TED2013
ShaoLan: Learn to read Chinese ... with ease!
ShaoLan Hsueh: Học cách đọc tiếng Trung Quốc ... thật dễ dàng!
Filmed:
Readability: 3
4,781,742 views
Với người nước ngoài, nói tiếng Trung Quốc là rất khó. Nhưng học cách đọc những kí tự đẹp, khá phức tạp của tiếng Hán sẽ khiến tiếng Trung Quốc đơn giản hơn nhiều. ShaoLan trình bày những ý tưởng của mình một cách dễ hiểu để qua đó ta có thể hiểu được ý của kí tự và ý nghĩa của nó - từ đơn giản đến phức tạp. Và gọi nó là "Chineasy".
ShaoLan Hsueh - Technologist, entrepreneur
ShaoLan want to help people understand China's culture and language, and to bridge the gap between East and West. Full bio
ShaoLan want to help people understand China's culture and language, and to bridge the gap between East and West. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Growing up in Taiwan
0
754
2056
Lớn lên ở Đài Loan
00:14
as the daughter of a calligrapher,
1
2810
1612
và là con gái của một người viết thư pháp,
00:16
one of my most treasured memories
2
4422
2368
tôi sẽ không bao giờ quên cái ngày
00:18
was my mother showing me the beauty, the shape
3
6790
3093
mà mẹ tôi chỉ cho tôi vẻ đẹp, kích thước
00:21
and the form of Chinese characters.
4
9883
2633
và hình thù của những chữ cái trong tiếng Trung.
00:24
Ever since then, I was fascinated
5
12516
2507
Kể từ đó, tôi rất thích thú
00:27
by this incredible language.
6
15023
2662
với thứ tiếng đầy bất ngờ này.
00:29
But to an outsider, it seems to be
7
17685
2735
Nhưng với một người không nói tiếng Trung, thì thứ tiếng này
00:32
as impenetrable as the Great Wall of China.
8
20420
3509
là bất khả xâm phạm giống như Vạn lý trường thành vậy.
00:35
Over the past few years, I've been wondering
9
23929
2375
Trong những năm qua, tôi luôn tự hỏi rằng
00:38
if I can break down this wall,
10
26304
2052
liệu mình có thể phá vỡ bức tường bao bọc này
00:40
so anyone who wants to understand and appreciate
11
28356
2594
để giúp cho những ai muốn tìm hiểu và trân trọng
00:42
the beauty of this sophisticated language could do so.
12
30950
3908
vẻ đẹp của thứ tiếng tinh túy này.
00:46
I started thinking about how a new, fast method
13
34858
4312
Tôi bắt đầu nghĩ rằng một phương pháp học tiếng Trung mới
00:51
of learning Chinese might be useful.
14
39170
2848
sẽ rất có ích.
00:54
Since the age of five, I started to learn how to draw
15
42018
3986
Từ khi năm tuổi, tôi đã bắt đầu tập viết
00:58
every single stroke for each character
16
46004
3005
từng nét chữ của một từ
01:01
in the correct sequence.
17
49009
2544
theo thứ tự đúng.
01:03
I learned new characters every day
18
51553
2057
Trong suốt 15 năm,
01:05
during the course of the next 15 years.
19
53610
2727
mỗi ngày tôi đều học từ mới.
01:08
Since we only have five minutes,
20
56337
2120
Vì chúng ta chỉ có 5 phút
01:10
it's better that we have a fast and simpler way.
21
58457
3635
vậy nên tôi sẽ giảng giải cho các bạn một cách ngắn gọn và đơn giản.
01:14
A Chinese scholar would understand 20,000 characters.
22
62092
3525
Thường thì một học giả tiếng Trung có thể hiểu được hơn 20000 kí tự
01:17
You only need 1,000 to understand the basic literacy.
23
65617
5112
Các bạn chỉ cần biết 1000 từ để có thể hiểu được những văn bản cơ bản.
01:22
The top 200 will allow you to comprehend
24
70729
4016
200 từ quan trọng nhất sẽ giúp các bạn hiểu được
01:26
40 percent of basic literature --
25
74745
2896
40% chữ viết cơ bản -
01:29
enough to read road signs, restaurant menus,
26
77641
2876
đủ để các bạn có thể đọc được biển báo giao thông, thực đơn nhà hàng,
01:32
to understand the basic idea of the web pages
27
80517
3004
và hiểu được những ý cơ bản trên những trang web
01:35
or the newspapers.
28
83521
1939
hay trong sách báo.
01:37
Today I'm going to start with eight
29
85460
2199
Ngày hôm nay, tôi sẽ lấy ví dụ về 8 kí tự
01:39
to show you how the method works.
30
87659
1892
để chỉ cho các bạn về phương pháp học.
01:41
You are ready?
31
89551
1921
Các bạn sẵn sàng chứ?
01:43
Open your mouth as wide as possible
32
91472
2683
Hãy mở miệng thật to
01:46
until it's square.
33
94155
2046
và để nó có hình dạng của một hình vuông.
01:48
You get a mouth.
34
96201
2682
Các bạn sẽ có chữ "Khẩu"
01:50
This is a person going for a walk.
35
98883
3088
Đây là hình của một người đang đi dạo.
01:53
Person.
36
101971
3131
Chữ "Nhân".
01:57
If the shape of the fire is a person
37
105102
2709
Nếu đám lửa có hình dạng của một người
01:59
with two arms on both sides,
38
107811
2270
với hai cánh giơ lên,
02:02
as if she was yelling frantically,
39
110081
2170
và khi người đó hét lên,
02:04
"Help! I'm on fire!" --
40
112251
3553
"Cứu! Tôi đang bị cháy"
02:07
This symbol actually is originally from the shape of the flame,
41
115804
4167
Biểu tượng này cũng chính là hình của ngọn lửa,
02:11
but I like to think that way. Whichever works for you.
42
119971
3813
nhưng tôi thích nghĩ theo cách này hơn. Hãy nghĩ theo cái nào hợp với bạn hơn nhé.
02:15
This is a tree.
43
123784
2259
Đây là cái "cây".
02:18
Tree.
44
126043
2098
"Cây"
02:20
This is a mountain.
45
128141
4425
Đây là "ngọn núi"
02:24
The sun.
46
132566
2601
"Mặt trời"
02:29
The moon.
47
137458
4654
"Mặt trăng"
02:34
The symbol of the door
48
142112
1975
Hình cái "cửa"
02:36
looks like a pair of saloon doors in the wild west.
49
144087
5706
trông giống như hai cái cửa ở các quán rượu miền Tây nước Mĩ
02:41
I call these eight characters radicals.
50
149793
3738
Tôi gọi tám kí tự này là những kí tự quan trọng nhất
02:45
They are the building blocks
51
153531
1766
Chúng tạo là nền móng
02:47
for you to create lots more characters.
52
155297
4130
để tạo nên những kí tự khác
02:51
A person.
53
159427
1738
"Nhân"
02:53
If someone walks behind, that is "to follow."
54
161165
4268
Nếu có "người" đi đằng sau, đó sẽ là "đi theo".
02:57
As the old saying goes,
55
165433
2128
Có một câu nói cổ là,
02:59
two is company, three is a crowd.
56
167561
3726
hai thì là "nhóm bạn", còn ba thì là một "đám đông"
03:03
If a person stretched their arms wide,
57
171287
2915
Nếu một "người" dang rộng tay ra,
03:06
this person is saying, "It was this big."
58
174202
4647
"người" này nói, "Nó to chừng này."
03:10
The person inside the mouth, the person is trapped.
59
178849
3848
Một "người" ở trong "miệng", "người" đó đã bị bắt giữ.
03:14
He's a prisoner, just like Jonah inside the whale.
60
182697
5846
"Người" đó là "tù nhân", giống như Jonah ở trong cá voi vậy.
03:20
One tree is a tree. Two trees together, we have the woods.
61
188543
3494
Một cái cây sẽ là "cây". Hai cái "cây" sẽ là "gỗ".
03:24
Three trees together, we create the forest.
62
192037
3556
Với ba cái "cây", chúng ta có một "cánh rừng".
03:27
Put a plank underneath the tree, we have the foundation.
63
195593
4072
Khi đặt tấm ván dưới cái "cây", chúng ta có "nền tảng"
03:31
Put a mouth on the top of the tree, that's "idiot." (Laughter)
64
199665
4135
Đặt cái "miệng" ở trên cây, đó sẽ là "thằng ngốc"
03:35
Easy to remember,
65
203800
2081
Để dễ nhớ thì,
03:37
since a talking tree is pretty idiotic.
66
205881
4942
bởi cái "cây" mà biết nói thì sẽ khá ngốc ngếch.
03:42
Remember fire?
67
210823
2042
Có nhớ từ "lửa" không?
03:44
Two fires together, I get really hot.
68
212865
2661
Khi có hai "lửa", tôi sẽ cảm thấy rất nóng.
03:47
Three fires together, that's a lot of flames.
69
215526
2859
Khi có ba "lửa" thì sẽ có rất nhiều ngọn lửa
03:50
Set the fire underneath the two trees, it's burning.
70
218385
4601
Khi đặt "lửa" ở dưới hai cái "cây", nó sẽ cháy.
03:54
For us, the sun is the source of prosperity.
71
222986
3092
Với chúng tôi, "mặt trời" là nguồn gốc của sự thịnh vượng.
03:58
Two suns together, prosperous.
72
226078
2179
Hai "mặt trời" đứng cạnh nhau là "thịnh vượng"
04:00
Three together, that's sparkles.
73
228257
2358
Còn ba thì sẽ là "lấp lánh".
04:02
Put the sun and the moon shining together,
74
230615
2021
Nếu "mặt trời" và "mặt trăng" ở cạnh nhau,
04:04
it's brightness.
75
232636
1308
nó tạo nên sự sáng sủa.
04:05
It also means tomorrow, after a day and a night.
76
233944
4225
Nó có nghĩ là ngày mai, sau một ngày và một đêm.
04:10
The sun is coming up above the horizon. Sunrise.
77
238169
4483
"Mặt trời" mọc ở trên đường chân trời. Mặt trời mọc
04:14
A door. Put a plank inside the door,
78
242652
3103
"cái cửa". Đặt cùng tấm gỗ ở trong cửa,
04:17
it's a door bolt.
79
245755
2057
đó sẽ là cái "chốt cửa"
04:19
Put a mouth inside the door, asking questions.
80
247812
2964
Nếu để cái "miệng" vào trong cái "tủ", và hỏi:
04:22
Knock knock. Is anyone home?
81
250776
3331
Gõ gõ. Có ai ở nhà không?
04:26
This person is sneaking out of a door,
82
254107
2888
"Người" này đã trốn ra khỏi cái cửa,
04:28
escaping, evading.
83
256995
2832
trốn thoát, "lẩn trốn"
04:31
On the left, we have a woman.
84
259827
2153
Ở bên trái, chúng ta có một người phụ nữ
04:33
Two women together, they have an argument.
85
261980
2162
Hai "người phụ nữ" cạnh nhau, họ sẽ có "cãi nhau".
04:36
(Laughter)
86
264142
2133
(Cười)
04:38
Three women together, be careful, it's adultery.
87
266275
6518
Ba "người phụ nữ", cẩn thận nhé, đó là "chuyện người lớn".
04:44
So we have gone through almost 30 characters.
88
272793
3509
Như vậy là, chúng ta đã xét qua gần 30 kí tự.
04:48
By using this method, the first eight radicals
89
276302
3337
Bằng phương pháp này, với tám kí tự quan trọng
04:51
will allow you to build 32.
90
279639
2001
chúng ta có thể xây dựng lên 32 kí tự.
04:53
The next group of eight characters
91
281640
1763
Nhóm tám kí tự tiếp theo
04:55
will build an extra 32.
92
283403
2192
sẽ có thêm 32 kí tự nữa.
04:57
So with very little effort,
93
285595
2302
Và với một chút nỗ lực,
04:59
you will be able to learn a couple hundred characters,
94
287897
2266
bạn có thê học hàng trăm kí tự,
05:02
which is the same as a Chinese eight-year-old.
95
290163
2552
giống như một đứa trẻ Trung Quốc tám tuổi vậy.
05:04
So after we know the characters, we start building phrases.
96
292715
3547
Và sau khi chúng ta biết được các kí tự, chúng ta có thể tạo các cụm từ.
05:08
For example, the mountain and the fire together,
97
296262
2697
Ví dụ, "ngọn núi" và "lửa" đứng cạnh nhau,
05:10
we have fire mountain. It's a volcano.
98
298959
2928
ta sẽ có "núi lửa".
05:13
We know Japan is the land of the rising sun.
99
301887
3320
Nước Nhật được biết đến là đất nước mặt trời mọc
05:17
This is a sun placed with the origin,
100
305207
3418
Đây là "mặt trời" được đặt cùng với từ "nguồn gốc"
05:20
because Japan lies to the east of China.
101
308625
3127
bởi Nhật nằm ở phía Đông của Trung Quốc
05:23
So a sun, origin together, we build Japan.
102
311752
3890
Vậy "mặt trời", cùng với từ "nguồn gốc", ta có "nước Nhật"
05:27
A person behind Japan, what do we get?
103
315642
2958
Một "người" đi sau "nước Nhật", nó sẽ là?
05:30
A Japanese person.
104
318600
3102
"Người Nhật"
05:33
The character on the left is two mountains
105
321702
2801
Kí tự ở bên trái là hai ngọn núi
05:36
stacked on top of each other.
106
324503
2107
chụm lại với nhau ở đỉnh.
05:38
In ancient China, that means in exile,
107
326610
3217
Ở Trung Quốc thời xưa, nó có nghĩa là "đày ải"
05:41
because Chinese emperors, they put their political enemies
108
329827
2438
bởi hoàng đế Trung Quốc thời xưa bắt giữ những tù nhân chính trị
05:44
in exile beyond mountains.
109
332265
2371
trên những ngọn núi.
05:46
Nowadays, exile has turned into getting out.
110
334636
5011
Và bây giờ, "đầy ải" được chuyển thành "trốn tránh"
05:51
A mouth which tells you where to get out
111
339647
2571
Cái "miệng" biểu thị nơi bạn có thể đi ra khỏi
05:54
is an exit.
112
342218
1928
là "lối ra"
05:56
This is a slide to remind me that I should stop talking
113
344146
3641
Slide này là để nhắc nhở tôi kết thúc bài nói của mình tại đây
05:59
and get off of the stage. Thank you.
114
347787
1883
Cảm ơn.
06:01
(Applause)
115
349670
3969
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
ShaoLan Hsueh - Technologist, entrepreneurShaoLan want to help people understand China's culture and language, and to bridge the gap between East and West.
Why you should listen
ShaoLan is an entrepreneur, angel investor, geek, writer, traveller and dreamer. She is the founder and creator of Chineasy, which she launched after her TED Talk in Long Beach, California in 2013.
In just over three years, she has built Chineasy into one of the most popular methods of learning Chinese across the Internet with several hundred thousand fellow learners. Her first book, Chineasy, The New Way to Read Chinese, was launched in March 2014 and has been translated into 18 languages. Her next book, Chineasy Everyday, was launched in March 2016.
ShaoLan is a tech entrepreneur with extensive business experience. At the age of 22, while studying for her MBA, she wrote four best-selling books on software in Taiwan, and her books were bundled by Microsoft. She co-founded pAsia, one of the major players on Internet in Asia in 1990’s. After a second masters degree at the University of Cambridge, she began Caravel Capital in 2005 to advise young tech companies.
Chineasy represents a return for ShaoLan to her artistic upbringing and in many ways a design project. This project is the culmination of her life’s journey through the East and West. Her aim is to help people to understand China, Chinese culture, its language and to bridge the gap between East and West. Her next step is to help Chinese children to enjoy and appreciate the beauty of their own language.
ShaoLan Hsueh | Speaker | TED.com