TED2013
ShaoLan: Learn to read Chinese ... with ease!
ШааЛань Сюэ: Вучыцца чытаць па-кітайску... з лёгкасцю!
Filmed:
Readability: 3
4,781,742 views
Замежнікам цяжка вучыцца гутарыць па-кітайску. Але вучыцца чытаць прыгожыя, часта комплексныя іерогліфы магчыма значна прасцей. Шаалань распавядае, як суадносіць выявы іерогліфаў з іх значэннем і рушыць ад простых формаў да больш складаных паняццяў. Называйце гэта - Chineasy (кіта-лёгка).
ShaoLan Hsueh - Technologist, entrepreneur
ShaoLan want to help people understand China's culture and language, and to bridge the gap between East and West. Full bio
ShaoLan want to help people understand China's culture and language, and to bridge the gap between East and West. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Growing up in Taiwan
0
754
2056
Я расла на Тайване
00:14
as the daughter of a calligrapher,
1
2810
1612
ў сям'і каліграфера.
00:16
one of my most treasured memories
2
4422
2368
Самым дарагім успамінам дзяцінства
00:18
was my mother showing me the beauty, the shape
3
6790
3093
была мая маці, калі яна паказвала прыгажосць,
00:21
and the form of Chinese characters.
4
9883
2633
абрысы і форму кітайскіх іерогліфаў.
00:24
Ever since then, I was fascinated
5
12516
2507
З таго часу я зачаравана
00:27
by this incredible language.
6
15023
2662
гэтай надзвычайнай мовай.
00:29
But to an outsider, it seems to be
7
17685
2735
Але для некарыстальнікаў
00:32
as impenetrable as the Great Wall of China.
8
20420
3509
яна здаецца непраходнай нібы Кітайская Сцяна.
00:35
Over the past few years, I've been wondering
9
23929
2375
Апошнімі гадамі я раздумвала,
00:38
if I can break down this wall,
10
26304
2052
як бы зламаць гэтую сцяну,
00:40
so anyone who wants to understand and appreciate
11
28356
2594
каб кожны, хто хоча, змог бы ўбачыць
00:42
the beauty of this sophisticated language could do so.
12
30950
3908
і зразумець прыгажосць гэтай вытанчанай мовы.
00:46
I started thinking about how a new, fast method
13
34858
4312
Я пачала думаць пра новы метад
00:51
of learning Chinese might be useful.
14
39170
2848
хуткага вывучэння кітайскай мовы.
00:54
Since the age of five, I started to learn how to draw
15
42018
3986
З пяці гадоў я пачала вывучаць як пісаць
00:58
every single stroke for each character
16
46004
3005
кожную рысачку для пэўнага іерогліфа
01:01
in the correct sequence.
17
49009
2544
ў правільнай паслядоўнасці.
01:03
I learned new characters every day
18
51553
2057
Я вывучала новыя іерогліфы штодзённа
01:05
during the course of the next 15 years.
19
53610
2727
цягам наступных пятнаццаці гадоў.
01:08
Since we only have five minutes,
20
56337
2120
Сёння ў нас толькі пяць хвілін,
01:10
it's better that we have a fast and simpler way.
21
58457
3635
лепш было б мець прасцейшы і хутчэйшы спосаб.
01:14
A Chinese scholar would understand 20,000 characters.
22
62092
3525
Кітайскі вучоны ведае каля 20 000 іерогліфаў.
01:17
You only need 1,000 to understand the basic literacy.
23
65617
5112
Каб валодаць мовай спатрэбіцца толькі 1000.
01:22
The top 200 will allow you to comprehend
24
70729
4016
Веданне 200 найбольш ужываных дазволіць вам
01:26
40 percent of basic literature --
25
74745
2896
зразумець 40 адсоткаў простай літаратуры -
01:29
enough to read road signs, restaurant menus,
26
77641
2876
дастаткова каб зразумець дарожныя знакі, меню ў рэстаране,
01:32
to understand the basic idea of the web pages
27
80517
3004
галоўную думку інтэрнэт-старонак
01:35
or the newspapers.
28
83521
1939
або газет.
01:37
Today I'm going to start with eight
29
85460
2199
Сёння я пакажу як працуе метад
01:39
to show you how the method works.
30
87659
1892
на прыкладзе васьмі іерогліфаў.
01:41
You are ready?
31
89551
1921
Вы гатовыя?
01:43
Open your mouth as wide as possible
32
91472
2683
Адкройце ваш рот як мага шырэй,
01:46
until it's square.
33
94155
2046
пакуль ён не зробіцца квадратным.
01:48
You get a mouth.
34
96201
2682
И вы атрымліваеце "рот"
01:50
This is a person going for a walk.
35
98883
3088
А гэта чалавек, які ідзе шпацыраваць.
01:53
Person.
36
101971
3131
"Чалавек".
01:57
If the shape of the fire is a person
37
105102
2709
А вось "агонь" - іерогліф падобны да чалавека
01:59
with two arms on both sides,
38
107811
2270
з дзвюма рукамі,
02:02
as if she was yelling frantically,
39
110081
2170
які быццам бы апантанна крычыць:
02:04
"Help! I'm on fire!" --
40
112251
3553
"Ратуйце! Гару!" -
02:07
This symbol actually is originally from the shape of the flame,
41
115804
4167
Насамрэч гэты іерогліф паходзіць з формы полымя,
02:11
but I like to think that way. Whichever works for you.
42
119971
3813
вы можаце запомніць любы з гэтых спосабаў.
02:15
This is a tree.
43
123784
2259
Гэта дрэва.
02:18
Tree.
44
126043
2098
"Дрэва".
02:20
This is a mountain.
45
128141
4425
Гэта "гара".
02:24
The sun.
46
132566
2601
"Сонца".
02:29
The moon.
47
137458
4654
"Месяц".
02:34
The symbol of the door
48
142112
1975
"Дзверы".
02:36
looks like a pair of saloon doors in the wild west.
49
144087
5706
Падобны на дзверы ў салун з вестэрнаў.
02:41
I call these eight characters radicals.
50
149793
3738
Я называю гэтыя восем іерогліфаў каранямі.
02:45
They are the building blocks
51
153531
1766
З іх дапамогай
02:47
for you to create lots more characters.
52
155297
4130
можна пабудаваць яшчэ шмат іерогліфаў.
02:51
A person.
53
159427
1738
"Чалавек"
02:53
If someone walks behind, that is "to follow."
54
161165
4268
Калі ёсць хтосьці за ім - гэта азначае "ісці следам".
02:57
As the old saying goes,
55
165433
2128
Як кажуць,
02:59
two is company, three is a crowd.
56
167561
3726
два -кампанія, тры - "натоўп".
03:03
If a person stretched their arms wide,
57
171287
2915
А тут быццам чалавек выпрастаў шырока рукі
03:06
this person is saying, "It was this big."
58
174202
4647
і кажа "вось такі быў вялікі".
03:10
The person inside the mouth, the person is trapped.
59
178849
3848
Калі чалавек у роце - ён "у пастцы".
03:14
He's a prisoner, just like Jonah inside the whale.
60
182697
5846
Ён у турме, як Ёна ў кіце.
03:20
One tree is a tree. Two trees together, we have the woods.
61
188543
3494
Адно дрэва - гэта проста "дрэва". Два дрэвы побач - "лес".
03:24
Three trees together, we create the forest.
62
192037
3556
Тры дрэвы - і атрымоўваецца "пушча".
03:27
Put a plank underneath the tree, we have the foundation.
63
195593
4072
Пакладзі дашку пад дрэва - і будзе "падмурак".
03:31
Put a mouth on the top of the tree, that's "idiot." (Laughter)
64
199665
4135
А рот над дрэвам - "дурань". (Смех)
03:35
Easy to remember,
65
203800
2081
Лёгка запомніць,
03:37
since a talking tree is pretty idiotic.
66
205881
4942
бо дрэва, якое размаўляе - гэта неяк па-дурацку.
03:42
Remember fire?
67
210823
2042
Памятаеце агонь?
03:44
Two fires together, I get really hot.
68
212865
2661
Два агні побач - і будзе "спякотна".
03:47
Three fires together, that's a lot of flames.
69
215526
2859
Тры агні - "полымя"
03:50
Set the fire underneath the two trees, it's burning.
70
218385
4601
Намалюй агонь пад двума дрэвамі і атрымаеш "гарэнне".
03:54
For us, the sun is the source of prosperity.
71
222986
3092
Для нас сонца - гэта крыніца дабрабыту.
03:58
Two suns together, prosperous.
72
226078
2179
Два сонцы разам - "заможні".
04:00
Three together, that's sparkles.
73
228257
2358
Тры сонцы - "бліскаўкі".
04:02
Put the sun and the moon shining together,
74
230615
2021
Сонца і месяц побач азначае
04:04
it's brightness.
75
232636
1308
"яркасць".
04:05
It also means tomorrow, after a day and a night.
76
233944
4225
Таксама гэта азначае "заўтра" - пасля дня і ночы.
04:10
The sun is coming up above the horizon. Sunrise.
77
238169
4483
Сонца ўздымаецца над гарызонтам. "Світанак".
04:14
A door. Put a plank inside the door,
78
242652
3103
"Дзверы". Дашка ў дзвярах -
04:17
it's a door bolt.
79
245755
2057
"засаўка".
04:19
Put a mouth inside the door, asking questions.
80
247812
2964
Рот у дзвярах "пытацца".
04:22
Knock knock. Is anyone home?
81
250776
3331
Тук-тук. Ці ёсць хто дома?
04:26
This person is sneaking out of a door,
82
254107
2888
Чалавек, які крадзецца ўздоўж дзвярэй -
04:28
escaping, evading.
83
256995
2832
спрабуе "уцякаць", "знікаць".
04:31
On the left, we have a woman.
84
259827
2153
Злева - "жанчына".
04:33
Two women together, they have an argument.
85
261980
2162
Дзве жанчыны разам і будзе "спрэчка".
04:36
(Laughter)
86
264142
2133
(Смех)
04:38
Three women together, be careful, it's adultery.
87
266275
6518
Тры жанчыны - асцярожна, гэта "блудадзейства".
04:44
So we have gone through almost 30 characters.
88
272793
3509
Цяпер мы ведаем амаль 30 іерогліфаў.
04:48
By using this method, the first eight radicals
89
276302
3337
Дзякуючы гэтаму метаду, выкарыстоўваючы восемь каранёў
04:51
will allow you to build 32.
90
279639
2001
можна пабудаваць 32 іерогліфа.
04:53
The next group of eight characters
91
281640
1763
З наступных васьмі іерогліфаў -
04:55
will build an extra 32.
92
283403
2192
яшчэ 32.
04:57
So with very little effort,
93
285595
2302
Даволі лёгка
04:59
you will be able to learn a couple hundred characters,
94
287897
2266
вы можаце вывучыць некалькі соцен іерогліфаў,
05:02
which is the same as a Chinese eight-year-old.
95
290163
2552
што на ўзроўні васьмігадовага кітайца.
05:04
So after we know the characters, we start building phrases.
96
292715
3547
Пасля таго, як мы вывучылі іерогліфы, мы можам пачаць будаваць фразы.
05:08
For example, the mountain and the fire together,
97
296262
2697
Напрыклад, гара і агонь побач -
05:10
we have fire mountain. It's a volcano.
98
298959
2928
вогненная гара. "Вулкан".
05:13
We know Japan is the land of the rising sun.
99
301887
3320
Вядома, што Японія - краіна ўзыходзячага сонца.
05:17
This is a sun placed with the origin,
100
305207
3418
Тут сонца на падмурку зямлі,
05:20
because Japan lies to the east of China.
101
308625
3127
таму што Японія знаходзіцца на ўсходзе ад Кітая.
05:23
So a sun, origin together, we build Japan.
102
311752
3890
Такім чынам, сонца разам з падмуркам - "Японія".
05:27
A person behind Japan, what do we get?
103
315642
2958
Чалавек каля Японіі -
05:30
A Japanese person.
104
318600
3102
японец.
05:33
The character on the left is two mountains
105
321702
2801
Іерогліф злева - дзве гары,
05:36
stacked on top of each other.
106
324503
2107
адна на адной.
05:38
In ancient China, that means in exile,
107
326610
3217
У старадаўнім Кітаі гэта азначала "выгнанне",
05:41
because Chinese emperors, they put their political enemies
108
329827
2438
таму што кітайскія імператары высылалі сваіх ворагаў
05:44
in exile beyond mountains.
109
332265
2371
у выгнанне за горы.
05:46
Nowadays, exile has turned into getting out.
110
334636
5011
У нашы дні, "выгнанне" ператварылася ў "выходзіць".
05:51
A mouth which tells you where to get out
111
339647
2571
Рот, які кажа вам выходзіць -
05:54
is an exit.
112
342218
1928
гэта "выхад".
05:56
This is a slide to remind me that I should stop talking
113
344146
3641
Гэты слайд нагадвае мне, што хопіць балбатаць
05:59
and get off of the stage. Thank you.
114
347787
1883
і пара сыходзіць са сцэны. Дзякую.
06:01
(Applause)
115
349670
3969
(Апладэсменты)
ABOUT THE SPEAKER
ShaoLan Hsueh - Technologist, entrepreneurShaoLan want to help people understand China's culture and language, and to bridge the gap between East and West.
Why you should listen
ShaoLan is an entrepreneur, angel investor, geek, writer, traveller and dreamer. She is the founder and creator of Chineasy, which she launched after her TED Talk in Long Beach, California in 2013.
In just over three years, she has built Chineasy into one of the most popular methods of learning Chinese across the Internet with several hundred thousand fellow learners. Her first book, Chineasy, The New Way to Read Chinese, was launched in March 2014 and has been translated into 18 languages. Her next book, Chineasy Everyday, was launched in March 2016.
ShaoLan is a tech entrepreneur with extensive business experience. At the age of 22, while studying for her MBA, she wrote four best-selling books on software in Taiwan, and her books were bundled by Microsoft. She co-founded pAsia, one of the major players on Internet in Asia in 1990’s. After a second masters degree at the University of Cambridge, she began Caravel Capital in 2005 to advise young tech companies.
Chineasy represents a return for ShaoLan to her artistic upbringing and in many ways a design project. This project is the culmination of her life’s journey through the East and West. Her aim is to help people to understand China, Chinese culture, its language and to bridge the gap between East and West. Her next step is to help Chinese children to enjoy and appreciate the beauty of their own language.
ShaoLan Hsueh | Speaker | TED.com