can't take away that pain,
236
688588
2595
không thể
mang nỗi đau đi,
mang nỗi đau đi,
11:43
so we say things
to fill that awkward silence,
to fill that awkward silence,
237
691207
3191
nên chúng ta nói những thứ
vụng về để lấp đầy khoảng lặng,
vụng về để lấp đầy khoảng lặng,
11:46
sometimes things we regret saying.
238
694422
1697
đôi khi là những điều
khiến ta hối tiếc.
khiến ta hối tiếc.
11:49
Examples would be:
239
697532
1285
Ví dụ như:
"Ít nhất thì ông không phải
chịu đau nữa."
chịu đau nữa."
11:53
"At least he isn't suffering anymore."
240
701158
2016
"Ít nhất bạn có những kỷ niệm."
11:56
"At least you've got your memories."
241
704673
1745
12:00
"At least you don't have to pay
for hospital parking anymore."
for hospital parking anymore."
242
708215
2920
"Ít nhất, bạn không phải trả
cho việc đỗ xe ở bệnh viện nữa."
cho việc đỗ xe ở bệnh viện nữa."
12:03
(Laughter)
243
711159
2096
(Cười)
Thực sự, chúng ta không cần
nói bất cứ điều gì.
nói bất cứ điều gì.
12:05
Really, we don't need to say anything.
244
713279
2761
Chúng ta chỉ cần ở đó.
12:08
We just need to be.
245
716588
1460
Kiên nhẫn,
12:11
Be patient,
246
719211
1844
thấu hiểu,
12:13
be understanding,
247
721079
2182
và là một người biết lắng nghe.
12:15
and be a listener.
248
723285
1227
12:17
And if you can't be any of those things,
249
725672
3234
Và nếu không thể làm
những điều này,
những điều này,
12:20
then please, be the person who makes
the lasagna, the curry or the casserole,
the lasagna, the curry or the casserole,
250
728930
4211
thì vui lòng, là người làm
sốt cà chua, cà ri hay thịt hầm,
sốt cà chua, cà ri hay thịt hầm,
vì những tặng phẩm của bạn
sẽ được đánh giá cao.
sẽ được đánh giá cao.
12:25
because your offerings
will be greatly appreciated.
will be greatly appreciated.
251
733165
2460
12:27
(Laughter)
252
735649
1563
(Cười)
12:29
I've been to 10 funerals in the last year,
253
737686
2342
Tôi đã đến mười đám tang năm ngoái,
12:32
one of which I helped arrange.
254
740052
1970
và đã giúp tổ chức một trong số đó.
Họ tổ chức một tang lễ
Hy Lạp chính thống và trang nghiêm,
Hy Lạp chính thống và trang nghiêm,
12:34
They ran the full gamut:
255
742046
2218
12:36
a very solemn Greek Orthodox service,
256
744288
2461
bốn nhóm cầu siêu Công giáo
12:38
four Catholic requiem masses
257
746773
2611
và một bữa tiệc vườn
12:41
and a garden party
258
749408
1659
12:43
where I made a toast while scattering
my friend's ashes around her garden
my friend's ashes around her garden
259
751091
4437
nơi tôi nâng ly trong khi
rắc tro bạn mình
rắc tro bạn mình
quanh vườn nhà cô
bằng một cái thìa súp.
bằng một cái thìa súp.
12:47
with a soup ladle.
260
755552
1325
12:48
(Laughter)
261
756901
1526
(Cười)
12:50
I have carried, kissed, written on
and toasted coffins with a shot of ouzo.
and toasted coffins with a shot of ouzo.
262
758451
4634
Tôi mang, hôn, viết lên và nâng ly
mời quan tài một cốc rượu Hy Lạp.
mời quan tài một cốc rượu Hy Lạp.
Tôi đã mặc đồ tuyền đen,
12:55
I have worn all black,
263
763783
1576
12:57
all color and a party dress.
264
765383
2777
màu sắc và váy tiệc.
13:00
Despite the vast differences in sendoff,
265
768184
2285
Mặc cho sự khác biệt lớn
trong lễ tiễn đưa,
trong lễ tiễn đưa,
13:02
despite me being at times
out of my comfort zone
out of my comfort zone
266
770493
2522
mặc cho tôi đôi khi
ra ngoài vùng an toàn
ra ngoài vùng an toàn
13:05
doing something I've never done before,
267
773039
2842
làm những điều
chưa từng làm trước kia,
chưa từng làm trước kia,
13:07
I drew comfort from one thing --
268
775905
1960
tôi đã tìm được nguồn an ủi
từ một điều -
từ một điều -
13:10
knowing that this is what each person
would have wanted.
would have wanted.
269
778889
2984
khi biết rằng đây là những gì
người đã khuất từng mong muốn.
người đã khuất từng mong muốn.
Vậy tôi muốn gì?
13:15
So what do I want?
270
783187
1150
13:17
Well, I like to be organized,
so I have the will,
so I have the will,
271
785218
3992
Tôi muốn được chuẩn bị,
nên tôi viết di chúc,
nên tôi viết di chúc,
13:21
I'm a registered organ donor,
and I have my investment property.
and I have my investment property.
272
789234
3190
Tôi đã đăng ký hiến tạng
và có tài sản đầu tư của mình.
và có tài sản đầu tư của mình.
Tất cả còn lại là lên kế hoạch
cho lễ đưa tang của tôi.
cho lễ đưa tang của tôi.
13:25
All that is left is planning my sendoff,
273
793186
2731
Một bữa tiệc lớn,
với rất nhiều sâm banh,
với rất nhiều sâm banh,
13:27
a big party, lots of champagne,
274
795941
3341
13:31
color, laughter, and of course,
music to remember me by.
music to remember me by.
275
799306
3714
sắc màu, tiếng cười, và dĩ nhiên,
âm nhạc để tưởng nhớ tôi.
âm nhạc để tưởng nhớ tôi.
13:35
Thank you.
276
803496
1151
Xin cảm ơn.
13:36
(Applause)
277
804671
7000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Michelle Knox - Project and change professionalWestpac's Michelle Knox has led large-scale transformation programs in the UK, Ireland and Australia.
Why you should listen
Michelle Knox currently works in Finance Transformation for Westpac Banking Corporation, Sydney, Australia, leading a team to deliver superior products, services and sustainable change. In a world of constant change and disruption, Knox is passionate about helping others to adapt and thrive by identifying and supporting the unique skills and talents of individuals to create a positive work environment.
Knox is also an avid work traveler and storyteller, often combining these passions to write witty accounts of her adventures in a travel blog.
In 2017, Knox's father passed away from a progressive illness. Through this experience, Knox learned that talking about death and planning for it enabled her father to experience a good death and her family to have a healthy bereavement, something she realized not everyone achieves.
After discussing death with friends, colleagues and complete strangers, Knox realized there was a need to address the way we deal with the most significant change we will all experience: death. With humor and compassion, Knox shares her own experiences and learnings in order to help others. She is living proof that talking about death won’t kill you.
Michelle Knox | Speaker | TED.com