TEDGlobal 2010
Caroline Phillips: Hurdy-gurdy for beginners
Caroline Phillips: Nhập môn về Đàn Quay
Filmed:
Readability: 4.2
817,720 views
Caroline Phillips chơi một loại nhạc cụ hiếm có - quay tay để phát ra tiếng nhạc: Đàn Quay ("hurdy-gurdy", tên khác là "wheel fiddle). Tiếp sau những kiến thức thú vị về kết cấu độc đáo và lịch sử 1 000 năm của Đàn Quay, cô sẽ giới thiệu giai điệu vùng Basque.
Caroline Phillips - Musician
Caroline Phillips' rich, soprano voice conjures up the far-and-wide cultures of the world, especially the sound and language of the Basque Country. Full bio
Caroline Phillips' rich, soprano voice conjures up the far-and-wide cultures of the world, especially the sound and language of the Basque Country. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Now, since this is TEDGlobal,
0
0
2000
Bây giờ,vì đây là TED-Toàn-Cầu,
00:17
who can tell me what this is called in French?
1
2000
3000
vậy ai có thể cho tôi biết vật này trong tiếng Pháp gọi là gì?
00:21
I see you're all up on the history of hurdy-gurdy --
2
6000
2000
Tôi đoán các bạn đều đã biết về lịch sử của "đàn quay"
00:23
"vielle à roue."
3
8000
2000
trong tiếng Pháp là "vielle à roue"
00:25
And in Spanish, "zanfona."
4
10000
2000
hay tiếng Tây Ban Nha là "zanfona".
00:27
And in Italian, "ghironda," okay?
5
12000
2000
Và trong tiếng Ý là "ghironda", đúng không nào?
00:29
Hurdy-gurdy, or wheel fiddle.
6
14000
3000
Đàn quay (tiếng Anh là "hurdy-gurdy", hoặc "wheel fiddle).
00:32
So, these are the different kinds and shapes of the hurdy-gurdy.
7
17000
3000
Đàn quay có nhiều loại và nhiều kiểu dáng
00:35
The hurdy-gurdy is the only musical instrument
8
20000
3000
Đó là loại nhạc cụ duy nhất
00:38
that uses a crank to turn a wheel
9
23000
3000
sử dụng đến cần quay tay để điều khiển bánh xe
00:41
to rub strings, like the bow of a violin,
10
26000
3000
cọ lên những sợi dây, giống như cái vĩ của đàn vi-ô-lông,
00:44
to produce music.
11
29000
2000
để tạo ra tiếng nhac.
00:46
It has three different kinds of strings.
12
31000
3000
Có 3 loại dây đàn.
00:49
The first string is the drone string,
13
34000
3000
Thứ nhất là dây "drone"
00:52
which plays a continuous sound like the bagpipe.
14
37000
3000
phát ra một chuỗi âm thanh liên tục như bộ khí (kèn, sáo).
00:57
The second string is a melody string,
15
42000
2000
Loại thứ 2 là dây âm,
00:59
which is played with a wooden keyboard tuned like a piano.
16
44000
3000
được chơi bằng một loại bàn phím gỗ mài bóng như trong cây dương cầm.
01:08
And the third string is pretty innovative.
17
53000
2000
Loại thứ 3 khá là sáng tạo.
01:10
It's also the only instrument
18
55000
2000
Đây cũng là loại nhạc cụ duy nhất
01:12
that uses this kind of technique.
19
57000
3000
sử dụng đến kỹ thuật này.
01:15
It activates what's called the buzzing bridge, or the dog.
20
60000
3000
Nó tác động lên thứ được gọi là "cầu ngựa" (buzzing bridge/ dog).
01:19
When I turn the crank and I apply pressure,
21
64000
3000
Khi tôi quay cần và tạo áp lực,
01:25
it makes a sound like a barking dog.
22
70000
3000
nó phát ra âm thanh giống tiếng chó sủa.
01:29
So all of this is pretty innovative,
23
74000
2000
Tất cả những đặc điểm này khá là đột phá,
01:31
if you consider
24
76000
2000
nếu bạn xét đến thực tế rằng
01:33
that the hurdy-gurdy appeared about a thousand years ago
25
78000
2000
đàn quay đã xuất hiện khoảng một ngàn năm về trước
01:35
and it took two people to play it;
26
80000
2000
khi đó cần tới hai người để chơi nó
01:37
one to turn the crank,
27
82000
2000
một người quay cần
01:39
and another person -- yes -- to play the melody
28
84000
2000
và một người nữa - để tạo ra giai điệu
01:41
by physically pulling up large wooden pegs.
29
86000
3000
bằng cách xoay xoay những cái núm gỗ lớn.
01:45
Luckily, all of this changed a couple of centuries later.
30
90000
3000
May mắn thay, sau một vài thế kỷ, nhạc cụ này đã được cải tiến
01:48
So, one person could actually play
31
93000
2000
để một người thôi cũng có thể chơi đàn
01:50
and almost -- this is pretty heavy --
32
95000
2000
và gần như - - cái đàn khá nặng --
01:52
carry the hurdy-gurdy.
33
97000
3000
tự ôm được đàn quay.
01:55
The hurdy-gurdy has been used, historically, through the centuries
34
100000
3000
Về mặt lịch sử, đàn quay đã được sử dụng suốt nhiều thế kỷ
01:58
in mostly dance music
35
103000
2000
hầu như làm nhạc nền để nhảy múa
02:00
because of the uniqueness of the melody
36
105000
3000
bởi tính độc đáo của giai điệu
02:03
combined with the acoustic boombox here.
37
108000
3000
khi được phối hợp với chiếc trống nhịp ở đây.
02:06
And today, the hurdy-gurdy is used in all sorts of music --
38
111000
3000
Hiện nay, đàn quay được sử dụng trong tất cả các thể loại --
02:09
traditional folk music,
39
114000
2000
từ nhạc dân gian,
02:11
dance, contemporary
40
116000
2000
nhạc dance, nhạc tân thời
02:13
and world music --
41
118000
3000
cho đến nhạc đương đại thế giới (world music)
02:16
in the U.K., in France, in Spain
42
121000
2000
ở các nước: Anh, Pháp, Tây Ban Nha
02:18
and in Italy.
43
123000
2000
và Ý.
02:20
And this kind of hurdy-gurdy takes anywhere from three to five years [to order and receive it].
44
125000
3000
Loại đàn quay này, dù là ở đâu thì cũng mất 3 đến 5 năm để sản xuất.
02:23
It's made by specialized luthiers,
45
128000
2000
Nó được chế tác bởi các thợ làm đàn chuyên nghiệp,
02:25
also in Europe.
46
130000
2000
kể cả ở châu Âu.
02:28
And it's very difficult to tune.
47
133000
2000
Đàn quay rất khó lên dây.
02:32
So without further ado, would you like to hear it?
48
137000
2000
Không chần chờ gì nữa, mọi người muốn nghe tiếng đàn quay chứ?
02:34
(Audience: Yes.)
49
139000
2000
(Khán giả: Muốn)
02:36
Caroline Phillips: I didn't hear you. Would you like to hear it? (Audience: Yes!)
50
141000
2000
Caroline Phillips: Tôi chưa nghe rõ. Mọi người muốn tôi chơi đàn chứ? (Khán giả: Muốn!)
02:38
CP: Okay.
51
143000
2000
CP: Vâng.
02:40
There I go.
52
145000
2000
Bắt đầu thôi.
02:43
I'd like to sing in Basque,
53
148000
2000
Tôi sẽ hát bằng tiếng Basque
02:45
which is the language spoken in the Basque Country where I live,
54
150000
3000
- ngôn ngữ của vùng Basque, nơi tôi đang sống.
02:48
in the region in France and Spain.
55
153000
2000
Basque nằm giữa Pháp và Tây Ban Nha.
02:51
(Music)
56
156000
4000
(Nhạc nổi lên)
03:00
[Basque]
57
165000
5000
(Tiếng Basque)
03:45
(Music)
58
210000
5000
(Nhạc)
04:36
Thank you.
59
261000
2000
Xin cảm ơn.
04:38
(Applause)
60
263000
2000
(Vỗ tay)
04:40
This is a song that I wrote
61
265000
3000
Bài hát này do tôi sáng tác
04:43
based on traditional Basque rhythms.
62
268000
3000
dựa trên giai điệu truyền thống của người Basque.
04:46
And this is a song that has a kind of a Celtic feel.
63
271000
3000
Bài này cũng mang âm hưởng của tộc người Celts.
04:50
(Music)
64
275000
10000
(nhạc)
05:30
Thank you. Thank you.
65
315000
2000
Cảm ơn. Cảm ơn.
05:32
(Applause)
66
317000
2000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Caroline Phillips - MusicianCaroline Phillips' rich, soprano voice conjures up the far-and-wide cultures of the world, especially the sound and language of the Basque Country.
Why you should listen
Californian-born, French-resident entrepreneur and musician Caroline Phillips is one half of Basque music duo Bidaia, alongside Mixel Ducau. Her searching, Moroccan- and East Indian-inflected vocals are accompanied by the distinctive, folky sounds of the hurdy-gurdy, an unfamiliar and unusual string instrument operated with a crank-turned wheel.
Throughout her years as a professional musician, Phillips has regularly performed in jazz clubs and toured with her one-woman show in the Caribbean and North Africa.
Caroline Phillips | Speaker | TED.com