TEDGlobal 2010
Sheryl WuDunn: Our century's greatest injustice
Շերիլ Վուդուն. «Մեր դարի ամենամեծ անարդարությունը»
Filmed:
Readability: 3.4
1,194,863 views
Շերիլ Վուդունի գիրքը` «Երկնքի կեսը», նվիրված է կանանց հանդեպ բռնության դեպքերի ուսումնասիրությանը: Նրա պատմությունները ցնցող են: Մենք մեր ողջ մարդկային ռեսուրսներն օգտագործելիս կլինենք միայն այն դեպքում, երբ զարգացող երկների կանայք հավասար կրթական և տնտեսական հնարավորություններ ունենան:
Sheryl WuDunn - Author, journalist
As a journalist reporting on China, Sheryl WuDunn saw the everyday oppression of women around the world. She and Nick Kristof wrote "Half the Sky," chronicling women's stories of horror and, especially, hope. Full bio
As a journalist reporting on China, Sheryl WuDunn saw the everyday oppression of women around the world. She and Nick Kristof wrote "Half the Sky," chronicling women's stories of horror and, especially, hope. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
The global challenge that I want to talk to you about today
0
1000
3000
Այն համընդհանուր մարտահրավերը, որի մասին ես այսօր ուզում եմ խոսել ձեզ հետ,
00:19
rarely makes the front pages.
1
4000
2000
հազվադեպ է հայտնվում լուրերի առաջին էջերին:
00:21
It, however, is enormous
2
6000
3000
Այնուամենայնիվ այն
00:24
in both scale and importance.
3
9000
3000
մեծ կարևորություն և մասշտաբներ ունի:
00:27
Look, you all are very well traveled;
4
12000
3000
Դե, դուք բոլորդ էլ աշխարհ տեսած մարդիկ եք,
00:30
this is TEDGlobal after all.
5
15000
2000
և, վերջիվերջո, սա էլ TED Global-ն է,
00:32
But I do hope to take you to some places
6
17000
2000
բայց հույս ունեմ, որ ձեզ այնպիսի վայրեր կտանեմ,
00:34
you've never been to before.
7
19000
2000
որտեղ երբևէ նախկինում չեք եղել:
00:36
So, let's start off in China.
8
21000
2000
Սկսենք Չինաստանից:
00:38
This photo was taken two weeks ago.
9
23000
3000
Այս նկարը երկու շաբաթ առաջ են նկարել:
00:41
Actually, one indication is that little boy on my husband's shoulders
10
26000
3000
Իրականում դրա առաջին նշան այն է, որ ամուսնուս ուսերին նստած այս փոքրիկ տղան
00:44
has just graduated from high school.
11
29000
2000
նոր է ավարտել ավագ դպրոցը:
00:46
(Laughter)
12
31000
2000
(Ծիծաղ)
00:48
But this is Tiananmen Square.
13
33000
2000
Սա Թիանանմեն հրապարակն է:
00:50
Many of you have been there. It's not the real China.
14
35000
3000
Ձեզանից շատերն են այստեղ եղել: Բայց սա իրական Չինաստանը չէ:
00:53
Let me take you to the real China.
15
38000
2000
Թուլ տվեք ձեզ ցույց տալ իրական Չինաստանը:
00:55
This is in the Dabian Mountains
16
40000
2000
Սա Բաբյան լեռներում է՝
00:57
in the remote part of Hubei province in central China.
17
42000
3000
կենտրոնական Չինաստանի Հուբեի նահանգի հեռավոր գյուղերից մեկը:
01:01
Dai Manju is 13 years old at the time the story starts.
18
46000
3000
Դաի-Մանջուն պատմության սկզբում 13 տարեկան է:
01:04
She lives with her parents,
19
49000
2000
Նա ապրում է իր ծնողների,
01:06
her two brothers and her great-aunt.
20
51000
3000
2 եղբայրների և հոր հորաքրոջ հետ:
01:09
They have a hut that has no electricity,
21
54000
2000
Նրանք ապրում են խրճիթում՝ առանց էլեկտրականության,
01:11
no running water,
22
56000
2000
հոսող ջրի,
01:13
no wristwatch, no bicycle.
23
58000
2000
առանց ձեռքի ժամացույցի և հեծանիվի:
01:15
And they share this great splendor
24
60000
2000
Եվ նրանք այս հսկայական շքեղությունը կիսում են
01:17
with a very large pig.
25
62000
3000
մի մեծ խոզի հետ:
01:20
Dai Manju was in sixth grade when her parents said,
26
65000
3000
Դաի Մանջուն 6-րդ դասարանում էր սովորում, երբ նրա ծնողներն ասացին.
01:23
"We're going to pull you out of school
27
68000
2000
« Մենք քեզ դպրոցից հանում ենք,
01:25
because the 13-dollar school fees are too much for us.
28
70000
3000
որովհետև չենք կարող մեզ թույլ տալ դպրոցի համար13$ վճարել:
01:28
You're going to be spending the rest of your life in the rice paddies.
29
73000
2000
Միևնույն է՝ կյանքիդ մնացած մասն անցկացնելու ես բրնձի դաշտերում,
01:30
Why would we waste this money on you?"
30
75000
2000
էլ ինչու՞ քեզ վրա այդքան գումար ծախսենք»:
01:32
This is what happens to girls in remote areas.
31
77000
3000
Այսպիսին է հեռավոր գյուղերում ապրող աղջիկների ճակատագիրը:
01:35
Turns out that Dai Manju was
32
80000
2000
Եվ գիտե՞ք, պարզվում է, որ Դաի Մաջուն
01:37
the best pupil in her grade.
33
82000
2000
իր դասարանի լավագույն աշակերտն էր:
01:39
She still made the two-hour trek to the schoolhouse
34
84000
3000
Նա շարունակում էր ամեն օր 2 ժամ քայլել դեպի դպրոց՝
01:42
and tried to catch every little bit of information
35
87000
3000
<<որսալու>> ինֆորմացիայի յուրաքանչյուր պատառիկ,
01:45
that seeped out of the doors.
36
90000
2000
որը անցնում էր դռան փոքր անցքերից:
01:47
We wrote about her in The New York Times.
37
92000
2000
Մենք նրա մասին գրեցինք ենք New York Times –ում:
01:49
We got a flood of donations --
38
94000
3000
Դրանից հետո նվիրատվությունների հեղեղ սկսվեց`
01:52
mostly 13-dollar checks
39
97000
3000
հիմնականում 13$-անոց չեկեր,
01:55
because New York Times readers are very generous
40
100000
2000
քանի որ New York Times-ի ընթերցողները շատ առատաձեռն են
01:57
in tiny amounts
41
102000
2000
փոքր գումարներ նվիրաբերելիս:
01:59
(Laughter)
42
104000
2000
(Ծիծաղ)
02:01
but then, we got a money transfer
43
106000
3000
Բայց հետո, մեկը
02:04
for $10,000 --
44
109000
2000
10.000$-ի փոխանցում էր կատարել:
02:06
really nice guy.
45
111000
2000
Շատ բարի մեկն էր:
02:08
We turned the money over to that man there, the principal of the school.
46
113000
3000
Մենք փողը փոխանցեցինք այս նկարի մարդուն` դպրոցի տնօրենին:
02:11
He was delighted.
47
116000
2000
Նա ուղղակի հիացած էր
02:13
He thought, "Oh, I can renovate the school.
48
118000
2000
ու ահա, թե ինչ մտածեց. «Օ, ես կարող եմ դպրոցը վերանորոգել,
02:15
I can give scholarships to all the girls,
49
120000
2000
կարող եմ անգամ աղջիկներին կրթաթոշակ տալ»:
02:17
you know, if they work hard and stay in school.
50
122000
2000
Դե, եթե իհարկե լավ աշխատեն ու դպրոցում մնան:
02:19
So Dai Manju basically
51
124000
2000
Այսպիսով Դաի Մանջուն
02:21
finished out middle school.
52
126000
2000
ավարտեց միջնակարգ դպրոցը,
02:23
She went to high school.
53
128000
2000
հետո ավարտեց նաև ավագ դպրոցը
02:25
She went to vocational school for accounting.
54
130000
2000
և սկսեց սովորել մասնագիտացված հաշվապահական դպրոցում:
02:27
She scouted for jobs down in Guangdong province in the south.
55
132000
3000
Նա աշխատանք էր փնտրում հարավի Guangdong նահանգում:
02:30
She found a job, she scouted for jobs
56
135000
2000
Նա նախ իր համար աշխատանք գտավ,
02:32
for her classmates and her friends.
57
137000
2000
հետո նաև իր դասընկերների և ընկերների համար:
02:34
She sent money back to her family.
58
139000
3000
Նա ողջ գումարը ընտանիքին էր ուղարկում:
02:37
They built a new house,
59
142000
2000
Նրանք մի նոր տուն կառուցեցին,
02:39
this time with running water,
60
144000
2000
բայց այս անգամ հոսող ջրով,
02:41
electricity, a bicycle,
61
146000
2000
էլեկտրականությամբ, հեծանիվով
02:43
no pig.
62
148000
2000
ու առանց խոզի:
02:45
What we saw was a natural experiment.
63
150000
3000
Այն, ինչ մենք տեսանք, բնական փորձ էր:
02:48
It is rare to get an exogenous investment
64
153000
2000
Հազվադեպ է պատահում, որ աղջիկների կրթության համար
02:50
in girls' education.
65
155000
2000
այդքան ներդրում անեն:
02:52
And over the years, as we followed Dai Manju, we were able to see
66
157000
3000
Եվ տարիների ընթացքում, մինչ մենք հետևում էինք Դաի Մանջուին, մենք տեսանք,
02:55
that she was able to move out of a vicious cycle
67
160000
3000
թե նա ինչպես կարողացավ դուրս գալ այդ արատավոր շրջանից
02:58
and into a virtuous cycle.
68
163000
2000
և տեղափոխվել մեկ այլ` առաքինի շրջան:
03:00
She not only changed her own dynamic,
69
165000
2000
Նա ոչ միայն փոխեց իր զարգացման ճանապարհը,
03:02
she changed her household, she changed her family, her village.
70
167000
3000
այլ փոխեց իր կենցաղավարությունը, իր ընտանիքը փոխեց, փոխեց նաև իր գյուղը:
03:05
The village became a real standout.
71
170000
3000
Գյուղը սկսեց իրական ծաղկունք ապրել:
03:08
Of course, most of China was flourishing at the time,
72
173000
3000
Իհարկե, Չինաստանի մեծ մասն էր ծաղկուն շրջանում այդ ժամանակ,
03:11
but they were able to get a road built
73
176000
3000
սակայն նրանք կարողացան ճանապարհ կառուցել
03:14
to link them up to the rest of China.
74
179000
2000
և կապ ստեղծել մնացած Չինաստանի հետ:
03:16
And that brings me to my first major
75
181000
3000
Իսկ դա ինձ հանգեցնում է
03:19
of two tenets of "Half the Sky."
76
184000
2000
<<Երկնքի կեսը>> երկու դրույթներից առաջինին:
03:21
And that is that
77
186000
2000
Եվ ըստ այդ դրույթի՝
03:23
the central moral challenge
78
188000
2000
այս դարի գլխավոր
03:25
of this century
79
190000
2000
բարոյական մարտահրավերը
03:27
is gender inequity.
80
192000
2000
գենդերային անհավասարությունն է:
03:29
In the 19th century, it was slavery.
81
194000
2000
19-րդ դարում ստրկությունն էր:
03:31
In the 20th century, it was totalitarianism.
82
196000
3000
20-րդ դարում` ամբողջատիրությունը:
03:34
The cause of our time
83
199000
2000
Մեր ժամանակներում այս ամենի պատճառը
03:36
is the brutality that so many people
84
201000
2000
բռնությունն է, որին մարդիկ ենթարկվում են
03:38
face around the world because of their gender.
85
203000
3000
զուտ իրենց սեռի պատճառով:
03:41
So some of you may be thinking,
86
206000
2000
Ձեզանից ոմանք կարող են մտածել.
03:43
"Gosh, that's hyperbole.
87
208000
2000
«գրողը տանի, դա ընդամենը չափազանցություն է,
03:45
She's exaggerating."
88
210000
2000
նա չափազանցնում է»:
03:47
Well, let me ask you this question.
89
212000
2000
Այդ դեպքում թույլ տվեք ձեզ մի հարց տալ:
03:49
How many of you think there are more males or more females in the world?
90
214000
3000
Ձեզանից քանի՞սն է կարծում, որ աշխարհում գերակշռում է արական սեռը, կամ իգականը:
03:52
Let me take a poll. How many of you think there are more males in the world?
91
217000
3000
Թույլ տվեք հարցում կատարել: Ձեզանից քանի՞սն է կարծում, որ աշխարհում գերակշռում են տղամարդիկ:
03:55
Hands up, please.
92
220000
2000
Ձե՛ռք բարձրացրեք, խնդրում եմ:
03:57
How many of you think -- a few -- how many of you there are more females in the world?
93
222000
3000
Ընդամենը մի քանիսը: Իսկ ձեզանից քանի՞սն է կարծում, որ կանայք են գերակշռում:
04:00
Okay, most of you.
94
225000
2000
Պարզ է, մեծ մասը:
04:02
Well, you know this latter group, you're wrong.
95
227000
2000
Լավ, գիտե՞ք, վերջին խումբը սխալվում է:
04:04
There are, true enough,
96
229000
2000
Իրականում, ձեր ասածը ճիշտ է
04:06
in Europe and the West,
97
231000
2000
Եվրոպայի ու Արևմուտքի համար,
04:08
when women and men
98
233000
2000
որտեղ կանայք և տղամարդիկ
04:10
have equal access to food and health care,
99
235000
2000
հավասար են սննդի, առողջապահության հարցերում,
04:12
there are more women, we live longer.
100
237000
2000
այնտեղ ավելի շատ կանայք քան, մենք ավելի երկար ենք ապրում:
04:14
But in most of the rest of the world, that's not the case.
101
239000
3000
Բայց աշխարհի մնացած մասերում պատկերն այդպիսին չէ:
04:17
In fact, demographers have shown
102
242000
2000
Փաստացի ժողովրդագրագետները ցույց են տվել,
04:19
that there are anywhere between 60 million
103
244000
2000
որ ներկայիս բնակչության մեջ մոտավորապես 60 միլիոնից
04:21
and 100 million
104
246000
2000
100 միլիոն
04:23
missing females in the current population.
105
248000
3000
իգական սեռ է պակասում:
04:26
And, you know, it happens for several reasons.
106
251000
3000
Գիտե՞ք, դրա համար մի քանի պատճառներ կան:
04:29
For instance, in the last half-century,
107
254000
2000
Օրինակ` նախորդ դարի կեսերին
04:31
more girls were discriminated to death
108
256000
3000
մահվան դատապարտված աղջիկների թիվը ավելի մեծ է,
04:34
than all the people killed on all the battlefields
109
259000
2000
քան թե 20-րդ դարի բոլոր պատերազմներում սպանված
04:36
in the 20th century.
110
261000
3000
մարդկանց թիվը:
04:39
Sometimes it's also because of the sonogram.
111
264000
2000
Երբեմն պատճառը կարող է լինել նաև սոնոգրաման:
04:41
Girls get aborted before they're even born
112
266000
3000
Երբ պայամնները սուղ են,
04:44
when there are scarce resources.
113
269000
2000
աղջիկներին արհեստական վիժումով հեռացնում են:
04:46
This girl here, for instance,
114
271000
2000
Այս աղջիկը, օրինակ,
04:48
is in a feeding center in Ethiopia.
115
273000
2000
Եթովպիայի անվճար սննդի կենտրոնում է:
04:50
The entire center was filled with girls like her.
116
275000
3000
Ամբողջ կենտրոնը լի է նրա նման աղջիկներով:
04:53
What's remarkable is that her brothers, in the same family,
117
278000
3000
Հետաքրքիրն այն է, որ նրա եղբայրների հետ
04:56
were totally fine.
118
281000
2000
ամեն ինչ կարգին է:
04:58
In India, in the first year of life,
119
283000
2000
Հնդկաստանում կյանքի առաջին տարին`
05:00
from zero to one,
120
285000
2000
զրոյից մինչև մեկ տարեկան,
05:02
boy and girl babies basically survive at the same rate
121
287000
3000
տղաների ու աղջիկների թիվը հավասար է,
05:05
because they depend upon the breast,
122
290000
2000
քանի որ այդ շրջանում նրանք կրծքով են կերակրվում,
05:07
and the breast shows no son preference.
123
292000
2000
իսկ կուրծքը նախապատվությունը չի տալիս միայն տղաներին:
05:09
From one to five,
124
294000
3000
Հնդկաստանում համատարած ձևով մեկից մինչև հինգ տարեկան աղջիկների դեպքում
05:12
girls die at a 50 percent higher mortality rate
125
297000
3000
մահացության աստիճանը 50% -ով ավելի բարձր է,
05:15
than boys, in all of India.
126
300000
3000
քան տղաներինը:
05:18
The second tenet of "Half the Sky"
127
303000
3000
<<Երկնքի կեսի>> երկրորդ դրույթը հետևյալն է.
05:21
is that, let's put aside the morality of all the right and wrong of it all,
128
306000
3000
եկեք անտեսենք այս ճիշտ-սխալ կոչվածի բարոյական կողմը:
05:24
and just on a purely practical level,
129
309000
3000
Եվ զուտ գործնականորեն,
05:27
we think that
130
312000
2000
մենք մտածում ենք,
05:29
one of the best ways to fight poverty and to fight terrorism
131
314000
3000
որ աղքատության և ահաբեկչության դեմ պայքարելու
05:32
is to educate girls
132
317000
2000
լավագույն միջոցը աղջիկներին կրթելն
05:34
and to bring women into the formal labor force.
133
319000
3000
ու կանանց աշխատուժի մեջ ընդգրկելն է:
05:37
Poverty, for instance.
134
322000
2000
Վերցնենք չքավորությունը:
05:39
There are three reasons why this is the case.
135
324000
2000
Այստեղ պատճառները երեքն են:
05:41
For one, overpopulation is one of
136
326000
2000
Առաջինը` աղքատության հիմնական պատճառը
05:43
the persistent causes of poverty.
137
328000
3000
բնակչության մեծ թիվն է:
05:46
And you know, when you educate a boy,
138
331000
2000
Եվ գիտեք, երբ կրթում եք տղային,
05:48
his family tends to have fewer kids,
139
333000
2000
նրա ընտանիքը ձգտում է քիչ երեեխաներ ունենալուն,
05:50
but only slightly.
140
335000
2000
բայց աննկատ ձևով:
05:52
When you educate a girl,
141
337000
2000
Իսկ եթե աղջիկ երեխան է կրթություն ստանում,
05:54
she tends to have significantly fewer kids.
142
339000
3000
նա միանշանակ ցանկանում է մի քանի երեխաներ ունենալ:
05:57
The second reason is
143
342000
3000
Երկրորդ պատճառը
06:00
it has to do with spending.
144
345000
2000
կապված է ծախսելու հետ:
06:02
It's kind of like the dirty, little secret of poverty,
145
347000
2000
Դա աղքատության կեղտոտ, փոքրիկ գաղտնիքն է,
06:04
which is that,
146
349000
2000
որը նշանակում է, որ
06:06
not only do poor people
147
351000
2000
աղքատ մարդիկ ոչ միայն
06:08
take in very little income,
148
353000
2000
եկամտի փորք աղբյուր են ունենում,
06:10
but also, the income that they take in,
149
355000
2000
այլև եղածն էլ ծախսում են
06:12
they don't spend it very wisely,
150
357000
3000
ոչ խելամիտ ձևով:
06:15
and unfortunately, most of that spending is done by men.
151
360000
3000
Եվ դժբախտաբար դրանով հիմնականում հենց տղամարդիկ են զբղվում:
06:18
So research has shown,
152
363000
2000
Այսպիսով, հետազոտությունը ցույց է տվել,
06:20
if you look at people who live under two dollars a day --
153
365000
3000
որ վերցնենք մի մարդու, ով օրական վաստակում է 2$ -ից քիչ,
06:23
one metric of poverty --
154
368000
2000
ապա կտեսնենք, որ
06:25
two percent of that take-home pay
155
370000
2000
վարձավճարի 2% -ը գնում է դեպի այս զամբյուղ,
06:27
goes to this basket here, in education.
156
372000
3000
այդ գումարը ծախսվում է կրթության վրա:
06:30
20 percent goes to a basket that is a combination of
157
375000
3000
20% -ը գնում է այս մյուս զամբյուղ,
06:33
alcohol, tobacco, sugary drinks --
158
378000
2000
սա ալկոհոլի, ծխախոտի, քաղցրահամ խմիչքների,
06:35
and prostitution and festivals.
159
380000
3000
մարմնավաճառության ու խնջույքների մասն է:
06:38
If you just take four percentage points
160
383000
2000
Այնինչ եթե պարզապես 4$ -ը վերցնեք
06:40
and put it into this basket,
161
385000
2000
և դնեք այն մյուս զամբյուղի մեջ,
06:42
you would have a transformative effect.
162
387000
3000
հսկայական փոփոխություն տեղի կունենա:
06:46
The last reason has to do
163
391000
2000
Վերջին պատճառը կապված է այն բանի հետ,
06:48
with women being part of the solution, not the problem.
164
393000
3000
որ կանայք ոչ թե խնդրի մի մասը պիտի լինեն, այլ դրա լուծման:
06:51
You need to use scarce resources.
165
396000
2000
Պետք է օգտագործվեն ամենախղճուկ ռեսուրսներն անգամ:
06:53
It's a waste of resources if you don't use someone like Dai Manju.
166
398000
3000
Կարող եք համարել, թե ռեսուրսն անտեղի վատնում եք, եթե չօգտագործում Դաի Մանջուի նման մեկին:
06:56
Bill Gates put it very well
167
401000
2000
Բիլ Գեյթսը մի շատ ճիշտ բան ասաց,
06:58
when he was traveling through Saudi Arabia.
168
403000
2000
երբ ճանապարհորդում էր Սաուդյան Արաբիայով:
07:00
He was speaking to an audience much like yourselves.
169
405000
3000
Նա խոսում էր ձեզ նման մի լսարանի առաջ:
07:03
However, two-thirds of the way there was a barrier.
170
408000
3000
Սակայն դահլիճի 2/3ը պատով առանձնացված էր մյուս մասից:
07:06
On this side was men,
171
411000
2000
Մի կողմում տղամարդիկ էին,
07:08
and then the barrier, and this side was women.
172
413000
2000
հետո պատը, մյուս կողմում՝ կանայք:
07:10
And someone from this side of the room got up and said,
173
415000
2000
Ու սենյակի մյուս կողմից ինչ-որ մեկը վեր է կենում և ասում.
07:12
"Mr. Gates, we have here as our goal in Saudi Arabia
174
417000
3000
«Պրն Գեյթս, մենք այստեղ նպատակ ենք դրել
07:15
to be one of the top 10 countries
175
420000
2000
տեխնոլոգիաների ոլորտում
07:17
when it comes to technology.
176
422000
2000
հայտնվել լավագույն 10 երկրների շարքում:
07:19
Do you think we'll make it?"
177
424000
2000
Կարծում եք՝ կստացվի՞»:
07:21
So Bill Gates, as he was staring out at the audience, he said,
178
426000
3000
Ու Գեյթսը, ակնապիշ նայելով լսարանին, ասաց.
07:24
"If you're not fully utilizing half the resources in your country,
179
429000
3000
«Եթե դուք բոլորովին չեք օգտագործում ձեր երկրի ունեցած հնարավորությունների կեսը,
07:27
there is no way you will get anywhere near the top 10."
180
432000
3000
ապա հաստատ երբևէ տասնյակին մոտ չեք էլ լինի»:
07:30
So here is Bill of Arabia.
181
435000
3000
Ահա Արաբիայի Բիլը:
07:33
(Laughter)
182
438000
2000
(Ծիծաղ)
07:35
So what would some of the specific challenges
183
440000
2000
Այսպիսով ինչպիսի՞ն են այդ
07:37
look like?
184
442000
2000
յուրահատուկ մարտահրավերները:
07:40
I would say, on the top of the agenda
185
445000
3000
Ես կասեի, որ համար առաջին խնդիրը
07:43
is sex trafficking.
186
448000
2000
սեռական թրաֆիքինգն է:
07:45
And I'll just say two things about this.
187
450000
2000
Ընդհամենը երկու բան կասեմ սրա մասին:
07:47
The slavery at the peak of the slave trade
188
452000
3000
Երբ 1780-ական թվականներին
07:50
in the 1780s:
189
455000
3000
ստրկավաճառությունն իր գագաթնակետին էր հասել,
07:53
there were about 80,000 slaves
190
458000
2000
Աֆրիկայից մոտ 80.000 ստրուկ էր
07:55
transported from Africa to the New World.
191
460000
3000
փոխադրվում Նյու Յորք:
07:58
Now, modern slavery:
192
463000
3000
Ներկայումս
08:01
according to State Department rough statistics,
193
466000
3000
ըստ Պետդեպարտամենտի վիճակագրական տվյալների՝
08:04
there are about 800,000 -- 10 times the number --
194
469000
3000
միջազգային թրաֆիքինգի զոհ է դառնում
08:07
that are trafficked across international borders.
195
472000
3000
8000.000 մարդ՝ 10 անգամ ավելի շատ:
08:10
And that does not even include those
196
475000
2000
Դրա մեջ դեռ չի մտնում այն մարդկանց թիվը,
08:12
that are trafficked within country borders,
197
477000
2000
ովքեր թրաֆիքինգի մեջ են ընկնում իրենց պետության սահմաններում,
08:14
which is a substantial portion.
198
479000
3000
և դա իրականում բավականին մեծ թիվ է կազմում:
08:17
And if you look at
199
482000
2000
Եվ եթե ուշադրություն դարձնենք
08:19
another factor, another contrast,
200
484000
3000
նաև մեկ ուրիշ գործոնի, ավելի ճիշտ՝ հակադրության,
08:22
a slave back then is worth
201
487000
2000
հին ժամանակներում մի ստրուկն
08:24
about $40,000
202
489000
2000
այսօրվա փողով
08:26
in today's money.
203
491000
2000
մոտ 40.000$ արժեր:
08:28
Today, you can buy a girl trafficked
204
493000
3000
Այսօր թրաֆիքինգի ենթարկված աղջկան կարելի է գնել
08:31
for a few hundred dollars,
205
496000
2000
մի քանի հարյուր դոլարով,
08:33
which means she's actually more disposable.
206
498000
3000
ինչն էլ նշանակում է, որ նա իրականում ավելի հասանելի է:
08:36
But you know, there is progress being made
207
501000
3000
Բայց գիտեք,
08:39
in places like Cambodia and Thailand.
208
504000
2000
Կամբոջայի և Թայլանդի նման երկրներում առաջնթաց կա:
08:41
We don't have to expect a world
209
506000
2000
Մենք չպետք է անգամ մեզ թույլ տանք պատկերացնել, որ մեր աշխարհում
08:43
where girls are bought and sold or killed.
210
508000
3000
աղջիկներին գնում են, վաճառում կամ սպանում:
08:46
The second item on the agenda
211
511000
2000
Երկրորդ խնդիրը
08:48
is maternal mortality.
212
513000
3000
մայրերի մահացությունն է:
08:51
You know, childbirth in this part of the world
213
516000
3000
Գիտե՞ք, աշխարհի այս մասում
08:54
is a wonderful event.
214
519000
2000
երեխայի ծնունդը հիանալի իրադարձություն է:
08:56
In Niger, one in seven women
215
521000
3000
Նիգերիայում ամեն յոթ կանանցից մեկը
08:59
can expect to die during childbirth.
216
524000
3000
կարող է մահանալ ծննդաբերության ժամանակ:
09:02
Around the world,
217
527000
2000
Ամբողջ աշխարհում,
09:04
one woman dies every minute and a half from childbirth.
218
529000
4000
ամեն մեկ կամ մեկ ու կես րոպեն մեկ մի կին է մահանում ծննդաբերության ժամանակ:
09:08
You know, it's not as though
219
533000
2000
Գիտեք դա այն պատճառով չէ,
09:10
we don't have the technological solution,
220
535000
3000
որ մենք տեխնիկական լուծումներ չունենք,
09:13
but these women have three strikes against them:
221
538000
3000
այլ այն պատճառով, որ այս կանանց դեմ երեք գործոն կա.
09:16
they are poor, they are rural
222
541000
2000
նրանք աղքատ են, ապրում են ծայրամասերում
09:18
and they are female.
223
543000
3000
և նրանք կին են:
09:21
You know, for every woman who does die,
224
546000
2000
: Եվ գիտեք, ամեն մահացող կնոջ համար
09:23
there are 20 who survive
225
548000
2000
20 կանայք ողջ են մնում,
09:25
but end up with an injury.
226
550000
2000
բայց վնասվածք են ստանում:
09:27
And the most devastating injury
227
552000
2000
Իսկ ամենաահավոր վնասվածքը
09:29
is obstetric fistula.
228
554000
2000
հեշտոցի պատռվածքն է:
09:31
It's a tearing during obstructed labor
229
556000
2000
Դա պատռվածք է, որն առաջանում է ծննդաբերության ժամանակ
09:33
that leaves a woman incontinent.
230
558000
3000
և որի արդյունքում կնոջ մոտ առաջանում է անկղապահություն:
09:36
Let me tell you about Mahabuba.
231
561000
2000
Թուլ տվեք ձեզ Մահաբուբայի մասին պատմեմ:
09:38
She lives in Ethiopia.
232
563000
2000
Նա ապրում է Եթովպիայում:
09:40
She was married against her will at age 13.
233
565000
3000
Երբ 13 տարեկան էր, նրան իր կամքին հակառակ ամուսնացրին:
09:43
She got pregnant, ran to the bush to have the baby,
234
568000
3000
Հետո նա հղիացավ, գնաց թփերի մեջ երեխային ունենալու,
09:46
but you know, her body was very immature,
235
571000
3000
բայց հասկանում եք, նրա մարմինը դեռ այնքան հասուն չէր, որ նա ծննդաբերեր,
09:49
and she ended up having obstructed labor.
236
574000
3000
և այդ ամենը վերջացավ նրանով, որ նա պատռվածք ստացավ:
09:52
The baby died, and she ended up with a fistula.
237
577000
3000
Երեխան մահացավ, ինքը հեշտոցի պատռվածք ստացավ,
09:55
So that meant she was incontinent;
238
580000
2000
իսկ դա նշանակում է, որ նա անկղապահությամբ էր տառապում`
09:57
she couldn't control her wastes.
239
582000
3000
իրեն չէր կարողանա զսպել:
10:00
In a word, she stank.
240
585000
2000
Մի խոսքով՝ նա գարշահոտություն էր տարածում:
10:02
The villagers thought she was cursed; they didn't know what to do with her.
241
587000
3000
Գյուղացիները կարծեցին, թե նա անիծված է, նրանք չգիտեին ինչպես վարվել նրա հետ:
10:05
So finally, they put her at the edge of the village in a hut.
242
590000
3000
Դրա համար աղջկան թողեցին գյուղի ծայրում գտնվող մի խրճիթում:
10:08
They ripped off the door
243
593000
2000
Նրանք դուռն այնպես կիսաբաց թողեցին,
10:10
so that the hyenas would get her at night.
244
595000
3000
որ գիշերը բորենիները կարողանային ներս մտնել և նրա հարցերը լուծել:
10:13
That night, there was a stick in the hut.
245
598000
3000
Բայց խրճիթում մի փայտ կար,
10:16
She fought off the hyenas with that stick.
246
601000
3000
որով նա այդ գիշեր պաշտպանվեց բորենիներից:
10:19
And the next morning,
247
604000
2000
Իսկ հաջորդ առավոտ
10:21
she knew if she could get to a nearby village where there was a foreign missionary,
248
606000
3000
նա հասկացավ, որ եթե կարողանար հասնել մոտակա գյուղը, որտեղ օտարերկրյա միսիոներ կար,
10:24
she would be saved.
249
609000
2000
նա փրկված էր:
10:26
Because she had some damage to her nerves,
250
611000
2000
Քանի որ նրա նյարդերը լարված էին,
10:28
she crawled all the way -- 30 miles --
251
613000
3000
նա ամբողջ ճանապարհը` 30 մղոնը
10:31
to that doorstep, half dead.
252
616000
3000
սողալով անցավ և գրեթե կիսամեռ հասավ միսիոների տան մոտ:
10:34
The foreign missionary opened the door,
253
619000
2000
Օտարերկրյա միսիոները բացեց դուռը,
10:36
knew exactly what had happened,
254
621000
2000
միանգամից հասկացավ, թե ինչ էր պատահել,
10:38
took her to a nearby fistula hospital in Addis Ababa,
255
623000
3000
նրան տարավ մոտակա Ադիս Աբաբայում գտնվող հիվանդանոց,
10:41
and she was repaired
256
626000
2000
որտեղ նրան
10:43
with a 350-dollar operation.
257
628000
3000
350$ -ով վիրահատեցին, և նա ոտքի կանգնեց:
10:46
The doctors and nurses there noticed
258
631000
2000
Հիվանդանոցի բժիշկներն ու բուժքույրերը նկատեցին,
10:48
that she was not only a survivor,
259
633000
2000
որ նա պարզապես կենդանի մնացած կին չէ,
10:50
she was really clever, and they made her a nurse.
260
635000
3000
այլ շատ խելացի է մեկն է, և նրանից բուժքույր պատրաստեցին:
10:53
So now, Mahabuba,
261
638000
2000
Այսպիսով այսօր Մահաբուբուն
10:55
she is saving the lives
262
640000
2000
ինքը հարյուրավոր, հազարավոր
10:57
of hundreds, thousands, of women.
263
642000
2000
կանանց կյանքեր է փրկում:
10:59
She has become part of the solution, not the problem.
264
644000
2000
Նա դարձավ ոչ թե խնդրի, այլ դրա լուծման մի մասը:
11:01
She's moved out of a vicious cycle
265
646000
2000
Նա պարզապես դուրս եկավ զոհի կարգավիճակից:
11:03
and into a virtuous cycle.
266
648000
2000
և մի առաքինի փուլի անցավ:
11:05
I've talked about some of the challenges,
267
650000
3000
Ես խոսեցի մարտահրավերներից մի քանիսի մասին,
11:08
let me talk about some of the solutions,
268
653000
2000
հիմա թույլ տվեք խոսել որոշ լուծումների մասին,
11:10
and there are predictable solutions.
269
655000
3000
իսկ կանխատեսելի լուծումներ կան:
11:13
I've hinted at them: education
270
658000
2000
Ես արդեն հուշել եմ դրանց մասին՝ կրթություն
11:15
and also economic opportunity.
271
660000
3000
և նաև տնտեսական հնարավորություն:
11:18
So of course, when you educate a girl,
272
663000
3000
Իհարկե, երբ աղջկան կրթության ես տալիս,
11:21
she tends to get married later on in life,
273
666000
3000
դա նշանակում է, որ նա ավելի ուշ է ամուսնանալու,
11:24
she tends to have kids later on in life, she tends to have fewer kids,
274
669000
3000
ձգտելու է ունենալ ավելի քիչ երեխաներ,
11:27
and those kids that she does have,
275
672000
2000
ու իր իսկ երեխաներին
11:29
she educates them in a more enlightened fashion.
276
674000
2000
կրթելու է ավելի ժամանակակից ձևով:
11:31
With economic opportunity,
277
676000
2000
Տնտեսական հնարավորության հետ մեկտեղ
11:33
it can be transformative.
278
678000
2000
այս ամենը կարող է մեծ փոփոխությունների պատճառ դառնալ:
11:35
Let me tell you about Saima.
279
680000
2000
Այժմ թույլ տվեք Սաիմայի մասին պատմել:
11:37
She lives in a small village outside Lahore, Pakistan.
280
682000
3000
Նա ապրում է Պակիստանում` Լահարոյից դուրս, մի փոքրիկ գյուղում:
11:41
And at the time, she was miserable.
281
686000
2000
Նա սարսափելի միջավայրում էր ապրում:
11:43
She was beaten every single day
282
688000
2000
Ամեն Աստծու օր գործազուրկ ամուսինը
11:45
by her husband, who was unemployed.
283
690000
2000
նրան դաժան ծեծի էր ենթարկում:
11:47
He was kind of a gambler type -- and unemployable, therefore --
284
692000
3000
Վերջինս խաղամոլ էր, գործազուրկ,
11:50
and took his frustrations out on her.
285
695000
2000
և իր ողջ բարկությունը թափում էր կնոջ վրա:
11:52
Well, when she had her second daughter,
286
697000
2000
Ու, երբ կինը երկրորդ աղջիկն ունեցավ,
11:54
her mother in-law told her son,
287
699000
3000
սկեսուրը որդուն ասաց.
11:57
"I think you'd better get a second wife.
288
702000
2000
«Կարծում եմ՝ դու պետք է երկրորդ անգամ ամուսնանաս,
11:59
Saima's not going to produce you a son."
289
704000
3000
Սաիման քեզ որդի պարգևել չի կարող»:
12:03
This is when she had her second daughter.
290
708000
2000
Սա երկրորդ դուստրն ունենալուց հետո էր:
12:05
At the time, there was
291
710000
2000
Այդ ժամանակ գյուղում
12:07
a microlending group in the village
292
712000
2000
միկրո վարկավորման մի խումբ կար,
12:09
that gave her a 65-dollar loan.
293
714000
3000
որտեղից էլ նա 65$ վարկ ստացավ:
12:12
Saima took that money,
294
717000
3000
Սաիման վերցրեց այդ փողը
12:15
and she started an embroidery business.
295
720000
3000
և ձեռագործի բիզնես սկսեց:
12:18
The merchants liked her embroidery; it sold very well,
296
723000
2000
Առևտրականներին դուր եկավ նրա կատարած ձեռագործը, այն շատ հաջող վաճառվեց
12:20
and they kept asking for more.
297
725000
2000
և նրանք ամեն անգամ ավելի շատ ձեռագործեր էին պահանջում:
12:22
And when she couldn't produce enough,
298
727000
2000
Իսկ երբ նա արդեն չէր կարողանում բավական շատ գործել,
12:24
she hired other women in the village.
299
729000
2000
նա գյուղից մի քանի ուրիշ կանանց էլ վարձեց:
12:26
Pretty soon she had 30 women in the village
300
731000
3000
շուտով արդեն 30 կին էր աշխատում
12:29
working for her embroidery business.
301
734000
2000
նրա ձեռագործի բիզնեսի համար:
12:31
And then,
302
736000
2000
Եվ հետո,
12:33
when she had to transport all of the embroidery goods
303
738000
3000
երբ նա ստիպված եղավ ձեռագործերը
12:36
from the village to the marketplace,
304
741000
2000
գյուղից տեղափոխել շուկա,
12:38
she needed someone to help her do the transport,
305
743000
2000
նա օգնականի կարիք ունեցավ, որ ապրանքը տեղափոխեին շուկա,
12:40
so she hired her husband.
306
745000
2000
այդ պատճառով նա վարձեց իր ամուսնուն:
12:42
So now they're in it together.
307
747000
2000
Այսօր նրանք միասին են այդ գործն անում:
12:44
He does the transportation and distribution,
308
749000
2000
Ամուսինը ապրանքը տեղափոխում է ու բաժանում,
12:46
and she does the production and sourcing.
309
751000
2000
իսկ կինը արտադրությամբ է զբաղվում:
12:48
And now they have a third daughter,
310
753000
3000
Այժմ նրանք երրորդ դուստրն ունեն,
12:51
and the daughters, all of them, are being tutored in education
311
756000
3000
և բոլոր դուստրերն էլ կրթությամբ են տարված,
12:54
because Saima knows what's really important.
312
759000
3000
որովհետև Սաիման գիտի, թե ինչն է իրականում կարևոր:
12:57
Which brings me to the final element, which is education.
313
762000
3000
Սա ինձ բերում է դեպի իմ վերջին կետը, որը կրթությունն է:
13:01
Larry Summers, when he was chief economist at the World Bank,
314
766000
3000
Երբ Լարի Սամերսը համաշխարհային բանկի գլխավոր տնտեսագետն էր,
13:04
once said that, "It may well be
315
769000
3000
մի առիթով աասաց. «Զարգացող երկրում
13:07
that the highest return on investment
316
772000
2000
ներդրումը հաջող է,
13:09
in the developing world
317
774000
2000
երբ այն կատարվում է
13:11
is in girls' education."
318
776000
3000
աղջիկների կրության մեջ»:
13:14
Let me tell you about Beatrice Biira.
319
779000
2000
Թույլ տվեք Բեատրիս Բիրայի մասին էլ պատմեմ:
13:16
Beatrice was living in Uganda
320
781000
3000
Բեատրիսը ապրում էր Ուգանդայում՝
13:19
near the Congo border,
321
784000
2000
Կոնգոյի սահմանի մոտ,
13:21
and like Dai Manju, she didn't go to school.
322
786000
2000
և Դաի Մանջուի նման նա էլ դպրոց չէր գնում:
13:23
Actually, she had never been to school,
323
788000
3000
Իրականում նա դպրոցում չէր էլ եղել,
13:26
not to a lick, one day.
324
791000
2000
թեկուզ մեկ օրով:
13:28
Her parents, again, said,
325
793000
2000
Նրա ծնողները նույնպես ասել էին.
13:30
"Why should we spend the money on her?
326
795000
2000
«Ինչի՞ մենք փողը նրա վրա պետք է ծախսենք:
13:32
She's going to spend most of her life lugging water back and forth."
327
797000
3000
Նա պատրաստվում է իր ամբողջ կյանքում ջուր քարշ տալ»:
13:35
Well, it just so happens, at that time,
328
800000
3000
Այնպես ստացվեց, որ այդ պահին
13:38
there was a group in Connecticut
329
803000
3000
Կոնեկտիկուտում մի խումբ կար,
13:41
called the Niantic Community Church Group in Connecticut.
330
806000
3000
որը կոչվում էր Կոնեկտիկուտի Նիանթիկ համայնքի եկեղեցական խումբ:
13:44
They made a donation to an organization
331
809000
2000
Նրանք նվիրատվություն կատարեցին
13:46
based in Arkansas
332
811000
2000
Արկանզասում գտնվող
13:48
called Heifer International.
333
813000
2000
Heifer International անվամբ մի կազմակերպության:
13:50
Heifer sent two goats to Africa.
334
815000
3000
Հաիֆերը 2 այծ ուղարկեց Աֆրիկա:
13:53
One of them ended up with Beatrice's parents,
335
818000
3000
Դրանցից մեկը հասավ Բեատրիսի ծնողներին:
13:56
and that goat had twins.
336
821000
2000
Եվ այդ այծը զույգ այծիկներ ունեցավ:
13:58
The twins started producing milk.
337
823000
2000
Զույգը սկսեց կաթ տալ:
14:00
They sold the milk for cash.
338
825000
2000
Նրանք կաթը վաճառում էին:
14:02
The cash started accumulating,
339
827000
2000
Փողը շրջանառության մեջ դրեցին:
14:04
and pretty soon the parents said,
340
829000
2000
և շատ շուտով ծնողներն ասացին.
14:06
"You know, we've got enough money. Let's send Beatrice to school."
341
831000
3000
<<Մենք առդեն բավականին փող ունենք: Կարող ենք Բեատրիսին դպրող ուղարկել>>
14:09
So at nine years of age,
342
834000
2000
9 տարեկանում
14:11
Beatrice started in first grade --
343
836000
2000
Բեատրիսը ընդունվեց առաջին դասարան,
14:13
after all, she'd never been to a lick of school --
344
838000
2000
այն ամենից հետո, որ նա 6 տարեկանից
14:15
with a six year-old.
345
840000
2000
դպրոցին մոտ էլ չէր գնացել:
14:17
No matter, she was just delighted to be in school.
346
842000
2000
Դա նշանակություն չուներ: Նրա աչքերը պարզապես փայլում էին դպրոցում լինելու մտքից:
14:19
She rocketed to the top of her class.
347
844000
2000
Նա դասարանում լավագույնը դարձավ:
14:21
She stayed at the top of her class
348
846000
3000
Նա մնաց լավագույնը
14:24
through elementary school, middle school,
349
849000
2000
թե՛ տարրական դպրոցում, թե՛ միջնակարգ դպրոցում,
14:26
and then in high school,
350
851000
2000
թե՛ հետո նաև ավագ դպրոցում,
14:28
she scored brilliantly on the national examinations
351
853000
3000
նա փայլուն միավորներ հավաքեց ազգային քննությունների ժամանակ,
14:31
so that she became the first person in her village,
352
856000
3000
այնպես որ դարձավ իր գյուղի առաջին մարդը,
14:34
ever, to come to the United States
353
859000
2000
ով եկավ Միացյալ Նահանգներ
14:36
on scholarship.
354
861000
2000
կրթաթոշակով:
14:38
Two years ago,
355
863000
2000
Երկու տարի առաջ
14:40
she graduated from Connecticut College.
356
865000
3000
նա ավարտեց Կոնեկտիկուտի քոլեջը:
14:43
On the day of her graduation,
357
868000
2000
Ավարտական երեկոյի ժամանակ
14:45
she said, "I am the luckiest girl alive
358
870000
3000
նա հետևյալն ասաց. «Ես մի այծի շնորհիվ
14:48
because of a goat."
359
873000
2000
դարձել եմ աշխարհի ամենաբախտավոր աղջիկը»:
14:50
(Laughter)
360
875000
2000
(Ծիծաղ)
14:52
And that goat was $120.
361
877000
2000
Իսկ այդ այծն արժեր ընդամենը 120$:
14:54
So you see how transformative
362
879000
3000
Տեսնու՞մ եք, թե մի փոքրիկ օգնությունը
14:57
little bits of help can be.
363
882000
2000
ինչպիսի հեղաշրջում կարող է կատարել:
14:59
But I want to give you a reality check.
364
884000
2000
Բայց ես ցանկանում եմ ձեզ մի իրական փաստ ցույց տալ:
15:02
Look: U.S. aid, helping people is not easy,
365
887000
3000
Տեսեք` Միացյալ Նահանգների օգնությունը` մարդկանց օգնելը, այնքան էլ հեշտ չէ:
15:05
and there have been books that have criticized U.S. aid.
366
890000
3000
Նույնիսկ գրքեր են եղել, որտեղ քննադատվել է Միացյալ Նահանգների տված օգնությունը:
15:08
There's Bill Easterly's book.
367
893000
2000
Բիլ Իստերլիսի գիրքն է:
15:10
There's a book called "Dead Aid."
368
895000
2000
«Մեռած օգնություն» անունով գիրք էլ կա:
15:12
You know, the criticism is fair;
369
897000
2000
Գիտեք, քննադատությունը արդարացի է,
15:14
it isn't easy.
370
899000
2000
որովհետև ամեն բան այդքան էլ հեշտ չէ:
15:16
You know, people say how
371
901000
2000
Եվ, գիտեք, մարդիկ ասում են,
15:18
half of all water well projects, a year later, are failed.
372
903000
2000
ջրհորներ կառուցելու ծրագրերի ուղիղ կեսը մեկ տարի անց ձախողվել է:
15:20
When I was in Zimbabwe,
373
905000
2000
Երբ ես Զիմբաբվեում էի,
15:22
we were touring a place with the village chief --
374
907000
2000
մենք մի գյուղապետի հետ գնում էինք մի վայր,
15:24
he wanted to raise money for a secondary school --
375
909000
3000
որտեղ նա ցանկանում էր գումար հավաքել միջնակարգ դպրոցի համար,
15:27
and there was some construction a few yards away,
376
912000
2000
այնտեղ, մի քանի յարդ հեռավորության վրա մի կիսատ թողած աշխատանք կար
15:29
and I said, "What's that?"
377
914000
2000
և, ես հարցրեցի «Այն ի՞նչ է»:
15:31
He sort of mumbled.
378
916000
2000
Նա մի տեսակ կարկամեց:
15:33
Turns out that it's a failed irrigation project.
379
918000
2000
Պարզվում է՝ դա խափանված ոռոգման ծրագիր էր:
15:35
A few yards away was a failed chicken coop.
380
920000
3000
Մի քանի յարդ հեռու քանդված հավաբուն կար:
15:38
One year, all the chickens died, and no one wanted to put the chickens in there.
381
923000
3000
Մի տարի բոլոր հավերը սատկել էին, և ոչ ոք այլևս չցանկացավ այդտեղ հավ պահել:
15:41
It's true, but we think that you don't through the baby out with the bathwater;
382
926000
3000
Դա ճիշտ է, բայց կարծում եմ՝ դուք երեխային դուրս չեք շպրտում այն ջրի հետ, որի մեջ նրան լողացնում եք.
15:44
you actually improve.
383
929000
2000
Դա ճիշտ է, բայց կարծում եմ՝ դուք երեխային դուրս չեք շպրտում այն ջրի հետ, որի մեջ նրան լողացնում եք.
15:46
You learn from your mistakes, and you continuously improve.
384
931000
3000
Դուք սովորում եք ձեր սխալների վրա, և շարունակաբար բարելավում եք ձեր վիճակը:
15:49
We also think that individuals
385
934000
2000
Մենք նաև կարծում ենք, որ անհատը
15:51
can make a difference, and they should,
386
936000
3000
կարող է փոխել ինչ-որ բան և նրանք պետք է փոխեն,
15:54
because individuals, together,
387
939000
2000
որովհետև անհատերը միասին
15:56
we can all help create a movement.
388
941000
3000
կարող են շարժում առաջացնել:
15:59
And a movement of men and women
389
944000
2000
Տղամարդկանց ու կանանց շարժում,
16:01
is what's needed to bring about social change,
390
946000
2000
ահա թե ինչ պետք է անել` հանրային փոփոխություն բերելու համար,
16:03
change that will address
391
948000
3000
փոփոխություն, որը կլուծի
16:06
this great moral challenge.
392
951000
2000
այս բարոյական մարտահրավերի հետ կապված խնդիրները:
16:08
So then, I ask,
393
953000
3000
Այսպիսով, ես հարց եմ տալիս:
16:11
what's in it for you?
394
956000
2000
Սրա մեջ ո՞րն էր ձերը:
16:13
You're probably asking that. Why should you care?
395
958000
3000
Հավանաբար դուք էլ եք դա հարցնում: Ձեր ի՞նչ գործն է:
16:16
I will just leave you with two things.
396
961000
2000
Նախքան ելույթս ավարտելը երկու բան եմ ուզում ասել:
16:18
One is that research shows
397
963000
3000
Առաջինն այն է, որ հետազոտությունները ցույց են տվել,
16:21
that once you have
398
966000
2000
որ եթե դու
16:23
all of your material needs taken care of --
399
968000
3000
կարողանում ես քո նյութական կարիքները հոգալ,
16:26
which most of us, all of us, here in this room do --
400
971000
3000
որը մեզանից մեծ մասը, բոլորս այս սենյակում անում ենք,
16:29
research shows that
401
974000
2000
հետազոտությունները ցույց են տվել, որ
16:31
there are very few things in life
402
976000
2000
կյանքում շատ քիչ բաներ կան,
16:33
that can actually elevate your level of happiness.
403
978000
3000
որոնք մեծացնում են երջանկության զգացողությունը:
16:36
One of those things
404
981000
2000
Դրանցից մեկը
16:38
is contributing to a cause larger than yourself.
405
983000
3000
որևէ մեծ բանի մեջ քո ներդրումն ունենալն է:
16:43
And the second thing,
406
988000
2000
Եվ երկրորդը:
16:45
it's an anecdote that I'll leave you with.
407
990000
2000
Ուզում եմ մի կատակով վրջացնել ելույթս:
16:47
And that is the story
408
992000
2000
Եվ մի պատմություն
16:49
of an aid worker in Darfur.
409
994000
3000
Դարֆույում մի բուժաշխատողի մասին:
16:52
Here was a woman
410
997000
2000
Կա մի կին,
16:54
who had worked in Darfur,
411
999000
2000
որն աշխատում էր Դարֆուրում
16:56
seeing things that no human being should see.
412
1001000
3000
Դարֆուրում և տեսնում էր այնպիսի բաներ, որ ոչ մի մահկանացու չպետք է տեսներ:
17:00
Throughout her time there,
413
1005000
2000
Երբ նա այնտեղ էր աշխատում,
17:02
she was strong, she was steadfast.
414
1007000
3000
նա ուժեղ էր, աննկուն:
17:05
She never broke down.
415
1010000
3000
Նա երբեք չէր հուսահատվում:
17:08
And then she came back to the United States
416
1013000
2000
Իսկ հետո՝ Ամանորյա արձակուրդին,
17:10
and was on break, Christmas break.
417
1015000
2000
նա եկավ Միացյալ Նահանգներ:
17:12
She was in her grandmother's backyard,
418
1017000
3000
Նա իր տատիկի հետնաբակում էր,
17:15
and she saw something that made her break down in tears.
419
1020000
3000
երբ մի բան տեսավ, որը նրան ստիպեց արտասվել:
17:19
What that was
420
1024000
2000
Դա
17:21
was a bird feeder.
421
1026000
3000
թռչունների կերակրամանն էր:
17:24
And she realized that she had the great fortune
422
1029000
3000
Եվ նա գիտակցեց, որ ինքը շատ բախտավոր էր,
17:27
to be born in a country
423
1032000
2000
որ ծնվել էր մի քաղաքում,
17:29
where we take security for granted,
424
1034000
3000
որտեղ մենք անվտանգությունը որտեղ մենք անվտանգություն հալած յուղի տեղ ենք ընդունում,
17:32
where we not only can feed, clothe
425
1037000
2000
որտեղ մենք ոչ միայն կարող ենք ինքներս ուտել, հագնվել,
17:34
and house ourselves,
426
1039000
3000
և մեզ ապահովել բնակարանով,
17:37
but also provide for wild birds
427
1042000
3000
այլ նաև կարող ենք հոգալ վայրի թռչունների մասին այնպես,
17:40
so they don't go hungry in the winter.
428
1045000
3000
որ ձմռանը նրանք սոված չմնան:
17:44
And she realized that with that great fortune
429
1049000
3000
Եվ նա հասկացավ, որ այն, որ իր բախտը բերել էր,
17:47
comes great responsibility.
430
1052000
3000
իրեն նաև կանգնեցնում էր մեծ պատասխանատվության առաջ:
17:50
And so, like her,
431
1055000
3000
Եվ այսպիսով, Նրա նման
17:53
you, me,
432
1058000
2000
դուք, ես,
17:55
we have all won the lottery of life.
433
1060000
3000
մենք բոլորս կյանքի լոտոն ենք շահել:
17:58
And so the question becomes:
434
1063000
2000
Եվ հարց է ծագում այն մասին,
18:00
how do we discharge that responsibility?
435
1065000
3000
թե ինչպե՞ս ենք մենք վարվում այդ պատասխանատվության հետ:
18:03
So, here's the cause.
436
1068000
2000
Այսպիսով, այսքանը:
18:05
Join the movement.
437
1070000
2000
Միացեք շարժմանը:
18:07
Feel happier and help save the world.
438
1072000
3000
Երջանիկ եղեք և օգնեք փրկել աշխարհը:
18:10
Thank you very much.
439
1075000
2000
Շատ շնորհակալ եմ:
18:12
(Applause)
440
1077000
3000
(Ծափահարություններ)
ABOUT THE SPEAKER
Sheryl WuDunn - Author, journalistAs a journalist reporting on China, Sheryl WuDunn saw the everyday oppression of women around the world. She and Nick Kristof wrote "Half the Sky," chronicling women's stories of horror and, especially, hope.
Why you should listen
Sheryl WuDunn and her husband, Nick Kristof, won a Pulitzer for their New York Times coverage of the 1989 Tiananmen Square protests. Their joint reporting work in China and other developing nations convinced them both that, just as slavery was the moral issue of the 19th century, sex trafficking, gender-based violence and other abuses make women's rights the moral issue of the 21st.
In their book Half the Sky: Turning Oppression into Opportunity for Women Worldwide, WuDunn and Kristof make the case for empowering women as a means of development. Women tend to spend more on education, nutrition and business, the economic engines of growth in a community. And if we can find ways to develop the untapped potential of the millions of women who are now left uneducated, denied basic rights, oppressed and threatened -- we'll turn on a firehose of economic power that could transform the developing world.
Sheryl WuDunn | Speaker | TED.com