TED2013
ShaoLan: Learn to read Chinese ... with ease!
ШаоЛан Хсуе: Қытайша оқуды үйрену ... оңай!
Filmed:
Readability: 3
4,781,742 views
Шетелдіктерге қытай тілін үйрену қиын тапсырма болып табылады. Бірақ қытай жазбаша тілін үйрену сондай қиын шаруа емес екен. ШаоЛан өзінің оңай сабағы арқылы таңбалар мен олардың мағынасын түсіндіруге тырысады -- бірнеше қиын емес таңбадан бастап күрделі түсініктерді қалыптастыруға көмектеседі. Мұны "қытайша - оңай" деп атаңыз.
ShaoLan Hsueh - Technologist, entrepreneur
ShaoLan want to help people understand China's culture and language, and to bridge the gap between East and West. Full bio
ShaoLan want to help people understand China's culture and language, and to bridge the gap between East and West. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Growing up in Taiwan
0
754
2056
Мен Тайванда өскен
00:14
as the daughter of a calligrapher,
1
2810
1612
каллиграфия - көркем жазу шеберінің қызымын.
00:16
one of my most treasured memories
2
4422
2368
Балалық шақтан есте қалған құнды сәт
00:18
was my mother showing me the beauty, the shape
3
6790
3093
анамның маған Қытай әріптерінің әдемілігін, түрін
00:21
and the form of Chinese characters.
4
9883
2633
және пішінін көрсеткен кез еді.
00:24
Ever since then, I was fascinated
5
12516
2507
Сол кезден бастап мен осы керемет
00:27
by this incredible language.
6
15023
2662
ерекше тілге тәнті болдым.
00:29
But to an outsider, it seems to be
7
17685
2735
Бірақ бейтаныс адамға бұл
00:32
as impenetrable as the Great Wall of China.
8
20420
3509
құпиясы мол Ұлы Қытай қабырғасы сияқты болып көрінеді.
00:35
Over the past few years, I've been wondering
9
23929
2375
Соңғы жылдары мені мына нәрсе қызықтырды,
00:38
if I can break down this wall,
10
26304
2052
егер мен осы қабырғаны құлата алсам,
00:40
so anyone who wants to understand and appreciate
11
28356
2594
онда осы тілді түсінгісі келетін және
00:42
the beauty of this sophisticated language could do so.
12
30950
3908
осы қиын тілдің сұлулығын бағалағысы келетін әрбір адам оны істей алады.
00:46
I started thinking about how a new, fast method
13
34858
4312
Мен қытай тілін үйренуге пайдасын тигізетін
00:51
of learning Chinese might be useful.
14
39170
2848
жаңа және тез әдіс туралы ойлай бастадым.
00:54
Since the age of five, I started to learn how to draw
15
42018
3986
Бес жасымнан бастап мен
00:58
every single stroke for each character
16
46004
3005
әрбір символдың
01:01
in the correct sequence.
17
49009
2544
реттілігін сақтай отырып жазылуын үйрене бастадым.
01:03
I learned new characters every day
18
51553
2057
Күн сайын мен жаңа таңба салуды үйрендім,
01:05
during the course of the next 15 years.
19
53610
2727
бұл 15 жылға созылған сабақ еді.
01:08
Since we only have five minutes,
20
56337
2120
Қазір біздің тек қана бес минутымыз болғандықтан
01:10
it's better that we have a fast and simpler way.
21
58457
3635
бізге үйренудің тез және оңай жолы қажет.
01:14
A Chinese scholar would understand 20,000 characters.
22
62092
3525
Қытай ғалымы 20000 символды түсінеді.
01:17
You only need 1,000 to understand the basic literacy.
23
65617
5112
Сауаттылық негізін білу үшін сізге соның 1,000 білу жеткілікті.
01:22
The top 200 will allow you to comprehend
24
70729
4016
Жиі қолданылатын 200-і сізге
01:26
40 percent of basic literature --
25
74745
2896
негізгі әдебиеттің 40 пайызын түсінуге мүмкіндік береді,
01:29
enough to read road signs, restaurant menus,
26
77641
2876
бұл сізге жол белгілерін, мейрамхана мәзірін оқуға жеткілікті,
01:32
to understand the basic idea of the web pages
27
80517
3004
веб сайттардағы
01:35
or the newspapers.
28
83521
1939
немесе газеттердегі негізгі ойды түсінуге көмектеседі.
01:37
Today I'm going to start with eight
29
85460
2199
Бүгін мен сіздерге соның сегізін көрсетемін,
01:39
to show you how the method works.
30
87659
1892
осы арқылы сіздер әдістің қалай жұмыс істейтінін көре аласыздар.
01:41
You are ready?
31
89551
1921
Сіздер дайынсыздар ма?
01:43
Open your mouth as wide as possible
32
91472
2683
Аузыңызды мүмкіндігінше үлкен етіп ашыңыз,
01:46
until it's square.
33
94155
2046
квадрат пішініне келгенше.
01:48
You get a mouth.
34
96201
2682
Бұл - ауыз.
01:50
This is a person going for a walk.
35
98883
3088
Бұл - қыдыруға бара жатқан адам.
01:53
Person.
36
101971
3131
Адам.
01:57
If the shape of the fire is a person
37
105102
2709
От болу үшін, адам таңбасының
01:59
with two arms on both sides,
38
107811
2270
екі жағына қол сияқты сызықтар салсақ,
02:02
as if she was yelling frantically,
39
110081
2170
ол қолын сермеп жан ұшыра айқайлаған сияқты
02:04
"Help! I'm on fire!" --
40
112251
3553
"Көмектесіңдер! От! Мен жанып жатырмын!"
02:07
This symbol actually is originally from the shape of the flame,
41
115804
4167
Мына таңба шын мәнінде от формасынан шыққан,
02:11
but I like to think that way. Whichever works for you.
42
119971
3813
бірақ мен осылай ойлағанды ұнатамын. Сіз үшін де бұл жұмыс істейді.
02:15
This is a tree.
43
123784
2259
Мынау - ағаш.
02:18
Tree.
44
126043
2098
Ағаш.
02:20
This is a mountain.
45
128141
4425
Мынау - тау.
02:24
The sun.
46
132566
2601
Мынау - күн.
02:29
The moon.
47
137458
4654
Ай.
02:34
The symbol of the door
48
142112
1975
Мынау есіктің таңбасы
02:36
looks like a pair of saloon doors in the wild west.
49
144087
5706
ол Жабайы батыстағы салондардың есігіне ұқсайды.
02:41
I call these eight characters radicals.
50
149793
3738
Мен бұл сегіз таңбаны радикал деп атаймын.
02:45
They are the building blocks
51
153531
1766
Олар құрылыс материалы сияқты
02:47
for you to create lots more characters.
52
155297
4130
сізге бұдан да көп символдарды құрауға көмектеседі.
02:51
A person.
53
159427
1738
Адам.
02:53
If someone walks behind, that is "to follow."
54
161165
4268
Егер артында біреу келе жатса, онда бұл - "соңынан жүру".
02:57
As the old saying goes,
55
165433
2128
Мақалда айтылатындай
02:59
two is company, three is a crowd.
56
167561
3726
екеу болса серіктес, үшеу болса - тобыр.
03:03
If a person stretched their arms wide,
57
171287
2915
Егер адам қолдарын кең қылып жайса,
03:06
this person is saying, "It was this big."
58
174202
4647
онда бұл адам "Бұл осындай үлкен" деп тұр.
03:10
The person inside the mouth, the person is trapped.
59
178849
3848
Ауыздың ішінде тұрған адам, тұзаққа (торға) түскен адам.
03:14
He's a prisoner, just like Jonah inside the whale.
60
182697
5846
Ол - тұтқын, киттің ішіндегі Иона сияқты.
03:20
One tree is a tree. Two trees together, we have the woods.
61
188543
3494
Бір ағаш - ағаш. Бірге екі ағаш тұрса, бұл "тоғай" болады.
03:24
Three trees together, we create the forest.
62
192037
3556
Үш ағаш бірге тұрса, біз "орман" жасаймыз.
03:27
Put a plank underneath the tree, we have the foundation.
63
195593
4072
Ағаштың астына тақтай қойсаңыз, бұл "негіз" болады
03:31
Put a mouth on the top of the tree, that's "idiot." (Laughter)
64
199665
4135
Ағаштың басына ауызды қойсаңыз, "ақымақ" шығады. (Күлкі)
03:35
Easy to remember,
65
203800
2081
Есте сақтауға қиын емес,
03:37
since a talking tree is pretty idiotic.
66
205881
4942
сөйлейтін ағаш аздап "ақымақтыққа" жақын.
03:42
Remember fire?
67
210823
2042
От есіңізде ме?
03:44
Two fires together, I get really hot.
68
212865
2661
Екі от қатар тұрса, бұл өте "ыстық" деген сөз.
03:47
Three fires together, that's a lot of flames.
69
215526
2859
Үш от қатар тұрса, бұл "өрт" болғаны.
03:50
Set the fire underneath the two trees, it's burning.
70
218385
4601
Екі ағаштың астына от қойсаңыз, бұл - жану.
03:54
For us, the sun is the source of prosperity.
71
222986
3092
Біз үшін күн бұл - өркендеуді, гүлденуді білдіреді.
03:58
Two suns together, prosperous.
72
226078
2179
Екі күн қатар тұрса, бұл - өркендеу.
04:00
Three together, that's sparkles.
73
228257
2358
Үш күн - жылтырау, жарқырау.
04:02
Put the sun and the moon shining together,
74
230615
2021
Күн мен айды бірге қойсаңыз,
04:04
it's brightness.
75
232636
1308
бұл - ашықтық, жарықтық.
04:05
It also means tomorrow, after a day and a night.
76
233944
4225
Сонымен бірге бұл - ертең, күн мен түннен кейін дегенді білдіреді.
04:10
The sun is coming up above the horizon. Sunrise.
77
238169
4483
Күн көкжиектен көтеріліп келеді. Таңның атуы.
04:14
A door. Put a plank inside the door,
78
242652
3103
Есік. Есіктің ішіне тақтай қойыңыз,
04:17
it's a door bolt.
79
245755
2057
бұл - есіктің ысырмасы.
04:19
Put a mouth inside the door, asking questions.
80
247812
2964
Есіктің ішіне ауызды қойсаңыз, сұрақ қою болады.
04:22
Knock knock. Is anyone home?
81
250776
3331
Тық-тық. Үйде кім бар?
04:26
This person is sneaking out of a door,
82
254107
2888
Бұл кісі есіктен ұрланып шығып барады,
04:28
escaping, evading.
83
256995
2832
құтылу үшін, қашу үшін.
04:31
On the left, we have a woman.
84
259827
2153
Сол жақта тұрған - әйел.
04:33
Two women together, they have an argument.
85
261980
2162
Екі әйел бірге тұрса, дау болады.
04:36
(Laughter)
86
264142
2133
(Күлкі)
04:38
Three women together, be careful, it's adultery.
87
266275
6518
Үш әйел бірге тұрса, сақ болыңыз, ерлі-зайыптылардың адалдығын бұзу.
04:44
So we have gone through almost 30 characters.
88
272793
3509
Сонымен біз отызға жуық таңбамен таныстық.
04:48
By using this method, the first eight radicals
89
276302
3337
Осы әдісті қолдана отырып алдыңғы сегіз радикалдың
04:51
will allow you to build 32.
90
279639
2001
көмегімен 32 таңбаны құрастыра алдық.
04:53
The next group of eight characters
91
281640
1763
Келесі сегіз таңбаның тобы
04:55
will build an extra 32.
92
283403
2192
сіздерге тағы да 32 таңбаны құрастыруға мүмкіндік береді.
04:57
So with very little effort,
93
285595
2302
Сонымен аз ғана күш салып
04:59
you will be able to learn a couple hundred characters,
94
287897
2266
сіз жүздеген таңбаны үйрене аласыз,
05:02
which is the same as a Chinese eight-year-old.
95
290163
2552
бұл Қытайдағы сегіз жасар баласының білетініне тең.
05:04
So after we know the characters, we start building phrases.
96
292715
3547
Таңбаларды үйреніп алғаннан кейін, біз сөз тіркестерін құрастыра бастаймыз.
05:08
For example, the mountain and the fire together,
97
296262
2697
Мысалы, тау мен от қосылғанда
05:10
we have fire mountain. It's a volcano.
98
298959
2928
біз жанып жатқан тауды аламыз. Яғни, бұл - жанартау.
05:13
We know Japan is the land of the rising sun.
99
301887
3320
Біз Жапонияның "Күншығыс елі" екенін білеміз.
05:17
This is a sun placed with the origin,
100
305207
3418
Бұл шығатын жақта орналасқан күн,
05:20
because Japan lies to the east of China.
101
308625
3127
өйткені Жапония Қытайдың шығысында орналасқан.
05:23
So a sun, origin together, we build Japan.
102
311752
3890
Сонымен күн, шығу тегімен бірге Жапонияны құрайды.
05:27
A person behind Japan, what do we get?
103
315642
2958
Ал Жапонияның артында тұрған адам нені білдіреді деп ойлайсыз?
05:30
A Japanese person.
104
318600
3102
Бұл - жапондық.
05:33
The character on the left is two mountains
105
321702
2801
Сол жақта екі тау
05:36
stacked on top of each other.
106
324503
2107
бірінің үстінде бірі тұр.
05:38
In ancient China, that means in exile,
107
326610
3217
Ежелгі Қытайда бұл - құғынды (аластату) білдіретін,
05:41
because Chinese emperors, they put their political enemies
108
329827
2438
өйткені қытай императорлары өздерінің саяси жауларын
05:44
in exile beyond mountains.
109
332265
2371
таудың ар жағына қуғынға жіберген.
05:46
Nowadays, exile has turned into getting out.
110
334636
5011
Қазіргі кезде "қуғын" сөзі "шығу" мағынасына ауысқан.
05:51
A mouth which tells you where to get out
111
339647
2571
Қай жерден шығу керектігін көрсетіп тұрған ауыз
05:54
is an exit.
112
342218
1928
бұл - шығу.
05:56
This is a slide to remind me that I should stop talking
113
344146
3641
Бұл слайд маған сөзімді тоқтатуым керектігін еске салып тұр.
05:59
and get off of the stage. Thank you.
114
347787
1883
Рақмет.
06:01
(Applause)
115
349670
3969
(Қол шапалақтау)
ABOUT THE SPEAKER
ShaoLan Hsueh - Technologist, entrepreneurShaoLan want to help people understand China's culture and language, and to bridge the gap between East and West.
Why you should listen
ShaoLan is an entrepreneur, angel investor, geek, writer, traveller and dreamer. She is the founder and creator of Chineasy, which she launched after her TED Talk in Long Beach, California in 2013.
In just over three years, she has built Chineasy into one of the most popular methods of learning Chinese across the Internet with several hundred thousand fellow learners. Her first book, Chineasy, The New Way to Read Chinese, was launched in March 2014 and has been translated into 18 languages. Her next book, Chineasy Everyday, was launched in March 2016.
ShaoLan is a tech entrepreneur with extensive business experience. At the age of 22, while studying for her MBA, she wrote four best-selling books on software in Taiwan, and her books were bundled by Microsoft. She co-founded pAsia, one of the major players on Internet in Asia in 1990’s. After a second masters degree at the University of Cambridge, she began Caravel Capital in 2005 to advise young tech companies.
Chineasy represents a return for ShaoLan to her artistic upbringing and in many ways a design project. This project is the culmination of her life’s journey through the East and West. Her aim is to help people to understand China, Chinese culture, its language and to bridge the gap between East and West. Her next step is to help Chinese children to enjoy and appreciate the beauty of their own language.
ShaoLan Hsueh | Speaker | TED.com