TEDGlobalLondon
Yuval Noah Harari: What explains the rise of humans?
Yuval Noah Harari: Wat verklaart de opkomst van de mens?
Filmed:
Readability: 4.3
6,090,144 views
70.000 jaar geleden waren onze voorouders onbelangrijke dieren, die zich met hun eigen zaken bemoeiden in een hoekje van Afrika, samen met alle andere dieren. Nu is iedereen het erover eens dat de mens de planeet Aarde domineert. We hebben ons over alle continenten verspreid, en onze acties bepalen het lot van andere dieren, en misschien van de Aarde zelf. Hoe zijn we zover gekomen? Historicus Yuval Noah Harari suggereert een verrassende reden voor de opkomst van de mensheid.
Yuval Noah Harari - Historian, author
In his book "Homo Deus," Yuval Noah Harari explores the future of humankind: the destinies we may set for ourselves and the quests we'll undertake. Full bio
In his book "Homo Deus," Yuval Noah Harari explores the future of humankind: the destinies we may set for ourselves and the quests we'll undertake. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Seventy-thousand years ago, our ancestors
were insignificant animals.
were insignificant animals.
0
1309
5065
70.000 jaar geleden waren onze voorouders
onbeduidende dieren.
onbeduidende dieren.
00:18
The most important thing to know
about prehistoric humans
about prehistoric humans
1
6398
4099
Het belangrijkste dat je moet weten
over prehistorische mensen
over prehistorische mensen
00:22
is that they were unimportant.
2
10521
1952
is dat ze onbelangrijk waren.
00:24
Their impact on the world was not
much greater than that of jellyfish
much greater than that of jellyfish
3
12497
5134
Ze hadden niet veel meer impact
op de wereld dan de kwal,
op de wereld dan de kwal,
00:29
or fireflies or woodpeckers.
4
17655
2361
het vuurvliegje of de specht.
00:32
Today, in contrast,
we control this planet.
we control this planet.
5
20643
3583
In schril contrast daarmee:
vandaag zijn we heerser over deze planeet.
vandaag zijn we heerser over deze planeet.
00:36
And the question is:
6
24853
1342
En de vraag is:
00:38
How did we come from there to here?
7
26219
3122
hoe zijn we zover geraakt?
00:41
How did we turn ourselves
from insignificant apes,
from insignificant apes,
8
29666
3652
Hoe veranderden we onszelf
van onbeduidende apen
van onbeduidende apen
00:45
minding their own business
in a corner of Africa,
in a corner of Africa,
9
33342
3147
die zich met hun eigen zaken bemoeiden
in een hoekje in Afrika,
in een hoekje in Afrika,
00:48
into the rulers of planet Earth?
10
36513
2490
in de meesters van de planeet Aarde?
00:51
Usually, we look for the difference
between us and all the other animals
between us and all the other animals
11
39876
5690
Meestal zoeken we naar het verschil
tussen onszelf en alle andere dieren
tussen onszelf en alle andere dieren
00:57
on the individual level.
12
45590
1481
op individueel niveau.
00:59
We want to believe -- I want to believe --
13
47412
2994
We willen geloven -- ik wil geloven
01:02
that there is something special about me,
14
50430
3548
dat ik iets speciaals heb,
01:06
about my body, about my brain,
15
54002
3126
mijn lichaam, mijn brein,
01:09
that makes me so superior
to a dog or a pig, or a chimpanzee.
to a dog or a pig, or a chimpanzee.
16
57152
5283
dat me zo superieur maakt aan een hond,
een varken of een chimpansee.
een varken of een chimpansee.
01:15
But the truth is that,
on the individual level,
on the individual level,
17
63221
3261
Maar de waarheid is dat ik,
op individueel niveau,
op individueel niveau,
01:18
I'm embarrassingly similar
to a chimpanzee.
to a chimpanzee.
18
66506
3031
beschamend veel
van een chimpansee weg heb.
van een chimpansee weg heb.
01:22
And if you take me and a chimpanzee
and put us together on some lonely island,
and put us together on some lonely island,
19
70029
5235
Als je mij en een chimpansee samen
op een afgelegen eiland zet,
op een afgelegen eiland zet,
01:27
and we had to struggle for survival
to see who survives better,
to see who survives better,
20
75288
4248
en we moesten vechten om te overleven,
om te zien wie daar het best in was,
om te zien wie daar het best in was,
01:31
I would definitely place my bet
on the chimpanzee, not on myself.
on the chimpanzee, not on myself.
21
79560
5216
dan zou ik mijn geld beslist inzetten
op de chimpansee, niet op mijzelf.
op de chimpansee, niet op mijzelf.
01:37
And this is not something
wrong with me personally.
wrong with me personally.
22
85419
3026
Niet dat er iets mis is
met mij persoonlijk.
met mij persoonlijk.
01:40
I guess if they took almost any one
of you, and placed you alone
of you, and placed you alone
23
88469
4126
Als je om het even wie hier zou nemen
en je zou die alleen
en je zou die alleen
01:44
with a chimpanzee on some island,
24
92619
1965
op een eiland zetten met een chimpansee,
01:46
the chimpanzee would do much better.
25
94608
2467
zou de chimpansee
het allicht veel beter doen.
het allicht veel beter doen.
01:50
The real difference between humans
and all other animals
and all other animals
26
98823
4185
Het grote verschil tussen mensen
en alle andere dieren
en alle andere dieren
01:55
is not on the individual level;
27
103032
2447
zit niet op het niveau van het individu,
01:57
it's on the collective level.
28
105503
1602
maar op het collectieve niveau.
01:59
Humans control the planet
because they are the only animals
because they are the only animals
29
107518
4806
Mensen controleren de planeet
omdat het de enige zoogdieren zijn
omdat het de enige zoogdieren zijn
02:04
that can cooperate both flexibly
and in very large numbers.
and in very large numbers.
30
112348
5177
die flexibel samenwerken,
en in zeer grote groepen.
en in zeer grote groepen.
02:10
Now, there are other animals --
31
118167
1768
Er zijn andere dieren --
02:11
like the social insects,
the bees, the ants --
the bees, the ants --
32
119959
3171
de sociale insecten,
de bijen, de mieren --
de bijen, de mieren --
02:15
that can cooperate in large numbers,
but they don't do so flexibly.
but they don't do so flexibly.
33
123154
4572
die in grote groepen kunnen samenwerken,
maar ze zijn daar niet flexibel in.
maar ze zijn daar niet flexibel in.
02:20
Their cooperation is very rigid.
34
128099
2437
Hun samenwerking is heel rigide.
02:23
There is basically just one way
in which a beehive can function.
in which a beehive can function.
35
131012
4179
Er is eigenlijk maar één manier
waarop een bijenkorf kan werken.
waarop een bijenkorf kan werken.
02:27
And if there's a new opportunity
or a new danger,
or a new danger,
36
135215
3811
En als er een nieuwe kans opduikt,
of een nieuw gevaar,
of een nieuw gevaar,
02:31
the bees cannot reinvent
the social system overnight.
the social system overnight.
37
139050
4543
kunnen de bijen niet zomaar
hun sociale systeem heruitvinden.
hun sociale systeem heruitvinden.
02:35
They cannot, for example,
execute the queen
execute the queen
38
143617
2880
Ze kunnen bijvoorbeeld
de koningin niet executeren
de koningin niet executeren
02:38
and establish a republic of bees,
39
146521
1906
en een bijenrepubliek uitroepen,
02:40
or a communist dictatorship
of worker bees.
of worker bees.
40
148451
3102
of een communistische dictatuur
van de werkbijen.
van de werkbijen.
02:44
Other animals, like the social mammals --
41
152442
2343
Andere dieren, zoals
de sociale zoogdieren --
de sociale zoogdieren --
02:46
the wolves, the elephants,
the dolphins, the chimpanzees --
the dolphins, the chimpanzees --
42
154809
3874
de wolf, de olifant, de dolfijn,
de chimpansee --
de chimpansee --
02:50
they can cooperate much more flexibly,
43
158707
2746
kunnen veel flexibeler samenwerken,
02:53
but they do so only in small numbers,
44
161477
3341
maar dat doen ze alleen in kleine groepen,
02:56
because cooperation among chimpanzees
45
164842
2873
want samenwerking tussen chimpansees
02:59
is based on intimate knowledge,
one of the other.
one of the other.
46
167739
4048
is gebaseerd op intieme kennis van elkaar.
03:03
I'm a chimpanzee and you're a chimpanzee,
47
171811
2768
Ik ben een chimpansee
en jij bent een chimpansee,
en jij bent een chimpansee,
03:06
and I want to cooperate with you.
48
174603
1803
en wil ik met je samenwerken,
03:08
I need to know you personally.
49
176430
2595
dan moet ik je persoonlijk kennen.
03:11
What kind of chimpanzee are you?
50
179049
1770
Wat voor chimpansee ben jij?
03:12
Are you a nice chimpanzee?
51
180843
1413
Ben je een leuke chimpansee?
03:14
Are you an evil chimpanzee?
52
182280
1653
Ben je een slechte chimpansee?
03:15
Are you trustworthy?
53
183957
1444
Ben je betrouwbaar?
03:17
If I don't know you, how can I
cooperate with you?
cooperate with you?
54
185425
3053
Als ik je niet ken, hoe kan ik dan
met jou samenwerken?
met jou samenwerken?
03:21
The only animal that can combine
the two abilities together
the two abilities together
55
189676
3751
Het enige dier dat de twee
vaardigheden kan combineren
vaardigheden kan combineren
03:25
and cooperate both flexibly
and still do so in very large numbers
and still do so in very large numbers
56
193451
5296
en flexibel kan samenwerken
in grote groepen,
in grote groepen,
03:30
is us, Homo sapiens.
57
198771
1630
zijn wij, Homo sapiens.
03:32
One versus one, or even 10 versus 10,
58
200973
4131
Eén tegen tegen één,
of zelfs 10 tegen 10
of zelfs 10 tegen 10
03:37
chimpanzees might be better than us.
59
205128
2569
zijn chimpansees wellicht
sterker dan wij.
sterker dan wij.
03:40
But, if you pit 1,000 humans
against 1,000 chimpanzees,
against 1,000 chimpanzees,
60
208112
5179
Maar stel 1.000 mensen op
tegen 1.000 chimpansees
tegen 1.000 chimpansees
03:45
the humans will win easily,
for the simple reason
for the simple reason
61
213315
3618
en de mensen winnen met gemak,
om de eenvoudige reden
om de eenvoudige reden
03:48
that a thousand chimpanzees
cannot cooperate at all.
cannot cooperate at all.
62
216957
3733
dat 1.000 chimpansees
helemaal niet kunnen samenwerken.
helemaal niet kunnen samenwerken.
03:53
And if you now try to cram
100,000 chimpanzees
100,000 chimpanzees
63
221337
4051
Als je 100.000 chimpansees
03:57
into Oxford Street,
or into Wembley Stadium,
or into Wembley Stadium,
64
225412
3616
in Oxford Street wil proppen,
of in Wembley Stadium,
of in Wembley Stadium,
04:01
or Tienanmen Square or the Vatican,
65
229052
2532
of het Tienanmenplein of het Vaticaan,
04:03
you will get chaos, complete chaos.
66
231608
2617
dan krijg je chaos, complete chaos.
04:06
Just imagine Wembley Stadium
with 100,000 chimpanzees.
with 100,000 chimpanzees.
67
234249
3859
Stel je Wembley Stadium voor
met 100.000 chimpansees.
met 100.000 chimpansees.
04:10
Complete madness.
68
238616
1190
Je reinste waanzin.
04:12
In contrast, humans normally
gather there in tens of thousands,
gather there in tens of thousands,
69
240219
5942
Mensen daarentegen komen er vaak
met tienduizenden samen,
met tienduizenden samen,
04:18
and what we get is not chaos, usually.
70
246185
3064
en dat geeft meestal geen chaos.
04:21
What we get is extremely sophisticated
and effective networks of cooperation.
and effective networks of cooperation.
71
249273
6087
Het geeft extreem gesofisticeerde
en effectieve samenwerkingsnetwerken.
en effectieve samenwerkingsnetwerken.
04:28
All the huge achievements
of humankind throughout history,
of humankind throughout history,
72
256554
4590
Alle enorme verwezenlijkingen
van de mensheid in de geschiedenis,
van de mensheid in de geschiedenis,
04:33
whether it's building the pyramids
or flying to the moon,
or flying to the moon,
73
261168
3283
of het nu het bouwen van de piramides is
of naar de maan vliegen,
of naar de maan vliegen,
04:36
have been based not
on individual abilities,
on individual abilities,
74
264475
2575
zijn niet gebaseerd
op individuele vermogens,
op individuele vermogens,
04:39
but on this ability to cooperate
flexibly in large numbers.
flexibly in large numbers.
75
267074
3825
maar op het vermogen om flexibel
samen te werken in grote groepen.
samen te werken in grote groepen.
04:43
Think even about this very talk
that I'm giving now:
that I'm giving now:
76
271465
3657
Denk even na over de talk
die ik nu ga geven:
die ik nu ga geven:
04:47
I'm standing here in front of an audience
of about 300 or 400 people,
of about 300 or 400 people,
77
275146
5984
ik sta hier voor een publiek
van 300 of 400 mensen,
van 300 of 400 mensen,
04:53
most of you are complete strangers to me.
78
281154
3124
en de meesten van jullie
zijn volstrekte vreemden voor mij.
zijn volstrekte vreemden voor mij.
04:56
Similarly, I don't really know
all the people who have organized
all the people who have organized
79
284928
4984
Ik ken ook niet echt iedereen
die dit evenement organiseert
die dit evenement organiseert
05:01
and worked on this event.
80
289936
1627
of die er werkt.
05:03
I don't know the pilot
and the crew members of the plane
and the crew members of the plane
81
291994
3793
Ik ken de piloot niet,
of de bemanning van het vliegtuig
of de bemanning van het vliegtuig
05:07
that brought me over here,
yesterday, to London.
yesterday, to London.
82
295811
2911
dat me gisteren
naar Londen heeft gebracht.
naar Londen heeft gebracht.
05:11
I don't know the people
who invented and manufactured
who invented and manufactured
83
299286
3723
Ik ken de uitvinders
en de fabrikanten niet
en de fabrikanten niet
05:15
this microphone and these cameras,
which are recording what I'm saying.
which are recording what I'm saying.
84
303033
4510
van deze microfoon en deze camera's
die mijn woorden opnemen.
die mijn woorden opnemen.
05:20
I don't know the people
who wrote all the books and articles
who wrote all the books and articles
85
308123
3537
Ik ken de mensen niet die de boeken
en artikels schreven
en artikels schreven
05:23
that I read in preparation for this talk.
86
311684
2393
die ik las ter voorbereiding
van deze talk.
van deze talk.
05:26
And I certainly don't know all the people
87
314495
2810
Ik ken zeker niet alle mensen
05:29
who might be watching this talk
over the Internet,
over the Internet,
88
317329
3219
die deze talk bekijken op het internet,
05:32
somewhere in Buenos Aires or in New Delhi.
89
320572
3027
ergens in Buenos Aires of in New Delhi.
05:36
Nevertheless, even though
we don't know each other,
we don't know each other,
90
324162
3509
Maar hoewel we elkaar niet kennen,
05:39
we can work together to create
this global exchange of ideas.
this global exchange of ideas.
91
327695
5853
kunnen we samen werken aan die
wereldwijde uitwisseling van ideeën.
wereldwijde uitwisseling van ideeën.
05:46
This is something chimpanzees cannot do.
92
334081
3051
Dat kunnen chimpansees niet.
05:49
They communicate, of course,
93
337156
1814
Ze communiceren uiteraard,
05:50
but you will never catch a chimpanzee
traveling to some distant chimpanzee band
traveling to some distant chimpanzee band
94
338994
5799
maar je zult een chimpansee nooit
naar zijn verre neven zien reizen
naar zijn verre neven zien reizen
05:56
to give them a talk about bananas
or about elephants,
or about elephants,
95
344817
4120
om een toespraak te houden
over bananen of olifanten
over bananen of olifanten
06:00
or anything else that might
interest chimpanzees.
interest chimpanzees.
96
348961
3008
of iets anders dat chimpansees
zou kunnen interesseren.
zou kunnen interesseren.
06:05
Now cooperation is, of course,
not always nice;
not always nice;
97
353389
3490
Samenwerking is uiteraard
niet altijd positief.
niet altijd positief.
06:08
all the horrible things humans
have been doing throughout history --
have been doing throughout history --
98
356903
4025
Alle vreselijke dingen die mensen
sinds mensenheugenis doen --
sinds mensenheugenis doen --
06:12
and we have been doing
some very horrible things --
some very horrible things --
99
360952
2739
en we hebben echt
vreselijke dingen gedaan --
vreselijke dingen gedaan --
06:15
all those things are also based
on large-scale cooperation.
on large-scale cooperation.
100
363715
5149
die zijn ook gebaseerd
op samenwerking op grote schaal.
op samenwerking op grote schaal.
06:20
Prisons are a system of cooperation;
101
368888
2596
Gevangenissen zijn een systeem
van samenwerking.
van samenwerking.
06:23
slaughterhouses are a system
of cooperation;
of cooperation;
102
371508
2990
Slachthuizen zijn een systeem
van samenwerking.
van samenwerking.
06:26
concentration camps
are a system of cooperation.
are a system of cooperation.
103
374522
3004
Concentratiekampen zijn een systeem
van samenwerking.
van samenwerking.
06:29
Chimpanzees don't have slaughterhouses
and prisons and concentration camps.
and prisons and concentration camps.
104
377907
5180
Chimpansees hebben geen slachthuizen
of gevangenissen of concentratiekampen.
of gevangenissen of concentratiekampen.
06:36
Now suppose I've managed
to convince you perhaps that yes,
to convince you perhaps that yes,
105
384183
3830
Stel dat ik je ervan heb weten
te overtuigen dat wij
te overtuigen dat wij
06:40
we control the world because we can
cooperate flexibly in large numbers.
cooperate flexibly in large numbers.
106
388037
5058
de wereld controleren omdat we
flexibel samenwerken in grote groepen.
flexibel samenwerken in grote groepen.
06:45
The next question that immediately arises
107
393516
2948
Dan rijst meteen de volgende vraag
06:48
in the mind of an inquisitive listener is:
108
396488
2883
bij de nieuwsgierige luisteraar:
06:51
How, exactly, do we do it?
109
399395
2284
hoe doen we dat dan precies?
06:54
What enables us alone, of all the animals,
to cooperate in such a way?
to cooperate in such a way?
110
402083
5782
Hoe komt het dat wij alleen,
van alle dieren, zo samenwerken?
van alle dieren, zo samenwerken?
07:01
The answer is our imagination.
111
409714
2546
Het antwoord ligt in onze verbeelding.
07:04
We can cooperate flexibly
with countless numbers of strangers,
with countless numbers of strangers,
112
412998
5432
Wij kunnen flexibel samenwerken
met een oneindig aantal vreemdelingen
met een oneindig aantal vreemdelingen
07:10
because we alone, of all
the animals on the planet,
the animals on the planet,
113
418454
3696
omdat wij als enigen
van alle dieren op de planeet
van alle dieren op de planeet
07:14
can create and believe fictions,
fictional stories.
fictional stories.
114
422174
4623
fictie kunnen creëren en erin geloven --
fictieve verhalen.
07:19
And as long as everybody believes
in the same fiction,
in the same fiction,
115
427326
4588
Zolang iedereen gelooft
in dezelfde fictie,
in dezelfde fictie,
07:23
everybody obeys and follows
the same rules,
the same rules,
116
431938
3542
gehoorzaamt iedereen
aan dezelfde regels en volgen ze
aan dezelfde regels en volgen ze
07:27
the same norms, the same values.
117
435504
2289
dezelfde regels, dezelfde waarden.
07:30
All other animals use
their communication system
their communication system
118
438639
3899
Alle andere dieren gebruiken
hun communicatiesysteem
hun communicatiesysteem
07:34
only to describe reality.
119
442562
2496
alleen om de realiteit te beschrijven.
07:37
A chimpanzee may say, "Look!
There's a lion, let's run away!"
There's a lion, let's run away!"
120
445590
4217
Een chimpansee kan zeggen: "Kijk,
daar is een leeuw, laten we wegrennen!"
daar is een leeuw, laten we wegrennen!"
07:41
Or, "Look! There's a banana tree
over there! Let's go and get bananas!"
over there! Let's go and get bananas!"
121
449831
4106
Of "Kijk! Daar is een bananenboom!
Laten we bananen gaan eten!"
Laten we bananen gaan eten!"
07:45
Humans, in contrast, use their language
not merely to describe reality,
not merely to describe reality,
122
453961
6277
Mensen daarentegen gebruiken hun taal
niet alleen om de realiteit te beschrijven
niet alleen om de realiteit te beschrijven
07:52
but also to create new realities,
fictional realities.
fictional realities.
123
460262
4524
maar ook om nieuwe realiteiten te maken,
fictieve realiteiten.
fictieve realiteiten.
07:57
A human can say, "Look,
there is a god above the clouds!
there is a god above the clouds!
124
465278
3954
Een mens kan zeggen: "Kijk,
er is een god boven de wolken!
er is een god boven de wolken!
08:01
And if you don't do what I tell you to do,
125
469256
2080
Als jij niet doet wat ik je zeg,
08:03
when you die, God will punish you
and send you to hell."
and send you to hell."
126
471360
3205
zal God je straffen na je dood
en stuurt hij je naar de hel."
en stuurt hij je naar de hel."
08:06
And if you all believe this story
that I've invented,
that I've invented,
127
474986
3772
Als iedereen dit verhaal
dat ik heb verzonnen, gelooft,
dat ik heb verzonnen, gelooft,
08:10
then you will follow the same
norms and laws and values,
norms and laws and values,
128
478782
3815
dan volgen jullie dezelfde normen
en wetten en waarden,
en wetten en waarden,
08:14
and you can cooperate.
129
482621
1292
en kunnen jullie samenwerken.
08:16
This is something only humans can do.
130
484278
2350
Alleen mensen kunnen dat.
08:19
You can never convince a chimpanzee
to give you a banana
to give you a banana
131
487207
3841
Je kan een chimpansee er nooit
van overtuigen om je een banaan te geven
van overtuigen om je een banaan te geven
08:23
by promising him, "... after you die,
you'll go to chimpanzee heaven ..."
you'll go to chimpanzee heaven ..."
132
491072
3793
met de belofte "Na je dood
ga je naar de chimpanseehemel..."
ga je naar de chimpanseehemel..."
08:26
(Laughter)
133
494889
1023
(Gelach)
08:27
"... and you'll receive lots and lots
of bananas for your good deeds.
of bananas for your good deeds.
134
495936
3262
"... en krijg je hopen bananen
voor je goede daden.
voor je goede daden.
08:31
So now give me this banana."
135
499222
1422
Geef die banaan maar hier."
08:32
No chimpanzee will ever
believe such a story.
believe such a story.
136
500668
2758
Geen enkele chimpansee
trapt in zo'n verhaal.
trapt in zo'n verhaal.
08:35
Only humans believe such stories,
137
503776
2690
Alleen mensen geloven dat soort verhalen,
08:38
which is why we control the world,
138
506490
2083
en daarom hebben wij
de wereld in onze macht
de wereld in onze macht
08:40
whereas the chimpanzees are locked up
in zoos and research laboratories.
in zoos and research laboratories.
139
508597
4845
terwijl de chimpansees opgesloten zitten
in zoos en onderzoekslaboratoria.
in zoos en onderzoekslaboratoria.
08:46
Now you may find it acceptable that yes,
140
514904
2940
Je vindt het misschien
aanvaardbaar dat mensen
aanvaardbaar dat mensen
08:49
in the religious field, humans cooperate
by believing in the same fictions.
by believing in the same fictions.
141
517868
6140
op het religieuze domein samenwerken
door in dezelfde fictie te geloven.
door in dezelfde fictie te geloven.
08:56
Millions of people come together
to build a cathedral or a mosque
to build a cathedral or a mosque
142
524032
4952
Miljoenen mensen komen samen
om een kathedraal of een moskee te bouwen,
om een kathedraal of een moskee te bouwen,
09:01
or fight in a crusade or a jihad, because
they all believe in the same stories
they all believe in the same stories
143
529008
5742
of te vechten als kruisvaarder of jihadi,
omdat ze in dezelfde verhalen geloven
omdat ze in dezelfde verhalen geloven
09:06
about God and heaven and hell.
144
534774
2713
over God en de hemel en de hel.
09:09
But what I want to emphasize
is that exactly the same mechanism
is that exactly the same mechanism
145
537979
5239
Maar ik wil benadrukken
dat precies hetzelfde mechanisme
dat precies hetzelfde mechanisme
09:15
underlies all other forms
of mass-scale human cooperation,
of mass-scale human cooperation,
146
543242
5864
ten grondslag ligt aan alle andere vormen
van grootschalige menselijke samenwerking,
van grootschalige menselijke samenwerking,
09:21
not only in the religious field.
147
549130
2520
niet alleen op religieus vlak.
09:23
Take, for example, the legal field.
148
551674
2278
Neem bijvoorbeeld het juridische vlak.
09:26
Most legal systems today in the world
are based on a belief in human rights.
are based on a belief in human rights.
149
554531
5977
De meeste rechtssystemen op de wereld
steunen op een geloof in mensenrechten.
steunen op een geloof in mensenrechten.
09:33
But what are human rights?
150
561247
1777
Maar wat zijn mensenrechten?
Mensenrechten zijn,
net als God en de hemel,
net als God en de hemel,
09:35
Human rights, just like God and heaven,
are just a story that we've invented.
are just a story that we've invented.
151
563596
4702
gewoon een verhaal
dat we uitgevonden hebben.
dat we uitgevonden hebben.
09:40
They are not an objective reality;
152
568322
2318
Het zijn geen objectieve realiteiten,
09:42
they are not some biological effect
about homo sapiens.
about homo sapiens.
153
570664
3666
niet één of ander biologisch effect
in verband met homo sapiens.
in verband met homo sapiens.
09:46
Take a human being,
cut him open, look inside,
cut him open, look inside,
154
574719
3799
Neem een mens, snij hem open,
kijk vanbinnen,
kijk vanbinnen,
09:50
you will find the heart, the kidneys,
neurons, hormones, DNA,
neurons, hormones, DNA,
155
578542
5127
en je zult het hart, de nieren,
neuronen, hormonen, DNA aantreffen,
neuronen, hormonen, DNA aantreffen,
09:55
but you won't find any rights.
156
583693
1888
maar geen rechten.
09:58
The only place you find rights
are in the stories
are in the stories
157
586200
3921
Rechten vind je alleen in de verhalen
10:02
that we have invented and spread around
over the last few centuries.
over the last few centuries.
158
590145
4133
die we hebben uitgevonden en verspreid
gedurende de jongste eeuwen.
gedurende de jongste eeuwen.
10:06
They may be very positive stories,
very good stories,
very good stories,
159
594607
4930
Het kunnen heel positieve verhalen zijn,
hele goede verhalen,
hele goede verhalen,
10:11
but they're still just fictional stories
that we've invented.
that we've invented.
160
599561
3563
maar het is nog steeds fictie
die we uitgevonden hebben.
die we uitgevonden hebben.
10:15
The same is true of the political field.
161
603664
2520
Hetzelfde geldt voor het domein
van de politiek.
van de politiek.
10:18
The most important factors
in modern politics are states and nations.
in modern politics are states and nations.
162
606565
6370
De belangrijkste factoren in de moderne
politiek zijn staten en naties.
politiek zijn staten en naties.
10:25
But what are states and nations?
163
613333
1800
Maar wat zijn staten en naties?
10:27
They are not an objective reality.
164
615593
2125
Het gaat niet om een objectieve realiteit.
10:29
A mountain is an objective reality.
165
617742
2713
Een berg is een objectieve realiteit.
10:32
You can see it, you can touch it,
you can ever smell it.
you can ever smell it.
166
620479
3284
Je kan hem zien, je kan hem aanraken,
je kan hem zelfs ruiken.
je kan hem zelfs ruiken.
10:36
But a nation or a state,
167
624223
1772
Maar een natie of een staat,
10:38
like Israel or Iran or France or Germany,
168
626019
3780
zeg maar Israël of Iran
of Frankrijk of Duitsland,
of Frankrijk of Duitsland,
10:41
this is just a story that we've invented
169
629823
2740
dat is gewoon een verhaal
dat we verzonnen hebben
dat we verzonnen hebben
10:44
and became extremely attached to.
170
632587
1974
en waar we ons erg aan hebben gehecht.
10:46
The same is true of the economic field.
171
634949
2504
Hetzelfde geldt in het domein
van de economie.
van de economie.
10:49
The most important actors today
in the global economy
in the global economy
172
637892
3706
Vandaag de dag zijn de belangrijkste
actoren in de wereldeconomie
actoren in de wereldeconomie
10:53
are companies and corporations.
173
641622
2262
vennootschappen en bedrijven.
10:56
Many of you today, perhaps, work
for a corporation,
for a corporation,
174
644407
3731
Velen van jullie werken wellicht
voor een bedrijf,
voor een bedrijf,
11:00
like Google or Toyota or McDonald's.
175
648162
3050
zoals Google of Toyota of McDonald's.
11:03
What exactly are these things?
176
651577
1818
Wat zijn dat voor dingen?
11:05
They are what lawyers call legal fictions.
177
653982
3947
Het zijn wat juristen
'juridische ficties' noemen.
'juridische ficties' noemen.
11:10
They are stories invented and maintained
178
658359
3476
Het zijn verhalen die zijn verzonnen
en die in stand worden gehouden
en die in stand worden gehouden
11:13
by the powerful wizards we call lawyers.
179
661859
3333
door de machtige tovenaars
die we juristen noemen.
die we juristen noemen.
11:17
(Laughter)
180
665216
1445
(Gelach)
11:18
And what do corporations do all day?
181
666685
3419
En wat doen bedrijven de hele dag?
11:22
Mostly, they try to make money.
182
670128
2853
Ze proberen vooral geld te verdienen.
11:25
Yet, what is money?
183
673411
1333
Maar wat is geld?
11:26
Again, money is not an objective reality;
it has no objective value.
it has no objective value.
184
674768
5166
Geld is alweer geen objectieve realiteit,
het heeft geen objectieve waarde.
het heeft geen objectieve waarde.
11:31
Take this green piece
of paper, the dollar bill.
of paper, the dollar bill.
185
679958
3317
Neem dit groene briefje,
het dollarbiljet.
het dollarbiljet.
11:35
Look at it -- it has no value.
186
683299
2377
Kijk eens -- het heeft geen waarde.
11:37
You cannot eat it, you cannot drink it,
187
685700
2234
Je kan het niet opeten, niet opdrinken,
11:39
you cannot wear it.
188
687958
1292
niet dragen.
11:41
But then came along
these master storytellers --
these master storytellers --
189
689633
4041
Maar toen kwamen
die meestervertellers op de proppen,
die meestervertellers op de proppen,
11:45
the big bankers,
190
693698
1484
de grote bankiers,
11:47
the finance ministers,
191
695206
1440
de ministers van financiën,
11:48
the prime ministers --
192
696670
1354
de eerste ministers --
11:50
and they tell us a very convincing story:
193
698048
2478
en ze vertelden een overtuigend verhaal:
11:52
"Look, you see this green piece of paper?
194
700550
1958
"Zie je dat groene stuk papier?
11:54
It is actually worth 10 bananas."
195
702532
2583
Dat is 10 bananen waard."
11:57
And if I believe it, and you believe it,
196
705591
2109
En als ik het geloof, en jij gelooft het,
11:59
and everybody believes it,
197
707724
1516
en iedereen gelooft het,
12:01
it actually works.
198
709264
1864
dan werkt het echt.
12:03
I can take this worthless piece of paper,
199
711152
2913
Ik kan met dit waardeloze stuk papier
12:06
go to the supermarket,
200
714089
1637
naar de supermarkt gaan
12:07
give it to a complete stranger
whom I've never met before,
whom I've never met before,
201
715750
4007
het aan een volstrekt vreemde mens
geven, die ik nog nooit heb gezien,
geven, die ik nog nooit heb gezien,
12:11
and get, in exchange, real bananas
which I can actually eat.
which I can actually eat.
202
719781
4685
en ik krijg in ruil echte bananen
die ik zelfs kan opeten.
die ik zelfs kan opeten.
12:16
This is something amazing.
203
724870
1721
Dat is verbluffend.
12:18
You could never do it with chimpanzees.
204
726615
2078
Dat lukt met chimpansees nooit.
12:20
Chimpanzees trade, of course:
205
728717
1945
Chimpansees ruilen wel:
12:22
"Yes, you give me a coconut,
I'll give you a banana."
I'll give you a banana."
206
730686
2750
"Geef mij een kokosnoot,
dan krijg je een banaan van mij."
dan krijg je een banaan van mij."
12:25
That can work.
207
733460
1238
Dat kan lukken.
12:26
But, you give me
a worthless piece of paper
a worthless piece of paper
208
734722
2992
Maar "Jij geeft mij
een waardeloos stuk papier
een waardeloos stuk papier
12:29
and you except me to give you a banana?
209
737738
2014
en je verwacht dat ik je een banaan geef?
12:31
No way!
210
739776
1152
Geen denken aan!
12:32
What do you think I am, a human?
211
740952
1581
Voor wie hou je mij?
Voor een mens?"
Voor een mens?"
12:34
(Laughter)
212
742557
2373
(Gelach)
12:36
Money, in fact, is
the most successful story
the most successful story
213
744954
4119
Geld is het meest succesvolle verhaal
12:41
ever invented and told by humans,
214
749097
2656
dat ooit is verzonnen
en verteld door mensen,
en verteld door mensen,
12:43
because it is the only story
everybody believes.
everybody believes.
215
751777
4343
omdat het het enige verhaal is
dat iedereen gelooft.
dat iedereen gelooft.
12:48
Not everybody believes in God,
216
756692
2790
Niet iedereen gelooft in God,
12:51
not everybody believes in human rights,
217
759506
3025
niet iedereen gelooft in mensenrechten,
12:54
not everybody believes in nationalism,
218
762555
2785
niet iedereen gelooft in nationalisme,
12:57
but everybody believes in money,
and in the dollar bill.
and in the dollar bill.
219
765364
3743
maar iedereen gelooft in geld
en in het dollarbiljet.
en in het dollarbiljet.
13:01
Take, even, Osama Bin Laden.
220
769514
1981
Neem zelfs Osama bin Laden.
13:03
He hated American politics
and American religion
and American religion
221
771519
3687
Hij haatte de Amerikaanse politiek
en de Amerikaanse godsdienst
en de Amerikaanse godsdienst
13:07
and American culture,
222
775230
1449
en de Amerikaanse cultuur,
13:08
but he had no objection
to American dollars.
to American dollars.
223
776703
2806
maar hij had geen bezwaar
tegen Amerikaanse dollars.
tegen Amerikaanse dollars.
13:11
He was quite fond of them, actually.
224
779533
2095
Hij was er best wel dol op.
13:13
(Laughter)
225
781652
1903
(Gelach)
13:16
To conclude, then:
226
784166
1700
Samenvattend, dus:
13:17
We humans control the world
because we live in a dual reality.
because we live in a dual reality.
227
785890
5768
wij mensen controleren de wereld
omdat we in een duale realiteit leven.
omdat we in een duale realiteit leven.
13:24
All other animals live
in an objective reality.
in an objective reality.
228
792531
3913
Alle andere dieren leven
in een objectieve realiteit.
in een objectieve realiteit.
13:28
Their reality consists
of objective entities,
of objective entities,
229
796992
4552
Hun realiteit bestaat
uit objectieve entiteiten,
uit objectieve entiteiten,
13:33
like rivers and trees
and lions and elephants.
and lions and elephants.
230
801568
3943
zoals rivieren, bomen,
leeuwen en olifanten.
leeuwen en olifanten.
13:38
We humans, we also live
in an objective reality.
in an objective reality.
231
806067
3683
Wij mensen leven ook
in een objectieve realiteit.
in een objectieve realiteit.
13:41
In our world, too, there are rivers
and trees and lions and elephants.
and trees and lions and elephants.
232
809774
5068
Ook in onze wereld zijn er rivieren
en bomen en leeuwen en olifanten.
en bomen en leeuwen en olifanten.
13:47
But over the centuries,
233
815421
1845
Maar door de eeuwen heen
13:49
we have constructed on top
of this objective reality
of this objective reality
234
817290
4727
hebben we bovenop
deze objectieve realiteit
deze objectieve realiteit
13:54
a second layer of fictional reality,
235
822041
3493
een tweede laag van fictie geconstrueerd,
13:57
a reality made of fictional entities,
236
825558
3564
een realiteit die
uit fictieve entiteiten bestaat:
uit fictieve entiteiten bestaat:
14:01
like nations, like gods,
like money, like corporations.
like money, like corporations.
237
829146
4533
naties, goden, geld, bedrijven.
14:06
And what is amazing is that
as history unfolded,
as history unfolded,
238
834481
4634
Het verbluffende is
dat in de loop van de geschiedenis
dat in de loop van de geschiedenis
14:11
this fictional reality became
more and more powerful
more and more powerful
239
839139
5396
deze fictieve realiteit
alsmaar machtiger werd
alsmaar machtiger werd
14:16
so that today, the most powerful
forces in the world
forces in the world
240
844559
4501
zodat heden ten dage
de grootmachten van de wereld
de grootmachten van de wereld
14:21
are these fictional entities.
241
849084
1965
deze fictieve entiteiten zijn.
14:23
Today, the very survival of rivers
and trees and lions and elephants
and trees and lions and elephants
242
851715
6794
Vandaag hangt het overleven van rivieren
en bomen en leeuwen en olifanten
en bomen en leeuwen en olifanten
14:30
depends on the decisions and wishes
of fictional entities,
of fictional entities,
243
858533
5105
af van de beslissingen en wensen
van fictieve entiteiten --
van fictieve entiteiten --
14:35
like the United States, like Google,
like the World Bank --
like the World Bank --
244
863662
4537
de Verenigde Staten, Google,
de Wereldbank... --
de Wereldbank... --
14:40
entities that exist only
in our own imagination.
in our own imagination.
245
868223
4039
die slechts in onze eigen
verbeelding bestaan.
verbeelding bestaan.
14:44
Thank you.
246
872929
1152
Dankuwel.
14:46
(Applause)
247
874105
4571
(Applaus)
14:56
Bruno Giussani: Yuval, you have
a new book out.
a new book out.
248
884299
2210
Bruno Giussani: Yuval,
je nieuwe boek is er.
je nieuwe boek is er.
14:58
After Sapiens, you wrote another one,
249
886533
1803
Na Sapiens heb je er nog een geschreven.
15:00
and it's out in Hebrew, but not
yet translated into ...
yet translated into ...
250
888360
2587
Het ligt er in het Hebreeuws
maar is nog niet vertaald.
maar is nog niet vertaald.
15:02
Yuval Noah Harari: I'm working on
the translation as we speak.
the translation as we speak.
251
890971
2929
Yuval Noah Harari: Ik werk momenteel
aan de vertaling.
aan de vertaling.
15:05
BG: In the book, if I
understand it correctly,
understand it correctly,
252
893924
2168
BG: Als ik het boek goed begrijp,
15:08
you argue that the amazing breakthroughs
that we are experiencing right now
that we are experiencing right now
253
896116
5629
is je betoog dat de geweldige doorbraken
die we momenteel ervaren,
die we momenteel ervaren,
15:13
not only will potentially
make our lives better,
make our lives better,
254
901769
2259
potentieel niet alleen
ons leven zullen verbeteren,
ons leven zullen verbeteren,
15:16
but they will create -- and I quote you --
255
904052
2236
maar dat ze zullen leiden tot
-- ik citeer --:
-- ik citeer --:
15:18
"... new classes and new class struggles,
just as the industrial revolution did."
just as the industrial revolution did."
256
906312
4618
"... nieuwe klassen en klassenstrijd,
net zoals de industriële revolutie."
net zoals de industriële revolutie."
15:22
Can you elaborate for us?
257
910954
1223
Kan je daar even op ingaan?
15:24
YNH: Yes. In the industrial revolution,
258
912670
1924
YNH: Tijdens de industriële revolutie
15:26
we saw the creation of a new class
of the urban proletariat.
of the urban proletariat.
259
914618
4902
zagen we de opkomst van de nieuwe klasse
van het stadsproletariaat.
van het stadsproletariaat.
15:31
And much of the political and social
history of the last 200 years involved
history of the last 200 years involved
260
919544
5110
De politieke en sociale geschiedenis
van de jongste 200 jaar draaide vooral
van de jongste 200 jaar draaide vooral
15:36
what to do with this class,
and the new problems and opportunities.
and the new problems and opportunities.
261
924678
3626
rond het lot van deze klasse,
de nieuwe problemen en kansen.
de nieuwe problemen en kansen.
15:40
Now, we see the creation of a new
massive class of useless people.
massive class of useless people.
262
928328
4632
Nu zien we de opkomst van een nieuwe,
enorme klasse van nutteloze mensen.
enorme klasse van nutteloze mensen.
15:44
(Laughter)
263
932984
1001
(Gelach)
15:46
As computers become better and better
in more and more fields,
in more and more fields,
264
934009
5361
Nu computers alsmaar beter worden
in alsmaar meer domeinen,
in alsmaar meer domeinen,
15:51
there is a distinct possibility that
computers will out-perform us
computers will out-perform us
265
939394
4892
bestaat er een reële kans dat
computers beter zullen worden dan wij
computers beter zullen worden dan wij
15:56
in most tasks and will make
humans redundant.
humans redundant.
266
944310
3603
in de meeste taken, en dat ze mensen
overbodig zullen maken.
overbodig zullen maken.
15:59
And then the big political
and economic question
and economic question
267
947937
2737
Dan wordt de grote politieke
en economische kwestie
en economische kwestie
16:02
of the 21st century will be,
268
950698
2363
van de 21ste eeuw:
16:05
"What do we need humans for?",
269
953085
2162
"Waar hebben we mensen voor nodig?"
16:07
or at least, "What do we need
so many humans for?"
so many humans for?"
270
955271
3367
of tenmiste "Waar hebben we zoveel
mensen voor nodig?"
mensen voor nodig?"
16:10
BG: Do you have an answer in the book?
271
958662
2458
BG: Geef je een antwoord in het boek?
16:13
YNH: At present, the best guess
we have is to keep them happy
we have is to keep them happy
272
961144
4020
YNH: Op dit ogenblik is onze beste gok
om ze gelukkig te houden
om ze gelukkig te houden
16:17
with drugs and computer games ...
273
965188
1797
met drugs en computerspelletjes ...
16:19
(Laughter)
274
967009
1001
(Gelach)
16:20
but this doesn't sound
like a very appealing future.
like a very appealing future.
275
968034
3271
maar dat lijkt niet zo'n
aanlokkelijke toekomst.
aanlokkelijke toekomst.
16:23
BG: Ok, so you're basically saying
in the book and now,
in the book and now,
276
971329
2809
BG: Je zegt dus, in je boek en hier,
16:26
that for all the discussion
about the growing evidence
about the growing evidence
277
974162
2786
dat ondanks alle discussie
over het groeiende bewijs
over het groeiende bewijs
16:28
of significant economic inequality,
we are just kind of at the beginning
we are just kind of at the beginning
278
976972
3763
van belangrijke economische ongelijkheid,
we eigenlijk pas aan het begin
we eigenlijk pas aan het begin
16:32
of the process?
279
980759
1157
van het proces staan?
16:34
YNH: Again, it's not a prophecy;
280
982225
1526
YNH: Ik doe geen voorspelling,
16:35
it's seeing all kinds
of possibilities before us.
of possibilities before us.
281
983775
3943
ik kijk naar allerlei mogelijkheden voor ons.
16:39
One possibility is this creation
of a new massive class of useless people.
of a new massive class of useless people.
282
987742
4982
Een mogelijkheid is de creatie van
een nieuwe enorme klasse van nuttelozen.
een nieuwe enorme klasse van nuttelozen.
16:44
Another possibility is
the division of humankind
the division of humankind
283
992748
3140
Een andere mogelijkheid is
de opdeling van de mensheid
de opdeling van de mensheid
16:47
into different biological castes,
284
995912
2991
in verschillende biologische kasten,
16:50
with the rich being upgraded
into virtual gods,
into virtual gods,
285
998927
4291
waarbij de rijken opgewaardeerd worden
tot virtuele goden
tot virtuele goden
16:55
and the poor being degraded
to this level of useless people.
to this level of useless people.
286
1003242
4308
en de armen gedegradeerd worden
tot het niveau van de nuttelozen.
tot het niveau van de nuttelozen.
16:59
BG: I feel there is another TED talk
coming up in a year or two.
coming up in a year or two.
287
1007574
3022
BG: Ik voel dat er over een jaar of twee
een nieuwe TED Talk inzit.
een nieuwe TED Talk inzit.
17:02
Thank you, Yuval, for making the trip.
288
1010620
1822
Bedankt voor je komst, Yuval.
17:04
YNH: Thanks!
289
1012466
1156
YNH: Dankuwel!
17:05
(Applause)
290
1013646
1665
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
Yuval Noah Harari - Historian, authorIn his book "Homo Deus," Yuval Noah Harari explores the future of humankind: the destinies we may set for ourselves and the quests we'll undertake.
Why you should listen
In his book, Homo Deus: A Brief History of Tomorrow, Yuval Noah Harari explores the projects, dreams and nightmares that will shape the 21st century -- from overcoming death to creating artificial life. He maps the future and asks fundamental questions: Where do we go from here? How will we protect this fragile world from our own destructive powers? The book has sold four million copies since its publication in 2016.
Harari's previous book, Sapiens: A Brief History of Humankind, explores what made homo sapiens the most successful species on the planet. His answer: We are the only animal that can believe in things that exist purely in our imagination, such as gods, states, money, human rights, corporations and other fictions, and we have developed a unique ability to use these stories to unify and organize groups and ensure cooperation. Sapiens has sold eight million copies and been translated into more than 50 languages. Bill Gates, Mark Zuckerberg and President Barack Obama have recommended it as a must-read.
Harari lectures as a Professor of history at The Hebrew University of Jerusalem, where he specializes in world history, medieval history and military history. His current research focuses on macro-historical questions: What is the relationship between history and biology? What is the essential difference between Homo sapiens and other animals? Is there justice in history? Does history have a direction? Did people become happier as history unfolded? Harari has written for newspapers such as The Guardian, Financial Times, the Times, Nature magazine and the Wall Street Journal.
Harari's new book, 21 Lessons for the 21st Century, will take the pulse of our current global climate, focusing on the biggest questions of the present moment: What is really happening right now? What are today’s greatest challenges and choices? What should we pay attention to? The book will be published in multiple languages in September 2018.
Yuval Noah Harari | Speaker | TED.com